Αντί Πρόλογου Στο σύγγραμμα αυτό εμπεριέχονται σχόλια, απόψεις και κριτικές επιλεγμένων προσώπων που, είτε διαδραμάτισαν κάποιο ρόλο στη μακρόχρονη ενασχόληση μου με το υπό μελέτη θέμα, είτε μοιράστηκαν μαζί μου τις αγωνίες και τους προβληματισμούς μου. Θεωρήσαμε ότι οι θέσεις και απόψεις των παραληπτών της αρχικής έκδοσης θα ήταν χρήσιμο να ενσωματωθούν στο παρόν σύγγραμμα για να δώσουν τα δικά τους μηνύματα γύρω από το θέμα. Ευχαριστώ θερμά όσους συνέβαλαν στην υλοποίηση του οράματος μου που στοχεύει στην ενεργοποίηση των συνειδήσεων και των ευθυνών μας. Αφιερωμένο στα παιδιά και τα εγγόνια μου. Τα δικά μου και τα δικά σας.
Ανδρέας Μορφίτης
Ενεργός Πολίτης της Κυπριακής Δημοκρατίας Κύπρος 2013
VII
Εισαγωγή από το Συγγραφέα Αγαπητοί αναγνώστες, φίλες και φίλοι, Κατά τις αρχές του 1990, συζητείτο έντονα σε όλα τα αρμόδια Υπουργεία, τις Εργοδοτικές και Συνδικαλιστικές Οργανώσεις και Δημόσιους Φορείς η έλλειψη εργατικών χεριών και η προοπτική εισαγωγής ξένου εργατικού δυναμικού για να καλύψει τις ανάγκες της αγοράς εργασίας της Κύπρου. Είχα - δυστυχώς για μένα - από τότε προβλέψει την πιθανότητα, το μέτρο να ξεφύγει του ελέγχου των Κυβερνώντων με όλες τις αρνητικές επιπτώσεις και παρενέργειες, στην ίδια την αγορά εργασίας, την Κυπριακή Κοινωνία, στα ήθη, τα έθιμα και τους θεσμούς μας και να προσλάβει διαστάσεις ανεξέλεγκτες. Παρέθεσα επίσης σειράν εισηγήσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος της έλλειψης εργατικών χεριών από το ντόπιο εργατικό δυναμικό (Δέστε άρθρο σελίδα 165) Το 1992 όταν πλέον λήφθηκε η απόφαση για εισαγωγή 1600 εργατών και καθορίστηκαν τα κριτήρια για την εισαγωγή και απασχόληση τους, κατέθεσα τις πρώτες σκέψεις και τους προβληματισμούς μου (Δέστε άρθρο σελίδα 156 - 158) Μέχρι το 1994 βιώσαμε τις πρώτες παρενέργειες από την υιοθέτηση του μέτρου και τα πρώτα αρνητικά συνεπακόλουθα. Με επιστολή μου στον τότε Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Γλαύκο Κληρίδη ημερομηνίας 20/05/1994 προσπάθησα να ευαισθητοποιήσω τον Πρόεδρο μας για τις αρνητικές επιπτώσεις που ήσαν πλέον ορατές και στον πιο αδιάφορο πολίτη και να ζητήσω την όποια επιβαλλόμενη παρέμβαση του. (Δέστε παράρτημα σελίδα 172) Στις 31 Μαΐου 1994 μου απάντησε πώς είχε σημειώσει τις απόψεις και τις ανησυχίες μου, μου έστειλε τα συγχαρητήρια του και με ευχαρίστησε για τα δημοσιεύματα που του απέστειλα! (Παράρτημα σελίδα 173) Παρόμοιαν επιστολήν μου, απέστειλα και στον Μητροπολίτη Κιτίου στις 13/09/1993 (Παράρτημα σελίδα 174) VIII
Η εισροή αλλοδαπών συνεχιζόταν με αμείωτη ένταση σε όλες τις οικονομικές δραστηριότητες και επεκτάθηκε ακόμα και στην ίδια την Κοινωνία υπό τη μορφή οικιακών βοηθών, γκουβερνάντων, μπάργουμεν «καλιτέχνιδων» σε καμπαρέ και νυκτερινά κέντρα, μασατζίδικα και καταγώγια χωρίς κανείς αρμόδιος ή αναρμόδιος να επεμβαίνει. Απλά οι αρμόδιοι Υπουργοί αρκούνταν στο να περιγράφουν με βαρύγδουπους τίτλους το πρόβλημα χωρίς στην ουσία να αντιδρούν. Χαρακτηριστικά ο τότε Υπουργός Εσωτερικών κ. Ντίνος Μιχαηλίδης δήλωσε ότι «η Κύπρος είναι αιχμάλωτη των αλλοδαπών», και ο τότε Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης χαρακτήριζε τους ξένους εργάτες ως «Λερναία Ύδρα» (Παράρτημα σελίδα 175) Στις 23 Νοεμβρίου 1994 διοργάνωσα ως Πρόεδρος της Επαρχιακής Επιτροπής Λάρνακας/Αμμοχώστου του Κυπριακού Κέντρου Μελετών σεμινάριο με θέμα «Κύπρος και αλλοδαποί». Οι τότε: Πρόεδρος της Δημοκρατίας Γλαύκος Κληρίδης, Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων Ανδρέας Μουσιούττας, Υπουργός Εσωτερικών Ντίνος Μιχαηλίδης, Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης Αλέκος Ευαγγέλου, Υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού Κλαίρη Αγγελίδου, Πρόεδρος του ΚΕΒΕ Φάνος Επιφανίου, και Γενικός Γραμματέας της ΠΕΟ Αβραάμ Αντωνίου πήραν το βιβλίο που εκδόθηκε με τα πορίσματα του σεμιναρίου και υποσχέθηκαν να πράξουν ότι επιβάλλεται για μια σοβαρότερη αντιμετώπιση του προβλήματος (Παραρτήματα σελίδες 176-183) Στις 31 Μαΐου 1997 διοργανώσαμε με το Κυπριακό Κέντρο Μελετών παρόμοιο σεμινάριο με θέμα «Ενδοσκόπηση στη σύγχρονη Κυπριακή Κοινωνία» και με έμφαση στην επίδραση των αλλοδαπών στον Κοινωνικό και Οικονομικό τομέα της Κύπρου. Πήραμε άλλες τόσες παρόμοιες διαβεβαιώσεις από ισάριθμους αρμοδίους! (Παράρτημα σελίδα 186-193) IX
Στις 19 Απριλίου 1999 ο τότε Υπουργός Εσωτερικών Χριστόδουλος Χριστοδούλου με επιστολή του συμφωνούσε με τις διαπιστώσεις και προβληματισμούς μου και πρόσθετε πως και ο ίδιος προσωπικά είχε προειδοποιήσει για τις δυσμενείς επιπτώσεις και για τις ανεξέλεγκτες διαστάσεις που θα έπαιρνε το πρόβλημα των αλλοδαπών στην Κύπρο (Παράρτημα σελίδα 193) Από το 1992 μέχρι σήμερα η Κύπρος πράγματι έχει καταστεί αιχμάλωτη των αλλοδαπών (Ντίνος Μιχαηλίδης) και το πρόβλημα έχει γίνει Λερναία Ύδρα (Νίκος Κόσιης). Οι σημερινοί αριθμοί και μόνον αποδεικνύουν του λόγου μου το αληθές, με επίσημα στατιστικά στοιχεία της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης της Αστυνομίας κύπρου. (Παράρτημα σελίδες 194-196) Το 2001 «κακή τη μοίρα» διορίστηκα από τον τότε Υπουργό Εργασίας κ. Ανδρέα Μουσιούττα ως Υπεύθυνος του Τμήματος Απασχόλησης Αλλοδαπών στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Είχα τονίσει στον τότε Πολιτικό μου προϊστάμενο και στο Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου την ανάγκη να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για χαλιναγώγηση του μέτρου και για επάνοδο της κατάστασης στην ομαλότητα (Παράρτημα σελίδα 197) Τα τρία χρόνια της καθημερινής μου πάλης και των άοκνων προσπαθειών μου απέβησαν άκαρπα και έτσι στις 29/11/2004 υπέβαλα την επιστολή μου για πρόωρη αφυπηρέτηση. Τα περιεχόμενο της είναι αρκούντως εύγλωττον (Παράρτημα σελίδα 199) Πέρασαν χρόνια. Συνέχεια προβληματίζομαι. Να γράφω άρθρα, να δίνω συνεντεύξεις σε ραδιόφωνα και τηλεοράσεις με ένα και μόνο στόχο. Να συμβάλλω με τις φτωχές μου δυνάμεις στην ορθολογική αντίκρυση και την ορθόδοξη αντιμετώπιση ενός προβλήματος που πίστευα και εξακολουθώ να πιστεύω ότι θα επηρεάσει αρνητικά και καταλυτικά όχι μόνο τη δική μας ζωή αλλά και τη ζωή των ίδιων των παιδιών, των εγγονιών, των μελλοντικών γενεών της πατρίδας μας. Νιώθω απόλυτα την τραγική δικαίωση των προβλέψεων και των ανησυχιών μου.
X
Παράλληλα όμως βιώνω και την αδιάψευστη πραγματικότητα ότι το πρόβλημα έχει προσλάβει κατακλυσμιαίες επιπτώσεις. Και το τραγικότερο; Ουδείς αρμόδιος φαίνεται να ανησυχεί όσο πρέπει και όσο επιβάλλεται. Ή τουλάχιστον οι αρμόδιοι ψηλώνουν τα χέρια! Τα καθημερινά δημοσιεύματα των εφημερίδων διεγείρουν το ενδιαφέρον και την ανησυχία μας τη μια μέρα και προσπερνιούνται ή ξεχνιούνται την επομένη (Παραρτήματα σελίδες 201-203) Να ξέρετε, αγαπητοί φίλοι, ότι ο χειρότερος τρόπος να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα είναι να το συνηθίσεις. Και εμείς δυστυχώς το έχουμε συνηθίσει, όπως ο ασθενής ζει με την ανίατη ασθένεια του! Γι’ αυτό και ο καλύτερος τρόπος να βγεις από το λήθαργο είναι να αναζητήσεις την κριτική των άλλων: των φίλων, των αδελφών, των ομοίων σου, όπως η περίπτωση του Ελλαδίτη Δήμου Σαρρή που απέστειλε στον ημερήσιο τύπο μια πραγματικά αφοπλιστική επιστολή (Δεν τον γνωρίζω, όμως στα γραφόμενα του είδα να αντανακλώνται οι τραγικές πτυχές μιας ζωής που πραγματικά συνηθίσαμε όπως την ανίατη ασθένεια που κατατρώγει σιγά και αθόρυβα τον οργανισμό σου! (Παράρτημα σελίδα 204) Αξιοσημείωτη και συγκλονιστική βρήκα επίσης τη συνέντευξη του Έλληνα Υπουργού Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη κ. Νίκου Δένδια. (Παράρτημα σελίδα 208) Τέλος, το τραγικότερο όλων είναι πως, η κυριότερη προσπάθεια ένταξης και νομιμοποίησης των μεταναστών στην Κυπριακή Κοινωνία αναλήφθηκε από μια αριστερή Κυβέρνηση που αδιαφόρησε ή έθεσε σε δεύτερη μοίρα την ακύρωση όλων των διεκδικήσεων των ντόπιων εργατών κατά παράβασιν των ίδιων των παρακαταθηκών του Καρόλου Μάρξ (Παράρτημα σελίδα 210) Οι
προηγούμενες,
οι
«αστικές»,
«συντηρητικές»,
«νεοφιλελεύθερες»
ή
«καπιταλιστικές» Κυβερνήσεις απλώς διαπίστωναν το πρόβλημα και ένιπταν τας χείρας τους ως Πόντιοι Πιλάτοι.
XI
Φίλες και φίλοι, Απολογούμαι εάν σας έχω κουράσει από τη σύντομη ιστορική μου αναδρομή την οποία έκρινα απαραίτητη για τους εξής λόγους: 1ον Για να σας εντάξω και να σας ευαισθητοποιήσω. 2ον Για να καταδείξω ότι όλα ήσαν προβλέψιμα και ως εκ τούτου ήταν εφικτό να χειραγωγηθούν και να αντιμετωπιστούν. 3ον Για να φέρω στην επιφάνεια την ασύγγνωστη αμέλεια και την επιζήμια αδιαφορία όλων των κατά καιρούς ιθυνόντων και 4ον Για να ζητήσω την συνδρομή σας να συμβάλετε στην ευαισθητοποίηση παντός αρμοδίου ούτως ώστε να λάβουν όλοι, έστω και καθυστερημένα, κάθε δυνατό μέτρο για την ορθολογική αντιμετώπιση του θέματος μακριά από ακρότητες αλλά με κάθε έννομο τρόπο. Με σεβασμό στους συνανθρώπους μας, ανεξάρτητα από εθνότητα, καταγωγή, φυλή και θρησκεία, αλλά και με ευθύνη απέναντι στις επερχόμενες γενεές της πατρίδας μας και των πολιτών της που αγωνίστηκαν για την ελευθερία, την ανεξαρτησία και την ευημερία της. Στο σύγγραμμα αυτό θα βρείτε διάχυτα τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς και τις έγνοιες μου ως Κύπριος συνειδητοποιημένος πολίτης που διατυπώνω με αίσθημα ευθύνης απέναντι στα παιδιά και τα εγγόνια μας. Όσα έχω καταγράψει σε άρθρα στις ημερήσιες εφημερίδες και όσα έχω διατυπώσει σε ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές συζητήσεις από το 1990 μέχρι σήμερα για το μεταναστευτικό, πιστεύω πως έχουν ως χαρακτηριστικό τους γνώρισμα την τόλμη της σύγκρουσης με το όποιο κατεστημένο αλλά και την παρρησία της αντίθετης άποψης. Οποιαδήποτε και αν ήταν η Κυβέρνηση και οποιοσδήποτε και αν χειριζόταν το θέμα. Αν έτυχε, η συχνότητα και η δριμύτητα των παρεμβάσεων μου, να είναι μεγαλύτερες και εντονότερες κατά την διάρκεια της διακυβέρνησης του Δημήτρη Χριστόφια είναι γιατί, αυτή η Κυβέρνηση- κατά την άποψη μου- όχι
XII
μόνο δεν θεώρησε την κατακλυσμιαία εισροή και εγκατάσταση μεταναστών στην Κύπρο ως πρόβλημα, αλλά αντίθετα με το ψευδεπίγραφο σύνθημα και τον κίβδηλο στόχο της πολυπολιτισμικότητας θεώρησε περίπου ευλογία αυτή την εξέλιξη και την έταξε ανάμεσα στις προτεραιότητες και τα επιτεύγματα της πενταετίας της. Εύχομαι πραγματικά, το μεταναστευτικό πρόβλημα να τύχει από τώρα και στο εξής ενός ορθολογικού και ρεαλιστικού χειρισμού, μακριά από σύνδρομα και ιδεολογικοπολιτικές αγκυλώσεις και προκαταλήψεις και να αποτελέσει την εξαίρεση από τα μοιραία λάθη που έχουμε σημειώσει καθ’ όλη την πορεία του ελεύθερου πολιτικού μας βίου από το 1960 μέχρι σήμερα
Σας ευχαριστώ,
Ανδρέας Μορφίτης
… Δεν μπορεί κανείς να θεσμοποιήσει νομικά ηθικούς κανόνες, αλλά μπορεί να κατευθύνει τη συμπεριφορά. Οι επιταγές του νόμου δεν μπορούν να μεταβάλλουν τα αισθήματα, αλλά μπορούν να αποτελέσουν ένα φραγμό για όσους δεν έχουν αισθήματα. Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ
XIII