2013 / 4
BOVATINfo Bond van aannemers van tegelwerken in nederland
Lutterman Tegels wint BTVN!
Kopstukken in de bouw:
Peter Dautzenberg
Nieuwe tilmachine ‘goedgekeurd’!
vakblad voor de tegelspecialist
stApp voor stApp naar het beste eindresultaat
Zelfs de beste tegelzetter of vloerenlegger kan wel eens een goed advies gebruiken. Forbo Eurocol biedt u daarom nu de Tegelklus App, zodat u onze vertrouwde adviezen voortaan ook online beschikbaar heeft.
De Tegelklus App Het juiste advies en de juiste producten bij elke klus • meer dan 800 stap-voor-stap adviezen • overzicht van de benodigde producten • het adres van het dichtstbijzijnde verkooppunt • foto’s uploaden voor direct persoonlijk advies
Bekijk de demo op Yo uTube of download nu de Tegelklu s App vanaf Google play of de App Store
eurocol - the strong connection
www.eurocol.com
3
januari 2014
VOORWOORD
Kwartaalagenda
Beste collega’s, Het is zover. De eerste tekenen van herstel zijn waargenomen. Architecten hebben weer meer opdrachten, en ook bij de interieurarchitecten – zie het interview met Peter Dautzenberg (BNI) in deze editie - is dat aan
In deze rubriek vindt u de belangrijke data voor de tegelbranche. Uw regiovergadering, het jubileumfeest van uw bedrijf, de lancering van uw nieuwe product in deze agenda? Mailt u dan AUB uw contactgegevens, de aard van de bijeenkomst, de datum, tijd en locatie naar redactie@bovatin.nl, dan vermelden wij ze in deze agenda!
de orde. Maar wanneer komt dit herstel aan bij de tegelzetters? Uit de diverse onderzoeken naar de staat van de bouw blijkt dat het weerstandsvermogen van de bedrijven zozeer is afgenomen dat er in ‘kanteljaar’ 2014 echt niet veel meer tegen moet zitten, anders vallen er alsnog een aantal goede bedrijven om. Lage prijzen, banken die om zeer diverse en vaak discutabele redenen geen krediet meer verlenen of ‘de stekker eruit trekken’, bonden die inzetten op een loonstijging van 3% , facturen die maar niet betaald worden – zou de crediteur in moeilijkheden zijn? Ik vraag me wel eens af hoe groot het percentage ondernemers is dat ’s nachts doorslaapt. En, het moet me van het hart: ik begrijp soms ook niet hoe mensen kunnen slapen die willens en wetens zulke MKB-bedrijven van hun toekomst beroven. Met name banken die decennia geld verdienden aan goede bedrijven, en dan bij vermoeden van tegenwind ‘voor de zekerheid’ hun deel opeisen: ik noem het roof. Er waren ook internationaal al banken in het nieuws die dit als strategie hadden gekozen om zo nieuw bezit te verwerven; ik hoop dat dit in Nederland niet zo is.
NB Wilt u een evenement bezoeken? Neem dan altijd eerst even contact op met de organisator!
En in die constellatie beweeg ook onze brancheorganisatie zich. BOVATIN bestaat dankzij zijn leden. Dus het bestuur staat ervoor om die BOVATIN een meerwaarde te laten zijn voor zijn leden – ook financieel. We rekenden het in het bestuur wel eens door: wanneer u het slim aanpakt, haalt u uw lidmaatschap er gewoon uit. Verzekeringen, kortingen op innovatieve producten, cursussen en trainingen , juridisch en technisch advies, het nieuws van de branche uit de eerste hand – U verdient uw lidmaatschap terug voor u er erg in hebt. En veel van onze (nieuwe) leden hebben dat al ervaren. Daarnaast – het begint bijna een vanzelfsprekende traditie te worden dat ik in dit blad een paar nieuwe geassocieerde leden aan u voorstel: fabrikanten, grote handelsorganisaties; internationale spelers vaak. Maar zo vanzelfsprekend is het
Woensdag 29 januari Nieuwjaarsbuffet, Afdeling Noord-Holland, Bob’s Saloon, Uitgeest, 18.00 uur, gastspreker: Gijs Buis (AFN), onderwerp: CAO
niet dat – want daar begint het zo langzamerhand op te lijken – zo ongeveer de hele tegelbranche de handen ineenslaat. Natuurlijk is de brancheorganisatie er voor u, de tegelzetbedrijven; en niet zelden staan Europese tegelfabrikanten en wij tegenover elkaar als het gaat om – bijvoorbeeld – vlakheidsnormen. Omdat u daar om gevraagd hebt. Dat wordt dan besproken in de EUF, onze Europese koepelorganisatie. Maar BOVATIN begint ook het platform te worden waar fabrikanten, handel, innovatoren en de praktijk van het tegelvak elkaar ontmoeten, en de handen ineenslaan om te bereiken wat ze samen te bereiken hebben: het versterken en vergroten van het aandeel tegels op vloeren en wanden.
Donderdag 20 februari Hoofdbestuur BOVATIN
Kortom – ik mag u voorstellen aan onze nieuwe geassocieerde leden RUBI Benelux enTegelgroep Nederland. Binnenkort
Donderdag 24 april Hoofdbestuur BOVATIN
loop der jaren steeds groter wordt – met steeds meer impact. We hebben een prachtig product, en hoe meer mensen dat
meer over hen! Zo maar wat zaken waar we ook dit jaar weer aan willen werken. Voor u. En – omdat ons ledenaantal en platform in de weten hoe beter. Vandaar deze eerste versie van`de wedstrijd ’De Beste Tegelzetter van Nederland’, waarin nota bene onze klanten ons promoten op Facebook. Vandaar de promotiecampagne die we aan het voorbereiden zijn, samen met
Zaterdag 17 mei BOVATIN Jaardag & Jaarvergadering 2014
onze geassocieerde leden. En mist u iets in onze dienstverlening? Laat het ons weten! Ik wens u een mooi 2014, als aanloop naar een nog mooier 2015. Maar, als we straks allemaal weer goede prijzen maken, en het weer ‘vanzelf gaat’ – laten we dan niet vergeten dat de branche schade heeft opgelopen: er is vakman-
Donderdag 20 november Hoofdbestuur BOVATIN
De bestuursvergaderingen zijn besloten, maar u kunt als BOVATIN-lid, wanneer u wilt dat het bestuur uw vraag behandelt, die aan één van de bestuursleden stellen. (mail en adressen zie elders in deze BOVATINfo). Of mail uw punt dan tenminste 14 dagen voor de betreffende vergadering aan de secretaris, bovatin@ bovatin.nl, dan komt uw mail op de agenda.
schap ‘weggelekt’, er is marktaandeel verloren, er zijn te weinig jongeren die ons vak gekozen hebben. Ook daar moeten we aan werken, daar hebben wij u en uw inzet voor nodig. U mag op ons rekenen, mogen wij het ook (dan)weer op u?
Ik wens u goede zaken, Gerard Reus, voorzitter
BOVATINfo is een periodieke uitgave van BOVATIN: de Bond van Aannemers van Tegelwerken in Nederland. Het blad wordt gedrukt op ongechloreerd papier, verspreid in bio-folie en verschijnt vier maal per jaar: in april, juli, oktober en januari van het aansluitende jaar. Oplage: 3000 exemplaren per jaar. Voor informatie: Abonnementen: Bondsbureau, tel. (0548) 53 85 05 Hoofdredactie, advertenties en verspreid nieuws: Remus F.P.M. Aussen, tel. (010) 43 52 2 70 of 06 24 27 09 53, e-mail redactie@bovatin.nl Art direction en grafisch ontwerp Jiske van Gaalen, www.jiskevangaalen.nl hello@jiskevangaalen.nl, tel. 06 54 74 48 96
Foto omslag: © Miranda Maars-Kaak (Tagina Warmstone – Douglas Jones)
Colofon
Donderdag 28 augustus Hoofdbestuur BOVATIN
Gegarandeerd waterdicht met de zwembadoplossingen van Omnicol De kwaliteit zit in ons systeem
K캐k op omnicol.eu voor meer informatie over al onze producten
/ omnicol.eu
/ omnicol
5
januari 2014
In deze editie 06 Lutterman Tegels wint wedstrijd ‘Beste Tegelzetter van Nederland’!
22
08 Peter Dautzenberg (BNI): “…Nu inzetten op herbestemmingsbouw!” 13
BOVATIN hoofdbestuur: plannen voor 2014 en verder
20 Karin van Reek (Rojo Steigerbouw) in gesprek met Yvonne van der Doelen: “Respect verdien je met rente terug…!
38 Jaarvergadering Aannemersfederatie: lichtpuntjes zoeken…
28
Informatie voor de professional 41 Nieuwe ontwikkeling rond ‘Vloerenbesluit’ 42 Werk stofvrij! …en met het juiste gereedschap… 43 Tegeltiller uit het IPC-project ’goedgekeurd’ door de mannen van Kirry!
25 Zet Tegelwerken: als het om perfectie gaat 29 ‘De kristallen bol’, door Henry Meijdam 30 Viktor van de Bilt: van tegelzetten tot wellness
35 BOVATIN-jaardag op zaterdag 17 mei: nieuwe opzet! 37 Jeroen Sanders wint ook Prijs Junior Vaktalent 2013 Uit de Bouwkoepel
17 Lutterman Tegels: “In zwembad ‘Het Heersdiep’ klopt álles!”
nieuws en website
11
45 Michel Oprey & Beisterveld staat in de startblokken voor seizoen 2014. 46 In de showroom: Slate stone 46 Ardal: het nieuwe Voegenassortiment 47 Palette CAD meer dan een doosje software 49 VLK: Natte ruimte, maak hem waterdicht! 50 Techniek: Vloerverwarming in de dekvloer? Pas vóór afwerking het opstook- en afkoelprotocol toe! 53 SGAT-nieuws 55 Ik ben geen tegelzetter, maar… 57 Wijziging Bedrijfsregeling Brandregres 2014 58 Nuttige informatie voor BOVATIN-leden
Tekst: Remus Aussen Foto’s: Miranda Baars-Kaak (badkamer), Remus Aussen (prijsuitreiking)
Lutterman Tegels uit Den Helder mag zich de ‘Beste Tegelzetter van Nederland (BTVN) 2013/2014’ noemen. Dit dankzij de nominatie van Miranda Maars-Kaak uit Breezand, die met behulp van foto’s en een gemotiveerde toelichting duidelijk heeft gemaakt dat Mark Lutterman en zijn medewerkers haar nieuwe badkamer uitzonderlijk fraai en vakkundig hebben afgebouwd. Maar minstens even belangrijk was haar toelichting op de manier waarop dat gebeurd was: met oog voor veiligheid, kostenverantwoording en service.
De prijs werd op 10 december in de woning van de klant uitgereikt, nadat eerst nog even de betreffende badkamer bezichtigd was. De organisatoren van de wedstrijd Jaimy Schlee (RUBI Benelux BV Tegelzettersgereedschappen), Gerard Reus (voorzitter BOVATIN) en Cees Pille (Vereniging Lijmen & Kitten VLK) reikten aan Miranda en Remco Maars-Kaak een cheque van € 1.000,- uit. BTVN Mark Lutterman ontving ter waarde van € 1.000,- tegelzettersgereedschappen, waaronder de rode koffer met tegelsnijder.
Lutterman Tegels wint wedstrijd
‘Beste Tegelzetter van Nederland’
Van links naar rechts: Jaimy Schlee (RUBI Benelux BV), Gerard Reus (BOVATIN) en Cees Pille (VLK) reiken aan Miranda en Remco Maars-Kaak een cheque van € 1.000,- uit. ‘BTVN’ Mark Lutterman (rechts op de foto) ontvangt ter waarde van € 1.000,- tegelzettersgereedschappen, waaronder deze rode koffer met Tegelsnijder.
Vakmanschap & meer De jury koos voor de nominatie van mevrouw Maars-Kaak – die overigens bouwkundig constructeur en startend beroepsfotograaf blijkt te zijn! - omdat deze nominatie duidelijk aangeeft dat Lutterman Tegels “…een stukje sterk vakmanschap heeft geleverd, waarbij niet gekozen is voor standaardoplossingen. De tegelzetter heeft van showroom tot oplevering echt meegedacht met de klant, heeft dagelijks na afloop van het werk netjes opgeruimd en maakte professionele afspraken. Daarnaast is gebruikgemaakt van de laatste waterdichttechnieken, en bovendien heeft het bedrijf ervoor gekozen om zich, ook al kostte het project meer tijd dan ingeschat was, gewoon aan de prijsafspraken te houden.” De BTVN-wedstrijd is een initiatief van BOVATIN, in samenwerking met RUBI Benelux en de Vereniging Lijmen en Kitten. Deze organisaties wilden een wedstrijdelement toevoegen aan het vakmanschap van de BOVATIN-tegelzetters, maar daarbij niet uitsluitend de esthetiek van het het eindresultaat maar ook de klanttevredenheid en de professionaliteit en veiligheidsaspecten in de werkwijze van de vaklieden betrekken. De beste beoordeling is dan die van de klant. Klanten konden op www.facebook.nl/bovatin ‘hun’ tegelzetter nomineren; de organisatoren hebben vervolgens onafhankelijk van elkaar de sterkste nominaties naast elkaar gelegd. De ‘Breezandse’ nominatie bleek als enige door alledrie de organisatoren te zijn gekozen. Prijs en kwaliteit En natuurlijk kwam tijdens koffie-met-koek aan de keukentafel de discussie over oprijs en kwaliteit an de orde. We waren benieuwd naar de mening van de familie Maars-Kaak: “Natuurlijk is prijs een aandachtspunt. Maar het verhaal, ofwel hoe er in de showroom op jouw wensen wordt gerea-
7
8
BOVATINFO
geerd, dat is minstens even belangrijk!” Ook het showroomwerk is vakwerk, zo veel is duidelijk. En achteraf gaat het om het ‘hele plaatje’. Facebook ‘werkt’ Duidelijk is in ieder geval ook dat Facebook ook voor de tegelbranche kan ‘werken’. Want wat is er nou een betere reclame dan dat klanten voor ‘hun’ tegelzetter reclame maken op Facebook? Er staat een flinke collectie fraai tegelwerk op Facebook, voorzien van mooie woorden die de klanten blijken over te hebben voor hun tegelzetter. Bijzonder is ook om te zien hoe de diverse foto’s weer door familie en vrienden ‘geshared’ worden, en hoe vervolgens het tegelzetwerk de wereld over vliegt. De wedstrijd fungeerde tegelijkertijd als lancering van www.facebook.nl/bovatin. En ook die wordt inmiddels goed bekeken. Al benieuwd wie de volgende ‘BTVN’ wordt? Het BOVATIN-bestuur beraadt zich op vervolg…
Materialen En, voor wie benieuwd is welke tegels nou mede zorgden voor de bekendheid van momenteel even de bekendste badkamer van Nederland… Wandtegels: • Douglas Jones 30x60 cm, RTT wit glans • Tagina Warmstone, warm grey en warm anthracite, strokenmix 5x60/10x60/15x60 cm. Vloertegel: • Tagina warmstone warm grey 60x60 cm. (ook gebruikt bij achterwand douchegedeelte) Dorpel/vensterbank en nisjes: • Ardeche gezoet natuursteen ■
Tekst en foto’s: Remus Aussen
KOPSTUKKEN IN DE BOUW Met de serie “Kopstukken in de bouw” laat BOVATINfo een aantal smaakmakers in de bouw aan het woord over de tegelbranche. Waar doen we het in hun ogen goed, waar liggen kansen? Hoe kijken zij aan tegen de gespecialiseerde aannemer in tegelwerken, tegen de tegelzetter en het werk in het algemeen, tegen de concurrentiepositie van ‘de’ tegel? In vorige edities spraken we BNA-voorzitter Willem Hein Schenk, directeur BAM Utiliteitsbouw Henk Bol en Dura-Vermeer CEO Job Dura. In deze BOVATINfo is het woord aan Peter Dautzenberg, voorzitter van de Beroepsvereniging van Nederlandse Interieurarchitecten BNI.
Peter Dautzenberg: “…Nu inzetten op herbestemmingsbouw!”
“Jullie tegelzetters doen ook het meest bijzondere werk in de herontwikkeling van gebouwen!”
Interieurarchitect belangrijk? Waar begint de keten? In feite al daar waar de eerste schets op papier gezet wordt. Nog voordat de architect aan zijn ontwerpen voor de woningen of bedrijfspanden van een nieuwbouwwijk begint, heeft de stedenbouwkundige de indeling en vormtaal van de wijk vaak al in een stedenbouwkundig plan omschreven, compleet met wijkmaquette. Soms is er een landschapsarchitect die de openbare ruimte nader vormgeeft. “Maar gebouwen worden meestal van buiten naar binnen ontworpen, en dan krijgt de buitenkant een onvermijdelijke prioriteit. Een architect kan daarbij niet altijd vrij ontwerpen, hij heeft ook te maken met ligging en beschikbare meters. Kan ik weten, want ik ben architect én interieurarchitect. Maar – interieurarchitecten werken met de menselijke maat. Wij nemen het gebruik van een woning of bedrijfspand als uitgangspunt: wat zou de bewoner of gebruiker als een slimme indeling ervaren? Als de wasmand traditioneel boven in de badkamer staat, moet je geen aansluiting voor een wasmachine plannen in de bijkeuken beneden. Ja, dat klinkt logisch… maar in binnensteden, waar de ruimte duur is, moet je woekeren met je mogelijkheden. Dan komt onze meerwaarde van pas. Wij zien als geen ander hoe een bepaalde woningindeling, de objecten in een badkamer of de relatie tussen keuken en woonkamer zo gerealiseerd kunnen worden dat ze ‘werken’, en dat ze logisch aanvoelen. Let wel, een indeling kan je gaan ergeren, maar hij kan ook letterlijk blauwe plekken en bulten of zelfs ongelukken opleveren. In een bedrijfspand is dat helemaal belangrijk. Een interieurarchitect zal vooraf het naadje van de kous willen weten over productiemethodes en routing. Een slimme opdrachtgever realiseert zich dat: zeker in deze periode, waarin relatief weinig nieuwbouw op de rol staat, en des te meer renova-
tie, hergebruik of herbestemming van oudere panden aan de orde is, kunnen wij onze meerwaarde bewijzen door te woekeren met de beschikbare ruimte. Die ruimte is vaak in andere tijden voor een heel ander gezinsleven, of zelfs voor een heel ander doel bedacht en ingedeeld; interieurarchitecten kunnen daarmee omgaan.” Beroepsvereniging in transitie Volgens de website: ‘De BNI is dé Beroepsvereniging van Nederlandse Interieurarchitecten. De vereniging ondersteunt, stimuleert en promoot Nederlandse interieurarchitecten in binnen- en buitenland. Een kleine 400 interieurarchitecten zijn lid van de BNI. Zij hebben een erkende opleiding gedaan, staan ingeschreven in het architectenregister en hebben minimaal drie jaar praktijkervaring.’ Dautzenberg: “Het gaat dus om veel meer dan de esthetiek van het inrichten, van kleur en sfeer. De BNI promoot die gedachte, laat zien wat een interieurarchitect kan. Zo zorgen we ervoor dat we regelmatig op beurzen staan: daar ontmoeten we onze klanten. En –we ontdekken er nieuwe materialen. Die promotie doen we ook internationaal: Nederland heeft een traditie waar het gaat om het woekeren met ruimte. Ja, ‘Dutch Design’ is sowieso groot buiten onze landsgrenzen, en niet alleen in meubels en huishoudelijke objecten. En, wetend dat in steeds meer grote steden mensen ervoor kiezen om tóch in de stad te blijven wonen in minder ruimte, liever dan een ruimer huis in een buitenwijk of in de provincie. .. Ik zie zoveel kansen! Dat was ook de reden dat ik me – ik was op sabattical in China – besloot aan te melden voor deze baan. Of beter gezegd, voor dit vrijwilligerswerk. Zo’n voorzittersbaan doe je uit passie. ” Tegelwerk ontmoet architectuur Wat kan de tegelbranche en de interieurarchitectuur aan elkaar hebben? Eerst een paar waarnemingen. Dautzenberg: “Tegelwerk verliest terrein aan nieuwe materialen. Er
9
10
BOVATINFO
Een ontwerpstudie voor de ontvangsthal van de Woningstichting Rochdale aan de Bos en Lommerweg te Amsterdam (start uitvoering 1 januari 2014).
wordt door veel architecten gekozen voor nieuwe en naadloze materialen. En dat heeft onder andere te maken met het feit dat die nieuwe materialen minder tijd hebben gehad om kapot te gaan. Neem nou een toiletgroep van 40 jaar oud, in een basisschool bijvoorbeeld. Oud, niet al te best onderhouden, kortom – die voegen stinken onverwoestbaar naar urine en zien er niet uit. Zo’n associatie blijft iemand bij, slecht voor het imago van keramiek... Dus kiest hij of zij, als het even kan, voor een ander materiaal. Terwijl dat materiaal nog niet eens de kans heeft gehad om zich 40 jaar te bewijzen. En jullie allang beter voegmateriaal, betere waterdichtsystemen en zelfs Peter Dautzenberg: “…Een interieurarchitect ontwerpt van binnen naar buiten…”
antibacteriële oplossingen hebben. Aan jullie de taak om dat uit te dragen! En, al zijn wij als interieurarchitecten ervan overtuigd dat wij alles weten – aarzel niet om ons van jullie nieuwste ontwikkelingen op de hoogte te houden! Natuurlijk, de klant kiest, maar (ook) interieurarchitecten helpen daarbij. Help ons om de klant te laten zien wat de meerwaarde van tegelwerk is, en maak helder dat met tegelwerk, met al die nieuwe materialen en systemen, nu veel meer mogelijk is! De makers van die andere materialen doen dat ook – en de interieurarchitect staat klaar om de klant de best mogelijke keus te laten maken.” Ook Dautzenberg betreurt het dat de tegelzetter vaak pas aan het einde van een project wordt gekozen. “De meeste vertraging wordt opgelopen doordat iedereen haast heeft. Ga maar na: er zijn bij nieuwbouw of renovatie tussenmuren ingetekend. Er wordt gekozen voor een bepaalde tegel. Er is echt geen hogere wiskunde voor nodig om te bedenken dat het handig is om bij het bepalen van de exacte maten van die muren rekening te houden met de maat van de tegel en de voeg. Dus mis je een kans wanneer je niet op tijd contact hebt met de tegelzetter. Natuurlijk, alles moet helder in het bestek staan. Maar één ding: als de tegelzetter zijn werk gaat uitzetten, wil ik er bij zijn! Het gaat te vaak mis, en bepaald niet alleen door de schuld van de tegelzetter. Vaak wringt daar voor de architect of interieurarchitect
januari 2014
de schoen: de opdrachtgever is niet bereid om te betalen voor esthetisch toezicht. Er moet gewoon tijd zijn voor contact tussen ontwerper en uitvoerder. Begrijp me goed, interieurarchitect is een creatief vak – maar niet meer dan zo’n 10% van je tijd. De rest is overleg, uitwerking, oplossingen bedenken … en daarbij mis ik regelmatig het advies van de tegelzetter. Vroeger wist je met wie je zou gaan werken, nu is dat pas erg laat bekend.” Hollandse interieurarchitecten hebben in de hele wereld een goede reputatie vanwege hun pragmatisme. “In India zijn ongeveer 15.000 interieurarchitecten, verdeeld over 18 ‘chapters’. Maar ze komen graag naar Nederland om hier dat pragmatisme te doorgronden. Controle over het ontwerp is belangrijk is, maar het gaat niet om de tekening maar om het eindresultaat. Dutch Design! Het steeds kleiner wonen is ook daar een trend. Net als in New York; aan de Lower East Side zijn Nederlandse (interieur)architecten druk met de ontwikkeling van kleine maar optimaal leefbare (dus slim ontworpen en ingedeelde) woonruimtes. En ook in Nederland speelt dat. Kijk, vroeger maakte je, zoals dat mooi heet, ‘wooncarrière’. Je verhuisde mee met je levensfase. Nu blijf je zitten waar je zit, en pas je je huis aan. Ons terrein, en ook dat van jullie! Het is ook net hoe je leert kijken. Wij ontwerpen ‘van binnen naar buiten’. Neem nou deze ruimte. Net waren de luiken dicht. Dit is dan echt een heel andere kamer dan wanneer je ‘m ziet met de luiken open: je kijkt door dit raam, en je realiseert je dat zo deze straat ‘bij de kamer getrokken’ is…” Anders ondernemen “In Nederland zijn zo’n 1.700 interieurarchitecten geregistreerd –het is een beschermd vak! - en er zijn er zo’n 400 zijn lid van de BNI. Ja,
“Deze kamer is natuurlijk een heel andere kamer met de luiken dicht…!”
daarnaast heb je ook de BNO, de bond van Nederlandse ontwerpers. Daar maken ook striptekenaars en fotografen deel van uit, en dat is toch wel een andere branche. Misschien komt er ooit wel een zekere samenwerking, net als bij jullie Aannemersfederatie. Maar wij hebben onze eigenheid, onze eigen doelen. Dus misschien in de toekomst samenwerken waar het kan, zelfstandigheid waar het beter kan. Zo is de interieurarchitectenwereld ook opgebouwd: grote bureau’s zie je steeds minder, ook bij de architecten trouwens. Ik denk dat dat wel zo blijft, ‘ZZP-er’ is bij ons absoluut geen lelijk woord. Ja, ook nu de markt - wij merken het ook aan het aantal aanvragen! – weer piepend en krakend in beweging komt. Vroeger werkte ik met een partner en een bureau van zes man, nu werk ik met z’n tweeën en een stagière. Ik vorm nu afhankelijk van de opdracht een platform, bijvoorbeeld met een kunstenaar, of met een andere specialist. Wel met vaste mensen, die ik ken en waarvan ik weet dat we elkaar aanvullen. Maar je houdt zo je eigen identiteit, terwijl je toch van elkaar leert. Terwijl je met zo’n ‘winning team’ iets mooiers maakt dan je in je eentje had kunnen bedenken. “ Kortom: het zou mooi zijn als de tegelbranche en de interieurarchitecten elkaar ook op zo’n manier kunnen versterken. Een keer een gastdocentschap aan de ‘BOVATIN Academie’? In ruil voor een ‘verdiepingscollege’ lijmsystemen & het nieuwe keramiek? En –de BOVATINfo beschikbaar voor de BNI? “Doen, volgens mij kunnen we van elkaar leren!”, glimlacht Dautzenberg. ■ www.bni.nl www.peterdautzenberg.nl
11
het nieuwe oppervlak voor de architectuur
vernieuw uw woning zonder slopen
KERLITE PLUS 3,5 is de innovatieve, 3,5 mm dikke massieve keramiek van Cotto d'Este. Kerlite Plus, dat ongeĂŤvenaard mooi is en buitengewone technische kenmerken heeft, biedt grote voordelen en oplossingen: het kan op nieuwe dekvloeren, bestaande vloeren en op tegels van marmer, steen, cotto of op hout worden aangebracht. Hierdoor wordt veel tijd en geld bespaard: geen slopen of verhuizen, geen stof en lawaai, geen kosten voor het afvoeren van puin, geen aanpassingen aan de deuren. KERLITE PLUS BIEDT ONBETAALBARE VOORDELEN. STERK, het is bestand tegen een breeksterkte van 1.235 Newton GROOT, er is een assortiment van 9 afmetingen tot wel 3 x 1 meter KLEURIG, er zijn 40 kleuren leverbaar VLAK, het heeft een perfect vlak oppervlak DUN EN LICHT, het weegt slechts 7 kg/m2 EENVOUDIG te snijden, te boren en te plaatsen BETROUWBAAR, het heeft talrijke referenties over de hele wereld GARANTIE, 20 jaar ECOLOGISCH, door recycling 66% minder grondstoffen nodig
dikte 3,5 mm
The beauty in ceramic Cotto d'Este Nuove Superfici - info@cottodeste.it - www.cottodeste.it Vertegenwoordiger voor Nederland: RiverSide Ceramic Agency BV - +31 85 773 76 37 - info@riversideceramicagency.nl
Tekst & Foto’s: Remus Aussen
Het bestuur van BOVATIN is georganiseerd in de vorm van een dagelijks bestuur en, uitgebreid met vertegenwoordigers uit de regio’s, een hoofdbestuur. Via de leden van het hoofdbestuur – die immers de regio’s vertegenwoordigen - komt naar voren wat er in het land ‘leeft’. En zo wordt een meerjarenplan voor de Bond gebouwd. Geen boekwerk, maar een aantal voornemens, die weer vertaald worden in een meerjarenbegroting waar u tijdens de Jaarvergadering op 17 mei over beslist.
BOVATIN hoofdbestuur:
plannen voor 2014 en verder
Meerwaarde voor de leden Tijdens de laatste HB-vergadering van 2014 is het concept-meerjarenprogramma 2014-2015 vastgesteld. Dit als ‘voorwerk’ voor de begroting 2014/2015; daarin komen natuurlijk al die zaken die BOVATIN al jaren doet, maar ook een paar nieuwe zaken. Het HB vergadert over de meerjarenplannen. Van links naar rechts: Remus Aussen (niet op de foto, staat een ‘telefoonfoto’ te maken…), Teus Zanen, Gerard Reus, Chris van Herpen, Iete Cremer (OostNieuwe zaken die voor een belangrijk deel uit en Noord-Nederland), Tom Sterkman (Noord-Holland), Gijs Hilhorst (Zuid-Nederland), Viktor van de de regio’s naar voren zijn gekomen: wensen Bilt (Midden- en West-Nederland), Yvonne van der Doelen. Hebt u vragen of opmerkingen? Schiet uw van meerdere leden, zaken waarvan u regiovertegenwoordiger even aan! Adressen staan achterin dit blad. blijkbaar vindt dat uw brancheorganisatie daarin zijn meerwaarde kan bewijzen. Drie onderwerpen kwamen steeds in de alleen de economische crisis, maar ook de contacten (en trouwens ook tijdens de laatste Jaarvergadering) naar voren: promotie, concurrentie van andere vloer- en wandbedekkinde regio’s en opleiden. gen invloed hebben op de omzet. Doel van de promotie: de tegel als ideale vloer- en wandbedek1. Het werk in de regio’s king bij consument en opdrachtgever/architect De rol van de regio’s is belangrijk. Niet alleen vanwege de vergaderingen en onder de aandacht brengen – en daarbij BOVAinformatiebijeenkomsten, maar ook omdat in de verschillende regio’s soms echt TIN-leden als vakbekwame verwerker promoten. regionale kwesties spelen die daar – eventueel met de inzet van BOVATIN-landelijk De BOVATINfo, www.bovatin.nl en www.facebook. - kunnen worden opgepakt, maar ook zaken waar alle regio’s mee worstelen. Het nl/bovatin zijn daarbij belangrijke instrumenten. kan dan om bijvoorbeeld technisch/juridische vragen gaan, of om kwesties rond Maar ook een website speciaal voor de consunieuwe materialen en gereedschappen. Daarom vergelijken de regiovertegenwoorment/opdrachtgever wordt daarvoor opgezet. digers in het HB nu afspraken over bijvoorbeeld: Hierbij worden ook de internationale websites van a. Het, als daar vraag naar is, uitnodigen van de geassocieerde leden en het de EUF – die sinds kort ook in het Nederlands organiseren van diverse regionale bijeenkomsten, voor informatie over de vertaald zijn – ingezet. De BOVATINfo – een producten en technieken belangrijke ‘motor’ van BOVATIN – wordt in ofwel b. Afstemmen van sprekers voor de regio’s papieren ofwel digitale vorm breder verspreid. c. Samenwerking op regioniveau. Bij dat laatste onderwerp is ook de afspraak Inzet is om ook een lezerspubliek bij (interieur) gemaakt dat op de besloten ledensite van BOVATIN bij wijze van test een forum architecten en handelsorganisaties aan te komt waar leden een oproep of aanbod kunnen doen voor werk: bijvoorbeeld spreken; mede daarom wordt het blad uitgebreid als er een bepaald specialisme nodig is, of als er een periode ‘leegloop’ zou zijn. met een katern ‘Trends & Toekomst’, waarin de ‘tegelmode’ en de innovatie van het vak meer 2. Promotie van tegels aandacht krijgt – en vooral daar waar nieuwe Mede dankzij de toename van het aantal leden en geassocieerde leden (fabrikanten, materialen concurrerend kunnen zijn met handelsorganisaties) wordt BOVATIN steeds meer hét platform van de tegelbranniet-keramisch materiaal. Dit ook om een jong che. Dankzij de opbrengsten daarvan kan BOVATIN – uiteindelijk ook - voor zijn publiek te laten inzien dat er toekomst in het leden meer doen. Promotie is daar een belangrijk onderdeel van. Duidelijk is dat niet tegelzettersvak zit. >>
13
Feel Powerful. Feel Powerbond.
januari 2014
3. Opleiden Promoten van tegels en de BOVATIN-leden heeft alleen zin als tegels goed verwerkt worden. Aangezien bedrijven die uitsluitend concurreren op de laagste prijs meestal een vrij korte toekomst hebben, zet BOVATIN ook in op opleidingsvoordelen voor zijn leden. Zodat zij ook met behulp van bij- en nascholingsopleidingen de vele nieuwe materialen vakkundig mooi en zonder bouwschade
kunnen verwerken. De ‘BOVATIN Academie’ staat; er wordt hard gewerkt aan opleidingen en een (digitale) studiegids – maar een succes wordt het pas als uw medewerkers de opleidingen volgen, en BOVATIN-tegelzetters aantoonbaar beter werk leveren. BOVATIN onderzoekt bovendien de mogelijkheden voor een BBL3+ opleiding, cursussen voor voorlieden, bedrijfsadministratie, leidinggevenden en voorlieden. 4. Ook gewerkt wordt aan: a. Inkoopvoordelen/kortingpas voor leden (o.a. benzine, afvalverwerking), b. Vernieuwing en reorganisatie van het SGAT, in de vorm van een certificering die ‘scoort’ bij opdrachtgevers Kortom: BOVATIN staat niet stil. En alle activiteiten en dienstverlening waarover u hier niet leest maar die wel altijd plaatsvinden, gaan óók gewoon door… Zoals technisch en juridisch advies, het werk aan innovatieve gereedschappen en producten, gezond werk, werkbare regelgeving, de politieke barricaden… Natuurlijk, de crisis zorgt ook bij uw brancheorganisatie wel eens voor zorgelijke blikken, als er een goed bedrijf omvalt, of als er ergens onder welke druk dan ook slecht werk is geleverd, met bouwschade tot gevolg. Kortetermijnwinst levert namelijk veel ‘collateral damage’ op, ofwel – je staat met je winst in de scherven. Maar de koers is duidelijk: ook zonder crisis is er nog een flink marktsegment te winnen, en daarin wil het bestuur, samen met zijn leden en geassocieerde leden, één ideaal hooghouden: goed tegelwerk, door goede en gezonde vaklieden, met goede materialen, tegen een prijs die ‘klopt’. ■
15
DE NIEUWE GENERATIE VOEGMORTEL
CE 40 ALLROUND 1-10 AQUASTATIC Voor het voegen van woningen en commerciële ruimtes die worden blootgesteld aan zware belasting. ■ Innovatieve Trio-Protect-formule
r
issi e
a
zee
em
rm
met 3-voudige bescherming - tegen zwarte aanslag - tegen water en vuil door de doeltreffende Aquastatic-technologie - kleurvast
≤ 1000 mm3
CG2 A
≤ 5 g/240 min.
CG2 W
WWW.CERESIT.NL
Tekst & Foto’s: Remus Aussen Foto’s: Remus Aussen/Lutterman tegels
Geld speelt altijd een rol. Ook bij de bouw van publieke zwembaden. Niet zo vreemd, want bij het grote aantal vierkante meters tegelwerk van een zwembadcomplex kunnen een paar Euro per meter flink schelen. Maar soms… Bij de bouw van zwembad ‘Het Heersdiep’ in Den Helder kon de afweging tussen geld en kwaliteit nét dat beetje meer in de richting van kwaliteit uitvallen. Of noem het duurzaamheid. Want een keuze voor kwaliteit betekent ook vaak dat de voordelen later voor de gebruiker zijn – en zeker in deze tijd, waarbij een gebouw soms inclusief 20 of zelfs 30 jaar onderhoud ‘verkocht’ wordt, is zowel de gebruiker als de ontwikkelaar beter af wanneer hij voor kwaliteit gaat. Bij zwembad ‘Het Heersdiep’ speelt met name mee dat het gebouw een belangrijke rol speelt in de opleidingen van de Koninklijke Marine, die immers zijn thuisbasis in Den Helder heeft. En de Marine, als belangrijke gebruiker, stelt wat extra eisen aan het zwembad. Zo voegde deze organisatie dus ook vier miljoen euro toe aan het budget van 20 miljoen dat de gemeente in totaal beschikbaar gesteld had. Voordeeltje voor de gemeente en zijn inwoners: een zwembad met bijzondere faciliteiten, waar kwaliteit voorop staat. In een tijd als dit. En Lutterman Tegels, sinds kort lid van BOVATIN, realiseerde het tegelwerk.
Lutterman Tegels:
“In zwembad ‘Het Heersdiep’ klopt álles!”
‘Dit zwembad is echt van de stad’ Dat zwembad ‘Het Heersdiep’ bij de bewoners van Den Helder volop leefde, dat wisten vader Koos en zoon Mark Lutterman natuurlijk wel: hun bedrijf is al zo’n 66 jaar actief in de kop van Noord-Holland. Dus hadden zij op de Facebook-pagina van hun bedrijf een wedstrijd uitgeschreven. Wie het aantal vierkante meters tegelwerk in het zwembad zou raden, kon een 24-badenkaart winnen. “Maar we stonden er toch van te kijken dat 17.000 mensen daar deze actie hebben gelezen, en 430 mensen aan de wedstrijd deelnamen…”, stelt Mark Lutterman. “Ons bedrijf hield er in ieder geval 300 nieuwe ‘volgers’ aan over…” De winnaar zat net 29 m2 onder het totaal van 6.128 vierkante meters tegelwerk dat in het zwembad verwerkt is… Marge: 0. Wat maakt dit zwembad nou zo bijzonder? “Dat al het tegelwerk, binnen én buiten, netjes in elkaar moet overlopen. En dat de baden precisiewerk zijn. Marge: 0!”, vertelt de heer Lutterman senior. Het zwembad is echt ‘zijn’ project. “We zijn buiten begonnen, en de lijnen van het voegwerk moesten keurig doorlopen. En daarnaast: het merendeel van de zeven bassins heeft overloopgoten. Nou, als je dan over een lengte van 25 meter toch een verloop hebt van één of twee millimeter, dan loopt het water alleen over in het laagste hoekje van de goot… en dat wil je écht niet. Dan was je je toch stil in een hoekje gaan zitten schamen… Dus het was elk bassin opnieuw een spannend moment, maar – het waterpeil bereikt de rand, je ziet het oppervlak bollen, en dan in één keer, perfect over de
volledige lengte van zo’n wedstrijdbad stroomt het overlopende water de goot in… je weet dat je je werk perfect gedaan hebt, maar zo’n moment, dan groei je echt even. En een beweegbare bodem, die moet strak langs de zwembadwand kunnen bewegen. Dus ook daar, perfect werk leveren. Daar doen we het voor!”
‘Dit tegelwerk is topsport!” Bedrijfsmanager Aquacentrum Den Helder, Hans Bruinewoud, is als toekomstig gebruiker de feitelijke ‘afnemer’
17
18
BOVATINFO
van het tegelwerk. Waarom is hij blij met het werk van Lutterman tegels? “Weet je, ik kom in erg veel zwembaden. En ik weet uit ervaring dat het uitzetten en realiseren van afschot in zwembaden een complexe materie is, en hier helemaal. Alleen al doordat het afschot op deze perrons 1,5 centimeter per meter is. Dat eist wat van de tegelzetter. Die van binnen naar buiten doorlopende tegelpatronen. En reken maar dat ik al de ronde vormen in het zwembad langsgelopen ben. Als het kleinste detail niet klopt, als er maar IETS uitsteekt, dan weet je dat kinderen zich eraan kunnen verwonden. En het is allemaal perfect. De mannen van Lutterman hebben zich hier echt met topsport beziggehouden… “
meeloopt in het beheer van gebouwen, zijn aanmerkelijk efficiënter in de exploitatie. Ofwel – tegels gaan meer dan levenslang mee, en ze zijn beter en dus goedkoper schoon te maken! De schoonmaakmachines die we hier hebben, zijn de Rolls Royces onder de schoonmakers, maar je moet er verantwoord mee omgaan. We gaan hier echt voor járen en járen duurzaamheid!” En, zo kreeg ik in vertrouwen mee- de Provincie vindt dit het mooiste bad van Noord-Holland… Maar dat houden we geheim.
Morse-tegels Leuk detail in de diverse ruimtes van het zwembad zijn de morsecodes: de namen van de ruimtes zijn aangegeven in beletterde tegels (“speciaal vervaardigd door MOSA, die de tegels voor de douche- en andere gebruiksruimtes heeft geleverd!”), maar ook in morse. “Dat is vanwege de verbondenheid met de Marine. Zo wordt deze inmiddels bijna verouderde codetaal, waar ook de Marine immers jarenlang mee heeft gewerkt, in dit zwembad vereeuwigd.”
De 12 meter diepe duiktoren is natuurlijk een belangrijk onderdeel van het zwembadcomplex. Niet vanwege het tegelwerk, want – de Triton nr. 12 is van metaal… maar de perrons zijn betegeld. “Het is een unieke voorziening, en ik denk dat we gebruikers uit de gehele EU gaan trekken,” vervolgt Bruinewoud. “De torens in Duitsland en Groot Brittannië zijn inmiddels zo’n 70 jaar oud. Diveworld in Enschede, 10 meter diep, is nog wel een concurrent. Maar onze Triton – een zusje van de Triton in de haven - is 12 meter diep, het klimaat en de omstandigheden zijn beïnvloedbaar… Er zijn HD-camera’s in verwerkt waarmee je de oefeningen kunt filmen… Hier kun je écht leren duiken!” En vooraf douchen op het perron kan ook. Iets waar ondergetekende proefondervindelijk achter kwam, want – tijdens het fotograferen stond ik voor de sensor… Overigens - de metalen duiktoren mag dan wel de naam ‘Triton 12’ hebben meegekregen, maar, zoals de inwoners van Den Helder ook de naam van het zwembad bedacht hebben, zo hebben ze ook – deze keer echter ongevraagd…- de duiktoren op straat omgedoopt in ‘De Melkbus’. De geschiedenis zal leren welke naam wint… Tegels en exploitatie Vaak zie je op de perrons rond zo’n duiktoren toch een gietvloer. “Ja, en hier gelukkig niet!”, glimlacht Bruinewoud. “Er zijn hier bij de toren, en trouwens ook in de rest van het bad, tegels met een Rwaarde 11 gebruikt. Tegels, en dat weet je pas als je wat jaren
Bouwproces Terug bij het tegelbedrijf vertelt Mark Lutterman dat het bedrijf al in een vroeg stadium bij de bouw betrokken was. “In de praktijk ontwerpt de architect, en maakte de tegelfabrikant voor de baden – Agrob Buchthal – de tegelindeling.” Met een lach: “…en wij vingen tijdens de realisatiefase de verrassingen op, daar ben je vakman voor.
Jac Langes was degene die daarbij als voorman de hoofdrol speelde, hij werkt al 34 jaar bij ons. Hij zette de lijnen, het afschot uit. We zijn buiten begonnen, in de winter. Hij had het nog nooit zo koud gehad, vertelde hij! Maar we bleven steeds binnen de planning, al was het krap. Het was voor ons dan ook een dilemma, maar – we konden
januari 2014
19
geen leerlingen mee laten lopen, en dat was bij zo’n project echt zó leerzaam voor die jonge gasten geweest… Jac had ook graag die bijdrage aan toekomstig vakmanschap geleverd. Maar die ruimte, die marge was er gewoon niet, evenmin in tijd als in geld. Ik hoop dat dat in de toekomst weer anders is…” Verleden, heden en toekomst Ook binnen het bedrijf is het doorgeven van het vak nog even een vraagpunt: Mark Lutterman, zelf sinds ’95 binnen het bedrijf, is de derde generatie. “Tsja, mijn zoon Mats van 8 wil natuurfotograaf worden… hoewel dat best nog kan veranderen als hij zo af en toe eens meegaat naar het werk…. Ik heb zelf een economische opleiding, maar kwam toch ook in de branche terecht. Ik heb eerst ruim een jaar bij Kol Tegels in Haarlem gewerkt, en daarna hier in Den Helder de nieuwe showroom opgezet. Mijn rol hier en nu is vooral het binnenhalen van werk. Nee, ik ben geen tegelzetter, al heb ik wel meegewerkt. De cirkel moet rond zijn, ieder levert zijn bijdrage aan het bedrijf, we doen het samen. We hebben hier zeven eigen tegelzetters, twee man op directie, twee dagen per week iemand voor de boekhouding en Katja ontvangt de klanten in de showroom. Onze kracht? Tsja, we kunnen al het voorkomende tegel- en natuursteenwerk maken… we doen vooral veel tegelwerk in de utiliteits- en woningbouw, ook voor particulieren. Zwembaden en restauratiewerk komen niet zo heel vaak voor, maar áls het voorkomt, dan zijn wij zo’n bedrijf dat het aloude zetwerk nog beheerst! We hebben hier ook best wat oudgedienden, twee tegelzetters werken hier al langer dan 30 jaar…” Waarom werd het bedrijf eigenlijk BOVATINlid? “We waren het al langer van plan. En die wervingsactie van jullie was een goede aanleiding. Via je brancheorganisatie ben je toch op de hoogte van de laatste ontwikkelingen, ook op bedrijfsmatig en juridisch gebied. Er zijn wat financiële voordelen, en – je laat met zo’n lidmaatschap zien dat je als bedrijf bij de echte vakbedrijven hoort. En – ja, als je bij de echte vakbedrijven hoort, dan leid je ook op. Beloofd is beloofd: als de markt straks weer een beetje aantrekt, dan nemen we weer leerlingen aan. Van onze eigen mensen hebben we er tenslotte ook vier via de BOL-opleidingen, en één hebben we helemaal zelf opgeleid! Ik weet, het is nodig om het vakmanschap in ere te houden, het is goed voor het bedrijf. Als we nóg eens zo’n bad mogen maken, dan lopen er beslist leerlingen mee! “ ■ Een complexe restauratieopdracht: tegelwerk op de oude Zeevaartschool van Den Helder. De tegels zijn speciaal voor dit project, identiek aan de originelen, opnieuw vervaardigd.
Lijmadvies en materialen Johan van Heijster (MAPEI) heeft het lijmadvies voor het zwembad samengesteld. “Een belangrijk verschil met veel zwembaden is de gebruikte voeg: hier is – en dat is absoluut een meerwaarde - een zuurbestendige, tweecomponenten epoxyvoeg gebruikt, terwijl meestal voor een cementgebonden voeg wordt gekozen. Voor de goede orde: we hadden ook nog graag ons waterdicht en flexibel membraan eronder verwerkt, maar dat was te kostbaar, daar heeft de opdrachtgever niet voor gekozen. Een waterdicht en flexibel membraan zorgt er namelijk voor dat beton beschermd wordt tegen waterinvloeden en tegen oxidatie van de wapening. Daarnaast vangt een membraan in buitensituaties de warmteverschillen op. En een membraan zorgt er ook voor dat zouten uit de ondergrond zich niet meer met ingetrokken vocht kunnen meeverplaatsen.” Op de betonconstructie van het zwembad zelf zijn Keraflex Maxi S1 lijmrillen gezet. Hierop zijn de wandtegels gezet in een mortel van rivierzand en hoogovencement. De vloertegels zijn gezet in een mengsel van rivierzand en hoogovencement, verrijkt met Planicrete. Voegen: Kerapoxy. De perronvloeren worden gevormd door een zand/cement dekvloer, toeslagmiddel Planicrete. Ook de tegels op de perrons zijn gevoegd met Kerapoxy. De wanden van kleedruimtes, douches, berging en algemene ruimten worden uitgevlakt met Planitop Fast 330. Zuigende ondergronden krijgen een primer G. Zwaarbelaste wanden en vloeren, zoals die van de douches krijgen twee membraanlagen Mapegum WPS, en een kimband in de hoeken. Vloer- en wandtegels worden verlijmd met Keraflex Maxi S1, en gevoegd met Ultralite Plus. Alle Inwendige hoeken, dilataties en doorvoeren zijn afgekit met Mapesil AC en primer FD. Vloerverwarming: In alle ruimten waar vloerverwarming wordt toegepast, zijn vooraf kantstroken geplaatst voordat de cementdekvloer is aangebracht. Dit zodat de vloer rondom de ruimte heeft voor uitzetting/krimp. Het vloerverwarmingssysteem is tien dagen nadat de tegels zijn gelegd en gevoegd, in gebruik genomen. Bij het opstarten was de aanvoertemperatuur maximaal 25 graden. Vervolgens is de watertemperatuur dagelijks met één graad verhoogd tot maximaal 40 graden. Tijdens de ingebruikname van de vloerverwarming is een te snelle stijging van de vloertemperatuur voorkomen. Er is gezorgd voor een dekking boven de vloerverwarmingleidingen van minimaal 50 mm.
Tekst en foto’s: Remus Aussen
Het mobiliseren van talent binnen BOVATIN. Niet alleen het talent van de tegelzetters/ondernemers zelf, maar misschien ook wel van de partners achter hen. Dat was één van de opdrachten die de inmiddels al weer redelijk ingeburgerde BOVATIN-penningmeester Yvonne van der Doelen zich gesteld had. Want, zoals zij ook één van de twee drijvende krachten achter Van der Doelen Tegelwerken is (haar man Ronny is de andere), zo zijn er toch meer gezinsbedrijven waar een zekere rolverdeling is tussen de partners? En zijn er niet meerdere tegelzetbedrijven waar vrouwen feitelijk de leiding hebben? Redenen voor een zoektocht. Yvonne kreeg uit de Aannemersfederatie de tip om eens met een vrouwelijke ondernemer uit een heel andere branche, eveneens actief in de brancheorganisatie, van gedachten te wisselen: Karin van Reek, van Rojo Steigerbouw uit Delft. De vraag: hoe kan de branche en de brancheorganisatie sterker worden, en welke rol kunnen (en willen) partners daarbij spelen? Aan de hand van Karin van Reek’s geschiedenis verkennen ze de toekomst.
Steigerbouw in gesprek met tegelbranche Karin van Reek:
“Respect verdien je met rente terug…!
Alles samen Van Reek: “Ons bedrijf is gestart in ’82. Mijn man en ik hebben het groot gemaakt, van een klein onderhouds- en schoonmaakbedrijf tot een toonaangevend bedrijf in steigerbouw. Al was ik op ongeveer datzelfde moment gestart met een kapsalon, trouwens. Ook in Oostvoorne. Maar – we deden alles samen. Dus in 1990 heb ik de kapsalon moeten verkopen… al lieten ook veel steigerbouwers bij mij hun haar knippen; zodat mijn salon ook de plek werd waar het kilometergeld werd uitbetaald… mijn kapsalon leek wel de kantine van Rojo. Niet ongezellig trouwens. Maar toen sloeg het noodlot toe. Kort nadat we naar onze locatie in Delft waren verhuisd, werd mijn man ziek. En in 1993 is hij overleden. Samen met de nieuwe directeur – ik was teruggetreden - heb ik toen een reorganisatie (of zeg maar sanering) doorgevoerd, waarna we allereerst voor kwaliteit gingen. Ja, ook in efficiency: we gingen netjes stapelen, we ontwikkelden samen met een ander bedrijf het Tubelock-systeem en – we stonden op de kaart!” Self made woman. Power-ondernemer. Zulke etiketten zeggen niks. Dus we plakken ze niet op. Want zo simpel is het plaatje niet. “Ach, iedereen loopt wel eens aan tegen momenten waarop je merkt wie je bent. Al meteen in het begin was ik ‘dat brutale grietje’, want ging ik dan zo maar een ervaren hoofduitvoerder vertellen hoe het werkte? Maar ik ben een mensenmens, en ik ben dan wel recht voor zijn raap, maar mét respect. Dat zien mensen, dat voelen ze. En als je dan nog weet waar je het over hebt ook, dan krijg je dat respect ook terug, met rente. Ja, daar heb ik hard voor gewerkt – ik heb, toen ik directeur werd, ook m’n steigerpas gehaald, ik ben meegegaan de steiger op, de verkoop in, noem maar op. Al respecteer ook ik de beperkingen: een man kan niet kantklossen en een vrouw kan geen steigers bouwen - en verder kan alles. De administratie en de sollicitaties deed ik al vanaf het begin, dus daar was ik al mee vertrouwd. Ik reed alle bouwplaatsen af, helm op, veiligheidsschoenen, en in gesprek. Je moet de termen kennen. Zeker in het begin merkte je dan eens wel dat je je punt niet kon maken. Omdat je een vrouw was. Machte-
loosheid… En ik weet niet zeker of mannen dat ook wel eens hebben – of misschien weet ik het ook wèl – maar wil je geloven dat ik heel, heel soms mijn auto langs de kant moest zetten om even goed uit te huilen? Ja, ik denk dat ik me als vrouw in deze branche altijd net iets meer moest bewijzen. Maar als je bewezen hebt dat je pit hebt, dat je geïnteresseerd bent in het vak en in mensen… rente. Ik was er thuis toen mijn man nog leefde, en daarna, toen ik zelf directeur werd, werd het helemaal ‘thuis’ voor me. ” 24/7
“…Al zal ik aan sommige zaken nooit wennen. Ik bedoel, als ik met mijn huidige man een autoshowroom binnenga, ik blijf het gek vinden dat ze dan met hem het gesprek aanbinden. Hé vriend, het wordt wel mijn auto! Sowieso, als we ergens binnenkomen is er nog wel eens dat moment dat onze gesprekspartner zichtbaar moet schakelen als blijkt dat ik de directeur ben, en niet mijn man – die nu eenmaal ook zijn uitstraling heeft. Tsja…”
21
22
BOVATINFO
“En hoe zit dat bij jou? Jij bent ook partner in een bedrijf, je zit in het bestuur van je brancheorganisatie? Jij zet je capaciteiten in. Hoe zag jouw weg er uit?” Yvonne van der Doelen denkt even na. “In het dagelijks- en hoofdbestuur voelde ik me meteen welkom. Al moest ik ook mijn plek en mijn rol even vinden. Maar ze vroegen me voor dat bestuur omdat ze het idee hadden dat ik daar een meerwaarde kon toevoegen, niet omdat ze alleen maar iemand zochten om als penningmeester op de kas te letten… In mijn regio Zuid-Nederland moest men misschien wel wat meer wennen, men was toch een beetje bezorgd dat ik ‘de boel over kwam nemen’. Wat beslist mijn bedoeling niet was en is. Maar inmiddels raken we aan elkaar gewend. En misschien ging ik ook wel even te snel, ik ben gewoon enthousiast…” “Ha, je hebt impact gemaakt,”, lacht Van Reek. “Het is in het begin altijd even zoeken. Altijd oppassen voor het ‘Daar heb je haar weer’-effect…” “Is een lastige balans,” vindt Van der Doelen. “Want de leden verwachten wel wat van hun bond. En er liggen nog zo veel kansen en kwesties… dus daarom zou het zo mooi zijn wanneer zowel de ondernemers als hun ondernemende partners hun kwaliteiten voor de branche – en zichzelf! – zouden kunnen en willen inzetten…” “Die ondernemers, die bereik je wel.”, verwacht Karin van Reek. “Er zijn er altijd wel met ideeën – en de
kracht om ze uit te voeren. De partners – ik weet het nog niet. Als ze niet met hart en ziel verbonden zijn met dat tegelzetbedrijf, dan zullen ze ook niet warmlopen om een rol in de brancheorganisatie te spelen. Maar laten ze na het lezen van dit artikel asjeblieft mijn ongelijk bewijzen… misschien zijn er in jouw branche inderdaad gewoon meer vrouwen die een stevige rol in het bedrijf spelen. Die datgene wat zij toevoegen in het bedrijf, ook in de brancheorganisatie willen inbrengen. Misschien wel zoals ik in mijn bedrijf sociale vaardigheden tot een onderwerp gemaakt heb…” Keetgedrag “… Hoe ontstond dat… Zit je in een bouwkeet, op een belangrijke bouwvergadering met opdrachtgevers en toezichthouders erbij. Wordt de deur opengegooid, stampt er iemand van mijn bedrijf binnen, geen ‘goeiemorgen’ of ‘sorry dat ik stoor’, maar meteen een vraag aan mij. Dat kan dus niet, en dat bespreek je dus even – apart - met hem. Of iemand die, terwijl hij bij ROJO werkt, een sweater van een ander bedrijf draagt. Van mij nemen ze dan toch eerder aan hoe het anders moet dan van hun voorman of van een mannelijke directeur. Duidelijk zijn, en met respect, dan krijg je respect terug. We hebben dat in het bedrijf tot een onderwerp gemaakt: sociale vaardigheden. Gekoppeld aan trots op je werk. “
januari 2014
Toekomst? “Als ik naar de toekomst kijk, dan willen we met ons bedrijf simpelweg overal de beste in zijn,” stelt Van Reek. “Alleen ISO-certificering, daar zie ik niets in. Maar we hebben al 17 jaar een bedrijfs-VCA. Iedereen heeft zijn pas, de meesten Steigerbouw A én B. Steigerbouwers, dat zijn traditioneel niet de jongens die hun school afmaakten. De meesten zijn op hun 15e, 16e van school gegaan. Nou, er zijn hier 37 steigerbouwers aangemeld om aan hun EVC-ervaringscertificaat te werken. Wat dat doet? Ze gaan beseffen wat ze allemaal kunnen, het doet heel veel voor hun eigenwaarde, voor hun trots als vakman. En dus voor hun gevoel van verantwoordelijkheid. ‘Ik heb straks een diploma’. En op dit moment worden de kosten nog betaald door de branche… Kun jij op dat onderwerp de kar niet trekken bij BOVATIN?” Yvonne glimlacht. “Ik ga eens kijken wat er nog aan karren stilstaat, en hoe we ze in beweging kunnen krijgen - als ze moeten bewegen... Ik heb weer het nodige om over na te denken, dank je wel voor de inspiratie en voor dit gesprek!” ■ Reacties op dit artikel van zowel tegelzet-ondernemers als van hun partner zijn van harte welkom: redactie@bovatin.nl of penningmeester@bovatin.nl
23
Ons idee over tegellijmen wordt nu ook door de concurrentie omarmd.
Zie de juiste tegellijm voor je klus nog maar eens te vinden. De varianten in lijmen stapelen zich op. Kijk, dat doet Coba anders. Wij zijn gestart met een duidelijk en vooral overzichtelijk assortiment. En dat houden we zo. Dus makkelijk kiezen voor elke soort klus. Egaline, tegellijm, voegmiddel en toebehoren voor een eerlijke prijs. Niets meer en niets minder. Blijkbaar een goed idee, want inmiddels omarmt ook de concurrentie onze manier van denken. Meer weten? Kijk op coba.nl/aap
Coba b . Makke ba k lijijik zat ke
Tekst: Remus Aussen Foto’s: Remus Aussen / Zet Tegelwerken (projecten)
Dat ‘de’ tegelzetter of ‘het’ tegelzetbedrijf niet bestaat – dat was al duidelijk. U hebt de afgelopen 15 edities van BOVATINfo immers met een aantal bijzondere collega’s kennis kunnen maken. En we kunnen denken dat er toch een standaard is, of een bepaald vertrekpunt na het behalen van het diploma. Maar het is gewoon niet waar. Deze editie leert u weer een drietal ondernemers kennen – waarvan twee nieuwe leden. Ieder ook met hun eigen beweegredenen om lid te worden. En met een eigen levensverhaal. Op deze pagina’s het verhaal achter Zet tegelwerken, ofwel achter Frank van de Berg.
Zet Tegelwerken: als het om perfectie gaat
De overtreffende trap van passie Het woord ‘passie’ is aan erosie onderhevig. Het staat zo langzamerhand in iedere sollicitatiebrief en acquisitiemail, en niet zelden blijkt bij het daarop volgende gesprek gewoon dat ‘passie’ betekent dat ‘het nu eenmaal moet’. Aan de keukentafel bij Frank van den Berg, met zijn eenmansbedrijf Zet Tegelwerken, blijkt binnen een minuut dat dat bij hem anders zit. Zijn moeten is een heilig moeten. “Wat ik doe, wil ik gewoon perfect doen. En daarom ben ik ook in deze tijd erg kritisch in het werk dat ik aanneem. Nee, ik ga geen project in waar het gaat om ‘meters maken’. Natuurlijk, ook ik kan buffelen, maar – ik wil ook dat het werk perfect is. Anders heb ik er geen lol in. Dus neem ik werk aan waar perfectie telt. En dan werk je al snel in het midden- en hoogsegment” De perfectie van Van den Berg zit niet alleen in hoe de tegels zitten: hij wil ook het werkproces zelf perfectioneren. “Dat betekent dat je op je eigen bewegingen gaat letten. Maak ik er niet te veel? Doe ik onnodige stappen? Leg ik mijn gereedschap op een plek neer waar ik er straks weer naar ga zoeken of waar ik moet bukken om het te pakken? Waar zet ik mijn kuip, en hoe hoog moet ‘ie staan? Doet mijn gereedschap precies wat het moet doen, of zit ik er uiteindelijk toch mezelf mee in de weg? Dan zoek ik tot ik een beter instrument vind. Ik kan het niet laten. En, ik vond het nog leuk ook. Het is namelijk niet alleen goed voor je werk, maar ook goed voor je gezondheid. Ja, ik heb ook meteen zo’n AIRBO Aircleaner uit dat innovatieproject van je gekocht. Maar wel pas nadat ik gecheckt had of het apparaat niet alleen aan allerlei industriële, maar vooral ook aan MIJN standaard voldoet!” Logica Bij dat werkproces hoort ook het totale plaatje dat loopt van offerte tot aan controle met de klant. “Ik heb een checklist ontwikkeld waarmee ik systematisch een offerte kan opstellen. Ja, ook voor het bepaald-niet-standaardwerk waar ik meestal voor gevraagd word! Het zijn enkele A4-tjes, waarin eigenlijk alle bijzonderheden vermeld staan die in een project kunnen zitten. Ja, dat is best even wat werk. Maar het schéélt ook werk. Want ik sta eigenlijk niet vaak meer voor verrassingen. Ja, dat klinkt een beetje arrogant, maar ik steek gewoon erg veel werk in dat voortraject. En dat scheelt heel veel gedoe tijdens- en na afloop van een opdracht. Ik kom eigenlijk bijna altijd op het materiaal en het aantal uren uit dat ik vooraf geschat heb. Fijn voor mij, en vooral fijn voor de klant die zich niet druk hoeft te maken over alles wat met het tegelwerk te maken heeft…” Klinkt als een onder-
werp voor de BOVATIN Academy… We horen wel of u interesse hebt. De docent hebben we in ieder geval al… “Veel van mijn klanten hebben al een paar koophuizen gehad. Ze hebben wat ervaringen achter de rug: sommigen uitsluitend goede, anderen ook wel eens eentje met tegenslagen. Maar zulke klanten hebben één ding gemeen: ze willen een perfecte badkamer, en zonder gedoe. Dus begrijp je dat binnen de afspraken die ik met ze maak ook het afvoeren van rest- en afvalmaterialen hoort. En ja, binnen zulke afspraken past ook een stofvrije werkwijze. Alleen dat is voor mensen al – letterlijk zo’n verademing… Nee, ik heb niet aan de wedstrijd ‘De Beste Tegelzetter van Nederland’ meegedaan. Wel over gedacht. Ik zat een beetje met de criteria: ik bedoel, er is een verschil tussen wanneer je perfect werk aflevert in mijn segment, en wanneer je perfect werk aflevert in een budgetproject. Ik geloof eigenlijk niet in DE beste.” ‘Managen van verwachtingen’ In leerboeken heet het ‘het managen van verwachtingen’. Bij Frank van den Berg heet het logica, ofwel ‘vooraf, tijdens en na
25
26
BOVATINFO
het werk het hoe & waarom uitleggen’. “Ik heb kortgeleden 109 uur gewerkt aan een buitenterras van in totaal 50 m2 dat van binnen naar buiten doorliep. Alles conform offerte. Het was één van de lastigste projecten van de laatste tijd. Glanzende tegels, geheel waterdicht en de opdrachtgever wilde het perfect. Op zo’n moment kun je maar beter ook de ondergrond in eigen hand hebben. Dus van fundering tot cementdekvloer tot aan afkitten – ik heb het allemaal zelf gedaan. Geen verrassingen. Ook niet voor de klant - omdat je alle aspecten van het werk vooraf met hem doorgesproken hebt, en eventuele afwijkingen meteen signaleert Op onze nieuwe site willen we dan ook inspelen op het totale plaatje, met de nadruk op het totaal ontzorgen van de klant.” “En, afspraak is bij mij afspraak. Ik kan daardoor tamelijk ver vooruit plannen. Zo liep ik vorig jaar 16% omzet mis, omdat diverse aannemers hun werk ‘uitsmeerden’. En zo kreeg ik problemen met mijn planning. Ja, dat is de keerzijde. Maar liever dat dan aan het begin van de week niet weten wat je eind van de week gaat doen. Geloof me, dan loop je wel wat meer omzet – en vooral winst – mis…”
ben op hem afgestapt, en ik heb hem gevraagd of ik voor hem mocht werken en het vak bij hem mocht leren.”
Het begin Frank van den Berg is toch ‘pas’ 13 jaar tegelzetter. “Ik ben begonnen in 2001. Ik ben eigenlijk hovenier, maar ik heb 18 jaar als nertsfokker gewerkt. Tot mijn 35e.” Of alle tegelzetters die vroeger nertsfokker waren even willen opstaan…? Het zullen er niet veel zijn. En toch verklaart dit verleden Franks’ aanpak van het tegelwerk: “Weet je, als nertsfokker heb je maar één keer per jaar de kans om je werkwijze te beoordelen. Heb je de fok goed gedaan, heb je je werkprocessen goed ingedeeld, is de kwaliteit en de kwantiteit van je eindresultaat goed? Nertsen fokken is een exacte wetenschap. Maar, met alle overheidsmaatregelen wist je dat er een einde aan kwam. Dus ik dacht na over mijn volgende stap, en kwam uit op tegelzetten. Ik deed een opleiding op het ROC: 18 lessen. En ik vroeg na wie de beste tegelzetters in de buurt waren. Onder andere de naam van Jan van Hout, uit Boekel, kreeg ik regelmatig te horen. Ik
“Ik heb toen drie snipperdagen opgenomen om die dagen met hem mee te kunnen gaan. Zodat hij kon beoordelen of ik de potentie had om tegelzetter te worden. Ik ‘had’ het, zei hij, maar hij vond 35 wel een beetje oud om te starten, en mijn leeftijd maakte me bovendien te duur. Toen heb ik het voorstel gedaan om een flink stuk van het salaris dat ik op dat moment verdiende, in te leveren; ook zou ik zes dagen per week komen werken. Ik beloofde hem dat ik binnen een jaar tegels in de specie kon zetten. Na een half jaar zouden we rond de tafel gaan zitten om te kijken wat nog niet zo goed ging en wat nog verbeterd moest worden. En naarmate mijn werk beter zou worden, zou mijn salaris meegroeien. “En ik hoef geen vaste aanstelling, dus je zit niet aan me vast.” Zo gezegd zo gedaan: zes dagen per week, en ja, het was financieel even een flinke stap terug… Ik heb veel van hem geleerd. Niet alleen de kneepjes van het vak, maar ook die zaken die je echt alleen op het werk leert. Op een dag wist ik: het is zover… Jan en ik werkten in twee ruimtes, met de zelfde tegels. ‘Nostalgische’ tegels, waarbij je een beetje moest schipperen, je moest de beperkingen van de tegel in je zetwerk – het was zetwerk – compenseren. En ik bedacht: als we de tegels nou op dezelfde manier ‘aanvoelen’, als de twee wanden niet wezenlijk van elkaar verschillen in hoe je de kwaliteit ervan ervaart – dan ben ik er. En – ik was er. Binnen een jaar, precies zoals beloofd. We hadden beiden het beste uit die wand gehaald, ze voelden – als je dat zo kunt noemen – het zelfde aan.”
januari 2014
“Na vijf jaar had ik nog veel meer geleerd bij Jan van Hout, en ik kreeg het gevoel dat ik mijn horizon wilde verbreden. Ik wilde voor mijzelf beginnen. En in 2006 was ‘Frank van den Berg Tegelwerken’ een feit.” Arbeidsproces doorlichten “Toen ik eenmaal besloten had om voor mezelf te beginnen, wilde ik ook onder mijn eigen naam gaan werken. Echter, er bleek in de regio een tegelzetter met dezelfde naam te zijn. Dat zorgde wel eens voor verwarring. Vandaar dat ik na twee jaar de naam veranderde in ZET. Maar ik merkte dat mensen niets voelden bij alleen die letters. (Ik moet ook toegeven – voor mij als eind veertiger is de associatie met Zorro ook vrij sterk. Met wie? Zorro! Check Youtube.) maar met ‘Zet Tegelwerken’ begreep men de naam. Dus heb ik mijn huisstijl professioneel laten vormgeven; zo op het oog zag ik weinig verschil, maar – het resultaat was dat anderen het bedrijf nu meteen als een bijzonder tegelzetbedrijf zagen… Want als je beweert dat jouw bedrijf voor perfectie staat, dan moet alles wat je bedrijf betreft er perfect uitzien. Van je werkkleding tot je bus tot je gereedschap.” “De volgende stap was het uitlijnen van mijn bedrijfsprocessen. Ik heb eens goed in de gaten gehouden hoe ik bewoog, hoe de complete logistiek van mijn werk in elkaar zat: tegels van bus naar werkplek, hoe zet je je gereedschap neer, het oppakken van de tegels, snijden, lijmen, aanbrengen… er bleek nog heel wat te verbeteren, en zo haal je veel tijd terug als je aan al die verbeteringen gewend bent. Dus kwaliteit in je werkproces zorgt ervoor dat kwaliteit in je product niet duur hoeft te zijn! ” De offertefase speelt een belangrijke rol in de bedrijfsprocessen. “Ik steek er veel tijd in, daar hadden we het al over. Wat ik bijvoorbeeld doe – en ik vind het opvallend dat zo veel collega’s dat niet doen – is dat ik met een speciale laser (Bosch Professional GSL 2, red.) al tijdens de offertefase check of vloeren vlak zijn. Waarom? Die laser maakt ‘zinken’ zichtbaar. Toch fijn om van te voren te weten dat je 20 zakken extra nodig hebt. Ik bedoel – wat je van te voren kunt uitrekenen, hoef je later niet als meerkosten dus slecht nieuws te brengen-als je het al betaald krijgt…” Intussen gaat Frank’s mobiel: een klant. Heb ik de tijd om me af te vragen hoe ik aan hem kan vragen waar zijn passionele neiging tot perfectie
vandaan komt… maar het antwoord is er al. Aan het eind van het telefoongesprek houdt Frank namelijk een klein recordertje tegen de telefoon, en worden de afspraken die gemaakt zijn even kort samengevat. “Ja, ik ben dyslectisch,” legt Van den Berg uit. Ook daarom is het voor mij van belang om mijn werkprocessen goed te organiseren. En wie dyslectisch is, die kijkt ‘anders’. Je ziet andere dingen, je kijkt er ook anders naar. Ik heb daar best voordeel bij. Maar sommige dingen kan ik niet. Daar komt (echtgenote, red.) Anita ook in beeld: zij heeft haar eigen carrière, maar daarnaast zet zij ook een aantal zaken, zoals offertes, brieven en afspraken voor me op papier. Nee, het is niet zo dat zij de volledige zakelijke kant van het bedrijf runt, geloof me, dat doe ik echt zelf – behalve waar het op zaken als lezen en schrijven, of het bouwen van mijn website aankomt. Daarin vult ze mij – belangrijk genoeg! - aan. Bedrijfskundig gezien vormen ook wij een ‘keten’, zeg maar.” Verwachtingen van BOVATIN “Waarom ik lid geworden ben? Ik verwacht via BOVATIN alle nieuwe kneepjes aangereikt te krijgen! Van gereedschap tot technieken, nieuwe producten, vakkennis, trainingen. Plus natuurlijk een aantal ‘terugverdien’-voordelen. En eigenlijk hoop ik dat ik met dat lidmaatschap een beetje in de ‘eredivisie’ ben terechtgekomen. Het hoogste niveau! Maar ik ben kritisch, dus ik wacht nog heel even met het op de gevel schroeven van dat bord van jullie! Anderzijds - tot dusverre ben ik dik tevreden.” “O, en ik zou graag wat in de opleidingen doen. Ja, dat gebeurt dan wel op mijn manier. Ik zou ieder jaar één of twee super-vaklieden kunnen afleveren… Maar een leerling – of liever, een gezel - kost mij € 15,- per uur, aan tijd en aandacht. Dus (met een glimlach), doe mij € 20 of 30.000,- per jaar, en je krijgt ze! Bekijk ik eerst of ze talent en passie hebben- anders wordt het niks. Daarna lopen ze eerst mee. Niks zeggen, niks vragen, gewoon acht uur per dag doen wat ik zeg, kopiëren wat ik doe. Ervaren dat dat werkt, zoals ik het in jaren geperfectioneerd heb. En dan zelf aan het werk. Ja, heel ouderwets.” “Mijn toekomst? Bijzondere badkamers… in verschillende, nieuwe materialen, bijzondere vormen… ik zie ze al voor me. Badkamers die eigenlijk niet kunnen. En ik kan ze wèl.” ■
27
de 3d ontwerpsoftware, die eenvoudig alles bevat.
De 3D plannings足 software. PALET TE CAD 8
Eenvoudig sneller. Eenvoudig intu誰tief. Eenvoudig prestatiegericht. Revolutionair oppervlaktedesign, innovatief gebruiksvriendelijk, een hele reeks verbeterde en vernieuwde features en de garantie op enthousiasme tijdens een klantenpresentatie en een verkoopgesprek. Ervaar meer over Palette CAD 8 op www.palettecad.nl of bel meteen +31 45 565 0720
perfect rooms
Door Henry Meijdam
De kristallen bol Vier keer deelt Henry Meijdam (directeur ESPEQ Opleidingsbedrijven in Heerhugowaard) zijn opvattingen met de enkele duizenden (we rekenen de lezers op www.issuu.com/bovatin inmiddels ook mee...)lezers van de BOVATINfo. Zijn eerste column ‘Vaktrots’ beschreef de eigenaardige status van het beroep van vakman, en de gevolgen daarvan voor het dreigende tekort aan vakmanschap de bouw. Dit is zijn tweede.
Lekker makkelijk toch? Een kristallen bol, we mompelen wat bezweringsformules en de toekomst doemt op. Fantasie natuurlijk. Die bollen bestaan niet en predikers van het tegendeel bekijken we, naar gelang het geval, met een meewarige of ironische glimlach. De vraag is waar je als ondernemer, gericht op de continuïteit en ontwikkeling van je bedrijf, je toekomstplannen wel op moet baseren. Of is toekomstige ontwikkeling meer een kwestie van goed geluk? Volgens mij niet, een plan is een basisvoorwaarde. Ondernemers in het Midden en Kleinbedrijf zijn immers altijd druk. Ze zijn zeker wel geïnteresseerd in de middellange termijn, maar ook voor hen zitten er helaas maar vierentwintig uur in een dag en op is op. “Je kunt de toekomst toch niet naar je hand zetten?”, roepen de sceptische ondernemers. Dat is zo, maar nadenken over- en mede sturing geven aan de toekomstige ontwikkelingen van je bedrijf en bedrijfstak, naast de zorgen van alledag, is onmisbaar. Anders wordt je een speelbal van de situatie.Wij zullen onze toevlucht moeten nemen tot meer realistische vormen van strategieontwikkeling, bijvoorbeeld met behulp van lage-, middel- en hogedrukscenario’s. Primair gaat het echter om uw ambitie. Wilt u groeien, consolideren, uw onderneming klaar maken voor verkoop? Wanneer uw ambitie is geformuleerd, kom je bij de voorwaarden die voor het bereiken ervan moeten worden vervuld. Hebt u het juiste personeel in huis, is de financiering haalbaar en betaalbaar, wat is het unieke aan uw product-markt
combinatie, hoe is het klantenbestand nu en straks opgebouwd, hoe gaan we de doelstellingen realiseren. Heel veel voorwaarden, die gezamenlijk essentieel zijn voor de weg vooruit. Wellicht denkt u: “Man waar heb je het over, we zitten nog midden in de ellende. Ik heb wel wat anders aan mijn hoofd…” Maar daar gaat het juist om. Want nu komen we, voetje voor voetje, omhoog uit het dal. De signalen uit het bedrijfsleven dat we weliswaar nog werken tegen (te) lage prijzen, maar dat er in elk geval weer iets meer werk lijkt te zijn, nemen toe. Leerlingen van ons eigen opleidingsbedrijf ESPEQ in Heerhugowaard vinden hun weg naar de bedrijven weer net iets vlotter. De recessie is volgens het CBS zelfs theoretisch voorbij (praktisch moet er nog een hoop vertrouwen herwonnen worden). Nu is het dus ook tijd, misschien wel hoog tijd, voor een plan. Als de ontwikkeling zich voortzet dan volgt al snel de voorspelbare periode van toenemende krapte en prijsherstel. En dan moet u klaar staan. Wie dan nog moet plannen is te laat. Kristallen bollen zijn misschien onzin, maar er is niets tegen het gebruiken van het gezonde verstand. En dat zegt ons dat er weer licht aan het eind van de tunnel komt. Langzaam maar zeker. Als echte ondernemers wachten we dan niet tot we in de volle zon staan, maar we lopen er heen. Naar het licht aan het eind van de tunnel toe. Daar is een plan voor nodig, enthousiasme en visie. Ik wens u met die stappen alle succes en een beter 2014. ■
29
30
Tekst: Remus Aussen Foto’s: Remus Aussen/Viktor van de Bilt
Soms komt het gewoon op je pad. Je hebt een tegelzetbedrijf, en er is wat ruimte over in je bedrijfspand. Viktor van de Bilt werd tweeënhalf jaar geleden door zijn vrouw Magdalena meegenomen naar een ‘fish spa’ in het noorden van het land: een kuur- en beautycentrum waar je ‘behandeld’ wordt door kleine karperachtige visjes die je huid in een goede conditie brengen. En zo had Viktor voor het eerst van zijn leven zachte handen… En 30 maanden later heeft De Meern er een welness-centrum bij: ‘Clean Skin’ is een feit. Mooie aanleiding voor een drieluik met Viktor en Magdalena: over Tegelzetbedrijf V. van de Bilt, over Clean Skin, en over Viktor’s eerste jaar in het hoofdbestuur van BOVATIN. En… over de Jaardag die hij dit jaar met zijn regio aan het organiseren is.
Viktor van de Bilt:
van tegelzetten tot wellness
“We hadden dit pand, beneden was al in gebruik door mijn tegelzetbedrijf. En dan sta je voor zo’n wellness-centrum, en je realiseert je dat jijzelf precies zo’n pand hebt…! Waarbij dan nog komt dat ik, toen ik er binnen was, ineens allemaal ideeën kreeg over wat ik van zo’n ruimte zou maken. Magdalena zag het ook helemaal zitten, en toen ging ik tekenen. En we gingen uitzoeken wat er allemaal komt kijken voor zo’n wellness-centrum: het gaat immers niet alleen over ondernemerschap, gezondheid, veiligheid en waterbeheer, maar ook je bent ook ineens verantwoordelijk voor het welzijn van een paar duizend visjes… Garra rufa Enig zoekwerk levert op dat twee broers de eerste ‘vis-spa’in Turkije hebben opgezet, omstreeks 1800. Zij werden tijdens het zwemmen in een rivier omgeven door een school garra rufa: karperachtige, tandeloze visjes, die aan hun huid leken te knabbelen – hetgeen een prettig prikkelend gevoel opleverde. En, wat belangrijker was: één van de broers merkte dat hij, sinds hij regelmatig in die rivier zwom, geen last meer van zijn huidaandoening had. De rest is geschiedenis, en de visjes kregen over de gehele wereld de bijnaam ‘Doctor Fish’. Want, hoewel de behandeling geen officiële medische genezing heet te geven – als je dankzij de visjes geen last meer hebt van je huidaandoening, is dat wel een mooi resultaat… zeker als die huidaandoening er één is waar sowieso al geen genezing mogelijk was. “Ik was niet echt enthousiast over de houten stoelen met glazen bakken eronder, die meestal in de vis-spa’s gebruikt worden. Plus als vloerbedekking grint met losse 60x60-tuintegels. Wat mij betreft niet echt een hygiënische oplossing, en ik dacht: dat kan ik beter. Ik wilde een geïntegreerd ontwerp, een mooie ruimteverdeling, en ook een wellnessruimte die met weinig inspanning goed te onderhouden is. Plus natuurlijk een prettige habitat voor die visjes. Ik kwam – verrassing! – uit op tegelwerk…”
Dus ging Viktor op zoek naar materialen waarmee hij de gewenste ronde vormen kon creëren. En keramiek dat daarmee goed combineerde. “Natuurlijk kom je dan uit bij mozaïekwerk, en we kozen voor een mozaïektegel van Bisazza. En dan komt het aan op vakwerk en – geduld… nee, commercieel is dat niet te doen. Zo’n stoel, daar doe je zes weken over! Ieder steentje is apart gezet, je doet al een kwartier over zo’n rijtje tegels op de bovenkant! Dit is geen kwestie van matjes plakken… Samen met Sopro kwamen we ook vrij snel uit op materialen die zowel waterdicht als diervriendelijk was. Tegels zijn 100% inert, en zo’n lijmsysteem is dat ook. En daarna op zoek naar een ondergrond om de stoelen mee te maken. Dat viel nog niet mee!” Waterdichte rondingen Er zijn de nodige fabrikanten die schuimachtige platen en blokken fabriceren. “Maar deze specifieke vormen op maat laten maken werd relatief duur, en ze moesten allemaalzodra in de juiste vorm gemaakt zouden zijn – ook nog waterdicht gemaakt worden. Toen kwam ik terecht bij Master Composites uit Tollebeek, en dat bedrijf had een mooie maatwerkoplossing voor me.”
januari 2014
De ondergrond Maarten Bos van Master Composites ging uit van een experimenteermodel dat Viktor voor de stoelen gemaakt had. “En zo heb ik de uiteindelijke stoel gemodelleerd. Daarbij heb ik in overleg met Viktor natuurlijk rekening gehouden met het gebruikte mozaïek, want de rondingen moeten ook echt rond aanvoelen. Ik kon dus rondingen maken met een diameter van tenminste 8 centimeter. ‘Waterdicht’ schrijf je in zulke wellnessvoorzieningen trouwens met een hoofdletter: natuurlijk, de tegelzetter werkt met een tweecomponenten epoxyvoeg en een waterdichtlaag, maar ook als er na jaren onverhoopt, door een beschadiging bijvoorbeeld, toch ergens water binnendringt – dan moet het materiaal daaronder bestand zijn tegen vocht. Dus heb ik de stoelen opgebouwd uit een combinatie van PUen PVC-schuim (Polyurethaan en Polyvinylchloride, red.): PU – omdat dat per volume wat goedkoper is –voor de grotere volumes, en dan een opbouw van PVC. Die stoelen zijn vervolgens afgewerkt met diverse lagen glasvezel met polyesterhars. En datzelfde geldt voor de baden. Ja, het is een compromisloze oplossing. En we volgen in zo’n geval de wensen van de klant: die wil immers ook maatwerk leveren, en staan voor zijn garantie. De stoelen en baden zijn uiteindelijk compleet afgeleverd op de plaats van bestemming, en daar hebben we nog even gekeken wat er eventueel nog met strips en ander koppelmateriaal moest worden gedaan. Het meeste was van te voren bedacht, maar op locatie zie je altijd nog wel iets waar een oplossing nodig is. En ook dan vind ik het leuk om even mee te denken!” www.mastercomposites.nl
De rondingen van de wanden zijn flexplaten van Schlüter. “En ik kan je ook nog heel veel vertellen over de ecologische UV- en andere filtersystemen die we hier voor het water gebruiken. Maar dan wordt het een artikel voor een ander blad!” En inmiddels staan er zes ‘fish spa’ stoelen, een full body fish spa en een floating spa. “In dat laatste bad kom je die visjes niet tegen: dat bad bevat namelijk water dat je kunt vergelijken met het water van de Dode Zee. Daar drijf je zowat ‘bovenop’! Het resultaat van zo’n dagje ‘Clean Skin’? “Totale rust. Ook voor je huid.” vertelt Magdalena van de Bilt. “En, aangezien we nóg een ruimte beschikbaar hadden: dames die dat willen, kunnen meteen terecht bij een jonge en talentvolle beauty-specialiste die zich ook in ons pand gevestigd heeft: Rowan Smeenk, met www.futureofbeauty.nl. Rowan is visagiste, maar heeft zich verder gespecialiseerd in nagelbehandelingen, feather- en wimperextensions en wimpercoating. En natuurlijk verzorgt ze de visagie bij onder andere bruiloften en fotoshoots.” “Weet je, er zijn heel wat behandelingen voor huidaandoeningen – ook ongeneeslijke, zoals poriasis – waarvoor je je in het buitenland laat behandelen. Nogmaals: ook dat zijn geen medische behandelingen. Zulke behandelingen halen de jeuk en de irritatie wel weg. Denk maar eens aan cementeczeem, man, daar hád ik vroeger een last van… Een arts heeft wel eens tegen me gezegd dat ik maar een ander vak moest leren. Dank u beleefd… Inmiddels is die gevoeligheid verdwenen. Ik heb er geen last meer van.”
31
32
BOVATINFO
En hoe gaat het met die visjes? “Die visjes doen het hier prima! Kijk, ze worden een jaar of vijf oud. Ze leven hier onder ideale omstandigheden… Alleen de voortplanting is in zo’n biotoop niet mogelijk. Of eigenlijk, ze maken het zelf onmogelijk... ze eten namelijk hun eigen eitjes op. En dat is niet te voorkomen, of je moet roosters in de stoelen zetten… en dat is weer niks voor de gasten… Overigens: we controleren de biotoop en de staat van het water op zijn minst dagelijks. We willen ook op dat punt perfectie… en ik laat ook op vaste tijden een specialist dat nog eens extra doen.
De gebruikte materialen: Sopro Solidcol SC 15 pastalijm Sopro FKM XL 444 eXtraLight multiflexlijm Sopro No1 404 snellijm (cementgebonden, snel verhardende, flexibele dunbedtegellijm) Sopro Racofix® montagekit RMK 818 Sopro brilliant parelvoeg wd 1-10 baliebruin Sopro FEP 508 tweecomponenten-epoxyharsvoegmortel Sopro EAH 547 epoxy afwashulp Sopro kit SanitairSiliconen bahamabeige en balibruin Sopro GD 749 voorstrijkmiddel Sopro AEB 640 afdicht- en ontkoppelingsrol Sopro designvoeg epoxy dfe chocobruin
Het bedrijf “OK, we hebben dan sinds kort ‘Clean Skin’ erbij. Dat is zeg maar het domein van Magdalena, en mijn dochter assisteert daar ook regelmatig. Het is eigenlijk een soort gezinsbedrijf hier,” glimlacht Viktor. “Want mijn zoon is al weer de derde generatie Van de Bilt die als tegelzetter aan het werk is. Mijn vaders’ bedrijf heette L.A. van de Bilt – ook BOVATIN-lid natuurlijk! Ik ging als kind al met m’n vader met de reisjes mee naar Mosa, Villeroy & Boch… geweldig vond ik dat. Kun je nagaan, ik deed dat ook toen ik zo’n jaar of 16, 17 was… En ik werd tegelzetter: ik deed de opleidingen, en ik begon uiteindelijk ook voor mezelf, ik ben nou eenmaal een ondernemer. En nu werken we meestal met vijf man, inclusief ‘flexibele schil’. Ja, ik vind het belangrijk om met vast personeel te werken. En om ervoor te zorgen dat mijn medewerkers - en mijn zoon, destijds - een goede opleiding kregen. Daarom ben ik ook actief betrokken bij de vormgeving van de nieuwe leermethode: we moeten ervoor zorgen dat die jongens door die opleiding geprikkeld blijven om dóór te leren. Je bent er immers niet met niveau twee… dus, leer ze de basis, maar laat ze wel alvast een paar vaardigheden zien waarvan ze misschien nog niet eens wisten dat ze het misten: trappen, harpen, zetwerk… tegelijk moeten we ervoor waken dat het leerproces te ingewikkeld wordt. Zulke jongens – en ik praat uit ervaring – hebben weinig
geduld, dus hou ze gretig, ook naar de vervolgopleidingen en naar de trainingen die we nu met de BOVATIN-academie gaan verzorgen…!” Vakmanschap, en ook een zeker specialisme. “Een tegelzetbedrijf moet alles in zijn mars hebben. Grote werken, meters maken, dat wordt soms van je gevraagd. Maar eerlijk gezegd – daar ligt mijn hart niet. Wij zijn meer van de werken waar het niet om snelheid maar om de esthetiek draait. Toveren op de vierkante meter. OK, het heeft allebei zijn charme. Waar mijn hart ligt? Toch altijd zorgen dat je de verwachtingen van de klant een beetje overstijgt. En die van je zelf ook. Verras jezelf, en je werk blijft boeiend! Daarbij komt dat ik iemand ben die resultaat wil zien. Nou, dan zorg je vanzelf dat dat resultaat er sneller komt, ook als het om esthetiek gaat…” …En nu een jaar in het BOVATIN hoofdbestuur Hoe komt iemand met weinig geduld ertoe om bestuurlijk werk te gaan doen? Dat is toch meestal iets voor de lange adem? Viktor, met een blik op de Fish Spa’s: “Ik heb ook het geduld om dit mozaïekwerk te doen… als het resultaat maar helder is. Zoiets heb ik in het bestuur ook. Er is een aantal zaken waarin ik graag een paar stenen aan de ontwikkeling van BOVATIN wil bijdragen. Het onderwijs en het vakmanschap noemde ik al. Daarnaast zou ik niet alleen BOVATIN, maar ook en vooral het tegelwerk in Nederland wat meer op de kaart willen hebben. Ik kom zo veel architecten en woninginrichters tegen die andere producten voorschrijven, omdat ze de mogelijkheden en voordelen van tegels onvoldoende kennen, of
januari 2014
omdat ze niet weten welke nieuwe tegelproducten er zijn… We proberen elkaar soms op prijs te beconcurreren, terwijl de markt heel andere kansen biedt – ook in crisistijd! En – ik denk dan ook dat leden veel meer aan elkaar en aan de BOVATIN zouden kunnen hebben.” Toevallig is Viktor degene die in 2014 met zijn regio Midden- en West-Nederland de BOVATIN-Jaardag mag organiseren. “Ja, daar wil ik ook wat meer mee! Sowieso – en dat komt ook een beetje door Magdalena – zou ik de partners van de tegelzetters een programma willen aanbieden dat een beroep doet op hun rol in het bedrijf. Want laten we wel wezen – In een tegelzetbedrijf draait het niet alleen om tegelzetten, en ‘toevallig’ komen veel zaken op het gebied van het ondernemen (ook) bij de partner terecht. Je vult elkaar toch aan? Daar draait volgens mij MKB-Nederland op… Dus bieden we een uitdagend programma (zie elders in dit blad, red.), ook voor de dames!” En natuurlijk bezochten we nog de werf en de showroom van Viktor (en Magdalena’s) bedrijf. En viel meteen op dat Viktor ook afwijkende niet-keramische tegels voert – tot houtmozaïek toe. “Ja, dat is weer een heel andere tak van sport. Bij de verwerking daarvan moet je met de eigenschappen van hout rekening houden, en je verwerkt het ook met andere materialen.” Achteraf vond ik het jammer dat ik toch niet even mijn handen in die fish tanks heb gehouden… Want dat gevoel had ik wel eens mee willen maken. Maar ja, ik ben geen tegelzetter maar bassist. Dus van het eelt op mijn vingertoppen moeten ze gewoon afblijven… ■
33
35
januari 2014
BOVATIN-jaardag op zaterdag 17 mei: nieuwe opzet! Hebt u zich al aangemeld voor de BOVATIN-jaardag? Dit jaar vindt de jaardag plaats op zaterdag 17 mei, in Restaurant ‘De Vier Balken’ in het schilderachtige Haarzuilens (Utrecht) http://www.devierbalken.nl De agenda van de jaarvergadering wordt nog bekendgemaakt. Een aantal onderdelen kunnen we u alvast melden: Het programma: 9.30 uur: 10.30 – 13.00 uur:
U bent welkom, koffie en gebak staan voor u klaar. Jaarvergadering, vanzelfsprekend met een Aansprekende Spreker
Voor wie niet deelneemt aan de vergadering: In één van de zalen kunt u deelnemen aan een inleiding/workshop ‘social media voor ondernemers’, bij supertrainer Ria Kaashoek (www.riakaashoek.nl). U gaat de deur niet uit zonder een social media-strategie voor uzelf, voor uw eigen bedrijf of voor uw gezamenlijke onderneming! Op de wandelgangen zullen, tussen de programmaonderdelen door, geassocieerde leden in diverse stands hun nieuwste gadgets en producten laten zien. Ook kunt u de laatste stand van zaken zien met de IPC-innovaties van BOVATIN: de tegeltiller, de lichtgewichtvloer, de prefab-badkamer, en alle andere uitvindingen van uw collega-leden!
met zijn fraaie park, alwaar een deskundige gids voor u een boeiende rondleiding verzorgt. Na afloop van de rondleiding staat er vanzelfsprekend een drankje en een hapje voor u klaar. …en om 19.00 uur begint het buffet en de feestavond, en is er de gelegenheid om te dansen op de muziek van zanger Marco van www.zing-entertainment.nl U kunt zich alvast aanmelden per mail: bondsburo@bovatin.nl. Geef dan AUB even aan: • met hoeveel personen u komt; • of iemand aan het partnerprogramma deelneemt; • of u dieetwensen hebt; • of u een kamer wilt boeken (hotel: ‘het Wapen van Harmelen, http://www.hotelharmelen.nl), en zo ja voor de vrijdag of de zaterdagnacht. Voor transport tussen Haarzuilens en Harmelen wordt gezorgd. U parkeert dus in Haarzuilens. Kortom: graag tot ziens op zaterdag 17 mei in Haarzuilens!
Na de lunch vertrekt u voor een tour naar het onlangs in oude luister gerestaureerde ‘Kasteel de Haar’ (www.kasteeldehaar.nl)
De feestcommissie plus het BOVATIN-bestuur
■
NATURE’S FINEST
SELECTED BY MICHEL OPREY & BEISTERVELD
Showroom Vianen
De showrooms en showtuinen van Michel Oprey & Beisterveld Middels 2 prachtige showrooms en showtuinen in Echt en Vianen biedt Michel Oprey & Beisterveld een totaalconcept van een compleet assortiment waarbij de keuzemogelijk-heden nagenoeg onbeperkt zijn. Michel Oprey & Beisterveld kent drie specialistische afdelingen: Indoor, Outdoor en Slabs. De bijzondere collectie vloer- en wandtegels is verzameld binnen de afdeling Indoor. De afdeling Outdoor omvat een ongekende sortering constructieve en decoratieve natuursteenproducten voor gebruik in alle mogelijke soorten tuinen en parken. Afdeling Slabs omvat een uitgebreide selectie plaatmaterialen.
De Limiet 21A 4131 NR Vianen Tel: 030 2417000
Havenweg 18 6101 AB Echt Tel: 0475 417000
Achter de Brinken 6 9462 RH Gasselte Tel: 0599 564655
www.mo-b.nl
37
januari 2014
Jeroen Sanders
wint ook Prijs Junior Vaktalent 2013
Tijdens de wereldkampioenschappen voor beroepen, de World Skills 2013 te Leipzig, heeft SBRH-leerling Jeroen Sanders (18) uit Deurne een medaille voor excellent vakmanschap behaald. Dit omdat hij boven de gemiddelde norm van 500 punten scoorde op het onderdeel tegelzetten. En nu is Jeroen door het ROC Ter Aa en zijn huidige werkgever, Koppens Tegelwerken uit Asten, genomineerd als kandidaat voor de Ir. Noordhofprijs in de regio Zuidoost–Brabant voor Junior Vaktalent 2013 - die hij vervolgens won! Op 7 november werd deze prijs uitgereikt aan de meest veelbelovende ROC student die werken en leren combineert; Jeroen Sanders dus! ■
Innovatie is
Hal 9 Stand B097 VSK in Utrecht 03.-07.02.2014
verder denken dan wat u verwacht.
Schlüter ®-Kerdi-Line Als uitvinder en ontwikkelaar van innovatieve systemen is onze vernieuwende visie merkbaar in ons uitgebreid assortiment. Wij produceren systeemcomponenten die op elkaar zijn afgestemd. Zoals Schlüter®-KERDI-LINE, de lijnafvoergoot voor inloopdouches uit roestvast staal en Schlüter®-KERDISHOWER, een perfect passende hellingsplaat en onderbouwelement met een reeds verlijmde afdichting.
Schlüter ®-Kerdi-Line. Vertrouw alleen op het origineel.
www.schlueter-systems.nl
38
Tekst & foto’s: Aannemersfederatie/Remus Aussen
Nieuws van de
Als de laatste twee jaar in ‘Den Haag’ één ding duidelijk is geworden, dan is dat wel dat er in Nederland geen sprake is van ‘de’ bouw. Er zijn grote bouwbedrijven, en er zijn gespecialiseerde aannemers. Daar zijn er zo’n 3400 van aangesloten bij NOA en Aannemersfederatie. En alleen al bij de bedrijven die via hun brancheorganisatie zijn aangesloten bij de Aannemersfederatie werken zo’n 40.000 personen. Omzet: 3,6 miljard. En ‘Den Haag’ weet inmiddels heel goed dat er, naast een aantal gemeenschappelijke belangen, ook en vooral stevige belangentegenstellingen zijn tussen koepelorganisaties Aannemersfederatie en Bouwend Nederland. Deze tegenstellingen, de CAO die er niet is maar er toch is, de resultaten (en dus de prognoses) voor de bouw, de instroom van te goedkope arbeidskrachten, het behoud van scholing in vakmanschap… het is lastig om in deze zaken lichtpuntjes te vinden voor de bouw. Ze zijn er wel. Maar dan moet je wel je zaklantaarn uitzetten, anders zie je ze niet. Tijdens de Jaarvergadering van de Aannemersfederatie stond het licht laag.
Jaarvergadering Aannemersfederatie:
lichtpuntjes zoeken…
Samenwerking met Bouwend Nederland Voorzitter Aannemersfederatie Henk Klein Poelhuis Dilemma’s voor de zaal… en zijn bestuursleden legden de bestuurders van de 18 verenigde brancheorganisaties – waaronder zoals bekend ook BOVATIN - een dilemma voor. Want: de samenwerking met Bouwend Nederland van het afgelopen jaar was geen ideale geweest. Maar, om een goede inbreng te hebben in het overleg over de komende CAO (U hebt er ongetwijfeld al over gelezen: er is nu ‘geen ‘ CAO dus de oude geldt nog, bonden zetten in op overgangs-CAO in 2014, nieuwe CAO pas in 2015 – al wensen de Bouwkoepels een eerder resultaat) heeft de Aannemersfederatie slechts een zijingang. BN gunt de ANFL geen gelijkwaardige onderhandelingsplek aan tafel, en dat bevalt de AFNL-deelnemers maar slecht. “Zetten we de samenwerking voort?”, was dan ook een terechte vraag van bestuurslid Daan Stuit aan de zaal. En de meningen waren verdeeld. BOVATIN-voorzitter Gerard Reus stelde een compromis voor: nog één jaar aankijken, daarbij toch inzetten op een gelijkwaardige plek aan tafel. En even slim afwachten - hoe moeilijk ook – totdat duidelijk is dat, net zoals het de laatste jaren al is gegaan, steeds meer andere spelers de Aannemersfederatie graag met hun inbreng aan tafel willen hebben; immers, 95% van de vaklieden op een bouwplaats maakt deel uit van de gespecialiseerde aannemerij… Resultaten Monitor MKB Bouw & Infra 2013 En hoe ziet de bouw er uit? De situatie in het midden- en kleinbedrijf in bouw en infra is problematisch, maar er gloort mogelijk licht aan het eind van de tunnel. Dat blijkt uit de monitor MKB Bouw & Infra van Panteia/EIM. De sector kampt met forse
concurrentieproblemen door de instroom van (te) goedkope arbeidskrachten uit Oost-Europa en de schijnzelfstandigheid. Het te laat of (gedeeltelijk) niet betalen door opdrachtgevers brengt een fors aantal bedrijven in problemen. De winstpositie van de bedrijven is verder verslechterd. Maar de werkgelegenheid stabiliseert, wat als een blijk van (enig) vertrouwen kan worden opgevat. Dat vertrouwen wordt mogelijk ook gevoed door de ontwikkeling van de werkvoorraad. De omzet- en prijsontwikkeling geven absoluut nog geen reden tot vreugde, maar wellicht wel tot enige hoop. Dat de sector hard toe is aan een sterke verbetering van de winstgevendheid is een open deur, maar blijkt zeker nog eens uit de negatieve ontwikkeling van de bedrijfsresultaten en de afname van de investeringsgeneigdheid. Het gehele monitor is overigens te vinden op www.aannemersfederatie.nl.
januari 2014
Jacques Monasch (PvdA): kom praten! Een van de gasten op de Jaarvergadering was het PvdA-kamerlid Jacques Monasch. “Vonden we toch vreemd, dat Minister Blok tijdens de vorige bijeenkomst aangaf dat de ‘6% BTW’ er niet inzat, en dat we een paar dagen later hoorden dat deze stimuleringsmaatregel alsnog werd voortgezet.”, vond één van de aanwezigen.“ “Begrijp ik,” antwoordde Monasch, “Maar er vielen toen heel onderhandelingen samen, en ook die tussen de fracties. Dat begrijpt u vast wel. En – er zijn denk ik ook verder de nodige zaken in de Begroting opgenomen waar u mee aan het werk kunt. Ik denk aan de 400 miljoen investering in het Energieakkoord, een revolverend energiefonds waardoor particulieren met een lage rente geld kunnen lenen voor het renoveren van hun woning, en niet te vergeten de verduurzaming van de voorraad…” Gijs Buis herinnerde hem aan de ‘leesbrildiscussie’: “U zei een tijdje terug dat we een leesbril moesten kopen als we de investeringsmaatregelen voor de Bouw niet in de Begroting konden vinden. Maar ook mét leesbril konden we dat door ons zeer gewenste fonds voor Stadsvernieuwing niet vinden… En ook missen we de erkenning van de rol van de Bouw als belangrijke productiefactor voor het land… Maar – we hebben een gewaardeerde vertegenwoordiger in u als woordvoerder bouw, dus u moet weten dat we de maatregelen die het wél gehaald hebben, op waarde weten te schatten. …” Monasch deed een suggestie. “Is het een plan wanneer u eens met een delegatie langskomt, en ik u in contact breng met de woordvoerders binnen de Kamerfractie? Ook woordvoerders op andere terreinen hebben er immers belang bij dat ze weten wat er in de gespecialiseerde aannemingsbedrijven speelt.” En inderdaad: of het nou Onderwijs, Economische Zaken (=innovatie) of Werkgelegenheid is: zonder de gespecialiseerde bouw… ■
Jacques Monasch (PvdA): “Goed als ook andere kamerwoordvoerders weten wat er speelt bij de gespecialiseerde aannemers…”
39
Terra Tones SILVER
Bezoek onze website www.mosa.nl/terratones
Tekst & foto: Remus Aussen
Nieuwe ontwikkeling rond
‘Vloerenbesluit’ Onlangs gehoord: “Er mogen geen cementdekvloeren meer worden gelegd!” Voor de goede orde: dit is niet waar. Hoe zit het dan: volledig handmatig mag niet meer dan 20 m2 per persoon per dag gelegd worden, met een maximum van 40 m2 per dag op een locatie. Bron: Arbocatalogus Afbouw, te vinden via Google op ‘akkoord vloerenbranche arbeidsinspectie’. En er zijn ontwikkelingen. Deze regel wordt inmiddels geïnterpreteerd als ‘op een project mag handmatig niet meer dan 40 m2 cementdekvloer worden verwerkt’; een maatregel die met name is ingezet om te voorkomen dat vloerenleggers de gehele dag met dit zware materiaal, en ook nog op de knieën, moeten werken. Onder andere Arbouw en het Coronel-Instituut hebben onderzoek gedaan naar de gezondheidsgevolgen van deze fysieke belasting, en geconstateerd dat deze (te) groot zijn. De aanwijzing dat in projecten groter dan 40 m2 niet handmatig een zand/cement afwerkvloer mag worden gelegd, treft de tegelbranche echter onevenredig zwaar: ja, ook tegelzetters leggen cementdekvloeren. Maar in tegenstelling tot de vloerenleggers verrichten zij vooral ook andere werkzaamheden… zoals tegelzetten. Mede om deze reden is binnen het BOVATIN IPC-project gewerkt aan een lichtgewicht dekvloer (zie foto, en zie ook de vorige BOVATINfo), om de werkzaamheden van vloerenleggers en van tegelzetters die wel eens een vloer leggen, minder belastend te maken. Het materiaal is inmiddels, onder de naam ‘Airbase’ op de markt.
Afspraak met de Arbeidsinspectie Naar aanleiding van deze ontwikkeling heeft BOVATIN in november overleg gevoerd met de Arbeidsinspectie (Inspectie SZW). De volgende afspraken zijn gemaakt: • De Inspectie ziet in dat tegelzetters ook ander werk doen, maar de 40 m2-maatregel voor zandcementdekvloeren blijft van kracht. Hier zal ook op gehandhaafd worden. • De Inspectie constateert dat, met de ontwikkeling van de lichtgewicht dekvloer, er sprake is van een andere, lagere belasting. • Er zal aan het Coronel Instituut verzocht worden om te onderzoeken hoeveel lager deze belasting is voor de verwerker van dit nieuwe materiaal. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek zal, zo verwacht de Inspectie, naar alle waarschijnlijkheid het ‘vloerenbesluit’ aangepast worden bij Ministerieel besluit. • Tot het moment van deze besluitvorming, zo heeft de Inspectie toegezegd, zal de Inspectie niet handhaven bij degenen die werken met dit lichtgewicht vloermateriaal. Zodra het nieuwe Besluit van kracht is, hoort u dat natuurlijk – net als dit bericht - als eerste. ■ www.arbocatalogus-afbouw.nl www.airbasedekvloer.nl
41
42
BOVATINFO
Werk stofvrij! …en met het juiste gereedschap… De discussie over stofvrij werken (en, niet te vergeten, over de hoge boetes waar een bedrijf tegenaan kan lopen…) zorgt ervoor dat steeds meer tegelzetbedrijven stofvrij werken dan wel op zoek gaan naar (beter) gereedschap dat ervoor zorgt dat hun medewerkers op een verantwoorde wijze kunnen omgaan met bijvoorbeeld (fijn)stof. En daarmee krijgt BOVATIN ook steeds meer vragen. Beantwoorden we graag, maar – in dit geval hebben we ook even bij de Inspectie SZW van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (ofwel de Arbeidsinspectie) gecheckt hoe bedrijven zo’n aanschaf het beste kunnen aanpakken. En de Arbeidsinspectie verschafte deze informatie graag. Dus, geen koopadvies - ook omdat u vermoedelijk al lang beschikt over een waaier aan slijp- en ander gereedschap - maar gewoon punten waar u op moet letten en een methode om slim het passende stofvrij-materieel te kiezen. Binnenkort sowieso meer over dit onderwerp – zowel vanwege de boetes als vanwege de gezondheid van uzelf, uw medewerkers en(!) uw klanten. Er zijn diverse bronafzuigers (combinaties van een stofzuiger en een hulpstuk dat op diverse merken/typen slijpers past) op de markt. De apparaten beschikken meestal wel over het een CE- of CC-label. De fabrikant stelt dat, al heeft hij geen keuringsrapporten van bijv. TNO beschikbaar, het apparaat aan ‘alle normen’ voldoet. En nu? Arbeidsinspectie: “Een werkgever moet arbeidsmiddelen beschikbaar stellen die aan de Warenwet(besluiten) voldoen. Een CE markering op gereedschap geeft aan dat de apparatuur voldoet aan bepaalde producteisen (Warenwetbesluiten). Als bij een CE machine een EG verklaring van overeenstemming en een (Nederlandstalige) gebruikshandleiding zit, dan mag de werkgever ervan uitgaan dat het product aan bepaalde eisen voldoet. Dit betekent echter niet dat bij gebruik van dit product de blootstelling aan (kwarts)stof beneden de grenswaarde blijft! Daar zegt een CE-keurmerk niets over.
Zodra de machine gebruikt wordt, krijgt men te maken met gebruiksvoorschriften, zeg maar het veilige en gezonde gebruik zoals de Arbowet dit beoogt. Bij bewerken van steenachtige materialen kan kwartsstof vrijkomen. Dat is een kankerverwekkende stof en kent een vastgestelde grenswaarde van 0,075 mg/m3. Met andere woorden, dit voorschrift zegt dat men ervoor moet zorgen dat de blootstelling altijd zo laag mogelijk moet zijn, en dat in ieder geval de grenswaarde niet overschreden mag worden. En dat is in feite alleen te bepalen door de situatie te meten/beoordelen. Om te voorkomen dat een werkgever iedere keer verplicht moet gaan meten/beoordelen, is op grond van bekende meet- en beoordelingsresultaten dat werk al gedaan door erkende instanties en instituten. Door gebruik te maken
van deze bekende en gevalideerde gegevens kan de werkgever zich aanzienlijke kosten besparen, en bovendien nagaan of hij bij het uitvoeren van de werkzaamheden met deze apparatuur de blootstelling onder de grenswaarde kan houden. Stichting Arbouw en TNO hebben op hun website deze gegevens gepubliceerd.” Dus, hoe kan een tegelzetbedrijf aan gereedschap aflezen dat het geschikt is voor het werk waar hij het voor wil gebruiken (als stofzuiger met hulpstuk op een slijper/zaagtafel, voor het afslijpen van tegels)? Welke markeringen, welke keuringen?
Arbeidsinspectie: “Deze gereedschappen zijn op twee sites te vinden: 1. De site van TNO (www.stofvrijwerken.tno.nl) of 2. op de site van Arbouw (www.stofvrijwerken.nl) Als de werkgever besluit de werkzaamheden uit te voeren met apparatuur waarvoor op de genoemde websites een prestatietoets (TNO methode) of een geteste stofzuiger met apparatuur (Arbouw methode) is afgenomen en met in achtneming van de daarbij genoemde toepassingsvoorwaarden, wordt de blootstelling als doeltreffend beheerst beschouwd.
Het is dus van belang na te gaan wat er moet gebeuren (bijvoorbeeld tegels op maat maken) welke geschikte apparaten er op de markt zijn en of dat apparaat eventueel in combinatie met stofzuiger op de site van TNO of Arbouw voorkomt. Is dat niet zo en de werkgever houdt vast aan zijn keuze dan zal hij moeten kunnen aantonen dat de apparatuur of de combinatie van apparaten voldoet aan de eisen. (dus zelf laten meten/beoordelen). Als een fabrikant zegt dat bij gebruik van zijn stofzuiger in combinatie met de door u uit te voeren werkzaamheden de blootstelling van de
Tekst & foto: Remus Aussen
werknemers onder de grenswaarde kan blijven dan moet hij dat kunnen aantonen (bijvoorbeeld middels meetresultaten of andere kwantitatieve beoordelingsresultaten) Het kan zijn dat de site van TNO aangeeft dat de apparatuur ook gebruikt mag worden in combinatie met een stofzuiger die voldoet aan minimaal dezelfde (of hogere) eisen dan waarmee is getest. Soms is als aanvullende maatregel het dragen van adembescherming verplicht. Ook dat wordt op de site van Arbouw aangegeven (door middel van een Pop-up scherm, dus let u er op dat u eventuele. Popup-blokkering voor deze site heeft uitstaan). Wat is dan de functie van de site www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl? Arbeidsinspectie: “Op www.arbovriendelijkehulpmiddelen.nl staan hulpmiddelen die de arbeid over het algemeen gezonder en veiliger maken. Het gebruik van de hulpmiddelen op deze site biedt echter geen garantie dat de blootstelling van de werknemer beneden de grenswaarde blijft. In sommige gevallen is nog aanvullende ademha-
lingsbescherming noodzakelijk en de werkgever blijft bij gebruik van deze middelen verplicht om aan te tonen dat de blootstelling voldoende beheerst is (in tegenstelling tot gebruik van apparatuur die op de hierboven genoemde sites van TNO en Arbouw staat).” Kortom: op basis van deze informatie zou u de investeringen kunnen doen waarmee u aan de wetgeving voldoet, en – minstens even belangrijk – maatschappelijk verantwoord werkt. En u kunt ‘op maat’ kiezen uit wat er op de markt is. Wat immers hoe dan ook voorkomen moet worden is dat u investeert en alsnog tegen een boete van de Inspectie SZW aanloopt… Een vraag aan u. Om u te kunnen informeren, is het voor BOVATIN ook van belang wat u wilt weten. Beschikt u zo over voldoende informatie voor uw investering in stofvrij werken? Of kunt u toch niet vinden wat u zoekt? Laat het ons weten, dan kunnen wij u en anderen verder informeren. Mail naar: redactie@bovatin.nl
Tegeltiller uit het IPC-project: …’goedgekeurd’ door de mannen van Kirry Zwarthoed! Je kunt de leukste oplossingen bedenken voor technische kwesties. Maar ze moeten in de praktijk wel werken, en niet alleen voor de uitvinder zelf. En daarom hadden Robert Hurkmans en Leo Pol de experimenteerversie van de tegeltiller meegenomen van het Zuiden naar het Noorden van Nederland, om hem daar eens door een groep Volendamse tegelzetters te laten beoordelen. Immers, Volendammers staan erom bekend dat ze hun mening niet onder stoelen of banken steken. En wat vonden ze ervan? Om een uur of vier kwamen de mannen terug op de werf van Kirry Zwarthoed (www.kirry.nl), en stond het apparaat al op ze te wachten – de ‘uitvinders’ ernaast. En na een korte inleiding over het doel van het IPC-traject en de vragen aan de tegelzetters, mochten ze het apparaat uitproberen. Voor het collectief ‘Tegeltiller’ was het toch wel een spannend moment. Immers, wat doe je als de praktijkmensen zouden vinden dat je apparaat geen toekomst heeft? Zover kwam
het echter niet. Misschien kwam het doordat de mannen, na een dag zwaar werk, hun rug, schouders en armen goed voelden, maar – iedereen was enthousiast. Zowel over de werking van het apparaat, over de mogelijkheid om er ook eenvoudig buttering-floating mee te kunnen werken, als over het totale ‘gevoel’ van het stuk techniek. Zo blijft ’t toch handwerk! “Het is wel een machine, maar je kunt toch met je handen blijven werken”, vonden de gebruikers. “En hoe lang doe je nou met zo’n accu?”, was de tweede vraag. Daarnaast had men nog wel enkele adviezen over onder andere een duwstang, de plaatsing van de wieltjes en de wens om de besturing zowel los als gemonteerd te kunnen gebruiken. Plus – nu er steeds meer 2 centimeter dikke 120x120-tegels in de mode raken, kon de
■
zwenkarm wel iets langer. “Dank voor jullie kritische blik, die adviezen nemen we mee!”, vonden Leo en Robert. Toen iedereen al weg was, kwam een laatste tegelzetter binnen. “O, wat is dat? Een tiller? Mooi! Kan ik die morgen mee krijgen, ik moet tegels van 60 kilo plaatsen…” Dat kon helaas nog niet – al zou het apparaat de tegels probleemloos aankunnen. Maar het zal niet lang meer duren voor de tegeltiller besteld kan worden! En – misschien hebt u inmiddels dit apparaat al op de VERIS-huisbeurs gezien…? ■ Reageren? redactie@bovatin.nl
43
Sopro DF 10® DesignVoeg Flex
Duurzaam mooi en hygiënisch.
en rvrij luie ns s k l ka urgla kle
ing tegen herm escg rs* b e i a r in extre re zu
immelvorming t sch der n i h ver
erend uilw en v r te wa
Kalksluiervrij en gelijkmatige kleurglans door OPZ®-Technologie Makkelijk in onderhoud, water- en vuilwerend Verhoogde bescherming tegen schimmel en micro-organismen Verhoogde weerstand ook tegen zure reinigingsmiddelen* Veredelbaar met Sopro Glitter in goud en zilver Binnen- en buitenshuis Nu verkrijgbaar in 21 aantrekkelijke kleuren *in vergelijking met conventionele cementgebonden Sopro voegmortels bij huishoudelijke toepassing
Sopro Nederland BV · Kruyderlaan 21a · NL-3431 BM Nieuwegein Telefoon +31 (0)30 60 50 214 · Telefax +31 (0)30 60 50 896 · www.soprobv.nl
Download-scan voor technische productinformatie
Tekst & foto’s: Michel Oprey & Beisterveld
Michel Oprey & Beisterveld staat in de startblokken voor seizoen 2014. Afgelopen jaar werd duidelijk dat 2 centimeter dikke keramische tegels voor tuinen en parken definitief hun plaats hebben veroverd tussen alle bestratingsalternatieven die op de markt verkrijgbaar zijn. Hoewel wij een rotsvast geloof blijven houden in de markt voor natuursteentegels is deze productgroep een vast onderdeel van ons assortiment geworden. We zijn er van overtuigd dat keramische tegels ook in outdoortoepassingen volledig ingeburgerd raken. Voor seizoen 2014 hebben we het assortiment keramiektegels daarom nóg verder uitgebreid. Voor outdoor komt het aanbod uit op maar liefst 80 types en maten! Met name de prachtige kwartsiet- en houtstructuurtegels zijn nagenoeg niet meer van de echte natuursteen te onderscheiden. Voor indoor hebben we eveneens tientallen nieuwe keramiekseries geselecteerd die uitstekend te combineren zijn met ons mozaïekprogramma. Een groot gedeelte van deze noviteiten is door Oprey & Beisterveld zelf ontwikkeld bij de fabrikant. Om deze productgroep de presentatie te bieden die het verdient hebben we onze showrooms en showtuinen uitgebreid. In onze vestiging in Vianen hebben we er maar liefst 600 m2 en in Echt 400 m2 presentatieruimte bij gekregen. We nodigen u van harte uit om een kijkje te komen nemen in een van onze vestigingen en kennis te maken met ons nieuwe assortiment! ■ Voor meer informatie: www.mo-b.nl
45
46
BOVATINFO
In de showroom:
Slate Stone! Slate stone is vanaf nu, dankzij signalen uit de markt, ook verkrijgbaar in de kleur creamy white Maar – kende u Slate stone eigenlijk al…? Slate stone neemt een geheel eigen plaats in te midden van de zogenaamde ‘dunne plaatmaterialen’. Want – het is niet een keramisch-, maar een natuursteenproduct. We kwamen het een tijd geleden al tegen in de showroom van Tegelzettersbedrijf Loomans, die immers één van de deelnemers is in de ontwikkeling van de tilmachine binnen het IPC-project (zie elders in dit blad). Slate stone bestaat uit een dunne laag echt natuursteen op een ondergrond van fiberglas. Deze unieke samenstelling zorgt dat het natuursteen breed toepasbaar is, en bovendien eenvoudig is te plaatsen. De dunne laag natuursteen en de flexibele ondergrond maken Slate stone tot een natuursteenproduct dat flexibel, licht van gewicht en eenvoudig te snijden is.
Ardal: het nieuwe Voegenassortiment Tekst: Lieke van Lieshout, Ardal Hogere kwaliteit voegen, een houdbaarheid van 18 maanden, 32 top kleuren, dat zijn onder andere de unieke eigenschappen van het nieuwe Ardal voegenassortiment. Ardal is altijd in beweging om in te spelen op nieuwe trends en ontwikkelingen binnen de tegelzetbranche, maar ook op uw wensen en behoeften. Daarom presenteert Ardal, met trots en genoegen, een nieuw en innovatief voegenassortiment met een breder toepassingsgebied.
Slate stone is zelfs te verwerken op een ronde of bolle ondergrond. En, als je het licht verhit, zelfs in een hoek van 90 graden. Slate stone is verkrijgbaar in leisteen en kwartsiet. De productietechniek van Slate stone kan vooralsnog alleen worden toegepast met deze twee typen natuursteen, aangezien deze steentypen opgebouwd zijn uit verschillende lagen. Het is nog niet mogelijk om dit met graniet of marmersoorten te produceren. Beide soorten zijn verkrijgbaar met en zonder zelfklevende achterzijde. De kleuren: • Slate stone copper • Slate stone Deoli green • Slate stone Golden • Slate stone platinum grey • en de nieuwe kleur: Slate stone creamy white!
■
Meer informatie: www.tegelhandelloomans.nl www.steenbokholland.nl
Nieuw in assortiment
Eigenschappen
Bostik Premium Voeg
Hoogwaardig multifunctionele voeg
Bostik PowerVoeg
Hoog belastbare voeg
Bostik Flex Voeg
Thermisch belastbare voeg
Bostik Maxi Voeg
Brede voeg
De producten ArdaJoint Standaard en ArdaJoint Natura blijven ongewijzigd. Het nieuwe voegenassortiment leveren wij in eenvoudig hanteerbare, vochtafstotende, folie zakken. Dit leidt tot onder andere een langere houdbaarheid en duurzaamheid van de producten. ■ Voor meer informatie www.ardal.nl.
januari 2014
Palette CAD, meer dan een doosje software Tekst & foto: Daan Spork, PaletteCad De 3D ontwerpsoftware Palette CAD heeft inmiddels wereldwijd meer dan 10.000 gebruikers. De tegel –en sanitair branche is hierin goed vertegenwoordigd. Het resultaat: eenvoudig ontwerpen met de tegels uit uw assortiment en een professionele presententatie naar uw klanten. Presenteer uw 3D ontwerp in fotokwaliteit, en verras uw klant met een 360° presentatieA! Aan het ontwerp hangt tevens de stuklijst met aantal tegels, netto en bruto m2 en eventueel de profielrails. Bekijk de voorbeelden op YouTube: http://www.youtube.com/user/PaletteCADNL Voor meer informatie bezoek onze website, en vraag vrijblijvend een informatiepakket aan: www.palettecad.com/nl Één servicepakket dat eenvoudig alles omvat Palette CAD helpt u met de verkoop van uw tegels, onze service helpt u met het gebruik van Palette CAD. Het servicepakket omvat alle hulp die u nodig kan hebben.
Groepsscholing. Om de 3 weken. Zo vaak als u wenst. Scholing voor software is vaak duur. Vaak een te hoge drempel om (nogmaals) advies te krijgen over het programma. Palette CAD creëert een win-win situatie door de groepsscholingen kosteloos aan het servicepakket toe te voegen; onze klanten gaan op de juiste manier met het programma om, en u kost het geen cent extra. Iedere 3 weken organiseert Palette CAD deze groepsscholing. U kunt hier zo vaak als u wilt kosteloos aan deelnemen. Deze dagen zijn, inclusief lunch, tot in de puntjes verzorgd. De scholing wordt aangepast aan de klanten die zich hebben aangemeld. De basisscholing komt vaak terug, daarnaast worden specifieke thema’s behandeld. Uiteraard wordt er ook tijd vrij gemaakt om individuele vragen te beantwoorden. Helpdesk en online support Naast deze scholingen omvat het servicepakket ook de telefonische helpdesk en online support. Wanneer u tijdens het ontwerpen vragen heeft, belt u ons op, en dan kijken wij direct mee en geven we de support die nodig is. Updates Palette CAD staat intussen niet stil. Continu wordt aan de software gewerkt om aan de wensen van onze klanten voldoen. Het servicepakket omvat het recht op iedere update. In januari 2014 komt de nieuwe versie 8.1 op de Nederlandse markt. Naast het programma krijgen ook de bibliotheken de nodige updates. Uiteraard vallen ook deze binnen het servicepakket. Aanmelden U werkt nog niet met Palette CAD? Maar u wilt graag een scholing bijwonen om te kijken wat Palette CAD voor u kan betekenen? Neem gerust contact op via de e-mail: info@palettecad.info of telefonisch: 045 – 56 50 720. ■
47
SAmEN StErkEr BouwCenter en Imabo gaan samen verder onder de naam Bouwcenter. Samen zijn wij nóg sterker en daar wordt u als professioneel tegelzetter ook sterker van!
VAN PROFESSIONAL TOT PROFESSIONAL
Wij kennen u en u kent ons. Uw vak is ons vak, wij weten precies wat u nodig heeft en hebben dat allemaal onder één dak. Wij kennen ook de lokale markt, weten wat er speelt en kunnen u daardoor al vroeg in het bouwproces ondersteunen. En wij zijn flexibel. Ons bedrijf gaat niet om vijf uur dicht. Als u ons nodig heeft, zijn wij er. Wij zijn namelijk ook ondernemers. Net als u. Dat Bouwcenter en Imabo samen verdergaan, levert u ook spijkerharde voordelen op: nog scherpere prijzen bijvoorbeeld. Bouwcenter is de grootste bouwtoeleverancier in Nederland en dus een belangrijke partner voor fabrikanten. Grote projecten kunnen wij concurrerend aanbieden en goed begeleiden. Dat wat u als bouwprofessional nog sterker maakt!
Tekst: Remus Aussen/VLK Afbeelding: VLK
VLK:
Natte ruimte, maak hem waterdicht! Doucheruimten in sportcomplexen en badkamers in huis staan dagelijks bloot aan water. Zwembaden en wellness-centra helemaal. Kimband in de randen, netjes betegelen en afkitten… en toch blijkt dat in de praktijk niet altijd voldoende. We brengen het toch weer even onder de aandacht. Op tijd afspreken! De meeste lijmfabrikanten geven dan ook aan dat hun kitten en voegen ‘waterwerend’ zijn, hetgeen betekent: geen garantie voor een verhoogd waterdicht systeem. Hoe zit dat? De Vereniging Lijmen en Kitten (VLK) is een werkgroep gestart om bij zowel de branche als bij de consumenten en de institutionele opdrachtgevers (woningcorporaties, ontwikkelaars) te benadrukken dat tegelwerk altijd de beste oplossing is voor een badkamer of andere natte ruimte – maar, voor het beste en blijvend resultaat, in combinatie met een enkel- of tweelaags membraan. En de BOVATIN ondersteunt dit initiatief. Belangrijk, want uw opdrachtgever zal niet als vanzelf tijdens de prijsonderhandelingen instemmen met de meerprijs van waterdichtmateriaal en uw werk. Maar uiteindelijk neemt hij met de keuze voor een waterdichtlaag een belangrijke en goede beslissing voor de lange termijn. En deze folder kan hem – en u – daarbij van dienst zijn. ■ Meer weten? Check de folder op http://issuu.com/bovatin/docs/waterdicht Folders bestellen? Vul het formulier in bij http://www.vlk.nu/contact
49
50
BOVATINFO
Vloerverwarming in de dekvloer? Pas vóór afwerking het opstook- en afkoelprotocol toe! Vloerverwarming en tegels vormen een ideale combinatie. Tegels zijn immers de best denkbare warmtegeleiders, en een ruimte die de combinatie van vloerverwarming en tegels is uitgerust, voelt prettig aan. Plus: men bespaart nog energie ook! Wel moet er bij het afwerken van calciumsulfaat of cementgebonden dekvloer met vloerverwarming een bepaalde procedure gehanteerd worden: het ‘opstook- en afkoelprotocol. Dit opstook- en afkoelprotocol moet bij voorkeur meermaals worden uitgevoerd voordat de tegels worden aangebracht. En na het betegelen volgt u het ‘opstookprotocol’. Waarom noodzakelijk? Onder vloerverwarming wordt hier een warmwaterleiding verstaan die in een vloer is opgenomen. De vloer boven die waterleiding moet tenminste 25 mm dik zijn. En waarom deze protocollen: In dekvloeren waarin vloerverwarming is opgenomen, kan anders scheurvorming ontstaan door thermische lengteveranderingen. Ter voorkoming hiervan moet u de vloerverwarming langzaam en met regelmaat op temperatuur te brengen. Hanteer daarbij dit opstook- en afkoelprotocol.
...En zo moet die vloer ook blijven….! (foto: Korzilius Selva Antigua)
Belangrijk: een opstook- en afkoelprotocol voor vloerverwarming gaat uit van de watertemperatuur van de verwarmingsinstallatie en niet van een eventuele thermostaattemperatuur in de betreffende ruimte. Het is verstandig om het proces voort te zetten tot het water een temperatuur heeft bereikt van ten hoogste 40 °C. Algemeen geldt dat het water niet warmer dan maximaal 40 °C mag worden. Installatiebedrijven geven nogal eens een maximum temperatuur aan van 55 °C. Een zo hoge watertemperatuur maakt echter de kans op scheuren en onthechting (losrakende tegels) veel groter! Dus – houd het bij 40 °C. En raad het ook de eindgebruiker dringend af om de watertemperatuur hoger te zetten. Stem het opstookprotocol dus eveneens af op 40 °C. Ook is het van belang dat de dekvloer ongeveer op eindsterkte is. Dit betekent dat cementgebonden dekvloeren bij voorkeur niet binnen 28 dagen worden opgewarmd. Voor calciumsulfaatgebonden dekvloeren kan dit desnoods, afhankelijk van de mortelkwaliteit, wel iets eerder gebeuren. Calciumsulfaat heeft namelijk een hogere interne buigtreksterkte. Hoeveel eerder is niet goed aan te geven; dat is afhankelijk van de omstandigheden waaronder de vloer is gedroogd. Als vuistregel kunt u aanhouden dat de calciumsulfaatvloer niet meer dan 3 gewichtsprocenten vocht mag bevatten. Dit vochtgehalte bepaalt u met een calcium carbid meter.
51
januari 2014
Opstook/afkoelprotocol (voorbeeld) Onderstaand voorbeeld gaat uit van een omgevingstemperatuur van 15°C voorafgaand aan het opstarten van het protocol. Het opstook- en afkoelprotocol: hoe werkt het? • Start met een watertemperatuur die 5 °C hoger is dan de omgevingstemperatuur van de betreffende ruimte. De watertemperatuur leest u af op de verwarmingsinstallatie. • Verhoog de watertemperatuur iedere 24 uur (of langer) met 5 °C, net zolang tot de aanbevolen maximale watertemperatuur van 40 °C is bereikt (zie opmerkingen hiervoor). • Houd de maximum watertemperatuur minimaal 24 uur stabiel op 40 °C. • Verlaag daarna de watertemperatuur iedere 24 uur met 5 °C, net zolang tot de starttemperatuur weer is bereikt. Steeds vaker komt het voor dat een vloerverwarmingssysteem ook kan koelen. Bij een dergelijk systeem is het belangrijk (zeker ’s zomers bij hoge temperaturen) dat de afkoelcyclus wordt doorgezet totdat de minimale temperatuur op de verwarmings- en koelunit 15 °C bedraagt. • Wanneer er voldoende tijd beschikbaar is, herhaal deze cyclus dan meerdere malen. • Wijs ook de eindgebruiker/consument op dit opstook/afkoelprotocol, en geef hem een exemplaar/kopie/pdf-bestand van deze tekst. Het opstook- en afkoelprotocol moet namelijk ook na langdurige stilstand van de vloerverwarming worden gevolgd! ■
Opstookprotocol dag 1: watertemperatuur
20 °C
dag 2:
25 °C
dag 3:
30 °C
dag 4:
35 °C
dag 5:
40 °C
dag 6:
40 °C
dag 7:
35 °C
dag 8:
30 °C
dag 9:
25 °C
dag 10:
20 °C
dag 11: herhalen of beëindigen
40 °C
Afkoelprotocol
Bij voorkeur de procedure opnieuw opstarten en deze meermaals uitvoeren. Mocht dit – gezien de beschikbare tijd – niet kunnen,dan de installatie in gebruik nemen.
WAARSCHUWING Leg op de vloer een thermometer, zodat u de oppervlaktetemperatuur van de vloer nauwgezet in de gaten kunt houden. Heeft het oppervlak van de dekvloer een temperatuur van 31 °C, dan mag u de watertemperatuur NIET verder verhogen. U kunt dan meteen met het afkoelprotocol beginnen.
…Na het betegelen: pas nu het ‘opstookprotocol’ toe! U past dus eerst het opstook- en afkoelprotocol toe voor de nog onbetegelde dekvloer, en daarna brengt u de tegels aan. Voor het vervolg geldt dan: • Na het leggen in een dunbed- of middenbedlijm moet opnieuw minsten twee weken worden gewacht met het inschakelen van de vloerverwarming. • Bij verwerking in een dikbedlijm of speciebed moet minstens vier weken worden gewacht met het inschakelen van de vloerverwarming. En tot slot past u het opstookprotocol toe. Na de ‘wachtperiode’ voert u de temperatuur van het vloerverwarmingssysteem, nu wél middels de kamerthermostaat(!), op met 1 graad per twee dagen, met als basis de onverwarmde watertemperatuur. De temperatuur van de wateraanvoer mag (zie boven) niet hoger worden dan 40 °C. De temperatuurcurve in de vloer moet zo vlak mogelijk zijn, dus vermijd snelle temperatuurswisselingen!
Erkenningsregeling Vrije vestiging Tegelzettersbedrijf Als gevolg van de wijzigingen in de Vestigingswetgeving worden er door de overheid geen specifieke eisen meer gesteld aan het vakmanschap van tegelzettersbedrijven. Dus iedereen, ook wanneer men niet beschikt over de benodigde ondernemers- en technische vaardigheden, kan een tegelzettersbedrijf beginnen!
Grote onduidelijkheid omtrent kwaliteit Het gevolg van de vrije vestiging is grote onduidelijkheid voor de opdrachtgever omtrent de kwaliteit die een tegelzettersbedrijf te bieden heeft. Onduidelijk voorwaarden en kwaliteitscriteria zijn derhalve troef. De kans op teleurstellingen en onoplosbare geschillen is groot.
Erkenningsregeling als oplossing Het is dus in het belang een “keurmerk” voor de kwaliteit van tegelzettersbedrijven te hebben. Teneinde het vakmanschap in de branche te behouden en nog verder te bevorderen heeft de Bond Van Aannemers van tegelwerken In Nederland (BOVATIN) daarom een Erkenningsregeling in het leven geroepen. De uitvoering van deze regeling ligt in handen van een aparte stichting: de Stichting Gespecialiseerde Aannemers Tegel- en natuursteenverwerking (SGAT).
Algemene ondernemersvaardigheden en bedrijfstechniek Om in aanmerking te komen voor erkenning dient de leiding van het bedrijf niet alleen te beschikken over algemene ondernemersvaardigheden, maar dient er ook te worden voldaan aan specifieke eisen van bedrijfstechniek en kennis van materialen en aanbrengtechnieken.
Opleiding en arbeidsomstandigheden Voorts wordt jaarlijks gecontroleerd of erkende bedrijven hebben voldaan aan de opleidingsverplichtingen voor het personeel op grond van artikel 35B van de Bouw-CAO en de eisen voortvloeiend uit de ARBO- en milieuwetgeving. Ook van de bedrijfsleiding wordt verwacht dat zij regelmatig de speciaal voor hen door SGAT opgezette cursussen en trainingen volgen.
Technische eisen, algemene voorwaarden en geschillenregeling De door S.G.A.T. erkende bedrijven dienen te werken op basis van het European Technical Report N300, hanteren de algemene voorwaarden van de BOVATIN, lossen klachten op conform de voorgeschreven Code Klachtenbehandeling en laten eventuele geschillen beslechten door de Stichting Geschillenoplossing Tegelwerken (SGOT).
Controle op werken in uitvoering Periodiek worden ook werken in uitvoering van de erkende bedrijven door inspecteurs bezocht. Naar aanleiding van deze bezoeken worden er gerichte aanwijzingen en verwerkings- en opleidingsadviezen gegeven om de kwaliteit van het uitgevoerde tegelwerk op een nog hoger niveau te brengen.
Waaraan is een Erkend bedrijf te herkennen? Nadat is gebleken dat men nog steeds aan alle eisen voldoet wordt aan een Erkend bedrijf jaarlijks een Erkenningscertificaat voor het betreffende jaar verstrekt. Daarnaast ontvangt men ook jaarlijks een schildje waarop is vermeld dat men voor het betreffende jaar is erkend. Bij het secretariaat is bovendien een lijst verkrijgbaar van de erkende bedrijven.
Erkenning staat voor kwaliteit en zekerheid Voor de opdrachtgever biedt Erkenning de zekerheid dat het betreffende tegelzettersbedrijf serieus bezig is met kwaliteit, nieuwe ontwikkelingen op de voet volgt en uiteraard werkt met goed opgeleid en gemotiveerd personeel. De werkzaamheden worden uitgevoerd op basis van de meest recente technische inzichten zoals neergelegd in de Nederlandstalige versie van het European Technical Report N300. Mochten er in de uitvoering desondanks toch problemen ontstaan, dan worden deze op professionele wijze, zonodig via SGOT, opgelost. Voor meer informatie:
S.G.A.T. Postbus 85, 7460 AB Rijssen Tel. (0548) 53 85 05 • Fax (0548) 53 85 01 E-mail: sgat@sgat.nl • Website: www.sgat.nl
53
SGAT-NIEUWS
Met IKOB-BKB er achter, staat zeKerheID VOOrOp KOMO-procescertificatie Gespecialiseerde aannemers: Dakdekken Leidekken Zink- en Koperwerk Tegelwerk Na-isolatie Metselen Lijmen Voegen Overig: Buitengevelisolatie Afbouw Betonreparatie Energielabels + maatwerkadvies Systeemcertificatie: ISO 9001 en 14001 VCA*/** Erkenningen: Bouwgarant SGAT Projectinrichting
IKOB-BKB: De certificeerder van het huis.
IKOBKB
Certificering biedt uw bedrijf veel mogelijkheden. Zeker in deze tijd. Het is voor uw opdrachtgevers het signaal dat u aan de aanbestedingseisen (STABU) kunt voldoen. En een bedrijf dat keurmerken kan overleggen, onderscheidt zich in de markt. Bovendien staat u juridisch sterker en zijn uw medewerkers beter gemotiveerd om hun werk kwalitatief goed uit te voeren. Meer weten over certificering? Of over de aantrekkelijke combinaties van KOMO- en ISO/VCA-certificering? Informeer dan vrijblijvend bij IKOB-BKB.
IKOB-BKB BV Postbus 298 3990 GB Houten Tel. 030 - 635 80 60 info@ikobbkb.nl www.ikobbkb.nl
Gecertificeerde erkende bedrijven van de SGAT Noord holland
zuid holland
Utrecht
noord brabant
Tegelzetbedrijf Zwarthoed(Kirry) BV Boeijer 23 1132 GN Volendam www.kirry.nl
Jan Groen Tegelzetbedrijf BV Hoefweg 95 2665 CC Bleiswijk www.jangroentegels.nl
C.G. van den Bogaard Tegelzettersbedrijf Bredeweg 11 3945 PB Cothen www.tegelhuisbogaard.nl
Mutsaars BV Tegelzetbedrijf Kempenlandstraat 17a 5262 GK Vught www.mutsaars.bv
Ceramics BV Tegelzetbedrijf 1e Pijnackerstraat 75 3035 GN Rotterdam www.ceramicsbv.nl
Oostbörg BV Tegelzetbedrijf Stationsstraat 34 3451 BZ Vleuten www.oostborg.nl
J. Heijblom V.o.F. Tegelwerken Boerenkamplaan 120 5712 AH Someren www.heijblom.info
Van der Sluis Tegelwerken Ambachtstraat 10 3284 XW Zuid-Beijerland www.vandersluistegelwerken.nl
Tegelzetbedrijf R. van Putten BV Vleugelboot 26B 3991 CL Houten www.tegelzetbedrijfvanputten.nl
Tegelhandel Loomans Floreffestraat 100 5711 AE Someren www.tegelhandelloomans.nl
zeeland
Limburg
Tegelzetbedrijf K & J Dieleman Industrieweg 7 4538 AG Terneuzen www.tegelzetbedrijfdieleman.nl
Joma Tegel-Installatiebedrijf Sanderboutlaan 2b 6181 DN Elsloo www.jomategelhandel-sanitair.nl
Rongen Tegelzettersbedrijf V.o.F. Keizersveld 22 5803 AN Venray www.rongenvof.nl
Hilhorst-Surtec Tegels & Sanitair Wiebachstraat 28 6466 NG Kerkrade www.hilhorst.nl
Wijen Tegelhandel & Tegelzetbedrijf BV Pannenweg 100 6031 RK Nederweert www.wijentegels.nl
Rijvo Tegelhandel Volume 6 1446 WJ Purmerend www.rijvo.nl SVK Tegelwerken BV Postbus 33 1800 AA Alkmaar www.svktegelwerken.nl Groot Afbouwbedrijf BV Postbus 104 1130 AC Volendam www.grootafbouw.nl
januari 2014
Ik ben dan wel geen tegelzetter, maar... In deze kwartaalcolumn graaft Remus Aussen (53), de hoofdredacteur van BOVATINfo, wat in het vak van de tegelzetter. Hebt u een onderwerp waar hij eens in mag graven? Mail het naar redactie@bovatin.nl ! Ook als u op deze column wilt reageren, natuurlijk.
Stel. Er was eens. Iemand begint morgen een tegelzetbedrijf. Hij zoekt een aantal mensen bij elkaar dat geen werk heeft, en voor wie iedere Euro meegenomen is. Hij laat ze zich inschrijven bij de KvK, dus hij hoeft niets voor ze af te dragen. En hun prijzen… “Tsja, de markt bepaalt!”, stelt deze ondernemer. “En ik ben de markt, plus ik heb liever dat ze alleen voor mij werken. Dat schept een band, zeg maar. En ik betaal ze gewoon € 9,- per meter. Doen ze het met liefde voor!” Nee, hij wordt geen leerbedrijf, want leerlingen zijn duurder dan ‘zijn’ ZZP-ers, en – opgeleid worden ze uiteindelijk toch wel. Door anderen, of door schade & schande. Of niet, hem een biet. ”In crisistijd gaat het om meters, niet om mooi.” Vindt hij. Wat ook niet zo mooi is, is het feit dat de ZZP-ers hun PBM niet in orde hebben. Maar ja, als ze ziek worden of een ongeval hebben is dat toch hun probleem. Denkt hij.
Dit sprookje komt niet van ver. En het is grosso modo niet heel veel beter dan wat er in sommige sweatshops in Azië gebeurt. Het onderbetalen van ZZP-ers is niet tegen de wet. Daar kan BOVATIN dus bar weinig tegen ondernemen, anders dan – en dat doet de Bond, samen met de Aannemersfederatie met verve – het aankaarten van zulke misstanden en het aandringen op regelgeving. En veel volksvertegenwoordigers zijn niet doof voor deze geluiden – er wordt aan gewerkt. Maar een brancheorganisatie kan geen minimumprijzen opleggen. Staat de Bond binnen de kortste keren voor joker bij de rechter, als verliezende partij.
Hij is regelmatig de laagste inschrijver. “Tsja, dat is ondernemerschap, ik knal jullie zo van de kaart, jullie kunnen toch niet tegen mij op!”, lacht hij bedrijven uit die wel leerlingen, wel vast personeel hebben. En die goed werk leveren.
Staatssecretaris Bussemaker raakt niet in paniek van een dreigend tekort aan tegelzetters, vatte dagblad Cobouw onlangs de beantwoording van Kamervragen –weliswaar enigszins aangedikt – samen. Met een hink-stap-sprong trippelt de achterliggende beantwoording over het EIB-rapport heen, de essentie zorgvuldig vermijdend: je leidt meestal niet in een jaar een vakman of een ondernemer op, dus je wordt afhankelijk van buitenlandse instroom. Terwijl jongeren die dan dolgraag in de bouw willen instromen achter de geraniums terechtkomen. Nu dik ik het een beetje aan.
En toen gebeurde het: probleem op een werk. Bouwfout, want tegelzetten is een vak. “Nou jongens, dat is dan mooi jullie probleem!”, brieste hij tegen zijn ZZP-ers. “Gaat er dus de komende tijd een flink bedrag van jullie meterprijs af!” Want de opdrachtgever had hem in gebreke gesteld, en hij voelde er niets voor om daar voor op te draaien. Ondernemen is één ding, maar risico’s leg je bij anderen. Klant in de problemen, ZZP-ers in de problemen, reputatie van het fenomeen tegelwerk krijgt een smetje. Een goed einde zou zijn dat de klant de pers zoekt, en duidelijk maakt dat je maar beter niet in ‘prijzen die te mooi zijn om waar te zijn’ kunt trappen. En men verrichtte nog lang en gelukkig goed tegelwerk…
Eén ding kan wel. Komt u zo’n bedrijf tegen, praat dan eens met die ZZP-ers. Biedt ze een Euro meer, en leidt ze op. Zorg dat ze hun PBM gebruiken. En als u ze geen perspectief kunt bieden, laat het ze dan in ieder geval ZIEN.
Maar één ding. Stel dat deze Staatssecretaris ooit bij de Stichting Geschillen Oplossing Tegelwerken aanklopt wegens beroerd tegelwerk, en het beroerd tegelende bedrijf blijkt ook nog eens onvindbaar. Dan is dat, met oog op het voorgaande, nieuws. En wil ik – als het een openbare zitting is, natuurlijk – best dat nieuwsfotootje van haar teleurstelling komen maken… ■
55
G N I W SCHU
R A A W
OT T N E D LEI UCTIE! N A K IK CEP-RED U R B E G BI E Z U E I SER
Extreem geschikt voor het verlijmen van grootformaten Extreem witte kleur
| Let´s stick together | www.schoenox.nl |
N
E
Extreem comfortabele, standvaste dispersielijm met lange open tijd
DIN
de extreme SCHÖNOX TLX |
D2
TE
ens lg
test vo ge
| Zó gemakkelijk verwerkt
12004
I I I
januari 2014
VERZEKERINGSDIENST
Wijziging Bedrijfsregeling
Brandregres 2014
Allereerst willen ook wij u een gezond en gelukkig 2014 wensen. We hopen dat u 2013 goed heeft kunnen afsluiten en dat 2014 een succesvol jaar voor u wordt. 2014 is begonnen met een belangrijke wijziging. Per 1 januari 2014 heeft het Verbond van Verzekeraars de Bedrijfsregeling Brandregres (BBr), een bedrijfsregeling welke door vrijwel alle Nederlandse Verzekeraars wordt onderschreven, aangepast. Deze wijziging heeft grote gevolgen voor u als ondernemer. De regeling voor particulieren zal in 2014 gehandhaafd blijven. Maar de regeling voor de zakelijke markt is komen te vervallen en hierdoor is volledig regres (verhaal) bij schade mogelijk. Deze regeling gaat van start bij iedere schade die ontstaat ná 31 december 2013. Meer schade verhalen op ondernemers Tot nu toe kostte het ondernemers maximaal € 500.000,- wanneer verzekeraars brandschade op hen verhaalden. Per 1 januari 2014 is dit maximum opgeheven en kunnen verzekeraars de gehele schade verhalen op de veroorzakers als er sprake is van “onzorgvuldig” handelen. Daarnaast werden in de oude regeling schades onder de € 2.500,- niet verhaald op de veroorzaker. Ook dit is per 1 januari 2014 opgeheven en hierdoor zult u te maken krijgen met veel meer, kleinere verhaalsacties van brandverzekeraars. Bestaande aansprakelijkheidsverzekering niet toereikend? De nieuwe regeling heeft ook ingrijpende gevolgen voor uw bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering. Het grootste deel van de aansprakelijkheidsverzekeringen vergoedt tot een maximum van 2,5 miljoen euro. Dit kan vanaf 1 januari 2014 te weinig zijn. Door de nieuwe regeling zullen bedrijven behoefte hebben aan verzekerde sommen die ver uitstijgen boven de verzekerde som van hun huidige aansprakelijkheidsverzekering. Hierdoor gaan de premies uiteraard ook omhoog. Waarom deze wijziging? Een belangrijk argument dat door het Verbond van Verzekeraars wordt genoemd, is dat bij de oude regeling ondernemers te weinig gestimuleerd werden om preventieve maatregelen tegen brand te nemen. Door deze wijziging zullen bedrijven nóg meer doen om brand te voorkomen.
Wat kunt u doen? Zorgt u er allereerst voor dat u brandschade zoveel mogelijk voorkomt. Dit kan door simpele maatregelen zoals te zorgen voor voldoende blusmiddelen en uw elektronische apparaten regelmatig te controleren. Daarnaast is het van belang dat u iedere schade, hoe groot of klein ook, meldt aan onze schadeafdeling. Onze schadespecialisten nemen u de behandeling van deze schades uit handen. Wat doet Bovatin Verzekeringsdienst? De Bovatin Verzekeringsdienst heeft met de verzekeraar de afspraak kunnen maken dat de sublimiet van € 500.000,00 per aanspraak voor schade ten gevolge van brand en ontploffing wordt afgevoerd van uw polis. Dit houdt in dat de volledige verzekerde som ook geldt bij schade ten gevolge van brand en ontploffing. De premie wordt hiervoor niet verhoogd. Wilt u zeker weten dat uw bedrijf klaar is voor deze wijziging? Neem dan contact op met Harry Hentenaar. Samen met u bespreekt hij de nieuwe regeling, beantwoordt uw vragen en bekijkt wat er gewijzigd moet worden aan uw polis. U kunt contact met hem opnemen via 010 – 288 44 44 of info@bovatinverzekeringsdienst.nl. ■
57
58
BOVATINFO
Secretariaat
Afdelingssecretariaten
Bondsburo BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen Bezoekadres: Karel Doormanstraat 2, 7461 ER Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 fax (0548) 53 85 01 e-mail: bondsburo@bovatin.nl website: www.bovatin.nl
Noord-Holland K. Scholten Westerwerf 2 1911 JA Uitgeest telefoon 0251-319101 e-mail noordholland@bovatin.nl
Hoofdbestuur Voorzitter: G.A. (Gerard) Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon (072) 511 08 99 mob. 06-22916752 fax (072) 564 70 52 e-mail: voorzitter@bovatin.nl Secretaris: C.H. (Chris) van Herpen Het Erp 9, 5388 CN Nistelrode telefoon (0412) 61 16 29 mob. 06-52654912 e-mail secretaris@bovatin.nl Penningmeester: Y. (Yvonne) van der Doelen Kameren 1A, 5473 VC Heeswijk-Dinther telefoon 06-1401 4402 e-mail: penningmeester@bovatin.nl Bestuursleden: V. (Viktor) van de Bilt Mauritslaan 37, 3454 XR De Meern telefoon (030) 241 69 35 e-mail info@viktorvandebilt.nl G.C. (Iete) Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon (0524) 22 15 96 e-mail gccremer@hotmail.com G. (Gijs) Hilhorst Wiebachstraat 28, 6466 NG Kerkrade telefoon (045) 544 45 42 fax (045) 544 09 73 email g.p.w.hilhorst@hilhorst.nl T. (Tom) Sterkman Ivoorstraat 5 1812RE ALKMAAR telefoon 072-5183222 e-mail t.sterkman@svktegelwerken.nl Juridisch adviseur: Mr. T. Zanen Beukendreef 11, B-2920 Kalmhout België telefoon (0032) 36853187 fax (0032) 36853186 e-mail juridischadvies@bovatin.nl mob. 06-20616770 Ambtelijk secretaris: G. ten Bolscher Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 fax (0548) 53 85 01 Informatie betreffende keuringscommissie: BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 fax (0548) 53 85 01
Midden- en West-Nederland P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop telefoon (0172) 21 60 84 fax (0172) 21 04 61 mob. 06-53281208 e-mail middenenwestnederland@bovatin.nl Oost- en Noord-Nederland G.C. Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon (0524) 22 15 96 e-mail oostennoorddnederland@bovatin.nl Zuid-Nederland P. de Jong Cambreur 8, 5171 SJ Kaatsheuvel telefoon (0416) 27 33 29 fax (0416) 27 33 29 email bovatin.afd.zuid@online.n Redactiecommissie Hoofdredactie en nieuws diversen Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail redactie@bovatin.nl Mededelingen Hoofdbestuur G.A. Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon (072) 511 08 99 Mededelingen landelijk secretariaat B. Bekhuis Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 Techniek-Materialen-Gereedschappen P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop Tel. (0172) 21 60 84 A.M.F.J. Borrenbergs Sjeng Vaasstraat 7 6031HE Nederweert tel. (0495) 634095 mob. 06 23442186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl Redactieadres BOVATINfo Postbus 85, 7460 AB Rijssen Telefoon (0548) 538 505 Fax (0548) 538 501 e-mail redactie@bovatin.nl Advertenties Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail advertenties@bovatin.nl
Nuttige info voor BOVATINleden Ledenadvies BOVATIN Bondsbureau (voorlichting) Kosteloos via telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01 e-mail bondsburo@bovatin.nl Voorlichting op gebied van onder andere: ■ Cordares (SFB) ■ Sociale Verzekeringen ■ CAO-bepalingen ■ Loonkosten ■ Overige verzekeringen ■ Bedrijfsschade ■ WA verzekeringen BOVATIN Bondsbureau (advies) Tarief € 70,- per uur. Kort telefonisch advies: kosteloos Adviezen op gebied van onder andere: ■ Opstellen van een ondernemingsplan ■ Kostenbewakingssystemen ■ Financieringsplan ■ Opstellen exploitatieprognoses ■ Opvolgingsproblematiek BOVATIN/Technisch advies Kort telefonisch advies: kosteloos Tarief € 70,- per uur. Algemene technische adviezen en specifieke projectadviezen ■ Tegels ■ Lijmen ■ Hulpmiddelen-materialen ■ Verwerkingsmethoden tel. (0495) 634095 mob. 06 23442186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl BOVATIN/BJD Advies Tarief € 70,- per uur. Incasso: no cure no pay (zonder geschil) via tel: (00) 32 36 85 31 87 (tussen 20.00 uur en 22.00 uur) fax: (00) 32 36 85 31 86 Mob. 06-20616770 e-mail: tzanen@hotmail.com Juridische Advisering en Procesvertegenwoordiging (ook bemiddeling advocaat): ■ Arbeidsrecht ■ Contractenrecht ■ Incasso ■ Huurkwesties ■ Soc. Verzekeringen ■ Subsidies ■ Vergunningen ■ Leasing ■ Productaansprakelijkheid ■ Juridische Doorlichting S.G.A.T. Stichting gespecialiseerde Aannemers in het verwerken van keramischeen natuursteen tegels (zie secretariaat BOVATIN) Postbus 85, 7460 AB Rijssen
BETER EN MAKKELIJKER LIJMEN zonder een vuiltje aan de lucht
Andere tijden. Andere lijmen. Nieuwe KM Flex BluePrint maakt gebruik van een innovatieve morteltechnologie. Dat maakt de lijm bijzonder duurzaam en goed voor het milieu. Nog mooier is, dat je er als tegelzetter makkelijker, sneller, beter en gezonder mee werkt dan met traditionele lijmen. Glashelder dus: het is tijd voor KM Flex BluePrint.
brekend!
BluePrint = baan
Postadres
Postbus 120 NL - 7070 AC Ulft Bezoekadres De Hogenkamp 22 NL - 7071 EC Ulft Telefoon +31 (0)315 270 620 E-mail info@kiwitz.nl Internet www.kiwitz.nl
er CO2-uitstoot ✓ Tot 78% mind racht ✓ Hogere kleefk gen ✓ Lichter te men verwerken ✓ Makkelijker te
M A A K H E T WA A R . M E T K I W I T Z
tie ✓ Geen huidirrita ONDERDEEL VAN DE
Voor bouwprofessionals
Nieuwe generatie voegmortel PCI Nanofug Premium – de multifunctionele voegmortel, speciaal voor dubbelhardgebakken keramiek met lage wateropname.
! w u e Ni
Verkrijgbaar in 18 kleuren. Na 2 uur beloopbaar. Fijn, glad en zeer mooie oppervlak. Water- en vuilafstotend. Goed te reinigen. Bestand tegen zure reinigingsmiddelen. Bescherming tegen diverse soorten schimmels en bacteriĂŤn.
S M A RT M O R TA R SOLUTIONS
easyworking
waterdrop effect
www.PCI-Afbouw.nl
resistance effect
protection effect