2013 / 1
B OVATIN fo BOVATIN Bond van aannemers van tegelwerken in nederland
Kopstukken in de bouw: Henk Bol
Lijm-APPS
in opkomst!
Natuursteen werkt bij MO-B!
vakblad voor de tegelspecialist
Elke klus een meesterwerk
eurocol
lijmen, voegen, egaliseren Voor het maken van een meesterwerk zijn naast talent, kennis en een creatieve geest ook perfecte materialen en een professionele uitvoering van groot belang. Forbo Eurocol heeft de juiste producten en geeft graag de adviezen die nodig zijn om, met elkaar, uw klus tot een meesterwerk te maken. Bel ons, wij staan voor u klaar en tonen u graag ons talent.
Forbo Eurocol BV Industrieweg 1-2, Postbus 130, 1520 AC Wormerveer T +31 (0)75 627 16 00, F +31 (0)75 628 35 64, E info.eurocol@forbo.com, www.forbo-bonding.nl
eurocol – the strong connection
3
mei 2013
Kwartaalagenda
VOORWOORD
In deze rubriek vindt u de belangrijke data voor de tegelbranche. Uw regiovergadering, het jubileumfeest van uw bedrijf, de lancering van uw nieuwe product in deze agenda? Mailt u dan AUB uw contactgegevens, de aard van de bijeenkomst, de datum, tijd en locatie naar redactie@ bovatin.nl, dan vermelden wij ze in deze agenda!
Beste collega’s,
Staat vast al in uw agenda! Za. 8 juni 2013: Jaardag BOVATIN
De bestuursvergaderingen zijn besloten, maar u kunt als BOVATIN-lid, wanneer u wilt dat het bestuur uw vraag behandelt, die aan één van de bestuursleden stellen. (mail en adressen zie elders in deze BOVATINfo). Of mail uw punt dan tenminste 14 dagen voor de betreffende vergadering aan de secretaris, bovatin@ bovatin.nl, dan komt uw mail op de agenda.
Ik wens u goede zaken,
Mede namens het BOVATIN-bestuur, Gerard Reus, voorzitter
BOVATINfo is een periodieke uitgave van BOVATIN: de Bond van Aannemers van Tegelwerken in Nederland. Het blad wordt gedrukt op ongechloreerd papier, verspreid in bio-folie en verschijnt vier maal per jaar: in april, juli, oktober en januari van het aansluitende jaar. Oplage: 3000 exemplaren per jaar. Voor informatie: Abonnementen: Bondsbureau, tel. (0548) 53 85 05 Hoofdredactie, advertenties en verspreid nieuws: Remus F.P.M. Aussen, tel. (010) 43 52 2 70 of 06 24 27 09 53, e-mail redactie@bovatin.nl Art direction en grafisch ontwerp Jiske van Gaalen, www.jiskevangaalen.nl hello@jiskevangaalen.nl, tel. 06 54 74 48 96
Foto omslag: © Monina – The Joe Collection
14 mei overleg VLK 25 mei dagelijks bestuur BOVATIN 28 mei hoofdbestuur BOVATIN 29 mei, 19 juni bestuur Aannemersfederatie (AFNL) 29 mei algemene ledenvergadering AFNL 5-6 juli, Leipzig bestuur EUF, World Skills 24 augustus dagelijks bestuur BOVATIN 28 augustus hoofdbestuur BOVATIN 4 september, 9 oktober bestuur Aannemersfederatie NL 21 september, 19 oktober dagelijks bestuur BOVATIN 4 t/m 8 november BATIMAT/idéobain bouwbeurs Parijs 7 november, Brussel bestuur EUF 12 november Overleg VLK 20 november hoofdbestuur BOVATIN 27 november bestuur Aannemersfederatie NL 27 november algemene ledenvergadering AFNL 23 november, 21 december dagelijks bestuur BOVATIN
Colofon
NB Wilt u een evenement bezoeken? Neem dan altijd eerst even contact op met de organisator!
We leven in een bijzondere wereld. En dan heb ik het over ónze wereld: die van de MKB-ondernemers in de tegelbranche. Want niet alleen lijkt het of sommige andere branches in een heel andere, eigen wereld leven, het lijkt ook wel alsof ze alleen zien waar ze zelf belang bij hebben. Hun werelden hebben waarschijnlijk geen zicht naar buiten. Al kunnen wij gelukkig wel door hun groezelige ramen naar binnen kijken, en zien wat er mis is… Neem de bancaire wereld. Hoe arrogant en wereldvreemd moet je zijn om de bonussen in 2012 3% hoger te laten zijn dan in 2011? De overheid heeft er zo’n 45 miljard in moeten steken om de banken te redden – en blijkbaar vindt men dat zo’n goed onderhandelingsresultaat dat men het geld maar meteen deels in eigen zak steekt. Terwijl ik dit schrijf, staat trouwens de TV aan, en hoor ik dat een Cypriotische bank zijn miljoenen aan het wegsluizen is, terwijl Europa net het eiland probeert te redden. Even voor de politici onder ons: liberalisme is niet zoiets als pakken wat je pakken kan. Zoals in zijn tijd grondlegger John Stuart Mill in feite al aangeeft - er zijn grenzen tussen liberaal ondernemerschap en ongeremd egoïsme . Waarom zijn er zulke absurde bonussen in een wereld waarin de CEO of algemeen directeur gewoon een werknemer is? Welk ondernemersrisico loopt zo iemand dat het meedelen in de winst rechtvaardigt? En – waarom zou je mensen een premie betalen voor succes met het nemen van een risico dat alleen snel geld of een totaal faillissement kan opbrengen? Gezien door hetzelfde groezelige raampje: een groot Nederlands bouwbedrijf gaat vermoedelijk failliet. Niet door mismanagement of te grote risico’s, maar doordat de bank ‘niet meer in het bedrijf gelooft’ en dus maar de bankrekeningen blokkeert. De bank zorgt er helemaal in zijn eentje voor dat het bedrijf ‘uit voorzorg’ failliet gaat, zijn leveranciers niet meer kan betalen – als de bank en de bonussen maar geen risico lopen... Even terzijde: bij wet is bepaald dat wie mensen adviseert om zijn geld bij een bank weg te halen, strafbaar is. Gelooft er trouwens nog iemand in banken – de goede niet te na gesproken? Vallen de bonden nog mee… OK, ook daar een behoorlijke arrogantie, want wie gaat er nou in deze tijd de lonen opdrijven? En ook daarover, onlangs op TV: – wat gebeurt er met het geld uit de scholingsfondsen? Hoe kan men dat daar verkopen aan hun leden? En intussen kan door onhandige overheidsmaatregelen geen woningcorporatie meer investeren. Aanleiding: de bankencrisis. Dus geen werk voor de bouw. Veel bedrijven gaan momenteel failliet, opleidingen krijgen hun leerlingen niet geplaatst… Maar wij, uw bond, gaan door. Met trainingen, met innovaties. Dit blad staat er vol mee! Met inmiddels 325(!) lidbedrijven: ambitieuze tegelzetbedrijven, die wél naar buiten willen kijken, en verder denken dan hun neus lang is… onze wereld staat open, werkt samen en ach… laten we niet alleen de tegelwereld, maar de hele wereld een beetje verbeteren…
Gegarandeerd weerbestendig met de terras- en balkonoplossingen van Omnicol De kwaliteit zit in ons systeem
K캐k op omnicol.eu voor meer informatie over al onze producten
/ omnicol.eu
/ omnicol
5
mei 2013
In deze editie 07 Henk Bol: “Tegelbranche, laat zien waar je meerwaarde creëert!”
11
nieuws en website 40 Harry Hentenaar (Schouten Zekerheid): “Ook verzekeren is vakwerk!”
11 APPS: geen ver- vanging voor vakmanschap …maar ze helpen
42 Op locatie voor de Fundeon-opleiding ‘Tegelzetter 2’
14 Internationale BouwBeurs Utrecht: goed gevoel!
Informatie voor de professional 43 Waterdicht? Vergis je niet…
19 3XL, ook dat kunnen we nu aan!
44 Mapei Nederland’s garantiesysteem succesvol!
24 VERIS toont nieuwe producten nét anders …en BOVATIN maakt afspraken over promotiecampagne!
44 Nieuw gezicht bij Mapei Nederland ’ 44 Mapei introduceert super snelle egalisatie: Ultraplan Quick
27 Dagje natuursteen bij Michel Oprey & Beisterveld 31 CRH-beurs, “de kleine Cersaie” 33 Puzzelen aan logistiek… 35 Robots voor meer werk? drie tegelzetbedrijven werken aan automatisering 38 Mapei maakt meters in Gouds zwembad
24
27
45 De doorbraak in voegwerk: Ardal TruColor gebruiksklare Hybride-voeg 45 Nieuwe APP tegellijmsystemen PCI 47 SGAT-nieuws 49 Ik ben geen tegel- zetter, maar… 50 Nuttige informatie voor BOVATIN-leden
het nieuwe oppervlak voor de architectuur
vernieuw uw woning zonder slopen
KERLITE PLUS 3,5 is de innovatieve, 3,5 mm dikke massieve keramiek van Cotto d'Este. Kerlite Plus, dat ongeĂŤvenaard mooi is en buitengewone technische kenmerken heeft, biedt grote voordelen en oplossingen: het kan op nieuwe dekvloeren, bestaande vloeren en op tegels van marmer, steen, cotto of op hout worden aangebracht. Hierdoor wordt veel tijd en geld bespaard: geen slopen of verhuizen, geen stof en lawaai, geen kosten voor het afvoeren van puin, geen aanpassingen aan de deuren. KERLITE PLUS BIEDT ONBETAALBARE VOORDELEN. STERK, het is bestand tegen een breeksterkte van 1.235 Newton GROOT, er is een assortiment van 9 afmetingen tot wel 3 x 1 meter KLEURIG, er zijn 40 kleuren leverbaar VLAK, het heeft een perfect vlak oppervlak DUN EN LICHT, het weegt slechts 7 kg/m2 EENVOUDIG te snijden, te boren en te plaatsen BETROUWBAAR, het heeft talrijke referenties over de hele wereld GARANTIE, 20 jaar ECOLOGISCH, door recycling 66% minder grondstoffen nodig
www.kerlite.it www.cottodeste.it
dikte 3,5 mm
Vertegenwoordiger voor Nederland: Dhr. Giovanni Minozzi - tel. 06-18188190 - e-mail: giovanniminozzi@libero.it Technische assistentie : Dhr. Jean van Luijk - tel. 06-28724721- e-mail: info@natuursteenconsultancy.nl
Tekst & Foto’s: Remus Aussen
35 jaar terug, van de HTS, zó ‘bij de BAM’. En daar is hij inmiddels 15 jaar lid van de directie: H.W.J. (Henk) Bol, directeur BAM Utiliteitsbouw , onder andere vice-voorzitter van Bouwend Nederland, lid dagelijks bestuur VNO-NCW, bestuurslid van Bouw-onderwijskenniscentrum Fundeon. Innovator, maar zet ook in op beheersing van de bouwprocessen. Systematicus, maar vaart op intuïtie. Schijnbare tegenstellingen die een ‘kopstuk’ kenmerken: je moet immers de (bouw)wereld even goed vanuit de helikopter als vanaf de grond begrijpen. Hoe kijkt zo iemand tegen de tegelbranche aan? Waar ziet hij kansen, hoe ziet hij de tegelwereld in de totale bouwketen functioneren, hoe ziet hij zijn eigen ondernemerschap ? “Met BAM spelen we sowieso in de eredivisie,”weet Bol; “En dat stelt eisen aan je bedrijf. Niet bij-blijven, maar voor-blijven. Dus je bent altijd op zoek, je blijft verkennen.”
KOPSTUKKEN IN DE BOUW Met de nieuwe serie “Kopstukken in de bouw”laat BOVATINfo een aantal smaakmakers in de bouw aan het woord over de tegelbranche. Waar doen we het in hun ogen goed, waar liggen kansen? Hoe kijken zij aan tegen de gespecialiseerde aannemer in tegelwerken, tegen de tegelzetter en het werk in het algemeen, tegen de concurrentiepositie van ‘de’ tegel?
Henk Bol: “Tegelbranche,
laat zien waar je meerwaarde creëert!”
Kiezen voor innovatie “…Maar die vanzelfsprekendheid die wij hier nu voelen als het om innovatie gaat, die is er beslist niet altijd geweest. In die zin hebben, zo vreemd als dat mag klinken, niet alleen de technische maar ook de sociaal-economische veranderingen daar een positieve invloed op gehad. De geldende orde is in de bouw toch lang dominant geweest… en innovatie
gaat me nog steeds niet altijd snel genoeg. We kijken hier sinds een jaar of tien met een klein clubje naar buiten: wat is het allerlaatste nieuws op het gebied van lijmen, van coatings, van isolatie? Want we weten allemaal hoe lang het vervolgens duurt voordat een nieuw product of proces in de bouw geïmplementeerd kan worden.” “En daar kun je op twee manieren tegenaan kijken. Wat nieuw is, is eng. Het is menselijk om terug te schrikken voor verandering, immers – wat laat je los, zit daar niet ook veel goeds bij? We gaan niet over één nacht ijs. Aan de andere kant is procesbeheersing in de bouw zéér aan de orde. Ga maar na, de Nederlandse bouw wordt gekenmerkt door het feit dat zowat alle partijen gelijktijdig aan het werk zijn. Dus moeten de werkprocessen geolied verlopen. Kun je samenwerking van bovenaf
“
…Niet bij-blijven, maar voor-blijven…!
”
opleggen? Absoluut niet. Voor een geoliede samenwerking is ‘ontmoeten’ nodig. Uit de vliegtuigindustrie weten we dat we een beter product maken als de ontwerpers nauw verbonden zijn met de mensen van de productie. Ik zie graag een gezonde spanning tussen bijvoorbeeld de architect en de aannemer. Goed dat er architecten bestaan! Zonder iemand tekort te willen doen: laat vooral de architect sturen op esthetiek, en niet de
7
8
BOVATINFO
Veiligheid op de agenda “Waardecreatie doe je ook in arbeidsomstandigheden. Bijvoorbeeld, veiligheid mag echt meer op de agenda, dat doen we in Nederland gewoon niet goed. Het aantal geregistreerde ongevallen ligt in GrootBrittannië veel lager! Of dat met waardecreatie te maken heeft? Laat eens zien dat je als werkgever de tuttigheid voorbij bent: geef – en leef! - het goede voorbeeld… In de procesindustrie is veiligheid een vanzelfsprekendheid, niemand doet er daar ingewikkeld over. Maar in de bouw vindt men veiligheidsmaatregelen en PBM al vrij snel overdreven, en dat heeft natuurlijk met macho te maken. Leidinggevenden doen er dan ook vaak een beetje halfslachtig over. Terwijl – als de klant het eist, dan gebeurt het gewoon…”
aannemer – mogen ze het er vervolgens met elkaar goed over hebben. En dat geldt ook voor al die andere spelers op de bouwplaats: ze maken samen de oplossingen. Persoonlijk contact, ontmoeten, samen bedenken hoe je je werk beter kunt afstemmen, en het dan ook doen. Een klassieke hiërarchie in de keten leidt tot verspilling - van tijd, van geld, van vakmanschap, van inventiviteit, en van kwaliteit. Sturen op je ideale bouwproces gaat dus anders.” Bouw Informatie Model (BIM) Opvallend is dat Bol de tegelbranche als één geheel ziet. ‘De tegelbranche’ verdeelt zichzelf in tegel- en lijmfabrikanten, groothandel, tegelhandel/showroom, gespecialiseerd aannemingsbedrijf en ZZP-er. Plus – maar ze horen er ook weer niet ‘echt’ bij - de loodgieters en de leveranciers van sanitair en keukens… Voor Henk Bol is er ‘de BKT-branche’. “Een BKT-tje. Die term hoorde ik onlangs op het Gala van de Bouw, de afkorting staat voor ‘Badkamer – Keuken – Toilet’. Dat was in verband met een opdrachtgever en een bouwer die er in geslaagd waren om de productietijd van een totaalvoorziening terug te brengen van 15 naar 8 dagen. Louter en alleen door onderling en met
anderen goede afspraken te maken, door hun bouwproces goed te organiseren. Even terug naar die procesbeheersing: wij werken volgens het BIM-principe (Bouw Informatie Model), dus met een digitaal systeem waarin je 3D alle informatie over een heel bouwwerk kunt vinden. Van (constructie) tekeningen, bestekken, begrotingen, berekeningen en rapporten tot functies van ruimtes of de planning van werkzaamheden. Iedereen beschikt dus over dezelfde en actuele gegevens. Dat maakt het vastleggen en nakomen van afspraken een stuk makkelijker. En, heel belangrijk: zo creëer je meerwaarde.” Zeven keer door de mangel… “Ja, ik realiseer me dat we allemaal verleid worden tot prijsvechten. Op dit moment gaat alles en iedereen zeven keer door de mangel. Dus ja, prijs is een issue, misschien zelfs meer dan ooit. Voor ons betekent dat: in ketens, een hogere waarde creëren. Dat zou mijn uitdaging aan de tegelbranche zijn: maak zichtbaar waar je die meerwaarde toevoegt! Daarbij zal innovatie beslist een hoofdrol spelen. En ik realiseer me dat innovatie geld kost, en dat in een tijd dat bedrijven veelal terugkeren naar hun core business – produceren… Goed dus dat jullie innovatie ook in brancheverband oppakken!”
Prefab straks uit noodzaak… Ziet de directeur Utiliteitsbouw iets in volledig prefab badkamers, en zou hij het bouwproces erop uit willen lijnen als BOVATIN straks met een nieuw en werkend concept komt? Een peinzende blik. “Wat ik net over het creëren van meerwaarde zei, geldt ook hier. Toon de meerwaarde aan, laat zien wat de betekenis is... En er is nog een reden dat het goed is dat de branche de mogelijkheden van prefab verkent, en die hebben met de crisis te maken. Waarom? Het personeelsverloop is dramatisch. Het aantal leerlingen dat momenteel opgeleid wordt, is ook dramatisch gedaald. En eigenlijk – ik verwacht niet dat we straks ineens weer héél véél meer leerlingen gaan opleiden. Nee, ik zie eerder een toenemende instroom uit het buitenland, gekoppeld aan een eenvoudiger, meer industriële manier van produceren. Voor de tegelbranche ligt dan inderdaad een toename van het aandeel prefab – in welke vorm ook - voor de hand!” “Wat overigens zeker niet betekent dat kwaliteit de komende jaren minder belangrijk wordt. Dat heeft met het toenemend
“
…Aandeel Prefab zal toenemen…
”
ecologisch bewustzijn van de bouw te maken: hoeveel onderhoud heeft jouw gebouw tijdens gebruik nodig, en welke ecologische restwaarde heeft het na gebruik? Woningcorporaties en ook woningeigenaren zijn zich steeds beter
mei 2013
bewust van wat ze kopen: ze calculeren niet meer op sec de aankoopprijs, maar ook op Life Cycle Cost en Total Cost of Ownership. Ofwel, je koopt een bouwwerk inclusief 25 jaar onderhoud – dat wordt een trend! - en je kijkt ook hoeveel je, bij veranderende modetrends, moet investeren om het tegelwerk aan te passen. “
punt: als je klant zijn afspraak niet nakomt, dan mag je ‘m daar flink op aanspreken. Moord en brand, zou ik zeggen. En in de derde plaats: wanneer de opdracht welkom is, maar er is twijfel over de solvabiliteit van een opdrachtgever, of is er sprake van een redelijk wantrouwen – dan heb je het daar met elkaar over, je maakt je dilemma bespreekbaar. En dan is zo’n depotafspraak een goede optie.”
Intuïtie en vertrouwen De schijnbare tegenstelling tussen BIM-systematicus en managerop-intuïtie Henk Bol wordt gaande het gesprek steeds kleiner. “Hoezeer je ook stuurt op systemen en processen – het gaat uiteindelijk om mensen, en om vertrouwen!” Hoe kijkt de vice-voorzitter van Bouwend Nederland dan aan tegen een bancair depotsysteem, zodat niet de gespecialiseerde aannemer mee-omvalt als de bouwer-opdrachtgever failliet gaat? Het zijn immers onzekere tijden… “Ik ben er niet meteen vóór. Het is niet de eerste oplossing.
“
Ik verwacht niet dat we straks ineens weer meer leerlingen gaan opleiden…
”
Kijk, je moet, ook als gespecialiseerde aannemer, wel moedig genoeg zijn om goede afspraken te maken. Durf te strijden! Drie maanden op je geld wachten is geen goede afspraak. Een financiële afspraak die je je bedrijf kost als de klant zijn afspraken niet na kan komen, is geen goede afspraak. Zulke risico’s moet je gewoon niet nemen, hoe hard je de opdracht ook nodig hebt. Dan een tweede
Sterk punt van de tegelbranche “Maar de tegelbranche heeft op één punt wel een voorsprong binnen de bouwbranche: ze maken werk van hun verkoopopgave. Waar de bouw nogal eens de neiging heeft om ‘alleen maar uit te voeren wat anderen bedenken’, hebben steeds meer bedrijven in de tegelbranche zo hun manieren om te laten zien wat er mogelijk is. De digitale showroom is daar een goed voorbeeld van, en ook de PR op esthetiek wordt door de tegelbranche goed aangepakt. Zet daar op in, blijf ook innoveren op marketing en verkoop!” ■
9
DE NIEUWE GENERATIE VOEGMORTEL
CE 40 ALLROUND 1-10 AQUASTATIC Voor het voegen van woningen en commerciële ruimtes die worden blootgesteld aan zware belasting. ■ Innovatieve Trio-Protect-formule
r
issi e
a
zee
em
rm
met 3-voudige bescherming - tegen zwarte aanslag - tegen water en vuil door de doeltreffende Aquastatic-technologie - kleurvast
≤ 1000 mm3
CG2 A
≤ 5 g/240 min.
CG2 W
WWW.CERESIT.NL
Tekst & Foto’s: Remus Aussen
Nu mag het zo zijn dat de tegelbranche niet meteen tot de meest geautomatiseerde branches van Nederland behoort. Maar - was vorig jaar de tendens dat de meeste tegelzetters nog ongeveer een mobieltje met kiessschijf hadden (gehoord op de Jaardag…), inmiddels lijken de touchscreens van de meeste Iphones, Androids en Windows-modellen toch echt bestand tegen cement, zand, vocht en pastalijmen. Want een aanzienlijk deel van de mails die de redactie ontvangt, blijken ‘verzonden met mijn Iphone’, Blackberry of Android. Niet zo vreemd, want – ook de tegelbranche verjongt, en de oudere generatie blijkt in digitale zin met een verjongingsslag bezig. Nou, da’s dan fijn, maar wat doe je met al dat digitale geweld? Er is immers nog geen hoeklaserAPP (gat in de markt misschien…?), en een APP om je legpatroon uit te zetten is er ook niet. Maar – APPS van de lijmfabrikanten zijn er wel. Zijn ze handig? Uw redacteur neemt ze eens onder de loep. Op zijn Android.
APPS: geen vervanging voor vakmanschap, …maar ze helpen wel!
De APP: nu een extraatje, maar straks? Wanneer heeft een APP zin? Natuurlijk niet op het moment dat je aan het werk gaat. Immers – bestellen doe je vooraf, nadenken over voorbewerking, lijm en ondergrond ook. Dus gebruik je een tegelAPP vermoedelijk in de fase van de bestelling, en op het moment dat tijdens een klus even wat extra informatie nodig is. Vooral dat laatste is iets dat op de bouwplaats wel eens kan spelen; natuurlijk, veel informatie staat op de zak/de emmer, maar soms wil je meer weten of heb je gewoon een vraag. Of is er toch ineens iets aan de hand dat niet in het bestek of in de opdracht was vastgelegd, en zoek je je speelruimte op: er ligt ‘toch’ een andere ondergrond, de wand blijkt ‘ineens’ behoorlijk wat vocht op te nemen, en meer van dit type kwesties. Dus – we beoordelen de eerste vier APPS die we tegengekomen zijn. Het zijn toevallig allemaal APPS van lijmfabrikanten – de APP met de tegeltjeswijsheden hebben we maar achterwege gelaten – maar als u er ook nog een paar weet, en u hebt er ervaring mee, dan houden we ons aanbevolen! Waar beoordelen we op: • Werken ze? Kun je er op uit de voeten? • Geven ze antwoord, of laten ze alleen maar het assortiment zien? • Wat als je het antwoord niet (meteen) vindt? Eigenlijk zijn we ook benieuwd wie deze APPS in de praktijk al eens gebruikt hebben. Adviezen, missers, meningen, we geven ze graag door! Want uiteindelijk – we leven in een tijd dat vakmanschap niet meer betekent dat je alles moet ‘weten’, maar in een tijd dat je moet weten wat je niet weet en waar je het kan vinden. En ook: waarin ‘ik wist het niet’ niet meer geldt – dan had je het moeten opzoeken. Al heeft de fabrikant ook een ‘brengplicht’ waar het informatie betreft: formeel behoort bij materialen een compleet gebruiks- en veiligheidsvoorschrift te worden meegeleverd op de locatie. Voorziet zo’n APP hier in? Formeel nog niet, maar – je kunt er op wachten dat ‘vindbaarheid’ voldoende is, en jij dus geacht wordt van de informatie op de hoogte te zijn. Natuurlijk – een vakman houdt gewoon zijn vak bij. Maar misschien is de APP met een paar jaar gewoon een vanzelfsprekend onderdeel van je vakkennis. En tegen die tijd op een Google-(veiligheids)bril. Even APPEN… We hebben op de Playstore eens een paar lijmfabrikanten opgezocht, en vonden het met vier merken – voor deze keer! - even voldoende. We installeerden vier APPS: van Eurocol – die zijn APP ook nadrukkelijk op de BouwBeurs promootte – Mapei, Sopro en PCI. We onderwierpen ze aan onze drie vragen, en natuurlijk keken we ook of er verder nog iets aan te zien was.
11
12
BOVATINFO
MAPEI Bij Mapei kies je eerst tussen de website en de catalogus. Bovenaan de catalogus staat – zoals het hoort – keramiek en natuursteen. In 14 categorieën wordt de catalogus gepresenteerd, zodat je op basis van kernwoorden (‘epoxy voegen’, lijmen in pastavorm’, ‘producten voor natuursteen’) op alfabet je product kunt vinden. Zo zul je dus ‘Elastorapid’ zowel onder de lijmen op cementbasis vinden als onder ‘producten voor natuursteen’, en terecht. Met enig downloaden krijg je ook de MSDS (Material Safety Data Sheet), ofwel het veiligheidsblad van het product. Ook het TDS (Technical Data Sheet), ofwel technisch informatieblad, is te vinden. Het is wel veel informatie voor een gemiddelde telefoon (veel schuiven en vergroten), maar – je hebt de informatie wel. De bladen kunnen meteen doorgemaild worden. De telefoon- maar ook de ‘gewone’ website van Mapei is overigens ook prima te raadplegen via de telefoon: prettige interface, en een helder overzicht van mogelijkheden. Als je naar de ‘gewone’ website gaat, kun je ook van de splinternieuwe verbruikscalculator (nu nog alleen voor voegen) gebruikmaken. Kortom – een goede presentatie van informatie, en een goede start met de calculator!
Conclusie: kunnen we nog zonder lijm-APP? Een conclusie over APPS is snel getrokken: ja, we kunnen zonder, want dat doen we al 2000 jaar. Anderzijds: informatie-op-maat is buitengewoon handig, en de mogelijkheid om op locatie en even snel aan de telefoon informatie te verwerven en zo voorafgaand aan een werk een bestelling te doen of vragen te stellen – ik vind het handig. De meeste APPS geven de volledige informatie. Enerzijds is dat verantwoord, en in feite is het nou ook weer niet zó veel moeite om de productbladen en veiligheidsbladen van de fabrikant, voorafgaand aan een werk door lezen. Al blijft er dan weinig van hangen, want als je nergens naar zoekt vind je het ook niet – en blijft het niet hangen ook. En een samenvatting – je laat altijd iets weg. Wat
SOPRO De Sopro-APP is Duitstalig. Jammer, maar – de Nederlandstalige komt er snel aan! Het rekenprogramma voor de benodigde hoeveelheid voegspecie of lijm is goed uitgevoerd, en daardoor een zeer handig hulpmiddel. Al moet je natuurlijk - en dat geldt voor iedere calculator altijd kunnen hoofdrekenen, want een ‘0’ teveel is zo gezet. Ook handig: op alle pakken van Sopro staat een QR-code. Scan je die, dan krijg je met het scanonderdeel van de APP meteen de bijbehorende informatie- en veiligheidsbladen in beeld. NB, dit hebben we niet kunnen testen (geen pak Sopro in huis…), dus we horen graag van u of dit werkt! Onder de ‘downloads’-knop staat nu (logisch) niets, maar daar kunt u na een download uw informatie- en veiligheidsbladen vinden. De informatie over Sopro zelf is eenvoudig en effectief opgesteld, in de vorm van door te ‘vegen’ bladzijden met bedrijfsinformatie. Er is geen doorlink naar de website; wel zijn er contactgegevens opgenomen.
nou als dat precies die informatie is die van vitaal belang is voor deze klus (“niet gebruiken bij…”)? Anderzijds – de beknopte informatie per product van bijvoorbeeld Eurocol is wel goed op maat. Een volledig veiligheidsblad en informatieblad is natuurlijk verplicht – maar volledigheid kan er ook toe leiden dat je ergens ‘overheen’ leest omdat het teveel informatie is. De gebruiksberekenaar is zonder meer een slim hulpmiddel. Al is het ook slim om alles nog even globaal na te rekenen, want – het programma maakt dan wel geen fouten, maar wat als jij je een keer vergist tussen mm en cm? Heb je wel ineens 10x te veel of te weinig… Wat ik het meest lastig vind aan de APPS: 1. Bepalen wat ‘de gemiddelde’ tegelzetter er aan heeft. Alleen al omdat de gemiddelde tegelzetter niet bestaat.
13
mei 2013
PCI-Afbouw Eerlijk is eerlijk: de PCI-APP werkt als een droom. Werkelijk alles is geïntegreerd: productinformatie met veiligheids- en informatiebladen, QR-scanner, verbruiksberekenaar, website, nieuws, maar ook service- en contactgegevens. Zelfs de stap-voor-stap instructiefilms van de website zijn in de APP geïntegreerd. En bij een vraag aan PCI kun je geïntegreerd een mail, gesproken tekst, foto en maatgegevens meesturen, en de contactgegevens van je ‘eigen’ adviseur krijg je in beeld als je de locatie intikt (Geen GPS-koppeling. Maar dat is dan werkelijk alles wat er op aan te merken is…). Top-APP!
2. Instructiefilmpjes, handleidingen en veiligheidsvoorschriften zijn best aardig, maar ze bevatten informatie die ‘de gemiddelde’ tegelzetter al kent. Toch…? 3. Waar en wanneer wil je informatie hebben? Bestellen doe je meestal vanaf huis of kantoor. Een APP op locatie is dus vooral handig wanneer je er ‘nog even’ wat in kan opzoeken: de hoeveelheid water, vertanding, het bepalen van maatregelen bij onverwachte omstandigheden. Tenzij je bus je kantoor is, of wanneer je altijd vanaf de locatie bestelt, omdat je dan altijd nog even iets kunt checken. Anderzijds: veel mensen gebruiken hun telefoon al liever dan hun computer. En sommige APPS geven daar ook absoluut aanleiding toe: de hier getoonde APPS kunnen allemaal echt concurreren met de computer.
Eurocol Ook de Eurocol-APP werkt als een trein. De ‘kluswijzer’ van deze APP is bovendien een erg goede, intuïtieve manier om de juiste lijmen, kitten en voegen te kiezen, en om tegelijk de belangrijkste informatie te krijgen over de lijm, kit, voeg of een ander hulpmiddel van jouw keuze. Dit is een absolute plus bovenop een traditionele internet-catalogus. Ook deze APP heeft diverse voorzieningen geïntegreerd: de mogelijkheid om bestaande of nieuwe foto’s toe te voegen, vragen te stellen, en natuurlijk een contactnummer. Opvallend is wel dat voor product- en veiligheidsinformatie naar de website verwezen wordt, terwijl anderzijds – ook hier een mooi extraatje – illustratieve filmpjes kunnen worden bekeken. Jammer is dat er geen gebruiksberekenblad aanwezig is, maar de mensen van Eurocol verzekerden mij dat die er bij de volgende update bij zit.
Rest één kwestie: het vakmanschap. Dat haal je niet van je APP (hoewel bijvoorbeeld de Eurocol-instructiesamenvattingen niet onderdoen voor de lesstof in diverse opleidingen). Je moet je vak verstaan, en weten wat je NIET weet zodat je het op kunt zoeken. En daarbij komt ook het vakmanschap van de adviseur bij de lijmfabrikant van pas. Goed dus om altijd in geval van twijfel dat mailtje met die foto en jouw twijfels even naar je adviseur te sturen of, heel ouderwets, ‘m gewoon even te bellen… Dit is, kortom, een eerste artikel over APPS voor de tegelbranche. Er zullen er nog wel wat volgen; daarbij zou het mooi zijn wanneer lezers ook wat ervaringen met- of goede voorbeelden van APPS sturen. Immers – het gaat om de gebruiker. Mails graag naar redactie@bovatin.nl! ■
14
Tekst en foto’s: Remus Aussen
Eigenlijk was er geen reden om niet tenminste één dag tussen 4 en 9 februari NIETop de tweejaarlijkse Utrechtse BouwBeurs te zijn. En dat gold zowel voor de exposanten als voor de bezoekers: het was toch (bijna) te koud om in hout, steen of keramiek te presteren. Dus waarom niet elkaar ontmoeten, en met een positieve blik op de toekomst bekijken hoe je met slimme technologie, goede producten en veilige gereedschappen je marktaandeel kunt versterken? Veel bedrijven lieten zich zien. En, kon je twee jaar terug nog gewoon voor de deur van de Jaarbeurs parkeren – dit jaar zat er – ondanks het iets lagere bezoekersaantal - niks anders op dan in een parkeergarage buiten de stad je geluk te beproeven. Het OV was dan wel gratis, maar toch… moest je wel een jas bij je hebben…
Internationale BouwBeurs Utrecht:
goed gevoel!
Aan het stuur trekken! Natuurlijk is de Bouwbeurs groot. Maar dat is niet meer genoeg om je te onderscheiden, en een crisis helpt ook al niet. Maar speciale evenementen als de Material Xperience geven de beurs toch dat beetje méér als het gaat om nieuwe materialen, waarbij alles gaat om lichtgewicht, biobased, isolerend, CO2-reducerend of energieopwekkend. De Material Xperience is een springplank voor producenten, al zijn dat voor een belangrijk deel buitenlandse bedrijven – maar lezingen worden weer vooral door Nederlandse vernieuwers gehouden. En de tijd dat zulke bijeenkomsten alleen voor architecten waren ligt toch achter ons. Want een tegelzetondernemer die als ketenpartner een stevige gesprekspartner wil zijn, moet weten wat er te koop is of – moet weten wat er binnenkort te koop is. En als het gaat om bepalen wat er te koop zou moeten zijn – dan mag hij ook aan het stuur trekken. Tijden veranderen, en het is maar zeer de vraag hoe over twee jaar de kaarten verdeeld worden als het werken in ketens zich bijvoorbeeld niet meer zou beperken tot de afbouw alleen (en dit was een geanimeerd gesprek aan de broodjesbar, waar een paar architecten en projectontwikkelaars zich stonden af te vragen of de gespecialiseerde aannemers zich over een paar jaar nog steeds wel zo netjes laten vertellen welke kant de wereld uit draait). Week van de Bouw 2015 Minder bezoekers, en dat was ook verwacht. Wat bezoekers zochten? Men was vooral op zoek naar natuurlijke bouwmaterialen, integrale oplossingen en producten voor energiezuinig bouwen. Een ruime meerderheid beoordeelde de beurs met ‘goed’ en ‘ uitstekend’. De bouw kan in crisis verkeren, op de beursvloer was daar allerminst sprake van. Exposanten hebben over de volle breedte goede zaken gedaan. In totaal hebben de ruim 700 exposanten 480 duizend businesscontacten met 80.040 bezoekers gelegd. Acht van de tien bezoekers hebben aangegeven ook de volgende editie van de BouwBeurs te bezoeken. Dat zal dan gebeuren als onderdeel van de Week van de
Bouw 2015. De initiatieven hiervoor werden tijdens de BouwBeurs gelanceerd. BOVATIN ook naar de beurs? Ook BOVATIN wil zich over twee jaar op deze beurs presenteren. Het hoofdbestuur reserveert hiervoor budget in de concept-begroting 2014, die tijdens de Jaardag aan de leden voorgelegd gaat worden. Heeft de BOVATIN iets te verkopen dan? “Nou en of,” vindt IPC-verantwoordelijke Chris van Herpen. “De tegel heeft concurrentie, en een belangrijk punt is dat bijvoorbeeld de architecten onvoldoende op de hoogte zijn van wat er mogelijk is. Kijk, MOSA had een stand op de Material Xperience, met onder andere de nieuwe Murals. Maar wat je op de CERSAIE of zelfs op de Huisbeurzen (zie elders in deze editie) ziet… er zijn architecten die hout voorschrijven waar ‘onze’ houtnerftegels het veel beter zouden doen. En deze en andere nieuwe materialen waren hier maar mondjesmaat te vinden. Jammer, kan beter. Daarnaast: over twee jaar zijn de innovaties van ons IPC ‘innovatieve producten voor een vitale tegelbranche’ klaar voor de markt. En de mensen die die producten gaan afnemen, die die producten moeten leren kennen, die komen hier op de BouwBeurs! En – we denken dat we hier ook nog wel een aantal nognietleden over de streep kunnen trekken. Zodat BOVATIN een speler is en blijft die er toe doet!”
mei 2013
Nieuws van de beurs nù
Ardal TruColor: revolutionaire ‘gecoate’ voeg! In het productnieuws-deel van dit blad staat er ook een bericht over, maar – Ardal liet op de beurs echt iets bijzonders zien. Een voeg met ‘ware’ kleuren! Een ‘gecoate’ voeg. ‘Gecoat’ wil in dit geval zeggen: een voegspecie waarvan iedere korrel door middel van nanotechnologie apart voorzien is van een kleurlaagje. Het voordeel is dat de kleur niet uit de voeg kan treden. Minimaal 50% huidvriendelijker in vergelijking met cement en 90% met epoxy. Waarmee Ardal/Bostik (zie de editie 2012-2) laat zien dat niet voor niets het Europese laboratorium van dit merk met een onderzoeksteam van 13 man in Den Bosch kantoor – of beter gezegd, lab – houdt. Even voor de gebruiker en de klant: wat maakt het uit? “Kijk maar eens goed,” glimlacht Ardal’s business manager Benelux, Ronald van der Hoop. “In de USA, waar de ARBO-regels absoluut streng zijn, mag deze voeg zonder handschoenen verwerkt worden. En dat is bijzonder, want een tegelzetter die wel eens met een traditionele kleurvoeg gewerkt heeft, en geen rubber handschoenen gedragen heeft, die weet dat je dan met gekleurde handen thuiskomt. Een week na het werk zitten er nog steeds kleurresten in je poriën. En helemaal met zo’n zwarte voeg…” De productmanager van Ardal, Jeroen Gramser ziet de rubber handschoen nog wel een keer verdwijnen: “In Nederland is deze voeg nieuw, en ja, officieel moet je nog steeds handschoenen dragen, maar - kijk eens, je handen komen schoon uit de emmer… Probeer dat maar eens met een traditionele kleurvoeg!” Maar Gramser ziet ook revolutionaire voordelen voor de klant. “Deze voeg verkleurt niet. Hij behoudt zijn kleur, niet alleen tijdens de verwerking maar ook tijdens jarenlang gebruik. Het
is een gepatenteerde voeg die vele voordelen biedt.“ Iedereen kent de problematiek met donkere voegen tijdens het aanbrengen. Het wegwassen van de pigmenten, de waterfactor is belangrijk, de zuiging van de tegel…. allemaal factoren die mede de kleur van je voeg bepalen. Zelfs per dag kan je verschil in kleur ervaren. “TruColor is dé oplossing voor dit probleem. De kleur blijft ín de voeg , waardoor pigmenten niet op het tegeloppervlak kunnen achterblijven. Het reinigen gaat sneller en eenvoudiger. TruColor is dé doorbraak in voegen! Zowel de opdrachtgever als de verwerker heeft voordelen! Sneller werken en makkelijker te reinigen. Doordat het gebruiksklaar is, is het zuinig in het gebruik, herbruikbaar en heeft men weinig afval. Daarnaast is het ook voor de tegelhandelaar een groot voordeel. De houdbaarheid is 24 maanden. Het is leverbaar in 8 kleuren. Daarnaast hebben we ook een sprankelende 3D-voeg die glasmozaïek tot leven brengt; TruColor Design. Die is leverbaar in vier kleuren. Ook belangrijk: Ardal TruColor veroorzaakt niet de gevreesde verkleuringen in bijvoorbeeld poreuze natuursteensoorten, zoals de traditionele voegen nog wel eens doen. Hij geeft namelijk niets van zijn kleur af. Jarenlang gebruik, zonlicht, desnoods een keer een ‘foute’ reinigingsmiddel, een ongelukje met haarverf: deze voeg behoudt zijn kleur. Punt. Kortom, een voeg zonder compromissen!“
Jeroen Gramser (l) en Ronald van der Hoop: “... echt dé doorbraak in voegen!”
15
16
BOVATINFO
Eurocol: nadruk op de APP! Met het 970 Europlan Novolux verpompbare, zelfuitvloeiende egalisatiemiddel heeft Eurocol natuurlijk een mooi nieuw product, en met de al iets langer bekende 765 ecolight cementgebonden tegellijm begint men ook al vertrouwd te raken. Maar met de kreet ‘StAPP voor stAPP naar het beste eindresultaat’ vraag Eurocol extra aandacht voor zijn nieuwe APP. Of waren er nog tegelzetters zonder smartphone? Elders in deze editie een korte test!
Schlüter lanceert Ditra-Heat-E… Schlüter, begonnen met een eenvoudige tegelafwerkstrip, beweegt zich sinds enige tijd ook op het gebied van vloerverwarming. Aanvankelijk alleen met een uitgekiend systeem waar verwarmingsbuizen in gelegd konden worden. Maar sinds kort is er ook de Ditra-Heat-E, een slimme ontkoppelingsmat in combinatie met een elektrische vloerverwarming. Door de barstoverbruggende eigenschappen van deze mat kunnen ook kritische ondergronden als houtconstructies – mits stabiel natuurlijk – overbrugd worden. Zeer geschikt bij renovaties, alleen al omdat de mat inclusief verwarmingskabel slechts 5,5 mm dik is…
COBA: assortiment breidt zich uit…! COBA doet het groot. De stand is ruim, de opgestelde apparatuur (inclusief silo) glimmend en kei-oranje. En ook het assortiment, dat zich een paar jaar terug nog kenmerkte als behoorlijk basic, begint te groeien. Zo is er een DTA 220 pastalijm bijgekomen speciaal voor de verlijming van grootformaattegels, en heeft men ASP 930 als behoorlijk universele hechtemulsie en toeslagmiddel aan het assortiment toegevoegd. Dit als hechtbrug voor het leggen van porsellanatotegels in de specie, of als toeslagmiddel voor zandcementspecie. Ook als vochtweringsmiddel en voorstrijkmiddel doet het het goed. Tot slot is nieuw de ASP 990, een ontvetter bij bijvoorbeeld tegel-over-tegel, tevens cementsluierverwijderaar.
KIWITZ : CO2 naar beneden! Na de roadshow van Kiwitz’ Jan-Paul Kiwitz bij de verschillende regiovergaderingen van BOVATIN zijn de bezoekers van de regiovergaderingen wel vertrouwd met de KM Flex BluePrint: de hoogflexibele, CO2-gereduceerde dun- en middenbedmortel uit het assortiment.
17
mei 2013
Schönox: bicepsreductie… Velen van u hebben inmiddels Schönox-salesmanager Klaus Bartmann op Youtube de ‘extreme’ TLX-lijm zien demonstreren. Zoeken op ‘Klaus Bartmann’ op Youtube.com en hij verschijnt in beeld. Deze foto is genomen vlak voor de demonstratie… Berichten over hoe het inmiddels met de ‘bicepsreductie’ zit wachten we nog af…
Omnicol: samenwerking met Laticrece zorgt voor nieuwe producten! In de nieuwsbrief meldden we al over de samenwerking tussen Omnicol en Laticrece international. En op de beurs is al te zien dat de samenwerking meteen zorgt voor meer producten. Op het gebied van voegen bijvoorbeeld.
PCI nanolight: nanogroot! De ingang van de BouwBeurs werd bijna versperd door een grootverpakking PCI-nanolight. Trendbreuk in een tijd dat verpakkingen juist kleiner worden? Zo licht kan lijm immers nou ook weer niet zijn… Gelukkig gaat het om een reclameobject. Dezakken PCI Nanolight, een vrij universeel inzetbare, lichtgewicht en stofarme C2 TE S1-lijm, blijven klein én licht.
MOSA: in mei de MURALS-training! Erik Kleijnen, salesmanager van MOSA, kondigt alvast aan dat in mei van dit jaar MOSA graag alle BOVATIN-leden op bezoek heeft. Om BOVATIN-leden net dat stapje voor te bieden bij het verwerken van de nieuwe collectie MURALS. “MURALS is niet zomaar een tegelserie. Je werkt met kleurnuances, met 3D. Ze vereisen een zeker specialisme, en wij willen de BOVATINleden graag vertrouwd maken met dat specialisme. We laten zo snel mogelijk weten wanneer die dag is, onder andere via de BOVATIN nieuwsbrief!
Mapei: Ultraplan Quick Traffic! Op Youtube en in de CERSAIE-nieuwsbrief hebben we al bericht over de nieuwe voegen- en kittenkleurlijnen van Mapei. Maar nieuw in- en voor in Nederland is de Ultraplan Quick Traffic, een egaliseermiddel dat al na twee uur kan worden betegeld.
Kortom… goed om weer op de BouwBeurs geweest te zijn. Duidelijk is dat de keramiek- en lijmbranche, zoals de gehele bouw – springlevend is. Zware tijden, maar juist daardoor veel nieuwe ontwikkelingen. Zaak om nu die ontwikkelingen goed te fvolgen, en er straks de vruchten van te plukken als de markt weer aantrekt… ■
Tekst & foto’s: Remus Aussen
Het was tijdens de BOVATIN-jaarvergadering van 2011 dat voorzitter Gerard Reus nietsvermoedend aan de zaal vroeg of iemand al ervaring had met het verwerken van de 3x1 meter Kerlite of andere dunne plaatmaterialen. De zaal ontplofte ongeveer, want ervaringen waren er, maar vooral lastige: breuk, te groot, onhandig, lastig te verwerken… Werken met Kerlite blijkt toch andere koffie. Tijdens de CERSAIE van datzelfde jaar beloofde Cotto d’Este Kerlite’s export manager voor onder andere Nederland, Tiziano Orlandi, aan uw hoofdredacteur om samen met BOVATIN voor de Nederlandse vaklieden een korte training te verzorgen. En, dit inmiddels tot het illustere gezelschap van geassocieerde leden toegetreden bedrijf hield woord: samen met BOVATIN en de mensen van Eurovite Nederland BV werd op 4 februari jongstleden deze dagtraining verzorgd. Een groep bestaande uit zo’n 70 van Nederlands beste tegelzetters mag zich nu ook specialist noemen op het gebied van de verwerking van dunne plaatmaterialen.
3XL, ook dat kunnen we nu aan! Prima resultaten tijdens Kerlite-training
Moeilijk…? Is het verwerken van 3XL-formaten dan echt zo lastig als men het tijdens die jaardag noemde? Niet voor een ervaren tegelzetter. Maar ook als ervaren tegelzetter moet je wel even een paar dingen weten. Hoe je die grote platen snijdt, bijvoorbeeld. Want niemand heeft een snijplank van drie meter – en dat klopt, want die bestaat niet. En hoe je ze stelt – tegelZETTEN kun je het immers niet noemen. Hoe je zorgt voor een 100% verlijming, met name op vloeren. Plus – hoe eenvoudig je met vrije vormen kunt werken, en hoe je de platen zelfs op gewelfde ondergronden kunt inzetten. Met de 3XL-tegels lijkt langzamerhand de grens van ‘grootformaat’ wel bereikt. Dat wil zeggen – de eerste 3x1,5-tegel – 7mm dik – is ook al gesignaleerd… Niet iedereen is echter even enthousiast over de ontwikkelingen. “Ze denken niet aan het personeel”, vond één van de aanwezigen. En in zekere zin is dat ook zo; er waren door diverse fabrikanten al massaal grote en zware tegels op de markt gebracht zonder dat zelfs maar nagedacht leek te zijn over hoe die dan wel verwerkt moesten worden. En, hoewel de lijmindustrie wel degelijk is ingesprongen op de grootformaattegels – ieder merk heeft inmiddels wel een speciaal ‘grootformaat’-systeem – aan de kant van de gereedschappen wil het nog niet zo. Dus mag de tegelzetter ook nu nog zijn rug er aan wagen. Hoewel dat laatste niet geldt voor de Kerlite-platen. Want – zwaar zijn ze niet. Een 3x1-plaat komt niet boven de 7 kilo. Maar daarmee zijn ze nog steeds onhandig te manoeuvreren. Hoogste tijd om 3xL-kennis in de tegelbranche te brengen, want één ding is duidelijk: er is absoluut vraag naar, en om nou in deze tijd als tegelzetbedrijf goed werk te laten lopen… Kortom – zoals een tamelijk bekende Nederlandse ex-voetballer zegt – “Vaak moet er iets gebeuren voordat er iets gebeurt.” Aan het werk ermee! Deze overigens in het kader van de CAO-scholingsdagen georganiseerde training bestond uit een plenaire presentatie en een zestal workshops. Onder leiding van speciaal voor dit evenement uit Italië overgevlogen Kerlite-specialisten werden de tegelzetters geïnstrueerd. Maar ook een aantal vertegenwoordigers van Eurovite lieten zien dat ze prima met de plaatmaterialen overweg konden; ook zij traden op als instructeur. De dag begon met een presentatie over het materiaal, de toepassingen en de verwerkingsvoorschriften. En de zaal was het er al meteen mee eens dat er met Kerlite fraaie resultaten te bereiken zijn. Vanzelfsprekend leidde Yvonne Brok,
11 blikken stralen aan het begin van de dag hetzelfde uit: “Laat maar eens zien dan!”
Aan het eind van de dag wist iedereen het: zo’n oranje glassnijder moet je dus hebben…
“…geen kracht, gewoon lichtjes drukken!” Rachel Gundelach is contactpersoon voor de regio Zuid-West, en kan zelf ook prima met Kerlite overweg. Zij was één van de instructeurs.
19
20
BOVATINFO
Edwin Harbers van Artiles kijkt zelf eigenlijk ook nog een beetje verbaasd naar het zojuist door hem uitgesneden vraagteken. Ook dat kan met Kerlite…
Met zo’n frame plaats je een Kerlite 1x1.
directeur Retail van Eurovite, de mannen ook nog even rond door haar bedrijf. Speciale aandacht daarbij kregen de ronde ontvangstbalie en de kantoorruimten, waar Kerlite op een aantal verrassende manieren was toegepast. “En deze keukenrenovatie was eigenlijk een hobbyproject. We hebben de kastdeuren, in plaats van ze te vervangen of te laten spuiten, bekleed met Kerlite, evenals het aanrecht. En wat denk je – het werkt!” Tijdens de rondleiding kwam het gezelschap ook een Kerlite wasbak tegen. Lezers van dit blad kennen het object al van de CERSAIE-editie, maar een ‘echte’ kennismaking is toch leuker. “Als jullie klanten zo’n wasbak in een werk willen opnemen – laat het ons weten, dan zorgen we dat er één op maat geleverd wordt!” Maar het gaat om de praktijk. Hoe ‘voelt’ Kerlite? Veel zaken in het tegelzettersvak kun je nu eenmaal niet in een verwerkingsinstructie opnemen. Hoe een hoekafwerking in Kerlite gemaakt moet worden kun je opschrijven. Maar hoe je het doet – fingerspitzengefühl. En daarom verzorgden de mensen van Kerlite en Eurovite een zestal workshops waar zaken als het maken van een rechte snede, maar ook van hoeken, gaten en vrije figuren aan de orde kwamen. Het bleef vanzelfsprekend niet bij ‘voordoen’; iedereen kon ook zelf zijn vaardigheden testen. Aan het eind van de dag had iedereen de zes roulerende workshops gevolg
Na het leggen, even met je schoenen er overheen. Van binnen naar buiten, dan druk je de lucht er onder vandaan.
Vloeren en wanden Naast het bewerken van de platen was men natuurlijk ook benieuwd naar het verlijmen en plaatsen van de tegels. “Daar gebruiken we frames voor,” lichtte één van de instructeurs toe. “We hebben speciale frames voor wanden, waar je die 3x1-platen meestal gebruikt. Voor vloeren gebruiken we de Kerlite Plus-uitvoering: iets dikkere 3,5 mm-tegels, versterkt met een net aan de achterzijde. En die leggen we met een kleiner frame.” Ook hier kon iedereen zelf proberen hoe het werkte. “Die frames zijn ook handig om een tegel eventueel nog in de mortel te verschuiven, of om ‘m zelfs te lichten. Dat is anders zonder breukgevaar echt niet mogelijk, maar met het juiste gereedschap wel!” Ook de esthetische kant van het product kwam vanzelfsprekend aan de orde. “Je bent niet gehouden aan de formaten van de tegels. Je kunt prachtige oplossingen maken door bepaalde patronen op wanden te gebruiken, waarbij je zelf kunt bepalen wat voor formaatcombinaties je snijdt. Ronde zuilen kun je met stroken bekleden. Je zult ook zelf tegen allerlei nieuwe gebruiksmogelijkheden aanlopen! Iedereen over op Cotto d’Este Kerlite? En zo kunnen na één dag, 70 ervaren tegelzetters ook dunne plaat-
…en met zo’n frame kun je ook de tegel weer oplichten! Buttering-floating verlijmd (iemand daar nog vragen over…?), en dus een maximale hechting.
mei 2013
De Kerlite-certificaten worden aan het einde van de dag uitgereikt. Alle BOVATINbedrijven van wie medewerkers of de eigenaar zelf de training gevolgd hebben, staan binnenkort op de BOVATIN-site.
Iedereen zijn diploma ontvangen? Het lijkt er wel op. Tevreden gezichten, zowel bij de tegelzetters als bij de trainers.
materialen verwerken. Beslist geen slechte tijdsinvestering, zo bleek ook uit de evaluatie van de cursus. “De markt vraagt er om!” Tegelzetters en nieuwe producten. Het lanceren van een nieuw product is voor een fabrikant altijd spannend, want – architecten nemen trends snel over, en wat voorgeschreven wordt moet verwerkt worden. Maar als er steeds gedoe is met de verwerking, dan
Yvonne Brok (Eurovite, rechts op de foto): “Voor ons is het erg belangrijk dat er voldoende vakmensen zijn die ons materiaal kunnen verwerken!”. BOVATIN-opleidingsspecialist Chris van Herpen denkt er ook zo over: “je vakmanschap bijhouden betekent ook: zorgen dat je vooraan staat bij nieuwe ontwikkelingen!”
helpt dat niet. Aan het eind van de dag hadden de mensen van Kerlite en Eurovite echter de zaal zonder meer enthousiast. Hoe dat kan? Laten we nog één keer die al genoemde bekende ex-voetballer aanhalen. Hij begrijpt alles, dus met de wat complexe relatie tussen tegelzetters en de snelle veranderingen in het vak zou hij ook snel klaar zijn: “Ik ben overal tegen. Tot ik een besluit neem, dan ben ik vóór. Lijkt me logisch.” ■
Ook de trainers, met in het midden oudgediende Dino Dessi en (met sjaal) Tiziano Orlandi kijken terug op een geslaagde dag.
Wilt u meer weten over Kerlite? Ga dan eens langs bij Eurovite Nederland BV, Galvanistraat 12 te Ede, of bel 0318 – 664 555 voor de contactpersoon van uw regio: , Rayon Zuid West: Rachel Gundelach
postcode 2200-3399 / 4200-5299 / 5500-5699
Rayon Zuid Oost Bert Jacobs
postcode 4000-4199 / 5300-5499 / 5700-6699 / 6800-7200
Rayon Noord Oost Marcel de Vries
postcode 7400-9999
Rayon Noord West Serhan Yilmaz
postcode 1000-2199 / 3400-3999 / 6700-6799 / 7300-7399
21
Terra Tones SILVER
Bezoek onze website www.mosa.nl/terratones
23
mei 2013
Hebt u zich al aangemeld voor de BOVATIN-jaardag? Dit jaar vindt de jaardag plaats op: Zaterdag 8 juni, in Van Der Valk Hotel ‘s-Hertogenbosch-Vught Bosscheweg 2 5261 AA, Vught http://www.hotelvught.nl
BOVATIN-jaardag
op 8 juni, die mag u niet missen!
De agenda van de jaarvergadering wordt ter plekke bekendgemaakt. Twee onderdelen kunnen we u alvast melden: Bart van Kampen, ‘uitvinder’ en oprichter van ‘De Zwarte Markt’ van Beverwijk, gaat u meenemen in de wondere wereld van het ondernemerschap. En, al bent u al jaren ondernemer, na 8 juni kijkt u anders tegen ook uw ondernemerschap aan… ! U hebt er al het nodige over gelezen, maar – u kunt op 8 juni ook alvast live zien wat ‘de nieuwe lesmethode’ van Fundeon voor de nieuwe tegelzetters betekent.
Het programma: 9.30 uur: 10.30 – 13.00 uur:
U bent welkom, koffie en gebak staan voor u klaar. Jaarvergadering
Activiteiten voor wie niet deelneemt aan de vergadering: a. Ofwel, torenbeklimming Sint Jan (Den Bosch), tijdsduur ca. 1 uur ( hieraan kunnen maximaal 15 personen deelnemen). b. Ofwel, een stadswandeling van ca. 1 uur (hieraan kunnen maximaal 20 personen deelnemen) c. …Maar u kunt natuurlijk ook besluiten om Den Bosch op eigen gelegenheid te verkennen.
gelijk o m n e d l Aanme 10 mei a.s.! tot
• Na de lunch vertrekt u met de bus naar Den Bosch alwaar we een boottocht zullen maken. • Na de boottocht gaan we weer terug naar het hotel, waar we tussen 18.oo tot 19.00 uur van een gezellig borreluurtje genieten. • …en om 19.00 begint het buffet en de feestavond, en is er vanzelfsprekend de gelegenheid om te dansen U kunt zich aanmelden TOT 10 MEI A.S.(!) via het formulier dat u ontvangen hebt, of nu per mail: bondsburo@bovatin.nl. Geef dan AUB even aan: • met hoeveel personen u komt; • of iemand aan het partnerprogramma deelneemt (A of B); • of u dieetwensen hebt; • of u een kamer wilt boeken, en zo ja voor de vrijdag- of de zaterdagnacht. Kortom: graag tot ziens op 8 juni in Vught!
De feestcommissie plus het BOVATIN-bestuur
■
24
Tekst en foto’s: Remus Aussen
Te midden van al het beurs- en opleidingsgeweld van het eerste kwartaal van dit jaar is het verleidelijk om de grote evenementen het zwaarst te laten wegen. En inderdaad – dat het ergens druk was, of dat ‘die en die er ook was’: dat zal de lezers van BOVATINfo een m2 zijn. En toch – in deze BOVATINfo zult u lezen dat er op ieder van die beurzen toch weer iets bijzonders te zien was. Om er eens één uit te kiezen: de VERIS huisbeurs in Utrecht, georganiseerd in ‘De Fabrique’, een prachtig tot partycentrum verbouwd industrieel pand. Het pand ‘heeft’ het. De combinatie van het grove beton, de oude mengvoedersilo’s, een door de organisator strak uitgedacht lichtplan en de fraai geëtaleerde tegels lieten zien dat de grenzen van het fenomeen ‘showroom’ echt nog niet bereikt zijn. Maar Utrecht was ook de ontmoetingsplek van BOVATIN-voorzitter Gerard Reus en EUF-voorzitter Werner Altmayer. Onderwerp: promotie en publieksinformatie. Want u hebt het zelf aangedragen, tijdens de jaardagen en in de ledenenquête: of BOVATIN SVP niet alleen de tegel kan promoten, maar ook kan zorgen voor goede publieksinformatie over de voordelen van tegels boven andere vloer- en wandmaterialen.
VERIS toont nieuwe producten nét anders… …en BOVATIN maakt afspraken over promotiecampagne!
Exposeren 3.0 Maar eerst deze huisbeurs van de VERIS Bouwmaterialengroep BV. VERIS? VERIS is de backoffice van de handelsketens IMABO en BouwCenter. En die namen zijn bekend. VERIS is de stille kracht achter de logistieke en automatiseringskracht van deze twee formules. En, niet onbelangrijk - VERIS koopt in voor zijn leden. Tegels bijvoorbeeld. En de kleine maar fijne huisbeurs was dan ook vooral voor die leden bedoeld: om hen een afspiegeling te presenteren van wat de toeleveranciers aan de leden te bieden hebben op tegel- en sanitairgebied. “Maar we wilden ook van onze leden horen welke producten we daadwerkelijk voor 2013 in onze collectie zouden moeten opnemen. Want zij verkopen uiteindelijk.” Aldus
Van links naar rechts: Gerard Reus (BOVATIN), Haik van Hesteren (VERIS) en Werner Altmayer (EUF) poseren in wat je ‘showroom 3.0’ kunt noemen: een slimme combinatie van het feitelijke tegelmateriaal, een digitale voorstelling van de functionaliteit van de tegel en de natuurlijke oorsprong van de houtnerf die op de tegel te zien is.
Haik van Hesteren, productmanager tegels van VERIS. Van Hesteren is zo’n naam die af en toe opduikt: iedereen kent die naam en – Haik van Hesteren kent ook iedereen. Onvermijdelijk na een respectabel aantal decennia in de branche… Maar, waar decennia in een branche nog wel eens tot slijtage van enthousiasme kunnen leiden – niet in zijn geval. En zoals een korte hoorcollege ‘Hoe werkt de handel’ aan een tafeltje, met een goede cappuccino, 100% 2013 en verder was – Haik van Hesteren’s visie op toonzalen was dat ook. “Kijk, je kunt tegels exposeren. Niets mis mee: je neemt een fraaie kast, en de klant kan kiezen wat hij wil hebben. Maar tegels zijn zo veel meer. Keramiek is natuur, is ethetiek, het resultaat van een uitgekiend en verantwoord productieproces. Ze krijgen straks een plaats in iemands woning of in een kantoor. De klant kiest voor een tegel, maar ook voor een uitstraling van zijn pand. Die tegel speelt daar onmiskenbaar een rol in. Dus dan doe je die klant toch enorm tekort als je hem of haar niet het hele plaatje laat zien? Wat toon je nou met alleen maar die tegel met houtnerf? Laat je genoeg zien met alleen de computersimulatie in 3D, en een tegel om vast te houden? In een showroom van deze tijd laat je ook een derde dimensie zien. Die tegel met bijvoorbeeld het houtmotief toon je op drie manieren : ten eerste in werkelijkheid, ten tweede functionerend in een digitaal totaalbeeld zoals een computersimulatie van een kamer of badkamer – maar je laat, ten derde, ook de sfeer, de aard van die tegel zien in een omgeving waar die tegel zijn oorsprong heeft. Dus, je zet zo’n tegel met een tropische houtnerf in een omgeving met planten, echt hout, lichttechniek die verder gaat dan een spotje – in een omgeving met een bepaalde sfeer. Deze ruimte, dit stuk industrieel erfgoed is in al zijn rauwheid en grofheid van staal en beton een prachtige achtergrond voor deze
mei 2013
tegels. Nou,zó laat je dus je klant zien wat je in huis hebt, zo kan je klant bepalen welke tegel bij zijn ambities ‘past’!” ‘Mr EUF’ biedt basis voor promotie en publieksinformatie Aanleiding voor de ontmoeting met VERIS en de heer Van Hesteren was overigens een afspraak met ‘mr EUF’, Werner Altmayer. Die, zelf ook al enige decennia actief in de Europese tegelbranche en zijn Europäische Union der Fliesenfachverbände, Haik van Hesteren al kende uit de tijd dat Altmayer nog hoofd marketing bij Villeroy & Boch was. Naast positieve reacties over de uitgekiende ‘huisshow’ was er overigens ook een moment van zorg. Nu eens niet over de crisis, maar over één ergens achteraf opgestelde tegel. Het ging om een primeur van Eiffelgres: momenteel de grootste porcellanatotegel ter wereld: 300 bij 150 centimeter, 0,6 centimeter dik, en 64 kilogram schoon aan de haak (iemand een stevig haakje?). ofwel – 14,22 kg/m2. “Een tegel van dit formaat en gewicht zul je met een tegelzetmachine moeten stellen, en een flinke ook”, verwacht Gerard Reus. “Maar daarmee ben je er nog niet. Ik zou de vlakheid wel eens willen testen. Ik vind het wel een lastig formaat, ik raakte net gewend aan 3x1m, en 3 mm dik... Ik sta nog niet te springen om ‘m door mijn medewerkers te laten verwerken, maar nieuwsgierig ben ik wel!” Vanzelfsprekend – binnenkort informatie in dit blad over een eenvoudige en correcte verwerking. Een volgende cappuccino. Gerard Reus en Werner Altmayer bekijken een set promotiemateriaal, en bespreken een samenwerkingsovereenkomst waarin geregeld wordt wie dit materiaal mogen gebruiken en onder welke condities. Er wordt overeenstemming bereikt. En zo kunnen binnenkort de tegelzetbedrijven van BOVATIN gratis beschikken over een combinatie van Nederlandstalige sites, waarop iemand die aan het bedenken is wat voor vloer- of wandbedekking hij voor zijn pand gaat kiezen, onmiskenbaar in de richting van tegels wordt geleid. De kern van de campagnes: • Met tegels bespaar je energie • Met tegels woon je gezonder • Met tegels maak je je wereld Neem alvast een kijkje op: www.gestalten-mit-keramik.de, en klik ook even op de andere twee sites onderaan. Dit komt er dus ook aan voor Nederland! Wat nog ontbreekt is een gedegen instructie voor de consument en de architect: waarop moet je letten als je tegels voorschrijft, of koopt en een tegelzetbedrijf inschakelt? Hoe kies je een voeg, een voorbewerking, en wat zijn er verder voor zaken waar je aan moet denken als het gaat om ondergrond, vloerverwarming, vocht, enzovoorts? Kortom - BOVATIN wil eigenlijk dat straks iedereen die gegoogelt heeft op ‘vloerbedekking’, ‘muren’ of dergelijke zoekwoorden, na het doorbladeren van deze site tot de conclusie komt dat er eigenlijk maar één keuze is… ■ Wordt vervolgd!
De robuuste rauwheid van ‘De Fabrique’, als achtergrond voor de digitale showroom, ‘echt’ hout en de tegels. En een bad vol drankjes natuurlijk. Want sanitair is er ook.
Gerard Reus bij een enigszins verdekt opgestelde 3XL-tegel van 3 x 1,5m. Is er al over de verwerking nagedacht…?
25
NATURE’S FINEST
SELECTED BY MICHEL OPREY & BEISTERVELD
Showroom Vianen
De showrooms en showtuinen van Michel Oprey & Beisterveld Middels 2 prachtige showrooms en showtuinen in Echt en Vianen biedt Michel Oprey & Beisterveld een totaalconcept van een compleet assortiment waarbij de keuzemogelijk-heden nagenoeg onbeperkt zijn. Michel Oprey & Beisterveld kent drie specialistische afdelingen: Indoor, Outdoor en Slabs. De bijzondere collectie vloer- en wandtegels is verzameld binnen de afdeling Indoor. De afdeling Outdoor omvat een ongekende sortering constructieve en decoratieve natuursteenproducten voor gebruik in alle mogelijke soorten tuinen en parken. Afdeling Slabs omvat een uitgebreide selectie plaatmaterialen.
De Limiet 21A 4131 NR Vianen Tel: 030 2417000
Havenweg 18 6101 AB Echt Tel: 0475 417000
Achter de Brinken 6 9462 RH Gasselte Tel: 0599 564655
www.mo-b.nl
Tekst & Foto’s: Remus Aussen
“Goed dat jullie hier een dag voor hebben vrijgemaakt: 65 deelnemers, een bomvolle parkeerplaats, en – een impuls voor ons gezamenlijke vakmanschap!” Zo heetten BOVATIN-voorzitter Gerard Reus en Marcel Verdickt, commercieel directeur van Michel Oprey & Beisterveld Natuursteen BV, de 65 BOVATIN-leden welkom. Het zou een drukke dag worden, maar absoluut een nuttige. Verdickt: “Velen onder u hebben ook een showroom. En natuurlijk laat ik graag deze showroom aan u zien, maar – vooral om u te laten zien HOE je natuursteen kunt laten zien. Deze dag willen wij u vooral kennis laten maken met de kennis over natuursteen die je uitsluitend opdoet tegelijk met ervaring. Je moet het zien of meemaken, het laat zich niet opschrijven.”
Dagje natuursteen bij
Michel Oprey & Beisterveld
De match van natuursteen en tegelzetter Ook Marcel Verdickt weet dat natuursteen – net als keramiek – een halfproduct is, dat pas onder de handen van de verwerker tot een eindproduct wordt: “Ik zoek dus de allerbeste verwerkers. Dit prachtige materiaal verdient het! En – het vakmanschap van de tegelzetter vormt een gouden match met natuursteenkennis. Wanneer wij samenwerken, betekent een kleine stap in kennis een enorme winst door samenwerking!” En er kwam een eerste voorbeeld op tafel. “Neem nou Braziliaanse leisteen. Niet iedereen weet dat je dat moet laten acclimatiseren voordat je het verwerkt. Wat gebeurt er als je het niet doet, en je legt het zo vanuit de kou? Juist. De neusjes gaan omhoog. Al gebruik je nog zulke sterk hechtende lijm… Goed om te weten, kostbaar om te ervaren…” En zo regende het voorbeelden. Al waren een aantal van de aanwezige tegelzetters natuurlijk uitgerekend degenen die al de nodige kennis van natuursteen hadden, en zo ontstonden interessante discussies. De aloude ‘specie of lijm’-discussie kwam weer aan de orde. Al lieten de mannen van MO-B er geen misverstand over ontstaan dat wat er ook gebeurt, natuursteen buttering-floating verlijmd moest worden. “Maar bindt eerst het stof!”
maar zeggen: wie het nog niet gedaan heeft, verdiep je erin, leer ermee te werken, want je zult absoluut architecten tegenkomen die het voorschrijven. Voor de vakman is het peanuts! Natuursteen als schilderij… Aan de overliggende wand van de binnenruimte: acht schilderijen van Moeder Natuur zelf. Het feit dat veel kwartssoorten lichtdoorlatend zijn, vraagt een slim gebruik van lijm- en voegproducten. Maar het biedt ook de gelegenheid om bijvoorbeeld een aanrechtblad als lichtobject in te zetten.
Dunne plaatmaterialen: iets dikker… Een aantal van de aanwezigen hadden ook de training bij Eurovite gevolgd, en waren dus al goed op de hoogte van de verwerking van dunne plaatmaterialen. “Het is prachtig materiaal, wij hebben met onze Neolith overigens een iets dikkere 5 millimeter-variant. Neolith is er in de meest uiteenlopende kleuren. We kunnen alleen Met de persoonlijke handtekening van Moeder Natuur: (van links naar rechts en van boven naar onder) Smokey Quartz, Yellow Quartz, White Quartz, Blue Agathe, Ice Quartz, Brown Agathe, Rose Quartz
Een aanrechtblad als lichtobject. Omdat het kan.
27
28
BOVATINFO
Natuursteen: afwerking bepaalt uitstraling Technisch adviseur Ben Keltjens spreekt met passie over zijn materialen. “Niet alleen zijn er talloze soorten natuursteen, ieder materiaal is ook op diverse manieren af te werken. Bepaalde steensoorten zijn verkrijgbaar in drie tot vijf varianten, bijvoorbeeld geschuurd, getrommeld, Castle Stone en Neo Victoria. Het lijken wel, nee het ZIJN totaal verschillende vloeren. Daarnaast – prijstechnisch niet oninteressant, en ook nog eens eenvoudiger te verwerken – zijn er vloermaterialen van keramiek met daarop een laag van 3 millimeter natuursteen. In deze variant is bijvoorbeeld een Carrara marmer verkrijgbaar. In deze uitvoering zou ik dat ook in een badkamer adviseren!”
Een aantal BOVATIN-leden voelt de adviseurs aan de tand. “Hoe verwerken jullie de gewone witte Carrara?” “In de tras!” is het antwoord. “Dat droogt licht op, en bloedt minder uit. Wel eerst de rugzijde even aanbranden. En vooraf checken: zie je je hand er doorheen? Dan witte cement gebruiken! Een tip: gebruik uitsluitend gewassen zandsoorten, en pas op met enkel uitgezeefd zand, want dat bevat leem wat tot ernstige verkleuringen kan leiden… Pas ook op met teveel water, want dan krijg je van die donkere ‘schilderijlijstjes’ rond je tegel…! “ En zo ging het maar door. Tip na tip… een waslijst aan ervaringen die je liever hoort dan meemaakt, en die bijzonder eenvoudig te vermijden zijn. Als je ze gewoon even weet. Stootrandje? Is dat wel vlak? Opnieuw kritische vragen van BOVATIN-leden. “Gaan jullie klanten hier mee akkoord? Als ik zo oplever, kan ik wel inpakken…!” Keltjens: “Je hebt gelijk, dit is natuursteen, en natuursteen is NOOIT zo vlak als een tegelvloer. Je kunt met een grove kam ongeveer een millimeter opvangen, maar – het blijft een natuurproduct! Juist daarom nodigen we jullie uit om ook later mét je klant hier te komen, en dit te laten zien. Of geef ze een introductiekaart mee met jouw bedrijfsnaam erop, dan kunnen ze zelf langskomen. Je laat ze zien hoe mooi het is, maar je managet ook de verwachtingen, en je kunt laten zien dat een natuursteenvloer nu eenmaal minder strak is. Krijg je er later geen gedoe over. Ja, ook dit behoort bij jullie vakmanschap!”
Een deel van de groep loopt buiten, en krijgt daar een behoorlijk verrassende indruk van wat er komt kijken bij een buitenterras. Het belangrijkste advies: gebruik een drainagemortel, zoals de Tubag trascompound voor eenkorrelmortel. En bij voorkeur een WD-voeg. Maar, ook een poreuze, waterafvoerende voegmortel op basis van trascement kan voor bepaalde situaties goed werken. “Wacht tot deze mortel duimvast is, spons daarna af, en je hebt geen cementsluier meer!”, legt de uit Duitsland ingevlogen instructeur uit.
mei 2013
De meeste schade aan terrassen ontstaat doordat vocht niet wegkan, en bij vorst dus het complete terras openspringt – op te vangen door een poreuze ondergrond. Maar ook zonder schade is er al een groot verschil, zeker wanneer het om een natuursteenterras gaat. Op deze foto is te zien hoe dezelfde steen zich bij een goede (links) en een slechte afwatering (rechts) houdt…
Instructie op het balkon… Terwijl één groep buiten is en een tweede groep een rondleiding door de showroom krijgt, bevindt zich in het leslokaal een derde groep: deze worden door adviseurs van lijmfabrikant Ardex en gereedschapsfabrikant Rubi vertrouwd gemaakt met het werken met natuursteen. Jaap Westhoff van Rubi laat diverse slijp- , snijd- en boortechnieken zien, en de heren van Ardex maken stevig reclame voor hun lijmen en – voor de goedkopere hybride voeg. Goedkoper, en, naar verluidt, een goed alternatief voor een tweecomponentsvoeg. Binnenkort eens een testje?
Marcel Verdickt: “Nu al een geslaagde dag!” En, terwijl 65 aannemers in tegelwerken wat energie opdoen tijdens een welvoorziene lunch, trekt commercieel directeur Marcel Verdickt al voorzichtig de conclusie dat het een geslaagde dag is. “Prachtig toch, dat we zo elkaar letterlijk wijzer kunnen maken? Hier is deze showroom voor, en hij staat ter beschikking van onze contacten in de regio’s, dus ook van de nieuwe contacten die we immers vandaag leggen! We ontvangen nu al zo’n 10.000 families per jaar, let wel: uitsluitend particulieren met een introductie van onze klanten en verwerkers. Wij leveren niet rechtstreeks aan particulieren. En als een particulier zonder introductie contact met ons opneemt, dan sturen wij hem door naar onze contacten in de betreffende regio. Onze missie: tevreden klanten met fraaie natuursteenvloeren… Dus hebben wij alle belang bij méér vakkundige verwerkers, zoals jullie. En wie met ons samenwerkt, die weet: liever drie keer onnodig bellen dan één keer te weinig… Er staan vijf buitendienstspecialisten tot jullie dienst, plus vier die geheel
gespecialiseerd zijn in terrassen. Ik denk dat er in Nederland nog ruimte is voor veel mooie natuursteenvloeren en terrassen…” ■ www.mo-b.nl
29
G N I W SCHU
WAAR
OT T N E D LEI UCTIE! N A K IK CEP-RED U R B E I G B E Z U E SERI
Extreem geschikt voor het verlijmen van grootformaten Extreem witte kleur
| Let´s stick together | www.schoenox.nl |
N
E
Extreem comfortabele, standvaste dispersielijm met lange open tijd
DIN
de extreme SCHÖNOX TLX |
D2
TE
ens lg
test vo ge
| Zó gemakkelijk verwerkt
12004
I I I
31
mei 2013
Natuurlijk hebt u in dit blad al het nodige over de nieuwe trends kunnen lezen. Al was het alleen al de verslaglegging over de CERSAIE in een vorige editie. Maar – voelen, vasthouden en even praten met degene die voor de tegels ‘staat’- dat is toch wat anders. Had u geen tijd om zelf naar de CERSAIE te gaan, dan was u wellicht bij CRH uit Nieuwegein, één van de groothandels in keramiek. CRH hield op 8, 9 en 11 maart een beurs voor zijn klanten, en – u kon er ruim 50 producenten, leveranciers en lijmfabrikanten ontmoeten. En wij liepen er een paar BOVATIN-leden tegen het lijf.
CRH-beurs, “de kleine Cersaie”
Nederlandse markt centraal Waar de CERSAIE een overdaad aan overdaad laat zien (Oost-Europese en Aziatische markt), houdt de Nederlandse markt het graag relatief ‘rustig’. Hoewel… op de beurs van CRH staan toch beslist niet uitsluitend de huidige middle-of-the-road tegels in houtnerven en natuurlijke ‘aardse’ uitstraling. Opvallend zijn bijvoorbeeld de Castelo-tegels met Art Déco-motieven, waarmee onder andere distributeur CottoceramiX zich profileert. Waarmee CRH laat zien dat ook de meer ‘gedurfde’ tegels blijkbaar aanslaan in Nederland! Even voor wie CRH niet kent - CRH Bouwmaterialen is met ruim 85 vestigingen actief onder elf namen: Bakker Nijboer, BBN, DeBoo, Erven Feenstra, BMN, Stoel Van Klaveren, Timo.nl, Van Neerbos, Wijck’s. Van Buren en NVB Ubbens. En van die namen kent u er beslist een paar. Opstellingen: onberispelijk! Aangezien u de nieuwtjes al uit onze CERSAIE-berichtgeving kent, gaan we hier niet nader in op de merken. Al ontstond, in gesprek met de diverse aanwezige lijmleveranciers, wel de gedachte om eens aandacht aan de diverse APPS te besteden – en het resultaat leest u in dit blad. Opvallend – en vooral, met zorg en perfectie opgebouwd, waren de diverse opstellingen bij CRH. Nu ben ik een CERSAIE-fan, maar – ik sta in Italië niet zelden verbaasd van het ronduit matige werk aan de diverse stands. Tegels van uitzonderlijke klasse, maar – wie heeft het werk goedgekeurd…? Nu is werk op beurzen vaak een haastklus, maar – de ondergronden zijn per definitie vlak, en aangezien het licht en de klant kritisch is, zou iedere standhouder uitermate scherp moeten toezien op zet-, stel- en voegwerk. Ik zou de foto’s er nog eens op na kunnen zien, maar – vlak zetwerk en strak voegwerk, het kan daar echt zó veel beter. Maar niet bij CRH: de opstellingen zijn onberispelijk. Lastige 3D-tegels, grootformaten, mozaïek, maar er is NIETS op het werk aan te merken. Al die zaken waarmee tegelwerk ook op een beurs visueel kan teleurstellen: verlopende voegen, opwippende hoeken, halflege voegen, scherpe randjes, suffe vlakverdelingen – niet hier. Wie heeft dit gemaakt? En dan blijkt de maker toevallig op de beurs rond te lopen: Tegelzetbedrijf R. van Putten uit Houten is verantwoordelijk voor de opstellingen. “Ik heb gebruik gemaakt van wandsystemen
van Faay, hier uit Vianen. Lichtgewicht, en buitengewoon stabiel. Tsja, en verder… ik lever graag perfect werk. En wat is er nou leuker dan wanneer perfectie opvalt?” En zo ontstond toch nog een nieuwsfoto voor dit blad. “Ruud maakt eigenlijk altijd onze opstellingen…,”, vertelt Roy Fluit, de vestigingsmanager van CRH. “Dit is namelijk de kwaliteit die wij willen!” En er blijken meer BOVATIN-leden rond te lopen. Zo treffen we Hans en Stephan Slage (rechts en tweede van links), hier in gesprek met Ruud van Putten plus Erwin Vlok en John Rasheyn (links en derde van links) van CRH.
Van de heer Slage gaan we trouwens binnenkort meer horen, maar vooralsnog blijft het ‘wat’ nog even geheim. Maar één ding is duidelijk, ook van deze foto: er zullen ook in Nederland weer bijzondere badkamers gemaakt worden. Oranje, 3D, ronde tegels, er is vraag naar. En ook u gaat het maken. Daar is geen kristallen bol meer voor nodig… ■
Wij hebben ’m ook! Poederlijm lichtgewicht
• • • • •
Hoog standvermogen C2TES1 Handige 15 kg verpakking Voor grootformaat porcellanato tegels Instelbaar als midden-, dun- en vloeibedlijm Ook geschikt als uitvlakmortel CONFORM
NE
N E N 12 0 0 4
Eén en al gemak voor de echte vakman. Dat is Coba. Een duidelijk en overzichtelijk assortiment lijm- en voegproducten en de noodzakelijke toebehoren. Je ziet meteen wat je nodig hebt en hoe je het gebruikt. Coba levert snel. Denkt mee over kwaliteitsproducten. Geeft doortimmerd projectadvies én tien jaar projectgarantie. Nuchter als we zijn komen we alleen met handige oplossingen, zonder gedoe. We zijn tenslotte echt Hollands. Zo krijg je een goed product voor een eerlijke prijs. Meer weten? Ga naar coba.nl of bel 0318-671800.
33
mei 2013
En het innovatiewerk gaat door. In het collectief ‘Logistiek’, óók een van de groepen ondernemers die samen hun schouders onder het BOVATIN IPC-traject ‘Innovatieve producten voor een vitale tegelbranche’ zetten, wordt hard gwerkt aan twee oplossingen voor de logistieke problemen die tegelzetters ervaren voordat zij goed en wel met hun zetwerk kunnen beginnen.
Puzzelen aan logistiek…
Twee routes Oud-BOVATINbestuurder Jeroen Börger, onlangs nog op TV in het RTL-programma ‘Bouwen in het buitenland’, is druk bezig met drie producten. Samen met Klop Innovations (zie de vorige BOVATINfo) werkt hij aan de ontwikkeling van een tweetal bouwplaatsstofzuigers, om de schadelijke gevolgen van fijnstof voor de tegelzetters een halt toe te roepen. En in het collectief ‘logistiek’ pakt hij de transportproblematiek op twee manieren aan: beperken van het te verplaatsen gewicht en een betere manier om bouwmaterialen op de werkplek te brengen. Samen met Gerard Reus (Keijsper Reus BV), Johnny Dieleman (Tegelzetbedrijf K & J Dieleman), Henk Klop (Klop Innovations) en Jur van Dijk (Constructiebedrijf Dirk van Dijk) rekent en tekent hij aan een apparaat om zelfs tot in de Amsterdamse Jordaan tegels, lijm en gereedschap netjes op de werkvloer te kunnen aanleveren. “Hoeven de tegelzetters tenminste niet meer al die trappen op met 3000 kilo materiaal!” De tweede uitdaging, en een andere manier om de logistiek te vereenvoudigen: een lichter vloermateriaal. “We zijn al een eind, maar laat ons nog even broeden!” Arbeidsinspectie positief! Vermeldenswaard is dat vertegenwoordigers van de Arbeisdsinspectie van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de beide logistieke oplossingen al zeer positief beoor-
deeld hebben. “Weten we dat we echt op de goede weg zitten, dat gesprek was echt een opsteker!”, stelt Börger vast. Het echte tekenwerk voor de logistieke oplossing gebeurt bij Constructiebedrijf Dirk van Dijk. En, mocht u zich al met een postzegelloepje boven het tekenwerk van Jur verbazen over het feit dat dat tekenwerk er wat warrig uitziet – dat klopt. De foto was namelijk iets te scherp – en we willen het graag nog even spannend houden… dus is de Photoshop-dodger er overheen gehaald… ■ www.oostborg.nl www.tegelzetbedrijfdieleman.nl www.keijsper-reus.nl www.klopinnovations.com www.dirkvandijk.nl
Sopro FKM速速 Silver: Sopro FKM Silver:
E e n l i j m Een lijm a l s v a n s t aal als van staal Ge G e
s en ns e
t vol tesvo g st lg te C2FT
04 04
N DI DI
FT C2S1 N 120 N ES1
E N 120
NN GG
G H OHGO
A WA W
JNE LI I JNE L
RISTA E KRIST L AL K E
T I T E R B I N DI E R B IN D
Rij Ri se se nlanjd nland
d ibe bed ei
TrTras as
ed ed VloVloe nb nb
lis Ega lis Ega
i g i nieglei nel e or
lb e l ed be d
or
Du Du
N IE UW
U E I N
Zil vergrijze S1-Flexlijm S1-Flexlijm Zilvergrijze Vo or allerlei allerlei soorten Voor soortenkerakeram iek, gl miek, glasmoza誰ek asmoza誰ek en ennanatu ursteen tuursteen Ho Hoge kristallijne ge kr istallijne wa waterbinding terbinding tegen tegen verkleuringen verkleuringen Reeds na 22 uu uur te belopen Re eds na r te belopen ente tevo voegen en egen Universeel inzetbaar: Un iverseel in zetbaar: dunbed-, vloeibed-, du nbed-, vlo eibed-, en mmiddelbedverlegging iddelbedverlegging en smeerbaar tot 20 mm laagsm eerbaar to t 20 mm laagsterkte sterkte
er ere en n idM deidd M
Downloa d-scan Download-scan voor tech voornisc technische he producti productinformatie nformatie
De Betere Bouwchemie De Be ter e Bo uw chemie
35
Tekst en foto’s: Remus Aussen
Innovatie is niet voor alle bouwbedrijven een vanzelfsprekend onderdeel van hun activiteiten. Veel ondernemers in de bouw voelen weinig of geen behoefte om te innoveren: ‘we doen het al jaren zo’. En, traditie is inderdaad een kwaliteit. Maar niet als dat betekent dat zowel werkgevers als werknemers blijven afwachten, ook als verandering keihard nodig is. In het BOVATIN IPC-innovatietraject zijn, met subsidie van overheidsinstelling Agentschap.NL, zes collectieven van bedrijven actief die niet afwachten. Eén van die collectieven wordt gevormd door een drietal Limburgse bedrijven uit de tegelzetterbranche: Wijen Tegels BV uit Nederweert, Hilhorst Tegels & Sanitair BV uit Kerkrade en Limburg Tegelwerken BV, eveneens uit Kerkrade. Hun visie op innovatie – robotisering - zorgt voor opgetrokken wenkbrauwen. Zit daar toekomst in? En vooral – levert dit werk op?
Robots voor meer werk? Drie tegelzetbedrijven werken aan automatisering
Samen met de Technische Universiteit Eindhoven (TUe) en Ikask (een professioneel innovatiebedrijf uit Kerkrade) zijn zij in mei 2012 van start gegaan met hun ‘Gerobotiseerd Tegelzetten’. Deze drie tegelzetbedrijven vormen samen met de TUe en Ikask een ‘winning team’: de tegelzetbedrijven voelen de noodzaak tot innoveren en kennen de markt, en de andere twee hebben de kennis in huis om de problemen op de weg naar succes op te lossen. Hilhorst is al langere tijd op dit gebied actief en weet als geen ander welke problemen je tegen kunt komen met dit soort ontwikkelingen. Al in het begin van dit millennium was hij van start gegaan met de ontwikkeling van een tegelrobot. Gijs Hilhorst zelf hierover: ‘Ja, zo’n traject van innoveren is een traject van lange adem, dat weten wij maar al te goed. Wij zijn hier al meer dan tien jaar mee bezig… Jawel, met tussenpozen, maar die robot is geen moment uit mijn hoofd geweest… Je kunt in zo’n traject niet snel resultaten verwachten, daarvoor is de uitdaging waarvoor wij ons gesteld zien te groot, te complex. Je hebt er een behoorlijk doorzettingsvermogen voor nodig. Technisch is onze robot al ver gevorderd. De programmering en de tools die benodigd zijn voor het volautomatisch leggen van tegelvloeren zijn klaar. Maar, bij de praktijktoetsen bleek dat het gewicht van de robot samen met zijn werkvoorraad te groot was om over eigen werk heen te kunnen bewegen. Een heel lang verhaal kort samengevat: voordat we de robot kunnen gaan doorontwikkelen is het van essentieel belang dat de mortel drukbestendiger gaat worden in verse consistentie. Hier zijn wij in de afgelopen periode indringend mee bezig geweest, en, eigenlijk hopen we op korte termijn de basis voor deze stevigere mortel te vinden. Kunnen we daarna de verdere ontwikkeling van de robot samen met de TUe en Ikask vormgeven. Dat BOVATIN dit
Ruud Wijen (links), Gijs Hilhorst en Gijs Hilhorst jr. (zittend): “…traject van lange adem…”
Innovatie Prestatie Contract opgestart heeft, is voor ons daarbij een belangrijke basis’. De drie bedrijven in Limburg zijn tot deze samenwerking gekomen omdat zij afgelopen jaren samen de noodzaak hebben ingezien voor het ontwikkelen van een dergelijke robot. “Los van de economische recessie waarin wij in Nederland beland zijn hebben wij in Limburg al langere tijd te maken met een nadelige demografische ontwikkeling: we vergrijzen en ontgroenen. Met andere woorden, hier was vijf jaar geleden al merkbaar dat het moeilijk was om aan goede vakkrachten te komen. Ouderen verlieten onze bedrijven in verband met medische klachten of prepensioen en jongeren waren nauwelijks of niet te krijgen voor onze sector: een ontwikkeling die zich de komende jaren ook zal doorzetten in de rest van Nederland. De medische klachten van oudere tegelzetters, in combinatie met het gebrek aan vakkrachten waren dan ook een belangrijke reden om dit robotproject nieuw leven in te blazen. Het vak van tegelzetter is immers lichamelijk zeer belastend, slijtage van knieën en rug vormt vaak de reden van zeer langdurige en soms permanente uitval. Een robottegelzetter biedt in deze uitkomst, de vakkennis blijft vereist en het zware lichamelijke werk wordt overgenomen. Ruud Wijen hierover: ‘Ons bedrijf heeft zich de afgelopen vijftig jaar in de branche gekenmerkt door hoogstaand vakwerk, uitgevoerd door hoogwaardige vakkrachten. Wij verliezen steeds meer vakkrachten en jongeren zijn er, als gevolg van die demografische ontwikkelingen, in Limburg steeds minder. Natuurlijk weet ik ook dat hier en zeker ook in de rest van het land veel met andere Europeanen gewerkt wordt. Toch is dat niet de oplossing want zij leveren niet de permanente kwaliteit die men van ons verwacht. Het is dan ook daarom dat wij samen met Hilhorst Tegels & Sanitair BV en Limburg Tegelwerken BV in dit project gestapt zijn. De toekomst: een robot die het zware werk doet en de vakbekwame tegelzetter die de robot bedient en corrigeert waar nodig’. De ontwikkeling van de tegelrobot kan van essentieel belang zijn voor de totale tegelzetterbranche omdat het tal van problemen waar de sector nu en zeker in de toekomst mee te maken krijgt kan >>
37
…werken aan de juiste formule…
oplossen. De tegelrobot vormt niet alleen een oplossing van het kwaliteitsprobleem van de menskracht van nu en morgen maar biedt ook perspectief om de productie en vraag naar keramische vloeren te verhogen. De robot heeft een mogelijk haalbare snelheid van 14 tegelzetters per dag, met een productie van 35 m2 per uur. En uiteraard kan deze 24 uur per dag worden ingezet. Dat maakt dat er tegen een lagere prijs geproduceerd kan worden: iets dat zowel onze Nederlandse alsonze internationale concurrentiepositie kan versterken. Gijs Hilhorst jr. hierover: ‘Ik zie echt toekomst voor onze branche. Zelf ben ik 15 jaar geleden in dit vak gerold via het bedrijf van mijn vader. Ik heb binnen dat bedrijf van de oudere vakkrachten het vak geleerd. Nu ik sinds vijf jaar mijn eigen bedrijf Limburg Tegelwerken BV heb, merk ik hoe moeilijk het is om jongere vakkrachten te vinden. Ik geloof heilig in deze ontwikkeling, voor mij en mijn generatiegenoten is dit de toekomst. Na de malaise in de bouw, waar we nu middenin zitten, zullen we snel nog meer het gebrek aan vakkrachten merken. Dan blijkt dat ook onze handwerkbranche voor een groot gedeelte niet zonder automatisering kan. Maar bovendien - we zullen daardoor ook met zeer marktconforme prijzen kunnen werken voor Nederland en ook daarbuiten’ Door de ontwikkeling van de drukbestendige mortel zijn de drie bedrijven ook meer gaan denken over duurzame en energiebesparende toepassingen. Zo wordt op dit moment ook geëxperimenteerd met additieven in de mortel die zorgen voor buffering van warmte c.q. koude. Deze phase change materials (PCM’s) zorgen ervoor dat de warmte die overdag opgevangen wordt uit zonnewarmte in de avond en in de nacht teruggegeven wordt via de vloer. Gijs Hilhorst hierover: ‘Dit is een zeer vernieuwende techniek die past bij een samenleving die steeds meer geënt is op duurzaamheid en duurzame energie. Dit prefabmortelconcept zal straks zeer breed, zowel bij particulieren als bij bedrijven, toepasbaar zijn. Dat vormt een wezenlijk verschil met de robot, die straks immers alleen voor vloeroppervlakten van 250 m2 en meer bruikbaar en rendabel is.’ De bouw staat er op dit moment niet best voor. Ook al gloort er licht aan het eind van de tunnel. Maar, deze drie bedrijven hebben duidelijk vertrouwen in de toekomst van de branche en durven in deze moeilijke tijd met hulp van derden zoals Agentschap.NL, TU Eindhoven en BOVATIN te investeren in een betere toekomst voor zichzelf en voor de branche. ■
Art Deco Imperial hotel • Prof. J. Beneš • Café • Prague • 1914
It is our honor to be here with you since 1883. www.rako.eu
38
Tekst en foto’s: Remus Aussen
Een publiek zwembad moet wat kunnen hebben. Niet alleen vocht, tijd, belasting door machinerie en chemicaliën, maar ook en vooral – mensen. Veel mensen. Dus is de eerste gedachte vanzelfsprekend om hier de meest zware middelen in te zetten om het zwembad ‘100% proof’ te maken tegen zowat alles. Maar – de opdrachtgever heeft, zoals alle opdrachtgevers, de opdracht om de hand goed op de knip te houden, dus het zwembad wordt op ‘Spartaanse’ wijze gebouwd. Kwaliteit voor weinig, kan dat in een zwembad? Zo wordt de druk op het lijmadvies wel erg groot… Kunnen MAPEItechnisch-commercieel adviseur José van de Ven en technisch adviseur Johan van Heijster die druk aan?
Mapei maakt meters
in Gouds zwembad
Maar het blijft een zwembad… “Het programma van eisen was inderdaad niet gering: beweegbare vloeren en wanden in de baden, overstroomgoten over een lengte van 50 meter die natuurlijk perfect vlak en strak moeten lopen…,”vertelt José van de Ven. “Dat moet je tegelwerk kunnen hebben. Maar je leert er doorheen kijken. Om maar eens wat te noemen: we zijn van mening dat epoxyvoegen alleen daar nodig zijn waar de mechanische belasting écht hoog is. Zoals bijvoorbeeld bij de stromingskanalen, en daar waar de beweegbare bodem een rol speelt. Maar niet op de perrons! Immers, het zwembad is zo opgebouwd dat er daar geen water blijft staan. Ja, dat was bij die ‘antieke’ sportfondsenbaden wel anders… Je hebt direct tegen het bad overstroomgoten, waarin door een slim doorgerekend afschot ook veel water dat toch bij een ‘bommetje’ op de perrons terechtkomt, terug loopt en wordt afgevoerd . Daarbij bevindt zich op ca 2 meter vanaf het zwembad ook een goot met een gelijke functie. Dus, eigenlijk valt het met de waterbelasting van die perrons erg mee! Er bevindt er zich onder de tegels van de perrons dan ook GEEN waterdicht membraan, en de voegen zijn zelfs dampopen. Nee, geen tweecomponentenvoeg…maar een hoogwaardige cementgebonden voeg, schimmelvrij en sterk waterwerend! José van de Ven (rechts) is sinds 2007 technisch- commercieel adviseur bij MAPEI. Hij begon zijn loopbaan bij Bouwgros Raamsdonksveer, en werkte onder andere bij de binnen- en buitendienst van het Tegelgilde. Hij werkt in de regio’s Utrecht, Zuid-Holland, Zeeland en West-Brabant. Johan van Heijster werkt sinds vier jaar als technisch adviseur bij MAPEI. Hij was daarvoor 21 jaar zelfstandig tegelzet-ondernemer in Deurne.
“We hebben hier vooraf met alle partijen aan tafel gezeten,” benadrukt Johan van Heijster. “We hebben gebouwd volgens de LEED-principes, en daarbij streef je naar een zo efficiënt en milieubewust mogelijke manier van bouwen en – vervolgens - beheren. Kijk, als jij pas op het laatste moment aan tafel mag komen, en je mag dan pas wat adviseren, tsja, dan doe je niet veel meer. Al bij het ontwerp is afgesproken dat de waterafvoer gewoon perfect geregeld moet zijn, zodat wij vervolgens milieuefficiënt konden adviseren over de verlijming.” Functioneel én hufterproof “We hebben ons als tegel/lijmbranche en keramiek verwerkende industrie trouwens best bewezen, de afgelopen jaren. Kijk maar naar wat er gebeurt in de particuliere zwembadbranche: je zag steeds meer folie- en prefab kunststof zwembaden. Maar die trend is weer helemaal veranderd. Er worden nu weer steeds meer zwembaden betegeld of met mozaïek afgewerkt. Mensen kiezen toch voor kwaliteit. Er zijn nu ook steeds meer publieke baden waar weer mozaïek / keramiek en zelfs natuursteen wordt gebruikt!”
LEED? LEED, ofwel Leadership in Energy and Environmental Design is een certificeringmethode die in de USA vooral populair is bij overheidsinstellingen. Het principe van deze regeling is dat op een zo ‘milieuzuinig’ mogelijke manier gebruik gemaakt wordt van energie, water, grondstoffen en locatie. Plus dat het gebouw vervolgens in de breedste zin van het woord gezond en efficiënt moet zijn in gebruik.
Kleedhokje 3.0: geen haakjes, maar een beweegbaar onderdeel van het bankje.
Zowel binnen als buiten heeft het zwembad een zakelijke, bijna ‘bomvrije’ uitstraling. Esthetiek ten dienste van onverwoestbaarheid; een openbaar zwembad – zeker in een stad met een relatief hoge sociale problematiek als Gouda – moet echt hufterproof zijn. Dus geen kleedkamers met losse slotjes, geen kastjes met sleutels, geen zaken die open te schroeven zijn, geen objecten die afgebroken
39
mei 2013
De bodem van het bad staat nu even op 0 cm (zie inzet). Vooraan bevindt zich de rolstoellift.
Lijmadvies en materialen Op de betonwandconstructie van het zwembad (binnen en buiten) zelf zijn Keraflex Maxi S1 lijmrillen gezet. Hierop zijn de wandtegels (Klinkersire) gezet in een mortel van rivierzand en hoogovencement. De vloertegels zijn verlijmd met Keraflex Maxi S1. Voegen: Utracolor Plus *, Kerapoxy ter hoogte van het stromingskanaal. De perronvloeren worden gevormd door een zand/cement dekvloer, toeslagmiddel Planicrete, voorstrijk Primer G (1 : 1 waterverdund). Tegels op de perrons zijn van MOSA, met een R-waarde 11.
Geen onderdelen waar iemand aan kan trekken of hangen. En een stevige afvoergoot.
Geen breekschade als er een probleem is met de stortbak. Er is een kitprofiel aangebracht, zodat de stortbak voor reparatie bereikbaar is.
De wanden van kleedruimtes, douches, berging en algemene ruimten bestaan uit een ondergrond van kalkzandsteen, metalstud, vuil metselwerk (baksteen) en cementgebonden raapwerk. De vloeren van deze ruimtes worden gevormd door een verbonden zand/cementdekvloer. Vloeren en wanden worden voorbewerkt met Primer G. Wand en vloeren van de douches krijgen twee membraanlagen Mapegum WPS, en een kimband in de hoeken. Vloer- en wandtegels worden verlijmd met Keraflex Maxi S1, en gevoegd met Ultracolor Plus. Afwerkstrips (kunststof en metaal) zijn van Schlüter Systems.
kunnen worden. En daarnaast een bijna onwaarschijnlijke aanpasbaarheid van het bad: de bodem van de twee lesbaden is 100% beweegbaar, ofwel de diepte geheel instelbaar, en het wedstrijdbad kan zowel in 25 als in ’50 meter-stand’ gezet worden. Tegels op de muren? Bakstenen doen het daar toch ook best? Maar aan de akoestiek is wél aandacht besteed. Waar veel baden enorm ‘galmen’, klinkt geluid in deze zweminrichting gedempt. En dat zal bepalend zijn voor de sfeer in het bad; galm en herrie zorgt er immers niet alleen voor dat het geven van zweminstructie behoorlijk lastig en vermoeiend is, maar het versterkt ook de onrust bij kinderen.
Opstartprocedure vloerverwarming: het vloerverwarmingssysteem is 10 dagen nadat de tegels zijn verlijmd en gevoegd, in gebruik genomen. Bij het opstarten is een aanvoertemperatuur van 25 graden C aanghouden, en dit is dagelijks met één graad verhoogd tot maximaal 40 graden. Een te snelle stijging van de vloertemperatuur is vermeden. Boven de vloerverwarmingsleidingen is een dekking aangehouden van 50 mm. Totale oppervlakte tegelwerk: ca. 20.000 m2. *Ultracolor Plus is een schimmelbestendige voeg met Bioblock technologie en waterafstotend met dropeffect. De voeg voldoet aan
Kortom: een zwembad dat zowel binnen als buiten uitblinkt in functionaliteit. Ook ‘onder’ het tegelwerk. ■
de norm EN 12808 -1/2/3/4/5 bij toepassing van zuiveringstechniek van zwemwaterkwaliteit.
Ook het buitenbad is Spartaans van opzet. Maar mét glijbaan. Kledingkasjes 3.0, een dure oplossing? Op den duur goedkoper dan kwijtrakende sleuteltjes en kapotte sloten…
40
Tekst en foto’s: Remus Aussen
Harry Hentenaar (Schouten Zekerheid):
“Ook verzekeren is vakwerk!”
Zo ongeveer álles is via internet te koop. Tot tegelwerk toe. Goede ontwikkeling? “Vakwerk blijft vakwerk,” weet Harry Hentenaar, key account manager bij BOVATIN Verzekeringsdienst, ofwel Schouten Zekerheid. “Kijk, dat je bepaalde artikelen voor de beste prijs via internet koopt, daar is in principe niets mis mee (hoewel ook dat nog wel eens voor verrassingen kan zorgen, red.), maar het uitsluitend op basis van internetinformatie bestellen van dienstverlening of vakwerk, zoals tegelwerk...? Ik zou het mensen niet aanraden. En voor mijn vakgebied, de verzekeringsbranche geldt: ook verzekeren is vakwerk, en zowel de informatie, de prijs als het gevoel moeten goed zijn.” Dat een keuze altijd moet plaatsvinden op basis van een goede combinatie van prijs, kwaliteit en vertrouwen, dat geldt zeer zeker voor tegelwerk. Iedere aannemer in tegelwerken weet dat hij zijn succes niet alleen op basis van prijs kan opbouwen. Hoe zit dat met verzekeren? Dit jaar een groei van 59%! “Dat Schouten Zekerheid op papier sowieso al een sterk concurrerend aanbod kan doen, is duidelijk,”weet Hentenaar. “Dat blijkt alleen al uit het feit dat we sinds vorig jaar met BOVATIN 59% gegroeid zijn! BOVATIN-leden weten ons te vinden, en ons aanbod blijkt dan, als we in gesprek zijn, goed aan te sluiten op de vraag van de leden. En, ik hoef daar geen geheim van te maken: we hebben gewoon prijstechnisch een erg goed aanbod. Het pakketvoordeel kan voor een gemiddeld bedrijf oplopen van 10 tot zelfs 40%. Dan hebben we het over het één op één omzetten van verzekeringen. Hoe dat komt? Doordat Schouten Zekerheid collectief kan inkopen. En dat voordeel komt uiteindelijk bij onze klanten terecht! De grootste toename zat dit jaar in de autoverzekeringen en in wat wij noemen de ‘medische varia’, en met name de ziekteverzuimverzekering. Steeds wanneer ik een gesprek heb met één van de leden blijkt gewoon hoeveel er te winnen is ten opzichte van hun huidige verzekeringen…!”
Kwaliteit in verzekeren Maar wat is dan ‘kwaliteit’ in verzekeren? “Kwaliteit in verzekeren is dat je niet op belangrijke momenten voor onaangename verrassingen komt te staan. Dat ‘ineens’ je belangrijkste bedrijfsrisico niet verzekerd blijkt te zijn, bijvoorbeeld. Verrassingen in het leven zijn leuk, maar zulke niet. Zoiets kan je overkomen wanneer je UITSLUITEND op laagste prijs je verzekeringspakket hebt bepaald, en je eigenlijk nauwelijks weet waar je voor verzekerd bent. En, na al die gesprekken met jullie leden zag ik een overeenkomst. Net zoals in jullie vak geldt bij verzekeren: je moet niet alleen bepaalde dingen weten, je moet ook herkennen wanneer je iets NIET weet. Van tegelzetten moet je heel wat af weten voordat je een vakman bent. En dat geldt ook voor verzekeren. Echt, er zijn zó veel mensen die denken dat je met een gewone WA-verzekering (wettelijke aansprakelijkheid. Red.) ook als OZP-er verzekerd bent… Als er wat gebeurt heb je echt een probleem. En zelfs de AVB (Aansprakelijkheidsverzekeringen voor bedrijven) kenden nog wel eens een gaatje. Neem nou het ‘Arena-arrest’: een juridische uitspraak van een paar jaar terug, over een bus met bouwvakkers die aan de Arena werkten, en met hun busje van een talud afreden. Gevolg: ernstige letselschade voor de inzittenden. Resultaat: de drie inzittenden konden hun schade verhalen bij de autoverzekering, maar de bestuurder niet… bij een gewone AVB is dat namelijk uitgesloten. En dus legde hij zijn claim neer bij zijn werkgever – met alle gevolgen voor de werkgever. Er zijn zó veel voorbeelden… Het is een beetje een flauw voorbeeld, maar als een werknemer jarig is, zijn collega’s op taart trakteert en zich ernstig in zijn ledematen snijdt, dan wordt dat beschouwd als een werkgerelateerd ongeval. Wie is dan aansprakelijk? Juist… Valt bij ons onder de WSV (werkgevers schade verzekering). “En daarnaast is er nog de schade aan het werk. Tijdens werkzaamheden zelf kan er namelijk ook schade optreden die niet door de AVB gedekt wordt. Een AVB dekt alleen de schade die u aan anderen toebrengt. Een CAR-verzekering (Construction All Risks) vergoedt daarnaast de schade aan het werk zelf en op de bouwplaats.” De kunst van het niet-verzekeren… Maar de kwaliteit van Schouten Zekerheid zit ook in het samen met de klant bepalen van wat wel en wat niet verzekerd hoeft te worden. “Overal lees je dat iedere ondernemer moet zorgen voor een AOV (arbeidsongeschiktheidsverzekering). Daar ben ik het mee eens, in die zin dat je moet zorgen dat je inkomen gewaarborgd is. Maar weet wat je verzekert! Wij verzekeren op basis van beroepsarbeidsonge-
41
mei 2013
schiktheid: dus, als je het beroep van tegelzetter niet meer kunt uitoefenen, dan ben je verzekerd. Nee, dat is niet vanzelfsprekend! Als je AOV verwijst naar het feit dat je nog wel geschikt bent voor ‘gangbare arbeid’, dan ‘werkt’ je verzekering pas als je geen enkel werk op jouw opleidingsniveau kunt verrichten… Maar wat betekent een AOV in jouw situatie? Voor hoeveel jaar ben je bij arbeidsongeschiktheid verzekerd van inkomen? En stel, jij hebt goed verdiend, en een goed bedrag op de bank, heb je dan wel zo’n AOV nodig?” Per 1 januari 2013 is door de overheid een provisieverbod ingesteld voor Arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Dit betekent dat de advieskosten niet meer in de verzekeringspolis meegenomen mogen worden, maar apart moeten worden gefactureerd zodat de afnemer precies kan zien hoeveel hij voor het advies betaalt. Bij schadeverzekeringen geldt dit niet. “We nemen ook ieder jaar het pakket met de klant door, want situaties veranderen. Is die en die verzekering nog wel nodig? Moet er iets veranderen? Zo’n jaarlijks gesprek, daar verdien jij als ondernemer geld mee. Niet alleen blijken er na een jaar zaken aangevuld te moeten worden, soms blijkt een verzekering gewoon overbodig geworden te zijn. Je voorkomt ongewenste verrassingen. Of, doordat de werkzaamheden van je bedrijf veranderd blijken te zijn, gaat je risicoprofiel naar beneden. Ook dat kan je als bedrijf veel geld schelen!” Ook voor OZP-ers! “Kijk, heb je een groot bedrijf, dan gaat het bij de verzekeringen om grote bedragen. Maar ook voor een éénmansbedrijf of voor een BV
met een DGA zonder werknemers kan het gewoon tientallen procenten schelen! Voor OZP-ers is het verzekeringspakket vaak eenvoudiger, dus proberen we dat uit oogpunt van efficiency en kostenbesparing zonder (jaarlijkse) bedrijfsbezoeken te doen. En we hebben voor BOVATIN-leden een speciaal OZP-pakket, met daarin aansprakelijkheid, een uitgebreide gevarenverzekering en Transport Eigen Vervoersverzekering. En wil een OZP-er zijn verzekeringspakket eens laten doorlichten? Ook dat kan. Wat we dan wel vragen is om ons de huidige polissen even te mailen, zodat we advies kunnen uitbrengen over of het wel verstandig is om het pakket over te sluiten. Soms is het dat namelijk niet, en dan hoort iemand dat ook van ons. Komen we tot zaken – opzeggen en oversluiten regelen wij, met inachtneming van opzegtermijnen natuurlijk.” Check je pakket, doe het nu! “Check je pakket, zeker in deze tijd, nu de assurantiebelasting van 9,7 naar 21% is verhoogd. Je betaalt dus meer voor dezelfde verzekering… Immers – assurantiebelasting is géén BTW, en die kun je dus ook niet aftrekken. De 21% belasting geldt alleen voor schadeverzekeringen. Ook dát maakt het verstandig om nu eens naar je portefeuille te laten kijken!” Ook weten of u goed en kostenefficiënt verzekerd bent? Neem dan contact op met 010 – 288 44 44 Harry.hentenaar@schoutenzekerheid.nl www.bovatinverzekeringsdienst.nl
Innovatie is
steeds de juiste oplossing hebben.
Schlüter®-BALKONSYSTEMEN Voor balkons en terrassen bieden we innoverende systeemoplossingen met contactafdichting en ontkoppeling, oppervlaktedrainage en waterafvoergoten die perfect op elkaar afgestemd zijn. Hier vindt u het juiste systeem voor uw project: zowel voor een vrij uitkragend balkon, een dakterras of een terras op volle grond.
Schlüter ®-BALKONSYSTEMEN. Vertrouw alleen op het origineel.
www.schlueter-systems.nl
42
Tekst & foto: Remus Aussen
Op locatie voor de Fundeonopleiding ‘Tegelzetter 2’
Lesmateriaal: oproep voor bouwlocaties!
Crisis of geen crisis, vaklieden blijven nodig. En vaklieden zijn pas vaklieden als ze ook van de laatste methoden en technieken op de hoogte zijn. Geen betere waarborg voor actuele kennis dan medewerking uit de praktijk: daarom werkt een aantal BOVATIN-leden hard mee aan het vakgerichte onderdeel uit de opleiding ‘Tegelzetter niveau 2’ volgens ‘de nieuwe lesmethode’: een combinatie van werken en oefenen achter de computer, leren bij je leerbedrijf en opdrachten uitvoeren uit een opdrachtenmap.
Wilt u meewerken aan de ontwikkeling van het lesmateriaal door Fundeon in de gelegenheid te stellen om
“Naar de bouwplaats toe!” Zoals projectleider Eefje Lagé in de vorige editie al aangaf: “We gaan naar de bouwplaats toe, en we vragen het aan de mensen uit de praktijk.” Dus, helm op en veiligheidsschoenen aan, pen en papier mee, fotograaf mee en informatie verzamelen voor de digitale lessen! In Raamsdonksveer werkte tegelzetter Kees Boere van Tegelzetbedrijf Hoefnagel aan het tegelwerk in een luxe appartementencomplex. “Let op, alles moet aan de orde komen. We willen zoveel mogelijk in beeld brengen wat met woorden moeilijk te omschrijven is!” En zo maakte fotograaf Gerard Sluiter tientallen foto’s.
Neem dan contact op met Eefje Lagé, projectleider Fundeon Telefoon 0341 - 499 221 Email E.Lage@fundeon.nl www.fundeon.nl
Het werkproces van A tot Z Het gehele werkproces wordt in beeld gebracht. Want wat inmiddels vanzelfsprekend is voor de vakman, is dat niet automatisch voor de leerling: hij of zij moet iedere stap bewust maken en zich die stappen eigen
Fotograaf Gerard Sluiter, tegelzetter Kees Boere, BOVATIN’s Iete Cremer en projectleider Eefje Lagé (Fundeon) in Raamsdonksveer.
maken, om daarna zijn eigen weg te vinden. “Dus staan we uitvoerig stil bij voorbereiding, bij het bepalen van het type vloer, van de hoeveelheid lijm, van het type tegel in relatie tot het gebruik van de ruimte. Plus: welk snijwieltje zet je op je snijplank voor welke tegel. Voor de vakman gesneden koek, maar niet voor die leerling.”, wist Iete Cremer, één van de BOVATIN-vertegenwoordigers die zorgt dat kennis en vakmanschap in de cursus op niveau zijn. Ook de veiligheidsmaatregelen en de persoonlijke beschermingsmiddelen zijn niet vanzelfsprekend voor de leerlingen, dus ook daaraan wordt speciale aandacht besteed. Met de veiligheidsschoenen, het stofkapje en de handschoenen zit het ook op deze bouwplaats wel goed, maar iets zei me dat één verplicht PBM (Persoonlijk Beschermings Middel) niet meer tot het standaardarsenaal van de tegelzetter behoort. Dus ik vroeg er eens naar. “Kees, waar is je handcrème?
• langs te komen voor informatie, • het fotograferen van bouwsituaties • het filmen van een bouwproces?
”Kees keek me aan alsof ik hem vroeg waar zijn hoge hakken waren. Toch komt de handcrème weer gewoon in de opleiding… Dus zal ook Kees Boere ‘m wel weer een keer in zijn tas hebben. Terecht? Nog wel. Maar (zie het artikel over de Bouwbeurs), het eerste voegmiddel waar je zelfs geen handschoenen meer bij hoeft te gebruiken is al op de markt. Hoe lang nog totdat niet alleen de handcrème, maar ook de rubberhandschoenen uit de PBM-lijst geschrapt kunnen worden? Wij gaan het nog wel meemaken. Maar tot dat moment in de training Tegelzetter niveau 2 staan ze. Nog wel. ■
Tekst & foto’s: SCHÖNOX GmbH André Hornemann, Hoofd technische dienst Klaus Bartmann, Salesmanager Benelux
Waterdicht? Vergis je niet… Het op de juiste manier afdichten van privébadkamers behoort in Nederland niet echt tot de standaard toegepaste werkwijzen. Bij afdichtingen in badkamers wordt over het algemeen alleen bij de overgang tussen wand en vloer of wand/ wand een kim-en-hoekafdichting toegepast. Deze afdichting wordt op het ruwe beton en op wanden van diverse materialen aangebracht. Waterdicht…?
‘Meestal’ geen problemen Er worden geen dichtbanden toegepast, maar er wordt een gaasband in de eencomponents afdichtingsmortel ingelegd. Waar niet-vochtgevoelige bouwstoffen worden toegepast is de kans op schade door vocht waarschijnlijk zeer gering. Zo ziet men ook in de overige Europese landen een vergelijkbare werkwijze. In principe worden hier bouwstoffen toegepast die weinig of geen vermindering van de technische eigenschappen ondervinden in geval van indringend vocht. Als voorbeeld kan hier een privébadkamer met een douchebak en bijpassende constructieve opbouw worden genoemd; zo’n vloer is bijvoorbeeld opgebouwd uit beton met daarop een cementdekvloer; de wand bestaat vaak uit een conventioneel gemetselde stenen wand met daarop een cementpleister. Hoewel bij deze constructie een afdichting technisch gezien niet absoluut noodzakelijk is, wordt hier geen rekening gehouden met schimmelvorming of met andere schades waar de gebruikers last van kunnen krijgen. Maar, wanneer in plaats van deze cementpleister een gipspleister of gipsplaat gebruikt wordt, dan is echt een volvlaks afdichting noodzakelijk. Gips zal namelijk door het indringende vocht zijn vastheid verliezen en rot is dan onvermijdelijk. Dit zorgt ervoor dat de volledige keramische bekleding ooit loskomt, en dat levert natuurlijk een enorme schade op. Een slimme tegelzetter zal hier waarschijnlijk tegen inbrengen dat keramische bekleding met een WD- ofwel „waterdichte“ voeg toch voldoende dicht is. En die slimme tegelzetter heeft nog gelijk ook - tenzij zich in de badkamer of de douche boorgaten voor geïnstalleerde kranen en dergelijke bevinden. Want dan is er ineens geen sprake meer van een functionerende afdichting. Het resultaat: op de foto‘s zijn normale douchewanden te zien die, oppervlakkig gezien, ‘dicht’ waren. Aan de oppervlakte viel ook geen vochtschade vast te stellen. Het eigenlijke probleem deed zich namelijk aan de achterkant van de baden voor. Hier
werd een enorme schimmelvorming vastgesteld die zelfs tot aanzienlijke gezondheidsproblemen bij de betreffende gebruikers leidde. Voor een dergelijke schade is overigens niet alleen de tegelzetter verantwoordelijk; ook de aannemer en de installateur van het sanitair dragen verantwoordelijkheid voor het probleem. Wel heeft tijdens het werk de tegelzetter de plicht om de aannemer dan wel de opdrachtgever er (bij voorkeur schriftelijk) op attent te maken dat de gekozen constructie tot problemen kan leiden. Ook instabiele ondergronden kunnen voor problemen zorgen. Daarvan is bijvoorbeeld sprake bij slechte dan wel slecht aangebrachte Metal Stud wandsystemen; is er beweging in de wanden, dan zal vrijwel zeker vochtschade ontstaan. Door de mechanische belasting komen namelijk de voegflanken los en kan door de ontstane scheuren water in de ondergrond dringen. Zo zullen bij niet-watervaste of vochtgevoelige ondergronden schimmelvorming en hechtverlies ontstaan. Hoe kunnen deze problemen worden verhinderd? Hier is de contactafdichting een zeer bruikbare en eenvoudige mogelijkheid om een werkelijk dichte bekleding te maken. Deze afdichtingsvorm opgenomen in de Europees voorschriften, en al jarenlang gangbare praktijk. Er zijn verschillende materialen beschikbaar. Zo zijn er dispersieafdichtingen, één- en tweecomponentige cementaire afdichtingsmortels, reactieharsafdichtingen en baanvormige afdichtingen. Vraag is nu - welke afdichting is de juiste keus
bij de volvlakkige afdichting van privé badkamers? Al deze afdichtingsstoffen kunnen in privé badkamers worden toegepast. Maar wat is in de praktijk werkelijk optimaal en financieel verantwoord? In badkamers met normaal gebruik is een dispersieafdichting, ook wel afdichtingscoating genoemd de meest logische toepassing. Schönox heeft hiervoor de HA in zijn pakket. De verwerking lijkt op de werkwijze bij kimafdichting, en hoeft dus niet eerst te worden geleerd. SCHÖNOX HA wordt altijd in twee lagen van minstens 0,5 mm dik aangebracht. Het verlijmen van de tegels kan ongeveer drie uur na droging van de tweede laag op wanden en na vijf uur op vloeren plaatsvinden. Een klein nadeel zit hier in de noodzakelijke droogtijden. Omdat de tegelzetter meestal een van de laatste werklui ter plaatse is en de gebruiker een snelle afloop van de werkzaamheden wenst, wordt van de tegelzetter vaak verlangd dat de afdichting zeker en snel wordt uitgevoerd. Daarom wordt steeds vaker gekozen voor baanvormige afdichtingen. Deze afdichtingsbanen bestaan uit een waterdicht membraan voorzien van een vezellaag, ofwel een weefsel ter verbetering van de hechting. Het extra voordeel van deze banen, zoals SCHÖNOX AB, is, dat er niet in te geringe laagdiktes gewerkt kan worden. Met de rolbare afdichtingslijm SCHÖNOX iFIX is het de researchafdeling van SCHÖNOX gelukt om de toepassing van SCHÖNOX AB extreem te vereenvoudigen. Wij spreken van 40% snellere verwerking. SCHÖNOX AB is, zoals overigens ook SCHÖNOX HA, ETAG 022 getest. SCHÖNOX AB is in zwembaden zelfs bij 2,5 bar waterdruk getest en is tot een diepte van 10 meter toegelaten. Onze conclusie… Het volvlaks afdichten voorkomt dat vocht in de ondergrond kan doordringen en zo verhindert het schimmelvorming. Hiermee wordt de renovatiecyclus twee keer zo lang. ■
43
44
BOVATINFO
Mapei Nederland’s garantiesysteem (sinds 2010) zeer succesvol Almelo – eind 2010 heeft Mapei Nederland als eerste een garantiesysteem ontwikkeld, waarbij standaard garantie wordt aangeboden van 10 jaar op materialen, hulpmaterialen en arbeid. Dit systeem vindt brede toepassing onder de klanten van Mapei Nederland in zowel de tegel- als vloerenleggers- en parketleggersbranche. Het is een systeem waarbij in eerste instantie problemen voorkomen worden, doordat tijdens de werkzaamheden controle plaatsvindt en bijsturing dan wel aanvullende training wordt aangeboden. Het systeem houdt standaard garantie in van 10 jaar, ongeacht of producten zeer emissie-arm zijn of niet. Het systeem is een bewijs van professionaliteit van leverancier en verwerker naar de opdrachtgever. Mapei Nederland geeft inmiddels honderden van dergelijke garanties uit per jaar.
Nieuw gezicht bij Mapei Nederland Per 1 maart jongstleden is Roel van Wolferen begonnen bij Mapei Nederland als Technisch-Commercieel Assistent Keramiek en Natuursteen. Vanuit die functie, die een uitbreiding van het team tot 7 personen betekent, zal hij verantwoordelijk zijn voor training, controle werken, garantie opvolging en instructie van verdelers en verwerkers. Roel opereert met name in West- en Midden Nederland. Vanzelfsprekend kent Roel het vak door en door: begonnen als meubelmaker heeft hij zijn kennis verder uitgebouwd in voornamelijk tegelzetwerk. Als volledig opgeleid vakman had hij vervolgens zijn eigen tegelzetbedrijf. Mapei is erg blij met het aantrekken van Roel, waardoor er weer een volgende stap is gezet in de professionele ondersteuning van haar tegelzetterrelaties.
Zeer emissie-arme lijmen Mapei Nederland zet zich al jaren in voor het meer en meer toepassen van zeer emissie-arme lijmen. Deze zijn niet alleen beter voor de verwerker, maar ook voor de gebruiker van de ruimte na het afronden van de werkzaamheden. Zeer emissie-arme lijmen hebben geen negatieve invloed op het binnenklimaat van gebouwen. Ongeacht de crisis heeft Mapei ervoor gekozen deze lijmen tegen een vriendelijke prijs aan te bieden, daar waar andere fabrikanten teruggrepen naar alleen maar oplosmiddelvrij (alleen goed voor de verwerker). Mapei en de Nationale boomfeestdag Mapei Nederland stelt een percentage van de opbrengsten van de verkoop van zeer emissie-arme producten (EMICODE EC1) beschikbaar voor het planten van duurzaam Nederlands bos, in nauwe samenwerking met Stichting Nationale Boomfeestdag. Sinds 2011 hebben beide partijen een samenwerking en dit heeft geleid tot de aanplant van twee bossen bij Hertme (Borne) en Markelo (Hof van Twente). Ook dit jaar heeft Mapei Nederland op 20 maart weer bomen geplant, deze keer met kinderen van scholen in onder andere Leeuwarden.
Mapei introduceert super snelle egalisatie: Ultraplan Quick Traffic Op Domotex 2013 ging hij Europees in première, maar vanaf heden is hij ook leverbaar op de Nederlandse markt: Ultraplan Quick Traffic. Deze super snelle egalisatie heeft naast alle positieve eigenschappen van de vertrouwende egalisaties van Mapei, ook nog een bijzonder eigen voordeel. Na slechts 2 uur kan er namelijk al tegelwerk op worden aangebracht! Ultraplan Quick Traffic is een zelfvloeiende vloeregalisatie voor het uitvlakken en egaliseren van ondergronden in laagdikte van 1 tot 10 mm. Op Ultraplan Quick Traffic kunnen alle textiele, elastische en keramische bedekkingen verlijmd worden. Ultraplan Quick Traffic is door zijn snelle droogtijd uitermate geschikt voor snelle renovatieprojecten. Hierdoor hoeft een ruimte niet voor lange tijd uit de roulatie te zijn. Dit is uitermate belangrijk voor bijvoorbeeld horeca en andere commerciële gelegenheden, maar ook voor verpleegtehuizen, ziekenhuizen etc., of omdat vluchtwegen beschikbaar moeten blijven.
Ultraplan Quick Traffic is geschikt voor gebruik binnenshuis, hardt spanningsarm uit en is geschikt voor vloerverwarming en bureaustoelverkeer. Meer informatie vindt u op www.mapei.nl Noot voor de pers: voor meer informatie kunt u contact opnemen met: marketing@mapei.nl of tel. 0546 – 83 60 40 Saskia Baas
mei 2013
De doorbraak in voegwerk
TruColor gebruiksklare Hybride-voeg ’s-Hertogenbosch NL - Ardal introduceert dit jaar een kant-enklare en één-componente voegmortel: TruColor. TruColor is zeer gemakkelijk in gebruik, u voegt maar liefst 50% sneller dan met cementaire voegmortels en epoxy-voegproducten. Uniek aan deze voegmortel is de gegarandeerde kleurechtheid. Geen afwijking na verwerking, ongeacht nieuwbouw, renovatie of herstelwerkzaamheden. U ziet direct het resultaat! TruColor is direct afsponsbaar, wachttijden worden hiermee voorkomen. TruColor is ook verkrijgbaar met een sprankelend 3D-effect. Eigenschappen TruColor is een gepatenteerde Hybride-voeg voor het voegen van keramische tegels en natuursteen met extreem lichte verwerkingseigenschappen voor wanden en vloeren in binnentoepassingen. Het product biedt een maximale kleurstabiliteit, flexibiliteit en heeft een 50% snellere verwerkingstijd in vergelijking met traditionele voegmaterialen. TruColor is direct afsponsbaar, wachttijden worden hiermee voorkomen. Het overgebleven materiaal kan wederom opnieuw gebruikt worden. Afval en mengfouten worden hiermee voorkomen. TruColor Design TruColor Design is uniek vanwege het sprankelend 3D-effect dankzij de glasparels in het voegmateriaal. TruColor Design combineert deze moderne uitstraling met alle eigenschappen van de reguliere TruColor. Geef een tegel of mozaïek de exclusieve uitstraling met gegarandeerde kleurechtheid en ervaar het gemak van voegen. Ardal Als leverancier van hoogwaardige tegellijmsystemen biedt Ardal professionals in de tegelzetbranche zekerheid en totaaloplossingen. Om het uitgebreide assortiment met innovatieve producten overzichtelijker te maken heeft Ardal ervoor gekozen om de producten in te delen in systemen aan de hand van een eenvoudig stappenplan: 1) Voorbehandelen 2) Lijmen 3) Afwerken. Wilt u meer weten over TruColor, TruColor design of Ardal, kijk dan op de website www.ardal.nl of neem contact op met de afdeling Customer Service tel: +31 (0)73 – 6244 314.
Nieuwe APP tegellijmsystemen PCI De leverancier van tegellijmsystemen en bouwchemische hulpstoffen PCI heeft een handige APP ontwikkeld waarmee praktische informatie snel beschikbaar is. Verwerkers van de producten kunnen nu op elk moment producten veiligheidsinformatie raadplegen. En zij kunnen met de verbruiksberekenaar eenvoudig de benodigde hoeveelheid en het aantal verpakkingen van een product berekenen. Het servicegedeelte omvat o.a. een codescanner en een link naar bijvoorbeeld de nieuwsrubriek op de website van PCI. Daarnaast kunnen om notities, ook als gesproken tekst, en foto’s worden gemaakt en meteen geïntegreerd in een e-mail, bijvoorbeeld om bij PCI een vrijblijvend technisch advies aan te vragen. De verwerker kan via de APP instructiefilms bekijken over verschillende toepassingen, zoals de complete opbouw van een badkamer met het aanbrengen van primer, waterdichting, tegellijm, voegmortel en siliconenkit. De APP van PCI kan worden gebruikt op vele smartphones die werken via iOS of Android en op de Blackberry. Download is gratis mogelijk vanuit de APP Store en Google Play-Store in het Nederlands, Duits, Engels, Frans en Italiaans. PCI tegellijmsystemen en bouwchemische hulpstoffen omvatten het gehele lijmproject, van primers, waterdichtingssystemen en XPS-hardschuimplaten tot tegellijmen, voegmortels en kitten. Aangevuld met bouwchemische producten, zoals aangiet- en betonreparatiemortels, kleurstoffen, vezels en reinigingsmiddelen. Meer informatie: www.PCI-Afbouw.nl
45
Erkenningsregeling Vrije vestiging Tegelzettersbedrijf Als gevolg van de wijzigingen in de Vestigingswetgeving worden er door de overheid geen specifieke eisen meer gesteld aan het vakmanschap van tegelzettersbedrijven. Dus iedereen, ook wanneer men niet beschikt over de benodigde ondernemers- en technische vaardigheden, kan een tegelzettersbedrijf beginnen!
Grote onduidelijkheid omtrent kwaliteit Het gevolg van de vrije vestiging is grote onduidelijkheid voor de opdrachtgever omtrent de kwaliteit die een tegelzettersbedrijf te bieden heeft. Onduidelijk voorwaarden en kwaliteitscriteria zijn derhalve troef. De kans op teleurstellingen en onoplosbare geschillen is groot.
Erkenningsregeling als oplossing Het is dus in het belang een “keurmerk” voor de kwaliteit van tegelzettersbedrijven te hebben. Teneinde het vakmanschap in de branche te behouden en nog verder te bevorderen heeft de Bond Van Aannemers van tegelwerken In Nederland (BOVATIN) daarom een Erkenningsregeling in het leven geroepen. De uitvoering van deze regeling ligt in handen van een aparte stichting: de Stichting Gespecialiseerde Aannemers Tegel- en natuursteenverwerking (SGAT).
Algemene ondernemersvaardigheden en bedrijfstechniek Om in aanmerking te komen voor erkenning dient de leiding van het bedrijf niet alleen te beschikken over algemene ondernemersvaardigheden, maar dient er ook te worden voldaan aan specifieke eisen van bedrijfstechniek en kennis van materialen en aanbrengtechnieken.
Opleiding en arbeidsomstandigheden Voorts wordt jaarlijks gecontroleerd of erkende bedrijven hebben voldaan aan de opleidingsverplichtingen voor het personeel op grond van artikel 35B van de Bouw-CAO en de eisen voortvloeiend uit de ARBO- en milieuwetgeving. Ook van de bedrijfsleiding wordt verwacht dat zij regelmatig de speciaal voor hen door SGAT opgezette cursussen en trainingen volgen.
Technische eisen, algemene voorwaarden en geschillenregeling De door S.G.A.T. erkende bedrijven dienen te werken op basis van het European Technical Report N300, hanteren de algemene voorwaarden van de BOVATIN, lossen klachten op conform de voorgeschreven Code Klachtenbehandeling en laten eventuele geschillen beslechten door de Stichting Geschillenoplossing Tegelwerken (SGOT).
Controle op werken in uitvoering Periodiek worden ook werken in uitvoering van de erkende bedrijven door inspecteurs bezocht. Naar aanleiding van deze bezoeken worden er gerichte aanwijzingen en verwerkings- en opleidingsadviezen gegeven om de kwaliteit van het uitgevoerde tegelwerk op een nog hoger niveau te brengen.
Waaraan is een Erkend bedrijf te herkennen? Nadat is gebleken dat men nog steeds aan alle eisen voldoet wordt aan een Erkend bedrijf jaarlijks een Erkenningscertificaat voor het betreffende jaar verstrekt. Daarnaast ontvangt men ook jaarlijks een schildje waarop is vermeld dat men voor het betreffende jaar is erkend. Bij het secretariaat is bovendien een lijst verkrijgbaar van de erkende bedrijven.
Erkenning staat voor kwaliteit en zekerheid Voor de opdrachtgever biedt Erkenning de zekerheid dat het betreffende tegelzettersbedrijf serieus bezig is met kwaliteit, nieuwe ontwikkelingen op de voet volgt en uiteraard werkt met goed opgeleid en gemotiveerd personeel. De werkzaamheden worden uitgevoerd op basis van de meest recente technische inzichten zoals neergelegd in de Nederlandstalige versie van het European Technical Report N300. Mochten er in de uitvoering desondanks toch problemen ontstaan, dan worden deze op professionele wijze, zonodig via SGOT, opgelost. Voor meer informatie:
S.G.A.T. Postbus 85, 7460 AB Rijssen Tel. (0548) 53 85 05 • Fax (0548) 53 85 01 E-mail: sgat@sgat.nl • Website: www.sgat.nl
47
SGAT-NIEUWS
Met IKOB-BKB er achter, staat zeKerheID VOOrOp KOMO-procescertificatie Gespecialiseerde aannemers: Dakdekken Leidekken Zink- en Koperwerk Tegelwerk Na-isolatie Metselen Lijmen Voegen Overig: Buitengevelisolatie Afbouw Betonreparatie Energielabels + maatwerkadvies Systeemcertificatie: ISO 9001 en 14001 VCA*/** Erkenningen: Bouwgarant SGAT Projectinrichting
IKOB-BKB: De certificeerder van het huis.
IKOBKB
Certificering biedt uw bedrijf veel mogelijkheden. Zeker in deze tijd. Het is voor uw opdrachtgevers het signaal dat u aan de aanbestedingseisen (STABU) kunt voldoen. En een bedrijf dat keurmerken kan overleggen, onderscheidt zich in de markt. Bovendien staat u juridisch sterker en zijn uw medewerkers beter gemotiveerd om hun werk kwalitatief goed uit te voeren. Meer weten over certificering? Of over de aantrekkelijke combinaties van KOMO- en ISO/VCA-certificering? Informeer dan vrijblijvend bij IKOB-BKB.
IKOB-BKB BV Postbus 298 3990 GB Houten Tel. 030 - 635 80 60 info@ikobbkb.nl www.ikobbkb.nl
Gecertificeerde erkende bedrijven van de SGAT Noord holland
zuid holland
Utrecht
noord brabant
Tegelzetbedrijf Dumont Cruyscamplaan 24 1851 XB Heiloo
Jan Groen Tegelzetbedrijf BV Hoefweg 95 2665 CC Bleiswijk www.jangroentegels.nl
C.G. van den Bogaard Tegelzettersbedrijf Bredeweg 11 3945 PB Cothen www.tegelhuisbogaard.nl
Mutsaars BV Tegelzetbedrijf Kempenlandstraat 17a 5262 GK Vught www.mutsaars.bv
Tegelzetbedrijf Zwarthoed(Kirry) BV Boeijer 23 1132 GN Volendam www.kirry.nl
Ceramics BV Tegelzetbedrijf 1e Pijnackerstraat 75 3035 GN Rotterdam www.ceramicsbv.nl
Oostbörg BV Tegelzetbedrijf Stationsstraat 34 3451 BZ Vleuten www.oostborg.nl
J. Heijblom V.o.F. Tegelwerken Boerenkamplaan 120 5712 AH Someren www.heijblom.info
Rijvo Tegelhandel Volume 6 1446 WJ Purmerend www.rijvo.nl
Den Adel Tegelwerken B.V. Dorpsstraat 42 2973 AC Molenaarsgraaf info@denadel.nl
Tegelzetbedrijf R. van Putten BV Vleugelboot 26B 3991 CL Houten www.tegelzetbedrijfvanputten.nl
Tegelhandel Loomans Floreffestraat 100 5711 AE Someren www.tegelhandelloomans.nl
SVK Tegelwerken BV Postbus 33 1800 AA Alkmaar www.svktegelwerken.nl
Van der Sluis Tegelwerken Ambachtstraat 10 3284 XW Zuid-Beijerland www.vandersluistegelwerken.nl
Limburg
Groot Afbouwbedrijf BV Postbus 104 1130 AC Volendam www.grootafbouw.nl
zeeland
Joma Tegel-Installatiebedrijf Sanderboutlaan 2b 6181 DN Elsloo www.jomategelhandel-sanitair.nl
Rongen Tegelzettersbedrijf V.o.F. Keizersveld 22 5803 AN Venray www.rongenvof.nl
Tegelzetbedrijf K & J Dieleman Industrieweg 7 4538 AG Terneuzen www.tegelzetbedrijfdieleman.nl
Hilhorst-Surtec Tegels & Sanitair Wiebachstraat 28 6466 NG Kerkrade www.hilhorst.nl
Wijen Tegelhandel & Tegelzetbedrijf BV Pannenweg 100 6031 RK Nederweert www.wijentegels.nl
Terrassen met Mapei
kit voeg
Kerapoxy CQ/ Ultracolor Plus keramiek tegellijm afvoer
Drain Vertical glasvezelnet
Mapenet 150 waterdichting
(2 lagen )
Mapelastic cementdekvloer
Topcem Pronto aanbrandlaag
Topcem Pronto/Planicrete beton
www.mapei.nl
mei 2013
Ik ben dan wel geen tegelzetter, maar... In deze kwartaalcolumn graaft Remus Aussen (52), de hoofdredacteur van BOVATINfo, wat in het vak van de tegelzetter. Hebt u een onderwerp waar hij eens in mag graven? Mail het naar redactie@bovatin.nl ! Ook als u op deze column wilt reageren, natuurlijk.
Bouwen in Cambodja, meer dan een schaafwondje ‘Huizen bouwen in Cambodja’. We hadden de verhalen van eerdere reizen gehoord, de foto’s gezien. Twee dagen zelf bouwen, en verder de kans om het land, zijn inwoners, zijn wonderen en zijn wonden te zien en beter te begrijpen. En vanuit mijn bedrijf kon ik zo’n huisje en wat waterputten sponsoren. Wat nog een beetje vreemd voelde was het hoofdbestanddeel van de reis: dat bouwen. Wat verbeeldde ik me dat ik met m’n Gamma-kennis daar moest laten zien hoe dat moest? Konden ze dat zelf niet dan? Het waarom intrigeerde. We gingen. We reisden eerst een paar dagen rond door Cambodja, beetje wennen, en daarna aan het werk. Maar we zagen vooral de tranen van Cambodja, in de woorden van onze gids die feitelijk zijn familietragedie vertelde. Tranen om de totaal verdwenen middenklasse, omdat Pol Pot alleen boeren en rijst wilde. Om het feit dat een kwart van de bevolking in de jaren ’70 was uitgemoord en gemarteld, hetgeen betekende dat iedereen boven de 40 die we ontmoet hebben, ofwel slachtoffer ofwel dader van de Rode Khmer was geweest. Maar, waar wij 60 jaar na ‘de oorlog’ nog steeds achter daders aanzitten, volstond Cambodja ermee om met één pennenstreek IEDEREEN tot slachtoffer te bestempelen, de aanvoerders te vervolgen en toch maar te beginnen met weer samenleven. Dat is nog eens Boeddhisme. Terwijl op de Killing Fields de botten en botjes steeds opnieuw bovengronds komen na een regenbui. En je legt ze dus maar op de vitrines als je er weer eens over één struikelt. Uitzicht De mensen waar wij zouden gaan bouwen: een palmbladeren hut, een magere koe, en zeker weten dat een regenbui je spullen komt wegspoelen. Dus je gaat maar zitten, en laat het zo. Totdat een zekere Janne – geboren in Drenthe opgegroeid in Australië – besloot het NIET zo te laten. Zij, wetend dat helpen niet helpt, zette een minispaarsysteem op. Zodat die mensen een klein bedragje kunnen sparen, en zo met een groter bedrag van een sponsor een veilig huis kunnen bouwen. Haar verhaal was bijzxonder, omdat ze alle misverstanden over ‘helpen’ en ‘geven’ van voorbeelden wist te voorzien. “Geef ze geen cadeautjes, want
dan doe je een ander tekort, ontstaat er ellende en kan ik het gaan oplossen. Til geen baby op, want dan is ie van jou. Ze zijn gewend dat ze het kind moeten afstaan, als tegenprestatie.” Haar naaste assistente was als zevenjarige verantwoordelijk geweest voor 60 baby’s, gevangenen van de Rode Khmer. Ze had ze niet kunnen redden. Ze werden gedood omdat ze huilden, of ze gingen gewoon dood. “I’m bad”, was haar conclusie over haar falen. Al wist ze verstandelijk dat ze kansloos was geweest, omdat haar falen voorbestemd was, omdat de Rode Khmer uit principe alle kinderen van ‘spionnen’ anders toch tegen een boom doodsloegen – ze zouden eens wraak kunnen nemen als ze ouder werden. En eindelijk begreep ik waarom wij huizen gingen bouwen. Allemaal tobbers En we gingen huizen bouwen. Dat wil zeggen - we gingen de huisjes afmaken: platen bevestigen en vloeren timmeren. En vooral – we gingen laten zien dat de Khmer (het woord betekent ‘mensen’) ons zweet waard waren, evenals ons respect en uiteindelijk indirect wat geld. Dus, we hielpen ieder gezin met timmeren, gingen samen met hen de ladders op en zagen dat ze er veel handiger in waren dan wij. En zij zagen dat ook, we keken elkaar eens aan en we lachten er samen om. Allebei tobbers, ieder op zijn eigen manier. En we zagen een dag later, als we terugkwamen voor een volgend huisje, dat deze mensen ineens met hun toekomst waren begonnen in plaats van met weer een zelfde zinloze dag. En weer een dag later bezochten we een dorp waar de woningen een jaar klaar waren, en zagen we dat deze mensen een bedrijfje hadden opgebouwd, of een echte boerderij. Omdat ze de oogst en hun gereedschap nu droog konden houden. Een heel dorp een sociale salarisschaal omhoog. Kortom – huizen bouwen in Cambodja, pijn doet het wel. Met alleen een mentaal schaafwondje kom je er niet vanaf. Heeft het zin? Ik vind van wel. En voor één keer wil ik in deze column eens reclame maken. Voor dit hulpproject in een vergeten land. www.stichtingtoetssteen.nl ■
49
50
BOVATINFO
Secretariaat
Afdelingssecretariaten
Bondsburo BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen Bezoekadres: Karel Doormanstraat 2, 7461 ER Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 fax (0548) 53 85 01 e-mail: bondsburo@bovatin.nl website: www.bovatin.nl
Noord-Holland K. Scholten Westerwerf 2 1911 JA Uitgeest telefoon 0251-319101 e-mail noordholland@bovatin.nl
Hoofdbestuur Voorzitter: G.A. Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon (072) 511 08 99 mob. 06-22916752 fax (072) 564 70 52 e-mail: reus.ga@gmail.com Secretaris: C.H. van Herpen Het Erp 9, 5388 CN Nistelrode telefoon (0412) 61 16 29 mob. 06-52654912 e-mail bovatin@bovatin.nl Penningmeester: Y. van der Doelen Kameren 1A, 5473 VC Heeswijk-Dinther telefoon 06-1401 4402 e-mail: ygpvanderdoelen@gmail.com Bestuursleden: J. Börger (vertrekkend) Den Hamstraat 9A, 3451 BM Vleuten telefoon (030) 677 24 21 fax (030) 677 55 83 V. van de Bilt (toetredend) Mauritslaan 37, 3454 XR De Meern Telefoon (030) 241 69 35 e-mail info@viktorvandebilt.nl G. Hilhorst Wiebachstraat 28, 6466 NG Kerkrade telefoon (045) 544 45 42 fax (045) 544 09 73 G.C. Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon (0524) 22 15 96 e-mail gccremer@hotmail.com Juridisch adviseur: Mr. T. Zanen Beukendreef 11, B-2920 Kalmhout België telefoon (0032) 36853187 fax (0032) 36853186 e-mail tzanen@hotmail.com mob. 06-20616770 Ambtelijk secretaris: G. ten Bolscher Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 fax (0548) 53 85 01 Informatie betreffende keuringscommissie: BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 fax (0548) 53 85 01
Midden-Nederland P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop telefoon (0172) 21 60 84 fax (0172) 21 04 61 mob. 06-53281208 verlaan-tegels@hetnet.nl Oost+Noord-Nederland G.C. Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon (0524) 22 15 96 e-mail gccremer@hotmail.com Zuid-Nederland P. de Jong Cambreur 8, 5171 SJ Kaatsheuvel telefoon (0416) 27 33 29 fax (0416) 27 33 29 Redactiecommissie Hoofdredactie en nieuws diversen Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail redactie@bovatin.nl Mededelingen Hoofdbestuur G.A. Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon (072) 511 08 99 Mededelingen landelijk secretariaat B. Bekhuis Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 Techniek-Materialen-Gereedschappen P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop Tel. (0172) 21 60 84 P.J. Bakker Zuiderplantsoen 40, 1621 MA Hoorn telefoon (0229) 29 92 40 mob. 06-51764118 fax (084) 229 31 48 e-mail pjbakker8@msn.com Redactieadres BOVATINfo Postbus 85, 7460 AB Rijssen Telefoon (0548) 538 505 Fax (0548) 538 501 e-mail redactie@bovatin.nl Advertenties Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail remus@aussen.nl
Nuttige info voor BOVATINleden Ledenadvies BOVATIN Bondsbureau (voorlichting) Kosteloos via telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01 e-mail bondsburo@bovatin.nl Voorlichting op gebied van onder andere: ■ Cordares (SFB) ■ Sociale Verzekeringen ■ CAO-bepalingen ■ Loonkosten ■ Overige verzekeringen ■ Bedrijfsschade ■ WA verzekeringen BOVATIN Bondsbureau (advies) Tarief € 70,- per uur. Kort telefonisch advies: kosteloos Adviezen op gebied van onder andere: ■ Opstellen van een ondernemingsplan ■ Kostenbewakingssystemen ■ Financieringsplan ■ Opstellen exploitatieprognoses ■ Opvolgingsproblematiek BOVATIN/Technisch advies Kort telefonisch advies: kosteloos Tarief € 70,- per uur. Algemene technische adviezen en specifieke projectadviezen ■ Tegels ■ Lijmen ■ Hulpmiddelen-materialen ■ Verwerkingsmethoden ■ Etc. Advies aanvragen via Bondsbureau: 0548 - 538505 Adviseur: P.J. Bakker BOVATIN/BJD Advies Tarief € 70,- per uur. Incasso: no cure no pay (zonder geschil) via tel: (00) 32 36 85 31 87 (tussen 20.00 uur en 22.00 uur) fax: (00) 32 36 85 31 86 Mob. 06-20616770 e-mail: tzanen@hotmail.com Juridische Advisering en Procesvertegenwoordiging (ook bemiddeling advocaat): ■ Arbeidsrecht ■ Contractenrecht ■ Incasso ■ Huurkwesties ■ Soc. Verzekeringen ■ Subsidies ■ Vergunningen ■ Leasing ■ Productaansprakelijkheid ■ Juridische Doorlichting S.G.A.T. Stichting gespecialiseerde Aannemers in het verwerken van keramischeen natuursteen tegels (zie secretariaat BOVATIN) Postbus 85, 7460 AB Rijssen
BETER EN MAKKELIJKER LIJMEN zonder een vuiltje aan de lucht
Andere tijden. Andere lijmen. Nieuwe KM Flex BluePrint maakt gebruik van een innovatieve morteltechnologie. Dat maakt de lijm bijzonder duurzaam en goed voor het milieu. Nog mooier is, dat je er als tegelzetter makkelijker, sneller, beter en gezonder mee werkt dan met traditionele lijmen. Glashelder dus: het is tijd voor KM Flex BluePrint.
brekend!
BluePrint = baan
Postadres
Postbus 120 NL - 7070 AC Ulft Bezoekadres De Hogenkamp 22 NL - 7071 EC Ulft Telefoon +31 (0)315 270 620 E-mail info@kiwitz.nl Internet www.kiwitz.nl
er CO2-uitstoot ✓ Tot 78% mind racht ✓ Hogere kleefk gen ✓ Lichter te men verwerken ✓ Makkelijker te
M A A K H E T WA A R . M E T K I W I T Z
tie ✓ Geen huidirrita ONDERDEEL VAN DE
Voor bouwprofessionals
Projectbegeleiding en garantie < Adviezen < Technische ondersteuning < Training voor verwerkers < Projectgarantie van 10 jaar op systemen
Tegellijmsystemen en bouwchemische producten
www.PCI-Afbouw.nl