Bovatinfo 2016-3

2016 / 3

BOVATINfo Bond van aannemers van tegelwerken in nederland

Tegellijm‌

uit de Coba- silo!

Introductie

Mosa Panel!

De magie

Van CERSAIE!

vakblad voor de tegelspecialist

... JOUW VAKMANSCHAP AAN TEVREDEN KLANTEN Alle verpakkingen met een frisse uitstraling

Met Eurocol kies je niet alleen voor het beste product maar ook voor tevreden klanten. Want de combinatie van jouw vakmanschap en onze kennis staat garant voor een goed eindresultaat. Neem nou ons waterdichte tegelwerksysteem.

Een perfect systeem met duidelijke instructies in woord en beeld op onze site.

En als je nog vragen hebt... We zijn altijd bereikbaar. Via telefoon of Twitter, via fax of Facebook. Dat komt het eindresultaat alleen maar ten goede. Voldoening voor jou en tevredenheid bij je klanten. Verbind je met ons via eurocol.nl

DIVERSEN

AFDICHTEN

VOORSTRIJKEN & VOCHTISOLATIE

LIJMEN

REPARATIE & EGALISATIE

VOEGEN

BETONDESIGN

3

november 2016

Kwartaalagenda

VOORWOORD Beste collega’s,

In deze rubriek vindt u de belangrijke data voor de tegelbranche. Uw regiovergadering, het jubileumfeest van uw bedrijf, de lancering van uw nieuwe product in deze agenda? Mailt u dan AUB uw contactgegevens, de aard van de bijeenkomst, de datum, tijd en locatie naar redactie@bovatin.nl, dan vermelden wij ze in deze agenda!

Het zijn drukke tijden voor de BOVATIN. In samenwerking met de Confindustria Ceramica en RUBI, en ook met onze andere geassocieerde leden, zijn we druk met de voorbereidingen van de 12 Pop-upshows, straks op de Bouwbeurs in februari 2017. De Aannemersfederatie is volop in verandering, evenals het onderwijsveld. De VLK-trainingsbijeenkomst van 14 oktober j.l., waarvan u een verslag zult vinden in de eerstvolgende BOVATINfo, vergde ook voor BOVATIN de nodige voorbereiding. Op het moment dat ik dit schrijf zijn de voorbereidingen nog in volle gang, maar we hebben er alle vertrouwen in! Er wordt gewerkt aan een nieuwe website, met lagere kosten voor de Bond, zodat we weer andere zaken voor u kunnen doen. En zo kan ik precies twee bladzijden door gaan…

NB Wilt u een evenement bezoeken? Neem dan altijd eerst even contact op met de organisator!

Maar u hebt waarschijnlijk nog maar net de tijd om dit te lezen… Want er is geen tegelzetter te krijgen: iedereen heeft het druk. De prijzen worden beter… en u vraagt ze ook. Dus… Snel aan het werk. En natuurlijk werken we hard, op dit moment. Maar ook dan moeten we het vak bijhouden… zorgen dat er voldoende leerlingen bij u in het bedrijf geschoold kunnen worden… want zonder nieuwe en goede tegelzetters loopt de branche met een paar jaar vast: als er te veel schades zijn, kijken de klanten uit naar andere oplossingen. Nee, als er niet meer tegelzetters komen, wordt uw prijs niet vanzelf hoger. Er worden gewoon minder tegels en tegelwerk verkocht.

10 december: dagelijks bestuur BOVATIN 8 december: bijeenkomst geassocieerde leden BOVATIN 12 november:

BOVATIN afdeling Oost + Noord 14 december: Bestuur Aannemersfederatie 6 t/m 9 februari 2017: BOVATIN, Rubi, Ceramics of Italy met ‘popup-shows’ op de Bouwbeurs Utrecht!

Daarom blijft BOVATIN knokken voor uw belangen, en zien we u graag op de ledendagen en trainingen. Bent u er bij, in de regio Oost- en Noord-Nederland, neemt u een paar niet-leden mee om eens kennis te maken? 12 november, ‘zwerversfeest’’! En in de regio Zuid is er op 25 november een ledenvergadering. Neem even contact op met de secretaris in uw regio…!

En soms… blijkt ook de ‘traditionele’ tegelzetter/ondernemer gewoon gebruik te maken van de moderne technieken… En neemt ook een traditioneel vakman de tijd om de mogelijkheden van zijn smartphone te verkennen. Zo hebben al meerdere groepen tegelzetondernemers in diverse regio’s (Oost, Zuid) een WhatsApp-groep met hun naaste collega’s. Om snel handjes te kunnen organiseren, vragen te stellen, enzovoorts. ‘Het gebeurt in de regio’s’, ook SPT-directeur Robert Herman heeft het er over tijdens interview dat onze hoofdredacteur onlangs met hem had. Vragen over hoe je een WhatsApp-groep opzet? Check dan Iete Cremer (Tegelzetbedrijf G. C. Cremer) in Oost, of Robert Hurkmans (Tegelhandel Loomans) in Zuid!

Het jaar loopt al weer zo wat op zijn einde… Het lijkt dit jaar sneller te gaan. Niks mis mee, als we ons hoofd er maar bij houden! We mogen dan wel een handwerk uitoefenen, maar het grootste deel van het ondernemers- en het vakwerk doe je toch echt met je hoofd. Ik mag daarom graag de twee artikelen in deze editie over terrassen bij u aanbevelen!

De regiovergaderingen zijn openbaar.

Bestuursvergaderingen zijn besloten, maar u kunt als BOVATIN-lid, wanneer u wilt dat het bestuur uw vraag behandelt, die aan één van de bestuursleden stellen. (mail en adressen zie elders in deze BOVATINfo).

Of mail uw punt dan tenminste 14 dagen voor de betreffende vergadering aan de secretaris, secretaris@bovatin.nl, dan komt uw mail op de agenda.

Colofon

Ik wens u goede (hoofd)zaken, Gerard Reus, voorzitter

BOVATINfo is een periodieke uitgave van BOVATIN: de Bond van Aannemers van Tegelwerken in Nederland. Het blad wordt gedrukt op ongechloreerd papier, verspreid in bio-folie en verschijnt vier maal per jaar: in april, juli, oktober en januari van het aansluitende jaar. Oplage: 3000 exemplaren per jaar.

Deadlines voor advertenties en kopij: 1 maart, 1 juni, 1 september, 1 december.

Voor informatie: Abonnementen: Bondsbureau, tel. (0548) 53 85 05 Hoofdredactie, advertenties en verspreid nieuws: Remus F.P.M. Aussen, tel. (010) 43 52 2 70 of 06 24 27 09 53, e-mail redactie@bovatin.nl Art direction en grafisch ontwerp UPPERCASE, www.studiouppercase.nl hello@studiouppercase.nl, tel. 06 54 74 48 96

Foto omslag: Tagina Ceramiche d’Arte – Terre Nostre

8 december: hoofdbestuur BOVATIN

WIJ HECHTEN WAARDE AAN EENVOUDIGE VERWERKING

5

november 2016

In deze editie 06 Coba lijmsilo service: de lijm zó in je kruiwagen…!

13

49 Terrassen: niet zo maar aan beginnen…!

53 BASF wil West-Europese bouwdivi sies van Henkel overnemen

13 Mosa Panel, bent u er klaar voor…?

19 Maatschappelijk verantwoord ondernemen, …dus ook ‘schone’ natuursteen verwerken!

55 Robert Herman (Bouwmensen Almelo):

“Instroom? De kansen liggen in de regio’s!”

59 Column Suzanne den Dulk: ‘Uitdaging . . .’

Nieuws uit de branche 21 BOVATIN weer op de Bouwbeurs... met RUBI en Confindustria Ceramica en 12 Pop-up conferenties!

Informatie voor de professional 61 Projectgarantie PCI op natuursteenlijmsysteem

23 Alles in het nieuw bij Tegelzetbedrijf De Bruin VOF!

63 BOSTIK presenteert nieuw en verbeterd assorti- ment siliconenkitten

29 Uitbreiding vestig ing Rosendahl: SCHÖNOX opent klanten en technologiecentrum

65 SGAT-nieuws 67 NIEUWS VAN DE BOVATIN VERZEKERINGSDIENST

33 De 2016-jubilarissen bij BOVATIN

69 Ik ben geen tegel zetter, maar…

35 In Memoriam Nico van Hemert

71 Nuttige informatie voor BOVATIN-leden

37 Reacties op de Voegmachine GQ: ”De eerste stap is gezet!”

39 Grote tegels leggen zonder hulp: fluitje van een cent!

Thema’s & Toekomst 41 Opnieuw magie op CERSAIE!

nieuws en website

41

44 Een buitenterras met een ‘bijzondere uitdaging’…!

44

Nieuwe collecties minimale inzet maximaal resultaat Mosa.

Mosa Scenes 3 kleurtonen met 3 verschillende texturen, in het flexibele formaat van 15 x 15 cm gemixt in 1 doosje. Hierdoor kunnen de tegels willekeurig en makkelijk verwerkt worden zonder patroon en het resultaat is altijd goed. Doordat er maar 1 doos nodig is, is snijverlies beperkt en het orderproces eenvoudig. Kortom: een efficiĂŤnte ĂŠn kosteneffectieve oplossing voor elke ruimte.

Kijk op www.mosahome.nl voor nog meer nieuws of bezoek onze Flagship Store.

Mosa Flagship Store Maastricht Meerssenerweg 358 6224 AL Maastricht 043 - 368 88 99 info@mosa.nl

Tekst: Remus Aussen Foto’s: Remus Aussen/Coba

Je kon er eigenlijk op wachten. Want verkoopleider Reinier Spaan en marketing manager Kim van Kleef zijn zó vol van het ‘Makkelijk Zat’-denken van hun merk Coba dat ze die twee woorden ook vrij regelmatig in hun gesprekken gebruiken… Niet meer dan logisch dus dat ze op zoek gingen naar een nieuwe betekenis voor hun slogan. En waar konden ze beter beginnen met zoeken dan bij moederbedrijf Bruil, immers een belangrijke speler op de mortel- en betonmarkt. Bruil, op dit moment overigens volop bezig met 3D printen van architectonisch beton, beschikt als mortel- en betonfabrikant natuurlijk over een stevige kennis van silo’s en hoe daarmee te werken. “Dus dachten we: hoe kunnen we het werk van de tegelzetter nou makkelijk maken met behulp van wat we al in huis hebben? Het was minder eenvoudig dan wij dachten, en vereiste heel wat ‘silo-research’, maar de oplossing is er nu, en hij is – je voelt ‘m al aankomen – makkelijk zat. Vloeren van 500 m2 of meer? Silo met droge lijm bestellen, waterpunt en elektra aansluiten, kruiwagen eronder, knop indrukken, en wat je over hebt gaat terug. Klaar.”

Alleen maar makkelijk, of meer dan dat?

We houden Coba’s ‘makkelijkste’ innovatie van de laatste jaren even tegen het licht.

Coba lijm Silo-service:

de lijm zó in je kruiwagen…!

In één keer, zeven voordelen…

Natuurlijk zijn er al oplossingen die het mengen van cementaire lijmen eenvoudiger maken. Sterker: één van de voordelen van een pastalijm was sowieso al dat hij kant en klaar verwerkbaar was. De afgelopen jaren kwamen daar lichtgewicht- en stofarme cementaire lijmen bij. Lichtere zakken, zodat je niet zo zwaar hoeft te tillen, en stofarme lijmen, zodat je geen stofwolken hebt tijdens het mengen. Maar de vloerlijm zó in je kruiwagen of kuip – dat is natuurlijk de ‘echte’ oplossing.

“Eerst maar het slechte nieuws,”, begint Reinier Spaan: “Die silo’s zijn er voorlopig alleen voor vloeren vanaf 500 m2. Dus dan denk je aan showrooms, supermarkten, ziekenhuizen, kortom de wat grotere projecten. Maar we ontwikkelen natuurlijk verder… Zullen we eens naar de voordelen kijken? Om te beginnen – stel, je werkt met een paar man aan die supermarktvloer. Alles moet snel, want de supermarkt moet na het weekend weer open. Een extra man om zakken open te snijden en te mengen. Zwaar werk, 180 zakken van 25 kilo mengen. En wat je ook doet, het geeft altijd lijmresten, stof en afval… Je houdt altijd zakken over. Kun je weer fijn

mee terug naar de werkplaats nemen. En mengt die man alle lijm in een constante kwaliteit? Mengt hij altijd in precies dezelfde verhouding, neemt hij voldoende mixtijd?”

“Die problemen heb je dus niet meer,” vindt Kim van Kleef. “Nieuwe lijm nodig? Je rijdt je kruiwagen op het platform onder de silo. Je drukt op de knop, en je wagen loopt

7

8

BOVATINFO

9

november 2016

vol, met lijm in precies de goede substantie, perfect gemengd, en zonder rommel. Wat er aan rommel komt, blijft op dat platform. Klus geklaard? Dan pikt de Coba Lijm Silo-service de silo weer op. Hij wordt gewogen, zodat je alleen de lijm betaalt die je gebruikt hebt. Je werkt dus sneller en schoner, goedkoper, gezonder, je hebt minder afval, je hebt lijm van constante kwaliteit, het scheelt je een man per dag. Heb jij als tegelzetter/aannemer nog meer argumenten nodig?”

“Nee zeg ik, maar ik realiseer me dat er nóg een milieubesparing is.

Veel lijmen worden immers stofarm gemaakt door middel van een toevoeging, meestal op oliebasis. Een minimale hoeveelheid per zak, maar toch… Er worden nogal wat zakken verwerkt… Gewoon weer een extra ‘plusje’ voor deze manier van verwerken! “Met de silo worden trouwens rijplaten meegeleverd, zodat de kabels en de waterslang niet stukgereden worden, en je veilig kunt werken. We kennen immers de omstandigheden van de bouwplaats…

>

Hét expertisecentrum voor wand-/vloertegels en tegellijmen.

Integer, onafhankelijk, objectief onderzoek en advies. ISO 17025 geaccrediteerd.

60 JAAR ERVARING

STOOTVASTHEID

HAARSCHEURBESTANDHEID

STROEFHEID/ANTISLIPEIGENSCHAPPEN

VLAKHEID

Wij helpen u graag verder. 026 3845600, info@tcki.nl www.tcki.nl

november 2016

>

De lijmen Spaan: “Let wel, we hebben twee jaar aan dit systeem gewerkt! We hebben niet alleen de silo’s gemodificeerd, we hebben ook speciale lijmen ontwikkeld die het perfect doen in zulke silo’s: de CTA180 silolijm, en de CTA190 silo snellijml. De laatste natuurlijk omdat sommige projecten, zoals supermarkten, geen dag kunnen wachten.” “O, en je hebt ook nauwelijks schoonmaakwerk”, vult Van Kleef de voordelen aan, “Tien minuutjes, voor het schoonmaken van het systeem, dat moet aan het eind van de dag wel even. Krijg je uitgelegd bij levering van de silo. Heb je geen cursus voor nodig hoor! Ik denk dat het minder werk is dan het onderhouden van je mixer… ”

Iets nieuws bedenken (zie de ingezonden brief over de ‘Tegeltiller’, elders in dit blad) is – de Coba-slogan is besmettelijk… - makkelijk zat. De silo bestond al, net als verpompbare smeervloeren. Maar een bestaand systeem herontwikkelen voor een andere toepassing, op een manier waar zelfs de meest behoudende vakman eigenlijk niet tegen kan zijn… Dat is niet zo makkelijk. Maar het lijkt Coba wel te lukken. We zijn benieuwd naar de reacties! ■ www.coba.nl www.coba-siloservice.nl En op Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=dKDZUYftIqU

Toen ik de mensen van Coba enkele jaren terug voor het eerst sprak, had het merk een paar ruimtes in de grote fabriek van moederbedrijf Bruil. Coba was in de pioniersfase, zette in op marketing en eenvoud, en hield vanuit die overtuiging het assortiment klein. Een paar jaar geleden werd de opvallende groene mengtoren van Bruil echter ook voorzien van een paar stevige oranje accenten. Het assortiment werd – toch – groter. En op de website van Bruil wordt inmiddels ook trots verwezen naar Coba als succesvol leverancier in de afbouwmarkt. Een aantal van de Coba-producten zijn inmiddels BREEAM gecertificeerd, en ook de certificering voor de siloproducten is onderweg. Dat Coba wel echt het troetelkindje van Bruil is, zie je zelfs in de vernieuwde ontvangsthal. Kim van Kleef laat zien dat de sfeerverlichting tijdens Bruil-demo’s op groen kan, en tijdens Coba-dagen op oranje...

“Had ik al verteld dat de fabriek met 5.500 m2uitgebreid is?”, informeert Reinier Spaan. “En dat onze opleidingsfaciliteiten uitgebreid zijn met een moderne demoruimte ? Tsja… ons doel was om binnen 5 jaar in de top 5 van de Nederlandse lijmleveranciers te komen. Nou, dat doel kunnen we afvinken. En wij staan nu bovendien voor 20% van de in Nederland verwerkte pastalijm…!”

11

SNEL. SCHOON. RENDABEL. !

W U NIEba Lijm

Co e c i v r e Silo-s

Coba introduceert de Lijm Silo-service met een machinaal verwerkbare vloertegellijm.

Niet eerder was het leggen van grote tegelvloeren zo makkelijk. Met één druk op de knop wordt de lijm kant-en-klaar aangemaakt en dat bespaart veel tijd, stof en geld. Kijk op www.coba-siloservice.nl voor meer informatie. Coba. Makkelijk zat

Tekst: Remus Aussen Foto’s: Remus Aussen/MOSA

Ze bestonden al een tijdje. De robot was zelfs al te zien op (zie foto) de vorige Bouwbeurs, er stonden al eens een paar losse Panels bij het ESPEQ opleidingsbedrijf in Noord-Holland, en er werd binnen het project De Stroomversnelling mee geëxperimenteerd. Maar hoe het nou PRECIES werkt en wat het systeem nou in de praktijk zo interessant maakt in onze steeds sneller veranderende markt…? We vingen Mosa’s sales manager Erik Kleijnen op tussen twee Mosa-trainingen in Noordwijk aan Zee. En hij vertelde – eindelijk! – het hele verhaal, want - de Mosa Panels-karavaan is nu inmiddels gestart...! En, altijd dé hamvraag bij een innovatie van dit kaliber: is dit de toekomst of blijft het in de marge, rijdt u mee of blijft u achter?

Mosa Panel, bent u er klaar voor…?

Mosa Panel in een notendop “We hebben er jaren aan gewerkt en je hebt vast al wel ergens wat platen zien staan.

Maar nu is Mosa Panel uitontwikkeld. Er wordt op dit moment volop geproduceerd.

Wat betekent dat er een robots, zoals je die op de Bouwbeurs hebt gezien, full time tegels op panelen staan te plakken… ja, het is wel echt een andere wereld. Je moet je voorstellen, we kopen Wediplaten in en die worden op een band getransporteerd naar waar de robot staat. Die plakt de tegels op de plaat, eigenlijk zoals een tegelzetter dat zou doen: hij verwerkt ook de standaard-minimale afwijkingen die tegels nu eenmaal hebben, ‘op het oog’ en zorgt ervoor dat de plaat er superstrak uitziet, eigenlijk alsof er een tegelzetter aan gewerkt heeft. Ja,

de tegels worden vooraf nog een keer digitaal gecontroleerd, je wilt immers geen hele plaat met een foutje in één tegel… We maken tegels die goed maatvast zijn en die je dus ook met een smalle voeg kunt zetten.

Maar er zijn altijd minimale afwijkingen die een tegelzetter er uit kan werken door te ‘middelen’. Die kwaliteit, dat vakmanschap, dat hebben we onze robot zeg maar bijgebracht… Dus ze staan klaar: panelen in de maten 60x260 (de hoogte van een kamer volgens het nieuwe Bouwbesluit, red.), 60x240, 60 x120 en 60x60 voor de vloeren.

Plus geïntegreerde doucheoplossingen. Een compleet betegelde badkamer, klaar in één dag. Gemaakt door een vakman met een Mosa Panel-certificaat.” ...Maar we deden het toch goed…?

Even terug naar het begin: waar waren die Panels nou eigenlijk voor nodig? Er zijn toch vakbekwame tegelzetters, en ‘we deden het

13

14

BOVATINFO

Zeg, 50 badkamers. Dat betekent voor iedere bewoner dat hij de installateur, de tegelzetter, de stukadoor en nog wat anderen op bezoek heeft gehad om de zaak ‘op te nemen’. En dat hij uiteindelijk niet één keer, maar 50 keer met stof, sloop- en breekwerk, puin en afvoer te maken heeft. En met minimaal 250 mandagen bouwwerkzaamheden. Dat de bewoners minstens een week niet kunnen douchen of gebruik kunnen maken van water en toilet. Dat willen die bewoners niet… en een woningcorporatie wil tevreden bewoners.

Geen 9 maar een 10 als waarderingscijfer. Nog een reden: iedereen boort nu eenmaal gaten in zijn badkamer: voor een extra spiegel, voor een speciale bekerhouder of voor dat ene speciale handdoekrekje. En hij neemt die rekjes na een paar jaar weer mee, onder achterlating van een aantal min of meer geslaagde boorgaten, al of niet met lelijke uitschieters… en de huismeester moet die weer efficiënt kunnen restaureren voordat de volgende bewoner er in trekt. Op al deze vragen is Mosa Panels dus het antwoord!”

Er er speelt meer. “In bewoonde woningen kun je uitsluitend tegelzetters aan het werk zetten die niet alleen goed werk kunnen leveren, maar die ook sociaal vaardig zijn en aan de bewoners kunnen uitleggen wat ze gaan doen en ieder moment vragen kunnen beantwoorden. En, zoals BOVATIN maar al te goed weet – we komen binnenkort vaklieden tekort, en niet zo’n klein beetje… Ik hoor het jullie nog zeggen, twee jaar geleden: ‘Crisis of niet, we MOETEN nu 150 tegelzetters per jaar opleiden, anders kunnen we over een aantal jaren de vraag niet aan!’. Nou, het is dus al zover…!”

toch al jaren zo’? En wie wil er nou eerst een plaat betegelen om die vervolgens tegen een muur te plakken? “Er was eigenlijk eerst een heel andere vraag,”, blikt de Mosa sales manager terug: “Die vraag kwam van diverse woningcorporaties, en luidde ‘Hoe zorg je voor een zodanig renovatieproces, in een bewoonde huurwoning, zonder stof, sloop- en breekwerk, droogtijden en opnieuw opbouwen van de wanden, dat je in één dag een badkamer en een toilet kunt maken? En hoe zorg je ervoor dat in deze gerenoveerde badkamer, als er iets beschadigd raakt, heel eenvoudig een tegel vervangen kan worden zonder dat daar een beitel en een hoop rommel bij komt kijken?’ Neem nou de renovatie van een gemiddeld naoorlogs flatgebouw.

En hoe gaat dat dan met Mosa Panel?

Kleijnen: “Vroeger kochten we zand en glazuur in, we maakten tegels en zodra die tegels in een doosje de fabriek verlieten, was het product klaar. Maar zo werkt het niet, en zeker nu niet meer: de markt, of meer specifiek, een inkoper wil 50 badkamers inkopen. De bewoners – het gaat immers bij een renovatie vaak om al bewoonde woningen - kiezen een tegel uit, een voeg, een lijmfabrikant

15

november 2016

adviseert een lijmsysteem, er wordt een kit gekozen, en vervolgens een aannemer, een tegelzetter, een installateur enzovoorts. En dan loop je bij iedere badkamer toch weer tegen een paar zaken aan en wordt het niet standaard, maar alsnog maatwerk. Of, als het werk tegenzit, een ‘verrassing’. Omdat de muur scheluw is of toch een centimeter uit het lood staat. Daar gaan je efficiency, je planning en je marge. Met Mosa Panel vang je, doordat je de panelen niet alleen in de kit maar ook in een PU-lijm plaatst, zulke verrassingen op tot een centimeter of anderhalf. En dat is veel hoor! Tsja, je kunt ook, zoals nu vaak gebeurt, eerst platen aanbrengen en vervolgens de tegels er op plakken. Maar dat is niet het antwoord op de vraag van de corporaties, om efficiënter te renoveren… en gezien deze tijd, met een groeiend tekort aan vakbekwame tegelzetters…”

Robocol!

Hoe is het systeem verder opgebouwd? “Partner nummer drie in het project, Eurocol, heeft een pasteuze lijm ontwikkeld die perfect past bij het gerobotiseerd plakken van tegels. Eurocol’s Salesmanager Tegeltechniek Rene de Jong: “ Onder aanvoering en op initiatief van Mosa zijn nóg twee A-merken, WEDI en Eurocol, benaderd om vanuit hun specifieke kennis een toegevoegde waarde aan het ontwikkelingsproces te kunnen geven. Het mooie van het horizontaal aanbrengen van wandtegels op platen op een lopende band is dat je geen standvermogen tijdens de droging nodig hebt. Al moest wel, vanwege het productieproces, de pasta weer wat sneller drogen… dus pasten we die eigenschap even aan. Die lijm is dus in aanvang ‘dunner’ van structuur en volledig afgestemd op gerobotiseerd tegelwerk. Ja, officieel heeft ‘ie geen naam, maar we noemen hem hier natuurlijk Robocol, dat begrijp je!” Er wordt gevoegd met

een speciale WD-voeg, maar een dispersievoeg, met weer nieuwe voordelen, is al in ontwikkeling. “En die krijgt wél een naam, want die krijgt een bredere markttoepassing!”

Hoe garandeer je de waterdichtheid? Kleijnen: “We bieden een maximale garantie, en een permanente kwaliteit. Hoe dat kan? Dat heeft te maken met hoe er geplaatst wordt. Als de oude badkamer waterdicht is, dan is dat mooi, anders wordt die eerst waterdicht gemaakt. En de Panels zelf creëren ook een duurzaam waterdicht systeem: Panel 1 wordt in een PU-lijm en een kitnaad geplaatst.

Panel 2 wordt daar tegenaan geschoven, zodat de kit keurig de platen verbindt. Vervolgens wordt de aansluitende voeg tussen de platen afgewerkt met de al genoemde WD- en binnenkort dus een dispersievoeg. En daarmee is de kitnaad optimaal beschermd door een voeg, en veroudert hij niet. Ja, ik zag op jullie Facebookpagina al dat er iemand een voegmachine aan het ontwikkelen is… daar zijn we zeer in geïnteresseerd! Laten ze maar in contact treden met onze industrieel ontwerper Stijn Rutten!”

Is dit nog wel tegelzetterswerk…?

Zoals dat gaat: er werd links en rechts al gemompeld dat Mosa Panel ‘net zo goed door timmerlieden verwerkt zou kunnen worden’.

Hoe kijkt Mosa daar tegenaan? “Allereerst: alleen gecertificeerde verwerkers mogen met Mosa Panel aan de slag. We willen de klant echt een optimaal eindproduct kunnen bieden. De opleiding – die we samen met BouwRadius hebben ontwikkeld – bestaat uit een E-learning module en een praktijkdeel; als je de E-learningmodule succesvol hebt afgerond, kun je het praktijkdeel volgen. Je leert hoe je een juiste verdeling met Panel maakt, hoe je Mosa Panel waterdicht verwerkt, hoe je de kokers en -profielen aanbrengt en nog

>

Weber is een merk van:

www.weberbeamix.nl

november 2016

>

meer. Kijk maar eens op www.bouwradius.nl, en zoek op ‘Mosa’.

Overigens – zodra je voor een x bedrag aan Mosa Panel verwerkt, krijg je het geïnvesteerde cursusgeld terug. En dan ben je een gecertificeerd verwerker en het bedrijf waar je werkt geldt vanaf het moment dat jij je pasje ontvangt, als ‘co-maker’. Alleen een ‘co-maker’ mag in de praktijk met Mosa Panel werken. En wat betreft de vraag over ‘is dit nog wel tegelzetterswerk’: een tegelzetter heeft toch wel erg veel streepjes voor als je het totale werkproces tegen het licht houdt… Van de vlakverdeling tot het op maat zagen, het voegen, van het waterdicht maken tot het inwerken van een afvoer en sparingen… Dat zijn toch wel werkzaamheden waar de tegelzetter de meeste ervaring mee heeft. En uiteindelijk blijven het wél tegels die aangebracht worden!”

Op maat verkopen!

Mosa Panel is niet ‘zo maar’ overal te koop. “We zoeken een handelspartner om Mosa Panel mee in de markt te zetten,” vertelt Erik Kleijnen (…en ‘toevallig’ zagen we op de training in Noordwijk ook een bekend gezicht, red.). “We willen dan het gehele logistieke proces met die partij in kaart brengen, van het in 10 minuten digitaal scannen van de ruimtes waarmee onze productie kan worden aangestuurd, tot het op maat leveren middels verticaal transport.

Ofwel, jij bestelt bij onze logistieke partner een complete badkamer op maat, en die ontvang jij als een soort Playmobil-pallet op jouw bouwlocatie! Onze nieuwe Mosa Panel-specialist, sales engineer Edgar Belonje, is nèt begonnen, maar hij is al klaar om ieders vraag te beantwoorden.”

Klinkt goed. Hoe groot wordt de impact van Mosa Panel op de huidige tegelmarkt? “We richten ons nu vooral op de renovatiemarkt en daar hebben we ons tot doel gesteld om 10% van die markt te veroveren. Maar denk óók aan toepassingen in hotels of er komt een slagerij voorbij…, wij hebben een prima product voor ze!” ■ http://www.mosa.com/nl-nl/producten/mosa-panel

SVK Tegelwerken: aan de basis…

Met al dat gerobotiseerde werk zou je bijna vergeten dat ooit een tegelzetbedrijf mede aan de basis van ‘panels’ stond… Maar Dick Huisman (SVK tegelwerken) was een belangrijke inspiratiebron voor het Panel-principe. “Wij hebben in 2005 ‘Sanipod’ gelanceerd: prefab sanitairunits, speciaal voor de nieuwbouw. Toen werden we echter benaderd door diverse woningcorporaties met de vraag of we niet iets konden bedenken voor renovatieprojecten. Dat was in 2008… maar vervolgens kon dat meteen in de koelkast vanwege de crisis. Maar drie jaar terug werd die vraag, onder andere door het door de Overheid geïnitieerde renovatieproject ‘De Stroomversnelling’ weer zeer actueel: hoe kun je de doorlooptijd van een renovatie versnellen en bovendien de woning energiezuiniger maken? Daarin werd het sneller en schoner renoveren van de sanitaire ruimten als opdracht meegenomen.

Wij hebben toen een serie proefwoningen gerenoveerd, Mosa hoort en leest daarover; om kort te gaan, we hebben onze kennis gedeeld en vermarkt. Hun invulling – het gerobotiseerd betegelen van panelen – werd op ons concept toegepast. ‘Ons deel’ van de ontwikkeling hebben we ondergebracht in Cerapanel BV. Tsja, Mosa is natuurlijk een ideale partner voor zo’n innovatie… Mosa is sowieso een koploper als het om innovaties gaat, maar bovendien… ze zijn in zó veel projecten en bij zó veel woningcorporaties vertegenwoordigd… “ “Lijm- en kittenfabrikant Bostik heeft voor ons een speciale lijm en een kit ontwikkeld om de panelen te bevestigen: een sterke kit voor de aanvangshechting en dichting, die we Cerapanel Directfix noemen en een PU-lijm genaamd Cerapanel Panelfix voor de uiteindelijke hechting en de vulling van oneffenheden. Met die PU-lijm kun je dus tot 15 millimeter niveauverschil opvangen! We hebben trouwens een speciale renovatie-doucheput ontwikkeld met exact de dikte van de douchepanelen: de Cerapanel Renovatieput. En we blijven ontwikkelen, het is een dynamisch concept…!

Inmiddels zijn er al diverse co-makers opgeleid en worden door het land dagelijks projecten met Mosa Panel uigevoerd. We zijn erg benieuwd hoe het concept zijn weg in de markt gaat vinden en of iedereen inderdaad de meerwaarde herkent! En dat geldt met name voor de tegelzetbedrijven: wie van onze BOVATIN-collega;’s stappen nog meer in? Durf innovatief te zijn, haal dat certificaat en ga de uitdaging aan!”

17

De fantastische Drie

Teamwork in perfecTie afdichTen Onze flexibele afdichting massa Servoflex DMS 1K Plus SuperTec zorgt ervoor dat geen water kan doordringen. Dit product bied voor alle natte ruimtes een zekere oplossing.

Voegen De voeg kroont de tegel!

Servoperl Royal is opgewassen tegen vele kalkreinigers, ook het innestelen van Micro organismen zijn verleden tijd. Door het toevoegen van Aluminaat Cement hoort uitbloei ook tot het verleden.

Lijmen Met onze flexibele tegellijm, Servoflex-Trio-SuperTec heeft u voor bijna al uw tegelwerk een perfect instrument in de hand om de werkzaamheden uit te voeren.

kiesel Benelux Anne Frankplein 12, 5122 CB Rijen Kantoor: +31 161 24 46 00 www.kiesel.nl

in heT midden maar Toch Vooraan

19

november 2016

Nog niet zo lang geleden ondertekenden 55 kledingbedrijven met onder andere Unicef, FNV en de Rijksoverheid het convenant ‘Kleding en textiel’, om daarmee kinderarbeid en onveilige werkomstandigheden in landen als India en China tegen te gaan. En inmiddels is bij deze organisaties ook de natuursteenbranche in beeld. BOVATIN schoof, op verzoek van de Rijksoverheid, aan bij de start van het project; immers, de beste verwerkers van natuursteen op vloeren en wanden zijn tegelzetters, en in het bijzonder degene die aangesloten zijn bij BOVATIN... En dus is het zaak dat ook tegelzetters ‘schone’ natuursteen inkopen en/of verwerken. “Als ondernemer heb je ook een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Je kan en mag niet je ogen sluiten voor zulke misstanden, ook al zijn ze ver van je bed,” legt BOVATIN-voorzitter Gerard Reus uit. Hij vertegenwoordigt BOVATIN bij de overleggen, en neemt daarbij ook het standpunt mee van de – inmiddels met de NOA gefuseerde – Algemene Bond van Natuursteenbedrijven (ABN). Niet dat hij nou zo’n vergadertijger is, maar soms is het verstandig om vanaf het begin bij zo’n project betrokken te zijn: “Ik zie het nut om zo’n convenant ook voor de natuursteenbranche te realiseren. Maar - de concurrentiepositie van de tegelzetter mag er niet onder lijden.”

Maatschappelijk verantwoord ondernemen, …dus ook ‘schone’ natuursteen verwerken!

‘Supporting branche’ Dat is ook het standpunt van Louw Elzinga, directeur van de ABN. “Wij zijn, net als BOVATIN, ‘supporting branche’. Wij importeren niet zelf, en hebben dus niet rechtstreeks invloed op de inkoop van materialen.” Reus: “…Maar we kunnen het onderwerp wel bij onze leden onder de aandacht brengen. Als het sluiten van een convenant natuursteen helpt bij het terugdringen van kinderarbeid, prima. Waar echter onze leden – en dus wij - niet op zitten te wachten is een papieren tijger die de deelnemers ook nog eens geld kost. Het convenant moet dus werkbaar zijn, en ook daadwerkelijk effect hebben. En het mag zeker ook niet zo zijn dat er voor niet-ondertekenaars van het convenant een betere concurrentiepositie ontstaat doordat de overheid niet handhaaft. Dan zouden we precies bereiken wat we NIET willen, namelijk een betere concurrentiepositie voor importeurs die niet mee doen…!”

En onze leveranciers?

Twee van onze geassocieerde leden zijn – ook al leveren ze ook tegels – importeurs en groothandel in natuursteen: Michel Oprey & Beisterveld (MO-B) en Diamond Spectrum Enterprises.

Marcel Verdickt, commercieel directeur van MO-B (bovenaan links op de foto), gaat maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) ter harte: “Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is bij Michel Oprey & Beisterveld al jaren een actief thema. Vandaag de dag is ons bedrijf aangesloten bij het TFT Responsible Stone Program, waarbinnen al lang geleden een gedragscode werd afgesproken met als doel de arbeidsomstandigheden in de productielanden te verbeteren en kinderarbeid terug te dringen. Vanzelfsprekend zijn we positief over ieder initiatief dat hieraan meer kan bijdragen. En dus staan wij zeker niet afkerig

tegenover een Convenant Natuursteen.

Alleen moet zulk een convenant ook echt effect hebben, en moet het aangesloten partijen niet onnodig op kosten jagen.

Verder vinden wij dat de overheid hierin een zeer duidelijk handhavingsbeleid dient te voeren. Het kan namelijk nooit de bedoeling zijn dat aangesloten bedrijven concurrentiele nadelen zouden ondervinden tov van de niet aangesloten bedrijven. In beginsel staan wij echter positief tov de Convenant natuursteen.”

Ofwel…

Een Convenant Natuursteen zal dus niet meteen vandaag of morgen gesloten zijn.

Maar de kans is groot dat het er wel komt.

Nogmaals: belangrijk dat kinderarbeid, onveilig werk en verkapte slavernij tegengegaan wordt door druk te zetten op landen waar dat gebeurt. Kan dat met een convenant? Prima. Maar het convenant is geen doel op zich, en het mag niet tot oneerlijke zaken of onnodige kostenverhoging in ons land leiden, terwijl er onvoldoende wordt gehandhaafd door de overheid. Wordt vervolgd! ■

21

november 2016

Een speciaal momentje op CERSAIE was de ontmoeting van Confindustria Ceramica-president Vittorio Borelli, Rubi Benelux-directeur Engbert Broekman en BOVATIN’s voorzitter Gerard Reus. Want wat al eerder was voorbereid en afgesproken werd hier beklonken: een gezamenlijke presentatie van de tegelbranche in Nederland, op de Bouwbeurs 2017, van 6 tot en met 9 februari 2017. In 12 pop-up shows van 20 minuten, samen met de geassocieerde leden van BOVATIN…!

Ceramics of Italy, Rubi en BOVATIN organiseren 12 pop-up shows op Bouwbeurs 2017!

In de vorige editie had de heer Borelli zijn speciale belangstelling voor Nederland al verklaard: “We zien groeikansen op de Nederlandse markt, en BOVATIN is de ‘spin in het web’(…). We willen in contact komen met de tegelzetters, maar ook met de architecten, de aannemers, de ‘beslissers’.”

Engbert Broekman had zich al sterk gemaakt voor een Vakplein (hal 12 van de jaarbeurshallen) dat omgeven zou zijn door zoveel mogelijk organisaties die in de tegelbranche actief zijn. De Aannemersfederatie promoot – ons eigen ‘Kracht in Ambacht’-project voorop - het ambacht op het plein zelf, en in de zaal zijn bij het ter perse gaan van deze editie zo’n 13 stand bezet door de tegelbranche.

Het programma (onder voorbehoud) Wat gebeurt er in zaal 12, op dat vakplein?

U gaat er beslist nog meer over lezen, en u krijgt de komende periode de officiële uitnodiging via de mail. Wat gebeurt er: ‘Ceramics of Italy’, RUBI Benelux en BOVATIN verzorgen 12 pop-up shows van 20 minuten. Maandag tot en met donderdag, om 14.00, 15.00 en 16.30 uur. Op het podium van de 10 bij 10 meter grote RUBI-stand. Inclusief video, livestreams, demonstraties en interviews. Die afgenomen zullen worden door Gerard Reus en ondergetekende. Wie zullen er bevraagd worden: onze geassocieerde leden en (onder voorbehoud) vertegenwoordigers van onderwijs en wetenschap, degenen die beslissen over wat er in Nederland op terrassen, vloeren en wanden komt, ontwikkelaars en architecten.

Rubi Benelux en Ceramics of Italy: uw gastheren!

Iedere dag om 16.00 uur verloot Rubi Benelux, dat ook zijn podium leent aan het evenement, twee all-in reizen & tickets naar een wedstrijd van FC Barcelona; je bent immers een Spaanse gereedschapsfabrikant of niet… Ceramics of Italy stelt XXL- en andere tegels ter beschikking voor het vakplein en voor de podiumdemo’s. En, niet

onbelangrijk: Ceramics of Italy, hoofdsponsor van het evenement, zorgt er op geheel Italiaans-gastvrije wijze dat u tijdens de shows geen honger of dorst hoeft te lijden…

Het is nog geen 6 februari. En er kan dus nog wel wat veranderen, maar dan leest u dat nog. Wie u in welke show gaat zien optreden leest u in de officiële uitnodigingen, maar - dit zijn de onderwerpen en de tijden!

Maandag 6 februari 2017, pop-up show 1: Mooi, mode en de markt Maandag pop-up show 2: Maatschappelijk Verantwoord & de paplepel Maandag pop-up show 3: Slim koelen, verwarmen, schoonmaken Dinsdag 7 februari pop-up show 1 Geld verdienen met tegels!

Dinsdag pop-up show 2 Vakmanschap verdient een prijs!

Dinsdag pop-up show 3 Keihard bewijs: tegels zijn ‘beter’!

Woensdag 8 februari, pop-up show 1 Buiten? Tegels, natuurlijk!

Woensdag pop-up show 2 Onverslijtbaar! Ook aan de onderkant…

Woensdag pop-up show 3 Samen een badkamer maken…

Donderdag 9 februari, pop-up show 1 Tegels in openbare gebouwen en huurwoningen: nieuwe mogelijkheden!

Donderdag pop-up show 2 Makkelijk schoon, bacterie- en stofvrij Donderdag. pop-up show 3 Innovaties in tegelland

Kortom… …Zet deze data alvast in uw agenda. En als u een digitale uitnodiging krijgt, schrijf u in!

Hebt u meteen uw toegangskaartje(s) voor de Bouwbeurs. Dan is ook bekend wie tijdens welke show geïnterviewd worden. Een tip: neem uw zakelijke klanten mee. Zorgen wij dat ze in 20 minuten tijd, he-le-maal ‘tegel-minded’ zijn…

Want, en dat weten we allemaal: zó veel beslissingen over wel of niet tegels worden om de verkeerde redenen genomen…

Daar gaan de pop-up shows over.

En ook over het feit dat er natuurlijk heel veel partijen actief zijn in de tegelbranche – maar dat we de tegelbranche nu eens, op dat podium, met Rubi Benelux en Ceramics of Italy als wegbereiders, als één krachtige speler in de afbouw willen presenteren. Met BOVATIN, zoals Vittorio Borelli dat zegt, als ‘spin in het web’.

U hoort nog van ons! ■

Reageren? redactie@bovatin.nl

!

W ARDEX X 90 OUTDOOR U E NI MICROTEC3 flexlijm

Voor alle weersomstandigheden!

Tekst & foto’s: Remus Aussen

Weet u het nog, uit de vorige editie van dit blad? Eigenlijk kwamen we bij tegelzetbedrijf De Bruin VOF alleen de Laevo tilhulp bekijken… Maar uitgerekend in deze periode was het bedrijf volop in verandering: een nieuw bedrijfspand met showroom, en, ook belangrijk, een ondernemer die blijkbaar TIJDENS de crisis wist te investeren. Wat is het geheim van Tegelzetbedrijf De Bruin? We zijn nog even teruggegaan om de nieuwe showroom – die op 8 oktober jongstleden officieel geopend is - te bekijken.

Alles in het nieuw bij Tegelzetbedrijf De Bruin VOF!

Vader en zoon Wie op zoek gaat naar de bedrijfslocatie van Tegelzetbedrijf De Bruin, ontdekt het polderland ‘achter’ het Zuid-Hollandse Gouda: Stolwijk bestaat uit een raster van straatjes aan sloten, en het oude vestigingsadres bevindt zich zelfs middenin de polder. Maar het nieuwe bedrijfspand vind je aan de Nijverheidsweg nummer 13.

Opgericht door vader Piet in de jaren ’80, die overigens nog steeds samen met zoon Alfred het bedrijf leidt – terwijl moeder Nel de showroom bestiert, met kleindochter Bente één dag per week actief op een fietsje of achter het beeldscherm (waarop dan via Youtube de Barbie-serie draait, red.). Wat is er nou werkelijk veranderd in die 25 jaar? ”Mijn zoon pakt het groter aan, vindt De Bruin senior.

“Hij neemt grotere opdrachten aan dan ik vroeger in m’n eentje, het bedrijf is met hem dan ook flink gegroeid. Er werken hier nu zo’n acht vaste krachten, plus inhuur.” Hoe werkt dat

dan, twee generaties in het bedrijf? “We zijn nooit twee kapiteins op een schip geweest, als je dat bedoelt.”, glimlacht Piet de Bruin.

“Toen hij zo’n 14 jaar geleden de MTS afgerond had, wilde hij toch meer met zijn handen werken, en gaf hij aan dat hij voor het bedrijf koos. Ik heb toen gezegd dat hij dat dan ook met volledige verantwoordelijkheid mocht doen, dus als mede-firmant. Dat was toch wel een kantelpunt voor het bedrijf: hij deed vanaf dag 1 de planning en het regelwerk, en dat ging meteen goed.”, vertelt een trotse vader.

Ook De Bruin junior is trots op het bedrijf en waar het nu – letterlijk – staat.. De bordjes ‘BOVATIN-lid’ en ‘Erkend Leerbedrijf’ op de gevel staan hier ook ergens voor: het bedrijf heeft gemiddeld twee leerlingen in opleiding. “Ook voor ons waren de laatste jaren lastig, maar we hebben zelfs die afgelopen periode winst gedraaid. Ja, dat was hard werken… Maar we mogen zeggen

23

24

BOVATINFO

november 2016

dat we in onder andere Bouwbedrijf De Vries & Verburg, ook uit Stolwijk, een goede opdrachtgever hebben. Men kiest daar, ook als het om projectbouw gaat, voor kwaliteit en niet voor de ‘té lage prijs’… Het wordt sowieso weer leuker in de bouw. Ook de particuliere markt trekt flink aan!”

Nieuwe showroom, hal en kantoren Mede daarom koos het bedrijf ervoor om nieuwbouw te realiseren, en ook een moderne showroom in die nieuwbouw op te nemen. “En dat werkt!”, vertelt De Bruin senior. “We hebben hier de ruimte, en dus leggen we grotere vloervlakken neer. Had je vroeger eigenlijk niet nodig… Maar hoe kun je nu iemand het effect van een vloer met betonlooktegels laten zien? Zo’n patroon bestaat uit 12 of meer zeer verschillende tegels, dus welke laat je dan zien? Nee, je moet tegels in het ‘echte‘ verband, op de vloer of op de wand, kunnen zien en voelen.” Ook moeder Nel is blij met de nieuwe locatie. “Weet je, onze

25

vorige huisvesting stond naast een kaasbedrijf. Tsja, je zit in Stolwijk of niet… maar dat rook je tot in onze showroom, en dat was…, tsja, dat leidde de klanten wel eens af… Dus ook daarom is het een verbetering” “Van de entree hebben we iets aparts gemaakt, met de trap en de fotowand met referentieprojecten. Maar ook op de hal, met de opslag en de apparatuur zijn we trots. Ja, hij is behoorlijk leeg. Dat willen we ook zo!”, legt De Bruin jr. uit: “Als je hal kleiner is, zet je ‘m vol. Kun je ’s ochtends eerst alle pallets en wagens die voor de jouwe staan naar buiten rijden. Heb je je eerste uur verspeeld met nutteloos werk, en degene die daarna vertrekt ook flink wat tijd later.

Dat is de Wet van Murphy, toegepast op een bedrijfshal: jouw materiaal staat altijd achteraan. Dus – ik wilde een ruime hal, die bedrijfsmatig ingedeeld is, schoon en goed ingericht is, en waar je altijd bij je gereedschap en materialen kunt.”

>

november 2016

>

Gezondheid centraal, maar moe worden mag…!

Waarmee trouwens niet gezegd is dat Alfred de Bruin bezwaar heeft tegen wat extra inspanning… “Ik vertelde je zojuist al (zie de vorige editie van dit blad, red.) dat ik vind dat er niks mis is met moe worden van je werk, met een beetje inspanning. Maar wel op een gezonde manier! Dat geven we hier ook onze leerlingen mee. Als Erkend Leerbedrijf neem je er verantwoording voor om leerlingen

een vak te leren, maar ook om ze een gezonde toekomst mee te geven.” En hoe geeft hijzelf het goede voorbeeld, ook als het gaat om gezond blijven? “Zorg dat je niet te zwaar tilt, werk op de goede manier, gebruik de beschikbare hulpmiddelen, versterk je spieren, bescherm je gewrichten en je rug. En laat je dus niet door ‘een beetje moe’ tegenhouden om tóch aan sport te doen!”

Dat laat De Bruin jr. zich inderdaad niet. Dit jaar liep hij de Marathon van Rotterdam. “Ja, maar nét niet onder de drie uur… dus daar is nog een doel te realiseren!” ■ www.DeBruinTegels.nl

27

| SCHÖNOX Q12

| Een veilige oplossing op jonge dekvloeren |

4

0

DI

C2 TE S2 N

ns

ge

De C2 TE S2-speciale poederlijm SCHÖNOX Q12: st volge te

EN 120

SCHÖNOX Q12 is geschikt voor het verlijmen van grootformaat op wand en vloer De eigenschappen, ontkoppelende werking en vermindering van spanningen, bieden zekerheid bij speciaal gebruik, bijv. verlijmen op verse, onverwarmde cementdekvloeren Als component van het SCHÖNOX BALTERRA ® Systeem biedt SCHÖNOX Q12 veiligheid bij buitentoepassingen

| www.schoenox.nl |

29

november 2016

Meer dan een jaar geleden is met de bouw begonnen, en op 1 september is het nieuwe klanten- en technologiecentrum van SCHÖNOX GmbH in Rosendahl/ Westfalen geopend. Het nieuwe gebouw laat in zijn opzet de innovatiedrang van SCHÖNOX GmbH en SIKA AG (het moederbedrijf, red.) zien. Bovendien is een goed ontmoetingscentrum voor klanten plus onderzoek een voorwaarde voor hoe SCHÖNOX zijn rol in ontwikkeling, R&D, technische toepassing en communicatie met klanten wil vervullen.

Uitbreiding vestiging Rosendahl: SCHÖNOX opent klantenen technologiecentrum

Wens van de medewerkers!

De muren zijn gestuukt, de vloeren zijn klaar, de meubels voor het laboratorium en kantoren zijn geplaatst – ongeveer twee jaar na het bekend worden van het budget van een krappe zes miljoen euro voor het bouwplan is het kennis- en technologiecentrum voltooid. SIKA-directeur Duitsland, ing.

Joachim Straub, opende op 1 september in aanwezigheid van de burgemeester, klanten,

het concernmanagement uit Zwitserland en het personeel plechtig het nieuwe klanten‐ en technologiecentrum. “Op een totale oppervlakte van bijna 3.000 m² is er genoeg ruimte voor nieuwe ideeën en bedrijfsgeoriënteerde oplossingen.” Maar Straub herinnert er ook aan dat dat het centrum het resultaat is van “(…)de volharding van de medewerkers. Zij hebben mij met hun argumenten, inzet en resultaten ervan kunnen overtuigen dat het belangrijk was om deze investering te doen”.

>

Graniet - Hardsteen Kalksteen - Leisteen Travertin - Marmer Keramisch - Composiet Lichtgewicht beton

november 2016

> Het werkende leven van de gebruiker iedere dag makkelijker maken De belofte van SCHÖNOX om het werkende leven van de tegelzetter iedere dag weer makkelijker te maken: ook daar ging de miljoeneninvestering om. Het geld is niet alleen in stenen gestoken, maar ook in lessystemen en andere methoden voor kennisontwikkeling en -overdracht. Een groot deel van de nieuwe laboratoriums en kantoren worden dan ook vooral ingezet voor research en ontwikkeling. Daarnaast is er een industriehal met twee verdiepingen voor de technische service.

kunnen daar ook de fabriek laten zien, en mensen kennis laten maken met hoe technisch onderzoek en productontwikkeling plaatsvindt. We kunnen er bovendien veel grotere en zelfs meerdere groepen tegelijk lesgeven. Maar – we blijven ook met onze gezellige en vertrouwde lesruimte in Alblasserdam werken hoor!”

Uit Nederland waren onder andere Jaitske Feenstra (Vereniging Lijmen & Kitten) en Gerard Reus aanwezig. “Fraaie uitbreiding, mooi dat Schönox over deze moderne, extra voorziening beschikt”, vond de BOVATIN-voorzitter. ■ www.schoenox.nl Klaus Bartmann, salesmanager SCHÖNOX Nederland, ziet het gebouw en zijn voorzieningen als een belangrijke uitbreiding van zijn mogelijkheden om in de opleidings-, trainings- en informatiewensen van ook de Nederlandse SCHÖNOX-gebruikers te voorzien: “We kunnen kleine groepen van zeg tien tegelzetters natuurlijk prima lesgeven in onze lesruimte in Alblasserdam. Maar de mogelijkheden in Rosendahl zijn natuurlijk – alleen al in omvang – groter. We

Rosendahl in cijfers ■ De

investering: 5.700.000 Euro

■

Bouwtijd: 14 maanden

■

1.500 m² voor research en ontwikkeling

■

Plaats voor 30 medewerkers zijn werkzaam

in research en ontwikkeling

■

900 m² voor scholingen en events

■

meer dan

55 m² op 2 etages is voor de

technische service

31

De Tegelzetters-stofbox: TNO-goedgekeurd 2016 et! n l e g rij e e!

op

fv oet sto n b rk m ee e w ko or vo

. tegelzagen Keizer & Cuvelier B.V. tegelzagen

. tegelbore n Keizer & Cuvelier B.V. tegelboren

Hitachi stofzuigadapters

DE TEGELZETTER STOFBOX: VOOR STOFVRIJ WERKEN! Keizer & Cuvelier B.V. introduceert, in samenwerking met Hitachi, de stofbox voor stofvrij slijpen. Speciaal ontwikkeld voor het stofvrij doorslijpen van vloeren wandtegels, waarbij het stof aan zowel de onderzijde als de bovenzijde wordt afgezogen.

• TNO goedgekeurd tNo • Stofvrij werken voor tegelzetters goedg ekeur • Met behoud van zicht op het werk d!

• Er blijft geen stof in de box achter • Is stapelbaar op het Systainer systeem • In de stofbox is opbergruimte voor toebehoren • Eenvoudig te monteren aan de Hitachi slijper en -stofzuiger

Volg deze link voor de demofilms ‘stofvrij tegels zagen’ en ‘stofvrij boren’: https://www.keizercuvelier.nl/ actueel/stofvrij-slijpen-en-borenmet-de-tegelzetters-stofbox

Keizer Cuvelier, dan werk je met plezier!

Meer weten? Bel Keizer & Cuvelier, tel. 0252 - 626 700 www.keizercuvelier.nl | E verkoop@keizercuvelier.nl Boekweitstraat 27 | 2153 GK Nieuw-Vennep | T 0252 - 626 700 | F 0252 - 621 365

Tekst & foto’s: Gerard Reus

Een oude traditie van onze brancheorganisatie is dat als je 25 jaar lid bent, je de gouden speld uitgereikt krijgt. Twee leden viel dit jaar dat voorrecht ten deel: tegelzetbedrijf De Boer, gevestigd in Volendam Riny van de Water Tegelhandel & Tegelwerken uit Avenhorn.

Beide leden werden door ondergetekende in hun bedrijf en thuis bezocht. En, zoals dat gaat: aan de koffietafel komen de verhalen los… hoe ze al die jaren keihard hebben gewerkt en nog steeds volop ‘in de running’ zijn.

De 2016-jubilarissen bij BOVATIN

Johan de Boer (linker foto) is, zoals je dat noemt, een ‘ronde kerel’, een echte Volendammer, eentje van ‘niet lullen maar poetsen’. Hij heeft in al die jaren genoeg ervaring op gedaan. En hij weet hoe het is om medewerkers te hebben en om later dan toch weer alleen verder te gaan.

Een man ook die graag met nieuwe producten aan het werk gaat en zijn vak wil bijhouden: ‘een leven lang leren’ is bij hem volledig van toepassing. “Maar ik vind wel dat de cursussen gegeven door de Bovatin en of door lijm fabrikanten te weinig diepgang hebben,” constateert hij echter, “En ik vind het jammer dat RUBI niet bij alle trainingen aanwezig is om de nieuwste gereedschappen te tonen.” Dit zijn tips waar ik rijk mee ben, want met opbouwende kritiek kunnen we wat. Daar ligt een taak voor BOVATIN om daar wat mee te doen. Ik vertelde Johan natuurlijk ook dat er 14 oktober een VLK-trainingsdag is waar de hele dag workshops gegeven worden die juist bedoeld zijn om juist op de lastiger zaken in tegelwerk in te gaan, waarbij ook nieuwe technieken en gereedschappen aan de orde komen. Onder het genot van een kop koffie gaat de tijd snel voorbij… er zijn zó veel onderwerpen in ons vakgebied… en Johan weet waar hij over praat.

Riny van de Water is een oude bekende van mij: Oudorp en Avenhorn liggen immers niet zo ver van elkaar en we hebben in het verleden ook wel eens samengewerkt. Riny is een gedreven man die met zijn zoon Marijn (oud-Nederlands kampioen tegelzetten!) de werken maakt. En, zoals in veel bedrijven in Nederland het geval is: de showroom wordt door Riny`s vrouw Ineke bemand, net zoals veel offertes van haar hand zijn. Echt ‘een vrouw naast haar man’. Ze hebben in al die jaren een prachtig bedrijf en een uitstekende reputatie in de regio opgebouwd. ”Dat komt,” zegt Riny, “doordat ik ga voor kwaliteit, en geen concessies doe met mijn prijs. Het is geen koehandel!” Tsja, dat is een opmerking waar ik blij van word. Want het is wel zo - we verkopen onszelf soms te goedkoop…!

“De bezoekers in de showroom zijn door de jaren heen veranderd,” zegt Ineke. “Vroeger deed je veel sneller zaken. Nu komen de mensen meerdere malen, en weten ze je soms te

vertellen dat de tegels in een ander deel van het land goedkoper zijn; kennis die ze dan van Internet af halen…” Maar blijkbaar komt ze in de showroom wel degelijk tot zaken, want het bedrijf is de crisis goed doorgekomen. En momenteel zien Riny en Ineke de aanvragen voor werkzaamheden weer stijgen.

Wat aan de tafel bij beide jubilarissen duidelijk werd was dat ze een goed gevoel bij de BOVATIN hebben. Onze Bond is voor hen altijd een stok achter de deur voor als er problemen zijn. En ze weten zich goed op de hoogte van de zaken die belangrijk zijn via dit blad en de website.

Mooi om deze uitspraken te horen.

Want daar zijn we ook voor: om de belangen van de leden te behartigen, nu en in de toekomst. ■ Gerard Reus

33

De drievoudige werking van HT Met HT bewerkte keramische tegels van AGROB BUCHTAL zorgen voor een optimale leef- en werkomgeving.

Bovendien sparen zij het milieu én uw portemonnee.

• antibacterieel werken; • een gezonde, schone en frisse leefomgeving creëren; • en bijzonder makkelijk zijn schoon te maken (alleen water is genoeg).

Nieuwsgierig hoe HT precies werkt? Kijk dan op www.clean-air-ceramics.com

www.jasba.de www.agrob-buchtal.de

In memoriam

Nico van Hemert (1936 – 2016)

Op 27 september jl. is op tachtigjarige leeftijd overleden ons erelid de heer Nico van Hemert.

Nico is tweeëntwintig jaren (1984-2006) lid van het bestuur van Bovatin geweest in de functie van penningmeester.

Hij stond bekend als een penningmeester die ‘zuinig op de clubkas’ was, wat er overigens wel voor zorgde dat er een stevige financiële basis ontstond.

Maar ook was hij de grote organisator van het 50 jarig jubileum van de Bovatin in mei 2000. Landgoed ‘De Rosep’ was twee dagen lang de feestlocatie. Er werd toen ook voor een goed doel geld ingezameld; dit om in Klicèk (Tsjechië) een hospice voor kinderen (te vergelijken met ons Ronald Mc Donaldhuis) geheel te betegelen, inclusief materiaal, tegels, enzovoorts.

Het opleiden van goede tegelzetters is voor hem altijd een speerpunt geweest. En zo werd mede door zijn toedoen in 1991 “Stichting Samenwerkingsverband Praktijkopleiding Tegelzetten Noord-Brabant”, het zogeheten S.P.T, op gericht. Daarvan was hij aanvankelijk voorzitter, later penningmeester. Ook onderhield hij de contacten met de andere inmiddels opgerichte S.P.T.’s. en de opleidingscentra Heerhugowaard, Almelo en Horst. Nog in juli van dit jaar was hij aanwezig bij de bestuursvergadering van het SPT. Het voorlichten van de leden over de nieuwe technieken en ontwikkelingen, plus het organiseren van excursies en thema-avonden, waren voor hem heel belangrijk.

Nico is 18 jaar voorzitter geweest van de afdeling Zuid-Nederland van BOVATIN geweest (1988-2006). En al in 1978, tijdens de oprichting van de afdeling, was hij actief lid.

BOVATIN en de tegelzetters in het land hebben veel aan hem te danken.

Dat hij moge rusten in vrede.

HET JUISTE PERSPECTIEF

VAN EN VOOR PROFESSIONALS IN DE BOUW www.bpg.nl

volg ons ook op Facebook

Tekst & foto’s: Richard Bakker / Remus Aussen

453 lezers kwamen hem inmiddels op de BOVATIN Facebookpagina tegen: het prototype van de Voegmachine GQ. Prima ontwikkeling, leek ons – zeker in deze tijd van XXL-formaten. HBO-studenten Richard Bakker en Nina Adzic deden onderzoek naar de bruikbaarheid, en vroegen u om uw mening via onze Facebookpagina. En, eerlijk is eerlijk – dan mag u ook de uitkomsten weten…

Reacties op de ‘Voegmachine GQ: ”De eerste stap is gezet!”

240 jaar ervaring gepeild!

Het voegen van tegels in de huidige tijd gebeurt nog altijd op dezelfde manier als 2000 jaar geleden: met de hand. Een manier die door de jaren heen veel tijd, energie en voegmiddel heeft gekost. Men is namelijk vele handelingen verder voordat de tegels schoon en gevoegd zijn en veel voegmiddel gaat daarbij verloren. Op deze zelfde manier heeft Marc Jonkers zelf als tegelzetter ook jarenlang gewerkt, totdat hij bedacht dat het anders moest kunnen. Hij heeft dus een mechanisch instrument ontwikkeld waarmee hij het voegmiddel rechtstreeks in de voegen aanbrengt en tegelijkertijd het overschot aan voegmiddel afstrijkt. Met het huidige prototype van de GQ Voegmachine kunnen tegels in slechts twee handelingen worden gevoegd. Marc Jonkers gebruikt de GQ voegmachine al een aantal jaar is er van overtuigd dat dit niet alleen voor hem, maar voor alle tegelzetters een uitkomst kan bieden. Daarom is hij in samenwerking met Richard Bakker (student Bedrijfsmanagement MKB aan de Fontys Hogeschool te Eindhoven) en Nina Adzic (studente HBO-Recht aan de Juridische Hogeschool te Tilburg) een marktonderzoek gestart. Richard Bakker is een enquête gestart waaraan veertien vakbekwame tegelzetters en/of eigenaren in deze branche hebben deelgenomen. In totaal hebben de deelnemers zo’n 240 jaar ervaring in de tegelzetbranche.

Is er eigenlijk een probleem?

Een goed product moet een probleem oplossen, en daarom is gevraagd of tegelzetters sowieso problemen ondervinden bij het voegen van tegels. De uitkomst: 10 van de 14 deelnemers ondervinden problemen en meer dan de helft van de deelnemers, 57%, geeft ook aan bedenkingen te hebben bij de huidige manier van voegen. Eén deelnemer was zelfs al op zoek is gegaan naar snellere manieren. Grootste problemen bij de huidige manier zijn: • dat er veel tijdverlies is tijdens het schoonmaken van tegels, • dat de voegen niet overal goed gevuld zijn en • dat het zeer arbeidsintensief is.

Een voordeel van de GQ Voegmachine is onder andere dat er geen voegmiddel meer op de tegels komt, wat een hoop schoonmaaktijd kan besparen in de toekomst. De meerderheid, 78,6%, heeft inderdaad problemen met het

verwijderen van voegmiddel van tegels. Op de vraag wat de eerste indruk is van de GQ Voegmachine antwoorden 92,8% van de deelnemers positief in de zin dat zij het product niet direct afschrijven. Hiervan geeft 69,2% van de deelnemers aan dat de GQ Voegmachine zeker van pas komt bij bepaalde projecten, waarbij drie deelnemers aangeven het product zeker te willen gebruiken. En er werden ook complimenten gegeven in de vorm van ‘De eerste stap is gezet!’. De GQ voegmachine biedt meerdere voordelen ten opzichte van de traditionele manier van werken, zoals tijdsbesparing, materiaalbesparing, schoonhouden van nieuwe tegels en gezondheidsvoordelen (een verbeterde werkhouding).

Alle deelnemers erkenden deze voordelen en gaven aan dat het gelijkmatiger aanbrengen van het voegmiddel een groot voordeel is, omdat een goed gelijkmatig gevulde voeg langer mee gaat, waardoor het geleverde werk een stuk duurzamer is. Tot slot is de deelnemers de vraag gesteld of zij de GQ voegmachine direct zouden aanschaffen wanneer deze op de markt beschikbaar is óf dat zij pas tot aanschaf over gaan zodra zij zien dat het product bij collega’s werkt. Hierop antwoord 21,4% geen meerwaarde te zien in de GQ Voegmachine. Daarentegen stelt 78,6% zeker interesse te hebben in de GQ voegmachine. Van dit percentage zou 27,3% het product direct aanschaffen, 54,5% zou eerst de ervaringen van collega-tegelzetters afwachten en 18,2% wil eerst meer informatie inwinnen over de methodiek.”

Positieve uitkomst, nu op zoek naar producent!

De studenten en hun opdrachtgever zijn blij met de uitkomst van het marktonderzoek en met de input van de tegelzetters. “Het onderzoek heeft ons voldoende feedback gegeven om het prototype verder te ontwikkelen en aan te passen, zodat het beter aansluit op de vraag van de eindgebruiker. Door dit marktonderzoek is ons vertrouwen in de GQ Voegmachine alleen maar groter geworden en zijn wij ervan overtuigd dat dit niet alleen tegelzetters zal helpen in Nederland maar ook in de rest van de wereld. Wij zijn van plan om de GQ Voegmachine uiteindelijk op de markt te brengen, en hiervoor zijn wij opzoek naar producenten die ons kunnen helpen om van ons concept een daadwerkelijk product te maken!” ■

Voelt u zich aangesproken, heeft u suggesties, vragen of feedback? U kunt hiervoor contact op nemen met Richard Bakker op r.bakker@student.fontys.nl .

37

Probeer ook eens Sopro‘s nieuwe Multivoeg!

Sopro DF 10® DesignVoeg Flex 1–10 mm Vrij van kalksluier en gelijkmatige kleurglans door OPZ-technologie Onderhoudsvriendelijk, aangezien water- en vuilwerend Verhoogd weerstandsvermogen ook tegen zure reinigingsmiddelen* Verhoogde bescherming tegen schimmel en microorganismen Reeds na ca. 2 uur beloopbaar, na ca. 12 uur belastbaar Voor alle soorten keramiek alsook voor verkleuringsgevoelig natuursteen door hoge kristallijne waterbinding Voor voegbreedten van 1 tot 10 mm Zeer scheurbestendig (CG2 WA) Hoge kristallijne waterbinding Binnen en buiten

Sopro DF 20® DesignVoeg Flex Breed 2–20 mm

Duurzaam, mooi en hygiënisch.

Vrij van kalksluier en een gelijkmatige kleurglans door de bewezen Sopro OPZ®-Technologie Speciaal voor balkons en terrassen, omdat hij vorstzeker is en bestand tegen hoge druk reinigers** Cementgebonden, flexibele voegmortel voor voegbreedten van 2 – 20 mm Zeer scheurvast (CG2 WA Gemakkelijk te reinigen; water- en vuilwerend Ook verhoogde weerstand tegen zure reinigingsmiddelen* Verhoogde bescherming tegen schimmels en micro-organismen Ideaal voor steengoed en keramiek Hoge kristallijne waterbinding Reeds na 2 uur beloopbaar, na ca. 12 uur belastbaar

Met Sopro Glitter te veredelen *in vergelijking met traditionele cementgebonden Sopro voegmortels bij huishoudelijke toepassing. **Normale huishoudelijke hoge druk reinigers

dertvorming hin l ver imme h sc

erming besch gde reinigers* hoo ure vergen z te

en terwa

vuilwerend

bestand er en ig zek gedrukrein ers** o rst vo gen h te

en rvrij luie lks glans a k ur kle

Sopro Nederland BV · Kruyderlaan 21a · NL - 3431 Nieuwegein Telefoon +31 (0)30 60 50 214 · Telefax +31 (0)30 60 50 896 · www.soprobv.nl

dertvorming hin l ver imme sch

en rvrij luie ns lks ka urgla kle

en terwa

vuilwerend

erming besch gde reinigers* hoo ure vergen z te

Tekst & foto: John Bennenbroek

Deze mail, van een van onze collegaleden John Bennenbroek, verdient een eigen plaats. Ook al omdat het onderwerp van de brief – de tegeltiller van Robert Hurkmans (Lomans Tegels uit Someren) en tegelzetter in ruste (en oudlid) Leo Pol onderdeel was van het BOVATIN innovatieproject. Wat blijkt – iets dat ook al door BOVATIN richting Kamerleden is geventileerd: iets uitvinden en ontwikkelen kunnen wij Nederlanders wel. Maar daarna zorgen dat de branche er warm voor loopt – marketing dus - dat is wat anders. En daar is GEEN subsidie voor, ook al houden sommige uitvindingen nog zo veel mensen uit de ziektewet of ernstiger… En HEB je dan zo’n ding, dan snap je er geen bal respectievelijk geen tegel van dat niet IEDEREEN er zich één aanschaft. Zie hieronder de verbazing van John Bennenbroek (Bennenbroek Tegelwerken)…

Grote tegels leggen zonder hulp: fluitje van een cent

Tillen of niet tillen…?

“De meesten van ons hebben hem vast eerder gezien op een beurs of in dit blad: de Tegeltiller XXL van Leo Pol en Robert Hurkmans. Toen ik enkele weken geleden het verzoek kreeg een showroom van 200 m2 te betegelen met tegels van 1,20 m x 1,20 m twijfelde ik. Ik ben ZZP-er en weet dat mijn collega’s ook druk zijn. Kon ik dit alleen aannemen? Toen dacht ik aan de Tegeltiller. Zou ik die kunnen gebruiken?

Ik nam contact op met Leo Pol en legde mijn verzoek aan hem voor. We kwamen tot overeenstemming en ik mocht het prototype huren. En zo kwam het dat ik twee weken lang deze geweldige machine uit kon proberen. Want geweldig is hij zeker, en ik vertel hier graag waarom.

De Tegeltiller XXL tilt de tegel met een zuignap voor je van de stapel en houdt de tegel verticaal, zodat je hem in kunt smeren met lijm. Daarna manoeuvreert hij de tegel naar de juiste plaats en laat je hem langzaam zakken terwijl je de tegel het laatste stukje met de hand begeleidt. De machine biedt hiermee een enorme fysieke ontlasting, waardoor je dit formaat tegels in je eentje kunt leggen, en dan ook nog zonder je rug onnodig te belasten! De machine biedt je daarbij de mogelijkheid secuur te werken en de tegel precies te plaatsen waar je wilt.

Stroomuitval…

De machine werkt op een accu. Het voordeel daarvan ondervond ik toen de elektriciteit in de showroom uitviel. Iedereen hield zijn adem in, want de Tegeltiller stond klaar met een tegel aan zijn zuignap.

Zou hij hem vasthouden? Geen probleem! Door de accu bleef de machine in functie.

Ik ben erg tevreden met de ondersteuning die de Tegeltiller biedt bij het leggen van tegelvloeren met grote tegels. Ik heb mijn bevindingen met de heer Pol besproken en hem gevraagd de machine verder te perfectioneren en in productie te nemen,

zodat hij breed beschikbaar komt. Ik zie nog ruimte voor verbetering in de werkhoogte en in de stand waarin je de tegel insmeert. Deze zou iets meer gekanteld mogen zijn.

De heer Pol wil zijn Tegeltiller overigens graag verhuren om de duurzaamheid nader te laten testen door collega’s in het land en breder input te krijgen voor eventuele suggesties om hem verder te vervolmaken.

Conclusie Voor mij als tegelzetter is de Tegeltiller XXL een onmisbaar hulpmiddel gezien het steeds grotere formaat tegels dat we zien en de fysieke belasting die dat met zich meebrengt. Ik ben van mening dat hij spoedig in productie genomen moet worden. Om meer beeld te krijgen van de mogelijkheden van de Tegeltiller XXL heb ik een kort filmpje gemaakt van de machine in actie. Kijk hiervoor op de BOVATIN Facebook-pagina: www.facebook.nl/ bovatin.“ ■

Heb je interesse om deze krachtpatser te testen en mee te denken in de doorontwikkeling? De Tegeltiller XXL is te huren via Leo Pol, bereikbaar onder 06 -533 55 389.

39

40

& ’s st a em om h T oek T Tekst & foto’s: Remus Aussen

Opnieuw magie op CERSAIE! Keramisch gefabriceerd materiaal, om een oppervlak mee af te werken. Hoe gek kun je het daarmee maken? Nou… behoorlijk gek. En niet alleen in glitter en goud, maar ook in ‘basic met een twist’ Het afgelopen decennium startte op CERSAIE, ’s werelds grootste keramiekbeurs, de revolutie van de grootformaat ofwel XL-tegel. Vervolgens de houtlookbalk. De metersgrote XXL-dunplaattegels. En, minder revolutionair, maar toch: de ‘stroken’. Was het dit jaar dan ‘meer van hetzelfde’? Daarmee zouden we de beurs, de fabrikanten en de ontwerpers echt tekort doen. Want, uitgerekend voor de inkopers en architecten moet CERSAIE editie 2016 interessant geweest zijn… Want wat vorig jaar nog extreem (en vaak ook duurder) was, wordt nu al weer in ook het betaalbare segment geproduceerd. En voor wie het wilde zien – er zijn toch al weer wat nieuwe trends in opkomst.

Bakstenen en figuren op beton Eigenlijk moet je even in de hoek van de stands kijken… want ze staan meestal niet in de hoofdspot. Maar de baksteenstrip, halfsteens verlijmd, is gewoon weer aan een opmars bezig. Zowel binnen als buiten. En meestal met een variant op de baksteen: vaak ook een geglazuurde en/of ‘handgevormde’ variant.

Ook duidelijk: ‘gewone’ houttegels zijn nog steeds verkrijgbaar, maar eigenlijk is de houttrend aan het verschuiven naar sloophout – al of niet met door weer en (zee)wind aangetaste verfresten. Zoals we eerder al aangaven: neem een kijkje bij de parketteur, en je weet wat je het jaar erop in de tegelbranche gaat tegenkomen... Is het mooi? Het leeft beslist. En we gaan het de komende jaren zeker tegenkomen in boetieks en de horeca.

Wie meer wil dan een beton- of natuursteentekening op zijn XXL-platen wil, kan nu bij Cotto d’Este terecht. Want, de ‘Wonderwall’-serie is voorzien van opvallende patronen of zelfs van complete bloem-, blad-, boom- of behangmotieven. Echt, die gaan we op gevels zien. Net als de roestbruine tegels.

Een trend die we zeker niet uit moeten vlakken is de wens van de consument om bad, wasbak en overige objecten in de badkamer en keuken in tegels of beplating te laten uitvoeren. Nu nog vooral weggelegd voor het hogere segment, maar – zodra de prefab schuimvormen van Wedi en Schlüter eenmaal door de massa ontdekt worden, gaat het hard. En zal het vakmanschap en het vermogen om een object waterdicht te betegelen, net als bij de douche het geval is, ook voor de wasbak en het bad (zie de zwarte badkamer van Florim) een vaste uitdaging voor de tegelzetter opleveren.

Naar de tuin En laten we ook de geleidelijke ontwikkelingen niet uitvlakken: de consument wil in toenemende mate tegels in zijn of haar tuin. Doorlopend vanuit de woonkamer. En, netjes aansluitend op een grasperkje of een plantenbak. Dat dat een uitdaging is, daarvan getuigen de artikelen in dit blad over wat er goed- en goed mis kan gaan met buitenterrassen. Niet zomaar aan beginnen, maar – er ligt wél een groeimarkt…

Tellen is eigenlijk niet te doen. Op CERSAIE, met zijn 20 zalen en galerijen, ingericht door 800 exposanten, ga je niet tellen.

Maar waar 10 jaar geleden bijna uitsluitend badkamers getoond werden, zie je nu steeds meer slaapkamers, woonkamers, patio’s, enzovoorts. Omdat DAAR de grootste toename van het marktaandeel voor ons klaarligt.

Maar, waar het keramisch ‘Perzisch Tapijt’ (zie foto) het vermoedelijk niet gaat halen – althans niet in Europa – kunnen we er in ieder geval op rekenen dat er een verschuiving komt naar tegels met meer reliëf, meer patronen, meer belijning. In dat licht bekeken zou ook de ‘Pattern’-serie, op de foto achter Gerard Reus en Deutsche Steinzeug’s marketing manager Werner Ziegelmeier, die op CERSAIE met elkaar kennismaakten), best eens een succes kunnen worden.

…En de EUF vergadert er!

Elkaar ontmoeten betekent: beter samenwerken en zorgen voor goede materialen, bruikbaar gereedschap en normen & adviezen waarmee de tegelzetter goed werk kan afleveren. Weet u het nog? Met de vlakheidsnormen die golden voor de ‘gewone’ tegels zou een XL-tegel vrijwel onverwerkbaar zijn geweest. En pas op het niveau van de EUF (sinds het aantreden van Bob Howard als voorzitter en Gerard Reus als waarnemend voorzitter, omgedoopt tot de ‘European Union of Fixers) konden de producenten er jaren terug met enig gewicht op aangesproken worden om de productienormen voor de XL-tegels zodanig aan te passen dat een tegelzetter er een vlakke vloer van kon maken…

En nu zijn er de dunplaat XXL-tegels. Opdracht van het EUF-bestuur aan de Technische Commissie was om te zorgen voor ‘Guidelines’ voor het verwerken van deze tegels. En de commissie, nu onder leiding van

Peter Goegebeur (FECAMO, België), met daarin ook BOVATIN’s technisch adviseur Ton Borrenbergs, had met voortvarendheid voor een unaniem binnen de commissie gedragen stuk gezorgd. Maar dat stuk haalde het (nog) niet in de EUF-board… Zeer tot ontevredenheid van BOVATIN’s Gerard Reus: “De Duitssprekende landen (Oostenrijk, Duitsland, Zwitserland), die om niet geheel duidelijke redenen niet in deze commissie participeren, stelden geen behoefte te hebben aan ‘Guidelines’. Tsja, waar zitten we hier dan voor? En waarom is dan de Technische Commissie met deze opdracht aan het werk gezet? Dit kan zo niet, hier komen we tijdens de volgende vergadering wel even op terug. Het zou immers niet chique zijn dat we – maar als er geen unaniem draagvlak voor het stuk is, dan kunnen we niet anders – met de overige Europese leden ‘dan maar’ een stuk vaststellen dat dan wel niet het EUF-stempel heeft, maar wel buiten de Duitssprekende landen breed gedragen wordt! Kijk, we zitten hier namens BOVATIN om stappen te zetten, net zoals we dat bij de Aannemersfederatie eisen.”

Zelfs het gezicht van opsteller Peter Goegebeur, die elders op CERSAIE, samen met de Italiaanse bond ASSOPOSA een – eindelijk!

– volwassen en zeer drukbezochte EUF-demonstratie van- en met meestertegelzetters en hun leerlingen had georganiseerd, stond even op onweer na de toch wat onbevredigende uitkomsten van de vergadering. “Zonder zulke ‘guidelines’ hebben onze tegelzetters geen richtsnoer waarmee zij tegenover de klant kunnen aantonen dat zij hun werk goed gedaan hebben. We kunnen en willen ze toch niet laten zwemmen!? Ik mag toch aannemen dat men hier de volgende keer op door gaat!”

Ook in het tegelzettersdeel van ‘Europa’ zit het wel eens tegen. Maar gelukkig is de tegelbranche in de regel slagvaardig genoeg om dergelijke grensoverstijgende en belangrijke meningsverschillen op te lossen, en dan ook nog sneller dan in ‘Brussel’ gebruikelijk is. Wordt vervolgd!

Overigens – mocht u recent op www.eufgs.com geweest zijn: de website is nogal verouderd. Maar de Board heeft afgesproken dat daaraan gewerkt gaat worden. Ook dit hoofdstuk wordt vervolgd!

vergeten worden want - zonder tegeltechnicus geen tegelwerk.

En alleen al daarom is het jammer dat het op CERSAIE nog altijd geen broedplaats van innovatie is als het gaat om gereedschap dat de fysieke belasting, in al zijn vormen, helpt verminderen.

Veelbesproken: instroom hoofdzaak!

U weet het nog. ‘Het is crisis, dus we hebben geen plaats voor leerling-tegelzetters’. Niet alleen in Nederland, ook op Europees niveau is het, naast techniek, het belangrijkste aandachtspunt voor de branche.

Fabrikanten klagen, tegelzetbedrijven klagen, opdrachtgevers klagen: er is geen vakman te krijgen. Genoeg mensen die het ‘wel willen proberen’, en dus is het vijf óver twaalf. Want die vaklieden zijn NU nodig! Dus waar blijft, ook internationaal, het plan van aanpak dat die tienduizenden jonge, ontslagen bankmedewerkers met aanleg voor de bouw, motiveert en omschoolt van kansloos wit boord naar sweatshirt met toekomst en hooggekwalificeerd werk? EUF-secretaris Werner Altmayer heeft in de Duitssprekende landen geanalyseerd wat jongeren weerhoudt: de mening van (schoon)ouders, de fysieke belasting waar het werk om bekend staat, het achterhaalde perspectief van de ‘ICT-yup’ en de weinig sexy uitstraling van de bouwplaats. Terwijl juist de in hoog tempo veranderende tegelbranche uitdagingen biedt voor een slimme combinatie van ‘hands & brains’…

Altmayer: “Er is een verschuiving van tegelzetter naar ‘tile technician;’, tegeltechnicus. Binnen een paar jaar biedt de tegeltechnicus niet alleen tegelwerk, maar totaaloplossingen. En is hij de specialist voor ALLE vloeren en wanden, plus de bijbehorende ondergronden en bijkomende diensten. Inclusief koelings- en verwarmingssystemen, ontwerp en onderhoud. In diverse showrooms is die ontwikkeling al in volle gang! Plus - kijk eens wie er via internet tegelwerk aanbiedt… Er zijn talloze websites die keukens en badkamers ‘inclusief tegelwerk’ aanbieden, plus talloze werkspot-achtige offertemachines…” Ofwel: stel jezelf de vraag of je werk pas wat waard is als het voor de laagste prijs kan worden geleverd. Het antwoord zal duidelijk zijn: de tegeltechnicus verhuurt niet alleen zijn handen, maar ook zijn ‘brains’.

Al zal het een hele klus zijn om de twijfelaars ervan te overtuigen dat het sweatshirt te verkiezen valt boven het overhemd. Lukt het niet, dan kunnen de geprognosticeerde stijgende omzetten van de fabrikanten

‘La Città della Posa’ groeit!

Maar - la Città della Posa, de ‘stad van de tegelzetters’ groeit. Gestimuleerd door de EUF, in de praktijk opgezet door de Italiaanse brancheorganisatie Assoposa en Fecamo’s Peter Goegebeur, geeft dit evenement eindelijk een vaste plek op CERSAIE aan de tegelzetter. Was het in eerdere jaargangen een beetje weggestopt op de eerste verdieping van het Fiera-complex, nu bevindt de Città zich naast de ingang. En is het er druk. Niet alleen de meestertegelzetters van Tsjechië, Spanje, Italië, Groot Brittanië en België, die daar het niveau van hun meest getalenteerde leerlingen laten zien, maar ook de bezoekers weten het evenement te waarderen. Dus besteedden BOVATIN’s technisch adviseur Ton Borrenbergs en penningmeester Viktor van de Bilt, die we toch wel onder de meest fanatieke pleitbezorgers van het onderwijs mogen rekenen, flink wat tijd aan het evenement. Hoewel dat de Nederlandse delegatie, met onder andere Rene en Tanja Oude Lashof (Rietmeijer Tegelhandel en Tegelzetbedrijf) er niet van weerhield om ook een kort bezoek aan het historisch centrum van Bologna te maken.

Waar de aandacht soms opnieuw uitging naar tegel- , terrazzo- en mozaïekwerk…

Kortom – opnieuw een CERSAIE met de nodige magie. Gaat u volgend jaar mee? ■

44

& ’s st a em om h T oek T Tekst & foto’s: Remus Aussen

Een buitenterras met een ‘bijzondere uitdaging’…!

Aangezien er steeds meer vraag is naar betegelde buitenterrassen (“Kunt u ervoor zorgen dat mijn woonkamer doorloopt in mijn tuin?”, u herkent die wens vast wel…!), waren we op zoek naar een terras met een bijzondere uitdaging. Zodat we de systeemopbouw van dat terras eens onder de loep konden nemen, want Noordwest-Europa is nu eenmaal een aardige testomgeving voor buitentegelwerk: temperaturen tot zo’n 32 graden in de zomer (we schrijven 19 juli…), die onder de tegel temperaturen geeft waardoor je er gerust een eitje op kunt bakken. Heel soms een winter die zorgt voor een temperatuur van een graad of 50 minder. En het gáát natuurlijk om de uitersten, want dát zijn de temperaturen die ineens een schade opleveren. Ergens achter de oudste weg van Nederland - ‘de weg naar Kralingen’ - is toevallig (BOVATIN-penningmeester, en naamgever van het bedrijf Viktor van de Bilt Tegelzettersbedrijf) Viktor van de Bilt met zo’n terras bezig: een gerenoveerd pand, met in totaal 550(!) vierkante meter terras. Met hier en daar – en dat is de ‘bijzondere uitdaging’- een peilhoogte die, doordat de tuindeuren nu eenmaal naar buiten open gaan, een ‘normale’ systeemopbouw onmogelijk maakt: de onderheide betonnen basis is eigenlijk een tikkie te hoog. Zeker omdat de eigenaar van het pand, delen van het terras graag in hout uitgevoerd ziet, en hij bovendien ’s winters niet wil uitglijden: er wordt dan ook onder de oprijlaan en onder een deel van het terras, dat afgewerkt wordt met een Italiaanse Gres Fine Porsellanato-tegel, vloerverwarming aangebracht. Kortom – je zal het maar moeten maken... EN garanderen, want daar gaat het natuurlijk ook om. Vakkennis vereist!

Geen enkel risico!

“Met zo’n terras ga je voor 100% zekerheid,” vindt Van de Bilt. “Dus kijken we in zo’n geval goed naar wat er mogelijk is. Er is vanwege die openslaande deuren geen hoogte om een waterdoorlatend systeem aan te brengen – je wilt immers ook nog anderhalve centimeter per meter afschot kunnen maken, en op 0 centimeter uit kunnen komen! - Dus hebben we uiteindelijk TWEE systemen voor het terras gekozen: een dicht systeem onder afschot, en een drainerend systeem verlegd op beton dat voorzien is van een afdichting. Dat dichte systeem dus vooral omdat je daar met een geringe dikte kan werken, wat nu eenmaal niet kan met een drainerend systeem.”

Het gesloten systeem Rene van den Wollenberg (Sopro Nederland BV) trad op als adviseur.

“Op de betonnen constructie is een Sopro Hechtbrug Flexibel HSF 748 aangebracht en kwam vervolgens ‘nat in nat’ een nieuwe, voldoende dikke afschotlaag (afschot minimaal 1,5 centimeter per meter) van één deel Sopro Rapidur® B5 Snel Cement 3 D 767 en vier delen metselzand, met afschot richting de groenperken aangebracht.”

“Maar,” legt Viktor van de Bilt uit, “Aangezien je zandcement niet dunner dan 3 centimeter kunt smeren, is het laatste gedeelte van 3 naar 0 centimeter gesmeerd met Sopro RAM 3.”

Dus, achtereenvolgens zijn aangebracht: 1. Sopro Hechtbrug Flexibel HSF 748 2. Sopro Rapidur® B5 Snel Cement 3 D 767 3. Sopro Voorstrijk GD 749 4. Sopro Megaflex S2 Turbo MEG 666, voor de verlijming van de ontkoppelingsmat.

5. Sopro Afdicht en Ontkoppeling Rol Plus AEB 639 6. Sopro Afdicht en Ontkoppeling baan AEB 641. Rene Wollenberg: “Die Sopro Afdicht- en Ontkoppelingsrol moet ver worden doorgezet waarbij de laatste 50 millimeter aan het uiteinde van de mat wordt voorzien van de dichtband Sopro AEB 641, afgedicht met Sopro Turbo dichtlaag 2-K TDS 823. Dat geldt ook voor de ‘stotende’ randen van de dichtmat en de aansluiting van het terras op de gevel. En ook de aansluitingen op afvoerputjes moeten natuurlijk waterdicht worden gemaakt!”

7. Sopro Turbo Dichtlaag 2-K TDS 823 (zoals hierboven beschreven) 8. Voor de buttering-floating(!) verlijming van de tegels en de voegen: Sopro Megaflex S2 Turbo MEG 666 en Sopro TitecVoeg® Plus 1-10 TF + (minimaal 5 mm voegbreedte) 9. Kit: Sopro Sanitair Silicone, voor de dilataties. NB: bestaande dilataties moeten doorgevoerd worden, en de tegelvlakken moeten minimaal eens per vier meter van een dilatatie voorzien zijn.

Viktor van de Bilt: “Voor die hogedrukbestendige voeg kiezen we omdat zulke terrassen vaak met een hogedrukreiniger worden schoongemaakt. Als de voegen er dan uitgeblazen worden, heb je alsnog een probleem… En houd er rekening mee: 100% waterdichte voegen bestaan niet, dus ook de rest van je systeem moet het water aan kunnen!”

Het drainerende systeem op een afgedichte betonnen ondergrond Al is dit systeem drainerend, je wilt geen water in je betonnen ondergrond. Dus is eerst de betonvloer aangebrand met Sopro Hechtbrug Flexibel HSF 748 en is er ‘nat in nat’ een cementdekvloer van Sopro

Rapidur B5 snelcement in aangebracht, met een afschot van 1,5 centimeter per meter. Hierop is in twee lagen een Sopro Turbo Dichtlaag Snel 2-K TDS 823 van in totaal zo’n 2,5 millimeter aangebracht, waarbij in de eerste laag de gevel- en vloeraansluiting is gemaakt.

Hier is Sopro Afdichtband met vouw DBF 638 gebruikt.

Pas op deze afdichting werd dakpansgewijs de Sopro Drainage Mat DRM 653 gelegd, steeds twee rijen noppen overlappend, en met het afschot mee. Hierop kwam de Sopro Drainage Mortel DM 610 in een minimale dikte van 50 mm, met een afschot van 1,5 centimeter per meter.

De tegels zijn, nadat deze aan de rugzijde zijn ‘ingekrast’ met Sopro FKM XL 444, in de DM 610 Drainage Mortel ‘nat in nat’ verlegd.

Wollenberg: “Wat ook had gekund: je brengt de drainagemortel aan, minimaal 50 millimeter dik, en je smeert hem met een rei op hoogte.

Moet je wel zorgen dat je smeervloer drie dagen beschermd blijft tegen weersinvloeden, maar dan kun je de tegels, met een laagje Sopro FKM XL 444 op de achterzijde, verlijmen.

1. Sopro Hechtbrug Flexibel HSF 748 2. Sopro Rapidur® B5 Snel Cement 3 D 767 3. Sopro Turbo Dichtlaag Snel 2-K TDS 823 4. Sopro Afdichtband met vouw DBF 638 5. Sopro Drainage Mat DRM 653 6. Sopro Drainage Mortel DM 610, minimaal 50 millimeter dik, en op de oprijlaan minimaal 120 millimeter 7. Sopro FKM XL 444 8. Dezelfde voeg en tegellijm is gebruikt.

De grintkoffer met drainageslang Terrassen van een dergelijke omvang kun je niet op het gras of de plantenborders laten afvoeren, dus is er door de tuinontwerper een

‘grintkoffer’ aangebracht, en wel op de beste manier: met een drainageslag, die dankzij het grint niet dichtslibt. Deze drainage voert het water af richting de omliggende slootjes.

Viktor van de Bilt: “De randen van de terrassen worden daar waar die grintkoffers geplaatst zijn, afgewerkt met een roestvrijstalen Schlüter-strip. Maar, als je die strip op een waterdichte rand zou

zetten, kan er altijd vocht tussen deze rand en de strip komen! Dus, waar deze strip zit, is dus waar het waterdichte systeem gebruikt is, dit een paar centimeter ‘teruggezet’ en het laatste deel met een drainagemortel op het afgedichte beton afgewerkt. Nee, het waterdichtsysteem is dus nergens doorbroken!”

En dat was het? “Nee hoor! De klant wilde op bepaalde delen van de terrassen, houten vlonders. Daaronder vormt de afdichtingslaag tevens de afwerklaag; dat is ook een belangrijke reden geweest om te kiezen voor de tweecomponenten-afdichting, Sopro TDS 823. Ook de afvoer onder ieder van deze vlonders is daarmee dus afgewerkt. Wat je verder ook niet in veel tuinen tegenkomt, is de onder de grasmat aangelegde elektronische geleiding, voor de grasmaaier. Of een pomphok (foto), waarmee de bewatering van gras en boompjes geregeld is. In een deel van het terras is bovendien vloerverwarming aangebracht, zodat het in principe vorst- en sneeuwvrij blijft… maar je hebt wel een gaatje in je hoofd als je er dan voor kiest dat je vloer ‘dus’ niet vorstbestendig hoeft te zijn… Als bezitter van 550 meter terras wil jij niet met de Wet van Murphy (‘Als er iets fout gaat, gaat ALLES fout’) geconfronteerd worden…”

Speciaal “Ja, dit is ook voor ons een speciaal werk,” besluit Van de Bilt. “Waar mogelijk ga je immers uit van een waterdoorlatend systeem voor een terras. Dit is ook een project waar je nauw samenwerkt met je lijmfabrikant; René van den Wollenberg van Sopro was hierbij dan ook mijn – overigens uitstekende – sparringpartner. Je wilt niet geloven hoeveel materiaal hier in is gegaan… 12 pallets drainagemortel, 16 m3 zand… en dan de rest…” Bijna klaar dus? “Bijna! Maar ik houd wel graag even een oogje in het zeil wanneer het opstook- en afkoelprotocol wordt afgerond. De verwarmingsspecialist heeft alles berekend: in principe zal er bij vorst overal onder het terras water van 6 graden Celsius stromen. Het is niet de bedoeling dat, als het eenmaal stevig vriest, er ineens van het ene moment op het andere moment water van 60 graden rondgepompt wordt, omdat het water ook in de verste hoeken van deze tuin 6 graden moet zijn… ■ www.ViktorvandeBilt.nl www.SoproBV.nl

Compleet assortiment voor de professionele tegelzetter!

Knowhow en technische ondersteuning Persoonlijk advies op maat Gezond en veilig werken Verzekerde garantie

codex | Een merk van Unipro bv Meer info op www.codex-x.nl +31 (0) 53 573 73 73

Tekst: Remus Aussen/Ton Borrenbergs Foto’s: Ton Borrenbergs

Terrassen: niet zo maar aan beginnen…!

BOVATIN technisch advseur Ton Borrenbergs krijgt er veel vragen over: terrassen. En vaak te laat – als de schade al ontstaan is. Feit is: Er zit zo’n 50 graden verschil tussen de Belgisch/Nederlandse zomers en de winters… en droog is het hier ook al niet. Dus, van alle vloeroppervlakken heeft een terras nog meer te lijden dan een natte ruimte, en zelfs een fabrieks- of winkelvloer heeft meestal een rustiger leven… Hieronder ‘zo maar’ een paar (geanonimiseerde) schades waar de assistentie van BOVATIN’s technisch adviseur Ton Borrenbergs de laatste tijd bij ingeroepen is.

b. De uitbloei is afkomstig van de toegepaste natuursteen. Als ik de foto zo eens bekijk, dan denk ik dat het hier om een metamorf gesteente gaat. Mogelijk bevat deze steen steenzout en kalk. Tijdens dooi- vries periodes kan er zoutuitbloei plaatsvinden. Dé grondstof van cement is kalk uit groeves, terwijl de natuursteen uit steengroeves komt. Deze groeves zijn tientallen miljoenen jaren geleden ontstaan.

Materiaal waar kalk in zit is altijd afkomstig uit oerzeeën. (zee = zout).

Hoe had deze uitbloei voorkomen kunnen worden: door bijvoorbeeld geen kalkhoudende producten toe te passen: bijvoorbeeld een trascement. Dit is een cementsoort van fijngemalen vulkanisch gesteente (Tufsteen). Trascement is soepeler dan gewone cement en heeft als voordelen: • hoog vochtwerend vermogen, • verminderde uitbloei van zouten, • dampdoorlatend. Belangrijk bij het leggen van natuursteen die gevoelig is voor verkleuring en waar veel kalk in zit.

Trascement of witte cement is een zeer schone cementsoort die geen uitbloei geeft.

• Uitbloei uit de natuursteen voorkomen is een kwestie van een natuursteen kiezen waar geen kalk in zit, bijvoorbeeld een stollingsgesteente (graniet, basalt, ganggesteente).

Tip: Een heel gemakkelijk testje om te kijken of de natuursteen geschikt is voor buiten. Pak een paar druppels zoutzuur en drup dit op de steen, als het gaat bruisen, dan zit er kalk in en is de natuursteen dus niet geschikt voor een buitentoepassing.

1. Witte uitslag, losse tegels… en geen garantie.

Een aannemingsbedrijf schrijft: (…) “Wij zijn benaderd door een opdrachtgever waar wij circa zeven jaar geleden een onderheid terras hebben laten maken. De tegelzetter had al aangegeven geen garantie te geven op dit buitentegelwerk, wat de opdrachtgever ook heeft ondertekend. Er raken nu een aantal tegels langs de kant los en er komt een soort uitslag uit de voegen.”

Er is schriftelijk advies gevraagd. Dus beoordeelt Ton Borrenbergs de foto’s: “De witte uitslag kan aan een aantal oorzaken liggen. a. De toegepaste mortels zijn gevoelig voor ‘Ettringietvorming’.

De aanvoer van sulfaatrijk water (regenwater) kan dit eutrofiëring leiden. Hierdoor is de vorming van ettringiet niet uit te sluiten. Door deze vorming kunnen de mortels aangetast worden. Ettringiet is het resultaat van de scheikundige reactie van tricalciumaluminaat of verbindingen daarvan in cement met sulfaten en water. Bij onder andere vries-dooi periodes of bij extra aanvoer van sulfaationen kan ettringiet in de mortels ervoor zorgen dat de mortel vanuit de met ettringietkristallen gevulde poriën verzwakt en “verpulvert”.

2. Ondergrond te zwaar belast!

Soms is alles in orde, het juiste materiaal, het juiste lijmsysteem… en toch vallen de scheuren er in. Borrenbergs: “Deze zaak kwam uiteindelijk terecht bij de Stichting Geschillenoplossing Tegelwerken (waar de Leveringsvoorwaarden van de BOVATIN-tegelzetter naar verwijzen, red.). De tegelzetter had er mij in eerste instantie voor benaderd, met de vraag hoe deze schade heeft kunnen

49

50

BOVATINFO

3. Tuintegels in drainagemortel… maar de locatie over het hoofd gezien!

Een hoveniersbedrijf heeft een terras van 70 m2 aangelegd, met 60x60 centimeter-tegels op een drainagemortel, met kwartsgrind en een flexibele tegellijm. Maar na een jaar ontstaan scheuren, er komen gaten in de voegen en een aantal tegels liggen los. “Als je tegels legt, ook als hoveniersbedrijf, mag de klant verwachten dat je dat vak verstaat,”, weet Ton Borrenbergs, even met een juridische blik. Hem vallen een paar zaken op: • Het tegelwerk is niet gedilateerd, • Er zit een afvoergoot in het midden van het terras. Door de niet-wasterdoorlatende voegen kan het systeem zijn werk niet doen.

• Het tegelwerk is volledig ommuurd. Bij de wanden is geen dilatatie aangehouden.

• Veel tegels klinken hol (ongeveer de helft, verdeeld over het gehele buitenterras).

• Door de verzadiging met regenwater is de afvoer van lekwater geblokkeerd. Hierdoor blijft er vocht in het systeem staan. Er is dan ook alg-groei in de voegen, die overigens slechts 3 millimeter breed zijn.

ontstaan. De lijmfabrikant heeft het uiteindelijk toegepaste systeem voorgeschreven. Deze opbouw zou alle risico’s hebben moeten uitsluiten. Toch ontstaat er schade…

Ik kwam na onderzoek tot de conclusie dat het niet aan hun vakmanschap heeft gelegen, maar de constructieve draag vloer is gaan verzakken door een belasting waar deze vloer niet geschikt voor was: er is een tuinmuur op gebouwd, en er zijn zeer grote bloempotten geplaatst. De SGOT heeft geoordeeld dat de schade voor 80% de opdrachtgever valt aan te rekenen.

Wat kunnen we hiervan leren: a. Wijs een zakelijk opdrachtgever er formeel op dat hij verantwoordelijk is voor het constructieve draagvermogen van de vloer. b. Indien we te maken hebben met een particulier, zelf de draagvloer beoordelen en bij twijfel laten onderzoeken door een specialist. c. Wijs erop dat ze rekening moeten houden met de belastbaarheid van een vloer: dus geen te zware belastingen (megabloempotten…) op het terras plaatsen. Zorg dat je weet wat de maximalen drukbelasting per N/MM2 mag zijn. NB: een drainlaag is vaak de zwakste schakel in het lijmsysteem! d. Houd een voegbreedte aan van minimaal 3 millimeter.

Wat is er dan misgegaan? “Het terras bevindt zich op veen/ kleigrond. Handig om te weten, evenals dat het grondwaterpeil altijd hoog is. Dan heb je met kwelwater (zie hieronder) te maken!

Dat het terras geheel ommuurd is, betekent ook dat het water niet vanzelf weg kan! Ook hier dus, mede gezien de sulfaatrijke bodem: etringietvorming, wat goed te zien is aan de zacht geworden, groene voegen… Geen dilataties en een niet-flexibele voeg betekent hier dan ook een garantie op thermische spanning en dus scheuren en losse tegels. En dan hebben we nog niet eens een strenge winter meegemaakt!”

Wat kunnen we hiervan leren?

Houd rekening met kwelwater. Kwel is grondwater dat onder druk uit de grond komt.

november 2016

In het algemeen ontstaat kwel door een ondergrondse waterstroom van een hoger gelegen gebied naar een lager gelegen gebied of onder druk van hoge rivierwaterstanden onder de dijk door. Kwel kan optreden over afstanden van enkele meters tot vele kilometers. Bij twijfel: vraag ondergrondgegevens op, bijvoorbeeld bij TNO

Wat kunnen we hiervan leren? En wat is het ‘leergeld’?

“Om er weer een perfect terras te maken, zal het gehele buitenterras gesloopt moeten worden tot op de betonnen constructieve draagvloer. Daarna breng je een nieuwe opbouw aan zoals diverse leveranciers die aanbieden: Schlüter Systems heeft het Troba-Plus systeem, en ook bijvoorbeeld Mapei, Ardex, Eurocol, Kiwitz, Omnicol, PCI, Schonox en andere fabrikanten hebben hun eigen oplossingen voor drainerende terrassen.

“Denk voor de herstelkosten aan ongeveer € 1.500, - voor sloop en afvoer... en dan – afhankelijk van je tegels en systeem – circa € 150,- of meer per vierkante meter. En dat terwijl er op zich – dat kon je dan nog wel zien – visueel een keurig terras was aangelegd. Er was tijd en zorg aan besteed! Onze collega’s uit dit artikel zouden zich het leven – en dat van hun klanten – echt een stuk leuker kunnen maken als ze zich gewoon eens vooraf in het fenomeen ‘buitenterras’ zouden verdiepen… en een advies is toch zo gevraagd…?” ■ Reageren?

TechnischAdvies@BOVATIN.nl

De juiste werkwijze: • uitgraven tot een vaste zandlaag, • gebrokenpuin-laag aanbrengen, • drainageslangen aanbrengen met een goede afwatering, • draagkrachtige drainagemortel aanbrengen, • tegels verlijmen op deze mortellaag, en op de juiste plekken dilatatie voegen aanbrengen, • afvoegen met een waterdoorlatend voegproduct.

4. En nog even een schoolvoorbeeld…

En dan zijn er nog de tegelzetters die ervan uitgaan dat wat binnen kan, ook buiten kan. Soms gaat het zelfs goed, maar meestal niet. De klant wilde – en dat willen vandaag de dag veel klanten - graag de tegels van binnen, buiten laten doorlopen. In dit geval een donkere tegel, wat een extra thermische ‘uitdaging’ oplevert: donkere tegels nemen meer warmte op, en dan is het onder de tegels bij een mooi zonnetje al snel een graad of 80. Dit terras (opnieuw, aangelegd door een niet-BOVATINlid…) is dan wel aangelegd met dilataties en het juiste afschot, maar gewoon op een zand/cementvloer. Prima voor binnen, niet voor buiten.

Ton Borrenbergs: “De witte uitbloei is afkomstig van de onderliggende vloer. Er is door de tegelzetter al herhaaldelijk gerepareerd, maar de problemen herhalen zich. Kan ook niet anders. Er is ook nog eens niet buttering-floating verlijmd, maar eerlijkgezegd… dat had hier niet eens uitgemaakt. Het is nat onder de tegels, de lijmrillen voelen zacht aan, de voegen zitten los. En – de dilatatie loopt niet door in de dekvloer, dus die was alleen zinvol geweest als de tegels met een hoog-elastische tegellijm op een aan de draagvloer hechtende dekvloer waren aangebracht…”

51

Levellingsysteem voor tegels • Grote tegels eenvoudig plaatsen • Perfecte vlakke oppervlakken • Geen niveauverschil bij plaatsing • Sneller plaatsen • 100% klanttevredenheid • Parkettegels: perfecte plaatsing • Terrastegels tot 25 mm

VOOR

NA Pegasuslaan 5 B-1831 DIEGEM info@levelit.eu www.levelit.eu

53

november 2016

BASF wil West-Europese bouwdivisies van Henkel overnemen BASF en Henkel hebben een verklaring ondertekend waaruit blijkt dat BASF de intentie heeft de bedrijfsactiviteiten omtrent West-Europese vloer-, tegellijm- en waterdichtingsproducten voor professionele verwerkers over te nemen om hiermee het assortiment producten voor de afbouw te versterken. De transactie omvat het wereldwijde handelsmerk Thomsit, en ook de vloer-, tegellijm- en waterdichtingsproducten van Henkel in West-Europa (bekend onder de naam Ceresit) vallen onder de overeenkomst.

BASF - in de tegelbranche vooral bekend door de producten van PCI-Afbouw - en Henkel zijn overeengekomen dat BASF het handelsmerk Ceresit gaat gebruiken voor de West-Europese bedrijfsactivitei-

ten voor tegellijm- en waterdichtingssystemen. De belangrijkste markten hiervoor zijn Duitsland en de Benelux. De omzet van de bedrijfsactiviteiten die worden overgenomen bedraagt enkele tientallen miljoenen en wordt geïntegreerd in de PCI-organisatie.

De beoogde overname omvat ook het tijdelijk leasen van de fabriek van Henkel in Unna, Duitsland, waar de desbetreffende producten worden geproduceerd. BASF zal de fabriek in Unna voor een periode van twee tot drie jaar exploiteren en daarna de productie voortzetten in bestaande fabrieken van PCI, voornamelijk in Hamm, Duitsland, niet ver van Unna. De overname moet nog worden goedgekeurd door de kartelautoriteiten, maar kan naar verwachting eind 2016 worden afgerond. Beide partijen hebben afgesproken geen financiële gegevens over deze overname bekend te maken.

BASF heeft de intentie de betroffen medewerkers van Henkel op middellange of lange termijn mogelijkheden binnen de BASF-groep te bieden, voor zover dat mogelijk is. ■

Meer informatie: www.PCI-Afbouw.nl

Innovatie is

verder denken dan wat u verwacht.

NIEUW:

Persoonlijke gravures „My KERDI-LINE”

Schlüter ®-KERDI-LINE Als uitvinder en ontwikkelaar van innovatieve systemen is onze vernieuwende visie merkbaar in ons uitgebreid assortiment.

Wij produceren systeemcomponenten die op elkaar zijn afgestemd. Zoals de Schlüter®-KERDI-LINE, de lijnafvoergoot voor inloopdouches uit roestvast staal en de Schlüter®-KERDISHOWER, een perfect passende hellingsplaat en onderbouwelement met een reeds verlijmde afdichting.

Schlüter ®-KERDI-LINE. Vertrouw alleen op het origineel.

www.schlueter-systems.nl

Maak kennis met dé groothandel in tegels!

Ruim 18.500 m 2 eigen opslagcapaciteit Direct uit voorraad leverbaar Nieuwste trends uit o.a. Spanje en Italië Ruim 2000 m 2 showroom met wand- en vloertegels in Sneek en Groningen

Lorentzstraat 19 Sneek • Diamantlaan 2 Groningen

www.juliusvdwerf.nl

Tekst: Remus Aussen/Ton Borrenbergs Foto’s: Ton Borrenbergs

Robert Herman (Bouwmensen Almelo): “Instroom? De kansen liggen in de regio’s!”

55

CAO moet echt veranderen…

“Echt, we kunnen nu de vraag naar leerling-tegelzetters niet aan.

Terwijl we ze een paar maanden leer- en werkervaring op willen laten doen, maakt de CAO het de werkgevers en dus ook opleidingsbedrijven ook nog eens enorm moeilijk om die immers onervaren jongeren in het bedrijf op te nemen. Zeker de oudere zij-instromers zijn door de CAO nu namelijk te duur. Dus fijn dat allerlei beleidsmakers daar op willen focussen, maar vraag het eens aan de bedrijven of zij voor de geldende prijzen zij-instromers gaan opleiden…”

Drie leerlingen…

Hoeveel tegelzetters worden er nu dan opgeleid in Almelo? “We hebben nu drie leerlingen. Dat is te weinig om een gespecialiseerde tegelzet-instructeur in dienst te hebben. Ja, ik heb een zeer goede instructeur moeten laten gaan… Ik heb onze oud-instructeur die nu gepensioneerd is gevraagd om deze jongens op te leiden. Ik steek veel tijd en aandacht in instroom… We ontvangen hier jaarlijks 1000 leerlingen uit het basisonderwijs. En toch zo weinig instroom… Dat komt omdat we ze, als ze eenmaal VMBO-leerlingen zijn, niet of nauwelijks meer zien: tijdens hun

Begin bij directeur Bouwmensen Almelo niet over centralisatie van de opleidingen, want dan stijgt de kamertemperatuur behoorlijk . “Daar begon Henk Klein Poelhuis (voorzitter van de Aannemersfederatie, red.) die op bezoek was bij de regiovergadering van BOVATIN-Oost, ook al over: ‘We gaan het helemaal anders doen! We gaan centraliseren.’ Dat was dan blijkbaar daar in Veenendaal zo bedacht, maar – wel zonder daar met ons over te praten, en ook zonder achterliggende kennis over hoe VMBO-jongeren en hun ouders een keus maken uit het woud van beroepsopleidingen… Men streeft ernaar om op slechts twee ROC’s de opleiding tegelzetten aan te bieden. Ofwel, de rest van de vmbo/ MBO-leerlingen weet straks niet eens dat het vak bestaat…!

Nee, dat helpt echt als je een hogere instroom wilt…“ We spreken een gedreven directeur van een bouwopleidingsbedrijf. Een opleidingsbedrijf dat, ondanks het teruggelopen leerlingenaantal, wel degelijk perspectief ziet en zich wil inspannen de tegelbranche aan het regionale deel van de jaarlijks benodigde 150 nieuwe vakbekwame tegelzetters te helpen.

Loopbaanoriëntatie en begeleiding (LOB) krijgen we ze nog nauwelijks op bezoek... Kunnen jullie daar als werkgeversorganisatie niets in doen? Ja, ik heb die actie ‘Kracht in Ambacht/ Tegelzetten in jullie blad zien staan, ziet er goed uit, prima initiatief! Betrek daar ons ook bij, nodig de directeuren van de Bouwmensen-instellingen uit en laten we eens kijken hoe we die VMBO-leerlingen kunnen laten zien dat er mooi werk te doen is in de tegelbranche! En – dat ze, als ze tijdens onze oriëntatieweken blijk hebben gegeven van aanleg en inzet, gewoon een garantie op werk hebben! Ik zit, samen met Suzanne den Dulk (ESPEQ) in de PR-commissie van Bouwmensen. Ik breek er een lans voor!”

En zo ingewikkeld is het allemaal niet, vindt Herman. “De huidige tegelzettersopleiding is echt in orde. De voorzieningen van mijn gebouw zijn prima, ook voor de tegelzetters: we hebben een compleet ‘huis’, waarop de leerlingen alle tegelzettersvaardigheden, ook op verschillende ondergronden, kunnen oefenen.

En als ik wat leerlingen heb, kan ik ook mijn instructeur weer in dienst nemen…”

>

Het Kaasmeisje - Pronkstuk (4,5 x 5,5 meter), van de nieuwe fabriek van Beemster kaas in de company store, bestaand uit 210.000 tegeltjes van 10x10 mm en een voeg van 0,76 mm.

Glasmozaïek ingevoegd met de epoxy voegen van Mapei.

“De keuze voor de juiste voeg is cruciaal voor het optimale eindresultaat. In het portret van het kaasmeisje is zowel gewerkt met de transparante epoxy voeg Kerapoxy Design (kaasmeisje) als de gekleurde epoxy voeg Kerapoxy CQ (achtergrond). Deze werkwijze geeft een extra mooi eindresultaat”, aldus Tom van Aal - Milovito (www.milovito.nl).

Kerapoxy CQ ® Voor het binnens- en buitenshuis zuurbestendig

afvoegen van vloer- en wandbekleding van keramische tegels, natuursteen en glasmozaïek. Kijk op www.mapei.nl voor meer info.

november 2016

tot aannemer tot tegelzetbedrijf tot – zelfs - klant. Overigens, wij hebben de SPT’s al eens eerder uitgenodigd, (zie BOVATINfo 2013-3, red.), maar uit die vergadering kwamen eigenlijk voornamelijk verlanglijstjes. Leuk, en BOVATIN heeft die – voor het merendeel tamelijk eenvoudig op te lossen - zaken ook gewoon opgepakt, maar ik had er toen eerlijkgezegd meer van verwacht. We nodigen ze binnenkort nog een keer uit, om de campagne ‘Kracht in Ambacht’, die BOVATIN heeft voorbereid, als aanbod bij ze neer te leggen. Ligt de bal daarna tenminste waar hij hoort. Voor mij meteen een test om te zien of ook de overige SPT’s – de campagne was immers opgetuigd en getest door ESPEQ en SPT Den Bosch – hun verantwoording nemen om aantoonbaar en actief in te zetten op leerlingenwerving. Voor mij wel een testcase, trouwens – ik zie het toch echt als de rol van de SPT-directeuren om hun eigen landelijke samenwerking te organiseren. De meeste docenten in den lande spreken elkaar al…”

>

“Wat we moeten voorkomen, en dat zien we nu gebeuren, dat is dat iedereen tegelzetters gaat ‘opleiden’. Deze versnippering van het toch al kleine aantal leerlingen gaat zeker ten koste van de opleidingskwaliteit. BOVATIN heeft sinds jaar en dag een relatie met een aantal SPT’s in het land. Breng deze bij elkaar en er staat een goede structuur voor de praktijkopleiding. Ik weet zeker dat mijn collega-SPT’s voor samenwerking zijn!”

BOVATIN-secretaris en secretaris van de onderwijscommissie Chris van Herpen ziet deze noodzaak zeker. “De totale branche heeft belang bij de instroom van goede tegelzetters, van fabrikant

En daar is de kampioen…!

En dus wordt Nederlands kampioen tegelzetten, Wilhelm Scholten, bij zijn voorbereidingen voor de Euroskills 2016 begeleid door oud-tegelzetinstructeur Gerrit Brokelman. Al krijgt hij ook van zijn Leerbedrijf, Rietmeijer Tegels uit Almelo, tegenwoordig onder leiding van Rene Oude Lashof, alle ruimte en begeleiding die hij zich kan wensen. Overigens een begeleiding die boekdelen spreekt: het oefenstuk, inclusief nis, ziet er bijzonder strak uit.

Wilhelm Scholten heeft er zin in. En de speciale kist met gereedschap van de Euroskills voor de deelnemers staat al klaar. “ja, bij ons krijgen de leerlingen een behoorlijk persoonlijke aandacht,” grapt Robert Herman, niet geheel zonder zelfspot.

“Maar zo letterlijk als je dat nu ziet gebeuren, is natuurlijk een beetje te veel van het goede. Hoewel… Nog onlangs kregen we een 21-jarige zorgmedewerker op bezoek. Hij wilde werk maken van een carrière in de bouw. Dus nemen wij zo iemand mee naar de werkplaats, we laten hem enkele testobjecten maken, hij draait mee in de oriëntatieweken, we hebben gesprekken met hem. Alles om een bouwtalent op zijn plek te krijgen. En wie weet zit er in hem wel een geweldige timmerman. Of tegelzetter!” ■

http://www.bouwmensen.nl/vestigingen/twente/185/locatie-almelo

57

De Limiet 21A 4131 NR Vianen Tel: 030 2417000

Havenweg 18 6101 AB Echt Tel: 0475 417000

Door Suzanne den Dulk

Uitdaging . . .

Suzanne den Dulk heeft een politiek bestuurlijke achtergrond. Na tien jaar raadlidmaatschap in Alkmaar en vier jaar wethouderschap in Den volgde zij op 1 januari 2016 Henry Meijdam op als algemeen directeur bij ESPEQ Opleidingsbedrijven in Heerhugowaard. Haar visie: “Politici proberen de drie O’s bij elkaar te brengen: Ondernemers – Onderwijs – Overheid. Bij ESPEQ Opleidingsbedrijven zitten deze O’s in de genen en ligt mijn toegevoegde waarde in de contacten met bedrijven en het maken van verbinding naar gemeentelijke en provinciale overheden.” Dit is haar tweede column voor de BOVATINfo.

Nu de markt steeds nadrukkelijker aantrekt neemt de vraag naar leerlingen ook stevig toe. Na de zes crisisjaren zijn we daar als opleidingsbedrijf natuurlijk blij mee. Het aantal bedrijven dat leerlingen inleent groeit gestaag. Steeds meer leerlingen maken de overstap van een BOL naar een BBL opleiding* en worden echte vakmensen.

Sinds jaar en dag bestaat onze instroom grotendeels uit leerlingen die het VMBO hebben afgerond. Voorheen sorteerden onze leerlingen al voor op het VMBO, door in de bovenbouw voor ‘Bouw’ te kiezen. Ontwikkelingen binnen het VMBO laten echter zien dat de specifieke bouwrichtingen steeds algemener worden of techniek breed worden ingevuld.

Daarnaast laten demografische ontwikkelingen zien dat naast de vergrijzing er in Nederland ook sprake is van ontgroening.

Dit betekent dat er steeds minder kinderen worden geboren en dus ook steeds minder tieners zijn.

En dit betekent op zijn beurt dat steeds minder leerlingen in het voortgezet onderwijs, minder vaak in contact komen met de bouw en afbouw. Als opleidingsbedrijf besteden wij daar veel aandacht aan, met als doel de leerlingen te verleiden naar onze branche. Als opleidingsbedrijf verzorgen wij gastlessen op het VMBO, halen we de leerlingen op met onze promotiebus, voor een werkbezoek aan ESPEQ of een excursie naar een bedrijf.

Daarnaast organiseren we beroepenwedstrijden en het evenement ‘Wonen de Spil’.

Initiatieven vanuit de tegelbranche zelf zijn ook waardevol en succesvol. De ‘Kracht in Ambacht’ campagne draagt op een zeer positieve manier bij aan de bekendheid van het vak tegelzetten. De inzet van jonge mensen die vertellen over het vak in combinatie met een actieve workshop op de VMBO scholen met een betegelde tafel als resultaat spreekt zowel de leerlingen als docenten aan.

Onbekend maakt onbemind. Jongeren enthousiast maken voor de tegelbranche zal in de toekomst meer inspanningen vergen dan in het verleden. Wanneer opleidingsbedrijven en tegelbedrijven hun krachten bundelen en hun activiteiten nog beter op elkaar afstemmen, zullen promotiecampagnes een groter effect hebben en meer leerlingen ertoe verleiden om een opleiding als tegelzetter te volgen. Zoek daarom de samenwerking op met het opleidingsbedrijf in uw regio en laat met trots het vak zien!

Tegelen is en blijf immers een mooi vak met resultaten om trots op te zijn. ■ Reageren?

SdenDulk@ESPEQ.nl * BOL: Beroeps Oriënterende Leerweg (2 dagen school + 3 dagen stage) BBL: Beroeps Begeleidende Leerweeg (1 dag school + 4 dagen werken bij een bedrijf)

59

: knippen, en plakken van alle vooraanstaande merken : wijzigingen zonder opnieuw te tekenen

: binnen 1 minuut : fotorealistisch beeld : artistieke presentatie : markertekening : panoramaview

: rechtstreeks printen stuk of bestel lijsten : rechtstreeks exporteren naar ERP systemen

-Een makkelijk ontwerppakket voor een eerlijke prijs -Onderscheidend t.o.v. uw concurrentie -Perfecte presentaties in diverse stijlen -Badkamer ontwerp voor uw eigen website

website: PaletteCAD.nl mail: info@palettecad.nl tel: +31 (0)45 565 07 20

november 2016

Projectgarantie PCI op natuursteenlijmsysteem

projectgarantie van 10 jaar aan, waarbij het gehele project wordt begeleid: van advisering en training vooraf tot technische ondersteuning tijdens de verwerking.

De vijf volgens EN 12004 gecertificeerde lijmen, voegmortel en kit zijn als combinatie getest, niet alleen voor binnenruimtes, maar ook voor buitentoepassing zoals op balkon en terras. Binnenshuis kunnen zij ook op vloerverwarming worden gebruikt en biedt dit emissiearme systeem ook nog voordelen voor het ruimteklimaat.

Elk product valt op door specifieke eigenschappen, gericht op de ondergrond, toepassing of de soort natuursteen. De meest universele lijm is de flexibele, witte PCI Carraflex. Met middenbedlijm PCI Carrament, in de kleur grijs of wit, worden oneffenheden uitgevlakt en gecompenseerd. Vloeibedlijm PCI Carraflott NT verlijmt natuursteen op vloeren holtevrij. Lichtgewichtlijm PCI Carralight heeft een laag verbruik. En het Carra-systeem wordt afgerond met voegmortel PCI Carrafug en siliconenkit PCI Carraferm.

De eenvoudig te verwerken lijmen en voegmortels hebben een uithardingstijd van circa zes uur. ■

Het aanbrengen van verkleurings- en vervormingsgevoelig natuursteen op zelfs ongelijke ondergronden kent voor de specialisten van PCI geen geheimen. Het bedrijf biedt een

Bruto Verkoopprijs

excl BTW €135 €163,35 incl BTW

Meer informatie: www.PCI-Afbouw.nl.

De voegenkrabber opnieuw uitgevonden BeschadigT de tegel niet Stofarm / Ongelofelijk snel / Incl koffer en 2 beitels , 1,5mm en 3mm.

Beitels verkrijgbaar in 1,5 , 2,3 en 4mm .

61

Voor meer informatie kijk op

tegelgroep.nl

Tegelgroep Nederland biedt een compleet pakket van producten en diensten voor elk denkbare toepassing met tegels. Voor zowel binnen als buiten.

Elk denkbare toepassing, zowel binnen als buiten

Technologische & esthetische ontwikkelingen, kwaliteit, duurzaamheid en service staan altijd voorop.

Met een ijzersterke reputatie op het gebied van logistieke performance, succesvolle innovaties en intensieve samenwerkingen.

Tegelgroep Nederland: partner van en voor Bovatin.

IJzersterke logistieke performance

Intensieve samenwerkingen Tegelgroep Nederland. Postbus 19 6674 ZG Herveld. T. +31(0) 488 470 600 F. +31(0) 488 470 601 info@tegelgroep.nl www.tegelgroep.nl

november 2016

BOSTIK presenteert nieuw en verbeterd assortiment siliconenkitten Bostik is een wereldwijd toonaangevende specialist in verbindings- en afdichtingstechnologieën. Siliconenkit is zo’n technologie. In het bouwproces spelen afdichtingen een belangrijke rol. De markt vraagt daarbij om steeds sterkere, mooiere, makkelijker verwerkbare en duurzame oplossingen.

Bostik speelt hier continu op in en heeft daarom het assortiment siliconenkitten flink vernieuwd en geoptimaliseerd. Met slechts 5 verschillende formulaties kunnen nu de meeste afdichtingsklussen in de bouw worden uitgevoerd. Voor de tegelzetter zijn vooral de Natural Stone Silicone en de Sanitary Silicone A interessant.

De Bostik Premium Silicone N is een zeer hoogwaardige en multifunctionele siliconenkit die voor de meeste voegafdichtingen kan worden ingezet. Daarnaast biedt het assortiment nog enkele siliconenkitten voor specifieke toepassingen zoals een brandwerende kit (Bostik Fireseal S), een speciale afdichtingskit voor sanitaire en vochtige ruimtes (Bostik Sanitary Silicone A), een beglazingskit (Bostik Glazing Silicone N) en een natuursteenkit (Bostik Natural Stone Silicone). De verpakkingen zijn natuurlijk geheel in de nieuwe Bostik huisstijl, voorzien van 4 talen (NL, FR, EN, DU), een duidelijke afbeelding van het toepassingsgebied en eenvoudige pictogrammen waardoor snel het juiste product gekozen kan worden. ■

Meer informatie: arno.vandelaar@bostik.com www.bostik.com

63

Erkenningsregeling Vrije vestiging Tegelzettersbedrijf Als gevolg van de wijzigingen in de Vestigingswetgeving worden er door de overheid geen specifieke eisen meer gesteld aan het vakmanschap van tegelzettersbedrijven. Dus iedereen, ook wanneer men niet beschikt over de benodigde ondernemers- en technische vaardigheden, kan een tegelzettersbedrijf beginnen!

Grote onduidelijkheid omtrent kwaliteit Het gevolg van de vrije vestiging is grote onduidelijkheid voor de opdrachtgever omtrent de kwaliteit die een tegelzettersbedrijf te bieden heeft. Onduidelijk voorwaarden en kwaliteitscriteria zijn derhalve troef. De kans op teleurstellingen en onoplosbare geschillen is groot.

Erkenningsregeling als oplossing Het is dus in het belang een “keurmerk” voor de kwaliteit van tegelzettersbedrijven te hebben.

Teneinde het vakmanschap in de branche te behouden en nog verder te bevorderen heeft de Bond Van Aannemers van tegelwerken In Nederland (BOVATIN) daarom een Erkenningsregeling in het leven geroepen.

De uitvoering van deze regeling ligt in handen van een aparte stichting: de Stichting Gespecialiseerde Aannemers Tegel- en natuursteenverwerking (SGAT).

Algemene ondernemersvaardigheden en bedrijfstechniek Om in aanmerking te komen voor erkenning dient de leiding van het bedrijf niet alleen te beschikken over algemene ondernemersvaardigheden, maar dient er ook te worden voldaan aan specifieke eisen van bedrijfstechniek en kennis van materialen en aanbrengtechnieken.

Opleiding en arbeidsomstandigheden Voorts wordt jaarlijks gecontroleerd of erkende bedrijven hebben voldaan aan de opleidingsverplichtingen voor het personeel op grond van artikel 35B van de Bouw-CAO en de eisen voortvloeiend uit de ARBO- en milieuwetgeving. Ook van de bedrijfsleiding wordt verwacht dat zij regelmatig de speciaal voor hen door SGAT opgezette cursussen en trainingen volgen.

Technische eisen, algemene voorwaarden en geschillenregeling De door S.G.A.T. erkende bedrijven dienen te werken op basis van het European Technical Report N300, hanteren de algemene voorwaarden van de BOVATIN, lossen klachten op conform de voorgeschreven Code Klachtenbehandeling en laten eventuele geschillen beslechten door de Stichting Geschillenoplossing Tegelwerken (SGOT).

Controle op werken in uitvoering Periodiek worden ook werken in uitvoering van de erkende bedrijven door inspecteurs bezocht.

Naar aanleiding van deze bezoeken worden er gerichte aanwijzingen en verwerkings- en opleidingsadviezen gegeven om de kwaliteit van het uitgevoerde tegelwerk op een nog hoger niveau te brengen.

Waaraan is een Erkend bedrijf te herkennen?

Nadat is gebleken dat men nog steeds aan alle eisen voldoet wordt aan een Erkend bedrijf jaarlijks een Erkenningscertificaat voor het betreffende jaar verstrekt. Daarnaast ontvangt men ook jaarlijks een schildje waarop is vermeld dat men voor het betreffende jaar is erkend. Bij het secretariaat is bovendien een lijst verkrijgbaar van de erkende bedrijven.

Erkenning staat voor kwaliteit en zekerheid Voor de opdrachtgever biedt Erkenning de zekerheid dat het betreffende tegelzettersbedrijf serieus bezig is met kwaliteit, nieuwe ontwikkelingen op de voet volgt en uiteraard werkt met goed opgeleid en gemotiveerd personeel.

De werkzaamheden worden uitgevoerd op basis van de meest recente technische inzichten zoals neergelegd in de Nederlandstalige versie van het European Technical Report N300. Mochten er in de uitvoering desondanks toch problemen ontstaan, dan worden deze op professionele wijze, zonodig via SGOT, opgelost. Voor meer informatie:

S.G.A.T. Postbus 85, 7460 AB Rijssen Tel. (0548) 53 85 05 • Fax (0548) 53 85 01 E-mail: sgat@sgat.nl • Website: www.sgat.nl

65

SGAT-NIEUWS

KOMO-procescertificatie Gespecialiseerde aannemers: Dakdekken Leidekken Zink- en Koperwerk Tegelwerk Na-isolatie Metselen Lijmen Voegen Overig: Buitengevelisolatie Afbouw Betonreparatie Energielabels + maatwerkadvies

SKG-IKOB: De certificeerder van het huis

Certificering biedt uw bedrijf veel mogelijkheden. Zeker in deze tijd.

Het is voor uw opdrachtgevers het signaal dat u aan de aanbestedingseisen (STABU) kunt voldoen. En een bedrijf dat keurmerken kan overleggen, onderscheidt zich in de markt.

Bovendien staat u juridisch sterker en zijn uw medewerkers gemotiveerd om hun werk kwalitatief goed uit te voeren.

Meer weten over certificering?

Of over de aantrekkelijke combinaties van KOMO- en ISO/ VCA-certificering? Informeer dan vrijblijvend bij SKG-IKOB.

Systeemcertificatie: ISO 9001 en 14001 VCA*/** Erkenningen: Bouwgarant SGAT Projectinrichting

www.skgikob.nl

71215-SKGGEL-Advertentie Bovatinfo SKG-IKOB.indd 1

18-09-15 08:28

Gecertificeerde erkende bedrijven van de SGAT Noord holland

zuid holland

Utrecht

noord brabant

Tegelzetbedrijf Zwarthoed(Kirry) BV Boeijer 23 1132 GN Volendam www.kirry.nl

Ceramics BV Tegelzetbedrijf 1e Pijnackerstraat 75 3035 GN Rotterdam www.ceramicsbv.nl

C.G. van den Bogaard Tegelzettersbedrijf Bredeweg 11 3945 PB Cothen www.tegelhuisbogaard.nl

Mutsaars BV Tegelzetbedrijf Kempenlandstraat 17a 5262 GK Vught www.mutsaars.bv

Oostbörg BV Tegelzetbedrijf Stationsstraat 34 3451 BZ Vleuten www.oostborg.nl

Tegelhandel Loomans Floreffestraat 100 5711 AE Someren www.tegelhandelloomans.nl

Rijvo Tegelhandel Volume 6 1446 WJ Purmerend www.rijvo.nl

Tegelzetbedrijf R. van Putten BV Vleugelboot 26B 3991 CL Houten www.tegelzetbedrijfvanputten.nl

SVK Tegelwerken BV Postbus 33 1800 AA Alkmaar www.svktegelwerken.nl Groot Afbouwbedrijf BV Postbus 104 1130 AC Volendam www.grootafbouw.nl Tegeltino BV Eendrachtstraat 6 1531 DV Wormer www.tegeltino.nl

zeeland

Limburg

Tegelzetbedrijf K & J Dieleman Industrieweg 7 4538 AG Terneuzen www.tegelzetbedrijfdieleman.nl

Hilhorst-Surtec Tegels & Sanitair Wiebachstraat 28 6466 NG Kerkrade www.hilhorst.nl Rongen Tegelzettersbedrijf V.o.F. Keizersveld 22 5803 AN Venray www.rongenvof.nl

Wijen Tegelhandel & Tegelzetbedrijf BV Pannenweg 100 6031 RK Nederweert www.wijentegels.nl

Ardaflex XXL

SPECIAAL VOOR GROOTFORMAAT TEGELS

VOOR WAND- EN VLOERTEGELS

GESCHIKT VOOR BINNEN EN BUITEN

FLEXIBELE LICHTGEWICHT LIJM VOOR XXL TEGELS Één van de trends op tegelgebied is op dit moment de grootformaat tegel. Bostik heeft met de Ardaflex XXL een speciale lichtgewicht poedertegellijm in het assortiment dat bij uitstek geschikt is voor het verlijmen van XXL-tegels. Voor zowel wand als vloer en geschikt voor binnen- en buiten-toepassingen! Vanwege de lichtgewicht vulstoffen wordt een hogere bezettingsgraad op de achterzijde van de tegel verkregen ten opzicht van de conventionele dunbedmortels en daarmee een betere hechting. www.bostik.nl facebook.com/bostikbenelux

67

november 2016

Elke medewerker kost u jaarlijks 4 2.500,- extra door ziekteverzuim Het gemiddelde ziekteverzuimpercentage in Nederland is 4,3% (kwartaal 1, 2016). Dat betekent dat de gemiddelde werknemer van de 1.000 te werken dagen er 43 verzuimt wegens ziekte. Als u uitgaat van een medewerker die 47 weken per jaar, 5 dagen per week werkt, verzuimt deze dus jaarlijks 10 werkdagen. Bedenk daarbij dat de kosten van een dag ziekte € 250,- per medewerker zijn en u snapt hoeveel verzuim uw organisatie kost.

Het is dus goed om te zorgen voor verzuimpreventie, goede en snelle re-integratie van uw zieke medewerker en een duidelijk beleid. In onderstaande checklist vindt u een aantal aandachtspunten voor uw organisatie op deze gebieden. Doe er uw voordeel mee!

Verzuimpreventie • Stimuleer gezond eten op de werkvloer, bijvoorbeeld door het aanbieden van gratis fruit of het verzorgen van gezonde lunches.

• Voorkom stress onder uw medewerkers: zorg voor goede werkomstandigheden en voldoende pauzes.

• Bied een cursus stoppen met roken aan.

• Bied opleidingen of cursussen aan. Uit onderzoek blijkt namelijk dat medewerkers die hun talenten kunnen ontplooien en steeds nieuwe dingen leren, minder vaak verzuimen.

• Maak ziekteverzuim een standaard agendapunt tijdens het werkoverleg, zonder in detail te treden. Maak ook eens een rekensommetje waarin u laat zien wat verzuim kost en deel dit met uw medewerkers.

Bij een zieke medewerker • Weet welke vragen u wel en niet mag stellen aan een zieke medewerker. Als werkgever mag u bijvoorbeeld vragen naar de mate van arbeidsongeschiktheid, lopende afspraken met artsen en de verwachte ziekteduur. U mag echter niet informeren naar de aard en oorzaak van de klachten.

• Houd contact met uw zieke medewerker. Bel regelmatig en ga een keer op ziekenbezoek.

Beleid & wetgeving • Breng het verzuim van uw bedrijf van de afgelopen jaren in kaart.

Doe dit ook per medewerker en gebruik de uitkomsten om een plan van aanpak te maken.

VERZEKERINGSDIENST • Zorg voor een duidelijk verzuimprotocol: bij wie en op welke manier moet men zich ziek melden? Een sms of whatsapp is heel laagdrempelig, telefonisch bij de direct leidinggevende verhoogt deze drempel.

• Zorg dat u op de hoogte bent van alle wettelijke verplichtingen die u hebt bij een zieke medewerker of dat u bent aangesloten bij een arbodienst (zoals BOVATINVerzuim. nl) die dit voor u regelt.

• Ga in gesprek met medewerkers die frequent (3 keer per half jaar) verzuimen om de oorzaak te achterhalen en samen een oplossing te zoeken om het ziekteverzuim terug te dringen.

• Zorg voor een goede ziekteverzuimverzekering om te zorgen dat u de loonkosten van uw zieke medewerker vergoed krijgt.

Ziekteverzuimverzekering Wist u dat u, als uw medewerker ziek wordt, wettelijk verplicht bent om het loon van deze zieke medewerker gedurende twee jaar door te betalen? Dit risico kunt u afdekken met een ziekteverzuimverzekering. Via BOVATIN Verzekeringsdienst kunt u deze afsluiten tegen een zeer scherpe premie. Wanneer u ook gebruik maakt van het verzuimloket BOVATINVerzuim.nl ontvangt u daarnaast ook nog eens 25% korting op het tarief van dit loket. ■ Meer informatie?

Meer informatie vindt u op www.bovatinverzekeringsdienst.nl of neem contact met ons op: 010 – 288 49 91.

by

by Bouwcenter Bouwcenter Comfortabel wonen Comfortabel wonen met nul nul op op de de meter met meter

De revolutie in vloerverwarming Flinterdunne infrarood vloerverwarming • Verwerkbaar in de egalisatielaag • Plug-and-play en gemakkelijk te installeren • Energiebesparend en onderhoudsvrij • Geringe opbouwhoogte nodig • Door de tegelzetter aan te brengen

Een nieuw tijdperk.

Met de introductie van infrarood vloerverwarming breekt een nieuw tijdperk aan! Het systeem verwarmt de ruimte direct en zorgt voor ultiem woongenot én energiebesparing. De installatie bestaat uit matten en is eenvoudig te installeren onder élk type vloer. Ingrijpende sloop,- hak of breekwerkzaamheden zijn overbodig, omdat de matten op de bestaande vloer kunnen worden gelegd. Ideaal wanneer er slechts een beperkte opbouwhoogte beschikbaar is. Zo maak je van ieder huis een comfortabele en energiezuinige woning. Want morgen begint vandaag!

Bekijk meer informatie op onze website: EQZERO.NL

augustus 2016

Ik ben geen tegelzetter, maar...

In deze kwartaalcolumn graaft Remus Aussen, de hoofdredacteur van BOVATINfo, wat in het vak van de tegelzetter. Hebt u een onderwerp waar hij eens in mag graven? Mail het naar redactie@bovatin.nl! Ook als u op deze column wilt reageren, natuurlijk.

Alles lekker goedkoop via Internet…?

Ik koop tegenwoordig best veel via Internet. Ik bedoel, als ik een set snaren voor ongeveer de helft in het buitenland kan kopen, dan wil ik mijn lokale vakhandel echt de marge gunnen, maar… dan op de artikelen die ik bij hem uitgeprobeerd heb, of waarbij service een rol speelt.

Dus valt het me op dat bij bepaalde zaken, waar service, kwaliteit en ‘krijgen waar je op hoopt’ toch echt een rol speelt, mensen het voor een Euro minder dan maar via het scherm aanschaffen. Al ken ik NIEMAND die een tweedehands auto via Internet aanschaft (nou, eentje, die een oude Rolls Royce uit de VS liet overkomen. Had hij me toch een hoop werk aan…). Maar reizen, schoenen, kleding… Ik ben er voorzichtig mee. Schoenen moeten echt lekker zitten. Vind ik belangrijk. En ik heb nog nooit zo’n spijt gehad van een internetaanschaf als toen ik eens een pet bestelde. Ding zag er niet uit toen ik hem opzette… of eigenlijk, die pet zag er prima uit op de foto. Maar ik niet.

Verzekeringen zijn ook zo’n ding. Ik zeg het eerlijk – als bedrijven in al te mooie kantoorgebouwen huizen, word ik een klein beetje argwanend. Geef mij maar een bank in een slooppand – hoewel dat misschien weer… OK, ik overdrijf. Maar laat ik een voorbeeld noemen: verzeke-

ringen kun je erg goedkoop afsluiten. Je checkt de Consumentengids, loopt het grafiekje met prijs/kwaliteitsverhouding door, en, zoals met dat in de VS zegt, Bob is je oom. Digitaal formuliertje, klaar.

Nu mijn voorbeeld: vrienden van mij, met nèt een eigen bedrijf, hadden een enorme waterschade. Schade: enkele tienduizenden Euro’s. U kent de voorbeelden vast ook: expert komt langs, taxeert de schade en – kort daarna volgt een bericht dat de schade niet vergoed wordt, want (--kleine lettertjes--). Hoogachtend, uw verzekeringsmaatschappij. Dikke paniek, want zo’n schade kon het bedrijf niet echt dragen. En waarom waren ze nou eigenlijk verzekerd? Gelukkig waren ze verzekerd via een tussenpersoon. Die tussenpersoon nam zijn verantwoordelijkheid en trad in overleg met de verzekeringsmaatschappij over de interpretatie van de kleine lettertjes en het schaderapport. Kort en goed: de schade werd alsnog vergoed. Die tussenpersoon, overigens, is de BOVATIN Verzekeringsdienst, ook wel bekend als Schouten Zekerheid. Ere wie ere toekomt.

En het ondergelopen bedrijfspand is weer keurig opgeknapt. Nieuw stucwerk, isolatie, houten vloeren, vloerbedekking. Eigenlijk jammer. Want u weet net zo goed als ik dat betegelde wanden en vloeren misschien wel de ALLERbeste verzekering tegen waterschade zijn… zolang je niet de goedkoopste aanbieder van het gehele Internet het werk laat doen, tenminste... ■

69

70

BOVATINFO

Secretariaat

Afdelingssecretariaten

Bondsburo BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen Bezoekadres: Karel Doormanstraat 2, 7461 ER Rijssen telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01 e-mail: bondsburo@bovatin.nl website: www.bovatin.nl

Noord-Holland K. Scholten Westerwerf 2 1911 JA Uitgeest telefoon: 0251-319101 e-mail: noordholland@bovatin.nl

Hoofdbestuur Voorzitter: G.A. (Gerard) Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon: (072) 511 08 99 mob.: 06-22916752 fax: (072) 564 70 52 e-mail: voorzitter@bovatin.nl Secretaris: C.H. (Chris) van Herpen Het Erp 9, 5388 CN Nistelrode telefoon: (0412) 61 16 29 mob.: 06-52654912 e-mail: secretaris@bovatin.nl Penningmeester: V. (Viktor) van de Bilt Mauritslaan 37, 3454 XR De Meern telefoon: (030) 241 69 35 e-mail: v.vandebilt@viktorvandebilt.nl Bestuursleden: V. (Viktor) van de Bilt Mauritslaan 37, 3454 XR De Meern telefoon: (030) 241 69 35 e-mail: v.vandebilt@viktorvandebilt.nl G.C. (Iete) Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon: (0524) 22 15 96 e-mail: gccremer@hotmail.com G. (Gijs) Hilhorst Wiebachstraat 28, 6466 NG Kerkrade telefoon: (045) 544 45 42 fax: (045) 544 09 73 email: g.p.w.hilhorst@hilhorst.nl H.G. (Harrie) Rongen.

Wilhelminastraat 29, 5802 BA Venray.

Tel.: 06-53 22 73 49 e-mail: harrierongen@home.nl T. (Tom) Sterkman Ivoorstraat 5 1812RE ALKMAAR telefoon: 072-5183222 e-mail: t.sterkman@svktegelwerken.nl Juridisch adviseur: Mr. T. Zanen Beukendreef 11, B-2920 Kalmhout België telefoon: (0032) 36853187 fax: (0032) 36853186 e-mail: juridischadvies@bovatin.nl mob.: 06-20616770 Ambtelijk secretaris: G. ten Bolscher Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01 Informatie betreffende keuringscommissie: BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01

Midden- en West-Nederland P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop telefoon: (0172) 21 60 84 fax: (0172) 21 04 61 mob.: 06-53281208 e-mail: middenenwestnederland@bovatin.nl Oost- en Noord-Nederland G.C. Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon: (0524) 22 15 96 e-mail: oostennoorddnederland@bovatin.nl Zuid-Nederland P. de Jong Cambreur 8, 5171 SJ Kaatsheuvel telefoon (0416) 27 33 29 bovatin.afd.zuid@ziggo.nl Redactiecommissie Hoofdredactie en nieuws diversen Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon: (010) 435 22 70 mob.: 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail: redactie@bovatin.nl Mededelingen Hoofdbestuur G.A. Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon: (072) 511 08 99 Mededelingen landelijk secretariaat B. Bekhuis Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon: (0548) 53 85 05 Techniek-Materialen-Gereedschappen P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop Tel.: (0172) 21 60 84 A.M.F.J. Borrenbergs Sjeng Vaasstraat 7 6031HE Nederweert tel.: (0495) 634095 mob.: 06 23442186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl Redactieadres BOVATINfo Postbus 85, 7460 AB Rijssen Telefoon: (0548) 538 505 Fax: (0548) 538 501 e-mail: redactie@bovatin.nl Advertenties Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon: (010) 435 22 70 mob.: 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail: advertenties@bovatin.nl

Nuttige info voor BOVATINleden Ledenadvies BOVATIN Bondsbureau (voorlichting) Kosteloos via telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01 e-mail: bondsburo@bovatin.nl Voorlichting op gebied van onder andere: ■ Cordares (SFB) ■ Sociale Verzekeringen ■ CAO-bepalingen ■ Loonkosten ■ Overige verzekeringen ■ Bedrijfsschade ■ WA verzekeringen BOVATIN Bondsbureau (advies) Tarief € 70,- per uur.

Kort telefonisch advies: kosteloos Adviezen op gebied van onder andere: ■ Opstellen van een ondernemingsplan ■ Kostenbewakingssystemen ■ Financieringsplan ■ Opstellen exploitatieprognoses ■ Opvolgingsproblematiek BOVATIN/Technisch advies Kort telefonisch advies: kosteloos Tarief € 70,- per uur.

Algemene technische adviezen en specifieke projectadviezen ■ Tegels ■ Lijmen ■ Hulpmiddelen-materialen ■ Verwerkingsmethoden tel.: (0495) 634095 mob.: 06 23442186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl BOVATIN/BJD Advies Tarief € 70,- per uur.

Incasso: no cure no pay (zonder geschil) via tel: (00) 32 36 85 31 87 (tussen 20.00 uur en 22.00 uur) fax: (00) 32 36 85 31 86 Mob.: 06-20616770 e-mail: tzanen@hotmail.com Juridische Advisering en Procesvertegenwoordiging (ook bemiddeling advocaat): ■ Arbeidsrecht ■ Contractenrecht ■ Incasso ■ Huurkwesties ■ Soc. Verzekeringen ■ Subsidies ■ Vergunningen ■ Leasing ■ Productaansprakelijkheid ■ Juridische Doorlichting S.G.A.T. Stichting gespecialiseerde Aannemers in het verwerken van keramischeen natuursteen tegels (zie secretariaat BOVATIN) Postbus 85, 7460 AB Rijssen

DE BESTE BASIS VOOR DE TEGELZETTER. Tegelzetters zijn perfectionisten. Houden van strak werk. Om dat elke dag waar

✔ Persoonlijk advies

te maken heb je een gouden combinatie nodig: kennis, vakmanschap én de

✔ 24/7 bestellen via de webshop

beste materialen. Wij van Kiwitz begrijpen dat als geen ander. Daarom bestaat

✔ Team van specialisten met vakkennis

ons assortiment puur uit de beste producten voor professionals.

✔ Bezorging waar en wanneer jij wilt

Topwerk? Maak het waar. Met Kiwitz.

• PRIMERS • AFDICHTINGSPRODUCTEN

www.kiwitz.nl

• LIJMEN & KITTEN • MORTELS

Voor bouwprofessionals

De specialist voor natuursteen Complete natuursteenlijmsystemen    

www.PCI-Afbouw.nl

Dunbed-, dikbed- en vloeibedlijmen, grijs of wit Voegmortel en kit in vele kleuren Technische advisering en begeleiding Projectgarantie van 10 jaar