BOVATINfo 2019-4 by bovatin

2019 / 4

BOVATINfo Bond van aannemers van tegelwerken in nederland

Geassocieerde leden Bij ESPEQ!

Laatste nieuws BOVATIN innovaties!

Dural en NITA Starten TM Roadshow!

vakblad voor de tegelspecialist

686 SUPERCOL, LIJM VAN DE BUITENCATEGORIE Bereik de top. 686 supercol nog beter! Professionele tegelzetters zijn net topsporters, ze willen eruit halen wat erin zit. Zo wil een wielrenner als eerste de top bereiken. Eurocol 686 Supercol is een lijm voor prestatiegerichte tegelzetters die alleen het allerbeste willen. Presteren doe je met Eurocol Daarom hebben we onze lijm verbeterd, hij is duurzamer en heeft het certificaat EC 1PLUS gekregen. Hierdoor is hij gezonder om mee te werken en voor de omgeving waarin hij wordt gebruikt. Verbeter je prestaties op een gezonde manier. • Geurneutraler • Nog smeuïger • Verhoogd standvermogen

• Duurzamer door EC 1PLUS • Geschikt voor BREEAM

150 X

KRAS & WIN:

Onder de deksel van de actie-emmer* 686 zit een KRASLOT. Je ziet direct of je een JBL speaker of een BOL.com cadeaukaart hebt gewonnen. Maak er met je smartphone een foto van en stuur deze samen met je naam en adresgegevens naar krasenwin.eurocol@forbo.com en wij sturen de prijs z.s.m. naar je toe. Meer informatie over deze actie vind je op www.eurocol.nl/krasenwin *De actie-emmers zijn te herkennen aan de paarse actiestip met Kras & Win. De actie loopt tot 31 december 2019

100 X

januari 2020

Kwartaalagenda In deze rubriek vindt u de belangrijke data voor de tegelbranche. Uw regio-vergadering, het jubileumfeest van uw bedrijf, de lancering van uw nieuwe product in deze agenda? Mailt u dan AUB uw contactgegevens, de aard van de bijeenkomst, de datum, tijd en locatie naar redactie@bovatin.nl, dan vermelden wij ze in deze agenda! NB Wilt u een evenement bezoeken? Neem dan altijd eerst even contact op met de organisator! Bestuur BOVATIN op de donderdagen 23 januari, 26 maart, 28 mei, 27 augustus, 22 november, 17 december. Dagelijks bestuur: vanaf 12:30 uur; Hoofdbestuur: vanaf 14.30 uur. Nederlandse kampioenschappen Tegelzetten, ESPEQ, Heerhugowaard donderdag 20 en vrijdag 21 februari. Jaarvergadering 15 mei (nb, vrijdag!) 2020, in Maastricht & bij Mosa. Tegel Master Roadshow 5, 13, 25 maart, 27 mei.

VOORWOORD Beste collega’s, Dit jaar bestaat BOVATIN 70 jaar! We kwamen er eigenlijk achter tijdens de bestuursvergadering, en bedachten dat we u, onze leden en het bestaansrecht van de Bond, op een speciale manier in het zonnetje moeten zetten… Daarom pakken we dit jaar toch iets extra uit met de Jaardag – op VRIJDAG 15 MEI! Iets vroeger vanwege vakanties en het EK Voetbal – met een aangeklede dag, en voor u voor 1 nacht € 50,- korting op uw hotelkamer in – bijvoorbeeld – Townhouse Hotel . We zijn bovendien te gast bij ons geassocieerd lid en Nederlandse tegelfabrikant MOSA, en in Maastricht krijgt u een mooi diner plus feestavond bij het Schnitzelparadijs. En als u er meteen een lekker weekend Maastricht aan vastknoopt, dan hebt u natuurlijk helemaal gelijk. Op www.bezoekmaastricht.nl staan zo al meer dan 20 evenementen voor 16 en 17 mei… We hebben trouwens wel iets om aan te werken. We gaan er altijd makkelijk van uit dat we wel een zwaar beroep hebben, maar dat er ‘veel zwaardere beroepen zijn’. Nou, dat is dus niet meer zo. Tegelzetten staat, zo vertelde directeur Tjeerd Hobma tijdens een bestuursvergadering bij Volandis, als tweede op de lijst met zware beroepen. Na dakdekker. En daar wordt het

Huisbeurs Julius van der Werf, Sneek 23 t/m 26 maart 2020 inclusief NITA-Tegel master voor showroommedewerkers. Bestuursvergaderingen zijn in principe besloten, maar u kunt als BOVATIN-lid, wanneer u wilt dat het bestuur uw vraag behandelt, die aan één van de bestuursleden stellen. (mail en adressen zie elders in deze BOVATINfo). Of mail uw punt dan tenminste 14 dagen voor de betreffende vergadering aan de secretaris, secretaris@bovatin.nl, dan komt uw mail op de agenda.

colofon BOVATINfo is een periodieke uitgave van BOVATIN: de Bond van Aannemers van Tegelwerken in Nederland. Het blad wordt gedrukt op ongechloreerd papier, verspreid in bio-folie en verschijnt vier maal per jaar: in april, juli, oktober/november en januari van het aansluitende jaar. Oplage: 3000 exemplaren per jaar. Deadlines voor advertenties en kopij: 1 maart, 1 juni, 1 september, 1 december. Voor informatie: Abonnementen: Secretariaat BOVATIN, tel. 0318 547 366, e-mail bovatin@bovatin.nl Hoofdredactie, advertenties en verspreid nieuws: Remus F.P.M. Aussen, tel. 010 435 22 70 of 06 242 709 53, e-mail redactie@bovatin.nl

nodige geïnnoveerd, dus straks staan we bovenaan in het verkeerde lijstje… Zullen we daar eens wat aan doen? Natuurlijk, er kan het nodige aan tilgereedschap worden ontwikkeld. Maar wat blijkt: ons beroep is ook zwaar omdat wij accepteren dat onze opdrachtgever in de projectbouw uit kostenoverwegingen de bouwlift weghaalt voordat de tegelzetter begint. Scheelt een paar dagen… En wij accepteren dat! Ofwel – neem in uw contractafspraken op dat er een bouwlift staat, zodat de tegels niet handmatig naar boven gesleept hoeven te worden. En staat die bouwlift er niet? Dan mag dat niet uw probleem zijn. Te makkelijk wordt de tegelzetter voor het blok gezet. Maar overigens – er ZIJN tilmiddelen. Maar ze worden niet verkocht. Denkt u onder de kerstboom nog even na over uw toekomst? Ledenwerving is een permanent aandachtspunt voor een bond als de onze. Waarom? Een hoog ledenaantal is geen doel op zich. Maar het is nu eenmaal óók een doel van onze organisatie om tegelwerk te promoten, en dat kan alleen als er zo veel mogelijk mensen die tegels verwerken, ook weten wat ze doen. Als je lid bent van BOVATIN… Je ontkomt niet aan onze informatie, en aan die van onze geassocieerde leden! En een bond moet simpelweg draagvlak binnen het vakgebied hebben. Het afgelopen jaar hebben we ingezet op promotie van BOVATIN bij bedrijven met werknemers; dit jaar zoeken we de eenmansbedrijven op. We zijn trouwens ook van mening – en we kregen dat signaal ook tijdens de laatste jaarvergadering - dat we binnen het BOVATIN Hoofdbestuur de stem van een ondernemende ZZP-er missen. Dus die zijn we aan het zoeken! De gesprekken met NOA en Aannemersfederatie lopen nog steeds. Al vinden we zo langzamerhand écht dat AFNL en NOA één organisatie moeten worden… Maar wat ook het resultaat daarvan wordt, een en ander neemt niet weg dat we ook zélf hebben te bepalen hoe de toekomst en de doelen van onze 70 jaar oude brancheorganisatie er uitziet. Daar gaan we in januari met het hoofdbestuur over in gesprek. Hebt u nog suggesties? Dan nemen we die 23 januari graag mee!

Art direction en grafisch ontwerp UPPERCASE, www.studiouppercase.nl e-mail hello@studiouppercase.nl, tel. 06 547 448 96 Foto omslag: Artiles – Vispassage Doesburg

Het belooft weer een druk jaar te worden. En zo hoort het ook. Ik wens u goede zaken en een gezond 2020, Gerard Reus,

voorzitter

KIESEL BENELUX Onze Hoog-elastische pasta-tegellijm Okamul FP 60. • Klaar voor gebruik • Hoge standvastigheid • Zeer flexibel • Ook voor groot formaat • Kwaliteit D2TE dus watervast na uitharding • Lange Opentijd • EC 1Plus Lijm • Zeer laag in Prijs • Verpakking: 16 kg Emmer

Kiesel Benelux Anne Frankplein 12 · 5122 CB RIJEN, Nederland Tel. +31 161 244600 · Fax +31 161 240466 www.kiesel.nl · info@kiesel.nl

Download onze App in de Appstore of Google Play Store

januari 2020

Inhoud In deze editie 06 De ‘Tegel Master Roadshow Kies je dag of je regio, en kies vier onderwerpen! 14 Uitnodiging Voor vrijdag 15 mei 2020: BOVATIN viert zijn 70-jarig jubileum bij Mosa in Maastricht! …Viert u het mee?

18 Informatie voor de professional 41 wedi’s nieuwste I-Board Plus Houdt álles! 45 De klant is wel mondig, Maar vooral achteraf…

16 Tien keuzevak-docenten tegelzetten VMBO opgeleid!

51 De ‘voorafscheider’ van Klop Innovations: …nóg een resultaat van het BOVATIN IPC-innovatietraject!

Thema’s & Toekomst

55 Ontspannend werken Met SCHÖNOX op anhydriet!

18 Artiles, ook goed voor vissen…! De tegeltableaux van het vistrap-bezoekerscentrum Nieuws en website 23

“In de Bouw halen maar weinigen werkend hun pensioen!” …en wat gaan we daar aan doen? Een forumdiscussie.

57 KOMO Keurmerk voor tegelzetbedrijven 59 Nieuws van de BOVATIN Verzekeringsdienst 61 Ik ben geen tegelzetter, maar…

62 Nuttige informatie Voor BOVATIN-leden

29 Geassocieerde leden Op bezoek bij ESPEQ Heerhugowaard! 35 Julius van der Werf Huisbeurs 2020 Logistieke innovaties, nieuwe collecties, nieuwe showroomconcepten – en een ‘NITA tegelmasterclass’ voor showroommedewerkers! 39 Daan Hooglugt Noordhof-prijs Junior Vaktalent!

De ‘Tegel Master Roadshow’: Kies je dag of je regio, en kies vier onderwerpen! We hadden het in BOVATINfo 2019-3 al aangekondigd: de Tegel Master Roadshow komt naar uw regio! Hieronder leest u de dagen en de locaties. Opgeven kan via www.NITAcademy.eu. Waarom u tijd moet vrijmaken en er bij moet zijn? Omdat het tegelvak verandert. Omdat de klant en zijn wensen veranderen. En omdat u goed werk wilt leveren, ook met nieuwe materialen. En niet voor, tijdens of (lang) na het werk tegen ‘verrassingen’ aan wilt lopen. En zo’n NITA-certificaat, altijd goed voor op de website. Plus dat u binnenkort vermeld wordt op de nieuwe Alumni-pagina van NITA: wie is er gediplomeerd in wat. Handig wanneer een klant een specialist zoekt in bijvoorbeeld XXLplaatmaterialen, of waterdichte badkamers. Deelname aan deze Masters is gratis! Ofwel: snel naar de NITA-site, en opgeven! U kunt op 1 dag vier trainingen volgen. Als u er meer wilt volgen, kunt u zich gewoon ook voor een tweede dag in een andere regio aanmelden: vol =vol! Alle dagen beginnen om 9.30 uur, duren tot ongeveer 15.30 á 16.00 uur, en u mag ook – als u de dag van uw regio niet kunt – deelnemen in een andere regio.

raimondispa.com

de meest compLete Lijn gereedscHappen voor groot formaat tegeLs

met ingang van vandaag staan we aan jouw kant

LeveLLing

positioneren

LeveLLing

HandeLing

snijden

nat en droog zagen

aankLoppen

januari 2020

Allereerst: voor welke ‘masters’ kunt u zich inschrijven? NB: niet alle trainingen zullen op alle locaties gegeven kunnen worden… maar als er genoeg inschrijvingen zijn wel! 1. Ondergrondkennis

en schadepreventie Een tegel op een oppervlak plakken kan iedereen. Maar als die tegels jarenlang mooi moeten zijn en hun werk doen, dan hangt dat voor een belangrijk deel van de ondergrond af. ‘Visuele beoordeling’ was vroeger voldoende, maar nu niet meer. Tijdens deze Master gaan we letterlijk de diepte in. Wat moet u weten van ondergronden, hoe doet u onderzoek, en vooral – hoe zorgt u straks dat dankzij uw ondergrond-kennis de BOVATIN schadeexpert minder kilometers maakt? (Docenten van NITA).

2. Zwembaden en terrassen: risicovol vakwerk. Terrassen en zwembaden betegelen: je moet het maar durven. Toch is het geen kwestie van durven, maar vooral van weten wat je doet, weten wat (grond)water, chemicaliën en temperatuurverschillen met je tegelwerk doen – als je je werk niet goed doet (Docenten van Sopro en Agrob Buchtal)

3. Waterwerend of Waterdicht? Systematisch werken aan waterdichte ruimtes Open inloopdouches zijn esthetisch en mateloos populair. Natuurlijk heeft dit voordelen ten opzichte van een douchebak, maar er zijn ook aandachtspunten. Betegelde douchevloeren dienen jarenlang volledig waterdicht te zijn. Hoe maakt u een gegarandeerde waterdichte douchevloer? U leert wat u nodig hebt over materialen, afschot, werkwijze van verschillende lijmsystemen, trilling & geluid, afvoersystemen, en – aansprakelijkheid! (Afwisselend docenten van COBA en Omnicol) 4. Werken met alternatieve wanden vloeroplossingen XPS-wanden, prefab-inloopdouches, douchegootsystemen, afwerking van inbouwtoiletten… dit is echt een terrein waarin veel veranderd is voor de tegelzetter. Maak je werk makkelijker, vertrouw met een gerust hart op je eigen garantie… maar zorg dat je weet wat er te koop is en hoe je het vakkundig verwerkt! (Docent van wedi).

Bovatinfo

Jasba-PATTERN (uitvoering VOLA)

DE HYGIËNISCHE TEGEL DUURZAME VOORDELEN › Moeiteloos schoonmaken: bespaart tijd en schoonmaakmiddel

› Antibacterieel: zorgt voor hygiënische reiniging

› Schone lucht: heeft een positief effect op het binnenklimaat › Slimme technologie voor optimale woonkwaliteit

Met Hytect kunnen mensen met een allergie rustig doorademen, kunnen ouders hun baby‘s gerust op de vloer laten kruipen en kunnen dierenvrienden in een handomdraai de sporen van hun viervoeters wegwerken. Want onze innovatieve technologie gaat bacteriën, schimmels en ziektekiemen tegen, breekt schadelijke stoffen in de lucht af, en zorgt ervoor dat vuil moeiteloos kan worden verwijderd. Omdat Hytect vast in het glazuur wordt ingebrand, blijft het effect permanent behouden.

www.hytect.com

januari 2020

5. Ondergronden: Wapenen, ontkoppelen, dilateren, wanneer en hoe doe je het? U gaat de fijne kneepjes leren van hoe om te gaan met ontkoppelmatten (wanneer wel, wanneer niet?), geluiddemping en het waterdicht maken van ruimtes. Wat kan kit wel, wat niet? En hoe voorkom je dat doorvoeren problemen opleveren? Na vandaag bent u nóg meer degene waar uw klant op kan bouwen als het om ondergronden gaat. (Docent van Dural) 6. Veilig tegelwerk, gezond en met plezier carrière maken. Werkt u gezond? Met plezier? En wat doet u over vijf jaar? Ton Borrenbergs laat samen met een adviseur van www.volandis.nl zien wat er aan nieuwe gereedschappen en hulpmiddelen zijn, en de Volandis-adviseur vertelt meer over hoe u gezond kunt blijven, plezier hebben en vooruit kijken. (Docenten van NITA, in samen werking (o.v.) met Volandis) 7. Grootformaat tegels: dun, dik, hoe snij- en verwerk je ze? Groot formaat: Hoe bereid je het werk voor? Hoe verdeel je de platen? Hoe snij je ze, en hoe maak je doorvoeren? Hoe verlijm je ze? Leveling of niet? U krijgt het te zien, en u mag het zelf proberen. Tegelzetter zijn, en niet kunnen werken met XXL? Kom nou… (Docenten van Agrob Buchtal, samen met (afwisselend per datum) Rubi en Raimondi/www.hetgereedschap.nl), Omnicol en COBA

8. Juridische basiskennis voor tegelzetters (mr. T. Zanen, BOVATIN). Niemand heeft ooit juridische problemen, totdat ze er zijn. BOVATIN-jurist mr. Teus Zanen heeft in zijn lange loopbaan zo’n 1.100 kwesties behandeld. Ervaringsfeit: meer dan de helft van de schadezaken zijn al in de offertefase te voorkomen, en ze ontstaan doordat de juridische basis bij bedrijven beter kan. In één uur laat Zanen zien hoe u ervoor kunt zorgen dat u als OZP-er, maar ook als DGA niet met juridische zaken maar met uw vak bezig kunt zijn. ‘De basis op orde’ door onder andere het tijdig herkennen van juridische risico’s, betere offertes, en een strakke oplevering.] (Juridisch docent van BOVATIN) 9. Vloerverwarming en -koeling: nieuwe mogelijkheden in een nieuwe tijd! De tijd van meegieten of infrezen van vloerverwarmingsbuizen is eigenlijk een beetje voorbij. Want met een klimaatregelende tegelvloer (tegels met een gecombineerde ontkoppelingsmat en vloerverwarming/koeling) bespaar je flink op je verwarmingskosten – zeker nu, met warmtepompen... Hoe maak je zo’n vloer, en - niet onbelangrijk - hoe verkoop je hem?

(Docent van Schlüter Systems)

januari 2020

Hoe zien de dagen er uit 9.30 uur: inloop en koffie, welkom 10.00 uur: de eerste Master van uw keuze 11.00 uur: uw tweede Master 12.00 uur: lunch 13.00 uur: uw derde Master 14.00 uur: uw vierde Master 15.00 – 15.30 uur: bitterballen en uitreiking certificaten 15.30 uur: afsluiting EDit zijn de locaties Do. 5 maart 2020, regio Oost + Noord-Nederland: Bouwmensen Twente, locatie Almelo Veldkampsweg 24 7605 AR Almelo Vrijdag 13 maart, regio Zuid: Bouw Infra mensen Mierlo Goorsedijk 6 5730 AC Mierlo

Woensdag 25 maart, regio Midden & West: Bouwmensen Utrecht Utrechthaven 13 3433 PN Nieuwegein Woensdag 27 mei, regio Noord-Holland: ESPEQ Tegel B.V. W.M. Dudokweg 66 1700 AA Heerhugowaard ■

Doet u mee? Deelname is gratis! Opgeven kan via www.NITAcademy.eu! Vragen? NITA, Remus Aussen, tel. 06-242 70 953, of redactie@bovatin.nl

Bovatinfo

Uitnodiging voor vrijdag 15 mei 2020: BOVATIN viert zijn 70-jarig jubileum bij Mosa in Maastricht! …Viert u het mee? Vrijdag, 10.00 uur: koffie en thee met vlaai. We zijn immers in Limburg! Praat bij met collega’s. Verken de Mosatraditie in het historische MOSA-pand aan de Meerssenerweg. Verbaas u over de innovaties, de nieuwe ovens, de robots in de state-of-the-art wandtegelfabriek. Laat u-, leer uw klanten verleiden door de interieurstijlenmachinerie van ‘Motto by Mosa’… Daarna staat er een lunch voor u klaar. En u bent ook weer ‘gewoon’ welkom op de BOVATIN Jaarvergadering, compleet met borrel. Uitgeborreld? Even opfrissen in uw kamer bij het Townhouse Hotel, want daarna is het diner en feest in ‘Het Schnitzelparadies’! U kunt namelijk maar beter blijven overnachten… Eventueel al de donderdagnacht. En blijf meteen ook de zaterdag om Maastricht te verkennen. Of er wat te doen is? Check www.bezoekmaastricht.nl voor zaterdag 16 mei… En, tien tegen één dat er op het Vrijthof een gigantisch scherm staat waar heel Maastricht naar het songfestival zit te kijken… Detail: BOVATIN betaalt voor één nacht € 50,- mee aan uw hotelrekening (14 of 15 mei). Vanwege het jubileum. Kortom: mis het niet! Reserveer vóór 28 februari, en vermeld ‘BOVATIN’ in uw E-mailreservering! BOVATIN heeft tot die datum een optie op 35 kamers voor de speciale prijs van € 95,- per nacht… Als u vervolgens op de Jaardag een formuliertje invult, krijgt u de € 50,- teruggestort.

november 2018

Programma vrijdag 15 mei: 10:00 uur Ontvangst Mosa met koffie/thee en vlaai 10:30 uur Groep 1: presentatie Mosa / Motto by Mosa Groep 2: rondleiding wandtegelfabriek 11:30 uur Groep 2: presentatie Mosa / Motto by Mosa Groep 1: rondleiding wandtegelfabriek 13:00 uur Lunch 14:00 uur Bovatin Jaarvergadering 16:00 uur Borrel bij Mosa 17:30 uur Opfrissen in het Townhouse hotel 19:30 uur Diner + feest bij het Schnitzelparadies Alternatief programma dames vrijdag 15 mei: 10:30 uur Stadswandeling door het centrum van Maastricht 12:00 uur Vrije tijd 16:00 uur Borrel bij Mosa 17:30 uur Opfrissen in het Townhouse hotel 19:30 uur Diner + feest bij het Schitzelparadies Locaties: Koninklijke MOSA, Meerssenerweg 358, Maastricht www.Mosa.com Townhouse Hotel, St. Maartenslaan 5, Maastricht www.townhousehotels.nl Het Schnitzelparadies,’Kesselskade 58, Maastricht www.schnitzeparadies.nl Komt u ook? 1. Aanmelden voor de Jaardag bij secretaris@BOVATIN.nl (naam, bedrijf, wie neemt u mee, eet u mee? NB: maximaal twee personen) 2. Reserveer zo snel mogelijk, maar uiterlijk 28 februari, uw kamer per mail aan info@ LBGhotels.com! Vermeld de 14 en/of 15 mei, met ‘BOVATIN’ in de reservering. U kunt ofwel meteen uw 16-cijferige creditcardnummer en vervaldatum doorgeven, ofwel aangeven dat u per IDEAL betaalt. NB, u slaapt in een 2p-king size bed…! Meer informatie via het hotel: telefoon 043 323 3090. 3. Formulier invullen op de Jaardag zelf, en u krijgt € 50,- terug op uw hotelreservering. We begroeten u graag op 15 mei 2020! Met vriendelijke groet, Het BOVATIN-bestuur ■

ARDEX G10 // Premium flexvoeg mortel

De voeg. • Verhoogde kleurstabiliteit • Eenvoudig in te voegen met lange wastijd • Voor het voegen van alle keramische tegels op wand en vloer

Verkrijgbaar vanaf maart 2019

januari 2020

Tien keuzevak-docenten tegelzetten VMBO opgeleid!

Stichting Nederlands Erkend door de EITA

Resultaat! …En ook daarom stonden BOVATIN-vertegenwoordigers de afgelopen jaren op twee Docentendagen: om ervoor te zorgen dat de docenten en directies van de verschillende ROC’s en VMBO’s kennis maakten met tegelzetten als keuzevak, lespakketten zouden aanschaffen en dat praktijkdocenten zich (ook) zouden bekwamen in het tegelvak. In combinatie met de BOVATIN-leerlingenwervingscampagne leidde dit tot de bekende toename van het aantal leerlingen. Ook hebben de VMBO-scholen dus 200 exemplaren van het keuzedeel Tegelzetten aangeschaft. Docenten moeten meer kunnen Vaak zijn opleidingen van mening dat deze relatief eenvoudige keuzemodule ook wel door bijvoorbeeld een docent timmeren of metselen kan worden gegeven. “Maar wij vinden het juist belangrijk vinden dat die docenten

Academie

(European Innovativ e Tile Academy

mers van Tegelwerken Opgericht in 1950

Als je A zegt, moet je ook B zeggen… BOVATIN had alles op alles gezet om ervoor te zorgen dat er een module Tegelzetten op het VMBO zou worden gegeven. Immers – op het VMBO was tegelzetten tot voor kort onbekend, dus wisten veel leerlingen er niet eens dat het bestond… Die module is er nu. En er zijn 200 exemplaren van het lespakket aangeschaft door de VMBO-scholen. Maar hij moet ook nog door vakbekwame docenten gegeven kunnen worden…

e Innovatieve Tegel

Bond voor de Aanne

in Nederland

Beschikt over de kennis en vaardigheden benodi gd bij het doceren van VMBO-keuzevak Tegelze het tten binnen het profiel Bouwen, Wonen & Interie ur

D.(ocent) T. Egelzette

Zoals geconstateerd tijdens de vierdaagse docentenopleiding tegelzetten in oktobe r/november 2019 Namens de opleidingscom issie Gerard Reus (voorzi tter BOVATIN) Ton Borrenbergs (voorzi tter NITA) Chris van Herpen (voorzi tter commissie onderw ijs) Datum: 11 december 2019

meer kunnen!”, vindt BOVATIN-secretaris Chris van Herpen: “Als je lesgeeft, behandel je meer dan alleen de lesstof: je gaat dieper in op het vak, je vertelt en passant ook wat over bijzonder tegelwerk, over geavanceerde gereedschappen en over gezond werken. Tijdens de training van de docenten behandelen we dus niet alleen de lesstof van het keuzedeel, maar we vertellen ook over het vak in de praktijk. Zodat die docenten ook dat – en ons enthousiasme! - kunnen overbrengen. Zo hebben ze ook antwoord op de ‘lastige’ vragen die een leerling – en zeker een goede - nu eenmaal stelt…!” ■

Meer weten? secretaris@bovatin.nl

& ’s st a em om h T oek T

Artiles, ook goed voor vissen…! De tegeltableaux van het vistrap-bezoekerscentrum

In een eerdere BOVATINfo hadden we al een werk van Edwin Harbers (Artiles)gezien: een zwembadwand van 15 meter, waarop tegels de rol van pixels in een foto van een vlinderslag-zwemmende Michael Phelps verbeelden. En, al doet Edwin nog steeds het nodige particuliere- en project tegelwerk, voor het ‘omzetten’ van een idee van een kunstenaar in tegels is hij toch wel dé man… Onlangs was een ‘vispassage’ het onderwerp voor zijn tegelwerk: de grootste vistrap van Europa, waarmee vissen vijf meter hoogte overbruggen om van de Gelderse IJssel naar de Oude IJssel te zwemmen. Dat is namelijk belangrijk voor het voortbestaan van bepaalde vissoorten. De viskenner herkent er in de mozaïeken een aantal: de blankvoorn, winde, snoekbaars (in tegels: 4,2 meter…) en de driedoornige stekelbaars. Het tegelwerk van Artiles siert het bezoekerscentrum – met een binnen- en een buitengedeelte – van dit bijzondere bouwwerk. Tegelwerk, en dus meer dan een kunstwerk Edwin Harbers liep oorspronkelijk de traditionele route gezel-metselaar-tegelzetter af, werkte bij twee tegelzetbedrijven en besloot toen om voor zichzelf te beginnen. “Nieuwe badkamers, renovaties, vooral bij particuliere opdrachtgevers, maar ook high-end projecten voor zakelijke opdrachtgevers. Mooi werk, al maak je wel meestal wat anderen bedacht

hebben. Daar maak je dan ook naar vermogen iets moois van.” Maar het ontwerpen liet hem ook in zijn dagelijkse werk niet los, en hij besloot in zijn vrije tijd de vooropleiding voor de Kunstacademie (arTEZ Hogeschool voor de Kunsten) te doen. En zo rolde hij van het ene in het andere kunstproject.

Het ontwerp voor dit werk is afkomstig van Paul Wieggers, die vooral naam gemaakt heeft als schilder van romantische landschappen. Edwin werkt vaak met hem, onder andere aan een kunstwerk voor op de gevel van het stadhuis van Lichtenvoorde. Hoe gaat zo’n samenwerking? “We werken echt als duo. Paul maakt een voorontwerp, en aan de hand van mijn voorstellen voor tegels en andere materialen komen we tot een ontwerp. Maar ook het uiteindelijke tegelwerk doen we samen! Omdat je heel vaak toch andere keuzes maakt in verband met lichtinval, een gebogen wand waarop je werkt en talloze andere situaties die je niet van te voren kunt bedenken… Dan maak je ter plekke wijzigingen in het ontwerp, de gekozen kleuren, de materialen…” Dat kan er warm aan toe gaan, weet Edwin: “In dit geval werkten we met tegels, keramisch mozaïek maar ook met glasmozaïek, om zo de textuur van die vissen te kunnen treffen. Kies je dus voor een witte lijm en een grijze epoxyvoeg. Werkte de kleur van die grijze voeg toch niet met die snoekbaars… Nou, dan sta je vervolgens als

een bezetene met je krabbertje en wat doeken die epoxyvoeg er weer tussenuit te krassen… Want zodra die voeg is afgebonden, weet je dat je alles moet slopen…” Met een antracietkleurige tweecomponentenvoeg kwam alles gelukkig weer goed. “Vaak werken Paul en ik het gehele project samen. In dit geval heb ik de oppervlakte aan 15sx15-tegels in m’n eentje gedaan. Maar tijdens het werk aan de vissen en de omgeving van die vissen was hij er steeds bij!”

Het werk zelf Het tegelwerk van Artiles bevindt zich in het bezoekerscentrum naast de sluis, zowel bovengronds/in de buitenlucht als ondergronds. “Er is ook een raam van 1x2 meter, waar je de vissen voorbij kunt zien komen. Al een uur nadat de vistrap in gebruik was gesteld zag je de eerste vissen voorbij komen!”, vertelt Harbers enthousiast. Henk Nieuwenhuis, technisch specialist bij PCI-Afbouw heeft Edwin bij de keuzes voor lijm, vlak-, waterdicht- en voegmiddelen terzijde gestaan. Dit is het overzicht van de gebruikte materialen: • PCI Nanocret FC, uitvlakmortel • PCI Gisogrund 404, primer • PCI Zemtec 1K, egalisatiemortel • PCI Nanolight White, tegellijm • PCI Nanofug Premium, voegmortel • PCI Durapox Premium, voegmortel • PCI Silcoferm S, siliconenkit • PCI Seccoral 2K Rapid, afdichtingslaag (buiten)

Buiten, op beton, met achter het beton de bodem, de natuur… In Nederland altijd weer een waagstuk. We kennen heel wat tunnels waar de tegels – vaak met hele stukken beton er aan vast – loskomen. En zeker met zo’n prestigieus project als dit wil je dat niet…? “Nee, dat klopt…,” bevestigt Nieuwenhuis, “Maar vergis je niet, dit is wel een zeer beproefde combinatie van materialen. Daarnaast hebben we vooraf zorgvuldig beoordeeld of het beton geen water van buiten toeliet. In de tijd dat het werk in de buitenlucht gerealiseerd werd, was het hier trouwens één grote

modderbende… Dus heb ik de mannen geadviseerd om de vis die in het onoverdekte gedeelte kwam te hangen, op de werf op een 3x1 meter-tegel van 4 millimeter te plakken: die kan immers later nog met de wand mee-gebogen worden. Dat betekent overigens wel: nog niet afvoegen! Want dan buigt dat dunne plaatmateriaal niet meer, dan heb je gewoon een maasieve tegel van een centimeter dik… Ik heb nog een filmpje van hoe de mannen die vis er uiteindelijk met zijn vieren inhingen… Best een ding, want dan kun je geen frame of zuignappen gebruiken. Maar ze deden het perfect!” Henk Nieuwenhuis nam overigens in december 2019 wegens vervroegd pensioen afscheid van PCI en de tegelbranche, na ruim 28 jaar door zowel klanten als collega’s zeer gewaardeerd advieswerk. En met dit project als een mooie afronding! Wim Niesing, ook geen onbekende - zal als technisch specialist de taken van Henk overnemen. Wim werkt ook al vele jaren voor PCI en heeft de technische ondersteuning de laatste jaren al samen met Henk verzorgd.

Een vispassage, wat is dat eigenlijk…? Nee, deze ‘vispassage’ is geen onderdeel van een luxe supermarkt. De vispassage ofwel ‘vistrap’ dient om vissen in de gelegenheid te stellen om 5(!) meter hoogteverschil naast een sluis te overbruggen. Door die sluis kunnen ze immers niet meer vrij heen en weer zwemmen; en sommige vissoorten zwemmen duizenden kilometers tussen hun paai- en leefgronden. De tientallen meters uitgestrekte ‘trappen’ zijn in feite een lus van tientallen geschakelde betonnen bakken/schermen met steeds een klein hoogteverschil, zodat de vissen geleidelijk van bak naar bak zwemmend, de hoogte kunnen overbruggen. Maar hoe vinden de vissen zo’n trap? Dat gebeurt door een ‘lokstroom’ van ruim een

kubieke meter per seconde, die iedere vis weet te vinden… En zo kunnen ze zowel met de stroom mee als tegen de stroom in de sluis ontwijken, en steeds na een paar bakjes even uitrusten. Momenteel maken vooral rivierprikken, meervallen, windes en palingen van de vistrap gebruik. Het tegelwerk van Artiles is te vinden in het bezoekerscentrum, naast de sluis. De sluis is te vinden aan de Barend Ubbinkweg te Doesburg. ■ www.artiles www.PCI-Afbouw.nl

www.kalysta.nl

Rocciose

Pirenei

Giura

Carpazi

Himalaya

Bijzonder mooi Kalysta is trendsetter in wanden vloertegels. ‘Bijzonder mooi’ betekent de naam. Want Kalysta voegt iets extra’s toe aan schoonheid. De tegels van dit merk hebben precies de uitstraling die uw interieur compleet maakt. Dat komt doordat wij samenwerken met trendwatchers, die deze tegels zorgvuldig hebben geselecteerd op kleur, maat en materiaal, maar ook op emotie, sfeer en beleving.

Het resultaat? Een collectie wanden vloertegels die feilloos aansluit bij uw thuisgevoel. Deze bijzonder mooie collectie heet Kalysta en is er voor iedereen die van bijzonder mooi houdt.

exclusive design

januari 2020

“In de Bouw halen maar weinigen werkend hun pensioen!” …en wat gaan we daar aan doen? Een forumdiscussie Het blijft een rare situatie: wie een universitaire opleiding heeft gevolgd, werkt meestal pas vanaf zijn 24e. Even los van de bijbaantjes in horeca et cetera. Een bouwvakker werkt vanaf zijn vijftiende bij een leerbedrijf. Beiden werken tot hun 67e (maar dat kan langzaam-aan zomaar 73 worden, ondanks alle ‘vertragingen’ in het stijgen van de pensioenleeftijd) en dus werk je met een fysiek zwaar beroep zo’n tien jaar langer dan iemand met een ‘gewoon’ beroep. Althans - als je het haalt. Want niet voor niks word je als zelfstandige met je 55e uit je Arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV)OV gezet… En dan rekenen we nog niet mee dat de levensverwachting van iemand die zwaar werk heeft verricht, gemiddeld een paar jaar lager ligt. Dit is in een notendop het pensioendilemma van de politiek. Aannemersfederatie, Bouwend Nederland en de Bonden organiseerden daar eind vorig jaar een congres over in Nieuwspoort, vlak bij de Tweede Kamer. En traditioneel meldden zich enkele Kamerleden voor de discussie.

Basispensioen, plus een fonds zware beroepen samen met de overheid! Aannemersfederatie en NOA pleiten voor een pensioen bij 45 dienstjaren voor de bouwberoepen. Directeur Peter Koenders (Koenders Totaalbouw, 85 medewerkers) stelt zijn voorman Henk Spaan voor. Spaan werkt inmiddels 51 jaar bij het bedrijf. “OK, ik heb nu een vierdaagse werkweek, en dat is maar goed ook. Maar toch val ik vaker uit dan vroeger. M’n schouders, m’n rug en m’n knieën willen niet meer, ook al wil ik nog wél. Maar het vak is gewoon zwaarder geworden, de druk is hoger, en alle regelingen als VUT en prepensioen zijn verdwenen. Terwijl sowieso al heel weinig collega’s hun 57,5e werkend haalden.” Taco van Hoek (Economisch Instituut voor de Bouw EIB) bevestigt dat de helft van de bouwmedewerkers zijn pensioen niet werkend haalt. “En dan bestaat ook nog meer dan de helft van het inkomen van die, immers gemiddeld lager betaalde, groep uit AOW.”

januari 2020

Van Hoek ziet in landen als Oostenrijk het ‘Schwerarbeitspension’, na 45 jaar (waarvan tenminste 10 van de laatste 20 jaar in zwaar werk) als een optie. In Finland schalen speciale keuringsartsen het werkvermogen in. “Met de Finse ‘workability index’ wordt een meer persoonlijke aanpak gecreëerd: werkgevers hebben zo langer plezier van de medewerkers die dat kunnen, en wie niet kan, gaat eerder met (deel)pensioen.” Sharon Gesthuizen ( Stichting Aannemersfederatie-NOA) vindt dat iedereen gezond zijn pensioen moet kunnen halen. “Na 45 jaar werk is dan een goed moment. Maar dat kunnen we als sector niet alleen betalen, daar hebben we de overheid bij nodig!” Van Hoek laat zien dat een vroegpensionering voor alle werknemers ‘behoorlijk duur’ wordt, en dat een vroegpensionering van mensen die zwaar werk verrichten vele malen goedkoper is. Alleen al omdat uitgerekend deze werknemers gemiddeld ook nog eens een lager pensioen hebben, en bij een vervroegde pensionering bovendien minder aanspraak zullen doen op de arbeidsongeschiktheidsregelingen. “Er zou dan in de AOW wel een regeling voor het basispensioen moeten worden getroffen. Plus: werknemers, werkgevers en de overheid zouden samen een Fonds Zware Beroepen in het leven moeten roepen!”

DIA en PAGO: alleen vrijwillig… Tjeerd Hobma (Volandis) promoot met zijn organisatie de principes ‘werk veilig, kijk vooruit, houd plezier’ bij de bouwwerknemers en -werkgevers. “Feit is dat we jonge mensen nu niet kunnen beloven dat ze zonder schade hun pensioen halen. Zeker niet als ze hun hele leen hetzelfde zware werk blijven doen.” Volandis is de promotor van het Preventief Algemeen Gezondheidsonderzoek (PAGO) – een lijst met 120 vragen over gezondheid, gewicht en andere indicatoren, gekoppeld aan een medisch onderzoek: het ‘nu’. Het PAGO wordt vaak opgevolgd door een DIA-gesprek (Duurzame Inzetbaarheidsanalyse) en een plan van aanpak voor ‘straks’. Deelname aan PAGO en DIA is echter vrijwillig. “35% van de werknemers in de bouw neemt hieraan deel. En vaak pas op hogere leeftijd, als er eigenlijk al iets aan de hand IS. Daarom willen we juist ook de jonge medewerkers aan tafel hebben, zodat we vooruit kunnen kijken, kunnen werken aan preventie en loopbaanplanning.” Ook voor de werkgevers is dit een probleem: een werkgever krijgt uitsluitend geanonimiseerd informatie over de gezondheid bij het bedrijf. Bovendien kan hij zijn medewerkers niet verplichten om aan PAGO en DIA deel te nemen.

Nog geen integrale aanpak in de Bouw Op een vraag van ondergetekende waarom de bonden een verplichte deelname niet bepaald lijken aan te moedigen, sprongen de bondsvertegenwoordigers als gestoken op. “Dat zijn overheidsregels, daar hebben wij geen invloed op!” En dat is jammer, want ziekte en arbeidsongeschiktheid is vaak fataal voor (met name kleine) bedrijven, maar preventie is ook in het belang van de medewerkers. Want wat komt er zo van samen werken aan preventie terecht? Natuurlijk, een werkgever kan een medewerker naar de bedrijfsarts sturen en advies (geen medische informatie!) aan de bedrijfsarts vragen als er sprake is van veelvuldig verzuim. Maar dan is er dus al iets aan de hand. En – ook zo iets… - jaargesprekken of functionerings- en beoordelingsgesprekken zijn bij de helft van de bouwbedrijven niet aan de orde. ‘Ik vraag wel eens hoe het gaat’, hoor je vaak een bouwwerkgever zeggen. Maar dat is echt iets anders…

rubi.com

HEAVY DUTY

l ve rm og en VO OR

januari 2020

Hobma constateert dat er inmiddels een groeiend aantal PAGO’s zo’n 14.000 per jaar - wordt afgenomen. “Er wordt nu zo’n 25 jaar gewerkt met extra inzet op preventie. Netto worden we gezonder, en het werkvermogen groeit. Maar als we ervan uitgaan dat iedereen gezond zijn pensioen moet kunnen halen, zijn we er nog lang niet. Het verzuim van iemand van 55+ is zes keer zo hoog als van iemand onder die leeftijd, en iemand met zwaar werk en fors overgewicht valt twee keer zo veel uit als iemand met een normaal gewicht. Dus zou het goed zijn als we met normen zouden gaan werken, beroepen gaan benoemen, maatwerk gaan leveren. We moeten het echt buiten de kaders gaan zoeken…” Sowieso blijven de ruim 100.000 ZZP-ers buiten beschouwing, evenals de buitenlandse bouwvakkers. Geen PAGO of DIA, en, met een beperkte ‘commerciële’ AOV, ook geen echt vangnet. Het is de vraag hoe de samenleving dit op termijn gaat opvangen.

…En de politiek Doordat uitsluitend Gijs van Dijk (PvdA) en Roald van der Linde (VVD) het politieke spanningsveld vertegenwoordigden, werd het een enigszins ‘bipolair’ debat. Aan de hand van een aantal goedgekozen praktijkvoorbeelden (‘Adrie, uitvoerder, 57 jaar, gescheiden, met 52 van de steiger naar kantoor, heeft te veel aan zijn hoofd’ en vergelijkbaar) wist de gespreksleider de discussie redelijk streng buiten de algemeenheden te houden. Van Dijk begon met de constatering van het gevaar dat uitsluitend arbeidsongeschiktheid/WIA de vaste uitweg voor de bouwvakker dreigt te worden: “Mensen met zware beroepen zouden drie jaar eerder dan nu in het pensioenakkoord staat – met 61 in plaats van 64 dus - met pensioen moeten kunnen gaan, dan wel Iedereen met 45 dienstjaren, dat moet kunnen! Ik vraag me af of zo’n regeling voor alle beroepen echt zo duur is…” Van der Linde brengt na diep ademhalen de minder populaire coalitie-boodschap: ‘Adrie’ en ‘Frits’ moeten door… “Wie echt niet verder kan, moet kunnen stoppen. Maar doorgaan met werken moet lonen. En we moeten ook goed kijken naar het verschil tussen ziek en arbeidsongeschikt (gemor uit de zaal, red.). ‘Zware beroepen’ is bovendien wel een erg ruim begrip, hoe begrenzen we dat?” “Volgens mij zorgen de landelijke uitvalpercentages per beroep voor een goed beeld van wat zware beroepen zijn,” suggereert Gesthuizen. En Frank Rohof (NOA) vraagt zich af hoe een MKB-bedrijf met zeg vijf werknemers de heffing op vervroegde uittreding kan financieren (NB: van 2021 tot en met 2025 betalen werkgevers geen RVU-heffing tot een bedrag dat netto overeenkomt met de AOW. Voorwaarde hiervoor is dat uittreding plaatsvindt in de laatste drie jaar vóór de AOW-leeftijd, red.). Kortom: het Pensioenakkoord staat, maar de discussie is nog in volle gang. Laten we hopen dat ‘Adrie en Frits’ niet tussen wal en schip terechtkomen, evenmin als de bedrijven met werknemers. Want in dit geval liggen de belangen van werkgevers en werknemers niet ver uit elkaar. En politiek is er nog weinig ‘wil’ om tot een oplossing te komen… Dus zonder een stevig gezamenlijk voorstel van Bonden, Bouwend Nederland, Aannemersfederatie en NOA komt er geen enkele verschuiving, denken we zo… ■

Reageren? redactie@BOVATIN.nl

W U E

Sopro Simpel Nivelleer FS 15® plus

Nu tot 150 mm laagdikte egaliseren. › Vloeit naadloos in elkaar over door lange verwerkbaarheid › Optimale verloop-eigenschappen door superplastificeerder › Na 2 - 3 uur beloopbaar en te betegelen met keramiek

Verkoop Sopro Nederland BV Kruyderlaan 21a · 3431 BM Nieuwegein Telefoon +31 (0) 30 60 50 214 · Telefax +31 (0) 30 60 50 896 · www.soprobv.nl

De Betere Bouwchemie

januari 2020

Geassocieerde leden op bezoek bij ESPEQ Heerhugowaard! Het is even een stukje rijden als je uit Limburg moet komen… Maar de meeste geassocieerde leden hadden de moeite genomen om ‘hun’ halfjaarlijkse vergadering met BOVATIN, deze keer in ESPEQ Opleidingsbedrijven in Heerhugowaard, bij te wonen. Op de agenda: tegels & energietransitie, de situatie rond de leerlingen, de ‘Tegel Master Roadshow’ (zie elders in dit blad) en de NK tegelzetten. Extra agendapunt: ‘Losmaakbaarheid in de bouw’. Plus natuurlijk – een tourtje door ESPEQ, onder leiding van directeur Suzanne den Dulk.

ESPEQ Opleidingen: visie versus uitdagingen! “Meer dan 80% van de leerlingen haalt zijn diploma, en daarvan vindt 90% een baan!”, legt Den Dulk tijdens haar welkomstwoord de pluspunten van ESPEQ Opleidingsbedrijven uit. “We hebben een groot netwerk aan gespecialiseerde bouwbedrijven, en doordat we persoonlijke aandacht en kleinschaligheid voorop stellen, zijn we sterk in werving & selectie en ‘matchen’. Moet ook wel, want we staan voor een aantal uitdagingen: afname van de instroom terwijl de vraag naar leerlingen groot blijft, en er weinig aandacht voor de Bouw is op het VMBO… Daar zetten we tegenover dat, ook al omdat er flink geïnvesteerd wordt in het techniekonderwijs, we ook hier kunnen investeren. We zijn in de regio echt ‘het clubhuis van de Bouw’: bouwgerelateerde organisaties vergaderen als vanzelfsprekend in deze zaal, en raken terwijl ze het gebouw verkennen, vertrouwd met ons werk! Dit pand is met zijn zonnepanelen en andere milieu-maatregelen echt een voorbeeld van verduurzaming, we hebben hier op 20 en 21 februari de NK Tegelzetten, en – met ‘Dudoc XP’(zie artist impression, red.) hebben we straks een natuurgetrouwe ‘bouwplaats’ bij het opleidingsbedrijf: een gebouw in de open lucht dat nooit af is en waar de leerlingen ieder jaar hun vakspecialisme kunnen leren toepassen. Tijdens de rondleiding zagen de geassocieerde leden ook een resultaat van de samenwerking binnen de branche: de ‘leerlingenlijm’ die speciaal voor de Bouwopleidingen gemaakt wordt door de Vereniging Lijmen en Kitten is daadwerkelijk in gebruik, net als de tegels die Mosa beschikbaar stelde. “Joh, jullie leerlingen zijn hier ook al bezig met XXL-formaten en levelling!”, constateert één van de gasten met enige verbazing.

“Natuurlijk!” reageert Suzanne den Dulk, “De tijd is voorbij dat leerlingen alleen met kleine tegeltjes werkten. Met de bekende 15x15-tegeltjes leren ze de basis , maar onze Leerbedrijven vertellen ons welke vaardigheden er nog meer nodig zijn. En dan zorgen we dat ze daarmee trainen en oefenen” Terug in de vergaderzaal leggen Robert Hurkmans (Loomans Tegelhandel & Tegelzettersbedrijf) en Tom Sterkman (SVK tegelwerken) uit hoe zij leerlingen leerzaam en bedrijfsmatig weten in te zetten bij hun bedrijven. Directeur Van Kessel (Bouw- en Inframensen Mierlo) licht toe dat hij graag zijn gebouw, dat zelfs over slaapplaatsen beschikt, extra wil inzetten; wat hem betreft is ‘om-denken’ nodig, en hij nodigt de aanwezigen uit om deel te nemen aan een werkgroep die gaat bezien hoe zowel de geassocieerde leden als meer grotere en

2929

266VXYZ

Subtiel palet

Terra Tones is een hedendaagse en verfijnde tegelserie die u laat spelen met kleurtonen en formaten. De serie is opgebouwd rond basistegels in natuurlijke warme en koele kleuren. Elke basistegel heeft een lichtere en donkerdere variant; samen vormen ze een levendige set. Door de drie tonen te combineren, ontstaan wanden en vloeren die optisch diepte creĂŤren. Het levendige en tegelijkertijd natuurlijke beeld wordt moeiteloos versterkt in een patroon met verschillende formaten. Ter inspiratie ontwikkelde Mosa tegelpatronen waarbij het Terra Tones-effect optimaal tot zijn recht komt.

mosa.com/terra-tones

januari 2020

ZZP-tegelzetbedrijven leerlingen kunnen begeleiden en kunnen zorgen dat de bottlenecks geïdentificeerd en verholpen worden. Wordt vervolgd! BOVATIN-voorzitter Gerard Reus organiseert, samen met Skills Nederland en ESPEQ, de NK tegelzetten op de ESPEQ-locatie. “We hebben nog wat vragen aan jullie, onder andere over materialen en promotie. En jullie zijn vanzelfsprekend van harte welkom!” Zoals het er nu naar uitziet staan er op de kampioenschappen primers, lijmen, voegmateriaal, coating en bandmateriaal van diverse lijmfabrikanten, wanden van WEDI, RVS hoekprofielen van Schlüter Systems, grote en kleine wanden vloertegels van – in ieder geval - MOSA.

Energietransitie: marktaandeel voor tegels verzilveren! Na een korte uitleg van dagvoorzitter Remus Aussen over hoe de bijdragen van de geassocieerde leden ingezet worden (in een notendop: contributie van de leden wordt ingezet voor de basisdienstverlening aan de leden, contributies van geassocieerde leden worden ingezet voor ‘extra’s’ zoals campagnes), wordt het voornemen tot een promotiecampagne van de voordelen van tegels in combinatie met vloerverwarming en -koeling (zie de vorige editie van dit blad) besproken. BOVATIN zet een deel in, en de vraag ligt op tafel of de geassocieerde leden ook meedoen.

GEBERIT CLEANLINE

DE DOUCHEGOOT DIE JE SNELHEID VERGROOT

Een installatie voert u natuurlijk het liefst uit in zo min mogelijk tijd. Daarom hebben wij onze CleanLine douchevloergoten in de fabriek al voorzien van een waterdicht afdichtingsfolie. Daarnaast is het onderhoud eenvoudig, omdat de douchegoot een open profiel heeft dat het water direct naar de afvoer brengt. De kamvormige haarzeef in de afvoer is bovendien snel te verwijderen en af te spoelen. Kiezen voor CleanLine is dus kiezen voor maximale snelheid Ã©n betrouwbaarheid. Slim bekeken! www.geberit.nl/cleanline

SLIM BEKEKEN

januari 2020

En verder… Froukje de Vries (World Skills Nederland) geeft inzage in hoe de kampioenschappen van landelijk naar wereldwijd georganiseerd worden. Sowieso: goed dat er nu weer een echte NK is, met 5 deelnemers! Ook hiervoor hebben weer diverse geassocieerde leden materiaal beschikbaar gesteld. “Ik draag die wedstrijden een warm hart toe!”, vindt Pieter van Kessel. “Maar het is voor een Bouwopleiding wel kostbaar. De voorbereidingen voor de deelname van onze leerling Daan Hooglugt aan de World Skills in Kazan kostte de Bouwopleiding zo’n € 35.000,-. En ook het Leerbedrijf – Loomans - stelde tijd beschikbaar… Maar we gaan er beslist mee door!” Tot slot gaf Isabel Polderdijk, branchemanager bij de VLK, een toelichting op nieuw overheidsbeleid: ‘Losmaakbaarheid in de Bouw’ wordt (nog… red.) een aandachtspunt in de duurzaamheidsdiscussie. In de Bouw, zo is het voornemen, gaat op de een of andere manier ‘losmaakbaarheid’ een rol spelen bij de inkoop. Met losmaakbaarheid wordt een vorm van hergebruik bedoeld die er op neer komt dat materiaal dat nu verwerkt wordt, zo ongeveer ‘losgeschroefd’ moet kunnen worden: dan kan het men het in een ander project zó opnieuw gebruiken. “Tegels en tegellijmen scoren in deze denktrant laag. Wij zijn hier in een vroeg stadium bij betrokken; wellicht kunnen we bijsturen of zelf slim innoveren voordat dit daadwerkelijk beleid wordt. Ik houd u op de hoogte!” ■

De rit naar ESPEQ was voor velen lang, maar vergaderen op een werklocatie was absoluut inspirerend. “Dat doen we vaker! Ik ga meteen met één van de nu afwezige geassocieerde leden contact opnemen… vergaderen we daar de volgende keer!”, sluit Gerard Reus, na een bedankje aan het adres van Suzanne den Dulk, af.

SNELLE TEGELLIJM MET HOGE PRESTATIES

Keraquick Maxi S1 is een nieuwe tegellijm met snelle droging. De tegellijm is uitermate geschikt voor het aanbrengen van keramische en natuursteen vloertegels. Klaar om belopen te worden na 3 uur en intensief belasten kan al na 24 uur! Heeft een vullend vermogen tot 15 mm, zonder dat de lijm inzakt. Meer info? www.mapei.nl

N ZIJN VLOERE UUR AL NA 3 A AR! B BElOOP

januari 2020

Julius van der Werf Huisbeurs 2020: Logistieke innovaties, nieuwe collecties, nieuwe showroomconcepten – en een ‘NITA tegelmasterclass’ voor showroommedewerkers! Maandag 23 tot en met donderdag 26 maart 2020 bent u van 12.00 tot 21.00 uur van harte welkom bij de Hoofdvestiging van Julius van der Werf, Lorentzstraat 19, 8606 JP Sneek. Tijdens de Huisbeurs 2020 brengt Julius van der Werf de tegelfabrikanten en klanten bij elkaar. Wat kunnen bezoekers van deze editie van de tegelvakbeurs verwachten?

Een kijkje achter de schermen De afgelopen jaren heeft Julius van der Werf flink geïnvesteerd in logistieke innovaties. Er is een digitaal bestelsysteem ontwikkeld. Ook zijn het magazijn en distributiecentrum uitgebreid met onder andere nieuwbouw en een palletbaan. Hier worden alle pallets machinaal ingepakt, gewogen en gestickerd. Tijdens de beurs krijgen bezoekers de kans om een kijkje achter de schermen te nemen: hoe zorgt Julius van der Werf ervoor dat er wekelijks een miljoen tegels hun weg in en uit het magazijn vinden?

De nieuwste collecties Hout, marmer, natuursteen en beton blijven de inspiratiebron voor keramische tegels. Tijdens de vakbeurs van Julius van der Werf zien we dit terug in het grote aantal noviteiten. De nieuwste collecties en bijbehorende presentatiemiddelen zullen worden getoond. De foto’s: dat was 2018, 2020 is toch weer anders…!

Vernieuwde showrooms en nieuwe showroomconcepten De showroom van Julius van der Werf is vernieuwd en uitgebreid. Hier worden de trends op

tegelgebied en een uitgebreid assortiment getoond. Daarnaast worden de nieuwe showroomconcepten geïntroduceerd. Deze concepten laten zien hoe keramische tegels kunnen worden toegepast in elke woonsfeer. Ook de projectenafdeling NAU laat haar nieuwe showroom zien tijdens de beurs. Deze showroom is speciaal ontwikkeld om architecten en projectmanagers inspiratie te bieden.

Meer dan 85 jaar kennis en kwaliteit Julius van der Werf biedt u: De nieuwste trends op tegelgebied Een uitgebreid assortiment voor elk budget Snelle levering vanuit magazijnvoorraad Zelf controle over uw bestellingen

sv dw

f.n l

Vestiging: Groningen Diamantlaan 2, 9743 BG Groningen telefoon (0515) 41 31 48

ju liu

Hoofdvestiging: Sneek Lorentzstraat 19, 8606 JP Sneek telefoon (0515) 41 31 48

januari 2020

Plus: een NITA Tegel-masterclass voor showroommedewerkers klein NITA-logootje bij? Iedere beursdag tussen 14.00 en 15.30 uur organiseert de Nederlandse Innovatieve Tegel Academy (NITA) een workshop voor showroommedewerkers. Een docent legt u uit wat u absoluut moet weten wanneer u tegels, lijmen en waterdichtmiddelen verkoopt, om zowel uw particuliere als zakelijke klanten optimaal te kunnen adviseren. En u voorkomt dat de tegelzetter voor een ‘mission impossible’ komt te staan, wat uiteindelijk ontevreden klanten en zelfs schades oplevert. Wilt u tevreden klanten en positieve reviews? De docent neemt met u door wat u als adviseur moet weten over: • Ondergronden, vlakheidsregels, lijmen voegsoorten • Waterdicht of waterwerend: hoe verkoop je de meerwaarde van een waterdichte badkamer? • Wapenen, ontkoppelen en dilateren: voorkom onnodige schade! • Vloerverwarming en -koeling in een tijd van energietransitie en warmtepompen • Dunne plaatmaterialen, XXL en leveling: wat kan een tegelzetter wel, wat kan niet Opgeven vooraf via www.NITAcademy.eu of een mailtje naar redactie@BOVATIN.nl wordt aangeraden; deelnemers ontvangen een BOVATIN/NITA-certificaat. ■

Meer weten over de Huisbeurs? www.JuliusvanderWerf.nl

GEEN UITDAGING TE GROOT Samen met u gaan wij iedere tegeluitdaging aan! Waar u als verwerker zorgt voor vakmanschap in tegelwerk, biedt codex een compleet assortiment tegellijmsystemen en uitstekende technische kennis, evenals praktische ondersteuning op het werk. Het resultaat is een kwalitatief hoogwaardig eindproduct, dat jarenlang mooi ĂŠn functioneel blijft. www.codex-x.nl

januari 2020

Daan Hooglugt: Noordhof-prijs Junior Vaktalent! Tegelzetten als belangrijk vakwerk, op het podium van de Brainport Industries Campus(BIC) te Eindhoven! Daan Hooglugt, onlangs nog deelnemer aan de World Skills Tegelzetten te Kazan ging er eind vorig jaar met de Noordhof-prijs voor Junior Vaktalent vandoor. Daan Hooglugt, leerling-tegelzetter bij Tegelzettersbedrijf Loomans in Someren en leerling aan het ROC ter AA in Helmond, kreeg (natuurlijk) zijn praktijktraining bij BouwInframensen Mierlo.

‘Bijzonder werk!’ De Noordhofprijs wordt jaarlijks uitgereikt aan de beste vakmensen van de Brainport regio (Zuidoost-Brabant). De Stichting Bevordering Vakmanschap reikt sinds 1986 de Noordhofprijs uit aan de beste vakman of vrouw in de bouw, metaal, mechatronica en overige vakgebieden in het technisch domein.

“Het werk is voor mij bijzonder omdat je ergens aankomt waar niets staat en je maakt dan iets moois, de mensen waarderen dat” Jury: Deze kandidaat beheerst het vak in vrijwel alle facetten. Niet alleen het vakmanschap maar ook zijn creativiteit vallen op. Zijn gedrevenheid heeft ervoor gezorgd dat hij zijn huidige niveau in relatief korte tijd heeft bereikt. Een rustige, bescheiden kandidaat die met recht in aanmerking komt voor de titel Junior Vaktalent. Kortom: een mooie opsteker voor Daan, maar ook voor zijn Leerbedrijf, zijn ROC, zijn vakdocenten, zijn praktijkbegeleiders, zijn leermeester en - voor de tegelbranche zelf.

■

wedi Top Wall Top designs in natuursteenlook Het voegloze alternatief voor tegels dat altĳd past. Met wedi Top Wall voor wandoppervlakken biedt wedi voor het eerst designoppervlakken die een aantal voordelen hebben ten opzichte van tegels. De designoppervlakken vormen een voegloos en dus aantrekkelĳk en onderhoudsvriendelĳk oppervlak. Ze zĳn perfect geschikt als wandoppervlak in de douche of voor de vormgeving van de hele badkamer. Dankzĳ het grote formaat (tot 2,50 × 1,20 m) ontstaat in een handomdraai een exclusief eindresultaat. wedi Top Wall kan worden toegepast op alle gebruikelĳke ondergronden, zoals tegels, pleister of gipsplaat evenals wedi bouwplaten, wedi Subliner afdichtbanen en wedi 520 afdichtmiddel. De oppervlakken kunnen naar wens worden ingekort tot het juiste formaat en zĳn zowel geschikt voor nieuwbouw, renovatie als modernisering.

www.wedi.eu

januari 2020

wedi’s nieuwste I-Board Plus houdt álles! We waren tijdens ons kennismakingsbezoek eind 2016 (zie editie 2016-4) al erg enthousiast over de wedi-platen: waterdichte, vederlichte, oersterke XPS-platen met een gewapende afwerking waar je zó op kunt lijmen. En ook de geïntegreerde FUNDO-inloopdouchesystemen en de dikke Moltoromo-platen van hetzelfde materiaal, waar je met een paar kitstrepen zó een scheidingswand mee rechtop kan zetten – hoe makkelijk kan de tegelzetter het zichzelf maken…? Makkelijk is het bijvoorbeeld ook al bij inbouwtoiletten. Immers: er is al een systeem dat voor de afwerking van ieder type gebruikt kan worden, en dat een flinke belasting aankan. En dat systeem – I-Board – is vanaf nu nóg sterker. I-board Plus heet het. Het klinkt simpel: een dunne, lichtgewicht ombouwplaat voor bijvoorbeeld de afwerking van inbouwtoiletten, die je zelf op maat kunt zagen, en desondanks waterdicht is (vergeet gipsplaten!), en die je met kit kunt vastzetten. Zelfklevend gaasband op de naden, klaar. Toch?

I-Board: je kunt er van alles mee, maar I-Board kan niet alles… Zelfs een product waarmee bijna alles kan heeft zijn grenzen, weet Area Manager Benelux Dennis Platteel. “Er zijn de afgelopen jaren heel wat varianten beschikbaar gekomen op het gebied van I-Board, onze kant-en-klare ombouwplaat voor inbouwreservoirs.

Met zo’n product bespaar je veel tijd en de maatvoering is gelijk goed. Al bijna 40 jaar denken wij bij wedi mee in bouwprocessen, en streven we ernaar om zo min mogelijk losse onderdelen en zoveel mogelijk kant-en-klaar onderdelen te leveren.” Wedi heeft dus de nodige ervaring in de ontwikkeling van dergelijke systemen, en de mannen van wedi zijn er vaak op de bouwplaats bij als een nieuw systeem toegepast wordt. En zo kwam Platteel er achter dat I-Board ook een ‘claimgevoelig’ product was geworden, doordat het soms gebruikt wordt op een zeg maar iets te ‘makkelijke’ manier… “Er wordt soms wel erg veel van verwacht. Men denkt bijvoorbeeld dat zo’n ombouwplaat – want dat is het! - constructief is en zelfs scheurvorming in tegelwerk voorkomt wanneer het frame van het inbouwreservoir niet voldoende draagkracht biedt, of wanneer er verkeerd gemonteerd is en er dus nog beweging zit in de reservoirconstructie… Ons huidige I-Board staat al op eenzame hoogte door de hoge drukkrachten die het op kan vangen: het heeft met zijn 400kg (zie de foto met een gewicht aan ijzer op de ‘pot’…) draagkracht op de pot met tegelwerk een flinke overcapaciteit. Maar als een inbouwtoiletconstructie nog op één punt staat te wiebelen en te scharnieren, dan kan I-Board dat nog niet compenseren…”

www.mo-b.nl

Specialist in

Natuursteen & Keramiek

Michel Oprey en Beisterveld voert het meest uitgebreide assortiment natuursteen en keramiek van de Benelux. De exclusiviteit van de producten wordt gegarandeerd door de jarenlange relaties die Michel Oprey & Beisterveld met haar toeleveranciers onderhoudt.

Bezoek onze Showroom Op twee locaties in Nederland vindt u een compleet overzicht van het beste wat er op het gebied van natuursteen en keramiek op dit moment in de wereld te verkrijgen is! Of bezoek onze website: www.mo-b.nl

Vianen, Utrecht

Echt, Limburg

Natuursteen en keramiek

januari 2020

…Maar vanaf 2020 kan er nóg meer! Dennis Platteel: “Vanaf nu, vanaf februari bieden wij echter een oplossing die nog een grote stap verder gaat. Het nieuwe wedi I-Board Plus heeft door een extra, geïntegreerde, wapeningsplaat een nóg hogere drukkracht. Ook zonder tegelafwerking heeft hij al zijn stijfheid en draagkracht! Daardoor is hij geschikt om direct met mozaïek of zelfs met stucwerk afgewerkt te worden! Het klinkt zo simpel… Maar het is echt een belangrijke en complexe technische ontwikkeling. Het wedi I-Board Plus is oersterk, lichtgewicht en – net als al onze andere producten - eenvoudig te zagen en te verwerken. En ja, wedi I-Board Plus kan dus ook constructief gebruikt worden… En dat maakt de gebruiksmogelijkheden nóg groter.” Ofwel: de ene XPS-plaat is de andere niet, en dat geldt niet alleen waar het om draagkracht gaat. Met I-Board kan veel, met I-Board Plus kan (bijna) alles. Veel plaatmaterialen zien er namelijk hetzelfde uit, maar, zoals Shakespeare al schreef ‘There’s more to him than meets the eye’… Waar het om milieu-certificeringen gaat blijven sommigen wel eens achter… Dennis Platteel: “Onze producten zijn aangetoond emissiearm, en ook voorzien van het EPD duurzaamheidscertificaat. wedi is zelfs ‘award winning’ op dit vlak. Dat helpt bouwbedrijven en ook gespecialiseerde aannemers wanneer ze deelnemen aan offertes waarbij 100% kwaliteit en aantoonbare duurzaamheid een belangrijk gunningscriterium is!” Kortom – er is meer dan de bekende verschillen tussen gipsplaten (niet waterdicht), EPS (‘piepschuim’, neemt vocht op!) en XPS (‘gesloten’ luchtbellen, dus waterdicht). De vele certificaten en afkortingen van materialen waren in een recent verleden misschien niet zo belangrijk. Nu win je er offertetrajecten mee. ■

www.wedi.de/nl

januari 2020

De klant is wel mondig, maar vooral achteraf… In het activiteitenverslag 2018-2019 (zie Jaarboekje 20202021) staan, waar het schades, techniek betreft vooral de cijfers: 400 technische vragen van zowel tegelzetters als particulieren, en (!) 60 locatiebezoeken in verband met schades en kwaliteitsvraagstukken. Dat is een stijgend aantal. We zoomen aan de hand van een paar kwesties in, samen met BOVATIN’s technisch adviseur Ton Borrenbergs.

Zowel de professionele als de particuliere klant vertrouwt op vakmanschap Je schakelt een bedrijf in dat ‘Tegelzetbedrijf …’ heet, en je vertrouwt op vakmanschap. Ondanks de vele programma’s die laten zien dat dat niet altijd terecht is. “Je moet je realiseren dat ik tegen het topje van de ijsberg aanloop,”, weet Borrenbergs: “Ik wordt natuurlijk altijd uitgenodigd bij die werken waar het niet goed is gegaan. Maar anderzijds: er zijn ongetwijfeld nóg heel veel zaken die zonder inschakeling van derden worden opgelost, of waar de klant accepteert dat hij met de brokken blijft zitten.” Soms zijn het letterlijk ‘brokken’. Neem een zorginstelling die een aantal toiletten liet renoveren door een tegelzetbedrijf. “De voegen sprongen er letterlijk uit: er zat spanning op de vloer. Van vooraf nadenken over een vlakverdeling was geen sprake geweest. Was de ondergrond vlak? We kunnen het zo niet meer constateren. Feit is in ieder geval dat de tegels schots en scheef liggen, de voegen soms 6 en soms 0(!) millimeter breed zijn. Het tegelzetbedrijf had zelf geen tijd gehad, en had een groep buitenlandse arbeiders aan het werk gezet die ‘er maar het beste van moesten maken’. Geen instructie, niks. Ik heb foto’s van vóór de renovatie gezien: toen zag het er beter uit…” Feit is dat de klant nu alles op alles zet om zijn recht – sloop en nieuw tegelwerk op kosten van het tegelzetbedrijf – te halen. Maar toch zou het goed zijn geweest wanneer ook de klant zich vooraf zou hebben afgevraagd wat de staat van de ondergrond is, aan welke regels tegelwerk heeft te voldoen, en wat hij voor tegelzetbedrijf inschakelt. “Een BOVATIN-bedrijf inschakelen is al de helft van een goed resultaat!”

Voor meer informatie kijk op

tegelgroep.nl

Tegelgroep Nederland biedt een compleet pakket van producten en diensten voor elk denkbare toepassing met tegels. Voor zowel binnen als buiten.

Elk denkbare toepassing, zowel binnen als buiten

Technologische & esthetische ontwikkelingen, kwaliteit, duurzaamheid en service staan altijd voorop. Met een ijzersterke reputatie op het gebied van logistieke performance, succesvolle innovaties en intensieve samenwerkingen.

Tegelgroep Nederland: partner van en voor Bovatin.

IJzersterke logistieke performance

Intensieve samenwerkingen Tegelgroep Nederland. Postbus 19 6674 ZG Herveld. T. +31(0) 488 470 600 F. +31(0) 488 470 601 info@tegelgroep.nl www.tegelgroep.nl

januari 2020

Ook professionele opdrachtgevers laten het daarin wel eens afweten. “Als je een TV koopt, ga je ook als particulier je nog wel eens verdiepen in de prestatie-eisen die je aan een televisie stelt, en in de specificaties van het toestel dat je overweegt te kopen. Je gaat eens langs wat websites!” Opvallend in dat opzicht waren de uitkomsten van een conferentie over de mate waarin grote bouwbedrijven zich afvragen of een tegelzetbedrijf ‘gecertificeerd’ is. Dat doen ze dus niet. Letterlijk: ‘Dat maakt ons niet uit. Wij geven een opdracht voor tegelwerk, de laagste prijs telt, en als het niet goed is dan zien we de tegelzetter voor de rechter.’ Tijdens dezelfde conferentie kwam naar voren dat kitwerk gezien werd als dé manier om een badkamer waterdicht te maken. ‘En daar gaat het vaak mis!’

…En de tegelzetter vertrouwt te veel op de opdrachtgever… Ton Borrenbergs: “Wat je ziet gebeuren is dat de tegelzetter op zijn beurt weer vertrouwt op de opdrachtgever. Hij komt een vloer tegen die niet vlak is, niet schoon, en niet stabiel. Beginnen betekent: accepteren. Vanaf dat moment is die slechte vloer jouw verantwoordelijkheid! Teveel tegelzetters zijn toch een beetje terughoudend om die opdrachtgever duidelijk te maken dat er nog het nodige aan die vloer moet gebeuren, en dat dat de prijs hoger maakt. Ze zijn serieus bang om de opdracht kwijt te raken. Vaak zegt zo’n opdrachtgever dan zoiets als: ‘Joh, maak er het beste van!’ Nou, zo’n opdracht kwijtraken is financieel echt véél beter dan achteraf verantwoordelijk gesteld worden! Want dat is wat er gebeurt… Eén grote klus, zeg 300 badkamers met een ernstig probleem in een hotel, kan je – serieus! - een persoonlijk faillissement opleveren.”

JIJ bepaalt de noodzakelijke techniek, niet de opdrachtgever! “Soms kan over goed werk een probleem ontstaan omdat de opdrachtgever ten onrechte verwachtingen heeft gewekt bij de klant. Daarom is het superbelangrijk dat ook jij afspraken met jouw opdrachtgever hebt over de kwaliteitsgroep van het werk, type voegen en dergelijke! Echt, we hebben de URL en BRL niet voor niets, en wanneer je je vak verstaat, weet je ook dat er met bepaalde tegels geen klasse 1 (URL: ‘Groep 1’) kan worden gerealiseerd… Kortgeleden werd ik bij een werk gehaald waar de klant ontevreden was over de vlakheid van de vloer. Ik bekeek de vloer, en voerde mijn gebruikelijke metingen uit met rij en wiggetjes, en ik beoordeelde de tegelverdeling, en de gelijkmatigheid van de breedte van de voegen. Conclusie: de vloer – met grootformaat tegels - lag er netjes in, en voldeed aan de normen van Groep 1. Toen bleek wat er aan de hand was: de klant wilde perfectie. Daarop had de opdrachtgever € 5,- per meter op zijn prijs gelegd, zodat leveling kon worden toegepast. Daarover had hij het dus wel met de klant gehad, maar niet met de tegelzetter, en die had geen leveling toegepast omdat dat bij de betreffende tegels niet zou hebben gewerkt: met leveling zou met dit type tegels een ongewenste spanning zijn opgetreden. Je kunt niet alles recht levelen! Bovendien had de tegelzetter niet voor leveling gekozen omdat bij dat type geprinte, gerectificeerde tegels nog wel eens een splinter en daarmee de print van de tegel afvliegt op het moment dat je de clips verwijdert. En de opdrachtgever? Die stelde dat hij blij was met zijn extra € 5,- per meter, waar de klant verbolgen was over het feit dat de tegelzetter ‘het niet goed gedaan had’. Ja, die splinters, dat is iets waar we samen met de fabrikanten nog eens goed naar moeten kijken. Of waar misschien een oplossing voor is die althans wij nog niet kennen. “

januari 2020

Praat met de klant zijn verwachtingen door! Kortom: de tegelzetter is niet verantwoordelijk voor wat de klant verwacht. Maar een belangrijk deel van succesvol professioneel tegelwerk is: zorgen dat je tevreden klanten hebt. Dus ja, praat vooraf met de klant over de URL/BRL, over de kwaliteitsklasse, over wat wel en wat niet kan, en maak duidelijk wat de staat van zijn ondergrond is – en hoe/tegen welke prijs je het beste resultaat kunt bereiken. De particuliere klant kun je wijzen op het voordeel van de BOVATIN-tegelzetter in de vorm van de BOVATIN Garantie’ op tegelwerk. De folder staat op de BOVATIN-website, bij ‘Voor u als consument’. En die waterdichte vloer dankzij het kitnaadje? Misschien toch maar even uitleggen hoe het ècht zit, en die 8 jaar oude(!) folder (‘Tegel- en lijmtips’ op de website) ‘Natte ruimte? Maak hem waterdicht!’ aan de klant geven... ■

Voor Informatie: Technischadvies@BOVATIN.nl

Innovatie is

wanneer comfort reeds bij de installatie begint. www.bekotec-therm.nl/schlueter-ditra-heat-e.aspx

NIEUW: Nu ook met wandtemperatuurregeling!

Schlüter®-DITRA-HEAT-E Het innovatieve systeem voor elektrische vloertemperatuurregeling verwarmt niet alleen snel en efficiënt, maar ook precies daar waar u het nodig heeft. En - dankzij de ontkoppeling met de bewezen DITRA-technologie - ook geschikt voor kritische ondergronden. Handig voor de installateur; de verwarmingskabels kunnen gewoon tussen de noppen geklikt worden. Snel en eenvoudig.

Schlüter ®-DITRA-HEAT-E. Vertrouw alleen op het origineel.

www.schlueter-systems.nl

IT’S ALESSANDRO, DAVIDE, ILARIA AND ROBERTO WHO MAKE ITALIAN CERAMICS SO SPECIAL.

CERAMICS OF ITALY. ITALIANS MAKE THE DIFFERENCE. It’s Italians who make the difference. Like Alessandro, Davide, Ilaria and Roberto who work hard every day to ensure that Italian ceramics are the finest in the world. Only the very best manufacturers of Italian ceramic tiles, sanitaryware and tableware are entitled to use the Ceramics of Italy logo which certifies Italian quality, design and style. Always ask for Ceramics of Italy to be sure of the highest levels of excellence in world ceramics.

ceramica.info

The Ceramics of Italy trademark is promoted by Confindustria Ceramica, the Italian Association of Ceramics, and is owned by Edi.Cer. S.p.A. the organizer of Cersaie (International exhibition of ceramic tile and bathroom furnishings - Bologna, 28 September - 2 October 2020 - www.cersaie.it).

januari 2020

De ‘voorafscheider’ van Klop Innovations: …nóg een resultaat van het BOVATIN IPC-innovatietraject! We schrijven 2013. BOVATIN vraagt een subsidie aan bij het Ministerie voor Economische Zaken voor zeven ambitieuze ontwikkelingstrajecten. Henk Klop van Klop Innovations was één van de deelnemers, en wel met twee producten: allereerst de Airbo Aircleaner, een lichtgewicht doos die stofdeeltjes en ander vuil uit de lucht zuigt, zodat niet ook de rest van het huis stof hapt van een tegelproject in de badkamer, of een bedrijf last heeft van werkzaamheden in het pand. Er zijn er inmiddels enkele duizenden van in gebruik… En inmiddels is ook project #2, de ‘voorafscheider’ op de markt. Een apparaat dat gebruik maakt van een ‘cycloon’, een conische kurketrekkervormige luchtvanger, die ervoor zorgt dat het grovere vuil dat in de luchtstroom terechtkomt, in de cycloon stilvalt en zonder filtering in de opvangbak belandt. Een systeem dat je ook bij huishoudstofzuigers van bijvoorbeeld Dyson en Philips tegenkomt, maar – om de cycloon ook voor de bouw geschikt te maken was er meer nodig.

Ontwikkeld samen met TNO Ofwel: de ‘cycloon’ bestond al. Maar waar een huishoudstofzuiger het in de bouw nog geen dag volhoudt, moest er natuurlijk wel een product ontwikkeld worden dat opgewassen is tegen de zware omstandigheden waar gereedschap in de bouw mee te maken heeft. En het moest voordelen hebben voor de gebruiker. Henk Klop: “Het grootste probleem van een bouwstofzuiger is dat het – dure – filter wat erin zit, vol zit voordat je het weet. Nog los van het feit dat hij erg snel ‘dichtslaat’. Nu kan de professional in de bouw en installatie met één filter veel langer en voordeliger werken. De nieuwe wendbare 23 liter voorafscheider vangt het grove stof op (tot wel 85%), zodat de filter – en ook de stofzuiger zelf! - langer meegaat, in welk type werk je hem ook inzet.”

COMPACT. EERLIJK. GOED.

coba.nl

januari 2020

De voorafscheiders zijn door Klop Innovations intern ontwikkeld; aan een doorontwikkeling is Henk bezig in samenwerking met TNO. “Het grove stof wordt opgevangen in de extra sterke structofoam ketel: hij is licht, hufterproof en oersterk. De deksel zit vergrendeld met twee klemmen en is omkeerbaar: de voorafscheider verdwijnt hierdoor tijdens transport ondersteboven in de ketel, want de cycloon en de slang passen daar precies naast! Je houdt dan dus een emmer over… Een emmer, voorzien van robuuste zwenkwieltjes voor optimale wendbaarheid.” De voorafscheider koppel je met een haak en een slang aan de bouwstofzuiger: de voorafscheider heeft zelf geen motor nodig. Introductieprijs: € 299,-, ofwel de prijs van 4 bouwstofzuigerfilters! Zo blijkt zes jaar na de start, en vier jaar na de afronding van het innovatietraject, er nog een toen ontwikkeld product van de band te rollen. Klop: “Een idee hebben is één ding. Een prototype maken een ander. Maar voordat je een product hebt dat ook voor de tegelzetter handig is in dagelijks gebruik, daar kunnen jaren van ontwikkelen en testen overheen gaan. Zoals bij deze voorafscheider. En nu heb je er een handige en eenvoudige aanvulling op je bouwstofzuiger aan!”

www.AIRBO.eu

Naschrift: Oostbörg aan het werk met… Jeroen de Goeij (Tegelzettersbedrijf Oostbörg) zag hoeveel stofzakken je met een industriële stofzuiger gebruikt. “Ze raken niet alleen vol, ze slaan ook dicht! We hebben, bij wijze van proef, bij het werk aan zwembad ‘Het Kikkerfort’ in Breukelen, vijf voorafscheiders ingezet. De voegen moesten daar vervangen worden. Die voorafscheiders werken op twee manieren: we gebruikten daar, voor de 2.000 strekkende meter werk die we daar hadden, zo’n 30 stofzakken per dag. Nou, dat tikt aan. Bovendien neemt de zuigkracht van een stofzuiger heel snel af als de zak dichtslaat, en daar hebben we nu veel minder last van. Hoeveel zakken we bespaard hebben…? Stapels… En er is een tweede effect: je laat aan je klant zien dat je een professioneel bedrijf bent, met professionele en zelfs ‘state of the art’-apparatuur. Ja, daar kreeg ik ook reacties over…” Oostbörg werkt overigens nog met de eerste generatie van de bijbehorende stofzuigers. “Maar ze werken prima. Ze beschikken over twee motoren, en dat is prima voor de zuigkracht!“ Maar betekent dat voortaan dat de tegelzetters van Oostbörg altijd op pad gaan met zo’n voorafscheider? “Nee, we hebben er zelf één, voor het extreme werk. Je neemt ‘m niet mee naar een privé-badkamertje, waar je een paar tegels moet slijpen. Maar voor zo’n werk als dit… je bent een dief van je eigen portemonnee als je niet zo’n voorafscheider inzet. En – ze zijn makkelijk in gebruik, van stevig materiaal, en niet te zwaar! Dus de drempel om hem te gebruiken is laag.” ■

www.oostborg.nl

| SCHÃ&#x2013;NOX Q20 HYBRID

| De nieuwe formule voor meer ontspanning bij het verlijmen van tegels op anhydriet! |

| |www.schoenox.nl www.schoenox.de| |

NIEUW

januari 2020

Ontspannend werken met SCHÖNOX op anhydriet! Het is altijd weer vaste prik aan het eind van een bouwproces: de tegelzetter wil aan het werk, maar de vloeren of wanden zijn nog niet droog. Dat levert zowel voor de aannemer als voor de tegelzetter wel eens wat frustratie op en resulteert vaak in scheve gezichten en een slecht humeur. Bij vloeren kan dit nu ook anders!

Vooral het aanbrengen van cement- of gipsgebonden dekvloeren, al dan niet met een vloerverwarmingsysteem, geschiedt al vroeg in het bouwstadium. Daardoor zouden deze dan ‘droog genoeg’ moeten zijn als de tegelzetter de tegelvloer wil aanbrengen. Helaas is dit vooral in de winterperiode niet altijd het geval. Tijdens de bouwfase kan de vloer worden beschadigd door bouwen loopverkeer, een daklekkage kan roet in het eten gooien en als de vloerverwarming nog niet kan worden opgestookt (omdat deze nog niet is aangesloten) hebben we gelijk een stevige discussie. De tegelzetter wil wel, maar kán niet. Kortom: niemand wordt hier gelukkig van! Zou het dan niet fantastisch zijn om het aanbrengen van de dekvloeren tot het allerlaatste moment uit te stellen? Dan kunnen de ruwe betonvloeren gewoon als ‘werkvloer’ blijven dienen zodat bijvoorbeeld stukadoors, metselaars, schilders, elektriciens, installateurs of plafonneurs in alle rust hun werk kunnen doen. Niemand hoeft ‘even op te schuiven’ om de tegelzetter de gelegenheid te geven zijn voorbereidende werkzaamheden (zoals bijvoorbeeld egaliseren) uit te voeren en ze lopen elkaar niet in de weg. Het is duidelijk dat de dekvloer dan wel aan speciale eisen moet voldoen. Zo moet deze snel en eenvoudig aan te brengen zijn, zonder daarbij de pas geschilderde wanden en deuren te beschadigen. Daarnaast moet de dekvloer ook een dikte van 50 mm kunnen bereiken, maar met evenveel gemak een centimeter dik kunnen zijn. Het is duidelijk: hiervoor kan de Hybride gietdekvloer het makkelijkste met een pomp aangebracht worden. Dat moet schoon en vooral snel. Denk ook eens aan de combinatie van het onbelemmerd aanbrengen van het vloerverwarmingsysteem en het aansluitend pompen van de dekvloer. Meestal kan alles dan door één bedrijf worden uitgevoerd en de kans op beschadiging is daarbij minimaal. Zo wordt er dus wel heel wat van de pompbare dekvloer gevraagd, en moet deze wel extreme kwaliteiten hebben.

Tot nu toe hadden we de keus tussen cementaire of gipsgebonden (calciumsulfaat) dekvloeren. Hierbij geldt dat de cementaire mortels weliswaar gevoeliger zijn voor krimp- en/of scheurvorming, maar bij vocht- of waterbelasting hun mannetje staan. De gipsgebonden dekvloeren zijn ergonomisch verantwoord en met hun gladde- en vaak scheurvrije oppervlak overtuigen zij als geen ander. Maar ze zijn wel wat gevoeliger voor vocht. Beide materialen hebben dus hun specifieke eigenschappen. Maar vanaf vandaag is alles anders en kunnen we de goede eigenschappen van beide materialen met elkaar verenigen in de ‘Hybride vloermortels’! Deze mortels kenmerken zich met name door de volgende eigenschappen: • tot 50 mm dikte • zeer snelle droogtijd (bij 50 mm dikte: 48 uur droogtijd) • drogen ook in wat slechtere omstandigheden • vlak oppervlak en meestal direct geschikt voor bekleding • pompbaar (óók bij vezelversterkte versie) Nadat de vloermortel is uitgehard kan dus na maximaal 48 uur de betreffende tegelvloer worden aangebracht. Er valt dus een hoop tijd te besparen tijdens het bouwproces zonder dat daarbij concessies gedaan hoeven te worden aan kwaliteit, opbouwhoogte en droogsnelheid. Alle bouwverkeer kan tijdens 98% van het bouwproces vrijelijk gebruikt maken van de constructieve betonvloer. Door de dekvloer als laatste bouwcomponent aan te brengen komt dit het eindresultaat alleen maar ten goede. Om de Hybride vloermortel zoals SCHÖNOX HS 50 te kunnen betegelen is geen gronderingslaag meer nodig en kan er direct worden verlijmd met de fonkelnieuwe Hybride tegellijm SCHÖNOX Q20 HYBRID. Ook voor grootformaat tegelwerk is deze snel afbindende tegellijm, temperatuur-onafhankelijk van +5°C – +30°C en met toch een zeer lange verwerkingstijd, de juiste keus. Kortom: Hybride mortels zijn de toekomst!

www.Schoenox.nl Tekst: Ruud Stam

■

WIJ HECHTEN WAARDE AAN ELKE KLUS

WWW.OMNICOL.EU

januari 2020

KOMO keurmerk voor tegelzetbedrijven Het KOMOkeurmerk Het KOMO keurmerk: Al meer dan 50 jaar hét kwaliteits-keurmerk in de bouw. KOMO staat voor een onafhankelijk getoetste kwaliteit, op basis van objectieve maatstaven. Het keurmerk maakt tijdrovende controle-trajecten bij de vergunningverlening en op de bouwplaats overbodig. Uw klanten kunnen er blindelings op vertrouwen dat uw processen en producten voldoen aan het Bouwbesluit en aan specifieke kwaliteits-, prestatie- en veiligheidseisen die de marktpartijen stellen. Creëer ook meerwaarde voor uw diensten samen met SKG-IKOB! Het KOMO-procescertificaat Het KOMO-procescertificaat garandeert een correcte montage van producten en wordt afgegeven aan montagebedrijven met bewezen deskundigheid en montagekwaliteit. Het certificaat geeft vooraf

zekerheid over de te leveren kwaliteit. Procescertificaten ondersteunen bij de directievoering van een bouwwerk en reduceren de faalkosten door het voorkomen van fouten tijdens het proces. SKG-IKOB toetst bedrijven In samenwerking met o.a. de BOVATIN is de Beoordelingrichtlijn 1017 ‘Het aanbrengen van tegelwerk’ en de Uitvoeringsrichtlijn 35-101 ‘Het aanbrengen van wanden vloertegelwerk in reguliere toepassing’ ontwikkeld. In de BRL en de URL staan alle eisen die gelden voor het KOMO-keurmerk. U kunt het certificaat aanvragen bij SKG-IKOB Certificatie. Er is een korting voor de combinatie met ISO 9001-, MVO- of VCA*certificering. Voor meer informatie: Voor meer informatie kunt u mailen met info@skgikob.nl of via 088-2440100.

Gecertificeerde erkende bedrijven van het KOMO keurmerk Noord holland

noord brabant

Limburg

Groot Afbouwbedrijf BV Postbus 104 1130 AC Volendam www.grootafbouw.nl

Mutsaars BV Tegelzetbedrijf Kempenlandstraat 17a 5262 GK Vught www.mutsaarsbv.nl

Wijen Tegelhandel & Tegelzetbedrijf BV Pannenweg 100 6031 RK Nederweert www.wijentegels.nl

TGL-Tegeltino BV Eendrachtstraat 8 1531 DV Wormer www.tgl.nl

T SMAR E H T FOR FESSIONAL P RO

Stucco Pakket VOORBEHANDELEN - VULLEN - REPAREREN UITVLAKKEN EN EGALISEREN - GEREEDSCHAPPEN

januari 2020

VERZEKERINGSDIENST

Op vakantie? Ga zonder zorgen op reis! Heerlijk, zo even onbezorgd genieten op vakantie. Maar hoe vaak denkt u wel niet tijdens het inpakken van de koffers: heb ik alles? Als u onderweg bent vraagt u uzelf regelmatig af of de deur wel goed op slot is en of iedereen zijn paspoort bij zich heeft. Dan is het wel zo fijn als u over één ding niet na hoeft te denken: uw reisen annuleringsverzekering. Er kan van alles gebeuren op vakantie; een zonnebril of een laptop die wordt gestolen, u komt in een duur, buitenlands ziekenhuis te liggen of een vervelende situatie thuis waardoor u uw vakantie moet afbreken. Of wat als een geboekte vakantie niet door kan gaan door ziekte of het overlijden van een naast familielid? Vooral in zulke situaties bent u blij met een goede reisen annuleringsverzekering.

Een uitgebreide verzekering vanaf € 144,24 per jaar voor het hele gezin! Met de doorlopende reisen annuleringsverzekering van BOVATIN Verzekeringsdienst zijn al uw vakantiereizen het hele jaar door verzekerd, ook de spontane weekendjes weg! Via BOVATIN Verzekeringsdienst heeft u voor het hele gezin al een doorlopende reisen annuleringsverzekering vanaf € 144,24 per jaar. Wij hebben voor u een uitgebreide reisverzekering samengesteld, zodat u niet voor verassingen komt te staan.

U ontvangt de hoogste dekking (optimaal dekking): • Compleet pakket: bagage, medisch, geld en rechtsbijstand. • Maximaal 180 dagen op reis. • Hoogste bagagedekking: € 5000,-. • Geen eigen risico. • Inclusief aanvullende dekkingen: sportuitrusting, ongevallen, skiën, snowboarden, hulp en huur vervoermiddel. Tip: met een doorlopende reisverzekering bent u vaak veel voordeliger uit dan met een losse reisverzekering per vakantie.

Wat zijn de voordelen?  Eén zeer uitgebreide dekking en wereldwijd verzekerd.  Alle gezinsleden zijn het gehele jaar door verzekerd tijdens alle vakanties.  Lastminute-boekingen zijn ook meeverzekerd.  Lage premie door collectiviteitskorting.  Dagelijkse opzegtermijn van 1 maand.  Snelle uitkering bij schade.  Met de uitbreiding Garantie-Annulering kunt u de hele reissom terug krijgen.

Verzekering afsluiten? Wilt u de verzekering direct afsluiten of heeft u vragen? Neem contact op met BOVATIN Verzekeringsdienst via 010 – 288 49 90 of info@bovatinverzekeringsdienst.nl. ■

Ontdek het nieuwe goud! Nieuw voegmidd el in 23 kleu ren leverbaa r!

Gratis proefverpakking? Ga naar: www.weberbeamix.nl/goud

januari 2020

Ik ben geen tegelzetter, maar… In deze kwartaalcolumn graaft Remus Aussen, de hoofdredacteur van BOVATINfo, wat in het vak van de tegelzetter. Hebt u een onderwerp waar hij eens in mag graven? Mail het naar redactie@bovatin.nl! Ook als u op deze column wilt reageren, natuurlijk.

Grondverzetkranen in tractorsporen… en wat onderzoeksresultaten Werd tijdens het Pensioendebat in het Nieuwspoort-gebouw aan de Lange Poten het gras redelijk vlak en netjes gemaaid – en hier en daar voor andermans voeten – , op het nabijgelegen Malieveld bleef eind 2019 van het gras weinig over. Tractoren en kranen werden gevolgd door de hakken van het onderwijs; de Crocs van het verplegend personeel hoefden het veen nauwelijks op, want de ziekenhuisstakingen vonden op eigen locaties plaats. Tijdens de protesten uit de Bouw, over de fnuikende stikstofen PFAS-problematiek, lag de nadruk op de infrabedrijven; immers, deze bedrijven lagen voor een belangrijk deel al stil. “Ik moet mijn personeel iedere maand € 100.000,- euro betalen, hoe doe ik dat als ze hun werk ineens niet meer mogen doen?”, vroeg een wanhopige Infra-werkgever op TV. De aanwezigheid van Bouwend Nederland-voorzitter Maxime Verhagen naast hem, met het oranje hesje van de benadeelde ondernemer, was toch wat verrassend: Verhagen legde immers in 2012 als minister van Economische Zaken en vicepremier de eerste bouwstenen voor de Programmatische Aanpak Stikstof. De opgerolde mouwen en de gebalde vuist stonden hem dan ook niet helemaal. Aannemersfederatie en NOA droegen de hesjes met meer recht. En niet alleen namens de Infra-bedrijven: immers, de vertraging in wegen- en woningbouw raakt straks ook de afbouw en dus de tegelzetters, en voor je het weet valt het economisch kaartenhuis weer om. Hoe ambitieus de ministers Carola Schouten (nog maar een paar jaar terug vaste gast bij de Bouwdebatten in Nieuwspoort), Cora van Nieuwenhuizen

en Stientje van Veldhoven–Van der Meer in hun ‘maatregelenbrief’ van 13 november ook aankondigen dat ze met deze brief ‘een belangrijke stap zetten om de problematiek vlot te trekken’. Er is maar één meetpunt: hoe zien jullie orderportefeuilles eruit, wordt er al vertraagd of afgeblazen? In een nieuw onderzoek van het EIB voorspelt dit instituut dat er in 2020 en 2021 geen 75.000 (kabinetsvoornemen), maar respectievelijk 60.000 en 55.000 woningen zullen worden opgeleverd. Daarna zou het weer beter gaan. Ook laat het EIB zien dat 1 op de 3 bouwvakkers ZZP-er is, slechts de helft van hen verzekerd is tegen arbeidsongeschiktheid, 1 op de 5 bouwvakkers uit het buitenland afkomstig is (2023: 1 op de 4). Lichtpuntje: het aantal vacatures daalt van (record) 59 op 1000 naar 55 op 1000. En, voordat we ons serieus zorgen gaan maken: een onderzoek van Panelwizard in opdracht van Offerteadviseur.nl (OK, ze adviseren om tegelzetters van BOVATIN te kiezen…) heeft uitgewezen dat 64% van de Nederlanders (vooral vrouwelijke dertigers!) vinden dat het beroep van bouwvakker ondergewaardeerd wordt, ook financieel. En dit vooral in Overijssel! Helaas ergeren 61% van de twintigers - met name de vrouwen - zich dan weer aan de ongemanierdheid van de sector… Maar flink wat dertigers zijn weer enorm jaloers op uw klusvaardigheid. Ofwel – het glas is dan wel halfvol, maar vooral onderin… ■ Reageren? redactie@BOVATIN.nl

Bovatinfo

Secretariaat Secretariaat BOVATIN Postbus 310, 3900 AH Veenendaal Bezoekadres: Nieuweweg 229, Veenendaal tel. 0318 – 547 366 e-mail: bovatin@bovatin.nl website: www.bovatin.nl

Nuttige info voor BOVATINleden

Hoofdbestuur

Afdelingssecretariaten

Ledenadvies

Voorzitter: G.A. (Gerard) Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp tel. (072) 511 08 99 mob. 06-22916752 fax (072) 564 70 52 e-mail: voorzitter@bovatin.nl

Noord-Holland K. Scholten Westerwerf 2, 1911 JA Uitgeest tel. 0251-319101 e-mail noordholland@bovatin.nl

Secretariaat BOVATTIN tel.: 0318 – 547 366 e-mail bovatin@bovatin.nl Voorlichting op gebied van onder andere: • Algemene wet en regelgeving (waaronder arbeidsrecht en aansprakelijkheden) • sociale verzekeringen • CAO bepalingen waaronder lonen en overige verplichtingen • Arbo – wetgeving. Arbo-catalogus en A(BRIE) • Juridische zaken • Belastingzaken • Scholing en cursussen • Bedrijfstakspecifieke aangelegenheden • Techniek • Marketing

Secretaris/penningmeester (a.i.): C.H. (Chris) van Herpen Wiekenas 14, 5388 DG Nistelrode tel. (0412) 61 16 29 mob. 06-52654912 e-mail secretaris@bovatin.nl Bestuursleden: C. (Chris) Beld Eenhuisstraat 8, 7665 PZ Albergen telefoon 0546 441971 e.mail info@tegelspecialist.nl J. (Jeroen) de Goeij Den Hamstraat 9, 3451 BM Vleuten Tel: 030 - 6772421 Email: info@oostborg.nl G. (Gijs) Hilhorst Wiebachstraat 28, 6466 NG Kerkrade tel. (045) 544 45 42 fax (045) 544 09 73 e-mail g.p.w.hilhorst@hilhorst.nl R. (Robert) Hurkmans Floreffestraat 100, 5711 AE Someren tel. 0493 494 505 e-mail R.Hurkmans@tegelhandelloomans.nl T. (Tom) Sterkman Ivoorstraat 5, 1812 RE Alkmaar T. 072-5183222 e-mail: t.sterkman@svktegelwerken.nl Juridisch adviseur: Mr. T. Zanen Beukendreef 11, B-2920, Kalmhout België tel. (0032) 36853187 fax (0032) 36853186 e-mail juridischadvies@bovatin.nl mob. 06-20616770 Informatie betreffende keuringscommissie: Secretariaat BOVATIN Postbus 310, 3900 AH Veenendaal Bezoekadres: Nieuweweg 229, Veenendaal tel. 0318 – 547 366

Midden- en West-Nederland P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop tel. (0172) 21 60 84 fax (0172) 21 04 61 mob. 06-53281208 e-mail middenenwestnederland@bovatin.nl Oost- en Noord-Nederland G.C. Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden tel. (0524) 22 15 96 e-mail oostennoorddnederland@bovatin.nl Zuid-Nederland P. de Jong Cambreur 8, 5171 SJ Kaatsheuvel tel. (0416) 27 33 29 bovatin.afd.zuid@ziggo.nl Redactie BOVATINfo Hoofdredactie en nieuws diversen Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen tel. (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail redactie@bovatin.nl Mededelingen Hoofdbestuur G.A. (Gerard) Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp tel. (072) 511 08 99 e-mail: voorzitter@bovatin.nl Techniek-Materialen-Gereedschappen A.M.F.J. (Ton) Borrenbergs Sjeng Vaasstraat 7, 6031HE Nederweert tel. (0495) 63 40 95 mob. 06 - 234 42 186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl Advertenties Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, tel. (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail: advertenties@bovatin.nl

BOVATIN/Technisch advies Kort telefonisch advies: kosteloos Tarief € 70,- per uur. Algemene technische adviezen en specifieke projectadviezen • Tegels • Lijmen • Hulpmiddelen-materialen • Verwerkingsmethoden tel. (0495) 634 095 mob. 06 – 234 42 186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl Adviseur: A.F.M.J. Borrenbergs BOVATIN/BJD Advies Tarief € 75,- per uur. Incasso: no cure no pay (zonder geschil) via tel: (00) 32 36 85 31 87 (tussen 20.00 uur en 22.00 uur) fax: (00) 32 36 85 31 86 Mob. 06-20616770 e-mail: juridischadvies@bovatin.nl Juridische Advisering en Procesvertegenwoordiging (ook bemiddeling advocaat): • Arbeidsrecht • Contractenrecht • Incasso • Huurkwesties • Soc. Verzekeringen • Subsidies • Vergunningen • Leasing • Productaansprakelijkheid • Juridische Doorlichting

VANG T N O N E NU TEST ONS

 T S M O K 15% WEL

G N I T R KO

BADKAMER PERFECT BETEGELEN? DA’S VLAKWERK. DE ECHTE VLAKMAN GAAT NAAR KIWITZ

WWW.VOORDEVLAKMAN.NL

n e g e o v f a g i d u o v n e E

PCI Durapox® Premium Epoxyvoegmortel die even smeuïg te verwerken is als een cementhoudende voegmortel Met gemak aanbrengen – met één hand  Wassen zonder epoxysluier i.c.m. PCI Durapox® Finish  In 17 prachtige kleuren voor een mooi design 