BOVATINfo 2012-4

2012 / 4

B OVATIN fo BOVATIN Bond van aannemers van tegelwerken in nederland

Jeroen Sanders

naar de World Skills!

Jan Paul Kiefmann duurzaam is business!

Twan Geelen’s MultiBuddy wint ARBO-prijs!

vakblad voor de tegelspecialist

BETER EN MAKKELIJKER LIJMEN zonder een vuiltje aan de lucht

Andere tijden. Andere lijmen.

Nieuwe KM Flex BluePrint maakt gebruik van een innovatieve morteltechnologie. Dat maakt de lijm bijzonder duurzaam en goed voor het milieu. Nog mooier is, dat je er als tegelzetter makkelijker, sneller, beter en gezonder mee werkt dan met traditionele lijmen. Glashelder dus: het is tijd voor KM Flex BluePrint.

brekend!

BluePrint = baan

Postadres

Postbus 120 NL - 7070 AC Ulft Bezoekadres De Hogenkamp 22 NL - 7071 EC Ulft Telefoon +31 (0)315 270 620 E-mail info@kiwitz.nl Internet www.kiwitz.nl

t

er CO2-uitstoo ✓ Tot 78% mind racht ✓ Hogere kleefk gen ✓ Lichter te men verwerken ✓ Makkelijker te

M A A K H E T WA A R . M E T K I W I T Z

tie ✓ Geen huidirrita ONDERDEEL VAN DE

3

februari 2013

Kwartaalagenda

VOORWOORD

In deze rubriek vindt u de belangrijke data voor de tegelbranche. Uw regiovergadering, het jubileumfeest van uw bedrijf, de lancering van uw nieuwe product in deze agenda? Mailt u dan AUB uw contactgegevens, de aard van de bijeenkomst, de datum, tijd en locatie naar redactie@ bovatin.nl, dan vermelden wij ze in deze agenda!

Beste collega’s,

4 – 9 februari, Utrecht Bouwbeurs 4 & 5 februari, Ede Workshop Kerlite (Cotto d’Este /Eurovite) 5 februari, Schoonhoven Miniconferentie VMBO bouwen, wonen & interieur(Fundeon) 19 en 21 februari, Ulft ‘Duurzaamheids-seminars’ bij KIWITZ 28 februari

BOVATIN Open Dag Michel Oprey & Beisterveld 14 maart, Brussel Bestuur EUF 28 maart Sectorplatform Fundeon 8 april, Woerden Jaarlijks overleg Fundeon 14 mei Overleg VLK 5-6 juli, Leipzig.

Bestuur EUF, World Skills 7 november, Brussel Bestuur EUF 12 november, Bunnik Overleg VLK

Deze BOVATINfo wordt overigens door veel meer vakmensen gelezen dan de vorige. Niet alleen lezen zo’n 1000 ‘internetters’ het blad. Maar ook heeft onze ledenwervingscampagne flink wat proefleden opgeleverd, waarvan een belangrijk deel straks het lidmaatschap van zijn brancheorganisatie een plek in zijn ondernemerschap geeft. En van degenen die na twee maanden – helaas, zo weten we, vaak om economische redenen – toch afhaken: we hopen dat ze zich hun kennismaking herinneren als een goede, en binnenkort alsnog lid worden… Voor ons als bestuur was duidelijk dat zo’n ledenwervingscampagne ‘werkt’, en eigenlijk een vast onderdeel van het werk moet zijn: we nemen een vervolgactie op in de conceptbegroting 2014. Sowieso staat in deze editie van BOVATINfo al interessant nieuws (u zag hem al in een nieuwsbrief)over één van die proefleden!

Veel bedrijven hebben het afgelopen jaar hun werkzaamheden – eveneens om economische redenen -beëindigd. Daaronder veel ZZP-ers, die, een ervaring rijker maar een illusie armer, geleerd hebben dat werken in opdracht van vaak maar één aannemer (in plaats van een ‘vaste baan’) meer nadelen dan voordelen heeft. Terwijl juist andere ZZP-ers echte ondernemers bleken, en het zwaar hebben, maar hun plek op de markt wisten te veroveren. Hoe dan ook: het is en blijft belangrijk om je vakmanschap bij te houden, en dat is voor de ZZP-er vaak lastiger. Binnen een middelgroot bedrijf leer je makkelijker bij.

Hoe dan ook: of u nu ‘ondernemend zelfstandige zonder personeel’ bent of directeur/eigenaar van een middelgroot bedrijf: uw Bond staat voor u klaar.

Laten we er samen een goed jaar van maken!

Gewijzigde datum, zet ‘m alvast in uw agenda!

Za. 8 juni 2013: Jaardag BOVATIN

De bestuursvergaderingen zijn besloten, maar u kunt als BOVATIN-lid, wanneer u wilt dat het bestuur uw vraag behandelt, die aan één van de bestuursleden stellen. (mail en adressen zie elders in deze BOVATINfo). Of mail uw punt dan tenminste 14 dagen voor de betreffende vergadering aan de secretaris, bovatin@ bovatin.nl, dan komt uw mail op de agenda.

Mede namens het BOVATIN-bestuur, Gerard Reus, voorzitter

Colofon

Moet echt al in uw agenda staan!

U hebt de uitnodiging al ontvangen: de Workshop Kerlite op ma. 4 en di. 5 februari 2013, georganiseerd bij www.eurovite.nl, samen met BOVATIN en Cotto d’Este. Onderwerpen: demonstratie van toepassingsmogelijkheden en verwerkingsinstructie voor de 3mm Kerlite 3XL-tegels.

Ik wens u goede zaken,

BOVATINfo is een periodieke uitgave van BOVATIN: de Bond van Aannemers van Tegelwerken in Nederland. Het blad wordt gedrukt op ongechloreerd papier, verspreid in bio-folie en verschijnt vier maal per jaar: in april, juli, oktober en januari van het aansluitende jaar. Oplage: 3000 exemplaren per jaar.

Voor informatie: Abonnementen: Bondsbureau, tel. (0548) 53 85 05 Hoofdredactie, advertenties en verspreid nieuws: Remus F.P.M. Aussen, tel. (010) 43 52 2 70 of 06 24 27 09 53, e-mail redactie@bovatin.nl Art direction en grafisch ontwerp Jiske van Gaalen, www.jiskevangaalen.nl hello@jiskevangaalen.nl, tel. 06 54 74 48 96

Foto omslag: © Floor Grès – The Reverse Collection

NB Wilt u een evenement bezoeken?

Neem dan altijd eerst even contact op met de organisator!

Allereerst: ik wens u een goed 2013. Niet dat er dit jaar al volop licht schijnt aan het eind van de economische tunnel, maar gelukkig zijn we ondernemer genoeg om zelf voor de lampjes te zorgen.

Feit is – we zullen het zelf moeten doen, en laten we hopen dat het overheidsbeleid het ons in ieder geval niet onmogelijk maakt. In deze BOVATINfo een kort verslag van ons gesprek met de nieuwe Tweede Kamerleden, waarbij we samen met de Aannemersfederatie aangedrongen hebben op een nieuwe aanpak van de crisis. En dat zorgde er in ieder geval voor dat ‘de Bouw’ op de agenda staat – het is goed dat wij, samen met een aantal leden, deze acties hebben gevoerd. Ook al kwam er niet bepaald een volmondig ‘ja’ op onze plannen. Maar laten we hopen dat bijvoorbeeld de BTW-korting op renovatie (6 in plaats van 19%) op korte termijn weer ingevoerd wordt. Overigens - we gaan intussen onverdroten door met onze belangrijkste missie: we breken een lans voor het vakonderwijs, en we creëren kansen door zelf aan de marktpositie en kwaliteit van onze branche te werken.

Uw idee is leidend.

De uitvoering volgt, altijd.

K캐k voor projectbegeleiding, info en tips over al onze afbouwproducten op www.omnicol.eu

Bezoek ons op de Bouwbeurs Hal 3 Stand C084

K캐k op omnicol.eu voor meer informatie over al onze producten.

/ omnicol.eu

/ omnicol

5

februari 2013

In deze editie 07 FUNDEON “Iedereen heeft belang bij nieuwe lesmethode Tegelzetter!”

10

Informatie voor de professional 31 Oplossing “het geschil” Bovatinfo 2012-3

10 MultiBuddy steunhulpje bestrijdt rugklachten!

32 Het zekere voor het onzekere met ‘Buttering’

13 Open Dag Michel Oprey & Beisterveld BOVATIN-leden welkom!

36 MARKTSTUDIE AANNEMERSFEDERATIE broos herstel, en pas ná 2013…

14 Yvonne van der Doelen gestart als nieuwe penningmeester

37 NIEUWSPOORTDISCUSSIE met kamerleden 39 Nieuwsbrief met ledeninformatie goed ontvangen?

17 Het ‘Bondsburo’ een begrip voor BOVATIN-leden 21 Jeroen Sanders NL-kampioen tegelzetten!

nieuws en website 22 BOVATIN Regio Oost + Noord

aandacht voor duurzaam!

24 BOVATIN IPC- innovatoren op bezoek bij Schlüter 25 ‘Het nieuwe Rietmeijer BV’ bouwen op traditie!

27 Henk Klop (Klop Innovations) “Samen kun je een hoop!“ 28 Bouwen zonder grenzen

22

39 Wie is ‘De Beste Tegelzetter van Nederland’…?

32

41 Nieuwe en vernieuwde producten van MAPEI 41 “Scheef, maar niet over de schreef” Schomburg’s nieuwe uitvlakmortel Solocret-50 45 SGAT-nieuws 47 Ik ben geen tegel zetter, maar…

49 Assurantiebelasting verhoogd naar 21% 50 Nuttige informatie voor BOVATIN-leden

het nieuwe oppervlak voor de architectuur

vernieuw uw woning zonder slopen

KERLITE PLUS 3,5 is de innovatieve, 3,5 mm dikke massieve keramiek van Cotto d'Este. Kerlite Plus, dat ongeĂŤvenaard mooi is en buitengewone technische kenmerken heeft, biedt grote voordelen en oplossingen: het kan op nieuwe dekvloeren, bestaande vloeren en op tegels van marmer, steen, cotto of op hout worden aangebracht. Hierdoor wordt veel tijd en geld bespaard: geen slopen of verhuizen, geen stof en lawaai, geen kosten voor het afvoeren van puin, geen aanpassingen aan de deuren.

KERLITE PLUS BIEDT ONBETAALBARE VOORDELEN. STERK, het is bestand tegen een breeksterkte van 1.235 Newton GROOT, er is een assortiment van 9 afmetingen tot wel 3 x 1 meter KLEURIG, er zijn 40 kleuren leverbaar VLAK, het heeft een perfect vlak oppervlak DUN EN LICHT, het weegt slechts 7 kg/m2 EENVOUDIG te snijden, te boren en te plaatsen BETROUWBAAR, het heeft talrijke referenties over de hele wereld GARANTIE, 20 jaar ECOLOGISCH, door recycling 66% minder grondstoffen nodig

www.kerlite.it www.cottodeste.it

dikte 3,5 mm

Vertegenwoordiger voor Nederland: Dhr. Giovanni Minozzi - tel. 06-18188190 - e-mail: giovanniminozzi@libero.it Technische assistentie : Dhr. Jean van Luijk - tel. 06-28724721- e-mail: info@natuursteenconsultancy.nl

Tekst: Remus Aussen

‘De nieuwe lesmethode’. Zo heette de combinatie van zelfstudie achter de computer en werken met een opdrachtenmap al vrij snel. “FUNDEON ontwikkelde deze lesmethode allereerst voor de vakopleiding Assistent bouw & infra niveau 1 en hij werkte”, vertellen projectleider Eefje Lagé en sectorcoördinator Irmgard Horbach. Dus vanaf studiejaar 2014/2015 krijgen ook de tegelzetters niveau 2 les volgens deze nieuwe lesmethode. Al zit er meer in de mix, want er zijn ook nog de algemene opleidingsonderdelen zoals Nederlandse taal en rekenen. En als vanouds krijgt een leerling-tegelzetter een belangrijk deel van zijn opleiding in de praktijk op de bouwplaats, bij zijn leerbedrijf: daar neemt een leermeester de leerling-tegelzetters vier dagen per week mee in de praktijk en leren zij van hem de basisbeginselen van het vak, plus al die tips en trucs die nu eenmaal niet in een boek of op een beeldscherm passen.

Zo wordt een onderwijsprogramma samengesteld op basis van het Kwalificatiedossier Tegelzetter. Het doel: ook in de toekomst kunnen zorgen voor kwaliteit in de tegelbranche – dus voor vakbekwame gekwalificeerde tegelzetters. “Daarom hebben we juist nu de vakdeskundige input vanuit de tegelbranche keihard nodig!”, stellen Lagé en Horbach.

fundeon: “Iedereen heeft belang bij nieuwe lesmethode Tegelzetter!”

Beetje veel?

Een ambitieus onderwijsprogramma, en dat in een tijd waarin, zoals bekend, de ROC’s (regionale opleidingscentra) het moeilijk hebben met het uitplaatsen van leerlingen bij leerbedrijven, waarin het aantal leerlingen sowieso terugloopt, en waar de bouw kraakt in al zijn voegen? “Nou, BOVATIN zit anders absoluut niet bij de pakken neer!” vindt Irmgard Horbach. “Juist omdat BOVATIN heeft aangedrongen op een nieuw vakboek om daarmee de vakdeskundigheid binnen de branche voor de komende jaren te borgen is in het sectorplan Gespecialiseerde Aannemerij (GA) 2012 vastgesteld dat we met voorrang juist déze opleiding naar een hoger plan gaan tillen. Jullie willen jongeren enthousiast krijgen voor het beroep van Tegelzetter, voor de branche. Jullie gaan voor kwaliteit, en daarmee voor een betere concurrentiepositie. En natuurlijk – er zit even een dip in de vraag. Maar bij het vormgeven van de vakopleiding en bij het bepalen van de toekomst is het jullie brancheambitie om

Projectleider Eefje Lagé en FUNDEON-sectorcoördinator Irmgard Horbach weten het zeker: “Deze nieuwe lesmethode werkt echt, en zeker voor deze groep leerlingen! (foto: Remus Aussen)”

daadwerkelijk verder vooruitkijken dan één, twee jaar. Hoe lang duurt het om een tegelzetter niveau 2 en niveau 3 op te leiden? Zijn er nu, zijn er straks voldoende leermeesters, voldoende leerbedrijven, kwalitatief goede ROC’s? Wanneer je nu niet investeert in het opleiden van leerlingen, dan kun je alles waarin het woord ‘kwaliteit’ voorkomt, over een paar jaar vergeten en komen de beste en gekwalificeerde tegelzetters niet alleen van deze bodem. En ja, het is logisch dat een ondernemer niet altijd dat langetermijnperspectief kiest. En ja, er zijn veel prima tegelzetters en uitstekende ondernemers zonder formele vakopleiding. Maar de eisen die in de bouw gesteld worden, om het werk gezamenlijk kwalitatief goed te maken, die worden steeds hoger en ook – breder: je moet van veel markten thuis zijn, goed kunnen samenwerken in de keten. En het werk wordt complexer. Dus is in deze tijd een stevige basisopleiding voor het beroep tegelzetter echt een must, zeker voor wie nu start!”

Aansluiting bij de praktijk Eefje Lagé is projectleider bij FUNDEON, hetgeen betekent dat zij de ontwikkeling van de nieuwe lesmethode Tegelzetter niveau 2 aanstuurt. “Die lesmethode moet voor 100% aansluiten bij wat tegelzetbedrijven van een tegelzetter niveau 2 verwachten”, stelt zij vast. “FUNDEON gebruikt het kwalificatiedossier als basis voor de inhoud van de lesmethode. Dat kwalificatiedossier is vastgesteld door vertegenwoordigers van BOVATIN, werknemersorganisaties en het onderwijs. En ook de lesmethode ontwikkelen we samen met de docenten en met vakdeskundige vertegenwoordigers uit de branche. Ja, jij begon net over het feit dat al die leerlingen nog steeds met die kleine tegels leren werken. Echt, dat heeft een reden: we hebben dat met de branche zo afgesproken, en niet voor niets:

7

8

BOVATINFO

De nieuwe lesmethode in de praktijk (foto: FUNDEON | De Beeldredaktie)

met dat formaat leer je de basis. Zoals we met BOVATIN afgesproken hebben dat de leerlingen ook het zetwerk nog leren. Want, voor specifieke lijmen, en voor de XXL- en 3XLformaten is er een niveau 3 opleiding.

Ook zijn vervolgtrainingen mogelijk, net zoals die er voor mozaïek komt. Niveau 2 zorgt voor een solide basis – heb je die opleiding, dan kun je je de speciale technieken eigen maken.”

Lagé breekt sowieso een lans voor doorgaan met leren, ook als de basis er is: “Het gaat me er niet om dat we graag ook de niveau 3-opleiding willen herontwikkelen. Het is

(foto: FUNDEON)

gewoon echt belangrijk voor de branche dat de leerlingen na niveau 2 doorgaan met niveau 3. Degenen die de ambitie hebben, degenen die het kunnen – dat zijn de leermeesters van de toekomst. En ook die groep wil je in de toekomst zo’n nieuwe lesmethode kunnen bieden – maar dan moet er wel uitzicht op zijn dat die groep straks groot genoeg is, anders loont het niet.”

Meer beeld Maar waarom zou je leren tegelzetten met een computer? “MBO niveau 2-leerlingen zijn over het algemeen geen ‘lezers’”, weet Eefje Lagé. “En juist daarom is leren met computers een uitkomst. We hebben de ervaring dat de leerlingen een beetje bleven ‘hangen’ in de lesboeken. Dus hebben we de digitale leeromgeving zo vormgegeven dat ze kunnen kiezen of ze de teksten zelf lezen, of dat ze voorgelezen worden – of allebei. We kunnen in die digitale leeromgeving met tot wel vier keer meer beeldmateriaal werken. En een video laat écht zien hoe het werk in de praktijk gaat. Dat biedt ze een prima

referentie voor als de leermeester het nog eens op zijn manier uitlegt. En de papieren opdrachtmappen doen het weer goed als aanvulling, om leerlingen op de schooldag actief aan het werk te zetten.” Docenten en tegelzetters uit de praktijk adviseren over de samenstelling van het curriculum (wat komt in de opleiding?), het beeldmateriaal wordt in de praktijk gezocht. “Kijk, op de foto’s en video’s laten we uitsluitend situaties zien die in de praktijk voorkomen. We laten geen gereedschap zien dat (nog) niemand gebruikt. Maar we laten ook geen voorbeelden zien die bijvoorbeeld ARBO-technisch verboden zijn, maar in de praktijk wel voorkomen. We zoeken de balans, we GAAN naar de bouwplaats toe, en we VRAGEN het aan de mensen uit de praktijk. Vandaar ook die oproep aan jullie voor die rolsteiger, kortgeleden. Ja, die hadden we echt op dat moment nodig! Punt is: het werk aan zo’n veelomvattende lesmethode loopt volgens een verschrikkelijk strak schema. Het lijkt een beetje op hoe je een budget-speelfilm maakt… Je baseert je teksten op wat in het programma moet, maar ook op wat er beschikbaar is. Dus op een bepaald moment is de tekst geschreven, zijn de foto’s klaar, en spreekt een vaste stemacteur de teksten

9

in. Vervolgens wordt alles gemonteerd en opgemaakt. Daarna kunnen we niet meer met nieuwe teksten of foto’s aankomen… Dus – wanneer we binnenkort om foto’s vragen, of om een situatie op een bouwplaats: reageer dan asjeblieft METEEN, anders lopen we vast…

Het gaat dan om ‘heel gewone’ projecten, waar een niveau 2-leerling aan mag en kan werken. Het hoeft niet al te fancy of zo… We hebben juist die ‘gewone’ locaties echt nodig!”

Tegenlezen Wie langzamerhand allergisch is geworden voor het woord ‘interactief’ wordt misschien toch weer enthousiast wanneer hij de ‘vragen’ in de lesmethode maakt: aan de hand van sleepopdrachten en meerkeuzevragen moet de leerling, na een stukje vakkennis, oefenen met wat hij gelezen heeft. “Het is leuk om te doen, je krijgt meteen reactie van het programma. Wat je fout doet kun je herhalen. Heel anders dan vroeger het ‘nakijken’ met een antwoordenboek.”

Kortom: er gaat nog heel, heel veel werk in de lesmethode zitten.

Maar dan beschikken nieuwe leerling-tegelzetters ook voor de komende jaren over een gedegen opleidingspakket. BOVATINsecretaris en voorzitter onderwijscommissie Chris van Herpen, die als ‘resonanslid’ fungeert, is goed thuis in de praktijk van het onderwijs: niet alleen is hij voorzitter van de Stichting Praktijkopleiding Tegelzetter (SPT) Den Bosch, maar hij gaf en geeft er nog regelmatig zelf praktijkles. “Deze methode krijgt het allemaal. Je leert de basis van praktijk en theorie. Je gaat ook later bepaalde lastige situaties in de praktijk herkennen – zodat je niet, met alle gevolgen van dien, gaat doormodderen, maar advies vraagt aan je leidinggevende. En ook belangrijk: je wordt er enthousiast van voor het vak!”

“Er verandert op dit moment veel in de tegelbranche, maar toch denk ik dat deze lesmethode een lange houdbaarheid heeft,” verwacht sectorcoördinator Irmgard Horbach. “We besteden er, samen met de docenten, de praktijkmensen en de BOVATIN veel aandacht aan om de belangrijke competenties van het vak in de methode te behandelen. Op termijn aanpassen kan natuurlijk, maar - modes veranderen, niet de basis van het vak!”

De eerste voorbeelden van de lesmethode tegelzetter staan binnenkort online. En dat geldt ook voor een aantal van de ‘taken’.

U kunt ze dan, via een link in een volgende BOVATIN E-nieuwsbrief, zelf bekijken. ■ www.FUNDEON.nl

MONOFLEX-XL

februari 2013

ig gtijd r* vroe baa voeg

MONOFLEX-XL … … de modernste en sterkste flexmortel überhaupt.

De nieuwste lijmbikkel van het huis SCHOMBURG, waar traditie, ervaring, gecombineerd met innovatie en applicatie-eenvoud tot de eerste levensbehoeften worden gerekend.

Geen poespas, maar gemak, snelheid en flexibiliteit voor iedere BIKKEL in het tegelzettersvak...!

Kwaliteitswaarborg: • Voldoet aan de EN 12004 C2 TE en S1 EN 12002 • Voldoet aan de criteria van de „Flexmortel“ norm • Toepasbaar in vochtige ruimtes en nattecellen op SCHOMBURGafdichtingen • Voor binnen en buiten • Extreem standvast

LI

ODUCTEN PR SIONELE TEGE ES

LZ

DE

F RO

ET

IN

NO

VOOR

VAT I E V E

P

M

R

• Waterdicht verpakt in onze speciale foliezak • Meer meters per kg • Ideaal voor XXL tegels • Licht en zeer smeuïg • Continue gelijkblijvende verwerkings kwaliteit

TE

FUNDEON is het kennis- en adviescentrum voor het opleiden en ontwikkelen van personeel in de bouw en infra. In opdracht van het ministerie van OCW onderhoudt FUNDEON de MBO-kwalificatiestructuur voor de bouw en infra en erkent het leerbedrijven. Namens de bedrijfstak ontwikkelt de organisatie lesmethodes voor mbo-opleidingen. Daarnaast adviseert FUNDEON werkgevers en werknemers over scholings-en loopbaanmogelijkheden en keert het sectorale tegemoetkomingen uit aan bedrijven die investeren in het opleiden van nieuwe vakmensen.

J

De voordelen:

It‘s German made Quality!

SCHOMBURG B.V. • Postbus 343 • 7900 AH Hoogeveen-NL Telefoon +31-528-267171 • Fax +31-528-267288 • www.schomburg.nl

10

Tekst: Remus Aussen Foto’s: Multibuddy

MultiBuddy: steunhulpje bestrijdt rugklachten

…tegelzetter Twan Geelen komt met het ei van Columbus

“Dankzij mijn eigen uitvinding kan ik mijn werk blijven doen!” Eenvoudiger kan hij het niet uitleggen. Want in 2005 ging het niet goed met Twan. Twan, sinds kort proeflid van BOVATIN, is een tegelzetter met een jarenlange ervaring. Maar hij had in die jaren ernstige rug-, nek- en schouderklachten gekregen, en vooral het smeren van een vloer viel hem steeds zwaarder. “Je buigt voorover, vaak ver naar voren als je een diep lijmbed moet smeren. En je hebt geen steunpunt voor je linkerhand, want dan zit je in de lijm en verstoor je het lijmoppervlak.” Eigenlijk uit noodzaak draaide hij wat schroeven in een plankje, en maakte er een handvat aan. Niet ideaal, maar het hielp wel… Hij besprak zijn hulpmiddel toevallig met zijn AOVverzekeraar, De Amersfoortse, en die adviseerde hem om het ‘steuntje’ door te ontwikkelen en op de markt te brengen. En nu staat Twan, samen met PCI Tegellijmsystemen, ermee op de Bouwbeurs in Utrecht!

Hoe eenvoudiger hoe beter Omdat de verzekeraar zowel zakelijke als sociaal-maatschappelijke winst in de Multibuddy zag, heeft deze er meteen een ‘ondernemerscoach’ bij gehaald in de persoon van Gerard van Ingen van Ondernemen Plus.

Immers: rug- nek- en schouderklachten zijn zowat beroepsziekte nummer 1 bij tegelzetters, en dus zou de MultiBuddy niet alleen een sociaal-maatschappelijk maar ook een zakelijk succes kunnen worden. En Twan kreeg ook ondersteuning van Mosa, PCI Tegellijmsystemen en VHP Ergonomie. Vetraned, een bedrijf dat trainingen verzorgt in Bedrijfshulpverlening(BHV) zag het als een preventief verlengstuk van zelfbescherming, en besloot ook te investeren. Enbi Plastics heeft de eisen van Twan vertaald in een multifunctioneel ontwerp, en produceert het. Is een nieuw product vermarkten dan zo eenvoudig? “Nee, iets simpels op de markt brengen is niet eenvoudig,” lacht Twan. “Ga maar na, ik ben hier in 2005 mee begonnen. Ik heb er zelf al heel wat geld en tijd in gestoken. Want er is zó veel waar je rekening mee moet houden… Neem alleen het hulpmiddel zelf: met gewone schroeven beschadig je de tegels. De handgreep moet optimaal zijn. Hoe breed mag het steunvlak worden, en hoe hou je ‘m stabiel? Soms wil je antislip-voetjes, bijvoorbeeld wanneer je gaat inwassen, maar soms juist niet. De prijs moet interessant zijn. Het moet niet alleen voor mij handig zijn, maar voor iedere tegelzetter. En waarom niet ook voor iedere parketteur en stoffeerder…? Nu, eindelijk, zijn we zo ver!”

Mosa heeft steeds tegels beschikbaar gesteld voor de testopstellingen. En PCI tegellijmsystemen stelt ruimte op de Bouwbeurs beschikbaar, zodat Twan daar vanaf 4 februari zijn MultiBuddy letterlijk ‘op de markt’ kan brengen.

Wat is het precies?

Ze hebben allemaal hetzelfde probleem.

Tegelzetters, stoffeerders en parketteurs die een zogenaamd ‘lijmbed’ aanbrengen waarop tegels, resp. tapijt, siergrind, vinyl of parket worden gelegd. Ze hebben gemeen dat ze – op hun knieën werkend - met een lijmkam de lijm vóór zich verdelen op de ondergrond. Door de trend van de steeds grotere vloertegels moet een tegelzetter steeds verder reiken om het lijmbed strak aan te brengen. Hierbij worden rug en armen regelmatig overstrekt.

En nu de MultiBuddy.

Dit maatje (buddy) bestaat uit een stabiele kunststof greep met verwisselbare afsteunpootjes. De ergonomische voordelen zijn duidelijk; schouders, armen, polsen en knieën worden aanmerkelijk minder belast.

Ook wordt het onnatuurlijk torderen (draaien) van de rug voorkomen. Hierdoor is je werk lichter, je bereik wordt groter en je bent aan het eind van de werkdag duidelijk minder

11

februari 2013

Twan Geelen laat zien dat je met de MultiBuddy ook in een hoek en om een hoek kunt werken. En – ja, er bestaan blijkbaar ook MultiBuddy broeken en shirts…

moe. Resultaat: je maakt meer meters met minder moeite. Bovendien is de positie van het lichaam ten opzichte van het werk veel logischer; het oog bevindt zich recht boven het werk, hetgeen secuur positioneren of inmeten van passtukken eenvoudiger maakt. Er kan zelfs ‘om een hoekje’ gewerkt worden met deze extra steun. Met de MultiBuddy werkt men - naast gemakkelijker - ook beduidend efficiënter. Door het afsteunen heeft de tegelzetter meer bereik en kan een groter lijmbed worden opgezet. Afsteunen verstoort het lijmbed nauwelijks, waardoor de hechting goed blijft en een optimale kwaliteit wordt geleverd. Vieze vingers worden voorkomen en ook zo het vervuilen van wanden door afsteunen met de handen.

‘Investeren’ in de MultiBuddy is in een ochtend terugverdiend, en niet alleen in geld.

MULTIBUDDY ZELF TESTEN?

KOM NAAR DE PCI-STAND OP DE BOUWBEURS!

de MultiBuddy als een hulpmiddel dat veel blessures en verzuim kan voorkomen.

De MultiBuddy werd ontwikkeld door een vakman uit de praktijk, voor collega’s in die dagelijkse praktijk. Met wat hulp en ondersteuning van een paar marktpartijen. En, gaat Twan er rijk van worden?

“Ik ben een rijk man. Ik ben gezond. En ik werk gezond.” Twan’s MultiBuddy is binnenkort te koop via onder andere de Verhoeven Tools-stands in de professionele bouwmarkten. ■ www.MultiBuddy.eu www.pci-afbouw.nl www.mosa.nl www.deamersfoortse.nl www.enbi-plastics.com www.vhp-ergonomie.nl www.vetraned.nl

De feitelijke steunvlakken zijn verwisselbaar. Inwassen kan dus ook!

Van 4 tot en met 9 februari bent u van harte welkom op de stand van PCI Lijmsystemen. Maar u kunt daar ook Twan Geelen de MultiBuddy zien demonstreren – of zelf testen!

PCI is te vinden op stand 03-B110

In de praktijk getest, nu de praktijk in!

De MultiBuddy is inmiddels in de praktijk getest. Alle testgebruikers zijn enthousiast over het werken ermee. Ook ergonomen roemen de gezondere werkhouding. (VHP ergonomie in Den Haag schreef hier een uitvoerig rapport over) En tenslotte de verzekeringsmaatschappijen die arbeidsongeschiktheidsrisico’s afdekken... Zij zien

MultiBuddy wint ARBO-prijs van FNV-Bouw Op 20 december 2012 werd bekend dat Twan met zijn MultiBuddy de ARBO-prijs van FNV-Bouw gewonnen heeft.

Jeroen Börger was er – namens BOVATIN – bij. Twan is vanzelfsprekend in de wolken. “Dit is zo mooi… Ik bedank iedereen – en ook al die BOVATIN-leden, die via de BOVATIN E-nieuwsbrief op de wedstrijdknop ‘geklikt’ hebben – hartelijk voor hun stem. En nu… ik hoop dat veel tegelzetters er plezier van hebben!”

DE EERSTE IN DE MARKT! DUBOKEUR OP ONS TEGELLIJMSYSTEEM

Het keurmerk voor duurzame bouwproducten

CN 97

Premium egaliseermiddel stofarm

CM 90 EasyFlex PLUS stofarm

CE 35

Voegenbreed WD stofarm

Henkel Nederland B.V. Brugwal 11 - 3432 NZ Nieuwegein - Tel.: 030 - 607 34 79 - www.ceresit.nl

Tekst: Remus Aussen Foto’s: Michel Oprey & Beisterveld

In een eerdere BOVATINfo kon u het al lezen: Michel Oprey & Beisterveld Natuursteen BV is sinds enkele maanden geassocieerd lid van BOVATIN. En in de BOVATINfo staat steeds de advertentie, plus het logo op de website en de nieuwsbrief. Natuursteen. “Ja, en ongeveer 5% van onze catalogus betreft keramiek.”, bevestigt commercieel directeur van MO-B, de heer Marcel Verdickt. “Wij nodigen, samen met ARDEX (bouwchemische producten) en (gereedschapsfabrikant, red.) RUBI, alle BOVATIN-leden uit voor een bijzondere bijeenkomst op 28 februari 2013. Over wat? Over natuursteen voor binnen en buiten, en ook een beetje voor keramiek, eveneens voor binnen en buiten. Omdat wij, als groothandel, het idee hebben dat de BOVATIN-leden misschien wel de ideale partners zijn om van ons halfproduct – natuursteen en keramische tegels– iets prachtigs te maken: een schitterende vloer, wand of zelfs een uniek buitenterras. Waarom wij dat idee hebben? Omdat jullie kwaliteit leveren! Ja, jullie werken met keramiek.

Waarom niet met natuursteen? Een aantal van jullie leden doen dat al lang… En ik denk dat er kansen liggen voor een samenwerking!”

Open dag Michel Oprey & Beisterveld februari zijn de welkom! in Vianen: 28BOVATIN-leden Kennismaking met BOVATIN Toch nog even die vraag: bestond er niet een soort ‘heilige’ afstand tussen de tegelbranche en natuursteen? Ook al verwerken veel tegelzetters het wel degelijk?

Verdickt: “Wij zijn groothandel, en leveren dus aan bedrijven. Die verkopen aan de eindafnemer, en zorgen ervoor dat de natuursteen en keramiek verwerkt wordt. Maar ik constateer dat dat niet altijd voor 100% naar tevredenheid van de klant gebeurt, en daar worden wij op aangesproken. Dan ‘vindt’ men iets van mijn product, terwijl het vrijwel altijd, in geval van klachten, om een gebrek in de verwerking gaat. Dat vind ik jammer. En ik wil niet alleen mooie stukken natuursteen en keramiek leveren, ik wil 100% blijvend mooie vloeren, wanden en buitenterrassen kunnen aanbieden! Toen had ik toevallig een paar gesprekken met (BOVATIN-bestuurders, red.) Chris van Herpen en Gerard Reus, en jullie technisch adviseur Piet Bakker. We zaten op één lijn: natuursteen en keramiek is een halfproduct, , en we hadden met zijn vieren het idee dat hier werk voor de vaklieden in de tegelbranche lag. Wijzelf hadden bovendien een paar uitstekende ideeën over het aanleggen van duurzame buitenterrassen, die we maar wat graag wilden laten testen door de professionals van Bovatin, in de persoon van Piet Bakker. Die test is met veel succes gebeurd, dus nu is het tijd om met de BOVATIN-leden die daar brood in zien bijeen te komen om onze wederzijdse kennis te delen, en om te kijken of er niet samen een mooi eindproduct te leveren is. ” Komt u ook op 28 februari?

Kortom: werk aan de winkel. Beter gezegd: werk vóór beide winkels. “Wie zich uitgedaagd voelt, is welkom in onze vestiging in Vianen, op donderdag 28 februari 2013, en – al staat het programma nog niet helemaal vast – we beginnen om 10.00 uur, er staat een lunchbuffet klaar zodra we honger krijgen, en het gehele programma is om 15.00 uur afgelopen. We gaan in op de verschillen in verwerking tussen natuursteen en keramiek, op – heel belangrijk – de onderhoudsadviezen, we delen onze kennis over de buitenterrassen, en we hebben onze oren open voor de ervaringen van BOVATIN-leden met betrekking tot natuursteen. En dat alles in onze schitterende showroom.”

Zelfs door de telefoon is het enthousiasme van Marcel Verdickt niet af te remmen, maar hij heeft een punt: zowel in Donderdag 28 februari 2013, aanvang 10.00 uur de tegelbranche als in Locatie: showroom www.MO-B.nl, De Limiet 21a, Vianen de natuursteenbranche Alvast aanmelden of informatie? is kennis te halen. En Tel. 030 – 241 7000 of info@mo-b.nl valt gezamenlijk een Meer informatie in januari in de E-nieuwsbrief! marktaandeel te vergroten. “Want, één ding is duidelijk:”, besluit Verdickt: “In deze bijzondere tak van sport wint uiteindelijk niet wie de laagste prijs vraagt, maar wie de beste kwaliteit levert. Niet verkeerd als ook de klant daarover eerlijke en duidelijke informatie krijgt! Met respect – het gaat niet om de goedkoopste megabytes, maar om een product dat goed geplaatst en met verstand onderhouden dient te worden, waar 10 of zelfs 20 jaar garantie voor staat.” ■

OPEN DAG MICHEL OPREY & BEISTERVELD

13

14

Tekst en foto’s: Remus Aussen

“Zorgen dat het contributiegeld van de leden op een verantwoorde manier wordt besteed. Zodat uit te leggen valt waaraan het uitgegeven is, en wat het de leden heeft opgeleverd.” Haar missie heeft ze helder voor zich. Opvallend is dat in die missie al meteen woorden zitten als ‘uitgeven’ en ‘besteden’, terwijl iedereen in deze tijd maar al te zeer gewend is geraakt aan woorden als ‘bezuinigen’ en ‘kosten terugdringen’. De nieuwe BOVATIN-penningmeester glimlacht.

“Natuurlijk, je kunt er van uitgaan dat ik als penningmeester kritisch ben op de uitgaven. Maar onze leden betalen contributie zodat de bond voor ze kan doen wat de leden nodig vinden, wat de branche nodig heeft. BOVATIN is een dienstverlenende organisatie waar de leden – de klanten - rechtstreeks voor betalen. Ik wil graag dat er helderheid is over wat we doen, wat dat kost en wat iedere euro die we uitgeven oplevert voor de leden. Dat wil ik namelijk, samen met het bestuur, kunnen uitleggen.”

Yvonne van der Doelen gestart als nieuwe

penningmeester

P&O als basis Yvonne, moeder van twee (Stef van 1 en Neel van 3), is getrouwd met tegelzetter Ronny van der Doelen. In ’99 zijn ze samen Van der Doelen Tegelwerken BV begonnen; ze zat zelf nog op school, en Ronny had net zijn middenstandsdiploma en de toen nog net verplichte vakbekwaamheidspapieren gehaald. Yvonne studeerde Personeel en Organisatie in Den Bosch, Ronny had de praktijk van het vak geleerd in het bedrijf van (nu BOVATIN-secretaris) Chris van Herpen. En dat bleek bepaald geen slechte basis, want www.vanderdoelentegelwerken.nl groeide snel. “Die P&O-studie, ik was daar vooral mee gestart vanuit de gedachte om ooit voor mezelf te beginnen – waarin, dat wist ik nog niet, maar deze studie, wist ik, zou me sowieso van pas komen. Immers – als je een bedrijf hebt, dan is je personeel je belangrijkste kapitaal, ja, ook in deze tijd… En toen – het moest gewoon zo zijn! - we eenmaal ons bedrijf gestart waren en personeel in dienst begonnen te nemen, zijn we BOVATIN-lid geworden,” vervolgt Yvonne. ”Ik deed al een tijdje de personeels- en overige administratie, en dan realiseer je je al vrij snel dat het belangrijk is om af en toe een stevige belangenorganisatie om advies te kunnen vragen. Ik combineerde de bedrijfskundige kant van het tegelzetbedrijf eigenlijk altijd met een baan; mijn laatste baan was bij Achmea, als Service Delivery Manager. Leuke baan, ik vertaalde zeg maar de vraag uit de organisatie naar producten die onze service-units moesten maken. Echt een organisatie-klus dus. Maar – toen werd Stef geboren, was ons bedrijf aan het groeien, en – nam ik ontslag bij Achmea. Want er was thuis en in het bedrijf werk genoeg voor me.”

Sofagesprek En, ook al runt Yvonne de zakelijke kant van het bedrijf met hart en ziel, en geldt voor het gezin hetzelfde – er ontbrak een puzzelstukje in haar leven. “Toen ging ik een keer mee naar de jaarvergadering van de BOVATIN, en had ik een erg leuk ‘sofa-gesprek’ met voorzitter Gerard Reus. Mijn vraag aan Gerard: hoe leg jij uit wat de meerwaarde van BOVATIN is voor een tegelzetbedrijf? En binnen een minuut hadden we een goed gesprek over de toekomst van de branche en van de Bond. Later sprak ik Chris’ echtgenote, Mieke van Herpen, en hoorde ik dat Joop

Yvonne van der Doelen: “Een groeiende bond heeft een heldere structuur nodig.

En – talenten die ook wat voor de branche kunnen betekenen!”

van Haaren zijn penningmeesterschap beschikbaar zou stellen; er werd een opvolger uit de regio Zuid gezocht.

En weer iets later kreeg ik de vraag van Chris of dat niks voor mij zou zijn. Ik kan er kort over zijn: ik was super-blij met die vraag en zei meteen ja! Ik zocht namelijk iets dat te combineren was met mijn werk voor ons bedrijf en met mijn gezin, maar vooral – een klus waarin ik ook mijn andere talenten zou kunnen inzetten.” Tijdens het gesprek maakt Yvonne sowieso de indruk van een ‘speler’ die kansen grijpt en zelf de regie neemt; ze is bepaald niet het type van een ‘toeschouwer’, die afwacht wat er komen gaat en dan achteraf denkt van ‘had ik maar…’.

Ideeën over het penningmeesterschap heeft Yvonne volop. “Ik denk dat er al heel veel gerealiseerd is, BOVATIN is echt een sterke brancheorganisatie, en ik zie wat de bond voor de branche en de leden betekent. Maar – zeker als de bond groeit, dan moet je kwalitatief meegroeien. Ik denk dat ik, vanuit mijn P&O-achtergrond, die kennis vooral op organisatorisch niveau kan inbrengen. Zo wil ik als penningmeester kunnen bouwen op een goed systeem, met een heldere verdeling van verantwoordelijkheden binnen bestuur en organisatie. Er is immers altijd iemand opdrachtgever voor een factuur, en er mag nooit onduidelijkheid zijn over waar zo’n factuur ‘vandaan komt’, wat de opdracht was, wat de offerte was! Daar heb je een heldere opdracht- en organisatiestructuur voor nodig.

15

februari 2013

Meerwaarde van BOVATIN “Velen van jullie zullen zich trouwens afvragen af wat de meerwaarde is van de BOVATIN. Ik heb die vraag niet. Want, hoe geweldig is het dat je als tegelzetter gekend wordt bij- en om tafel zit met een Aannemersfederatie, Bouwend Nederland, architecten, de overheid. Hoe vaak kom je in een bestek geen dingen tegen die je als tegelzetter, op de manier dat het omschreven staat, niet kunt maken? Neem bijvoorbeeld een vloertegel van 60x60 die je in de specie moet leggen, terwijl je weet dat dit gelijmd moet worden. Of dat je vloertegels met een pastalijm zou moeten verwerken, terwijl toch iedereen weet dat dat niet klopt. Maar omdat het in het bestek staat zou je het zo moeten doen - en zo zijn er nog veel meer voorbeelden.

Hoe geweldig is het dat je als directeur/ eigenaar van een tegelzetbedrijf om tafel zit bij de CAO- onderhandelingen en daar invloed kunt hebben, en dat je marge niet nog meer naar beneden gaat omdat de opslagpercentages weer omhoog gaan. Hoe goed is het dat er bijeenkomsten zijn waar je je

collega’s kunt treffen, waar je hen om advies kunt vragen, waar je kunt horen hoe anderen bepaalde problemen oplossen, waar je kunt brainstormen over mogelijke oplossingen.

Waar vind je een organisatie die weet wat voor opleidingen er zijn voor je medewerkers, die echt branchegericht zijn en die ook nog via het O&O-fonds vergoed worden. Een organisatie die een vakblad uitgeeft waar je informatie vindt die je nodig hebt voor je dagelijks werk, die je kan helpen om je werk kwalitatief nog beter uit te voeren. Waarmee je je klanten beter kunt adviseren, omdat jij weet wat er speelt in de branche. Een bond die om tafel gaat met de ARBO-inspectie om het werk werkbaar te houden. En dan nog de ‘gewone’ zaken: juridische ondersteuning, een garantiefonds, de ‘eigen’ opleidingen…”

“En dan nog het mooie: je verdient je contributie zo ongeveer terug via de kortingen die je bij Schouten Zekerheid – de BOVATIN verzekeringsdienst - afsluit. Maar – als je hier allemaal niets mee doet, dan kom je er niet achter wat de meerwaarde van BOVATIN is. Het is wel belangrijk dat je je stem laat

horen en dat je je regiovoorzitter laat weten waar je tegen aan loopt. Die keus ligt helemaal bij jou, want als je niet vertelt waar je tegen aanloopt, dan kunnen anderen je ook niet helpen.”

Eerst luisteren…

En verder? Yvonne glimlacht. “Weet je, soms moet je als nieuw bestuurslid gewoon eerst luisteren en kijken, je misschien een beetje verwonderen. Weten wat er leeft, buiten wat je zelf al weet vanuit je eigen bedrijf. Eén ding: ik ben wel erg benieuwd naar wat er aan zakelijk talent binnen BOVATIN is. Iets zegt me namelijk dat er meer van die types zijn zoals ik, die dan wel geen tegelzetter zijn, maar wel samen met hun man een bedrijf runnen – en die ook wat voor de Bond zouden kunnen betekenen. Ideeën? Natuurlijk heb ik wel ideeën, maar het gaat niet alleen om MIJN ideeën. Ik wil weten welke vragen er bij de leden leven, en welke ideeën nodig zijn voordat ik van alles ga roepen… Geef me eerst 100 dagen, ik wil proberen of ik het verschil kan maken, OK?” ■

Vertrekkend penningmeester Joop van Haaren wenst Yvonne veel succes. Joop neemt trouwens ‘echt’ afscheid tijdens de BOVATIN Jaardag op 8 juni.

NATURE’S FINEST

SELECTED BY MICHEL OPREY & BEISTERVELD

Showroom Vianen

De showrooms en showtuinen van Michel Oprey & Beisterveld Middels 2 prachtige showrooms en showtuinen in Echt en Vianen biedt Michel Oprey & Beisterveld een totaalconcept van een compleet assortiment waarbij de keuzemogelijk-heden nagenoeg onbeperkt zijn.

Michel Oprey & Beisterveld kent drie specialistische afdelingen: Indoor, Outdoor en Slabs. De bijzondere collectie vloer- en wandtegels is verzameld binnen de afdeling Indoor. De afdeling Outdoor omvat een ongekende sortering constructieve en decoratieve natuursteenproducten voor gebruik in alle mogelijke soorten tuinen en parken. Afdeling Slabs omvat een uitgebreide selectie plaatmaterialen.

De Limiet 21A 4131 NR Vianen Tel: 030 2417000

Havenweg 18 6101 AB Echt Tel: 0475 417000

Achter de Brinken 6 9462 RH Gasselte Tel: 0599 564655

www.mo-b.nl

Tekst & foto’s: Remus Aussen/AABO

Wie ‘BOVATIN’ zegt, zegt ‘Bondsburo’.

En blijft wellicht even hangen op de schrijfwijze, want in het Groene Boekje of de Dikke Van Dale zul je ‘buro’ niet tegen komen. Wel laat het zien uit welke tijd het ‘bondsburo’ stamt, want alleen in de jaren ’70 stonden protesten op een ‘affiesje’, en waren zaken ‘logies’, ‘vurukkuluk’of ‘lelik’, althans – schreef je ze wel eens zo. Maar wie gaan er schuil achter bondsburo@bovatin.nl, en wat doen ze voor u? Een bezoek aan pand ‘De Botterheer’ in Rijssen.

Het ‘Bondsburo’: een begrip voor BOVATIN-leden

Bondsburo, AABTO, AABO, Hendriksen Holding…

Directeur Erik Hannink was er nog niet bij toen de AABO in 1974 opgericht werd als AABTO, de Stichting Administratie- en Adviesburo (jawel!) voor de Bouwnijverheid in Twente en Omstreken, wat in ’84 vereenvoudigd werd in ‘… in Overijssel’, kortweg AABO. “Deze stichting is destijds opgericht door een aantal NVOB-aannemers uit de regio (Nederlands Verbond van Ondernemers in de Bouwnijverheid, later Bouwend Nederland), met als doel het – zonder winstoogmerk! - verlichten van hun administratieve lasten op het gebied van de loonadministratie,” vertelt Hannink. “Theo Roelvink, die trouwens ook aan de basis stond van de BOVATIN, was lange tijd administrateur van een groot aannemingsbedrijf in deze regio. Toen zijn werkgever failliet ging, werd hij vanwege zijn grote kennis van- en betrokkenheid van deze materie gevraagd als directeur voor deze stichting. De AABO vervult sindsdien, naast het nodige administratieve werk voor bedrijven, ook het uitvoerend ofwel ambtelijk secretariaat van BOVATIN en de Twentse regio van NVOB (nu Bouwend Nederland). In dit pand werken we sinds ’98, nadat in ’97 Hendriksen Holding het bedrijf had overgenomen. Mijn geschiedenis bij AABO begint in ’93, ik vervul onder meer het ambtelijk secretariaat voor Bouwend Nederland, zoals Gerben ten Bolscher dat nu voor BOVATIN doet. We doen de (loon)administratie voor ongeveer 600 bedrijven uit de regio, maar, sinds heel veel per computer gaat, ook uit de rest van Nederland.”

Kennis!

Gevraagd naar de kracht van AABO, heeft Erik Hannink – die overigens een fanatiek motorcrosser blijkt te zijn - weinig woorden nodig: “Kennis! Kijk, wij zijn “RPP’s”, ofwel Register Payroll Professionals, net zoals je ‘registeraccountants’ hebt. Wat dat betekent? Dat we 100% bijblijven op het gebied van de wet- en regelgeving met betrekking tot lonen, arbeidsrecht, werken in het buitenland, belastingen, enzovoorts. Natuurlijk doen we dat al omdat we van ons vak houden, maar – we moeten ook nog eens 220 studiepunten per jaar halen… dus ga er maar van uit dat we alles weten!” Dat Erik Hannink inderdaad stevig in zijn kennis zit, bleek ook tijdens de avond na het interview: tijdens de vergadering van de BOVATIN-regio Oost- & Noord-Nederland stortte Hannink in een behoorlijk tempo een forse serie tips over het gezelschap uit. “Neem nou het volgende. Stel: jouw collega heeft geen werk meer voor een 50+-tegelzetter. Jij kan die man prima gebruiken. Doe dan het volgende: vraag die persoon om zich voor één dag te melden bij het UWV. Dus is hij/zij één dag, zeg maandag, zonder werk. Dinsdag neem jij ‘m in dienst. Daarna heb jij drie jaar lang recht op premiekorting, wat neerkomt op € 7.000,- per jaar… Omdat jij een 50-plusser voor de arbeidsmarkt behoudt!”

Voor informatie over CAO, ontslag en loonadministratie kunnen leden dus, naast bij de Aannemersfederatie, ook terecht bij het BOVATIN Bondsburo.

“...Dus ga er maar van uit dat we álles weten!”

“Met de BOVATIN, met Ingrid!”

Marije Spaan ‘duoot’ met Ingrid, en neemt dus onder andere op vrijdag de telefoon op

17

18

BOVATINFO

Kennis… én de mensen Maar ook bij AABO gaat het om de mensen en om de contacten.

Wie het Bondsburo belt, krijgt vrijwel altijd eerst Ingrid Breukelman aan de lijn. Na haar Twents-zangerig “Met de BOVATIN, met Ingrid!” is het sowieso meteen mooi weer, en geen probleem is zo lastig of zij weet een oplossing – of iemand die die oplossing heeft.

“Wat wil je weten? Mijn CV? Nou… MEAO, heel even AH, drie kinderen (9, 11 en 15, red.) en in maart al weer 25 jaar Bondsburo… Tsja, wat wil je, ik heb bijna alleen maar aardige mensen aan de lijn, ik kan veel voor ze betekenen… En al spreek je elkaar alleen maar door de telefoon, je kent elkaar wel. Marije Spaan is mijn vaste plaatsvervanger, we hebben een duo-baan en werken langs elkaar heen, zeg maar. Maar dan op de goede manier… Ze geniet nu van haar zwangerschapsverlof en is momenteel op vakantie, anders was ze beslist even teruggekomen.

Berthold Bekhuis werkt sinds ’78 bij de AABO, en heeft de totale automatisering van het administratiekantoor meegemaakt. “Vóór

“Berthold Bekhuis: “…blij dat die kaartenbakken verdwenen zijn!”

Ingrid was ik het eerste aanspreekpunt aan de telefoon… Als ik het over kaartenbakken heb, dan werkt er hier bijna niemand meer die die dingen ooit gezien heeft! Niet dat ik er nostalgisch over ben hoor, ik ben blij dat die dingen verdwenen zijn… Ik ben misschien daarom juist extra vertrouwd met computersystemen, ik heb ze zien ontstaan, en begrijp ze ook vanuit de historie!” Berthold houdt zich bezig met zaken als CAO en salarisadministratie.

Ook Bram van Gens is aanspreekpunt voor CAO en de loonadministratie. “Ik ondersteun de leden met hun vragen op het gebied van arbeidsrecht en loonadministratie: op hoeveel vakantiedagen heeft iemand recht, bijzonder verlof, scholingsdagen. En ik maak veel contracten. Ik werk hier sinds 2000, maar ik ben er twee jaar tussenuit geweest. Toen heb ik voor een accountantskantoor gewerkt. Ik was erg blij toen ik hier weer terug kwam, het is hier echt leuk werken! En we blijven hier echt een leven lang leren. Alleen zo kunnen we voor al die bedrijven hét administratiekantoor zijn!

Bram van Gens: “Het is hier een leven lang leren!”

19

februari 2013

Gerben ten Bolscher werkt sinds 2004 voor de AABO, en kreeg meteen de BOVATIN als account. “Ik houd de boekhouding bij, en doe eigenlijk het meeste uitvoerende werk van de penningmeester, die bepaalt de koers. Ik stel ook de jaarrekening van BOVATIN op, en de laatste jaren heb ik er ook een toelichting op gegeven. Wat ik nog kwijt wil? Nou, dat ik het eigenlijk jammer vind dat zo veel lidbedrijven ons nog niet gevonden hebben, en hoge kosten maken bij een accountant voor alles op het gebied van bouwlonen. Terwijl wij meer gespecialiseerd zijn. Ga maar na: wij zitten in een regio waar 9% van de inwoners zijn brood in de bouw verdient, tegenover 4,5% in de rest van Nederland. Het is ons specialisme, we weten ALLES van bouwlonen. En, de leden krijgen hun informatie gratis van ons…

Zoveel is zeker Ondergronden, die veranderen of werken, dragen spanningen over naar de tegelbekleding en in het bijzonder bij grote oppervlakken.

Schlüter®-DITRA 25 compenseert spanningen tussen de ondergrond en de tegelbekleding. Daardoor kan men ook tegels plaatsen op kritische ondergronden.

jaar

Ontkop

peling

Gerben ten Bolscher: “We weten meer over de bouw dan een ‘gewone’ accountant, en onze leden kunnen gratis van onze kennis gebruik maken!”

Veranderen…

Na een goede uitsmijter in een nabij eettentje, vertrekt Erik Hannink richting het ziekenhuis. “Ja, er moet nog een plaat uit mijn pols verwijderd worden.” Ik knik begrijpend. Oosten van het land, motorcross…

“Nee, het is niet wat je denkt.,”, kijkt Hannink een beetje zuinig, “Ik zit jarenlang iedere week op die motor, nooit iets gehad. Was ik vorig jaar met m’n kinderen gaan schaatsen, en dacht ik dat ik het ook wel met hockeyschaatsen kon. Niet dus. Na 5 meter lag ik.”

En de spelling van het woord ‘bondsburo’…? Als ik inmiddels de tegelbranche een beetje ken: wat goed werkt moet je niet veranderen… ■

Schlüter ®-DITRA 25

De oplossing. Ook op kritische ondergronden in combinatie met de  Afdichting tegelbekleding  Ontkoppeling  Dampdruknivellering  Hoge hechttreksterkte  Spreiding van de belasting  Warmteverdeling bij vloerverwarming

Er is ook nog een primeur te melden: Bovatin en AABO zijn een ledenvoordeel overeengekomen. Bovatinleden krijgen per 1 januari 2013 een korting voor loonadministratie door AABO. Deze korting bedraagt 10% van de verwerkingskosten per werknemer.

Meer weten? Bel het Bondsburo (tel. 0548 53 85 05), of mail naar bondsburo@bovatin.nl Schlüter-Systems KG · Benelux bureau · Schotelven 28 · B-2370 Arendonk Tel. vanuit Ned. 026 / 32 74 290 benelux@schlueter.de · www.schlueter-systems.nl

Gebruiksvriendelijke epoxyvoegen:

De Kerapoxy serie

De Kerapoxy serie is uitgebreid met nieuwe producten en kleuren en bestaat uit: • Producten met een hoge chemische weerstand tegen oliën en zuren • Decoratieve producten voor woon- en commerciële omgevingen, eventueel met toevoeging van glitter • Producten speciaal voor grote oppervlakken en speciaal voor mozaïek Alle producten zijn: • Zeer gebruiksvriendelijk • Gemakkelijk te reinigen met Kerapoxy Cleaner • Beschikbaar in vele kleuren Voor meer informatie: www.mapei.nl

Tekst & foto: FUNDEON/Remus Aussen

Jeroen Sanders NL-Kampioen tegelzetten!

Tegelzetter Jeroen Sanders (17) uit Deurne werd donderdag 15 november 2012 uitgeroepen tot winnaar in de categorie Tegelzetten van de Nederlandse Bouwkampioenschappen 2012.

De Nederlandse Bouwkampioenschappen werden gehouden bij opleidingsbedrijf S.B.R.Amersfoort B.V., inderdaad, in Amersfoort.

Donderdagmiddag 15 november reikten Timo Jansen (directeur S.B.R.Amersfoort BV), Sander van Bodegraven (algemeen directeur van FUNDEON) en Rob van Bekkum (voorzitter afdeling Amersfoort en omstreken van Bouwend Nederland) de prijzen uit.

De Nederlands Bouwkampioen tegelzetten Jeroen Sanders, straalt van blijdschap. “Ik vind dit helemaal geweldig. Ik dacht dat ik een beetje in het midden zat, dus ik ben echt heel blij.”

De winnaar heeft samen met veertien andere deelnemers (in totaal vijf tegelzetters, zes metselaars en zes timmerlieden) vier dagen hard gewerkt aan pittige werkstukken.

De tegelzetters hebben de vlag van Duitsland en de Brandenburger Tor in kleurrijk tegelwerk uitgevoerd.

Daar kwam veel snijwerk aan te pas.

De deelnemers aan de Nederlandse Bouwkampioenschappen hebben eerder dit jaar deelgenomen aan de regionale bouwkampioenschappen die plaatsvonden in Den Haag, Nijmegen en Zwolle. De beste twee per beroepscategorie mochten hun regio vertegenwoordigen in Amersfoort.

Jeroen Sanders blikt naast zijn winnende Brandenburger Tor vooruit op winst in 2013 tijdens de World Skills…

Deze winnaar zal ons land vertegenwoordigen bij de World Skills, die van 2 tot 7 juli gehouden zullen worden in Leipzig. En – zal dan in september een Nederlandse wereldkampioen ons landje vertegenwoordigen in een stoere ‘profvoetballer-demostand’ op de CERSAIE in Bologna?

We zijn benieuwd… ■

21

22

Tekst en foto’s: Remus Aussen

Wie ‘zijn’ regiobijeenkomsten niet bezoekt, die mist wat. En misschien niet eens iets waar hij voor kwam. Zo kwam ik vooral voor de presentatie over duurzaamheid, van Jan Paul Kiefmann van Kiwitz, maar ik zat toevallig aan tafel bij een groep waarvan één van de leden problemen had met mozaïek: vlekken op de muur. Tijdens de pauze, bij een snack en een drankje, analyseerden ze het probleem. En nam degene die het probleem had ingebracht, een tafel vol oplossingen mee naar huis.

BOVATIN Regio Oost + Noord: Aandacht voor

duurzaam!

Innovatie ineens op de agenda!

Altijd gezellig – en hou je ogen en oren open. Want tijdens een regiobijeenkomst is niet alleen de agenda interessant, maar ook wat er tussen de agendapunten door gebeurt. Tijdens zulke regiobijeenkomsten ontstaan immers ook samenwerkingsverbanden (voor een voorbeeld: zie elders in dit blad, het artikel over het vernieuwde Rietmeijer BV).

Ondergetekende had de gelegenheid om kort iets te vertellen over het BOVATIN Innovatieproject, naar aanleiding van de zorgen die de aanwezigen zich – terecht! – maakten over het strenger wordende ARBO-toezicht op onder andere tillen en sjouwen: moest BOVATIN daar geen bezwaar tegen maken? Ik had de kans om vervolgens toe te lichten dat het IPC-innovatietraject juist oplossingen wil aandragen om te zorgen dat het werk gezonder, leuker en lichter wordt, en dat dat wellicht een betere actie is dan zorgen dat de regels soepeler worden – wat er overigens absoluut niet in zit (zie een

Kiwitz kreeg het gezelschap al meteen uit de stoelen…

eerder interview met ARBOUW in BOVATINfo nr.2011-4). Immers: tegelzetters krijgen gemiddeld, zo blijkt uit onderzoek, na een jaar of 25 allerlei gezondheidsklachten. Kreeg ik meteen de handen op elkaar? Nee, want zo lang er geen (goede) oplossingen zijn, blijft het lastig om ARBO-verantwoord te sjouwen en te tillen. Een aansporing om op te schieten met goede til- en sjouwoplossingen dus. Al kreeg ik daarover een goede discussie met één van de aan wezigen, die een strak voorvechter is en blijft van het verwerken van tegels met cement. En na 25 jaar bikkelen nog steeds geen gezondheidsklachten heeft.

Waar ik hem natuurlijk geluk mee wenste, maar – er zijn helaas ook andere voorbeelden.

23

februari 2013

Jan Paul Kiefmann: Duurzaamheid in de praktijk!

Jan Paul Kiefmann (mede-directeur KIWITZ, tevens lid van de werkgroep ‘duurzaamheid’ van de branchevereniging tegellijmen) liet vervolgens in een presentatie zien dat duurzaamheid niet alleen voor de tegel- en lijmfabrikanten, maar ook voor de tegelzetter big business kan zijn. In het kort lichtte hij de historie en de betekenis van het begrip duurzaamheid toe. “Niemand zou 30 jaar geleden hebben durven dromen dat heel de industrie ‘gaat’ voor duurzaamheid. Maar het gebeurt wel. Misschien uit idealisme, maar in ieder geval zéker omdat er met duurzaamheid geld te verdienen is.

En waarom zouden MKB-ondernemers dat niet óók doen?”

De cijfers liegen er intussen niet om.Alleen al de cementaire tegelzettersproducten voegen jaarlijks zo’n 20 miljoen kilo CO2 toe; evenveel als wat 2100 bedrijfsbussen jaarlijks aan CO2 uitstoten. “Maar het gaat niet om zulke kale cijfers, het gaat erom of je je bedrijf zo inricht dat er zo min mogelijk afvalstoffen ontstaan. ‘CO2-neutraal’ wil immers niet zeggen dat er geen CO2 wordt geproduceerd, maar dat er alles aan gedaan wordt om die uitstoot te beperken en te compenseren.”

En het gaat om meer dan alleen CO2: van de NUON-reclames kennen we het begrip “People, Planet, Profit’: het feit dat deze begrippen met elkaar in balans moeten zijn.

Maar, vindt Kiefmann: “Het meest belangrijke is: we hebben onze wereld in bruikleen.

Van onze kinderen. Geven we hen een goede wereld door?” Zijn bedrijf, KIWITZ,

Jan Paul Kiefmann legde het verband tussen de groei van de wereldbevolking, de opwarming van de aarde (met als komisch neveneffect het kleiner worden van het ondergoed…?) en het belang van verantwoord produceren en verwerken…

heeft onlangs een bedrijfsfilm gemaakt met de kinderen van het bedrijf: hoe zouden zij het werk organiseren? “En daar hebben we toch het nodige van geleerd!”

Verandervermogen!

Het belangrijkste is volgens Jan Paul Kiefmann: verandervermogen. “Groen produceren en verwerken is geen geitenwollensokkenactie meer. Bijna 90% van de Nederlanders vindt het belangrijk dat er groen geproduceerd wordt, en dat wij, maar ook jullie, milieuverantwoord werken! En dat betekent voor ons allemaal dat we ons werk moeten veranderen.” Ook de klanten eisen steeds vaker milieukeurmerken, en niet alleen meer van de producten, maar ook van de verwerkers. “De overheid voorop. Maar daarbij blijft het niet! Op 1 januari wordt het nieuwe Bouwbesluit van kracht,

…En voor iedereen was er de gelegenheid om zijn mening te geven.

en zijn gebruikers verplicht om de milieueffecten van hun bouwwerk op te geven!” Nu is dat voorlopig alleen voor grotere (kantoor)panden, maar de richting is duidelijk. “Kortom – maak gebruik van je mogelijkheden als MKB-bedrijf! Op Google scoort de woordcombinatie ‘tegelzetter AND duurzaam’ drie miljoen hits (een miljoen meer dan de architecten), maar – de eerste tegelzetter kom je pas tegen op pagina twee…

En tot slot liet de heer Kiefmann toch nog even het nieuwe paradepaardje van KIWITZ zien: de KM Flex BluePrint, een poederlijm die per zak 78% minder CO2 oplevert dan een ‘gewone’ poederlijm. “Maar dat is de enige reclame die ik vandaag maak!” Overigens: op 19 en 21 februari houdt KIWITZ vier ‘duurzaamheids-seminars’ van één dagdeel, en kunt u meer te weten komen over hoe u met duurzaamheid meer klanten kunt bereiken. U kunt zich opgeven via de nieuwspagina van www.kiwitz.nl, en we voegen bij de januari-nieuwsbrief een aanmeldingsformulier!

Tot slot…

Na de pauze gaf Erik Hannink (BOVATIN Bondsbureau, zie elders in dit blad) een flink aantal voorbeelden van zaken waar men als ondernemer na 1 januari alert op moest zijn.

“Houd ook onze nieuwsbrief in de gaten!”

Regiovoorzitter Iete Cremer was zeer tevreden met de avond, al mocht wat hem betreft de opkomst best nog wat hoger. “Neem de volgende keer je collega’s mee, en ook collega’s die wel eens voor jou werken en nog geen BOVATIN-lid zijn! Kunnen ze meteen kennismaken met onze bond!” ■

24

Tekst & foto’s: Schlüter

BOVATIN IPCinnovatoren

Het complete systeem uit één hand is eenvoudig en veilig te installeren en overtuigt ook met zijn beperkte opbouwhoogte.

te gast bij Schlüter-Systems

Verantwoordelijke opleiding Klaus-Dieter Berger (tweede van links), exportverantwoordelijke Guido Paul (vierde van rechts) en adviseur Mark de Groot (helemaal rechts) verwelkomen de tegelprofessionals Gerard Reus, Julius van Bezooijen, Johnny Dieleman en Jeroen Börger in Iserlohn.

Het BOVATIN IPC-innovatieproject is op stoom! In september waren de leden van het collectief ‘logistiek’ van dit project te gast in de fabriek van Schlüter-Systems KG in Iserlohn, om zich te informeren over de mogelijkheden van de klimaatregelende tegelvloer van Schlüter®-BEKOTEC-THERM. Met dit innovatieve vloerverwarmingssysteem is Schlüter-Systems een actieve partner van het initiatief „Energie sparen met keramiek“, dat door de Europese Unie van de bonden van aannemers in tegelwerken (EUF) in het leven werd geroepen.

Klaus-Dieter Berger, hoofd opleiding bij Schlüter-Systems, informeerde de tegelprofessionals over de voordelen van het systeem en de toepassingsmogelijkheden in woningen utiliteitsbouw. Natuurlijk kregen de bezoekers ook een overzicht van het andere brede productgamma van Schlüter-Systems voor het plaatsen van keramische vloeren en natuursteen. Een fabrieksbezoek stond eveneens op het programma.

Met de klimaatregelende tegelvloer Schlüter®-BEKOTEC-THERM laat energiebesparend verwarmen en gezond wonen zich ideaal koppelen.

De Keramiek-Klimavloer Bijzonder aan dit vloerverwarmingssysteem is zijn beperkte opbouwhoogte: De verwarmingsbuizen worden tussen de noppen van de BEKOTEC noppenplaat geklemd en moeten aansluitend enkel met een, minstens 8 mm dikke, cementlaag afgedekt worden. Bewegingsvoegen of inlegwerk zijn niet nodig daar de krimpspanningen van de cementlaag modulair in de noppenplaat worden afgebouwd. Zodra de dekvloer begaanbaar is kan de ontkoppelingsmat gelijmd worden, waarna direct kan gestart worden met het plaatsen van de tegels volgens de dunbedmethode. Hierdoor bespaart de gepatenteerde opbouw niet alleen materiaal, maar ook tijd – de vloerverwarming kan reeds na korte tijd in gebruik worden genomen. Op die manier ontstaat een efficiënte en snel reagerende klimaatregelende tegelvloer, met optimale warmteverdeling waarmee reeds met vertrektemperaturen van ca. 30°C de gewenste ruimtetemperatuur bereikt kan worden. En hoe lager de benodigde vertrektemperatuur, hoe lager natuurlijk ook de energiebehoefte. Zo is de BEKOTEC-THERM klimaatregelende tegelvloer Schlüter-Systems is een actieve partner ideaal voor het gebruik van van het initiatief „Energie sparen met hernieuwbare energie zoals keramiek“. een actieve partner van het initiatief „Energie sparen met keramiek“ zonne-energie of geothermische warmte met warmtepompen. In de zomer kan het systeem met aangepaste aanvoertemperaturen ook voor afkoeling gebruikt worden. Op die manier zorgt de klimaatregelende tegelvloer altijd voor een aangenaam en gezond woningklimaat. ■

Tekst: Remus Aussen, Foto’s: Remus Aussen/Rietmeijer BV/ Astrid Kucher (PCI Tegellijmsystemen)

‘Het nieuwe Rietmeijer BV’:

bouwen op traditie!

Herinnert u zich het artikel nog? In BOVATINfo 2010-2 presenteerde Alphons Rietmeijer trots zijn familiebedrijf www.rietmeijertegels.nl, ooit opgericht door zijn vader Albertus. Intussen zijn we dik twee jaar verder, en hoe zou het bedrijf de toekomst tegemoet getreden zijn…? Twee jaar later blijkt Alphons Rietmeijer – hij zinspeelde er al tegen mij op tijdens de Jaardag 2011 – het bedrijf verkocht te hebben aan René Oude Lashof. Hoe ontstaat zo’n verkoop, en wat betekent in deze lastige tijden zo’n overname voor de nieuwe eigenaar, anno 2012?

maar René kende de goede reputatie van het bedrijf natuurlijk al.

“Ook in 2010 zag ik wel dat er zware tijden aan zouden komen.

Maar ik zag ook kansen. Ik zat daarmee niet verkeerd: in 2012 hebben we één van de beste jaren van de laatste tijd gedraaid…”

Veranderingen?

“Nee, ik heb niet de hele showroom omgegooid, als je dat bedoelt,”, lacht Oude Lashof. “De showroom, zo’n 2000 soorten tegels, die doet het goed zoals ‘ie is. Kantoor en showroom kunnen door één persoon bestierd worden. En de mensen? We zijn van 7 naar 9 tegelzetters gegaan. In totaal werken we gemiddeld met zo’n 15 man.” Maar hoe werk je je in zo’n bedrijf in, waar begin je…?

“Alphons heeft nog een jaar meegedraaid, dat hadden we afgesproken. En trouwens – Leidy, zijn zus, doet hier nog steeds de facturering! Ach, en verder… je kunt, ook nu, verder bouwen op de fundamenten van een goed bedrijf. Ik nam mijn eigen 25 jaar ervaring en mijn netwerk mee, van toen ik nog als bedrijfsleider in loondienst werkte. En natuurlijk win je advies in.”

Directeur René Oude Lashof (links) en verkoper Rogier Haak: “Zolang er vraag is naar kwaliteit…!”

Traditie werkt!

In 2010 vertelde Alphons Rietmeijer mij hoe het bedrijf ontstaan was, en dat hij nog was opgegroeid met de ‘Slachthuistegel’. René Oude Lashof, de nieuwe directeur/eigenaar, een generatie jonger, is dat niet. We zijn nieuwsgierig. Hoe komt iemand tot zo’n overname, en wat heeft René veranderd aan het bedrijf? En hoe ziet hij de toekomst?

“Kijk, ik kende Alphons al zo’n 20 jaar,” legt René Oude Lashof uit.

“We reden zelfs vaak samen naar een werk, wanneer dat zo uitkwam. En hoe gaat dat: je spreekt elkaar in de auto. En van praten komt praten…” Natuurlijk gaat zo’n overname niet over één nacht ijs. Op een gegeven moment komen de boeken op tafel,

Twee bassins van Zwembad ‘De Vrolijkheid’. Het bad werd helemaal met systemen uit de PCI-productenlijn gerenoveerd: maatwerkcombinaties werden toegepast met gebruikmaking van egalisatiemortels, coatings, kimband, afdichtstroken, dichtmanchetten, lijmen, voegmortels, kitten, enzovoorts.

Zwembad Zwolle Een belangrijke en prestigieuze opdracht was de renovatie van zwembad ‘De Vrolijkheid’ in Zwolle. “Ja, dat was een mooi werk,”, vindt René. We hebben dat met een aantal tegelzetbedrijven samen gedaan. Inderdaad, (BOVATIN-regiovoorzitter, red.) Iete Cremer is er daar één van. Wij kenden elkaar weer van onder andere de BOVATIN-regiobijeenkomsten, en dan vraag je elkaar vanzelf eens. En intussen hebben we al op meerdere projecten samengewerkt.” Over het project: “Vier baden, de droge en de natte ruimtes… we werkten daar samen met PCI. We hebben in totaal zo’n twintig verschillende producten, dus de complete lijmsystemen gebruikt. Ja, ook de samenwerking met PCI was top!

Ik kijk echt met plezier op dat project terug. En met alleen al zo’n ervaring, dan durf je toch een beetje met zeg maar ‘voorzichtig vertrouwen’ de toekomst tegemoet te zien… Zolang er vraag is naar kwaliteit – en die vraag is er altijd - hebben wij werk!” ■

25

Foto & tekst: Remus Aussen

Henk Klop

(Klop Innovations): “Samen kun je veel!”

In dit blad houden we u vanzelfsprekend op de hoogte van de vorderingen binnen het BOVATIN IPC-innovatietraject. Dus stellen we u ook voor aan een paar bijzondere bedrijven. Zes collectieven telt het BOVATIN innovatieproject, met in totaal 17 bedrijven. Het ene collectief gaat – zo werkt dat nu eenmaal – iets sneller dan het ander. Maar het collectief ‘Fijnstof’ is nauwelijks te stoppen. Henk Klop (www.klopinnovations.com) is de ‘uitvinder’ binnen dat collectief.

“Uitvinden? Dat bestaat niet. Of dacht je soms dat de auto in één keer uitgevonden was? Uitvinden, dat gebeurt héél langzaam, stap voor stap. Het is een kwestie van steeds weer dat beeld loslaten dat je in je hoofd had, en je ogen goed open houden. Uitvinden, dat is een kwestie van slim combineren wat eigenlijk in aanleg al bestaat…”

Klop Innovations uit Ochten bestaat sinds 2006. Naast Henk Klop en zijn vrouw telt het bedrijf een ‘promotor’, die het nodige demonstratie- en promotiewerk op beurzen en Open Dagen verricht.

“Hoewel ik zelf ook graag op beurzen kom. Bij voorkeur beurzen van branches die ik niet ken. Ideeën uit de ene branche zijn soms zó goed bruikbaar in een andere… mensen zouden daar echt meer de tijd voor moeten nemen. Je leert zó veel wanneer je je eigen specialisme even loslaat…” Voor Henk begon het met de SpeedyWire, een apparaat voor de elektrotechnische installatiebranche, voor het geautomatiseerd invoeren van trekveren in installatiebuizen. Daarnaast importeert hij van Arbortech de AS 170, een steenen voegenzaag die een slag- en zaagbeweging combineert en bovendien ‘vierkant’ zaagt. Het resultaat: de steen raakt niet beschadigd, het zagen zelf is veiliger en vergt minder kracht, plus – er was minder stofontwikkeling.

Minder stof werd de sleutel “En zo kwam van het één het nader,” blikt Klop terug. “Stofbeperking werd steeds belangrijker, de wetgeving versterkte dat belang.

En via die zaag – waarvan ik aanvankelijk niet kon verzinnen dat de beperkte stofontwikkeling het belangrijkste verkoopargument zou zijn – kreeg ik de vraag of ik nu niet eens een complete oplossing voor stofafzuiging kon bedenken. Die vraag kreeg ik van (restauratiebouwbedrijf) Koninklijke Woudenberg uit Ameide. Zij gebruiken bouwzagen van Gjerde, maar ook apparatuur van andere merken. En – de stofzuigers van Gjerde zelf passen alleen op… je begrijpt het al. Dus ontwikkelde ik, samen met de gebruikers, een stofzuiger die goed te Henk Klop: “Ontwikkelen doe je samen met de eindgebruiker. Anders ontwikkel je een topproduct – dat niemand gebruikt…

27

combineren was met hun machines, maar ook met machines van andere merken… Dat leidde tot de merknaam ‘Airbo’, met als product een universele stofzuiger voor bronafzuiging. En de BAM had een apparaat nodig om een bejaardencomplex tijdens renovatie stofvrij te houden… dat werd de ‘Aircleaner’.

Hopeloze apparaten…?

Henk Klop ontving voor zijn producten diverse bouwprijzen en nominaties. Een paar voorbeelden: de Nederlandse Bouwprijs 2009, de publieksprijs bij de ETOP Innovation Awards, en de negende plaats bij de MKB innovatie top 100. “En je merkt meteen de impact van zo’n prijs. Reken maar dat die invloed heeft op je omzet!”, glimlacht Henk. “En zo kwam ik, via Jeroen Börger, bij BOVATIN terecht. En in het IPC-traject. Jeroen ontmoette ik een tijd terug, en hij vond de stofzuigers voor bronafzuiging die op de

markt waren – en hij kan het zo lekker vet zeggen ‘hopeloze apparaten’. Maar hij kon me ook zeer precies vertellen waarom: teveel geluidsoverlast, te zwaar, niet handelbaar, en – de filters werkten in de praktijk niet goed. Overigens, hij nam De SpeedyWire, de Arbortech toen wel een “Aircleaner’ AS 170, de Airbo… “Iedere nieuwe uitvinding heeft een mee. Het resultaat: hij voorganger met een heeft een opdracht – die probleem!”, weet Klop. hij aanvankelijk niet gekregen had – tóch binnengehaald omdat hij als enige durfde te garanderen dat hij stofvrij zou werken. Al zag hij wel verbeterpunten. Hoe dan ook, een ontevreden klant met gerichte adviezen, nou, die heeft meteen mijn aandacht… We zijn nu samen, binnen het IPC-traject, druk bezig om deze apparaten te herontwikkelen, zodat ze ook in de tegelbranche de oplossing voor prettig en stofvrij werken kunnen betekenen. Van de Aircleaner is nu een zwaar gemodificeerd prototype bijna klaar, met de andere willen we nu aan het werk met het programma van eisen. We hopen de doorontwikkelde Aircleaner begin februari te kunnen laten zien op de Bouwbeurs! De oorspronkelijke stofzuiger is dat apparaat dat Jeroen in Italië (zie het volgende artikel, red.) gebruikte… Daar hebben we nu het programma van eisen mee opgesteld.” ■ De nieuwe Airbo is te zien op de Bouwbeurs in hal 12, stand F 120. Meer informatie binnenkort op www.klopinnovations.com.

28

Het ‘team Italië’ (van onder naar boven): Jochem Scheperkamp, Jaap Westhof (RUBI), Simon Groot, Michael van Vliet, Rene Oostrom, Jeroen Börger en boven aan de trap twee Italiaanse stukadoors

BOVATINFO

Foto & tekst: Remus Aussen

Bouwen zonder grenzen Niet alleen een bekende Rotterdamse topkok gaat vér, ook tegelzetterbedrijf Oostbörg gaat over de grens. Op uitnodiging van de familie Kooijman is Oostbörg aan het werk gegaan in Italië.

Adrie en Monique Kooijman hebben een oud pand gekocht in De Marken (Italië) en het paar heeft de firma Oostbörg gevraagd het tegelwerk te verzorgen. Het pand wordt omgetoverd tot een B&B met restaurant, voldoende werk dus om met vijf man naar het zonnige Italië te gaan en daar in één week drie badkamers, een restaurant, bedrijfskeuken , toiletten en een buitenterras te tegelen Ambitieus…?

Cameraploeg van RTL4 Omdat het hele avontuur van Adrie en Monique gevolgd wordt door een cameraploeg, voor een nieuw uit te zenden progamma: ‘Bouwen zonder grenzen’( maart 2013 op RTL4), hebben een aantal bedrijven geheel belangeloos hun medewerking verleend. De firma Mosa heeft een nieuwe serie S19 V en de 30x30 mat en glanzend geleverd voor de toiletten en badkamers, Schönox de lijm, en het snijwerk werd tijdens de werkzaamheden verzorgd door Jaap Westhof van de firma Rubi. Tijdens het tegelzagen werd de ARBO-vriendelijke stofzuiger van Klop Innovations getest; één van de nieuwe innovatieve producten uit het BOVATIN IPCproject (zie ook het vorige artikel, red.)! Het gaat hier om een apparaat dat ervoor zorgt dat de atmosfeer in ruimtes tijdens de bouw vrijwel stofvrij gehouden wordt.

De ‘stofzuiger’ wordt na deze klus geschonken aan de SPBU opleiding voor tegelzetters in Nieuwegein De twee J’s, Jaap van Rubi en Jeroen van Oostbörg, waren een dag eerder in Montefiore dell’Aso dan de overigen die de volgende dag met het vliegtuig zouden komen. Na een goede nachtrust, en tijdens een heerlijke Italiaanse koffie, werd de planning doorgenomen: degenen die met het vliegtuig kwamen, zouden dan direct na de lunch aan de slag moeten gaan. Een week tijd voor 500m2 is toch wel even doorzetten… Bovendien is een eerste dag toch altijd even aftasten hoe alles gaat verlopen. Maar, nadat alles was doorgepraat en de werkzaamheden op gang kwamen, liep alles toch van een Italiaanse leien dakje. De twee Italiaanse stukadoors waren danig onder de indruk van de Hollandse aanpak.

En, waar de Hollanders na een kort en bondig overleg aan de slag gaan, zijn de Italianen ook na enige tijd nog steeds in een verhitte discussie over hoe alles dan wel aangepakt zou moeten worden…

Ook de Italiaanse aannemer stond versteld van de snelheid waarmee alles werd aangepakt, en hij was vol lof over het geleverde werk. Eén van zijn werknemers wilde al meteen naar Nederland komen om voor Oostbörg te komen werken…

Natuurlijk was het werk na een week af. Maar het belangrijkste resultaat na een week Italië is een zeer tevreden Familie Kooijman die mede door deze samenwerking op tijd kunnen beschikken over drie prachtige badkamers voor hun gasten, een prachtig buitenterras, een luxe toiletgroep en een state-of-the-art topkeuken voor het restaurant. ■

Jaap Westhoff verzorgde het snijwerk…

De proto-Airbo werd aan een stevige test onderworpen…

29

NIEUW! FLEXcement® RAPID wit

M

ONFOR C

N

S1 E N 120

04

NB

C C22 FTTEE

FLEXcement® RAPID wit heeft een extra goed standvermogen.

De tegels zakken niet af.

POLYTECHNISCH BEDRIJF COMPAKTUNA®

FLEXcement® RAPID wit heeft een snelle uitharding die toelaat de ruimte na 3 uur te betreden en in te voegen.

FLEXcement® RAPID wit is bijzonder geschikt voor het verkleven van natuursteenplaten en tegels.

Ontdek al onze bouwspecialiteiten op www.compaktuna.be Industriepark - Zwijnaarde 6 | 9052 Gent | +32 9 221 11 16 | www.compaktuna.be

februari 2013

31

Oplossing ‘Het Geschil’,

BOVATINfo november 2012: Oorzaak Het probleem is ontstaan vanwege grote spanningen in de gehele vloerconstructie in combinatie met onvoldoende hechting van de tegel. De spanningen ontstaan vaak door de krimp van de ondergrond. Het onvoldoende hechten is in dit geval te wijten aan de verwerkingstechniek.

Spanningen Als het tegelwerk uitzet of de ondergrond krimpt ontstaan er spanningen in het tegelwerk. De spanningen ontstaan bijvoorbeeld door het verwarmen van het oppervlak door zonlicht of door krimp van de ondergrond. Het effect van spanningen in tegelwerk op gevels door warmte is dus vergelijkbaar als het effect bij een krimpende dekvloer. Ook de doorbuiging van een vloerconstructie kan spanningen veroorzaken. Een goede lijmlaag geeft deze spanningen door aan de onder- of bovenliggende laag. Het verhogen van het percentage voegen heeft in dit geval het gunstige effect dat er minder spanning wordt opgebouwd in het tegelwerk. Vloertegelwerk is het echter het domein van de grootformaten, waardoor een goede lijmlaag en een goede inbedding een absolute must zijn.

Krimp Alle cementgebonden producten, waaronder dekvloeren en beton, krimpen. Dit komt door de reactie van cement met water, doordat het water verdampt en door de reactie van cement met CO2. De krimp kan groter zijn als er relatief weinig korrelvormig materiaal aanwezig is en relatief veel cement, bijvoorbeeld bij specie voor cementdekvloeren. Als

deze specie te dun wordt aangebracht, bijvoorbeeld slechts 25 mm, zal de krimp groter zijn en zich sneller uiten. Voor het leggen van het tegelwerk zijn in dit geval reeds scheuren waargenomen.

Verwerking Conform paragraaf 4.4. van URL 35-101 dient de juiste verwerkingstechniek te worden gehanteerd. Voor tegels > 30x30 cm is dit buttering floating. Op de foto’s is heel duidelijk te zien dat er geen lijm op de tegel is aangebracht voor dat deze geplaatst is. Er is dus, net als bij de editie van november 2011, geen sprake van buttering floating en dus ook geen sprake van een inbedding en hechting die daarbij hoort. Bij het hanteren van de juiste verwerkingstechniek, in dit geval buttering floating, is de kans op dit schadebeeld daarom vele malen kleiner.

Tegellijmen In de oplossing van de editie van november 2011 is uitgebreid stilgestaan bij de open tijd van tegellijmen.

Keramische tegels met weinig wateropname, waaronder alle typen vloertegels, zijn niet alleen gevoeliger voor de overschrijding van de open tijd maar worden hier ook zelden op getest.

Conclusie De gespecialiseerde aannemer in tegelwerken is het eerste aanspreekpunt bij schade aan het tegelwerk.

Hanteer daarom de juiste verwerkingstechniek bij vloertegelwerk. Pas buttering floating toe als het moet.

Vlei de tegels goed in. Zorg voor een voldoende inbedding en blijf voldoende binnen de open-tijd. ■

losliggende tegels

tegelrij komt omhoog

scheuren in de lijmlaag

32

BOVATINFO

Soms verschijnt er in de internationale bladen een artikel dat zo precies antwoord geeft op vragen die in de tegelwereld leven dat het de moeite loont om het te vertalen en in ons brancheblad over te nemen.

Onderstaand wetenschappelijk pleidooi voor ‘Buttering-Floating’ is wat BOVATIN betreft voorlopig het definitieve antwoord op iedere ‘waarom’-vraag over het extra werk en de extra lijm die deze methode nu eenmaal vergt. Dus, mocht een klant het u nog eens vragen…

Het zekere voor het onzekere met ‘Buttering’ Uit: Fliesen und Platten, april 2012, Door: Kasten Pass, Dr. Roger Zurbriggen, vertaling en inleiding Remus Aussen, met adviezen van Piet Bakker

Toepassing van ‘Buttering-Floating’ Dat de toepassing van de Buttering-Floatingmethode een betere hechting belooft, is algemeen bekend. Maar waarom is dat eigenlijk? De volgende bijdrage komt tot zes voordelen voor deze methode en verheldert de achtergronden.

Bij het verwerken van de moderne porsellanatotegel door middel van Buttering-Floating komen twee zeer verschillende oppervlakten door verlijming met elkaar in contact: aan de ene kant vormt zich op de opgekamde mortel, naarmate die langer open ligt, een dunne opgedroogde filmlaag die het kleefvermogen van de mortel als geheel vermindert. Aan de andere kant heb je de bevestigingszijde van de tegel, waarvan delen van de engobelaag (poederlaag) kunnen loslaten. Ook die kunnen de hechting verminderen. Wil men tussen de oppervlakken van deze materialen een duurzame hechting laten ontstaan, dan moet de tegel optimaal ingesmeerd zijn, en moet er, zodra de tegels gezet zijn, tussen tegels en lijmlaag in feite 100% contact zijn. Dit kan

1.

bereikt worden door vloeibedlijmen met een lange opentijd te gebruiken, of door Buttering-Floating toe te passen. In ieder geval is een korte verwerkingstijd een voordeel, omdat zo de al genoemde opgedroogde filmlaag op de lijm niet de tijd krijgt om te ontstaan; zo blijft dus het kleefvermogen van de lijm behouden.

Voor de Buttering-Floatingmethode werd dat al in 1979 vastgesteld in DIN 18157 (Deel 1, hoofdstuk 7.3.3), en een en ander geldt nog steeds. Met name voor dunbedmortels voor toepassing op wanden.

Onder deze norm valt ook de toepassing van dunbedmortel in twee lagen. Hoe werkt dat: eerst wordt de mortel met een gladde spaan dun (op de vloer en op de wand, red.) aangebracht. Vervolgens wordt daarop een tweede laag dunbedmortel met een lijmkam aangebracht in de gewenste laagdikte. Deze werkwijze Hechtvlak tussen keramiek en Floating-laag van een tegelllijm. Let vooral op de extra ingesloten luchtbellen – zwarte poriën, die in de foto-inzet met pijlen gemarkeerd zijn – waar de tegellaag en de lijmlaag aan elkaar grenzen. (de engobelaag aan de linkerkant van de foto). Zonder engobe (rechter helft van de foto) is sprake van een volledige hechting.

33

februari 2013

geldt voor de Floating-, de Buttering- en voor de gecombineerde Buttering-Floatingmethode. In het laatstgenoemde geval wordt in de praktijk de lijmkant van de tegel nog slechts afgestreken zonder dat de dunbedmortel nog opgekamd wordt.

Toch zorgt dat afstrijken al voor een goed contact tussen mortel en tegels (Ramrath, 2011), natuurlijk vooropgesteld dat de mortel niet opbrandt voordat de tegels gezet zijn.

2.

In dit geval zorgt de engobe juist voor een verbeterde hechting. Detail van een breukbeeld na een treksterktetest (1,7 N/mm2) van een 5x5 centimeter groot testvlak, dat na zeven maanden blootstelling aan weersomstandigheden uit het midden van een 30x30 cm wandtegel gefreesd werd. De tegel was gezet op de Buttering-Floating manier; uitsluitend langs de engobe (E) zijn nog mortelresten te zien (M; cohesiebreuk)

Verwerken op de Buttering-Floatingmanier volgens DIN 18157 kost meer mortel en meer arbeid. Daarom staat de prijs van de tegelzetter die deze verwerkingsmethode aanbiedt onder druk, komt hij vaak in de verleiding om deze arbeidsintensieve methode ten gunste van een lagere meterprijs te laten vallen. De klant is zich helaas vaak niet bewust welke materiaaltechnische voordelen en daarmee grotere gebruikszekerheid en duurzaamheid hij daarmee aan zich voorbij laat gaan.

Dit artikel beschrijft zes materiaaltechnische voordelen die door de toepassing van de gecombineerde Buttering-Floating verwerkingstechniek ontstaan.

1. Voordeel: geen stoffige scheidingslaag Buttering – of alleen al het dun insmeren van de achterkant van de tegel – zorgt ervoor dat afkrijtende delen van de achterzijde van de tegel of aanhangend stof met kracht in een contactlaag worden verwerkt; zo kunnen de stofdeeltjes niet meer als scheidingslaag functioneren.

2. Voordeel: geen luchtbellen in de verbindingslaag Buttering – dan wel het afsmeren van de achterkant van de tegel – zorgt voor een maximale hechting tussen mortel en tegel zonder dat daar luchtbellen aan te pas komen. Dit in tegenstelling tot situaties waarin uitsluitend de Floating-methode wordt toegepast: hier kan, op de poederachtige toplaag aan de onderkant van de tegel (engobe), een behoorlijke extra insluiting van lucht plaatsvinden, en dat zorgt meteen voor een verminderde hechting.

3. Voordeel: engobe kan als bindmiddel fungeren Buttering kan onder bepaalde omstandigheden er juist voor zorgen dat de witte engobe op de achterzijde van tegels verandert van een scheidingsmiddel in een hechtingsmid-

3a.

3b.

3. a+b Breukbeelden na een treksterktetest op een 5x5 del. Afbeelding 2 laat zo’n voorbeeld cm groot testvlak, dat na 33 maanden blootstelling aan zien, waarin Buttering-Floating toegeweersomstandigheden uit het midden van een 30x30 cm past werd en waar later, tijdens een wandtegel gefreesd werd. (a) geplakt op de ButteringFloatingmanier, 2,1 N/mm2, cohesiebreuk. (b) geplakt op hechtingstest, uitsluitend op de ingede Floating-manier, 1,6 N/mm2, adhesiebreuk op de smeerde profielen aan de onderkant engobelaag (E) en daartussen een cohesiebreuk. Holle van de tegel een cohesiebreuk zich is ruimtes zijn aangegeven met een ‘H’. gaan vertonen. Tussen de profielen is het breukbeeld van adhesieve aard. Hoe dit eerste bladzijde van dit artikel, de vele kleine komt: als de afkrijtende deeltjes van de zwarte poriën binnenin de engobelaag. engobe – die juist meestal als scheidingsTijdens een hechtingstest laat zich dit langs middel kunnen functioneren – in een conde bestreken profielen ook zeer duidelijk tactlaag verwerkt worden, dan kunnen de zien (zie afbeeldingen 2, 3 en 3a op deze vastgekleefde losse delen van de engobe, bladzijde). Wetzel en anderen hebben hier in door hun poreuze karakter, juist gaan functi2011 naar aanleiding van verdergaand oneren als deeltjes waar de lijmmortel zich onderzoek over gepubliceerd. En onze aan kan hechten. Bekijk hiervoor, op de uitkomsten komen overeen met de concludetailvergroting van afbeelding 1 op de sie van Henke in 2009: is de engobe goed

34

BOVATINFO

verbonden met de achterzijde van de tegel, dan staat niets een goede hechting in de weg. Maar je moet wel opletten als de engobe nog als een poeder aan de tegel hangt. (red.: het kan geen kwaad om, als er sprake is van erg veel poeder, vooraf deze laag er af te borstelen) 4. Voordeel: verdichting van de contactlaag De Butteringlaag, en in het bijzonder de direct op de achterkant van de tegel gesmeerde laag, ziet er door een röntgenmicroscoop als een verdichte contactlaag uit.

Deze laag bevat namelijk duidelijk minder microluchtbellen (poriën), waardoor een hogere hechtsterkte ontstaat. Want, waar de opgekamde mortel (de Floatinglaag) een gehalte aan microluchtbellen heeft van 19 %, heeft de opgekamde lijmlaag op de ondergrond en de contactlaag (op de tegel) te maken met een duidelijk verminderd gehalte aan luchtporiën van slechts 13-14 % (afbeelding 4). Zonder Buttering, dan wel zonder het insmeren van de achterzijde van de tegel, kan tijdens het zetten van de tegel lucht in de totale lijmlaag worden ingesloten.

Als er geen sprake is van een engobe, dan kan dit percentage oplopen tot 22%. Echter, is die er wel, dan kan het totale percentage zelfs oplopen tot 32% (zie ook afbeelding 1).

Het spreekt vanzelf dat er dan absoluut sprake is van een verminderde hechting.

Daarbij mag niet onvermeld blijven dat bij deze testen de toegepaste opentijd bij het leggen van de gebruikte 30x30-tegels altijd onder de vijf minuten was. Dat betekent dat op de bouwplaats, waar vaak met langere opentijden gewerkt wordt, en waar bovendien sprake kan zijn van droge warmte en wind, de beschreven effecten nog sterker kunnen spelen. Dat kan er onder andere toe leiden dat de hechting tussen de twee materialen uitsluitend op het ‘ideale’ moment plaatsvindt, en er een breukpatroon ontstaat zoals dat ook in de literatuur door Ziegler (2011) beschreven is.

5. Voordeel: geen huidvorming op de plaats van hechting De ‘huid’ die zich aan de oppervlakte van een opgekamde Floatinglaag vormt, komt niet met de tegel in aanraking, maar met de Buttering-laag. Daar kan deze huid weer mee oplossen. En in het geval dat de huid zijn vorm blijft behouden, dan verzwakt ze hoogstens de cohesie van de tegellijm (tussen de twee lagen), en NIET de veel kritischer adhesie tussen de tegellijm en het hechtvlak van de tegel.

4.

4. Verschillen in het percentage microluchtbellen in de verschillende lijmlagen en op de hechtvlakken, afhankelijk van de toegepaste verlijmingsmethode

6. Voordeel: geen holle ruimtes op het lijmvlak Als gevolg van Buttering komen de luchtrillen van de opgekamde Floating-laag niet direct tegen de hechtlaag van de tegel te liggen, maar tegen de Buttering-laag. Spanningsberekeningen hebben namelijk aange-

toond dat de trekspanning op de rand van zulke rillen enorm op kan lopen (Pass e.a., 2009). grenzen deze holle ruimtes direct aan de tegel – dus zonder Buttering - dan kan het aangrenzende hechtvlak van de lijmril op den duur loslaten. (zie afbeelding 6)

5.

5. Geresorbeerde (opnieuw opgeloste) delen van de opgedroogde ‘huid’ (zie pijl), op het grensvlak van de opkamlaag en de Buttering-laag (microluchtbellen/poriën zijn blauw gekleurd. Opname: röntgenopname van dwarsdoorsnede)

6.

6. Adhesiebreuk (zie pijl) ontstaan ter hoogte van een holte; beide delen zijn op de bouwplaats met donkerblauwe hars geïmpregneerd. De lichtblauwe hars werd door een preparateur in het laboratorium vacuüm ingebracht, en vult de microluchtbellen in de lijm.

35

februari 2013

7A.

7B.

7. a+b Dwarsdoorsneden met blauw ingekleurde holtes en microluchtbellen. A (links) werd op de Floating-manier gelegd. Waar de holte ophoudt en de lijmril begint, ontstaan microscopisch kleine breukvlakken (adhesiebreuken).

Op dwarsdoorsnede B (rechts) werd de gecombineerde ButteringFloatingmethode toegepast.

Uitkomst Pass en anderen hebben aangetoond hoe het hechtvlak door de holle ruimtes tussen de lijmrillen van de opkamlaag met extra spanningspieken belast wordt. Dat is, nog afgezien van het directe verlies van hechtoppervlak, een tweede argument om zulke lijmloze ruimtes te vermijden. Moderne tegellijmen zijn daarop berekend, en zorgen voor een maximaal hechtvlak met zo min mogelijk holle ruimtes. Wanneer zulke lijmen bovendien een verlengde opentijd hebben, dan zou de huidvorming vertraagd plaatsvinden en blijft dus het juiste vochtgehalte op het moment van verlijming gewaarborgd.

Maar dit eist van de tegelzetter nog altijd dat hij deze huidvorming onder alle nu eenmaal op de bouwplaats optredende omstandigheden in de gaten houdt, en wanneer nodig kortere opentijden aanhoudt.

Wie nóg meer zekerheid wil, die kan de achterkant van de tegels nog eens extra met tegellijm afstrijken. Dan heeft hij alle voordelen van een compacte contactlaag (zie boven) gecombineerd met de voordelen van een zetmethode met een minimum aan holle ruimtes. En dat laatste is precies wat de lijmfabrikanten ook voor XXL-formaat tegels of voor locaties met een bijzonder hoge gebruiksbelasting aanbevelen.

Afbeelding 7 zet, tot besluit, nog eens de microstructuren tegenover elkaar van de twee verwerkingsmethodes: links de Floating-methode, rechts de Buttering-Floatingmethode. De Butteringlaag, en in het bijzonder de spatellaag daarvan, functioneert als een volledig verbonden compacte hecht-

laag, en leidt bijna voor onze ogen tot de conclusie dat zo’n microstructuur simpelweg een betere hechting tot gevolg heeft.

Hoewel de gecombineerde Buttering-Floatingmethode meer materiaal en meer tijd kost, en daarmee dus hogere legkosten met zich meebrengt, tonen materiaalwetenschappelijke onderzoeken als deze aan dat deze investering, gezet tegenover de financiële risico’s die men bij besparing op de uitvoering aangaat, vele malen kleiner is.

Het loont zich dus ook om architecten, projectleiders en eigenaren hierover voor te lichten en materiaaltechnische feiten tegenover de financiële argumenten te stellen. Dit om te voorkomen dat zij in de verleiding raken om bij tegelwerk op de kosten van uitvoeringskwaliteit te besparen.

Bij onder andere tegelwerk voor intensief gebruik blijven overigens de volgende aandachtspunten van kracht: ■ Gebruik

moderne, met kunststoffen verrijkte mortels met de juiste opentijd, zeker voor keramiek ■ Neem de voorschriften van de fabrikant in acht ■ Tenzij expliciet anders aanbevolen, Buttering-Floating toepassen, respectievelijk de achterkant van de tegels afspatelen ■ Inspectietaken bij het werk in acht nemen; door middel van de ‘vingertest’ de huidvorming in de gaten houden, en de bijpassende maximale opentijd toepassen ■ Af en toe door het uitnemen van een tegel controleren of volzatte verlijming plaatsvindt. ■

De auteurs bedanken: Alexander Wetzel en Frank Gfeller (Universität Bern), Lukas Huwiller, Monika Tocker en Roland Bachmann (Elotex AG) voor de ondersteuning bij het veld- en laboratoriumwerk. Sebastian Dettmar (Dettmar Dissection technology GmbH &Co KG, Bochum) wordt bedankt voor het vervaardigen van de doorsnedes.

Gebruikte literatuur: ■ Henke, M.: Mindert Engobe auf der Fliesenrückseite die Haftung?

■ In Fliesen & Platten, 11/2009, p.31 ■ Pass K., R. Zurbriggen, H. Waser, A. Wetzel, A. Greminger, Herwegh, M. en J. Kaufmann: Mit Mikrorissen fängt es an.

■ In Fliesen & Platten, 10/2009, p. 26 e.v.

■ Ramrath H.-W.: Wie man sie bettet, so liegen sie.

■ In Fliesen & Platten, 04/2011, blz. 24 e.v.

■ A. Wetzel, R. Zurbriggen, M. Herwegh, en Winnefeld Trindler W. F. (2011): Adhesion between tile adhesive and modified rear sides of porcelain tiles ■ In ZKG International, Materials, 11/2011, blz. 40 e.v.

■ Ziegler Th.-K. (2011): Wenn der Schein trügt.

■ In Fliesen & Platten, 11/2011, blz. 22 e.v.

De auteurs Karsten Pass is tegelzetter en werkt voor Elotex AG in het laboratorium in Frankfurt.

Dr. Roger Zurbriggen is mineraloog en werkt op de onderzoeks-en ontwikkelingsafdeling van de Zwitserse vestiging van Elotex AG.

36

Tekst en foto’s: Remus Aussen

Marktstudie

Aannemersfederatie:

broos herstel, en pas ná 2013…

Het beeld dat het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) tijdens de jaarvergadering van de AFNL in het Haagse Nieuwspoort schetst is voor de korte termijn niet positief.

Daar is geen twijfel over mogelijk. “En een prognose voor de langere termijn is altijd lastiger, omdat als je langer vooruitkijkt, de kans op een trendbreuk groter is.” En dat is nou jammer, want het beeld dat EIB-directeur Taco van Hoek voor de langere termijn schetst is een stuk positiever: “Na een broos herstel in 2014 zal de totale bouwproductie in de jaren 2015 – 2017 met gemiddeld 3,5% per jaar toenemen.”

Deze marktstudie, periodiek gemaakt in opdracht van de Aannemersfederatie, bevat deze keer voor het eerst ook specifieke gegevens voor de tegelbranche; dit op uitdrukkelijk verzoek van de BOVATIN. Voorheen stond de informatie over de tegelbranche ‘verstopt’ in de gegevens over de metselbranche.

werknemers zullen het op termijn moeilijk krijgen om in de bouw weer aan de slag te komen. Uit het verleden is echter ook bekend dat veel van deze vaklieden succesvol in een andere branche zullen instromen, en daarmee verloren zijn voor de tegelbranche. En juist dát maakt het toekomstig kwalitatief personeelstekort voor de tegelbranche groter: er worden daarnaast namelijk veel te weinig tegelzetters opgeleid om straks aan de vraag naar specialisten te kunnen voldoen. Concreet: in 2011 stroomden er 48 leerling-tegelzetters in. Om in 2017 over voldoende gekwalificeerde tegelzetters te beschikken zouden dat er de komende jaren jaarlijks ca. 80 moeten zijn. En anders zal de branche het moeten doen met minder geschoolde vakkrachten, wat haaks staat op de ontwikkeling dat bij grote offertetrajecten steeds nadrukkelijker een aantoonbaar specialisme van de afbouwbedrijven gevraagd wordt.

Het volledige EIB-rapport is te downloaden op www.aannemersfederatie.nl . ■

Volle zaal, maar niet met een fijn gevoel naar huis…

Terugkijken en vooruitblikken De prognose voor de tegelbranche laten zien dat de productie, die in 2011 nog 351 miljoen Euro bedroeg, dit jaar met 8 en volgend jaar met 6% gaat dalen. In 2014 stijgt de productie weer met 1%, en de periode 2015 - 2017 neemt deze in totaal met 6% toe. De werkgelegenheid blijft echter ook na 2013 dalen; na een terugloop van in totaal 12% in de periode 2011 – 2014 zal de eigen werkgelegenheid pas na 2015 weer met gemiddeld 2% gaan toenemen. “Bedrijven hebben aanvankelijk geprobeerd om terugloop met loslaten van hun ‘flexibele schil’ op te vangen, maar naarmate de crisis aanhoudt neemt het aantal gedwongen ontslagen en faillissementen ook toe”, beschrijft de onderzoeker.

Onderwijs: meegaan in de trend is geen optie!

Consequentie van deze terugloop in werkgelegenheid is dat er tijdelijk een overschot aan vaklieden ontstaat; vooral oudere

EIB-directeur Taco van Hoek: “Pas na 2015 neemt eigen werkgelegenheid weer toe”

Tien Kamerleden bezochten de AFN-jaarvergadering. Van links naar rechts: Raymond Knops (CDA), Paulus Jansen (SP), Carola Schouten (Christenunie), Erik Ziengs (VVD), Kees Verhoeven (D66), Elbert Dijkgraaf (SGP). Jacques Monasch (PvdA) en Betty de Boer (VVD) schoven later aan en ontbreken op de foto, evenals Barbara Visser (VVD, was uitsluitend aanwezig bij de EIB-presentatie) en Selcuk Öztürk (PvdA, wel aanwezig, maar nam plaats op de eerste rij om oververtegenwoordiging achter de forumtafel te voorkomen).

37

februari 2013

Nieuwspoortdiscussie met Kamerleden: De wil is er, maar…

Op dezelfde dag dat het EIB-rapport gepresenteerd werd, vond ook de tweede ontmoeting plaats tussen ondernemers en bestuurders van de Aannemersfederatie - waaronder BOVATIN – met de bouw-woordvoerders uit de Tweede Kamer. De tweede ontmoeting dit jaar, want aan de vooravond van de verkiezingen, op 3 september, stonden de bouwbranchebestuurders ook al bij de Kamerleden op de stoep. De verkiezingen zijn geweest, de coalitie is een feit: is er oor voor de problemen in de Bouw, gaat de Kamer het Kabinet opdracht geven om maatregelen te nemen? Of staan de afspraken voor het ‘staatshuishoudboekje’ iedere maatregel om de economie te stimuleren in de weg?

AFN-voorzitter Henk Klein Poelhuis Blikt terug op een aantal jaren waarin naar zijn mening bar weinig aandacht was voor de problemen van de MKB-bouw. “En minister Blok heeft aangegeven dat de bouw voorlopig nog twee jaar op een houtje moet bijten; stimulering van de bouw zou geen structureel effect hebben op de economische vooruitgang. Laten we hopen dat dat een schoonheidsfoutje is…”

Forum en wandelgangen En Klein Poelhuis gaf met acht urgentiepunten aan hoe, mét de bouw, wel degelijk de economie gestimuleerd zou kunnen worden. Zaken als herinvoering van deeltijd-WW, BTW-vrijstelling voor starters, het bestrijden van ‘schijnzelfstandigheid’ en een ‘investeringsagenda’ voor bouw & infra zouden volgens de AFN-voorzitter wel degelijk een vliegwieleffect op de economie hebben. Belangrijkste speerpunt voor de korte termijn lijkt het herhalen van de btw-verlaging op renovatie en onderhoud naar 6%. “Die had destijds als tijdelijke crisismaatregel een positief effect van zo’n 700 miljoen, en zorgde ervoor dat particulieren weer bereid waren om te investeren!”

Met ‘zijn’ EIB-marktstudie als bewijsmateriaal wierp vervolgens Taco van Hoek als gespreksleider de negen Kamerleden voor de voeten hoe de bouw – en in het bijzonder de MKB-bouwondernemer – er voor staat. “U hebt natuurlijk met elkaar een bepaalde begrotingsdiscipline afgesproken. Maar deze tijd vraagt om afwijkende maatregelen. Een crisis van deze omvang is ook tegen de begrotingsregels!U hebt net een meevaller van enkele miljarden gehad als gevolg van de veilingopbrengsten van de Telecomfrequenties. Bent u bereid daarvan zeg 1,5 miljard in te zetten om de MKB-bouw voor de

Gerard Reus: “We blokkeren de droom van onze jongeren die in de bouw willen werken!”

korte termijn een impuls te geven? Voor de lange termijn hoeft het anders namelijk niet meer.”

En de wil leek er te zijn. De Christenunie verklaarde zich een voorstander van de ‘6%-maatregel’. CDA en SP zagen geen probleem in extra investeringen. En waar D66 als ‘oppositie-light’ de lijn van de coalitiepartners PvdA en VVD volgde en meevallers uitsluitend wilde inzetten om het begrotingstekort terug te dringen, viel er toch ook in de woorden van deze partijen wel een toon van begrip te onderscheiden.

In de wandelgangen, zoals dat heet, gingen toch geruchten dat er wel een Kamermeerderheid te vinden zou zijn voor het herinvoeren van de 6% BTW-maatregel op renovatiewerk. Maar dan zou er wel een financiële dekking voor moeten zijn. “We weten inmiddels – kijk maar naar de zorgpremie - dat bij voldoende protest ook een coalitieakkoord gewoon opengebroken wordt!”, grapte iemand. “Dekking?

Moet je nagaan wat het de overheid aan uitkeringen kost als bouwbedrijven in dit tempo blijven omvallen! En met die maatregel maak je het voor de consument minder aantrekkelijk om een zwartklusser in te huren. En dat brengt ook weer meer belastinggeld in het laatje…”, vond één van de aannemers.

“We blokkeren de droom van onze jongeren!”

BOVATIN-voorzitter Gerard Reus maakte zich vooral zorgen over de jongeren die nu waarschijnlijk niet in de bouw terechtkunnen. “Wij blokkeren zo de droom van onze jongeren! Tijdens de crisis van 1980 maakten we dezelfde fout, en al die jongeren die gekozen hadden voor de bouw moesten toen maar wat anders gaan doen. Terwijl we ze later keihard nodig bleken te hebben. Maar toen hadden ze al noodgedwongen andere keuzes gemaakt! We kunnen straks ons ambacht niet eens meer overdragen. Hoe goed doen we het dan, als het vakmanschap verdwijnt?”

Na het vertrek van de Kamerleden bleef het even stil. “Ik wilde onze gasten nou ook weer niet confronteren met het feit dat de overheidsmaatregelen van dit moment een extra negatieve impact hebben op de Bouw als geheel…” bedacht gespreksleider Taco van Hoek. “Neem alleen al de verhuurdersbelasting. Die zorgt ervoor dat geen corporatie nog kan investeren. Of de wet HOF, die overheden streng aan banden legt bij investeringen. Of de hypotheek- en leenregels…”

Een oudere branchebestuurder gaf misschien de sfeer van de middag het best weer: “Nee, we gaan niet met een fijn gevoel naar huis. Maar het is belangrijk dat we ons punt gemaakt hebben, als we niet op de trom slaan gebeurt er helemaal niks. En ik vind het een compliment voor de Aannemersfederatie waard dat steeds meer Kamerleden ons weten te vinden!”

Reageren? redactie@bovatin.nl

■

Multifunctioneel, zuinig, stofarm

Sopro FKM XL d be

Vlo ei

d be

Du n

S1 Multiflexlijm

lis

be

d

Ega

el

er en

Mi d

d

B

ONDE R IJZ

tot

W stofar Tot

f

m

UW

Minder Stof*

I

E

sto

ar

INIG

m

NIE U

ZU

N

*dan traditionele Sopro dunbedlijm zonder toeslag

extra variabel: 4-in-1-Receptuur extra licht: tot 60 % zuiniger* extra stofarm: tot 90 % minder stof* extra standvermogen: voor grootformaat drooggeperste tegels op wand en vloer extra zeker: C2 TE S1

Verkoop Sopro Nederland BV Kruyderlaan 21a 路 3431 BM Nieuwegein Telefoon +31 (0) 30 60 50 214 路 Telefax +31 (0) 30 60 50 896 路 www.soprobv.nl

De Betere Bouwchemie

39

februari 2013

Nieuwsbrief met ledeninformatie (goed) ontvangen?

Hebt u de E-nieuwsbrief niet ontvangen?

Check dan svp de ‘spam-box’ van uw E-mailprogramma. Ook op Gmail blijft wel eens wat in de filter achter. U kunt dat checken wanneer u Gmail via uw browser opent. Niet gevonden? Of leest uw computer de nieuwsbrief niet goed? Stuur dan een mailtje naar redactie@bovatin.nl, en wij zetten uw E-mailadres goed in de lijst, of we nemen contact met u op! ■

Wie is…

…de ‘Beste Tegelzetter van Nederland’?

‘Hoort zegt het voort’. Mond-tot-mond-reclame is de beste reclame die je kunt hebben: niets mooier dan een tevreden klant. Maar – hoe zorg je ervoor dat jouw tevreden klant ook daadwerkelijk tegen anderen vertelt dat jij een geweldig stuk werk hebt geleverd? BOVATIN gaat, samen met RUBI en de VLK proberen om uw klanten uit te dagen.

Eén van de actiepunten voor het BOVATINbestuur is – het was ook tijdens de Jaardag aan de orde – het promoten van tegelwerk en de tegelbranche. We hebben bezien of dat met radiospots kan, maar – dat zou onverantwoord duur worden. Dus kiezen we voor een zeer gerichte, kostenverantwoorde actie. En we vragen aan u om uw steentje bij te dragen.

Het idee: U krijgt een stapel wedstrijdformulieren. Daarvan kunt u er één achterlaten bij iedere particuliere klant. Die klant kan dan op www.facebook.nl/bovatin (meteen een goede gelegenheid om onze FB-pagina te lanceren!) aangeven waarom u de beste Tegelzetter van Nederland (BTVN) bent. Eind van het jaar bekijkt een jury, bestaande uit Engbert Broekman (directeur RUBI Benelux), Gerard Reus (voorzitter BOVATIN, mag zelf dus niet meedoen!) en Cees Pille (Vereniging Lijmen en Kitten, samen met Remus Aussen de bedenker van deze promo-campagne) de inzendingen, en dan krijgen de prijswinnaars hun prijs, op locatie:

■ u, wanneer u de BTVN bent, mag voor €

1.000,- gereedschap uitzoeken bij RUBI. ■ uw klant ontvangt via BOVATIN een bedrag

van € 1.000,- korting op zijn – uw - factuur.

Beoordeeld wordt op een veelzijdig begrip: ‘kwaliteit’. We vragen aan uw klant om u te scoren op vijf onderwerpen.

Uit het wedstrijdformulier: 1. Kwaliteit: heeft uw tegelzetter samen met u bepaald wat de beste aanpak voor uw tegelwerk was (wel/geen waterdichtlaag, keuze voor lijmen, voegen en tegels) 2. Esthetiek: ziet het werk er goed uit, voldoet het aan uw verwachtingen?

Heeft uw tegelzetter gezorgd voor creatieve oplossingen?

3. Kostenbewustzijn: was uw tegelzetter altijd vooraf helder over de kosten, ook als er sprake was van meer/minderwerk?

4. Is er in uw ogen veilig en verantwoord gewerkt (zo min mogelijk stof, veilig gereedschap, niet te zwaar tillen en sjouwen) 5. Service: is de werkplek netjes opgeleverd (schoon en stofvrij)? Heeft uw tegelzetter u geïnformeerd over hoe u uw tegelwerk het beste kunt schoonmaken en onderhouden?

Doet u mee? U ontvangt binnenkort een setje wedstrijdformulieren.

Kortom: BOVATIN verwacht met deze promotiecampagne iedereen in de zon te zetten:

Reageren? redactie@bovatin.nl

■ De klant die voor kwaliteit kiest – want bij

zo’n prijsuitreiking hebben we publicitair de gelegenheid om een lans te breken voor goed werk; ■ De BOVATIN-leden ■ De fabrikanten. Goede materialen zijn het halve werk (nee, niet het HELE werk. Tegels zijn een halfproduct!).

■ En allereerst – de tegelbranche. Want we hebben een prachtig, duurzaam en kostenverantwoord product. Ook in deze lastige tijd. ■

februari 2013

Nieuwe en vernieuwde

producten van Mapei Tekst & foto’s: Saskia Baas, Mapei

Op de beurs Cersaie, afgelopen september in Bologna, presenteerde Mapei diverse nieuwe en vernieuwde producten, zoals ook te zien was op de video die door BOVATINfo is gemaakt op de stand.

De Ultralite serie van lichtgewichtlijmen is uitgebreid met maar liefst 3 nieuwe producten. Ultralite S1 is reeds een veel verkochte lijm in Nederland en is een goed alternatief voor bestaande pastalijmen dankzij de fijne structuur. De lijm is met name geschikt voor grootformaat en dunne tegels en heeft een hoog rendement.

Nieuw is de Ultralite S1 Quick, met dezelfde eigenschappen, alleen met een kortere droogtijd. Ook nieuw zijn de Ultralite S2 en de Ultralite S2 Quick. De naam zegt het al: het zijn zeer flexibele S2 lijmen, waarvan de Quick een kortere droogtijd heeft. De gehele serie is verkrijgbaar in zakken van 15 kg en de producten bestaan voor meer dan 20% uit gerecycled materiaal. De Ultralite serie is verkrijgbaar in wit en grijs.

De gebruiksvriendelijke epoxyvoegen en -lijmen van de Kerapoxy serie zijn uitgebreid met nieuwe toepassingen en kleuren. Er zijn decoratieve voegen en -lijmen voor woon- en commerciële omgevingen, waar zelfs glitters aan toegevoegd kunnen worden, maar er zijn ook producten speciaal voor industrie.

Deze producten hebben een hoge chemische weerstand tegen oliën en zuren en passen prima in een omgeving waar een hoge mate van hygiëne is vereist. Alle producten bestaan uit vele kleuren, zijn zeer gebruiksvriendelijk en gemakkelijk te reinigen met Kerapoxy Cleaner. ■

“Scheef, maar niet over de schreef”,

Schomburg’s nieuwe uitvlakmortel Solocret-50.

Tekst & foto’s: Schomburg

Detmold.(26.04.2012) Solocret-50 van Schomburg biedt aan verwerkers uitgekiende producteigenschappen. Dit nieuwe product is al na drie uur overwerkbaar.

Daarbij blinkt de snel uithardende mortel uit door een hoog standvermogen.

Het egaliseren van oneffenheden in wanden en vloeren kan in 1 arbeidsgang in een laagdikte van 2 tot 50 mm uitgevoerd worden. De uitvlakmortel is zowel binnen, buiten als in vochtbelaste ruimtes toepasbaar en is dankzij de speciale lichtgewicht vulstoffen ook nog

zeer zuinig in het verbruik. Deze stoffen dragen er toe bij dat de kristallijn afbindende mortel zich zeer smeuïg laat verwerken.

Gebaseerd op een speciaal, drievuldig bindmiddelsysteem ontstaat bij het rijpen van de mortel geen overschotwater, wat afbindingsvertragend werkt en onnodige krimp in de hand werkt. Het materiaal kan verspaand of opgeworpen worden. Solocret-50 kan op diverse ondergronden toegepast worden.

Voor uitgebreide marktintroductie zal Schomburg binnenkort verschillende verkoopacties bij u onder de aandacht brengen. ■

41

| SCHÖNOX SLK PLUS

| Gewoon meer winst maken – DIN

met SCHÖNOX SLK PLUS |

E

N

De zeer verbruiksbesparende tegellijm met een extra hoge vierkante meter prestatie.

TECHNOLOGY

| Let´s stick together | www.schoenox.nl |

I I I

C2 T S1 E

ens lg

test vo ge

12004

Tekst en foto: EUF/Remus Aussen

EUF houdt miniconferentie op CERSAIE (nagekomen bericht)

Samen met de Italiaanse organisatie van tegelfabrikanten hield de EUF, de Europese organisatie van tegelzetbedrijven, dit jaar tijdens de CERSAIE de ‘Ronde Tafel van de Keramiek’. Vertegenwoordigers van diverse landen bespraken daar ideeën en initiatieven op het gebied van het succesvol marketen van tegels.

Conclusie: er is nog een enorm, braakliggend marktpotentieel voor tegels. Laminaat, PVC en vloerbedekking zijn in de meeste landen nog steeds marktleider, onder andere in de Benelux. De marketingconcepten die de EUF gelanceerd heeft (www.gesundes-wohnen-mit-keramik.eu, http://www.energie-sparen-mit-keramik.de en http://www. gestalten-mit-keramik.de ) worden gezien als toekomstgerichte initiatieven, die de verkoop kunnen helpen versterken. Immers, ze vestigen de aandacht op de drie voordelen die tegels nu eenmaal hebben boven andere materialen.

marktaandeel haalbaar. De Duitse brancheorganisatie voor de tegelhandel is een kwaliteits- en kwalificatie-aanpak aan het uitwerken onder de titel ‘Vóór Tegels’ (‘pro Fliese’). Samen met fabrikanten, handel en de gespecialiseerde tegelzetbedrijven organiseren zij seminars over onderwerpen als techniek en reclame. Ook in Zwitserland en Oostenrijk vinden momenteel vergelijkbare initiatieven hun weg.

Actuele onderwerpen zijn: ■ verwerken van XXL-formaten ■ onderhoud en schoonmaken van vloertegels ■ wonen zonder drempels.

En intussen werkt managing director van de EUF, Werner Altmayer, alvast aan de 2013-editie van deze Ronde Tafel. Het onderwerp: ‘De showroom van 2020’. ■ Meer informatie: www.goldcode.at www.fliesenfachverband.de www.keramik-einzigartig.ch www.eufgs.com

www.goldcode.at www.fliesenfachverband.de www.keramik-einzigartig.ch Tweede conclusie van de ‘Ronde Tafel’ was dat (en de BOVATIN loopt daar eigenlijk al in vóór, red.) fabrikanten, de handel en de brancheorganisatie samen moeten investeren in de vervolgopleiding van tegelzetters en (ook!) de showroomverkopers. Alleen zo is een groter

De deelnemers aan de ‘Ronde Tafel van de Keramiek’: Wilm Kittelmann, Duitse organisatie van gespecialiseerde tegelhandelaren VDF. Gerhard Reiter, Oostenrijkse Tegel Associatie (ATA). Jacques Vinet, EUF and UNECB, Frankrijk. Graziano Sezzi, CONFINDUSTRIA and gespreksleider.

Franco Manfredini, CONFINDUSTRIA. Silvio Boschian, Zwitserse Tegel Associatie (SPV). Francesco Pettenon, Fila Industria Chimica

Offertemappen nodig?

Te bestellen bij BOVATIN: ‘wrikplaat’ voor XXL-formaat!

Laat uw klanten zien dat u lid bent van een bond die staat voor kwaliteit en vertrouwen, en breng uw offertes uit in deze map! Tijdens een vorige ledendag werden daarom de eerste BOVATIN-offertemappen aan – uitsluitend - de leden uitgedeeld. Wilt u deze mappen nabestellen? Ze zijn inmiddels bijgedrukt, en u kunt ze – tegen kostprijs – ontvangen na een mailtje aan bondsburo@bovatin, voor € 0,70 per stuk, exclusief verzendkosten! ■

Ook al eens spanen verbogen bij het uit de natte lijm wrikken van een 90x90-tegel? Soms moet het, en mis je het juiste gereedschap.

BOVATIN heeft daar deze ‘wrikplaat’ voor ontwikkeld. Hebben?

U kunt ‘m voor € 25,- per stuk ex BTW en verzendkosten bestellen via bovatin@bovatin.nl! ■

43

Erkenningsregeling Vrije vestiging Tegelzettersbedrijf Als gevolg van de wijzigingen in de Vestigingswetgeving worden er door de overheid geen specifieke eisen meer gesteld aan het vakmanschap van tegelzettersbedrijven. Dus iedereen, ook wanneer men niet beschikt over de benodigde ondernemers- en technische vaardigheden, kan een tegelzettersbedrijf beginnen!

Grote onduidelijkheid omtrent kwaliteit Het gevolg van de vrije vestiging is grote onduidelijkheid voor de opdrachtgever omtrent de kwaliteit die een tegelzettersbedrijf te bieden heeft. Onduidelijk voorwaarden en kwaliteitscriteria zijn derhalve troef. De kans op teleurstellingen en onoplosbare geschillen is groot.

Erkenningsregeling als oplossing Het is dus in het belang een “keurmerk” voor de kwaliteit van tegelzettersbedrijven te hebben.

Teneinde het vakmanschap in de branche te behouden en nog verder te bevorderen heeft de Bond Van Aannemers van tegelwerken In Nederland (BOVATIN) daarom een Erkenningsregeling in het leven geroepen.

De uitvoering van deze regeling ligt in handen van een aparte stichting: de Stichting Gespecialiseerde Aannemers Tegel- en natuursteenverwerking (SGAT).

Algemene ondernemersvaardigheden en bedrijfstechniek Om in aanmerking te komen voor erkenning dient de leiding van het bedrijf niet alleen te beschikken over algemene ondernemersvaardigheden, maar dient er ook te worden voldaan aan specifieke eisen van bedrijfstechniek en kennis van materialen en aanbrengtechnieken.

Opleiding en arbeidsomstandigheden Voorts wordt jaarlijks gecontroleerd of erkende bedrijven hebben voldaan aan de opleidingsverplichtingen voor het personeel op grond van artikel 35B van de Bouw-CAO en de eisen voortvloeiend uit de ARBO- en milieuwetgeving. Ook van de bedrijfsleiding wordt verwacht dat zij regelmatig de speciaal voor hen door SGAT opgezette cursussen en trainingen volgen.

Technische eisen, algemene voorwaarden en geschillenregeling De door S.G.A.T. erkende bedrijven dienen te werken op basis van het European Technical Report N300, hanteren de algemene voorwaarden van de BOVATIN, lossen klachten op conform de voorgeschreven Code Klachtenbehandeling en laten eventuele geschillen beslechten door de Stichting Geschillenoplossing Tegelwerken (SGOT).

Controle op werken in uitvoering Periodiek worden ook werken in uitvoering van de erkende bedrijven door inspecteurs bezocht.

Naar aanleiding van deze bezoeken worden er gerichte aanwijzingen en verwerkings- en opleidingsadviezen gegeven om de kwaliteit van het uitgevoerde tegelwerk op een nog hoger niveau te brengen.

Waaraan is een Erkend bedrijf te herkennen?

Nadat is gebleken dat men nog steeds aan alle eisen voldoet wordt aan een Erkend bedrijf jaarlijks een Erkenningscertificaat voor het betreffende jaar verstrekt. Daarnaast ontvangt men ook jaarlijks een schildje waarop is vermeld dat men voor het betreffende jaar is erkend. Bij het secretariaat is bovendien een lijst verkrijgbaar van de erkende bedrijven.

Erkenning staat voor kwaliteit en zekerheid Voor de opdrachtgever biedt Erkenning de zekerheid dat het betreffende tegelzettersbedrijf serieus bezig is met kwaliteit, nieuwe ontwikkelingen op de voet volgt en uiteraard werkt met goed opgeleid en gemotiveerd personeel.

De werkzaamheden worden uitgevoerd op basis van de meest recente technische inzichten zoals neergelegd in de Nederlandstalige versie van het European Technical Report N300. Mochten er in de uitvoering desondanks toch problemen ontstaan, dan worden deze op professionele wijze, zonodig via SGOT, opgelost. Voor meer informatie:

S.G.A.T. Postbus 85, 7460 AB Rijssen Tel. (0548) 53 85 05 • Fax (0548) 53 85 01 E-mail: sgat@sgat.nl • Website: www.sgat.nl

45

SGAT-NIEUWS

Met IKOB-BKB er achter, staat zeKerheID VOOrOp KOMO-procescertificatie Gespecialiseerde aannemers: Dakdekken Leidekken Zink- en Koperwerk Tegelwerk Na-isolatie Metselen Lijmen Voegen Overig: Buitengevelisolatie Afbouw Betonreparatie Energielabels + maatwerkadvies Systeemcertificatie: ISO 9001 en 14001 VCA*/** Erkenningen: Bouwgarant SGAT Projectinrichting

IKOB-BKB: De certificeerder van het huis.

IKOBKB

Certificering biedt uw bedrijf veel mogelijkheden. Zeker in deze tijd. Het is voor uw opdrachtgevers het signaal dat u aan de aanbestedingseisen (STABU) kunt voldoen. En een bedrijf dat keurmerken kan overleggen, onderscheidt zich in de markt.

Bovendien staat u juridisch sterker en zijn uw medewerkers beter gemotiveerd om hun werk kwalitatief goed uit te voeren.

Meer weten over certificering? Of over de aantrekkelijke combinaties van KOMO- en ISO/VCA-certificering?

Informeer dan vrijblijvend bij IKOB-BKB.

IKOB-BKB BV Postbus 298 3990 GB Houten Tel. 030 - 635 80 60 info@ikobbkb.nl www.ikobbkb.nl

Gecertificeerde erkende bedrijven van de SGAT Bedrijfsnaam

Plaats

Bedrijfsnaam

Plaats

Hilhorst-Surtec Tegels & Sanitair BV

Kerkrade

Troost Tegelzetters V.o.F.

Zaandam

Jan Groen Tegelzetbedrijf B.V.

Bleiswijk

VOF Tegelzetbedrijf K. & J. Dieleman

Terneuzen

Rijvo Tegelhandel BV

Purmerend

Tegelzettersbedrijf Rongen V.o.F.

Venray

SVK Tegelwerken BV

Alkmaar

Den Adel Tegelwerken BV

Molenaarsgraaf

Tegel-Installatiebedrijf Joma

Elsloo

Tegelhuis C.G. van den Bogaard

Wijk bij Duurstede

Tegelzetbedrijf Ceramics BV

Rotterdam

Tegelwerken Heijblom V.o.F.

Someren-Eind

Tegelzetbedrijf Oostbรถrg BV

Vleuten

Tegelzetbedrijf Zwarthoed-Kirry BV

Volendam

Tegelzettersbedrijf & Tegelhandel Wijen

Nederweert

Tegelzettersbedrijf Van Putten BV

Houten

Tegelzettersbedrijf Marcelis BV

HardinxveldGiessendam

Tegelzetbedrijf Dumont

Akersloot

Tegelzettersbedrijf Loomans BV

Someren

Tegelzettersbedrijf Mutsaars BV

Vught

Groot Afbouwbedrijf BV

Volendam

Tegelzettersbedrijf W. Penders

St. Joost

Van der Sluis Tegelwerken

Zuid-Beijerland

KIESEL KOMT NAAR U TOE! Kiesel bewandelt nieuwe wegen. Wij komen naar u toe. Benut de gelegenheid onze nieuwe highlights bij u in huis te ervaren!

Een deelname aan de bouwbeurs in Utrecht hebben we bewust laten schieten, maar graag willen we u persoonlijk in detail over onze noviteiten informeren. Wij staan voor u klaar!

VIER GOEDE REDENEN, DIE VOOR KIESEL SPREKEN: 1. Servoperl royal: Dé keizer onder de voegmaterialen Met onze nieuwe voegengeneratie zet Kiesel nieuwe maatstaven! Voordelen: Verhoogde bescherming tegen de afzetting van schimmels en microorganismen, verhoogde bestendigheid bij het gebruik van hogedrukreinigers, alsook de bestendigheid tegen de gebruikelijke huishoudelijke (zure) reinigingsmiddelen. Servoperl royal, met afstand de beste.

2. Servocret WSM Plus: Nog nooit was uitvlakken zo eenvoudig Overbodige droog- en wachttijden zijn voorbij. De nieuwe uitvlakmortel Servocret WSM Plus, voor laagdikten van 2 — 30 mm, is eenvoudig verwerkbaar en na ca. 3 uur reeds geschikt als ondergrond. Servocret WSM Plus, een snelle, betrouwbare steun voor uw dagelijks werk.

3. Nieuwe verpakking: Frisse kleuren voor optimale productherkenning en opslag Middels het opvallende design heeft ieder van de zes productgroepen als herkenning een eigen kleur. Nieuw zijn ook de goed leesbare opschriften aan de zijkant, die bij opslag op pallets alsook in de stelling direct herkenbaar zijn.

4. Nieuwe website: Alle informatie in een oogopslag Op onze nieuwe, modern vormgegeven website vindt u alle information van Kiesel, de actuele technische merkbladen van onze producten, referentieprojecten en veel meer.

Eenvoudig QR code scannen en de noviteiten beleven.

Meer informatie op de ommezijde. Hebben wij u nieuwsgierig gemaakt? Bijzonder graag stellen wij u onze nieuwe producten persoonlijk aan u voor. Eenvoudig de kaart invullen en terugsturen.

Voor meer informatie: Kiesel Benelux – Provinciënbaan 11 – 5121 DK Rijen www.kiesel.nl – info@kiesel.nl – Tel. 0161-244600

47

november 2012

Ik ben dan wel geen tegelzetter, maar...

In deze kwartaalcolumn graaft Remus Aussen(52), de hoofdredacteur van BOVATINfo, wat in het vak van de tegelzetter. Hebt u een onderwerp waar hij eens in mag graven? Mail het naar redactie@ bovatin.nl ! Ook als u op deze column wilt reageren, natuurlijk.

Hoe houden we de moed er in? Natuurlijk, er wordt nog steeds gebouwd. Maar dat het minder is, zie je vooral in de media – en het bewijs is de telefoon. Die rinkelt niet meer zoals vroeger. En, alsof het allemaal al niet erg genoeg was, begint het Nederland 1-journaal niet meer met een stevige hier-ben-ik-‘BOOIIING’, maar met een halfzacht, treurig mineurakkoord. Het kabinet bezuinigt, wie in loondienst is of op AOW wacht moet langer doorwerken. Ziet u ze ook overal staan, die advertenties? “Gezocht: tegelzetter, leeftijd tenminste 65 jaar”. Terwijl toch langzamerhand wel bekend is dat een tegelzetter, eigenlijk al na zo’n 30 jaar weer, wind, tillen, lijmen en sjouwen, toch wel een beetje aan een andere rug toe is. Daar helpt geen premiekorting aan.

dat is: de ‘rondreizende ZZP-er’ – en daar bedoel ik niet de zelfstandige ondernemer of OZP-er mee levert misschien aardig zichtwerk (of ook dat niet…), maar tegelwerk kent niet voor niets een garantie van vaak 10 jaar. Waar kan die consument terecht wanneer zijn tegelwerk na een jaar begint te kruien, en het telefoonnummer van dat goedkope bedrijf inmiddels afgesloten is?

In mijn tweede baan – de muziek – gaat het aan alle kanten minder. Minder theaterwerk, minder feestjes, minder stadspleinoptredens… En de prijzen halveren of erger. Waarmee het uurtarief van een optreden in een goedlopende tent, hartje Amsterdam, inclusief reis- en opbouwtijd op ongeveer €10,- per uur komt – en daar moeten dan de benzine en de parkeerkosten nog af…

Echte muzikanten gaan gewoon door, en zetten dan maar vijf keer thee van hetzelfde zakje(mopje van Frans Bauer: Er komt een jazzpianist bij de dokter.

De dokter vertelt dat hij nog één maand te leven heeft.

Vraagt de pianist: “Waarvan?”). Maar ze leveren niet in op kwaliteit. Hoe zit dat in de tegelbranche? Als we het goed doen – misschien slappe thee. Meedoen aan de wedstrijd? Niet tegen elke prijs, zou ik zeggen. De laagste prijs kent geen winnaar. Er kan immers altijd iemand lager. Maar wie inlevert op kwaliteit, die betaalt drie keer de rekening. Hij verdient al niks, krijgt misschien een schadeclaim en de schade aan zijn reputatie achtervolgt hem nog sneller dan die claim de hoek om is.

De tarieven in de tegelbranche kelderen minstens even hard. Dat wil zeggen – er is een race gaande waarvoor je je kunt inschrijven. Ook de consument/opdrachtgever doet er goed aan om te weten wat voor wedstrijd

Eén lichtpuntje. Goed voor de reputatie van de branche is het niet, maar er is over een paar jaar wel een hoop te repareren. En de muziek? Ik drink gelukkig geen thee. ■

Met onze productinnovatie AQUAFIN -RS300 heeft research haar ultieme doel bereikt, de optimalisatie van de uitharding, ook onder de moeilijkste omstandigheden. De „next generation“ flexibele afdichtingsmortel.

’Pool’position...

AQUAFIN®-RS300

Self-crosslinking, reactieve afdichtmortel

Snel. Betrouwbaar. Dicht.

BOU

®

DICHTCO W

40 JAAR

AQUAFIN®

TIE

AQUAFIN -RS300 biedt applicatiezekerheid voor planners-architecten en applicatiebedrijven!

• geen primer nodig • ook bij lagere temperaturen inzetbaar • supersnelle uitharding en belastbaarhheid (met tegels bekleedbaar na ca. 3 uur) • hoge scheuroverbrugging, 60 % hogere flexibiliteit • dampdiffuus, vorst-, UV- en verouderingsbestendig • voor natte cellen, balkons, terrassen en zwembaden

MPETEN

www.schomburg.nl

®

Perfect tegelwerk in 3 logische stappen met Ardal Ardal, lijmleverancier op het gebied van tegellijmen biedt je als vakman in de tegelzetbranche totaaloplossingen. Met het complete assortiment biedt Ardal gebruiksvriendelijke producten met een probleemloze verwerking voor zowel kleine als grote projecten. Om het uitgebreide pakket overzichtelijk te maken heeft Ardal gekozen de producten op te delen aan de hand van een stappenplan:

1 Voorbehandelen 2 Lijmen 3 Afwerken Elke stap heeft een eigen kleur; rood, oranje en groen.

Door de kleurcode en nummering is er een heldere onderverdeling ontstaan die het per stap direct duidelijk maakt welke producten en totaaloplossingen je kunt gebruiken.

Daarmee ben je in 3 stappen verzekerd van een perfect eindresultaat.

Vele professionals in de tegelzetbranche kozen daarom al voor de zekerheid van Ardal.

Met Ardal zit het helemaal goed!

Voor meer informatie ga naar: www.ardal.nl

november 2012

Assurantiebelasting

verhoogd naar 21% De assurantiebelasting, de belasting die wordt geheven op verzekeringen, is per 1 januari 2013 verhoogd van 9,7% naar 21%. Dit hebben de VVD en de PvdA afgesproken in het deelakkoord dat is bereikt over de begroting voor 2013.

Met de verhoging wordt onder meer het afschaffen van de forensentaks en de langstudeerboete gefinancierd.

Op de meeste schadeverzekeringen (zoals de auto-, inboedel- of aansprakelijkheidsverzekering) wordt deze verhoging doorbelast. De extra assurantiebelasting die u aan verzekeraars betaalt, betalen zij door aan de overheid. Het is een noodzakelijke maatregel van de overheid om de begroting op orde te krijgen.

Gevolg stijging assurantiebelasting Maar wat zijn de gevolgen van deze stijging voor u als ondernemer? Feit is dat u fors meer zult gaan betalen voor uw verzekeringen. De uitgaven van uw verzekeringspakket stijgen, terwijl de koopkracht blijft afnemen. De verwachting is dat veel ondernemers hun verzekeringspakket uitdunnen en ‘overbodige’ verzekeringen

zullen schrappen. Want: hoe minder premie u voor uw verzekeringen betaalt, hoe minder u afdraagt aan assurantiebelasting.

Bekijk uw verzekeringen kritisch Ga dus aan de slag met uw verzekeringspakket en bekijk kritisch uw verzekeringen. Welke zijn overbodig of voor welke betaalt u teveel?

Een kleine investering van uw tijd die u financieel veel op kan leveren.

Vindt u het lastig om dit te bepalen?

De Bovatin Verzekeringsdienst helpt u hier graag bij. Zij brengen voor u in kaart op welke verzekeringen u kunt besparen. Door kennis van de risico’s in de branche en het collectief inkopen van verzekeringen, kunnen zij u scherpe premies en uitstekende voorwaarden bieden.

Besparing van €750,Voor een collega-ondernemer van u heeft Harry Hentenaar van Bovatin Verzekeringsdienst al een gratis check gedaan. Dit bedrijf betaalde €2.500,- voor zijn verzekeringen per jaar. Uit de analyse van Bovatin Verzekeringsdienst bleek dat zij 30%, oftewel €750,- teveel betaalden. Nu betalen zij nog maar €1.750,- voor dezelfde verzekeringen, maar met een betere dekking!

Laat gratis uw verzekeringen controleren Ook benieuwd of u kunt besparen op uw verzekeringspremies?

Maak dan een afspraak voor een gratis analyse met Harry Hentenaar, accountmanager van Bovatin Verzekeringsdienst. Dat kan via 010 – 288 44 44. U kunt ook een kopie van uw polissen sturen naar info@bovatinverzekeringsdienst.nl of naar Bovatin Verzekeringsdienst, Antwoordnummer 90172, 3009 VB Rotterdam. ■

Maak kennis met dé groothandel in tegels!

Lorentzstraat 19 Sneek • Diamantlaan 2 Groningen

www.juliusvdwerf.nl

49

50

BOVATINFO

Secretariaat

Afdelingssecretariaten

Bondsburo BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen Bezoekadres: Karel Doormanstraat 2, 7461 ER Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 fax (0548) 53 85 01 e-mail: bondsburo@bovatin.nl website: www.bovatin.nl

Noord-Holland K. Scholten Westerwerf 2 1911 JA Uitgeest telefoon 0251-319101 e-mail noordholland@bovatin.nl Midden-Nederland P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop telefoon (0172) 21 60 84 fax (0172) 21 04 61 mob. 06-53281208 verlaan-tegels@hetnet.nl

Hoofdbestuur Voorzitter: G.A. Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon (072) 511 08 99 mob. 06-22916752 fax (072) 564 70 52 e-mail: reus.ga@gmail.com

Oost+Noord-Nederland G.C. Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon (0524) 22 15 96 e-mail gccremer@hotmail.com

Secretaris: C.H. van Herpen Het Erp 9, 5388 CN Nistelrode telefoon (0412) 61 16 29 mob. 06-52654912 e-mail bovatin@bovatin.nl

Zuid-Nederland P. de Jong Cambreur 8, 5171 SJ Kaatsheuvel telefoon (0416) 27 33 29 fax (0416) 27 33 29

Penningmeester: Y. van der Doelen Kameren 1A, 5473 VC Heeswijk-Dinther telefoon 06-1401 4402 e-mail: ygpvanderdoelen@gmail.com

Redactiecommissie

Bestuursleden: J. Börger (vertrekkend) Den Hamstraat 9A, 3451 BM Vleuten telefoon (030) 677 24 21 fax (030) 677 55 83 V. van de Bilt (toetredend) Mauritslaan 37, 3454 XR De Meern Telefoon (030) 241 69 35 e-mail info@viktorvandebilt.nl G. Hilhorst Wiebachstraat 28, 6466 NG Kerkrade telefoon (045) 544 45 42 fax (045) 544 09 73 G.C. Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden telefoon (0524) 22 15 96 e-mail gccremer@hotmail.com Juridisch adviseur: Mr. T. Zanen Beukendreef 11, B-2920 Kalmhout België telefoon (0032) 36853187 fax (0032) 36853186 e-mail tzanen@hotmail.com mob. 06-20616770 Ambtelijk secretaris: G. ten Bolscher Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 fax (0548) 53 85 01 Informatie betreffende keuringscommissie: BOVATIN Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 fax (0548) 53 85 01

Hoofdredactie en nieuws diversen Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail redactie@bovatin.nl Mededelingen Hoofdbestuur G.A. Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp telefoon (072) 511 08 99 Mededelingen landelijk secretariaat B. Bekhuis Postbus 85, 7460 AB Rijssen telefoon (0548) 53 85 05 Techniek-Materialen-Gereedschappen P. Verlaan Valkenburgerlaan 14, 2771 DA Boskoop Tel. (0172) 21 60 84 P.J. Bakker Zuiderplantsoen 40, 1621 MA Hoorn telefoon (0229) 29 92 40 mob. 06-51764118 fax (084) 229 31 48 e-mail pjbakker8@msn.com Redactieadres BOVATINfo Postbus 85, 7460 AB Rijssen Telefoon (0548) 538 505 Fax (0548) 538 501 e-mail redactie@bovatin.nl Advertenties Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, telefoon (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail remus@aussen.nl

Nuttige info voor BOVATINleden Ledenadvies BOVATIN Bondsbureau (voorlichting) Kosteloos via telefoon: (0548) 53 85 05 fax: (0548) 53 85 01 e-mail bondsburo@bovatin.nl Voorlichting op gebied van onder andere: ■ Cordares (SFB) ■ Sociale Verzekeringen ■ CAO-bepalingen ■ Loonkosten ■ Overige verzekeringen ■ Bedrijfsschade ■ WA verzekeringen BOVATIN Bondsbureau (advies) Tarief € 70,- per uur.

Kort telefonisch advies: kosteloos Adviezen op gebied van onder andere: ■ Opstellen van een ondernemingsplan ■ Kostenbewakingssystemen ■ Financieringsplan ■ Opstellen exploitatieprognoses ■ Opvolgingsproblematiek BOVATIN/Technisch advies Kort telefonisch advies: kosteloos Tarief € 70,- per uur.

Algemene technische adviezen en specifieke projectadviezen ■ Tegels ■ Lijmen ■ Hulpmiddelen-materialen ■ Verwerkingsmethoden ■ Etc. Advies aanvragen via Bondsbureau: 0548 - 538505 Adviseur: P.J. Bakker BOVATIN/BJD Advies Tarief € 70,- per uur.

Incasso: no cure no pay (zonder geschil) via tel: (00) 32 36 85 31 87 (tussen 20.00 uur en 22.00 uur) fax: (00) 32 36 85 31 86 Mob. 06-20616770 e-mail: tzanen@hotmail.com Juridische Advisering en Procesvertegenwoordiging (ook bemiddeling advocaat): ■ Arbeidsrecht ■ Contractenrecht ■ Incasso ■ Huurkwesties ■ Soc. Verzekeringen ■ Subsidies ■ Vergunningen ■ Leasing ■ Productaansprakelijkheid ■ Juridische Doorlichting S.G.A.T. Stichting gespecialiseerde Aannemers in het verwerken van keramischeen natuursteen tegels (zie secretariaat BOVATIN) Postbus 85, 7460 AB Rijssen

Voor bouwprofessionals

Projectbegeleiding en garantie < Adviezen < Technische ondersteuning < Training voor verwerkers < Projectgarantie van 10 jaar op systemen

Tegellijmsystemen en bouwchemische producten

www.PCI-Afbouw.nl

Elke klus een meesterwerk

eurocol

lijmen, voegen, egaliseren Voor het maken van een meesterwerk zijn naast talent, kennis en een creatieve geest ook perfecte materialen en een professionele uitvoering van groot belang.

Forbo Eurocol heeft de juiste producten en geeft graag de adviezen die nodig zijn om, met elkaar, uw klus tot een meesterwerk te maken.

Bel ons, wij staan voor u klaar en tonen u graag ons talent.

Forbo Eurocol BV Industrieweg 1-2, Postbus 130, 1520 AC Wormerveer T +31 (0)75 627 16 00, F +31 (0)75 628 35 64, E info.eurocol@forbo.com, www.eurocol.com

eurocol â&#x20AC;&#x201C; the strong connection

Bezoek ons op de BouwBeurs van 4 t/m 9 februari 2013, hal 3, standnr. A024