Team Vlaams Bouwmeester. Jaarverslag 2008-2009.

Team Vlaams Bouwmeester Jaarverslag 2008-2009

Team Vlaams Bouwmeester Jaarverslag 2008-2009

Interview.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 met Vlaams Bouwmeester Marcel Smets

Colofon en fotoverantwoording .. . . . . . . . . 1 67

Thema’s

Cijfers

1. Architectuurnota . ..............................11 Pleidooi voor een geïntegreerd architectuurbeleid

Toegekende projecten 2008.. . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Toegekende projecten 2009.. . . . . . . . . . . . . . . . . .71

2. Vastgoedbeleid...................................15 De strategische meerwaarde van het vastgoed

Open Oproep 15.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80

Open Oproep 16.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

3. Goed opdrachtgeverschap.. ...................19 Faire aimer la ville

Open Oproep 17.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

Open Oproep 18.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

Kunstprojecten 2008-2009.. . . . . . . . . . . . . . . . . 112

Communicatie.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120

Team.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130

4. Advies..............................................23 Te laat advies voor nieuwe gevangenissen 5. Voortrajecten.................................... 29 De school van de toekomst 6. Samenwerking...................................33 Een geïntegreerde aanpak voor infrastructuur 7. Vorming en opleiding.. ........................ 39 Mijlpalen voor de zorg

Gerealiseerde projecten 2008-2009 Open Oproep.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133

8. Onderzoek.... ....................................45 Grensverkenningen 9. Open Oproep.. .................................. 49 Naar een Open Oproep op maat 10. Team.. .......... ....................................53 Interview met adjuncten Linda Boudry en Joris Scheers 11. Communicatie.. ................................. 59 10 jaar Vlaams Bouwmeester

Kunst in Opdracht.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145

Interview met Vlaams Bouwmeester Marcel Smets

Dit jaarverslag is een terugblik op de voorbije twee jaar van de Vlaams Bouwmeester en zijn Team. Het zijn meteen de laatste jaren van jouw mandaat. Hoe kijk je terug op die vijf jaar Bouwmeesterschap? Heb je bereikt wat je wilde bereiken?

Je bereikt nooit echt wat je wil bereiken. Is het glas halfvol of halfleeg? Ik ben van nature geneigd om eerder de halflege kant van het glas te zien. En toch, in dit geval ligt het anders. We hebben een aantal successen geboekt waarop we fier mogen zijn.

Infrastructuur staat voor het eerst duidelijk op de agenda. Er zijn ingrijpende samenwerkingsakkoorden afgesloten met de agentschappen van de Vlaamse overheid en een eerste aantal voorbeelden van goede infrastructuurprojecten zijn voltooid of worden vandaag voorbereid. Ook op het gebied van landschap zijn we erin geslaagd de belangstelling op te wekken voor een discipline waarvan in Vlaanderen tot voor kort nauwelijks sprake was.

We hebben ook hard gewerkt rond de inhaalbeweging van de scholenbouw.

De komende jaren zullen meer dan 200 scholen gebouwd worden. Naast de 29 modelprojecten, die gepubliceerd worden in de Open Oproep, begeleiden we de selectie van de architecten die via het DBFM-contract zullen worden aanbesteed.

Wat het resultaat in de praktijk zal zijn, moeten we natuurlijk nog afwachten, maar het besef dat de school van de eenentwintigste eeuw iets kenmerkends moet zijn, is alvast diep doorgedrongen. Een nieuwe garde van ontwerpers toont een grote interesse om hierbij betrokken te worden. Ook bij de administratie, die traditioneel meer met normen en kostprijs bezig is, is een enthousiasme gewekt om mee te stappen in het verhaal.

Daarnaast hebben we nu ook voor het eerst het vastgoedbeleid van de Vlaamse overheid mee kunnen uittekenen. bOb Van Reeth noemde dat nog een van de voornaamste prioriteiten van een Bouwmeester. Vandaag wordt dat werkelijkheid. Algemeen zou je kunnen stellen dat we stilaan een veel bredere en ingrijpendere werking kennen. We zijn geaccepteerd in een ruime kring van beleidsvoerders. En toch hebben we onze vrijheid kunnen bewaren. Dat is zeer belangrijk.

Infrastructuur, landschap, scholenbouw, vastgoedbeleid: dat zijn de grote doorbraken. Welke zaken blijven onvoltooid?

Er zijn inderdaad een aantal punten waarover ik het gevoel heb dat we beter hadden kunnen scoren. Op het vlak van de sociale woningbouw bijvoorbeeld, hebben we geen wijziging in het beleid kunnen bewerkstelligen. We hebben wel met verschillende, zeer gemotiveerde bouwheren een aantal goede projecten mee helpen tot stand brengen. Dat is belangrijk, in de mate dat ze een voorbeeldfunctie vervullen. Een andere teleurstelling is het erfgoedbeleid. Ons voorstel voor de Monumentenbeurs, dat private eigenaars actief ondersteunt om te investeren in historisch erfgoed, is – omwille van politieke en budgettaire redenen – niet uit de startblokken geraakt.

/5

6 / Jaarverslag 2008-2009

Ook de geschiedenis van de Vlaamse Administratieve Centra is pijnlijk geweest.

Behalve in Hasselt, waar een voortreffelijk VAC is gebouwd, zijn de VAC’s in Antwerpen en Brugge van onvoldoende kwaliteit. In Leuven is een lange weg afgelegd om tot een min of meer bevredigend project te komen. Hoewel een VAC toch de plek bij uitstek is waar de Vlaamse overheid zich zou moeten bewijzen, heeft ze het opdrachtgeverschap in handen gelegd van de privé. Na al die tegenslagen heeft het Vac van Gent mij veel genoegen gedaan. We hebben de private partner kunnen overtuigen om alsnog een architectuurwedstrijd te organiseren. Het welslagen van Gent is een mooi teken aan de wand dat ook een DBFM-formule een kwalitatief gebouw kan opleveren.

Er bestaan nog geen geijkte instrumenten om kwaliteit binnen te brengen in een publiekprivate samenwerking. Het blijft worstelen.

Inderdaad, en er hangt een donkere wolk aan de hemel. Het valt te vrezen dat de huidige budgettaire beperkingen de aandacht zullen wegtrekken van het belang van architectuur. Dat de overheid nog minder zelf zal investeren en bouwen. Dat ze zich zal beperken tot het meest noodzakelijke, zonder degelijke voorbereiding, gevolg gevend aan de mythe dat het te duur is om met de Bouwmeester in zee te gaan.

Dit jaarverslag toont een massa projecten van de Open Oproep die de laatste twee jaar zijn opgeleverd. Wat betekenen die concrete, en vaak zeer lokale projecten voor jou?

De jarenlange inspanningen worden stilaan zichtbaar. Het verspreidingspatroon van de Open Oproep in Vlaanderen is indrukwekkend. Vandaag kent iedereen wel een project dat het resultaat is van de Open Oproep. Die modelprojecten zijn belangrijk. Ze tonen dat goede architectuur mogelijk is en overtuigen de mensen om met ons samen te werken. De projecten van de Open Oproep bevinden zich inderdaad voor een groot deel in de kleine centra in Vlaanderen. In het groeiende ambitieniveau van kleinsteeds Vlaanderen ontwaar ik een stuk ontvoogding, een terugkeer naar een eigenheid, een soort lokale fierheid die architectuur inzet ten dienste van het sociaal weefsel van een plek.

Wat ga je nu doen? Terug naar de universiteit en de tekentafel?

Ik heb nog geen uitgesproken plannen gemaakt. Ik heb een leeftijd bereikt waarop ik het liefst enkel nog zou willen doen wat ik interessant vind. Het zou redelijk onzinnig zijn om binnen de universiteit precies hetzelfde te doen als waar ik me vijf jaar geleden voor inzette. Intussen heb ik inderdaad vele waters doorzwommen.

Dat maakt mij geschikt om me in te zetten voor dossiers die het midden houden tussen ontwerp, beleid en productie van de stad. Van dat soort probleemvelden blijven er nog veel over. Op dat vlak zou ik mezelf graag dienstbaar maken, maximaal mijn talenten gebruiken. Dat is iets vanzelfsprekends, het staat zelfs in de Bijbel [lacht].

Bij het begin van je mandaat zei je in A+: “De tweede zijn, dat is het verschil tussen de eerste en de volgende. Per definitie ben je veroordeeld tot een

Interview met Vlaams Bouwmeester Marcel Smets / 7

overgangsrol.� bOb Van Reeth was de pionier, Marcel Smets moest de werking consolideren. Wat moet de volgende Bouwmeester doen?

De volgende Bouwmeester moet vooral zichzelf zijn. Wat ik bedoelde met die uitspraak is dit: wat bOb heeft gedaan was experimenteel, innoverend, vestigend.

Toen Romulus en Remus Rome stichtten, was het eerste dat ze moesten doen een geschikte plek zoeken. bOb heeft die plek gevonden. Maar daarna moest die plek ook bouwklaar worden gemaakt. Dat beschouw ik als mijn eigen, bescheiden rol in dit verhaal. De volgende kan niet bouwen als niet eerst de fundamenten zijn gelegd.

Hoe die nieuwe stad er dan moet uitzien, dat is aan de volgende Bouwmeester, en de daaropvolgende. Elk van de volgende Bouwmeesters krijgt hopelijk de vrijheid om zijn of haar inzichten op een gestroomlijnde, krachtige, misschien zelfs wat extremere manier door te zetten. Dankzij een solide basis ontstaat een vrijheid voor de toekomst. Op termijn kan er een vestiging, een stedelijk bolwerk, een mooie stad ontstaan. Samen met bOb heb ik hiervoor de basis gelegd. Dat is waarop ik afgerekend wil worden in de toekomst. Ik hoop dat de fundamenten voldoende solide zullen blijken te zijn.

Thema’s

10 /

In mei 2009, een maand voor de verkiezingen en de vorming van een nieuwe Vlaamse regering, presenteerden de Vlaams Bouwmeester en het Vlaams Architectuurinstituut de Architectuurnota 2009-2014. Het was de eerste keer dat zo’n nota het licht zag, meteen het startpunt van een nieuwe traditie. De Architectuurnota is een krachtig signaal vanuit het middenveld naar de nieuwe regering met de uitdrukkelijke vraag om architectuur een meer centrale plaats te geven in het beleid.

Het boekje pleit voor een geïntegreerd architectuur­ beleid dat synergie bewerkstelligt tussen de afzonderlijke beleidsdomeinen.

Architectuurnota 2009-2014.

1. Architectuurnota

Pleidooi voor een geïntegreerd architectuurbeleid “Vlaanderen heeft nood aan een doortastend en toekomstgericht beleid waarvan architectuur integraal deel uitmaakt.” De openingszin van de allereerste Architectuurnota van de Vlaams Bouwmeester zet meteen de toon. De Architectuurnota is uiterst kritisch voor het beleid van de Vlaamse regering, die onvoldoende of geen oog heeft voor de ware toedracht van een volwaardig architectuurbeleid. Het citaat is veelbetekenend voor de boodschap die het dunne maar kernachtige boekje uitdraagt: architectuur moet integraal deel uitmaken van alle geledingen van het Vlaamse overheidsbeleid. Sterker nog, architectuur vormt de bemiddelaar tussen de verschillende maatschappelijke domeinen. Daarom is het ‘geïntegreerde architectuurproject’ het instrument bij uitstek om cruciale problemen in de samenleving omvattend en duurzaam aan te pakken. Of zoals Marcel Smets het plastisch uitdrukt: “Architectuur is niet, zoals men lang geloofd heeft, de saus over het menu, maar het menu zelf.”

“Het belang van de Architectuurnota 2009-2014 van de Vlaams Bouwmeester en het Vlaams Architectuurinstituut kan niet onderschat worden. Voor de eerste maal wordt expliciet de kaart getrokken van de architectuur om te wijzen op een fundamenteel gebrek in het beleid.”

A+Belgisch tijdschrift voor architectuur

Het boekje pleit dan ook niet zomaar voor méér of een beter architectuurbeleid.

Wat op het spel staat is een heuse mentaliteitswijziging van de overheid, namelijk de ontwikkeling van een zogenaamde ‘architectuurreflex’. Die moet ervoor zorgen dat “architectuur, in de ruime betekenis van het woord, in de meest uiteenlopende maatschappelijke domeinen een evidentie wordt”.

De Architectuurnota verscheen in mei 2009, een maand voor de Vlaamse verkiezingen. Ze richt zich in de eerste plaats tot de nieuwe regering, maar evengoed tot de verschillende lokale overheden. De nota stelt een status quaestionis op van de prioriteiten die zich vandaag stellen in het veld, meer bepaald op het vlak van infrastructuur, scholenbouw en zorg, zodat de regering daar rekening mee kan houden in het opstellen van de verschillende beleidsprogramma’s.

Niet alleen de Vlaams Bouwmeester en zijn team hielden de pen vast. “Door ook het Vlaams Architectuurinstituut (VAi) mee aan boord te nemen”, zo stelt Marcel Smets, “krijgt de Architectuurnota de status van een breed gedragen document vanuit het middenveld, dat met een krachtige stem de nieuwe regering

/ 11

12 / Jaarverslag 2008-2009 – Thema’s

toespreekt. Het middenveld geeft de voorzet voor het architectuurbeleid in Vlaanderen.” Het Team Vlaams Bouwmeester speelt met het idee om in de toekomst ook andere architectuurverenigingen te betrekken bij de opmaak van de Architectuurnota. Door het onderschrijven van een Architectuurnota door lokale verenigingen zoals Stad & Architectuur, Architectuurwijzer of Archipel, beroepsverenigingen zoals de NAV, of organisaties uit de kunstensector, zou de nota een nog breder draagvlak kunnen verkrijgen.

“Marcel Smets maakt in zijn aanbevelingen voor de volgende regering geen al te vrolijke balans op van het Vlaamse architectuurbeleid. […] Hoewel de gevoeligheid voor interessante architectuur is toegenomen, trekt Smets aan de alarmbel. De geslaagde voorbeelden zijn nog te vaak lucky shots.”

– De Standaard

Met de allereerste Architectuurnota plaatst de Vlaams Bouwmeester zich in een traditie die in verschillende andere landen reeds lang ingang heeft gevonden.

Voorafgaandelijk aan de opmaak van de Architectuurnota bestudeerde het Team gelijkaardige nota’s van andere landen wereldwijd. In Nederland, waar sinds 1806 een traditie bestaat van de Rijksbouwmeester, is men al lang vertrouwd met het idee van een architectuurnota. De Nederlandse nota Ruimte is een tweejaarlijks lijvig document dat zich richt tot de regering, en waaraan de verschillende administraties hebben bijgedragen. In het begin enkel de kernadministratie van ruimtelijke ordening, later ook van cultuur en alle andere administraties, tot en met domeinen zoals defensie, landbouw en visserij.

“Sterk pleidooi voor kwaliteitsvolle en geïntegreerde aanpak van architectuur.”

– De Morgen

“De Architectuurnota is geen beleidsnota”, benadrukt Marcel Smets. “Mijn Beleidsnota 2005-2010 is veel persoonlijker. Die heb ik zelf geschreven, zonder het middenveld te consulteren. Hierin staan de dingen die ik zou willen bereiken en hierop kan men mij ook afrekenen op het einde van mijn mandaat. De Architectuurnota daarentegen moet de regering stimuleren een aantal zaken in het beleid op te nemen. Je kan de opsteller ervan moeilijk afrekenen op het feit of het gebeurd is of niet. Het is de regering die hierop afgerekend moet worden.”

In mei 2009 werd de Architectuurnota officieel voorgesteld in het Kaaitheater.

De ambitieuze nota kon rekenen op veel belangstelling en werd goed onthaald in de

Architectuurnota / 13

“Een beleid veronderstelt acties. De Vlaamse Overheid mag dan sectoraal georganiseerd zijn, architectuur doorsnijdt veel bevoegdheden. Vandaar de noodzaak van een geïntegreerde, projectmatige aanpak en het pleidooi voor de ontwikkeling van een architectuur­ reflex en een bredere architectuurcultuur.”

– Architectuurnota 2009-2014

pers. “De Architectuurnota is erin geslaagd architectuur op de dagorde te zetten”, stelt Marcel Smets. Na verkiezingen en de vorming van de regering kreeg de Architectuurnota een concrete en praktische vertaling, waarbij aansluitend op de verschillende beleidsnota’s een aantal aandachtspunten concreet naar voren werden geschoven. In de zomer begonnen Marcel Smets en Joris Scheers aan een consultatieronde van de nieuwe ministers en kabinetten. Met een positief resultaat: “Het is toch opmerkelijk dat veel zaken zijn opgenomen in de beleidsnota’s, onder meer die van Bestuurszaken, Cultuur, Onderwijs en Wonen, meer dan je vroeger voor waar had kunnen nemen. De Architectuurnota is een uitstekende manier gebleken om binnen te treden in de diverse beleidsdomeinen.” De toon van de Architectuurnota mag dan kritisch en zelfs een beetje bitter zijn, al bij al gaat het de goede weg op, zo relativeert Marcel Smets: “We zijn nog maar tien jaar bezig met de Vlaams Bouwmeester. Er is een noemenswaardige verandering merkbaar. Maar we zijn nog lang niet waar we moeten zijn. Soms moet je wat meer geduld hebben.”

“Architectuur wordt aangeprezen als motor van de economie, bron van vernieuwing en middel tot identiteitsvorming. Als de Vlaamse overheid een voorbeeldig bouwheer wil zijn, moet er blijkbaar nog veel veranderen.”

– De Standaard

14 /

Hoewel Vlaanderen een indrukwekkende vastgoedportefeuille in handen heeft, was er tot voor kort nauwelijks sprake van een coherent vastgoedbeleid. Er bestond zelfs geen eenduidige inventaris van de verschillende soorten onroerende goederen. Daarin komt nu verandering. De Vastgoednota, opgesteld door het departement Bestuurszaken (cel Vastgoedbeleid) in samenwerking met het Team Vlaams Bouwmeester, schept voor het eerst een kader voor een duurzaam en ge誰ntegreerd vastgoedbeleid. Daarnaast formuleert de nota een ambitieuze visie voor de toekomstige huisvesting van de ambtenaren.

Het VAC in Hasselt, AWG Architecten i.s.m. a2o-architecten.

2. Vastgoedbeleid

De strategische meerwaarde van het vastgoed Tot voor kort had de Vlaamse overheid nauwelijks een overzicht van haar vastgoedportefeuille. Het beheer van de verschillende soorten eigendommen – kantoren voor de huisvesting van ambtenaren, culturele gebouwen, bouwgronden, natuur- en recreatiegebieden, bruggen en wegen, enzovoort – ligt versnipperd over de afzonderlijke bevoegde diensten en beleidsdomeinen. Onder meer door het ontbreken van een inventaris is de Vlaamse overheid niet in staat haar vastgoedportefeuille actief te beheren. Het sectorale beheer van het vastgoed maakt het onmogelijk om een overkoepelende en algemene visie te formuleren.

Zo’n overkoepelende visie is nochtans hoognodig. De Vlaamse overheid voert immers de laatste decennia een politiek waarbij vastgoed meer en meer wordt afgestoten. Vaak moet de overheid dan, bijvoorbeeld voor de huisvesting van haar ambtenaren, gebouwen terug huren of leasen. Er waren echter geen criteria voorhanden om te bepalen of het vastgoed verkocht kon worden of best in Vlaamse handen zou blijven. Het ‘vastgoedbeleid’ beperkte zich al te vaak tot de verkoop van de eigendommen aan de meest biedende. De Vlaams Bouwmeester was hier niet systematisch bij betrokken.

“Er wordt al lang gezegd dat een van de belangrijkste taken van de Vlaams Bouwmeester erin bestaat de kwaliteit van het patrimonium van de Vlaamse overheid mee te helpen bewaken. Totnogtoe is daar weinig van terechtgekomen. 2008 was wat dat betreft een eerste doorbraak.”

– Joris Scheers

Hierin kwam verandering toen Joris Scheers, eerst binnen het departement Bestuurszaken, later als adjunct Vlaams Bouwmeester, verantwoordelijk werd voor het uittekenen van het vastgoedbeleid en het opstellen van een visietekst voor een ‘Globale Vastgoednota’. In eerste instantie werd een initiatief genomen om te komen tot een inventaris van alle vastgoed van de Vlaamse overheid. Dankzij die inventaris zal het mogelijk zijn om een gebiedsgerichte in plaats van een sectorale benadering van het vastgoed uit werken. Zo kan de overheid de mogelijkheden van de gronden en gebouwen beter benutten en de strategische meerwaarde van de eigendommen uitspelen.

Binnen de inventaris worden categorieën aangemaakt die het vastgoed indelen in een spectrum van ‘strategisch vastgoed’ tot louter ‘functioneel vastgoed’. Strategisch vastgoed zijn eigendommen die essentieel zijn voor de werking en de uitstraling van

/ 15

16 / Jaarverslag 2008-2009 – Thema’s

de Vlaamse overheid. De Vlaamse overheid wenst het strategisch vastgoed dan ook in volledige eigendom te houden. Dat kan zowel gaan om verkeerswisselaars of kantoren nabij belangrijke vervoersknooppunten, gebouwen met een symbolische uitstraling, zoals het Martelarenplein of het Hotel Errera, of erfgoed met belangrijke cultuurhistorische waarde. Het ‘functioneel vastgoed’ aan de andere kant van het spectrum zijn de eigendommen die flexibel aanpasbaar zijn aan de steeds veranderende noden. De Vlaams overheid kan hier beslissen om te verkopen en eventueel te huren, afhankelijk van de noden van het moment.

Marcel Smets: “Op zich heb ik geen bezwaar tegen de verkoop van vastgoed.

Maar moet je dat zomaar doen? Als overheid speel je een dubbele rol. Je verkoopt, maar je verstrekt ook de vergunningen. Op die manier kan je je eigendommen inzetten om een bepaald beleid tot stand te brengen.” Zo zou de overheid een grond kunnen verkopen waarop een project rust dat al een vergunning heeft gekregen. Op die manier kan de grond veel meer geld opbrengen. “Maar het gaat niet alleen om geld maken. Het gaat ook om een goed project, waarmee je de maatschappelijke ontwikkeling van steden kan sturen in de richting die je als overheid wenselijk acht.”

Behalve een indeling van het vastgoed in strategisch of functioneel vastgoed, wordt een puntensysteem toegepast om de duurzaamheid van de kantoren in rekening te brengen. De Vlaamse overheid bekleedt immers een voorbeeldfunctie op het vlak van duurzaamheid. Kantoorgebouwen die voldoen aan de strengste normen inzake energie-efficiëntie krijgen een hogere notering. Gebouwen met een lagere kwalificering en zonder strategische waarde, zouden eventueel afgestoten kunnen worden. Ook voor de nieuwbouw van kantoren, zowel wat betreft zelf bouwen, huren of leasen, hanteert de Vlaamse overheid de strengste normen inzake energieverbruik.

“Het patrimonium van de Vlaamse overheid moet je zo optimaal mogelijk beheren. Dat kan betekenen dat je de eigendommen in eigen handen houdt, of dat je ze verkoopt, eventueel samen met een project. Dat moet je geval per geval bekijken. Toch zijn onze doorsnee instrumenten om kwaliteit te bereiken veeleer gebaseerd op het feit dat je het in eigendom hebt. Voor andere constructies moet je nieuwe procedures uitdenken.”

– Marcel Smets In tegenstelling tot wat gebruikelijk is in de vastgoedsector, stipuleert de nota dat bij het ontwerp en de bouw van nieuwe kantoren vertrokken moet worden van de dienstverlening die aan de bevolking beoogd wordt en aan de werking van de dienst in plaats van de aard van het vastgoed. “Dankzij deze bottom-upbenadering krijg je ook een heel andere dynamiek”, aldus Joris Scheers. Zo worden de vijf Vlaamse Administratieve Centra (VAC) in de provinciehoofdplaatsen gebouwd in de nabijheid van de stations. Ze moeten gemakkelijk herkenbaar, goed toegankelijk en laagdrempelig zijn. Dienstverlenende activiteiten, zoals het onthaal en de

Vastgoedbeleid / 17

verschillende balies, maar ook andere stedelijke functies, bevinden zich op de benedenverdieping, waar ze deel uitmaken van het stedelijk leven. “Het eenvoudigste is natuurlijk om die VAC’s zelf te bouwen. Zo kan het hele proces gestuurd worden. Maar ook de VAC’s die gebouwd worden in een PPS-constructie, en die dus niet voor 100% in ons bezit zijn, zijn duidelijk aangestuurd door de overheid”, aldus Joris Scheers.

Brussel is evenwel een ander verhaal. De Vlaamse overheid maakte de keuze om een substantieel deel van de ambtenaren blijvend in Brussel te huisvesten. In Brussel bestaat er vandaag een overaanbod aan kantoorruimte, wat de nood om zelf te bouwen beïnvloedt. Het is bovendien ook niet evident om een stuk grond te verwerven nabij de belangrijke openbare vervoersknooppunten. In Brussel vergt het met andere woorden meer inspanningen om de voorbeeldfunctie op zich te nemen, wat zich in het verleden spijtig genoeg vertaald heeft in weinig inspirerende gebouwen, zoals het Boudewijngebouw waar de diensten van de Vlaamse overheid en het Team Vlaams Bouwmeester zijn gehuisvest.

Naast een luik over het vastgoedbeleid bevat de Vastgoednota ook een beleidsvisie voor de huisvesting van de ambtenaren. In de toekomst zullen ambtenaren, afhankelijk van hun takenpakket, op vijf verschillende plekken kunnen werken: op de centrale diensten in Brussel, in de VAC’s, in een satellietkantoor, thuis of op een hotspot. Ambtenaren zullen hun vast bureau dus inruilen voor een flexibele werkplek, die ze vooraf zullen moeten boeken. De inzet is duidelijk.

Telewerken zit in heel Europa in de lift wegens de maatschappelijke voordelen: minder op en af naar het werk en dus minder stress, minder files en mobiliteitsproblemen en minder milieuvervuiling. Dat vraagt niet alleen om een andere ingesteldheid van de ambtenaren, maar ook om een ander aanbod aan kantoorgebouwen en werkplekken. Bovendien kan op die manier de capaciteit verhoogd worden en bespaard worden op dure vierkante meters. Joris Scheers: “Dit klinkt misschien als toekomstmuziek, maar ook op dit vlak moet de Vlaamse overheid een voorbeeldfunctie vervullen en nieuwe manieren van werken mogelijk maken.”

Het ‘Algemeen beleidskader voor het beheer van vastgoed van de Vlaamse overheid en beleidsvisie voor de huisvesting van ambtenaren op de lange termijn’ werd opgesteld door het Departement Bestuurszaken i.s.m. het Team Vlaams Bouwmeester en het Agentschap Facilitair Management (AFM). Momenteel lopen er nog onderhandelingen over de nota met het Agentschap voor Overheidspersoneel (AGO), het kabinet van minister van Bestuurszaken Bourgeois en de Administratie Financiën en Begroting. Goedkeuring door de Vlaamse regering wordt verwacht in 2010.

18 /

Een goed bouwproject heeft een goede architect nodig, maar ook en vooral een goede bouwheer. Zonder een voorbeeldige opdrachtgever komt er van een project zelden iets terecht. Voor een ontwerper aan de slag kan gaan, moet de opdrachtgever immers eerst precies weten wat hij wil en hoe hij het wil realiseren. Het formuleren van een heldere opdracht, de creatieve dialoog met alle betrokkenen en de organisatie van een goede selectieprocedure behoren tot de kerntaken van de publieke bouwheer. Het bevorderen van goed opdrachtgeverschap is dan ook een belangrijke pijler van het beleid van de Vlaams Bouwmeester.

De stad Antwerpen won de Prijs Bouwheer 2009 in de categorie ‘geïntegreerd project’ voor het Park Spoor Noord van Studio Associato Secchi-Viganò.

3. Goed opdrachtgeverschap

Faire aimer la ville In het kader van het cultureel samenwerkingsakkoord tussen Frankrijk en Vlaanderen is Vlaams Bouwmeester Marcel Smets erin geslaagd het 37ste Atelier Projet Urbain naar Antwerpen te brengen, een primeur voor Vlaanderen. Het Atelier Projet Urbain is een jaarlijks vaksymposium ingericht door het Franse ministerie van Ruimtelijke Ordening. Tijdens zo’n Atelier komen een driehonderdtal hooggekwalificeerde stedenbouwers, landschapsarchitecten en publieke beleidsvoerders gedurende twee of drie dagen naar een stad om er verschillende projecten te bezoeken en voordrachten bij te wonen. Het Atelier wordt gemodereerd door Ariella Masboungi, architecte urbaniste en chef de l’État chargée de la mission projet urbain, zowat het Franse equivalent van de Vlaams Bouwmeester.

Het is een hele eer gaststad te zijn voor zo’n Atelier. De steden moeten immers beantwoorden aan strenge criteria en worden op voorhand zorgvuldig gescreend door Masboungi en haar team. Zo moet er een voldoende kritische massa bestaan aan nieuwe, kwaliteitsvolle realisaties en moet de stad een sterke case kunnen voorleggen op het vlak van vernieuwend en vooruitstrevend beleid. De steden die Antwerpen voorgingen, zoals Barcelona, Lyon, Breda, Birmingham of Genua, zijn dan ook niet van de minste.

“Goede architectuur maak je niet met een goede ontwerper alleen.”

– Marcel Smets Waarom Antwerpen en niet bijvoorbeeld Gent, Mechelen of Leuven? Hoewel ook daar de laatste jaren belangrijke zaken gebeurd zijn, kan men niet heen om de pioniersfunctie die Antwerpen gespeeld heeft op het vlak van stadsvernieuwing.

Antwerpen is een van de eerste Vlaamse steden die architectuur en stadsontwikkeling inzetten om de sociale problemen het hoofd te bieden. Architectuur is er meer en meer een vanzelfsprekendheid. Ariella Masboungi koos voor een Antwerpse editie van het Atelier Projet Urbain omwille van de sterke visie, de strategische aanpak en dynamische stadsbedrijven achter de Antwerpse stadsontwikkelingsprojecten, maar natuurlijk ook voor de ambitieuze architectuur- en stedenbouwprojecten die de stad een nieuwe uitstraling verlenen en stuk voor stuk een antwoord bieden op de hedendaagse uitdagingen waarmee de Europese stad te kampen heeft.

Zo slagen het MAS, de nieuwe woonwijk op het Eilandje en de aanleg van het Park Spoor Noord erin een verlaten havengebied en een oud spooremplacement opnieuw in te lijven in de stad. De acupunctuur-woningbouwprojecten van het Autonoom Gemeentebedrijf Vespa, het Bouwblokkenbeleid, de heropleving van het Schipperskwartier en de Stationswijk en de heraanleg van het Theaterplein zijn dan weer geslaagde pogingen om moeilijke stadsdelen nieuw leven in te blazen. De

/ 19

20 / Jaarverslag 2008-2009 – Thema’s

4 november 2008

Presentatie van de stad Gent op het 8ste ‘Forum des Projets Urbains’, Parijs Op aansturen van Vlaams Bouwmeester Marcel Smets was de stad Gent te gast op het prestigieuze ‘Forum des Projets Urbains’. Zo’n 1.200 vakmensen en beleidsverantwoordelijken uit heel Europa verzamelden zich voor deze hoogdag van kennisuitwisseling over stadsontwikkeling. In 2008 was Gent de enige stad die zich tijdens een ‘atelier stratégique’ uitgebreid mocht voorstellen. Hiermee treedt ze in de voetensporen van Barcelona en Kopenhagen (2007). De stad, die een voorbeeldfunctie bekleed op het vlak van sociale integratie, duurzaamheid en waterintegratie, lichtte er haar plannen en beleidsstrategieën toe voor stadsvernieuwingsprojecten zoals de Oude dokken, de stationswijk of Rabot.

25-26 juni 2009

Atelier Projet Urbain, Faire aimer la ville, Antwerpen Antwerpen was in 2009 gaststad voor het 37ste ‘Atelier Projet Urbain’, een jaarlijks vaksymposium ingericht door het Franse ministerie van Ruimtelijke Ordening. Het Atelier Projet Urbain is een bijzonder prestigieus evenement, dat twee maal per jaar plaatsvindt in een Franse of een Europese stad die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt op het vlak van stadsvernieuwing. Genua, Breda, Barcelona of Birmingham zijn enkele van de steden die Antwerpen voorgingen. Het is een van de belangrijkste erkenningen voor goed opdrachtgeverschap die een stad te beurt kan vallen.

Prijs Bouwheer 2009 Op 25 september 2009 reikte de Vlaams Bouwmeester de vierde editie van de Prijs Bouwheer uit. Met deze tweejaarlijkse prijs wil de Vlaams Bouwmeester hoogstaand stedenbouwkundig, landschappelijk en architecturaal kwaliteitsbeleid bij publieke en semipublieke opdrachtgevers aanmoedigen en belonen. De Prijs Bouwheer 2009 bekroont een bouwheer niet alleen voor zijn realisatie, maar ook en vooral voor het moedige en vaak complexe proces dat eraan voorafging. Door deel te nemen aan de Prijs Bouwheer krijgen bouwheren de kans om met hun realisaties naar buiten te treden en hun expertise en engagement aan te tonen.

De genomineerden en laureaten van de Prijs Bouwheer 2009 ontvingen een voor de gelegenheid ontworpen kunstwerk van Johan De Wilde en een driedaagse studiereis naar Madrid in het voorjaar van 2010. Het logo ‘Prijs Bouwheer 2009’ kunnen zij gebruiken als keurmerk en herkenningsteken voor hun project. Alle genomineerde projecten werden voorgesteld in een speciale publicatie.

8-10 april 2008

Reis naar Kopenhagen met de laureaten van de Prijs Bouwheer 2007 De genomineerden van de vorige editie van de Prijs Bouwheer ontvingen een driedaagse studiereis naar Kopenhagen, die doorging in het voorjaar van 2008.

Dankzij de studiereis komen de bouwheren in aanraking met een van de meest vooruitstrevende steden in Europa op het vlak van architectuur in overheidsopdracht. Maar al even belangrijk aan de reis is dat de opdrachtgevers onderling contacten leggen en expertise uitwisselen. Op die manier is de Prijs Bouwheer tegelijk een uitnodiging voor bouwheren om kennis uit te wisselen en om mee te denken over het bouwbeleid.

Evaluatie Prijs Bouwheer De vierde editie van de Prijs Bouwheer bewijst dat de formule werkt. Steeds meer en betere kandidaturen worden ingezonden. Toch kent de prijs een aantal tekortkomingen. Zo is er weinig belangstelling van de media en bereikt de prijs slechts opdrachtgevers die al vertrouwd zijn met de Vlaams Bouwmeester (en vaak reeds beroep doen op zijn diensten). De communicatie rond de prijs kan dus beter. Een reportage van de genomineerde projecten en de uitzending van de prijsuitreiking op de openbare omroep of de organisatie van bezoekdagen op de Dag van de Architectuur kunnen zorgen voor een ruimer publiek. De prijs zou ook meer ruchtbaarheid kunnen krijgen met de uitreiking van een grote geldsom. Een andere piste is om de prijs open te trekken tot niet-publieke opdrachtgevers. Zo wordt in Nederland de ‘Gouden piramide’ ook aan private opdrachtgevers uitgereikt, een belangrijk evenement dat ook wordt uitgezonden op de nationale televisie.

De prijs mag niet eindigen met de bekroning. Bestaande plannen om de genomineerden te verzamelen in een team van ervaringsdeskundigen, moeten verder uitgewerkt worden. Het netwerk dat opgebouwd wordt dankzij de organisatie van de studiereis is nog te klein om echt impact te hebben. De expertise van de bouwheren kan ingezet worden om mee het kwaliteitsbeleid uit te stippelen en activiteiten te organiseren waarbij ze hun knowhow publiek maken en delen met anderen.

Ook zouden de laureaten een plaats kunnen krijgen in jury’s van de Open Oproep, waardoor de draagwijdte van de prijs nog groter wordt.

Goed opdrachtgeverschap / 21

heraanleg van de Scheldekaaien en de ambitieuze plannen voor een Groene Singel ten slotte, zijn groots opgevatte stedenbouwkundige operaties die de belangrijkste infrastructuuraders, namelijk de rivier en de ring, opnieuw willen betrekken op de stad. Al deze operaties worden gestuurd door het krachtige maar flexibele kader van het Ruimtelijk Structuurplan van Secchi en Viganò.

Antwerpen is ook de eerste Vlaamse stad die een stadsbouwmeester aanstelde, die samen met het Autonoom Gemeentebedrijf Stadsplanning alle operaties in goede banen leidt. Bovendien bestaat er een voortdurende, nauwe samenwerking met de Vlaams Bouwmeester. In Antwerpen is dus een overheid aan het werk die het bouwen aan de stad niet zonder meer overlaat aan de privésector, maar de regie zelf sterk in handen neemt, met als voornaamste doel de stad opnieuw aantrekkelijk te maken voor haar bewoners. Dat heet goed opdrachtgeverschap.

Het thema van het 37ste Atelier Projet Urbain luidde dan ook Faire aimer la ville, wat een vrije vertaling is van de bekende slogan ’t Stad is van iedereen.

Centraal stond de vraag welke initiatieven de stad neemt om het sociaal samenleven te bevorderen. Hoewel Antwerpen sterk getekend is door een moeilijke multiculturele problematiek met niet minder dan 170 nationaliteiten en grote variaties aan wijken met verschillende culturele, sociale, economische en ruimtelijke condities, is ze erin geslaagd met stedelijke projecten het samenleven te stimuleren en opnieuw mensen aan te trekken die in de stad willen komen wonen. Een van de moeilijkste evenwichtsoefeningen hierbij is dat stadsvernieuwing niet mag omslaan in gentrificatie, maar daarentegen moet leiden tot een gezonde mix van verschillende culturen en sociale klassen.

“De architectuurreflex kan je niet dwingend opleggen.

We moeten bouwheren daarentegen besmetten.”

– Marcel Smets Ariella Masboungi selecteerde de sprekers. Naast burgemeester Patrick Janssens, Vlaams Bouwmeester Marcel Smets, Antwerps stadsbouwmeester Kristiaan Borret en de verantwoordelijke voor het stedenbeleid van de stad, Dries Willems, kwamen ook de Franse landschapsarchitect Michel Desvigne en de Italiaanse stedenbouwkundigen Secchi en Viganò toelichting geven bij hun projecten.

Het Atelier Projet Urbain was een onverdeeld succes. Marcel Smets: “Door de organisatie van het prestigieuze Atelier Projet Urbain heeft Vlaanderen en meer bepaald Antwerpen een goede beurt gemaakt in het buitenland. Antwerpen heeft zich op de kaart gezet bij de grote internationale architecten en ingenieursbureaus.

Ze zullen graag in Antwerpen komen werken, wat de stad alleen maar ten goede kan komen. Het rendement van zo’n Atelier valt nauwelijks te berekenen, maar dat het immens is, dat staat vast.”

22 /

“De Vlaams Bouwmeester adviseert de overheid. Het getuigt van een volwassen beleidscultuur als de overheid zich ook laat adviseren”, stelt adjunct Bouwmeester Joris Scheers. Dat is de primaire taak van de Vlaams Bouwmeester: de Vlaamse overheid bijstaan en adviseren over haar architectuurbeleid. Maar al zeer vroeg in zijn ontstaan breidde de Vlaams Bouwmeester die taak uit tot de lokale bouwheren. Elke publieke of semipublieke bouwheer in Vlaanderen kan zich wenden tot de Vlaams Bouwmeester om een beroep te doen op zijn expertise. Het advies bestaat in alle soorten en maten.

Het kan vrijwillig gevraagd worden of vastgelegd zijn per decreet of formele procedures.

Leuven Centraal, de stervormige, cellulaire gevangenis van Ducpétiaux.

4. Advies

Te laat advies voor nieuwe gevangenissen “De vraag om advies te geven voor de nieuwe gevangenissen heeft ons een beetje overvallen”, vertelt Marcel Smets. Gevangenissen zijn immers een bevoegdheid van Justitie, een federaal departement waarvan de procedures lopen via de Regie der Gebouwen. Dat neemt niet weg dat twee van de vier nieuwe gevangenissen en één van de twee forensische centra op Vlaams grondgebied gebouwd moeten worden.

“Stefaan De Clerck, die in 2007 minister van Justitie werd, is zeer begaan met architectuur en hij besefte dat als de gevangenissen in Vlaanderen gebouwd moeten worden, ze ook voldoende kwalitatief moeten zijn.”

De minister contacteerde de Vlaams Bouwmeester en lichtte het programma toe. Daarop organiseerden Justitie en de Regie der Gebouwen een studienamiddag voor meer dan 200 promotoren, architecten en ambtenaren, waarbij het Team Vlaams Bouwmeester een inhoudelijke inbreng deed. Op het programma stond een uitleg over de typologie en de geschiedenis van de gevangenis en werden enkele internationale best practices voorgesteld. Met deze studienamiddag wenste men twee doelen te bereiken. In de eerste plaats informeren. Maar men wilde ook onrechtstreeks duidelijk maken dat het de minister menens is wat betreft architecturale kwaliteit.

“Advies mag geen verplichting zijn. Zoniet creëer je een situatie waarin iemand zich onbehaaglijk voelt. De mogelijkheden moeten open blijven, de discussie moet blijven bestaan.”

– Mario Deputter

De Regie der Gebouwen publiceerde prijsvragen voor twee gevangenissen in Vlaanderen en twee in Wallonië, waarvoor DBFM-consortia zich konden inschrijven. Marcel Smets: “Het gekke was dat toen de prijsvragen uitgeschreven werden, het nog niet duidelijk was over welke sites het ging. Het was dus niet mogelijk voor de architecten om een nota te maken over de architectuur of de stedenbouwkundige visie.” Behalve vertegenwoordigers van Justitie en de Regie der Gebouwen zaten ook Marcel Smets, Joris Scheers en architect Marc Dubois in de selectiecommissie voor de Vlaamse gevangenissen. De jury kon maximaal vijf consortia selecteren, die dan de taak kregen om op één of meerdere plekken een offerte in te dienen. “Tot ons groot genoegen mochten we vaststellen dat nogal wat consortia zich hadden omringd met goede architecten. Architectuur was een item geworden. Wat dat betreft waren we geslaagd in onze opzet.”

Tot zover de positieve kant van het verhaal. Want toen de Vlaams Bouwmeester geconfronteerd werd met het lastenboek opgesteld door de Regie der Gebouwen,

/ 23

24 / Jaarverslag 2008-2009 – Thema’s

Advies op Vraag Advies op Vraag wordt hoofdzakelijk verleend aan lokale bouwheren. Dat kunnen steden en gemeenten zijn, maar ook alle verenigingen en organisaties die voor minstens 50% gesubsidieerd zijn door de overheid, zoals theatergezelschappen, kunstencentra, OCMW’s, kerkfabrieken of hogescholen en universiteiten. De vraag naar advies bestaat in verschillende gradaties.

Het kan gaan om bijstand bij het formuleren van een projectdefinitie, het screenen van het patrimonium, het aanstellen van een projectregisseur, het selecteren van een studiebureau, het samenstellen van een jury of het organiseren van een wedstrijd. Vaak leidt de vraag tot advies tot een meer innige samenwerking zoals een Open Oproep. Het is van belang dat de vraag tot advies in een zo vroeg mogelijk stadium wordt voorgelegd.

Soms gebeurt het dat er advies gevraagd wordt op het moment dat de bouwvergunning reeds is aangevraagd.

De meerwaarde van de Vlaams Bouwmeester is op dat moment klein tot onbestaande, aangezien het de collega’s van ruimtelijke ordening zijn die de vergunning gewoon goed- of afkeuren.

Advies Jury en selectie De keuze van de juiste ontwerper voor een welbepaalde ontwerpopdracht speelt een cruciale rol in een bouwproces. Alle departementen en agentschappen van de Vlaamse Overheid en de lokale overheden kunnen op vrijwillige basis deelnemen aan de Open Oproep door de selectieprocedure voor ontwerpers in handen te leggen van de Vlaams Bouwmeester. Maar ook buiten de Open Oproep kan de Vlaamse Bouwmeester advies verlenen bij het voordragen van ontwerpers of projectregisseurs, het deelnemen of samenstellen van jury’s en de mogelijke procedures die gevolgd kunnen worden om te komen tot kwalitatieve resultaten. De aard van het advies wordt bepaald door het ambitieniveau van de opdrachtgever, de beschikbare tijd of het beschikbaar budget en de kwaliteit van het voortraject.

Zo zal de Vlaams Bouwmeester zelf in een jury zetelen als hij ook betrokken was bij de opmaak van het bestek.

Hij wenst niet te selecteren op een ambitieniveau dat hij niet zelf heeft mee kunnen sturen. Door de grote vraag aan de Vlaams Bouwmeester wordt steeds vaker beslist om niet zelf in de jury te zetelen maar om externe juryleden in te schakelen. Het belangrijkste is dat het bestek en de projectdefinitie goed zijn geformuleerd.

Formaliseren van het advies Hoe organiseer ik een wedstrijd? Hoe stel ik een jury samen? Hoe formuleer ik een projectdefinitie? Hoe maak ik een bestek op? Wat zijn goede selectiecriteria? Welke honoraria moeten toegewezen worden aan de architecten? Wat is een masterplan? Wat is een beeldkwaliteitsplan? Na jaren van adviesverlening blijkt

dat steeds dezelfde vragen en problemen opduiken bij lokale opdrachtgevers. Er bestaat een grote nood aan kennis en uniforme instrumenten om processen te kunnen afhandelen. De Vlaams Bouwmeester stelde een document op dat duidelijk uitlegt hoe een bouwheer een wedstrijd kan organiseren. Het idee rijpt bij de Vlaams Bouwmeester om dit meer systematisch uit te werken.

Advies in het kader van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening Het besluit van de Vlaamse regering van 5 mei 2000 (gewijzigd op 24 juli 2009) bepaalt een aantal gevallen waarin een project, voorafgaandelijk aan het indienen van een stedenbouwkundige vergunning, ter advies moet voorgelegd worden aan de Vlaams Bouwmeester. Dit is verplicht indien het gaat om nieuwbouw of herbouw van gebouwen met een vloeroppervlakte groter dan 10.000 m2 of de nieuwbouw of herbouw van spoorwegbruggen, bruggen voor gemotoriseerd verkeer of viaducten. Verder kunnen indieners van een vergunning, maar ook de gemachtigde/gewestelijke stedenbouwkundige ambtenaar steeds advies aan de Vlaams Bouwmeester vragen.

Gevangenissen De federale overheid plant de bouw van vier nieuwe gevangenissen en twee forensische centra, waarvan de helft op Vlaams grondgebied. De minister van Justitie van de federale regering wendde zich tot de Vlaams Bouwmeester met de vraag te zetelen in de adviescommissies die de consortia selecteert die instaan voor zowel ontwerp, bouw, financiering, onderhoud als uitbating van de instellingen (DBFMO). Hoewel er goede ontwerpers zijn geselecteerd voor de gevangenissen, laat de gevolgde procedure heel wat te wensen over en schieten de lastenboeken duidelijk tekort. Ook was de projectdefinitie niet helder en ambitieus genoeg. De Vlaams Bouwmeester werd veel te laat betrokken bij dit proces.

Inhaaloperatie sportinfrastructuur Voor de inhaalbeweging van de sportinfrastructuur konden Vlaamse steden en gemeenten zich kandidaat stellen om nieuwe sporthallen of nieuwe sportvelden aan te leggen. Hieraan zijn een aantal juridische, financiële, maar ook stedenbouwkundige voorwaarden verbonden. De Vlaams Bouwmeester zetelt samen met Bloso, de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) en het departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media in de selectieadviescommissie die de kandidaten voordraagt aan de regering. Een eerste cluster kunstgrasvelden is reeds aanbesteed. De tweede cluster kunstgrasvelden en de cluster sporthallen komen in de loop van 2010 op de markt.

Advies / 25

bleek dat de architectuur en de interne organisatie van de gevangenissen reeds zeer gedetailleerd en dwingend waren omschreven. Het liet geen speelruimte voor de architecten. Het vooruitzicht om nieuwe gevangenistypologieën te ontwikkelen, zoals dat met de scholen of de woonzorgcentra wel gebeurt, werd in de kiem gesmoord.

“Het enige dat we konden doen, was goede architecten selecteren. Maar dan kan je nog zo’n goede architect zijn, als de opdracht niet goed geformuleerd is, kan je niet tot goede architectuur komen.” De vraag om advies kwam dus veel te laat.

“Wat je binnen een organisatie achterlaat, is meer dan het advies alleen. Wat minder zichtbaar is, is het initiëren van een architectuurcultuur. Kennisoverdracht is een van onze belangrijkste investeringen.”

– Mario Deputter

Voor de twee forensische centra in Gent en Antwerpen kon de Vlaams Bouwmeester wel advies verlenen. Voor Gent werd de Vlaams Bouwmeester evenwel pas in het proces betrokken op het moment dat de bouwvergunning reeds aangevraagd was. “Wij hadden vele aanmerkingen op het ontwerp, vooral op de visie op wat een forensisch centrum vandaag kan zijn. Kan je dat niet iets vriendelijker maken? Kan je dat niet meer maatschappelijk en landschappelijk integreren?” De verantwoordelijke ambtenaar van stedenbouw volgde de Vlaams Bouwmeester in zijn negatief advies en weigerde de bouwvergunning. “Dat heeft een grote rel veroorzaakt. Er zijn immers dringend nieuwe plaatsen nodig. Bijgevolg, en om niet te veel tijd te verliezen, hebben we samen met de architecten onderzocht op welke manier we het ontwerp konden bijstellen, zodat het alsnog uitgevoerd kon worden.”

De commotie is niet voor niets geweest. “Want wat stellen we nu vast? Onze aanpak heeft een positief effect gehad.” In Antwerpen stonden ze nog niet zo ver met het ontwerp en heeft het DBFM-consortium de kans gegrepen zeer vroeg advies in te winnen bij de Vlaams Bouwmeester. Momenteel is het Team Vlaams Bouwmeester nauw betrokken bij het ontwerp van het forensisch centrum op Linkeroever. “We trachten nu de eigendomsgrenzen uit te breiden om de instelling beter te integreren in het landschap.” Het oorspronkelijke ontwerp was een koude gevangenis achter prikkeldraad. Nu krijgt het gebouw meer ruimte zodat het geen aanstootgevend object in het landschap wordt. Marcel Smets: “Wanneer men ons voldoende op tijd komt consulteren, dan kunnen wij ook proberen om de dingen zo goed mogelijk te krijgen. Als achteraf alles al vastligt, kunnen we alleen nog maar vaststellen, en dat is niet altijd even gunstig.”

26 / Jaarverslag 2008-2009 – Thema’s

Inhaaloperatie schoolinfrastructuur De Vlaams Bouwmeester adviseerde School Invest en Fortis Real Estate op hun vraag over mogelijke procedures voor de aanstelling van architecten voor de projecten uit de inhaalbeweging die geen modelproject zijn. De procedure die naar voren werd geschoven is die van een beperkte architectuurwedstrijd per bundel van schoolprojecten waarbij geput wordt uit een pool van ontwerpers.

Advies Milieueffectenrapport Om een Ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) of een bouwproject vergund te krijgen, kan het nodig zijn dat er een Milieueffectenrapport (MER) moet opgemaakt worden (respectievelijk een planMER en een projectMER) dat de effecten onderzoekt van een project op de meest diverse domeinen, zoals verkeer, bodem, milieu, geluid, flora en fauna, enzovoort. De MERcel van de Vlaamse overheid beslist aan welke instanties advies gevraagd wordt: lokale of provinciale besturen, de dienst leefmilieu of mobiliteit, belangenverenigingen, infrastructuurbeheerders, enzovoort. Deze adviezen zijn telkens toegespitst op één specifieke sector of thema, zonder rekening te houden met de integrale samenhang van het project. Vaak is het zo dat wanneer een aantal disciplines hun advies gegeven hebben, er van de samenhang binnen het ontwerp niet veel meer overblijft. Het ontwerp wordt herleid tot de middelmaat. Dergelijke benadering om milieueffecten te beoordelen is te technocratisch en op lange termijn onhoudbaar. Het advies van de Vlaams Bouwmeester, dat in specifieke dossiers gevraagd wordt, bestaat erin de verschillende sectorale verzuchtingen van in het begin in het plan te integreren. Ruimtelijke kwaliteit moet bekeken worden als een integraal gegeven. Het is niet een van de sectorale disciplines naast leefmilieu, mobiliteit of bodemgesteldheid. Het ‘geïntegreerde project’ betrekt de plannen van in het begin op de verschillende disciplines. Wanneer er bijvoorbeeld een weg aangelegd moet worden, kan volgens het MER blijken dat er geluidsschermen nodig zijn om de geluidsoverlast te temperen. Dat kan een nefaste invloed hebben op de landschappelijke kwaliteit van de weg. Hieraan kan verholpen worden door de problematiek van geluidsoverlast van in het begin te voorzien in het ontwerp in plaats van achteraf schermen te moeten plaatsen die het landschap verstoren.

Advies binnen de Stuurgroep VAC De PMV (Participatiemaatschappij Vlaanderen) is gemandateerd door de Vlaamse regering om de procedures te voeren voor de VAC’s van Leuven, Brugge en Gent. Deze VAC’s worden gebouwd in een publiekprivate samenwerking waarbij de Vlaamse overheid de kantoren huurt van een vennootschap waar PMV

aandeelhouder van is. Het Team Vlaams Bouwmeester is nauw betrokken en zetelt in de stuurgroep die deze projecten begeleidt. Voor Leuven en Brugge zijn inmiddels adviezen gegeven. Leuven wordt intussen gebouwd en zal in 2011 klaar zijn. Voor Brugge en Gent zijn de procedures nog lopende.

Stadscontracten De Vlaamse regering sloot met de dertien centrumsteden een ‘stadscontract’ af, waarbij stadsvernieuwingsprojecten van de steden financieel en administratief ondersteund worden. Het Team Vlaams Bouwmeester zetelt er als kwaliteitsbewaker, maar slaagt er niet altijd in die rol naar behoren te vervullen. In vele gevallen zijn de stadscontracten herleid tot een briefing van het procesverloop bij alle betrokken partners. Inhoudelijke terugkoppeling ontbreekt.

Verankering van kwaliteitsgaranties voor PPS Steeds meer bouwprojecten van de Vlaamse overheid worden gerealiseerd binnen een publiekprivate samenwerking (PPS) of een DBFM-contract (Design-BuildFinance-Maintenance). Voor de Vlaams Bouwmeester is dat problematisch omdat de overheid haar rol als bouwheer – en dus als bewaker van kwaliteit – uit handen geeft. De Vlaams Bouwmeester verliest zijn courante modellen en instrumenten om tot kwaliteit te komen. Daarom moeten er nieuwe instrumenten ontwikkeld worden die toelaten om ook bij PPS-contracten te wegen op de procedure en het ontwerp. Hiertoe belegde de Vlaams Bouwmeester een drietal vergaderingen met het Kenniscentrum PPS, een dienst binnen de Vlaamse overheid die instaat voor de kennisopbouw en de procesbegeleiding van PPS-bouwprojecten. Totnogtoe zonder voldoende resultaat, omdat juridische, financiële en procesmatige problemen van PPScontracten nog steeds meer belang wordt toebedeeld dan kwaliteit. Het Team Vlaams Bouwmeester schreef ondertussen een studieopdracht uit om kwaliteit beter te kunnen waarborgen in PPS-projecten.

Advies Kunst in Opdracht Opdrachtgevers die kunst willen integreren in hun project kunnen voor advies terecht bij de kunstcel van de Vlaams Bouwmeester. Dit geldt zowel voor projecten die binnen het decreet op de integratie van kunst in overheidsgebouwen vallen als voor projecten die daar buiten vallen. Op basis van de opgebouwde ervaring tijdens de voorbije jaren heeft de kunstcel een stappenplan uitgewerkt, waarvan de grote lijnen bij elk kunstproject worden gevolgd. De aanpak van elke kunstopdracht afzonderlijk wordt echter samen met de betrokken actoren op maat van het project geschreven.

Advies / 27

Advies kunst en rotondes In 2007 publiceerde de kunstcel Cahier #1. Rond punt.

Over verkeersrotondes als context voor kunst. In deze reeks belicht de kunstcel aspecten van beeldende kunst in de openbare ruimte vanuit een zo breed mogelijke – algemeen maatschappelijke en culturele – invalshoek. Het Cahier stelt het plaatsen van kunstwerken op rotondes in vraag. Een kunstwerk op een rotonde, zo is de teneur, is eigenlijk een zonevreemd ding, ligt geïsoleerd in het midden van de weg en kan je eigenlijk niet beschouwen. Bovendien worden meer en meer wegen ontworpen als een geïntegreerde project en als onderdeel van een landschappelijk geheel.

Daarin kan enkel plaats zijn voor kunst vanuit een integrale benadering. Als gevolg van deze publicatie en vanwege een verscherpte aandacht bij het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) voor de artistieke invulling van verkeersrotondes, schreef AWV een nieuwe dienstorder betreffende de inrichting van rotondes met een kunstwerk. Zonder positief advies van de kunstcel gaat AWV geen concessieovereenkomst aan met een stad of gemeente voor de plaatsing van een kunstwerk. Waar het wel kan, tracht de kunstcel de steden en gemeentes zoveel als mogelijk te begeleiden in hun zoektocht naar het juiste kunstwerk en hun bij te staan bij de oprichting van een selectiecommissie.

Evaluatie decreet geïntegreerde kunst De ontwerpnota ‘Aanzet tot een Kunstopdrachtenbeleid’ schetst het kader van het decreet over geïntegreerde kunst, de werking en aanpak van de kunstcel en biedt suggesties voor een aanpak van knelpunten.

Een van die knelpunten is de steeds groeiende stroom aan aanvragen om de selectie van kunstwerken te begeleiden. Moet de kunstcel al deze aanvragen blijven bedienen, of moeten er andere structuren worden bedacht? De nota wordt verder uitgewerkt in 2010.

De komst van de nieuwe Bouwmeester en de nieuwe klemtonen die hij zal leggen, zullen mee vorm geven aan een nieuw beleid.

Decretale verankering van de Vlaams Bouwmeester Tien jaar na zijn ontstaan is de Vlaams Bouwmeester zijn pioniersperiode ontgroeid. De Vlaams Bouwmeester heeft zich onmisbaar en noodzakelijk gemaakt in het Vlaamse landschap. Toch is de werking van de Vlaams Bouwmeester niet decretaal verankerd.

Dat wil zeggen dat de Vlaamse regering in principe op elk moment de Vlaams Bouwmeester gewoon kan afschaffen. Om de continuïteit te waarborgen, werkte adjunct Bouwmeester Joris Scheers een voorstel uit voor de decretale verankering van de Vlaams Bouwmeester. Het is van belang hiertoe slechts een minidecreet goed te keuren dat enkel het ‘instituut’

(met name de figuur en een Team Vlaams Bouwmeester) verankert. Dit zou volgens de beleidsnota van de bevoegde minister Bourgeois deze legislatuur gebeuren.

Nieuwe Bouwmeester In juni 2010 loopt het mandaat van Vlaams Bouwmeester Marcel Smets op zijn einde en moet er een nieuwe Bouwmeester aangeduid worden. Een commissie met daarin Marcel Smets en Joris Scheers, de vorige Bouwmeester bOb Van Reeth, de secretaris-generaal van Bestuurszaken Luc Lathouwers en de Nederlandse Rijksbouwmeester Liesbeth van der Pol, bereidde de selectie voor. Ze schetste een profiel waaraan de nieuwe Bouwmeester moet beantwoorden en legde de procedure vast. Architecten uit het veld konden zich kandidaat stellen. Daarnaast werd er ook een headhuntersbureau aangesteld om op zoek te gaan naar geschikte kandidaten. Na het vinden van de juiste kandidaat stelt een specifiek daartoe aangestelde jury een Bouwmeester voor, waarna die keuze in de eerste helft van 2010 bekrachtigd wordt door de Vlaamse regering.

28 /

Een goed project staat of valt met een degelijk voortraject. Voor een aantal complexe projecten die in de steigers staan, doet de overheid een beroep op de Vlaams Bouwmeester om het voortraject te begeleiden.

Vaak hanteren die complexe projecten vernieuwende samenwerkingsverbanden tussen de publieke en de private sector. Zulke formules zijn nog relatief jong en er bestaan nog geen geijkte instrumenten om ze in goede banen te leiden. De inhaalbeweging van de scholenbouw is een van de eerste grootschalige DBFM-programma’s waar architecturale kwaliteit hoog op de agenda staat. Ze is daarom een belangrijk precedent van een nieuwe manier van bouwen.

De fotografieopdracht in het kader van Studio Open School.

5. Voortrajecten

De school van de toekomst “De inhaalbeweging van de scholenbouw is een unieke kans om de school van de eenentwintigste eeuw te bouwen.” Marcel Smets heeft van het bouwen van de ‘school van de toekomst’ een van de speerpunten van zijn beleid gemaakt. En de ambities liggen torenhoog. “De geschiedenis kende een aantal historische scholenbouwcampagnes, denk aan de neogotische katholieke instellingen of het modernisme in de athenea. Die scholen zijn zeer herkenbaar. Het zijn grote golven die het landschap bepalen. Ze hebben het leven beheerst van hele generaties die er naar school zijn gegaan. Nu staan we weer op de drempel van zo’n historisch moment. Er zijn niet veel periodes in de geschiedenis waar men op vijf jaar tijd 211 scholen wil bouwen.

We moeten dat dus goed doen. De nieuwe scholen moeten kenmerkend zijn.”

“Al onze acties – de modelprojecten, de masterplannen, de studies, de publicaties – hadden indirect tot doel om de private partner te overtuigen van het belang van architecturale kwaliteit en ons mee te betrekken in de selectie van de ontwerpers. En dat is gelukt.”

– Marcel Smets Een hele resem initiatieven van de Vlaams Bouwmeester moest het pad effenen om die ambities ingang te doen vinden. Twee edities van Studio Open School lieten de studenten van de Vlaamse architectuurscholen mee nadenken over de school van de toekomst. Geleide bezoeken met de opeenvolgende ministers van Onderwijs – Frank Vandenbroucke en Pascal Smet – aan een aantal exemplarische schoolgebouwen in Vlaanderen toonden aan dat kwalitatieve architectuur een meerwaarde betekent die niet per se meer moet kosten. Op de Dag van de Architectuur legden de Vlaams Bouwmeester en het VAi bussen in om het grote publiek te laten kennismaken met een aantal opmerkelijke nieuwe schoolgebouwen. Talrijke studiedagen over de school van de toekomst of over het bouwen van energiezuinige scholen zorgden voor verdieping bij een professioneel publiek. Ontwerpers die zich inschreven voor een Open Oproep voor een schoolgebouw kregen op contactdagen een briefing over de uitdagingen waarvoor de school van de toekomst staat. Daarnaast verschenen er nog een aantal belangrijke publicaties. De school als ontwerpopgave brengt vernieuwende scholenbouw van de voorbije tien jaar in kaart. In De school als bouwheer trachtte de Vlaams Bouwmeester de schooldirecties concreet bij te staan om de rol van opdrachtgever zo goed mogelijk te vervullen. Het Dossier Scholenbouw, een gebalde presentatie van de uitdagingen waarvoor de inhaalbeweging staat, richtte zich tot alle stakeholders en werd gratis naar alle schooldirecties verstuurd. De kunstcel ten slotte, publiceerde de studie

/ 29

30 / Jaarverslag 2008-2009 – Thema’s

Inhaalbeweging scholenbouw De inhaalbeweging van de scholenbouw verloopt via een alternatieve financiering (DBFM). De private investeerder, Fortis Real Estate, staat in voor het ontwerp, de bouw, de financiering en het onderhoud van 211 nieuwe schoolgebouwen in Vlaanderen. Een dochtermaatschappij van het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs (AGIOn) – de NV School Invest – participeert voor 25% in de vennootschap. Een commissie met onder meer vertegenwoordigers van de onderwijsnetten, AGIOn en de Vlaams Bouwmeester, selecteerde in 2006 211 projecten binnen het vooropgestelde bedrag van 1 miljard euro die in aanmerking komen voor het DBFM-programma. Voor 29 modelprojecten wordt de mogelijkheid geboden om de architecten te selecteren via een aangepaste procedure van de Open Oproep. Daarnaast werden negen masterplannen opgemaakt voor scholen met een complexe stedenbouwkundige problematiek.

Om de architecten te selecteren voor de gewone projecten, bereidde het Team Vlaams Bouwmeester een oproep voor kandidatuurstelling voor pools van ontwerpers voor. Om de selectie zo efficiënt mogelijk te laten verlopen, zouden de scholen in de loop van 2010 op basis van omvang en moeilijkheidsgraad van de opgave gegroepeerd worden per cluster en aanbesteed aan vijf architectenbureaus uit de pools. De vijf bureaus dingen dan via een minicompetitie voor één project naar de opdrachten van de hele bundel scholen. Eén architectenbureau zal dus meteen meerdere scholen moeten tekenen. Over de procedure om via een kwalitatieve preselectie de ontwerpers te bepalen voor de pools, bestond wegens procedurerisico geen bereidheid.

De vijf teams zullen aangewezen worden via loting.

Missing links De Vlaamse overheid wil de komende jaren een twintigtal ‘missing links’ – ontbrekende schakels en knelpunten in het wegennet – wegwerken. Een aantal van deze missing links – zoals de Kempense noord-zuidverbinding, de N60 in Ronse en de AX in Zeebrugge – worden via een DBFM-contract met Via-Invest versneld ontwikkeld. De Vlaams Bouwmeester is betrokken bij de opmaak van het bestek en staat in voor de kwaliteitsbewaking. De samenwerking met het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) en Via-Invest maakt een begin met het aftasten van de mogelijkheden om binnen een DBFM-contract tot ruimtelijke kwaliteit te komen.

Monumentenbeurs De Vlaams Bouwmeester startte gesprekken op met het Agentschap RWO Onroerend Erfgoed over de zogenaamde ‘Monumentenbeurs’, een voorstel van de Vlaams Bouwmeester om eigenaars van onroerend

erfgoed actief te begeleiden in hun zoektocht naar een nieuwe bestemming. Dankzij een gepaste bestemming hoeft het erfgoed niet langer leeg staan, wordt het behoed voor verval en kan het rendabel worden. Een deel van het budget dat besteed wordt aan de premies voor de bescherming zou dan kunnen gaan naar de ontwerpers die een nieuwe visie uittekenen voor het monument. Dat idee ligt moeilijk en de Monumentenbeurs is dan ook nooit uit de startblokken geraakt.

Toch staat het idee ingeschreven in de beleidsnota van minister Bourgeois. Sinds de verkiezingen van 2009 zijn Bestuurszaken en Onroerend erfgoed de bevoegdheid van hetzelfde ministerie en bestaat er goede hoop dat er opnieuw schot in de zaak komt.

Vlaams Archiefhuis De Vlaams Bouwmeester kreeg begin 2008 van de Vlaamse regering de opdracht om een studie uit te voeren ter voorbereiding van de oprichting van een ‘Vlaams Archiefhuis’ voor de permanente bewaring en publieksgerichte ontsluiting van het statische archief van Vlaamse overheidsinstellingen. Het Team Vlaams Bouwmeester schreef een opdracht uit die werd toegekend aan Inge Bertels. Zij bracht nationale en internationale voorbeelden van toonaangevende archivalische architectuur (zowel renovatie, nieuwbouw als een combinatie van beide) in kaart. Dit ging gepaard met een literatuurstudie over de specifieke vereisten waarmee bij het optrekken of inrichten van zo’n archiefgebouw rekening moet worden gehouden. In de eerste helft van 2009 organiseerden het TeamVlaams Bouwmeester en de archiefdienst van het kabinet Bestuurszaken een workshop rond de studie, die nieuwe problemen aan de licht bracht, met name de vraag welke archieven een plaats moeten krijgen in het Archiefhuis.

Na de verkiezingen dat jaar schoven de ministers van Bestuurszaken en Cultuur het idee naar voren van een Vlaams Audiovisueel Archiefinstituut, met onder meer de digitale beeldarchieven van de VRT, dat ingeplant zou worden op de Waalse Krook in Gent. Dit nieuwe gegeven leidde tot de vraag naar de mogelijkheid om het Archiefhuis eveneens op deze site onder te brengen. Hierover is tot op heden nog geen definitieve beslissing genomen.

Herinneringspark In het kader van de herdenking van ‘100 jaar Groote Oorlog’ nam de Vlaamse regering het initiatief een ‘Herinneringspark’ op te richten in de Westhoek. De bedoeling is om via een aantal ingrepen in het landschap een blijvende herinnering aan de Eerste Wereldoorlog tot stand te brengen. De Vlaams Bouwmeester organiseerde in 2008 een Open Oproep voor de opmaak van een geïntegreerde conceptvisie. De laureaat krijgt vanaf begin 2010 een jaar de tijd om het project verder uit te werken. Het Herinneringspark kan dan vanaf 2011 gradueel gerealiseerd worden.

Voortrajecten / 31

Schoolvoorbeelden, waarin werd onderzocht op welke manier kunst een plaats kan krijgen op school.

Ook achter de schermen gebeurde er heel wat. Omdat de aanstelling van een private partner voor het DBFM-contract lang op zich liet wachten – de opdracht werd pas eind mei 2009 gegund aan Fortis Real Estate – verkreeg de Vlaams Bouwmeester in 2006 dat 29 scholen werden geselecteerd als ‘modelprojecten’. Die zouden apart gegund worden via de procedure van de Open Oproep. De financiering van de kosten van de Open Oproep, met name de vergoeding van de laureaten, zou gebeuren door een apart budget uit de begroting van de onderwijsmiddelen. “De modelprojecten zijn geselecteerd op basis van de ambitie van de school”, vertelt Anne Malliet, projectcoördinator schoolgebouwen. Dat kan een pedagogisch project zijn, een sterke visie over duurzaamheid, of een beoogde synergie met andere infrastructuren, zoals bijvoorbeeld een school die de nabijheid opzoekt van sportinfrastructuur. “Dankzij de procedure van de Open Oproep kan voor deze scholen de lat veel hoger worden gelegd. Er is meer tijd voor selectie, er is een garantie op architecturale kwaliteit en jonge bureaus krijgen de kans om zich te bewijzen met vernieuwende ontwerpen.”

Daarnaast nam de Vlaams Bouwmeester het initiatief om negen scholen uit het DBFM-programma te omkaderen met een masterplan. “Uit de ingediende dossiers bleek immers vaak een gebrek aan een doordachte voorbereiding van de projecten.

Cruciale vragen over de samenhang, de beheersbaarheid en de toekomstige ontwikkelingsmogelijkheden van een schoolsite kwamen nauwelijks aan bod. De meeste realisaties bleven dan ook beperkt tot het ad hoc vervangen van een gebouw of toevoegen van een nieuwe vleugel aan een bestaande schoolsite”, stelt Anne Malliet. Door de uitwerking van een masterplan kunnen de uitbreidingen gekaderd worden binnen een duurzame langetermijnvisie op de ontwikkeling van de volledige site van een school. Zo onderzocht een masterplan voor het Stedelijk Instituut voor Sierkunsten en Ambachten (SISA) in Antwerpen hoe een uitbreiding van de school kan omgaan met de beschermde gebouwen uit de jaren 1930 van architect Van Averbeke. Ook voor het vrije onderwijs in Beringen werd een masterplan opgemaakt. Om een klassiek watervalsysteem te vermijden wil de schooldirectie de ASO- en TSO-afdelingen onderbrengen op één campus in het centrum van Beringen. Het architectenbureau HUB onderzocht hoe de bestaande afzonderlijke campussen gecentraliseerd kunnen worden en op welke manier de vrijgekomen terreinen opnieuw ontwikkeld kunnen worden.

“Dankzij de Open Oproep kan voor de model­ projecten de lat veel hoger worden gelegd.”

– Anne Malliet Ook voor de selectie van de ontwerpers voor de gewone projecten zal de Vlaams Bouwmeester in de selectiecommissie zetelen, naast vertegenwoordigers van Fortis Real Estate, AGIOn en de onderwijsnetten. In de loop van 2010 zal de commissie van start gaan met de toewijzing van de clusters aan de ontwerpers. Binnen de mogelijkheden van het DBFM-contract is tot het uiterste gegaan om kwaliteit binnen de loodsen in de procedure. De draagwijdte en de inzet van de inhaaloperatie zijn daarom groter dan de scholenbouw alleen. Het is een testcase voor het binnenbrengen van architecturale kwaliteit binnen de contouren van een publiekprivate samenwerking.

32 /

De Vlaamse overheid is georganiseerd in een structuur van dertien beleidsdomeinen, die elk op zich onderverdeeld zijn in een departement en een aantal verzelfstandigde agentschappen. Deze agentschappen verwierven een grote mate van autonomie, die ongetwijfeld nuttig kan zijn voor het functioneren en het intern beheer. Tegelijk kan deze autonomie ook leiden tot een versnipperd beleid, zonder veel aandacht voor een overkoepelende visie over de agentschappen heen. Aan de hand van een aantal cruciale samenwerkingsakkoorden met overheidsinstellingen die instaan voor infrastructuur, erfgoed, onderwijs of vastgoed, slaagt het Team Vlaams Bouwmeester erin de schakel te vormen tussen de verschillende bevoegdheden en een ge誰ntegreerd beleid op poten te zetten.

De Scheldebrug in Temse van Ney & Partners.

10. Team

Interview met adjuncten Linda Boudry en Joris Scheers Jullie hebben beiden een verleden in de administratie. Linda Boudry startte als projectleider binnen de Vlaamse overheid het Team Stedenbeleid op. Joris Scheers was van 2003 tot 2007 afdelingshoofd van Monumenten en Landschappen. Dat is wellicht geen toeval. Moet een adjunct gehard zijn in de wereld van de administratie?

Joris Scheers: De Vlaams Bouwmeester is een heel specifieke organisatie binnen de Vlaamse overheid. [Joris Scheers tekent twee vendiagrammen die elkaar snijden in een deelverzameling.] De figuur van de Bouwmeester bevindt zich in het eerste vendiagram. De Bouwmeester is weggeplukt uit de wereld van de architectuur. Dat is een goede zaak, want de overheid heeft nood aan een externe, onafhankelijke en kritische blik. De tweede verzameling is de wereld van de overheidsadministratie. Het zijn twee zeer verschillende werelden, maar je moet je ei leggen in de deelverzameling, in dat raakvlak tussen de twee werelden. De meerwaarde van een organisatie zoals de Vlaams Bouwmeester ligt in het feit dat je twee werelden combineert: een Bouwmeester uit het veld, die bijgestaan wordt door iemand die gehard is in de administratie. En dat is vandaag de adjunct.

Linda Boudry: Ik ben het daar niet helemaal mee eens. Ik denk dat we beiden een goede adjunct zijn geweest, maar voor mij maakt het niet uit of de adjunct van binnen of buiten de administratie komt. Dat is geen garantie op zich, ik kan me een hele resem figuren bedenken die goede ambtenaren zijn, maar die niet zouden functioneren in zo’n team.

“Wij doen niet aan architectuur met onze hand­ schoenen aan, wij staan met ons botten in het slijk.”

– Linda Boudry

Joris Scheers: De adjunct moet voldoende fingerspitzengefühl hebben. Hij moet beschikken over een netwerk en moet de gevoeligheden die leven in de administraties door en door kennen.

Linda Boudry: Er waren bij mijn start heel wat problemen op het vlak van het respecteren van administratieve regels en procedures. Dat zorgde voor behoorlijk wat wrevel. Doordat ik als voormalig projectleider bij Stedenbeleid de administratie op dat vlak door en door kende, is alles beetje bij beetje rechtgetrokken. Maar die taak combineren met mijn inhoudelijke opdracht als adjunct was bij tijd en wijlen te zwaar. Toen ik vertrok bij de Vlaams Bouwmeester werd mijn job als adjunct opgesplitst in twee jobs. Enerzijds die van adjunct, anderzijds die van bestuurscoördinator. De bestuurscoördinator, Tania Hertveld, heeft de

/ 53

54 / Jaarverslag 2008-2009 – Thema’s

Nieuwe adjunct Vlaams Bouwmeester Op 31 oktober 2008 verliet adjunct Linda Boudry het Team Vlaams Bouwmeester om de leiding te nemen van het Kenniscentrum Vlaamse Steden.

Joris Scheers volgde Linda Boudry op als adjunct Vlaams Bouwmeester. Joris Scheers was van 2003 tot 2007 afdelingshoofd van Monumenten en Landschappen. In 2007 werd hij bij Bestuurszaken verantwoordelijk voor het vastgoedbeleid van de Vlaamse overheid.

Bestuurscoördinator Vanaf november 2008 werd de nieuwe functie van bestuurscoördinator gecreëerd. Bestuurscoördinator Tania Hertveld coördineert de werking van het Team Vlaams Bouwmeester, staat in voor de personeelszaken en het financiële, juridische en administratieve beheer. Vandaag gebeurt dat nog samen met Joris Scheers, die naast adjunct Bouwmeester ook afdelingshoofd van het Team Vlaams Bouwmeester is. Samen vormen ze de link tussen het Team Vlaams Bouwmeester en de Vlaamse overheid. De leiding van het Team komt zo in handen van het trio Bouwmeester-adjunct Bouwmeester/afdelingshoofd-bestuurscoördinator.

Communicatieverantwoordelijke Bij het vertrek van Stijn Devleeschouwer naar AG Stadsplanning Antwerpen kwam er een plaats vacant, die werd ingevuld door een communicatiedeskundige.

Kathelijn Vanhaute werkte een communicatiestrategie uit voor de Vlaams Bouwmeester en coördineert de communicatie naar professionelen en het grote publiek.

Infrastructuurcel Matthias Blondia en Annelies Van der Donckt zijn vanaf september 2008 gedetacheerd van het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) naar het Team Vlaams Bouwmeester om binnen de infrastructuurcel te werken aan projecten met betrekking tot wegeninfrastructuur.

Cel Scholenbouw Sinds 2006 stelt het Agentschap voor Infrastructuur in het Onderwijs (AGIOn) een budget ter beschikking om, voor de duur van de inhaalbeweging van de scholenbouw, twee voltijdse krachten aan te werven om de inhaalbeweging te coördineren.

Werktafels Het Team Vlaams Bouwmeester wordt meer en meer geconfronteerd met complexe projecten die verschillende competentiedomeinen bundelen, zoals bijvoorbeeld een stadsproject waar de bouw van culturele infrastructuur en een school gepaard gaat met de aanleg van infrastructuur en publieke ruimte. De werktafels zijn een instrument om verschillende deskundigen binnen het Team samen te brengen. Dankzij de input uit verschillende competentiedomeinen kan het Team op een geïntegreerde manier aan projecten werken.

Plandagen Twee maal per jaar komt het Team een hele dag samen om het programma van de komende maanden vast te leggen en de synergie tussen de verschillende medewerkers en cellen te optimaliseren.

Teamdagen Tijdens de Teamdagen van 26 en 27 augustus 2009 kwam het Team samen om de positionering, taakstelling, inbedding en missie van de Vlaams Bouwmeester scherp te stellen in voorbereiding op het volgende mandaat. Een synthesenota werd opgemaakt en overgemaakt aan de volgende Bouwmeester.

Teamvergaderingen Het Team vergadert maandelijks om praktische afspraken te maken en lopende projecten en werkzaamheden te bespreken.

Team / 55

administratieve component op zich genomen. Niet de adjunct maar de bestuurscoördinator moet de machinerie, de regels van het overheidsapparaat door en door kennen en de vertaalslag maken.

Als je de adjunctfunctie uitkleedt en het administratieve luik bij een bestuurscoördinator legt, wat blijft er dan nog over? Is de adjunct dan niet een soort tweede Bouwmeester?

Linda Boudry: Nee, de adjunct is de coach van het team. Bij de Vlaams Bouwmeester zitten fantastische mensen met veel ervaring, die ook een ploeg kunnen aansturen. Toch hebben ook zij behoefte aan iemand om op terug te vallen, zo weet ik uit ervaring. Een Bouwmeester is slechts beperkt aanwezig. Hij is veel buitenshuis. Er is iemand nodig die binnenshuis zit en die functioneert als praatpaal of toetssteen, iemand die instaat voor de inhoudelijke coördinatie, de coherentie in het oog houdt en de dagelijkse sturing doet.

Joris Scheers: De adjunct is een typisch product uit de pioniersperiode van de Vlaams Bouwmeester. Wanneer een bestuurscoördinator de organisatorische en administratieve kant van de zaak op zich neemt, heb je de adjunctfunctie in principe niet meer nodig. Je moet je gewoon inhoudelijk organiseren. Een mogelijke evolutie binnen de structuur van de Vlaams Bouwmeester zou kunnen zijn dat je binnen het team een aantal sterkhouders hebt die instaan voor hun specifieke vakdomein en die de functie van adjunct kunnen opnemen, elk op hun manier.

Linda Boudry: Het werken met een soort ‘kernteam’ was onder Marc Santens [adjunct onder bOb Van Reeth] al geprobeerd en functioneerde binnen dat team niet. Dat werd overduidelijk in de eerste maanden na mijn komst. Ik denk dat er wat de administratieve aspecten betreft (begroting, boekhouding, aanwerven personeel…) een constante nodig is, dat is de functie van de bestuurscoördinator.

Maar tegelijkertijd is er ook vernieuwing nodig. Die vernieuwing moet niet alleen van de Bouwmeester komen, maar ook van de adjunct. Kijk naar ons beiden, wij zijn twee heel verschillende mensen, en dat is goed geweest voor het team.

Is een organisatie als de Vlaams Bouwmeester niet gebaat met een goed geoliede maar vaste structuur, waar een externe Bouwmeester binnenkomt om het beleid in een bepaalde richting te sturen?

Joris Scheers: Uiteraard. Dat gaat zeker op voor de administratieve, financiële en juridische organisatie van het Team Vlaams Bouwmeester, maar niet noodzakelijk voor het beleid en de vernieuwing. Je geeft een Bouwmeester toch telkens een mandaat om nieuwe dingen binnen te brengen. Het institutionele werken moet op een solide basis kunnen blijven doorgaan, dat is erg belangrijk. Het inhoudelijke aspect en hoe dat is georganiseerd, is voor mij om het even. Dat kan met een adjunct, met twee adjuncten, met vijf adviseurs. Dat mag ook een duo of trio van Bouwmeesters zijn, zoals bijvoorbeeld in Nederland met het College van Bouwmeester en adviseurs het geval is. Dat maakt mij niet uit. De organisatiestructuur moet wel telkens opnieuw geëvalueerd worden vanuit de klemtonen die je wil leggen. Ook dat is een element van vernieuwing.

De Vlaams Bouwmeester heeft een vreemd statuut. Hij is ingesteld door de overheid, hij moet de overheid adviseren en geeft tegelijkertijd kritiek op de overheid.

56 / Jaarverslag 2008-2009 – Thema’s

Joris Scheers: Een overheid die zich laat adviseren, die van zichzelf vindt dat ze het aankan dat ze een kritisch klankbord heeft, is een volwassen overheid. De Vlaamse overheid pretendeert dat te zijn en slaagt daar ook min of meer in. Dat is uiteindelijk niet zo uniek, het is een onderdeel van een volwassen bestuurscultuur.

Linda Boudry: Tijdens de overgang van bOb Van Reeth naar Marcel Smets zijn er krachten aan het werk geweest om de Vlaams Bouwmeester op te doeken. Bij de opvolging van Marcel was een ‘volgende Bouwmeester of niet’ geen kwestie meer.

Het blijft een eeuwige evenwichtoefening voor een Bouwmeester. Hij moet kiezen op welke punten hij de overheid tegen de haren instrijkt en wat hij ‘laat gaan’.

Is het moment niet gekomen voor de Vlaams Bouwmeester om verder te groeien, om groter te worden en nog meer slagkracht te krijgen? Er bestaat in het Team enige frustratie over het feit dat er nog veel ontglipt aan de Vlaams Bouwmeester. Omdat er geen tijd is, omdat er niet genoeg mankracht is, omdat er niet genoeg middelen zijn. Het gevoel leeft dat de Vlaams Bouwmeester nog veel meer zou kunnen doen.

Joris Scheers: We mogen zeker niet groter worden. Eigenlijk is de organisatie vandaag zelfs al een beetje te groot. Als we nog verder groeien, evolueren we naar een administratie, en die heeft een andere logica.

Linda Boudry: Het is belangrijk om niet alles proberen te doen. De Vlaams Bouwmeester moet daarentegen focussen op speerpunten.

Joris Scheers: We zijn geen parallelle administratie. We zijn een Team Vlaams Bouwmeester, een autonome organisatie, dat wel, maar die tegelijk is ingebed in de overheid. Denk aan mijn tekening. Je moet beide krachten en beide voordelen combineren. Dat blijft uiteraard een evenwichtsoefening. De structuur die nu is uitgetekend, verenigt institutionele inbedding met voortdurende vernieuwing en kritische reflectie.

Kan je ook niet meer slagkracht krijgen door de opdracht te herformuleren?

Vandaag werkt de Vlaams Bouwmeester heel projectgericht. Moet de Vlaams Bouwmeester zich niet meer op het grote verhaal concentreren?

Linda Boudry: Wat is dat, het grote verhaal? Je maakt het verhaal door…

Joris Scheers: Met je voeten in het slijk te staan…

Linda Boudry: Wij doen niet aan architectuur met onze handschoenen aan, wij staan met ons botten in het slijk. Ook dat is natuurlijk weer een evenwichtsoefening, je moet je niet verliezen in elk detail, er kan heel wat gerationaliseerd of uitbesteed worden.

Joris Scheers: Als je meer wil doen, dan moet je andere dingen laten vallen. Je moet keuzes maken.

Linda Boudry: Je leert ontzettend veel door gewoon ‘te doen’. Veel thema’s komen bovendrijven doordat een project, Vlaams of lokaal, op bepaalde problemen botst. Wanneer dezelfde of analoge problemen zich herhalen bij verschillende projecten, dan kan je de zaken op een hoger niveau tillen en thematiseren. Natuurlijk moeten je ervoor zorgen dat de projecten magistraal afgerond worden, maar de opdracht van de Vlaams Bouwmeester bestaat er ook in de zaken op een thematisch niveau te tillen. Het ene sluit het andere niet uit. Je moet daarin een evenwicht vinden.

Team / 57

Joris Scheers: Ik ben terug hier. [Wijst naar zijn tekening.] De problemen op een beleidsniveau tillen, dat kan een Bouwmeester die uit het veld komt niet alleen.

Daarvoor heb je mensen nodig die dat op het niveau van de kabinetten kunnen brengen. Dat is mijn taak. Concrete projecten zijn wat dat betreft een heel andere zaak. Het komt wel in orde als je goede ontwerpers geselecteerd hebt en opdrachtgevers begeleidt. Het gaat er ook om dat al die projecten die wij niet aan bod laten komen en die dagelijks bij de vleet gerealiseerd worden, op een hoger niveau getild worden. Een goed voorbeeld hiervan zijn onze samenwerkingsovereenkomsten met de verschillende agentschappen. Met het Agentschap Wegen en Verkeer bijvoorbeeld, zitten we in het begin van het jaar samen met de verschillende afdelingshoofden en bekijken we wat op de ontwerpbegroting staat. Daar kiezen we dan een aantal zaken uit die de moeite waard zijn. Daar zijn leuke dingen uitgekomen, zoals bijvoorbeeld de studie over geluidsschermen, waarvoor belangrijke investeringen nodig waren. Dat is voor ons een kans een onderzoek te doen naar nieuwe concepten, een landschapsstudie op te maken, enzovoort. Dat is beleidsmatig werken: zorgen dat je binnen de Vlaamse overheid de afdelingshoofden mee in bad trekt, dat er vertrouwen ontstaat, dat je kwesties kan aankaarten en dat je daar rond kunt werken. Eerder dan alles in te zetten op één brug, hoewel ook dat belangrijk is als voorbeeldproject. Je hebt beide nodig.

Hoe moet de Vlaams Bouwmeester evolueren in de toekomst? Welke richting moet men uit met dit instituut?

Joris Scheers: De kritische reflex en een volwassen bestuurscultuur is het vertrekpunt en het eindpunt van alles. Hoe die kritische reflex wordt ingevuld, is afhankelijk van de tijdsgeest en van de specifieke invalshoek van de Bouwmeester.

En het is een goede zaak dat er om de vijf jaar een nieuwe figuur met een nieuw profiel op de voorgrond treedt.

Linda Boudry: Het is goed dat je maar vijf jaar vooruit kan denken. Telkens er een nieuwe Bouwmeester komt, moet je je telkens opnieuw bevragen. De wereld evolueert enorm, ook de bestuurlijke wereld. Vijf jaar later zitten we in een andere context. Je mag niet te veel op lange termijn denken. Het allerbelangrijkste is dat elke nieuwe Bouwmeester in volle autonomie zijn accenten kan leggen.

De Bouwmeester moet zichzelf steeds opnieuw uitvinden?

Joris Scheers: De Bouwmeester moet een antwoord bieden op de uitdagingen die zich aandienen in de Vlaamse samenleving en het Vlaamse beleid.

Linda Boudry: bOb was bOb. Hij heeft een aantal instrumenten (de Open Oproep, de Meesterproef, Kunst in Opdracht…) neergezet. Marcel heeft andere accenten gelegd, zoals bijvoorbeeld de aandacht voor infrastructuur. De volgende Bouwmeester zal zijn eigen valies meebrengen. Ik hou van mandaten. Zo krijg je inhoudelijke vernieuwing.

58 /

“Iedere beslissing houdt een ruimtelijke/architecturale beslissing in: dat is de kernboodschap die de Vlaams Bouwmeester in alle communicatie naar buiten wil dragen.� Kathelijn Vanhaute vult een leemte op binnen het Team Vlaams Bouwmeester, dat het lange tijd moest stellen zonder professionele communicatiedeskundige. Die verantwoordelijkheid lag verspreid bij de verschillende medewerkers, die elk op hun eigen domein de communicatie verzorgden. Communicatie gebeurde ad hoc, zonder overkoepelend beleid of langetermijnvisie. Dankzij de vernieuwde aandacht voor communicatie slaagt de Vlaams Bouwmeester erin naar buiten te treden met een heldere en eenduidige boodschap.

10 jaar Vlaams Bouwmeester: Friedl Lesage in gesprek met Wivina Demeester, bOb Van Reeth, Wim Dries en Patrick Janssens.

11. Communicatie

10 jaar Vlaams Bouwmeester In januari 1998 stelde minister Wivina Demeester bOb Van Reeth aan als de eerste Vlaams Bouwmeester. Vijf jaar later volgde Marcel Smets hem op. Vandaag zijn we weer vijf jaar verder en loopt het mandaat van Marcel Smets op zijn einde. Het tienjarige bestaan van de Vlaams Bouwmeester is het uitgelezen moment om te bezinnen over de rol van de Bouwmeester.

10 jaar Vlaams Bouwmeester vond plaats op 26 november 2009 in een locatie aan de Brusselse haven. Het evenement viel uiteen in twee luiken. Het eerste, inhoudelijke luik wierp een blik op de verwezenlijkingen van tien jaar Bouwmeester.

De Nederlandse architectuurcriticus Hans Ibelings presenteerde er zijn nieuwe boek In publieke opdracht, dat een gedetailleerd en kritisch overzicht geeft van een dertigtal opmerkelijke projecten uit de Open Oproep van de afgelopen tien jaar. In die tien jaar zijn er al meer dan 350 projecten toegekend, wat toch een enorme weerslag heeft op het Vlaamse landschap. De Open Oproep is daarom het meest tastbare resultaat van de werking van de Vlaams Bouwmeester.

Een tentoonstelling belichtte aan de hand van foto’s, korte teksten en een vijftal films de verschillende thema’s waarop de Vlaams Bouwmeester heeft gewerkt – infrastructuur, scholen, landschap, sociale huisvesting, kunst in opdracht… – en stelde alle publicaties ter inzage van het publiek. De tentoonstelling-voor-één-dag werd zeer gesmaakt bij het publiek en ze zal in het najaar van 2010 opnieuw opgesteld worden in de Winkelhaak in Antwerpen.

Een debat met Geert Bourgeois (minister van Bestuurszaken), Kris Peeters (minister-president), Patrick Janssens (burgemeester van Antwerpen), Wim Dries (schepen van Ruimtelijke Ordening en Woonbeleid van Genk), bOb Van Reeth en Wivina Demeester ging dieper in op de betekenis van de Bouwmeester en wat die heeft teweeggebracht in het Vlaamse landschap.

“Vandaag mogen wij met voldoening terugkijken op 10 jaar Vlaams Bouwmeester. Zijn aanstelling was zonder meer een keerpunt in ons architectuurbeleid.”

– Minister Geert Bourgeois tijdens ‘10 jaar Vlaams Bouwmeester’

Het tweede luik stond onder het motto ‘Een Bouwmeester bouwt niet, hij feest!’.

Het werd een echt feest, met onder meer dj’s van de kunstcel, dat duurde tot de vroege uurtjes. 10 jaar Vlaams Bouwmeester was de unieke gelegenheid om op een informele en ongedwongen manier iets terug te doen voor alle mensen die met de Bouwmeester in het verleden hebben samengewerkt.

/ 59

60 / Jaarverslag 2008-2009 – Thema’s

Communicatiestrategie In 2009 begon hetTeam Vlaams Bouwmeester met een strategische aanpak van communicatie en werd een communicatiestrategie ontwikkeld. In eerste instantie definieerde de communicatieverantwoordelijke de verschillende doelgroepen: architecten, beleidsverantwoordelijken, administraties, het grote publiek, enzovoort.

Die moeten elk op een eigen manier en in hun eigen taal aangesproken worden. De communicatie naar een professioneel publiek gebeurt via de website, in de vakpers of bij contactdagen en evenementen. Ze behandelt in de eerste plaats de werking en de rol van de Vlaams Bouwmeester, de notie van goed opdrachtgeverschap en de kwaliteitsbewaking bij concrete projecten en realisaties. De communicatie naar het bredere publiek gebeurt hoofdzakelijk via de algemene pers en legt de klemtoon op de kwaliteit en de identiteit van de realisaties op het vlak van architectuur, publieke ruimte en infrastructuur.

Jaarlijks communicatieplan De communicatieverantwoordelijke stelt jaarlijks een communicatieplan op: een planmatige, gestructureerde aanpak om de veelheid aan thema’s op een relevante manier onder de aandacht te brengen bij het juiste doelpubliek. Iedere communicatie moet één en dezelfde kernboodschap uitdragen: “Iedere beslissing houdt een ruimtelijke/architecturale beslissing in.”

www.vlaamsbouwmeester.be De website van de Vlaams Bouwmeester is helemaal vernieuwd in 2008. Ze bevat een schat aan informatie over de realisaties en de werking van tien jaar Bouwmeester.

Ieder project waarmee het team bezig is, vindt zijn plaats op de website. Er is een uitgebreid archief met projecten van de Open Oproep, informatie over de Meesterproef, publicaties, lezingen en seminaries. Er worden geregeld nieuwsberichten toegevoegd om de site dynamisch te houden. Een agenda geeft de komende evenementen weer. Ontwerpers kunnen zich via de website inschrijven voor de Open Oproep en de status van de procedure online volgen.Toch kan er nog wat verbeterd worden aan de communicatiestrategie en de gebruiksvriendelijkheid van de interface. Dit staat op het programma in 2010.

www.scholenbouwen.be De website scholenbouwen.be, ontwikkeld door de Vlaams Bouwmeester in 2006, is een aparte website die alle operaties rond scholenbouw verzamelt. In 2009 werd een samenwerking met AGIOn opgestart. De website wordt voortdurend up-to-date gehouden met nieuwe realisaties van schoolgebouwen, de laatste ontwikkelingen in het kader van de inhaaloperatie en de resultaten van Open Oproepen of evenementen zoals Studio Open School.

Nieuwsbrief Sinds 2009 verstuurt de Vlaams Bouwmeester verschillende keren per jaar een e-nieuwsbrief naar de database met ontwerpers en alle geïnteresseerden die erop hebben ingetekend. De nieuwsbrief brengt informatie over onder andere lokale projecten, kunstprojecten, publicaties, congressen en evenementen van het Team Vlaams Bouwmeester.

Nieuwe publicatiereeks Het Dossier Scholenbouw, dat verscheen in november 2009, is de eerste van een nieuwe reeks uitgaven waarin telkens een thema aan bod komt dat de Vlaams Bouwmeester nauw aan het hart ligt. Een dossier is een uitgave van zo’n dertig pagina’s dat gratis en in grote oplage verspreid wordt naar alle betrokkenen in een bepaald domein. Zo richt het Dossier Scholenbouw zich enerzijds naar alle ontwerpers die hebben samengewerkt met de Vlaams Bouwmeester, en anderzijds naar administraties of overheden die direct of indirect te maken hebben met de scholenbouw. Het dossier werd daarnaast meegestuurd met het tijdschrift Klasse, zodat alle leraars en schoolbesturen in Vlaanderen geïnformeerd werden over en zich kunnen voorbereiden op de nakende inhaaloperatie. In de eerste helft van 2010 verscheen een tweede dossier over infrastructuur in context. Een derde dossier zal handelen over culturele infrastructuur.

Persbureau In het voorjaar van 2009 werd een samenwerking met het persbureau Leads United opgestart. Het PRbureau stelt in samenwerking met de communicatieverantwoordelijke van het Team Vlaams Bouwmeester de persberichten en persmappen op, contacteert de relevante perscontacten en maakt een maandelijks persoverzicht. Bij evenementen organiseren zij het luik voor de pers, zoals het versturen van uitnodigingen, het verzorgen van de meegegeven informatie of het begeleiden van interviews.

Artikels in de vaktijdschriften Het Team Vlaams Bouwmeester sloot samenwerkingsakkoorden af met de twee belangrijkste vaktijd­ schriften in Vlaanderen. Vanaf 2007 verschijnt in elk nummer van A+Belgisch tijdschrift voor architectuur een artikel over een project uit de Open Oproep.

Terwijl in de pers voor het grote publiek hooguit het geselecteerde project weerklank vindt, is er in de kolommen van A+ plaats voor een uitgebreide analyse van de vijf ontwerpvoorstellen. Op die manier krijgt het laboratorium dat de Open Oproep is de nodige aandacht bij het professionele publiek. Ook in het nieuwe kwartaalblad Ruimte, uitgegeven door de

Communicatie / 61

Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning (VRP), publiceert de Vlaams Bouwmeester een artikelenreeks over de ruimtelijke inpassing van infrastructuurwerken in Vlaanderen.

Film Het TeamVlaams Bouwmeester produceerde een aantal korte films over belangrijke thema’s die de afgelopen jaren aan de orde waren, zoals sociale woningbouw, woonzorgcentra en herbestemming van religieus erfgoed. Het medium film is een efficiënte manier om cruciale thema’s bondig naar voren te brengen tijdens studiedagen of conferenties. Ook tijdens de festiviteiten van 10 jaar Vlaams Bouwmeester werden films vertoond over enkele belangrijke verwezenlijkingen. Alle films zijn te bezichtigen op de website.

Contactdag ontwerpers Communicatie vindt niet alleen plaats via de geijkte kanalen, maar ook in het dagelijkse contact met actoren in het veld. Om de band met de architecten aan te halen, organiseert de Vlaams Bouwmeester contactdagen waarop geïnteresseerde architecten meer te weten kunnen komen over de procedure van de Open Oproep en ze de kans krijgen om de Bouwmeester en zijn Team te ontmoeten. Gezien de hoge opkomst worden de contactdagen in 2010 voortgezet.

Archief In 2005 sloot de Vlaams Bouwmeester een overeenkomst met het Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa) om hen te begeleiden bij het inventariseren van het archief en het opstellen van een archiefplan. Wegens de verhuis in 2008 naar het Boudewijngebouw, maar ook wegens tijdsgebrek, is er nog geen schot in de zaak gekomen. Het archief is in de eerste plaats bestemd voor intern gebruik, maar zal ook opengesteld worden voor externe gebruikers. Vooral van onderzoekers en studenten bestaat grote interesse voor de uitgebreide archieven van de Vlaams Bouwmeester. Dankzij tien jaar Open Oproep heeft het archief een enorme collectie van meer dan 2.500 portfolio’s van Vlaamse en buitenlandse architecten. Daarnaast bestaat er grote interesse voor de resultaten van de Open Oproep. Intussen zijn er meer dan 350 Open Oproepen toegekend. Het ontwerp van de laureaat krijgt steeds veel publieke aandacht. Maar ook de niet-weerhouden ontwerpen – het gaat telkens om vijf verschillende visies op projectdefinitie – kunnen onderzoekers belangrijke inzichten verschaffen.

Om deze collecties te ontsluiten, zal het Team Vlaams Bouwmeester in de loop van 2010 een beelddatabank oprichten.

26 november 2009

10 jaar Vlaams Bouwmeester | K_NAL, Brussel De Vlaams Bouwmeester organiseerde een feest ter ere van zijn tienjarige bestaan. Een tentoonstelling, een boekpresentatie, debatten met voorname beleidsmensen zoals ministerpresident Kris Peeters, minister Geert Bourgeois en burgemeester Patrick Janssens, vormden het inhoudelijke luik. ’s Avonds was het feest voor al wie de afgelopen jaren van dichtbij of ver had samengewerkt met de Vlaams Bouwmeester.

Cijfers

Toegekende projecten 2008

Nr. Bouwheer

Selectie

Opdracht

Toekenning

1110 AG Stadsvernieuwing Leuven Volledige studieopdracht voor restauratie en herbestemming tot jeugdcentrum van de als monument beschermde Hal 9 op de voormalige Centrale Werkplaatsen te Leuven

1214 Kerkfabriek Sint-Anna-Ten-Drieën Volledige studieopdracht voor de herinrichting van de parochiekerk Sint-Anna-ten-Drieën op Linkeroever te Antwerpen

Selectie: B-architecten nv Architectenbureau Cepezed Lens°Ass architecten 51N4E bvba

Data

Publicatie: 2.02.2006 Selectie: 23.05.2007 1ste brief: 20.08.2007 2de brief: 3.10.2007 Gunning: 29.01.2008

Toekenning: Karel Vandenhende

Selectie: TV PUUR Interieurarchitecten / Lucien Kahane IDEEELL Architecten | Bureau Frank Delmulle Architectenbureau Praet-Verlinden Enter Architecture

Publicatie: 15.07.2006 Selectie: 19.07.2007 1ste brief: 10.08.2007 2de brief: 31.08.2007 Gunning: 15.01.2008

Toekenning: Architectuur Kristoffel Boghaert

1301 VO, DAR, Afdeling Communicatie Volledige studieopdracht voor de restauratie, renovatie en herinrichting van de Kazerne Dossin en omgeving tot memoriaal, museum en documentatiecentrum te Mechelen

Selectie: TV Sumproject / Moshe Safdie and Associates / Luc Tuymans TV De Smet Vermeulen / Georges Descombes / Koen Van Synghel / AR-TE TV Aires Mateus & associados / Proap / Wit Architectenvennootschap Claus en Kaan Architecten MAP Arquitectos sl Toekenning: awg architecten

Publicatie: 24.01.2007 Selectie: 16.05.2007 1ste brief: 19.06.2007 2de brief: 20.09.2007 Gunning: 11.04.2008

Toegekende projecten 2008 / 65

1306 vzw Denderrust Volledige studieopdracht voor de verbouwing van het voormalig kloostergebouw tot seniorenflats, bezinnings- en multiculturele ruimte en bijhorende diensten te Herdersem

Selectie: Jan De Vylder architecten TV Architektenburo Jef Van Oevelen / ABT Dial-architects AMV architecten

Publicatie: 24.01.2007 Selectie: 13.06.2007 1ste brief: 9.08.2007 2de brief: 4.09.2007 Gunning: 24.01.2008

Toekenning: TV Cuypers & Q / LAB multiprofessionele architectenvennootschap

1308 vzw ‘De Witte Berken’ / vzw ‘Centrum De Wijzer’ Volledige studieopdracht voor de uitbreiding en verbouwing van het begeleidingstehuis voor bijzondere jeugdbijstand ‘De Witte Berken’ en het onthaal-, oriëntatie- en observatiecentrum ‘De Wijzer’ te Wervik

1309 OCMW Balen Volledige studieopdracht voor het bouwen van een woon- en zorgcentrum te Balen

Selectie: PLUS office architects DaF-Architecten TV Architectenbureau Anne Ledroit, Vincent Pierret en Cédric Polet / Landschapsarchitecten Territoires dmvA architecten

Publicatie: 24.01.2007 Selectie: 28.06.2007 1ste brief: 9.08.2007 2de brief: 17.09.2007 Gunning: 29.02.2008

Toekenning: TV Caroline Vanbiervliet / Bruno Van Langenhove

Selectie: Huiswerk architecten bvba Nero architecten BOB361 architectes 360 architecten bvba

Publicatie: 24.01.2007 Selectie: 14.05.2007 1ste brief: 15.06.2007 2de brief: 13.08.2007 Gunning: 14.01.2008

Toekenning: osararchitects nv

1401 VO, WVG, Agentschap Jongerenwelzijn, Afdeling Gemeenschapsinstellingen voor Bijzondere Jeugdbijstand Volledige studieopdracht voor het herinrichten van een kapel tot schoolgebouw van de Gemeenschapsinstelling voor Bijzondere Jeugdbijstand ‘De Zande’ in Ruiselede

Selectie: TV Okkerse / Vermeulen / Pauwels / Catteeuw DevolderArchitecten Buro II bvba Architectuur Kristoffel Boghaert Toekenning: Hootsmans Architectuurbureau

Publicatie: 24.07.2007 Selectie: 3.12.2007 1ste brief: 23.01.2008 2de brief: 26.02.2008 Gunning: 23.04.2008

66 / Jaarverslag 2008-2009 – Cijfers

1404 Stadsbestuur Antwerpen Volledige studieopdracht voor de opmaak van een totaalconcept voor de balie- en onthaalfunctie van de politiecommissariaten van Antwerpen

Selectie: (s)pace interieurarchitectuur bvba Lens°Ass architecten Jeanne Dekkers architectuur guerrilla office architects

Publicatie: 24.07.2007 Selectie: 8.11.2007 1ste brief: 26.06.2008 2de brief: 19.08.2008 Gunning: 3.12.2008

Toekenning: B-architecten nv

1407 AG Stadsontwikkelingsbedrijf Gent / W&Z Waterwegen en Zeekanaal nv Volledige studieopdracht voor de realisatie van voetgangers- en fietsbruggen in het kader van het project ‘Oude Dokken’ in Gent

Selectie: Luscher Architectes sa TV NIO architecten / OKRA landschapsarchitecten IPV Delft bv Bureau d’Etudes Greisch nv

Publicatie: 24.07.2007 Selectie: 6.11.2007 1ste brief: 21.11.2007 2de brief: 6.02.2008 Gunning: 22.04.2008

Toekenning: DFA | Dietmar Feichtinger Architects sarl

1409 Gemeentebestuur Knokke-Heist Volledige studieopdracht voor de opmaak van een masterplan voor de omgeving van het J. Stübbenpark in Duinbergen (Knokke-Heist)

Selectie: TV Orizon TV Christian Kieckens Architects / Fondu Landscape Architects Arquitectura y systemas urbanas Chora architecture and urbanism

Publicatie: 24.07.2007 Selectie: 10.01.2008 1ste brief: 13.03.2008 Gunning: 9.10.2008

Toekenning: West 8 Brussel Urban design&landscape architecture

1410 Stadsbestuur Genk Volledige studieopdracht voor de opmaak van een masterplan voor het Wetenschapspark op het voormalige mijnterrein van Waterschei in Genk

Selectie: TV Onderzoeksinstituut ArcK / Proap / Wit architecten TV Jo Coenen & Co architecten / Elyps landschap + stedelijk ontwerp TV Stéphane Beel & Lieven Achtergael architecten / Latz + Partners Landschaftarchitekten / Technum TV Buro Lubbers / Diederen Dirrix architecten Toekenning: Hub cvba

Publicatie: 24.07.2007 Selectie: 8.11.2007 1ste brief: 30.11.2007 Gunning: 28.03.2008

Toegekende projecten 2009

1006 Gemeentebestuur Brakel Volledige studieopdracht voor de herinrichting van de Hoogstraat, de Neerstraat en de Kasteelstraat te Brakel

Selectie: TV Architectenbureau Jan Maenhout / Ontwerpbureau Pauwels TV aupS Anne Mie Depuydt & Erik Van Daele / Thierry Kandjee Christian Kieckens Architects bvba Kuipercompagnons bv

Publicatie: 19.07.05 Selectie: 26.07.2007 1ste brief: 7.09.2007 2de brief: 26.10.2007 Gunning: 30.11.2009

Toekenning: TV BRUT

1510 C.V. Zonnige Kempen Volledige studieopdracht voor de renovatie en nieuwbouw van sociale woningen voor een wisselend publiek te Zandhoven

Selectie: TV De Architectengroep / Heynickx - Vander Waeren architecten UR architects TV Diederik Nagels / Jos Verbraeken PT architecten

Publicatie: 22.01.2008 Selectie: 21.11.2008 1ste brief: 16.01.2009 Gunning: 30.06.2009

Toekenning: Happel Cornelisse Architecten

1523 Gemeenschapsonderwijs Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw en renovatie van de basisschool ‘DeTuimelaar’ in De Panne

Selectie: Architectenbureau Felix & Partners Deboyser Van Wassenhove Architecten bvba TV Geert Pauwels / Gunnar Degerlid

Publicatie: 22.01.2008 Selectie: 20.03.2008 1ste brief: 23.09.2008 2de brief: 7.10.2008 Gunning: 30.03.2009

Toekenning: TV Tom van Mieghem / Ghislain Lams

1524 Gemeenschapsonderwijs Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van lokalen voor de basisschool ‘De Springplank’ in Brugge

Selectie: ONO architectuur Gert Somers|Jonas Lindekens Charles Vandenhove et Associés, Architectes sprl CRUX architecten Compagnie O. Toekenning: Tom Thys architecten

Publicatie: 22.01.2008 Selectie: 13.05.2008 1ste brief: 9.10.2008 2de brief: 23.10.2008 Gunning: 5.03.2009

/ 71

72 / Jaarverslag 2008-2009 — Cijfers

1527 GO!, onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Volledige studieopdracht voor de bouw van een nieuwbouw voor het buitengewoon basisonderwijs te Reet

Selectie: Verdickt & Verdickt architecten ssa/xx stedenbouw-architectuurlandschapsontwerp TV aha! / Jeroen Coppens / Xavier Avontroodt URA

Publicatie: 22.01.2008 Selectie: 20.03.2008 1ste brief: 19.08.2009 2de brief: 9.09.2009 Gunning: 25.11.2009

Toekenning: Geurst & Schulze architecten bv

1529 Gemeenschapsonderwijs Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van de kleuterschool en het eerste leerjaar voor basisschool ‘De Plataan’ in Roeselare

Selectie: TV Jonas Van de Walle / Eveline Bossuyt / Alain Bossuyt Dial-architects TV Lieven Dejaeghere Karel Vandenhende L.U.S.T. Architecten

Publicatie: 22.01.2008 Selectie: 20.03.2008 1ste brief: 26.08.2008 2de brief: 1.10.2008 Gunning: 13.01.2009

Toekenning: GWM architecten bvba

1602 Vlaamse Overheid – Bert Anciaux, Minister bevoegd voor Brussel Volledige studieopdracht voor de stedenbouwkundige invulling en de bouw van een multifunctioneel project met een gemeenschapscentrum, een bibliotheekuitleenpunt, een lokaal dienstencentrum, een dagverzorgingscentrum en woningen voor een gemend publiek (inclusief woningen voor senioren)

1604 Stadsbestuur Deinze Volledige studieopdracht voor de bouw van een gemeentelijk administratief centrum te Deinze

Selectie: Bogdan & Van Broeck Architects Office dA Buro II bvba architecten BOB361 architectes

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 29.09.2008 1ste brief: 21.10.2008 2de brief: 22.11.2008 Gunning: 3.06.2009

Toekenning: LAT architecten

Selectie: awg architecten - bossuyt alain De Smet Vermeulen architecten bvba uapS Anne Mie Depuydt & Erik Van Daele mlzd Toekenning: Tony Fretton Architects

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 16.12.2008 1ste brief: 26.01.2009 2de brief: 5.03.2009 Gunning: 30.06.2009

Toegekende projecten 2009 / 73

1605 Politiezone BODUKAP Volledige studieopdracht voor de bouw van een nieuw politiecommissariaat voor de politiezone Bonheiden – Duffel – Sint-Katelijne-Waver en Putte

Selectie: Driesen-Meersman-Thomaes architecten cvba Hans Verstuyft architecten bvba dmvA architecten guerrilla office architects

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 7.10.2008 1ste brief: 4.11.2008 2de brief: 9.12.2008 Gunning: 25.03.2009

Toekenning: Architectenbureau Praet-Verlinden

1606 Gemeentebestuur Lubbeek Volledige studieopdracht voor de bouw, met inbegrip van de afbraak van Feestzaal Libbeke, van een gemeenschapscentrum met bibliotheek, polyvalente feestzaal, multifunctionele vergaderruimten en buitenaanleg

1607 Gemeentebestuur Kapellen Volledige studieopdracht voor de herinrichting van het polyvalente gebouwencomplex Oud Gemeentehuis te Kapellen

Selectie: ONO architectuur Gert Somers|Jonas Lindekens Compagnie O. A33 architecten bv - cvba Planners bvba

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 7.10.2008 1ste brief: 27.11.2008 2de brief: 16.01.2009 Gunning: 1.07.2009

Toekenning: Alexander Dierendonck

Selectie: Low architecten Verdickt & Verdickt architecten bv Bruls en Co Philippe Vander Maren en Mireille Weerts

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 21.11.2008 1ste brief: 8.01.2009 2de brief: 5.02.2009 Gunning: 8.07.2009

Toekenning: a154 bvba

1608 Gemeentebestuur Bonheiden Volledige studieopdracht voor een kinder- en jeugdontmoetingscentrum op het domein Krankhoeve te Bonheiden

Selectie: ONO architectuur Gert Somers|Jonas Lindekens TV Caroline Vanbiervliet / Bruno Van Langenhove Alexander Dierendonck Volt-architecten cvba Toekenning: Van Belle & Medina architects bvba

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 4.02.2009 1ste brief: 27.02.2009 2de brief: 3.04.2009 Gunning: 2.09.2009

74 / Jaarverslag 2008-2009 — Cijfers

1609 Gemeentebestuur Heuvelland Volledige studieopdracht voor bouw van een ontmoetingscentrum te Loker (Heuvelland)

Selectie: TV Bruno Vanbesien / TSPA architectenbureau Wit architectenvennootschap bvba Carton123 architecten ZAmpone Architectuur

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 23.12.2008 1ste brief: 20.01.2009 2de brief: 16.02.2009 Gunning: 28.04.2009

Toekenning: Marc Koehler Architects

1610 Stad Antwerpen, Bedrijf Lerende Stad Volledige studieopdracht voor de bouw van een nieuw kinderdagverblijf met een capaciteit van minimum 85 voltijdse kindplaatsen

1611 VO, WVG, Agentschap Jongerenwelzijn, Afdeling Gemeenschapsinstellingen voor Bijzondere Jeugdbijstand Volledige studieopdracht voor de verbouwing en de omgevingsaanleg van de Succursale tot een campus van de Gemeenschapsinstelling voor Bijzondere Jeugdstand ‘De Zande’

1615 Stadsbestuur Antwerpen / Districtsbestuur Ekeren Volledige studieopdracht voor de heraanleg van het Kristus Koningplein als centrale dorpsplein binnen de bestaande dorpskern als motor voor de opwaardering van het Ekerse centrum

Selectie: Maaskant en van Velzen Architecten JDWA&OPEN UR architects Barak

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 30.09.2008 1ste brief: 14.11.2008 2de brief: 12.12.2008 Gunning: 23.03.2009

Toekenning: 51N4E bvba

Selectie: TV Iglesias Lens noAarchitecten Gino Debruyne en architecten Abscis Architecten

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 24.02.2009 1ste brief: 9.03.2009 2de brief: 22.04.2009 Gunning: 28.08.2009

Toekenning: osararchitects nv

Selectie: TV Jozef Legrand / 360°PHL BRUT Atelier JPLX / SORESMA Technum - Tractebel Engineering nv Toekenning: LAND landschapsarchitecten

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 8.10.2008 1ste brief: 13.11.2008 2de brief: 9.01.2009 Gunning: 2.03.2009

Toegekende projecten 2009 / 75

1617 Gemeentebestuur Beernem Volledige studieopdracht voor de opmaak van een ontwerp voor het centrum van Oedelem gekoppeld aan de realisatie van de heraanleg van de markt en omgeving

Selectie: TV Architectenbureau Jan Maenhout / Ontwerpbureau Pauwels BB&GG arquitectes TV buro voor vrije ruimte - Ingenieursbureau Norbert Provoost Paul Deroose TV Orizon: nuvolaB en

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 15.01.2009 1ste brief: 3.02.2009 Gunning: 19.06.2009

Toekenning: Goossens+Bauwens

1618 Gemeentebestuur Borsbeek Volledige studieopdracht voor de herinrichting van de Schanslaan en Lucien Hendrickxlei (zone watertoren) te Borsbeek

Selectie: TV Jozef Legrand / 360째PHL MIXST urbanisme re|form Grontmij Vlaanderen nv

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 14.01.2009 1ste brief: 18.02.2009 2de brief: 30.03.2009 Gunning: 24.06.2009

Toekenning: BUUR Bureau voor Urbanisme

1619 Gemeentebestuur Denderleeuw Volledige studieopdracht voor de opmaak van een masterplan voor de bipool centrum-stationsomgeving en de opmaak van een ruimtelijk uitvoeringsplan voor het centrum in uitvoering van het masterplan te Denderleeuw

1620 Gemeentebestuur Retie Volledige studieopdracht voor de opmaak van een masterplan voor Retie en een beeldkwaliteitsplan voor het centrum van Retie

Selectie: MAARCH De Zwarte Hond bv uapS Anne Mie Depuydt & Erik Van Daele TV Soresma / IPV Delft / ORCA

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 30.09.2008 1ste brief: 13.11.2008 Gunning: 10.04.2009

Toekenning: BUUR Bureau voor Urbanisme

Selectie: awg architecten TV Station C23 / OSA Technum - Tractebel Engineering nv Atelier JPLX bvba Toekenning: BRUT

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 14.01.2009 1ste brief: 27.04.2009 2de brief: 29.06.2009 Gunning: 29.12.2009

76 / Jaarverslag 2009 — Cijfers

1621 Stadsbestuur Aarschot Volledige studieopdracht voor de opmaak van een masterplan voor de omgeving van de site ‘De Torens’ en een architectuuropdracht voor het bouwen van een sociaal huis met een dienstencentrum en 50 serviceflats op de site SIMA

1622 AG Wetteren Volledige studieopdracht voor de opmaak van een masterplan voor het sport- en recreatiedomein ‘De Warande’ in Wetteren en bouw van een sporthal

1625 vzw Katholiek Basisonderwijs Bocholt Volledige studieopdracht voor het bouwen van een schoolgebouw voor Vrije Basisschool ‘De Driehoek’

B-architecten nv Cuypers & Q interprof. architectenvennootschap noAarchitecten 51N4E bvba

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 21.01.2009 1ste brief: 20.02.2009 2de brief: 27.03.2009 Gunning: 29.09.2009

Toekenning: Jan De Vylder architecten - DRDHarchitects - Technum

Selectie: TV Mys & Bomans / Ars Horti / Util urbain architectencollectief bvba Planners bvba TV 360 / Bas Smets

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 7.10.2008 1ste brief: 20.11.2008 2de brief: 15.01.2009 Gunning: 11.06.2009

Toekenning: VenhoevenCS Architecten

Selectie: Hub cvba N2 architekten LAVA architecten M10-architecten bvba

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 24.09.2008 1ste brief: 21.10.2008 2de brief: 5.11.2008 Gunning: 10.02.2009

Toekenning: De Gouden Liniaal Architecten bvba

1626 GO!, onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Volledige studieopdracht voor de Uitbreiding op het schooldomein van BS ‘Ter Berken’ te Hofstade

Selectie: wdog architecten bvba areal architecten WAW TV Gerd Cryns / Tom Vercammen

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 2.12.2008 1ste brief: 9.01.2009 2de brief: 30.01.2009 Gunning: 5.05.2009

Toekenning: msb-architecten

1627 GO!, onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Volledige studieopdracht voor de Nieuwbouw op het schooldomein van BSBO ‘De Bloesem’ Sint-Truiden

Selectie: abst.

P8.architecten De Architectengroep Sette Schroeyers Architecten Toekenning: Puls architecten

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 2.12.2008 1ste brief: 6.01.2009 2de brief: 27.01.2009 Gunning: 2.04.2009

Toegekende projecten 2009 / 77

1628 GO!, onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van de basisschool ‘Ibis Freinet’ te Herentals en de basisschool ‘Ibis Vlindertuin’ te Lille

1629 GO!, onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van het KA te Zottgem

Selectie: Mark Depreeuw Christian Chody & Ester Stucyk BLA architecten M10-architecten bvba

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 15.01.2009 1ste brief: 10.03.2009 2de brief: 31.03.2009 Gunning: 10.06.2009

Toekenning: Korteknie Stuhlmacher Architecten vof

Selectie: HVDN architecten TV Iglesias Lens Architectenbureau Praet-Verlinden Architectenbureau Jan Maenhout

Publicatie: 11.07.2008 Selectie: 8.01.2009 1ste brief: 3.02.2009 2de brief: 17.02.2009 Gunning: 17.05.2009

Toekenning: evr-architecten

1704 vzw KMDA Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde Volledige studieopdracht voor de renovatie en vernieuwbouw van de Koningin Elisabethzaal in Antwerpen

Selectie: Driesen-Meersman-Thomaes architecten cvba Office dA TV R&D-AMPC-SSD-VKE-BEG Caruso St John – signum+ Technum Tractebel engineering

Publicatie: 20.01.2009 Selectie: 15.04.2009 1ste brief: 8.05.2009 2de brief: 12.06.2009 Gunning: 17.12.2009

Toekenning: Simpson_Kirkegaard

1708 Gemeentebestuur Boom Volledige studieopdracht voor de opmaak van een sfeerbeeldstudie voor het handelscentrum van de gemeente Boom

Selectie: awg architecten Vectris cvba Stephen Taylor Architects onzeville

Publicatie: 20.01.2009 Selectie: 6.05.2009 1ste brief: 19.05.2009 2de brief: 25.06.2009 Gunning: 4.12.2009

Toekenning: atelier Quadrat

1709 Gemeenschapsonderwijs Volledige studieopdracht voor de opmaak van een stedenbouwkundige ontwerpstudie voor omgeving Voetballersstraat tussen ‘De Schomme’ en ‘De Klamp’

Selectie: TV Architectenbureau Jan Maenhout / Ontwerpbureau Pauwels / Keppler Consulting Atelier JPLX / SORESMA 2DR Arquitectos & stil(l)architectuur Casanova + Hernandez Architecten Toekenning: Artgineering

Publicatie: 20.01.2009 Selectie: 6.05.2009 1ste brief: 19.05.2009 Gunning: 26.10.2009

Open Oproep 15 Projecten

Nr. Programma locatie

Bouwheer

Aard poject Opdrachtomschrijving

Geografische spreiding per provincie Grijswaarden volgens dichtheid

01 Sluis Waaslandhaven

Vlaamse Overheid

Nieuwbouw & Omgevingsaanleg Volledige studieopdracht voor de realisatie van een sluisbedieningsgebouw van de 2de sluis Waaslandhaven, met inbegrip van de realisatie van enkele gebouwen nodig voor het functioneren van de sluis (2 machinegebouwen, onderhoudsloods, wachtplaats voor loodsdiensten) en de bijhorende inrichting van het sluisplateau.

02 Kantoorgebouw Merelbeke

Vlaamse Overheid

Nieuwbouw Volledige architectuuropdracht voor het bouwen van een laag energie kantoorgebouw te Merelbeke.

03 Inrichtingsconcept Fintele

Vlaamse Overheid

Inrichtingsconcept Volledige studieopdracht voor de opmaak van een inrichtingsconcept voor het riviergehucht Fintele.

04 Beeldkwaliteitplan Lommel

Steden en Gemeenten

Beeldkwaliteitplan Volledige studieopdracht voor de opmaak van een beeldkwaliteitsplan voor het volledige grondgebied van de stad Lommel in uitvoering van het gemeentelijk ruimtelijk structuurplan van de stad Lommel.

05 Dienstencentrum Oostcampus

Steden en Gemeenten

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de realisatie van een bestuur- en dienstencentrum Oostcampus.

06 Masterplan Begijnendijk

Steden en Gemeenten

Masterplan Volledige studieopdracht voor de opmaak en uitvoering van een masterplan voor het centrum van Begijnendijk.

07 PIVO Asse

Ander (vzw)

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor het optrekken van een nieuwbouwproject als dienstencentrum op de PIVO-site in Asse/Zellik.

08 ZNA Middelheim

Ander (ZNA)

Nieuwbouw & Renovatie Volledige studieopdracht voor de uitbreiding en renovatie van het algemeen ziekenhuis ZNA campus Middelheim.

Open oproep 15 / 81

09 ZNA UKJA

Ander (ZNA)

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de uitbreiding van het ZNA Universitaire Kinder- en Jeugdpsychiatrie Antwerpen (UKJA).

10 Sociale woningen Zandhoven

Ander (Zonnige Kempen)

Renovatie & nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de renovatie en nieuwbouw van sociale woningen voor een wisselend publiek te Zandhoven.

11 Ginder-Ale Merchtem

Steden en Gemeenten

Masterplan Volledige studieopdracht voor het opmaken van een masterplan voor de site Ginder-Ale in Merchtem.

16 Havenhuis Antwerpen

Autonoom gemeentebedrijf

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor het oprichten van een nieuw havenhuis in Antwerpen.

17 Havencentrum Gent

Autonoom gemeentebedrijf

Nieuwbouw & Omgevingsaanleg Volledige studieopdracht voor het bouwen van een haveninformatiecentrum en omgevingsaanleg in Gent.

18 Begraafplaats Schoonselhof

Steden en Gemeenten

Masterplan Volledige studieopdracht voor de opmaak van een masterplan voor de begraafplaats Schoonselhof met inbegrip van het ontwerp van het urnenveld, collumbarium en strooiweide.

12 In Flanders Fields Ieper

Steden en Gemeenten

Restauratie en herinrichting Volledige studieopdracht voor de gedeeltelijke restauratie en de herinrichting van de Lakenhallen in Ieper voor het In Flanders Fields Museum, een toeristisch bezoekerscentrum en een documentatiecentrum over WO I.

19 CC en bib Bornem

Steden en Gemeenten

Nieuwbouw & Herinrichting Volledige studieopdracht voor de uitbreiding en de interne reorganisatie van het cultureel centrum Ter Dilft en de bouw van een nieuwe bibliotheek te Bornem.

13 Masterplan Turnhout

Steden en Gemeenten

Masterplan Volledige studieopdracht voor de opmaak van een Masterplan Stedelijk Plateau Turnhout.

20 Jeugdherberg Lommel

Steden en Gemeenten

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor het bouwen van een jeugdherberg voor ± 80 gasten te Lommel.

14 Verkeersbrug Aarschot

Steden en Gemeenten

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor het bouwen van een langzaam-verkeersbrug voor voetgangers en fietsers over de spoorweg.

21 Universiteit Hasselt

Universiteit

Nieuwbouw & Herinrichting Volledige studieopdracht voor de bouw van een nieuw rectoraat humane wetenschappen en de faculteit rechten van de Universiteit Hasselt.

15 Dierenasiel Lommel

Steden en Gemeenten & Provincie

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor het bouwen van een dierenasiel ‘Dieren onder Dak’ in Lommel.

22 BO Vilvoorde

Steden en Gemeenten

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor het bouwen van een lagere school voor buitengewoon onderwijs.

23 BS De Panne

Gemeenschapsonderwijs

Nieuwbouw & Renovatie Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw en renovatie van de basisschool ‘De Tuimelaar’ in De Panne.

24 BS Brugge

Gemeenschapsonderwijs

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van lokalen voor de basisschool ‘De Springplank’ in Brugge.

25 BS Mol

Gemeenschapsonderwijs

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw (na afbraak van containers) van klaslokalen en een turnzaaltje voor de basisschool van Mol. 26 BSBO Lier

Gemeenschapsonderwijs

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor een nieuwbouw voor ‘ ’t Vestje’ (buitengewoon basisonderwijs) in Lier.

27 BSBO Reet

Gemeenschapsonderwijs

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de bouw van een nieuwbouw voor het buitengewoon basisonderwijs te Reet.

28 BO Lommel

Gemeenschapsonderwijs

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de bouw van een internaat voor het buitengewoon onderwijs te Lommel.

29 BS Roeselare

Gemeenschapsonderwijs

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van de kleuterschool en het eerste leerjaar voor basisschool ‘De Plataan’ in Roeselare.

Jeugdhe be g Lomme Un ve s e Hasse

20

21

× ×

×

BO V voo de

22

23

×

×

BS B ugge

24

×

×

BS Mo

25

×

×

×

BSBO L e

26

×

×

BSBO Ree

27

×

×

BO Lomme

28

×

×

BS Roese a e

29

×

×

Bouwhe en en aa d p o ec en

×

×

Mas e p an

n ch ngsconcep

Bee dkwa e p an

He n ch ng

Res au a e

×

BS De Panne

×

Renova e

Omgev ngsaan eg

N euwbouw

Ande

Gemeenschapsonde w s

Un ve s e

Au onoom gemeen ebed

P ov nc e

S eden en Gemeen en

V aamse Ove he d

82

........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ / Jaarverslag 2008-2009 – Cijfers ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

S u s Waas andhaven 01 ........................................................................................................................................................................ × × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

Kan oo gebouw Me e beke 02 ........................................................................................................................................................................ × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ n ch ngsconcep F n e e 03 ........................................................................................................................................................................ × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

Bee dkwa e p an Lomme 04 ........................................................................................................................................................................ × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

D ens encen um Oos campus 05 ........................................................................................................................................................................ × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

Mas e p an Beg nend k 06 ........................................................................................................................................................................ × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

P VO Asse 07 ........................................................................................................................................................................ × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

ZNA M dde he m 08 ........................................................................................................................................................................ × × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

ZNA UKJA 09 ........................................................................................................................................................................ × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

Soc a e won ngen Zandhoven 10 ........................................................................................................................................................................ × × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

G nde A e Me ch em 11 ........................................................................................................................................................................ × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ n F ande s F e ds epe 12 ........................................................................................................................................................................ × × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

Mas e p anTu nhou 13 ........................................................................................................................................................................ × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

Ve kee sb ug Aa scho 14 ........................................................................................................................................................................ × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

D e enas e Lomme 15 ........................................................................................................................................................................ × × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

Havenhu s An we pen 16 ........................................................................................................................................................................ × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

Havencen um Gen 17 ........................................................................................................................................................................ × × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................

Beg aa p aa s Schoonse ho 18 ........................................................................................................................................................................ × × ........................................................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................................ ...............................................................................................

CC en b b Bo nem 19 × × ×

m oen

............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................................................................................................

Open Oproep 15 / 83 ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................

30 25 20 10

nves e ngsbed agen pe p o ec

5 4 3 2 1 0 01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

84 / Jaarverslag 2008-2009 – Cijfers

Geografische spreiding per inschrijving Grijswaarden volgens dichtheid

Open Oproep 15 / 85

Inschrijvingen per land Totaal kandidaten: 411 Totaal bureaus: 472 België

339 71,8%

Buitenland

133 28,2%

Vlaanderen Brussel Wallonië

284 60,2% 50 10,6% 5 1,1%

Nederland

89

Denemarken Duitsland Frankrijk GB Italië Lichtenstein Oostenrijk Portugal Spanje Zweden Zwitserland

1 3 12 6 10 1 2 2 5 1 1

18,9%

86 /

.................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................................................................

Jaarverslag ..................................................................................................................................................................................................................

2008-2009 – Cijfers .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................................................................. ..........

85 121 46

31 109 62

87

57

85

98

90

64

62

64

V aande en

53

78

29

13

78 28

60

30

50

64

47

38

26

35

B usse

50

8

10

6

10

16

6

9

12

15

7

8

6

Wa on ë

1

Nede and

18

o aa

7

2 25

6

9

17 14

8

13

Denema ken

19

13

19

1

1

1

2

1

3

4

1

1

13

18

15

2

2

2

2

2

5

3

1

Du s and

1

1

F ank k

3

1

1

GB

1

1

1

1

a ë

1

3

1

1

L ch ens e n

2 2

1

1

3

1

3

5

1

1 1

1

1

Span e

1

1

1

Oos en k Po uga

1

2

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

1

09

10

1

Zweden Zw se and p o ec

1

1

01

02

03

04

05

06

nsch v ngen pe p o ec

07

08

1 11

12

13

14

................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... o aa ...................................................................................................................................................................................................

67 136 152 112 132 136 108 149 66 89 106 107 94 121 80 ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................... ............................................................................

V aande en 48 73 90 60 92 92 57 107 52 63 83 88 75 88 63 B usse

9

Wa on ĂŤ Nede and

9

19

19

2

1

26

30

12

13

16

1 26

14

19

16

16

1

1

22

18

8

1

1

Denema ken

1

Du s and

1

1

1

2

F ank k

6

4

3

3

GB

2

1

3

1

2

2

3

6

4

4

1

a ĂŤ L ch ens e n

1

Span e

1

3

7

9

7

8

5

13

8

10

18

9

2

2 2

13

1 1

3

1

1

1 3

1

1

3

1

1 1

1

2

1

1

1

1

1

20

21

2

1 1

1

1

1

1

27

28

29

1

Zw se and p o ec

1

1

1

Zweden

8

1

Oos en k Po uga

3

1 15

16

17

18

19

nsch v ngen pe p o ec

22

1

1

23

24

1 25

26

Open Oproep 15 / 87

Open Oproep 18 Projecten

Nr. Programma locatie

Bouwheer

Aard poject Opdrachtomschrijving

Geografische spreiding per provincie Grijswaarden volgens dichtheid

01 Waalse Krook Gent

Ander (vzw)

Masterplan, Nieuwbouw en

Herinrichting De volledige studieopdracht voor de opmaak van een masterplan voor de site Waalse Krook en de realisatie van een kennis- en cultuurcentrum, met daarin ge誰ntegreerd een bibliotheek voor de toekomst en een centrum voor nieuwe media.

02 Beeldkwaliteitsplan en

ontwerpvisie marktplein

Harelbeke

Steden en Gemeenten

Beeldkwaliteitsplan Volledige studieopdracht voor de opmaak van een beeldkwaliteitsplan voor het centrum van Harelbeke en een ontwerpvisie met haalbaarheidsstudie voor het Marktplein.

03 Masterplan Kattenberg /

Regina Mundi Genk

Steden en Gemeenten

Masterplan Volledige studieopdracht voor de opmaak van een stedenbouwkundig masterplan voor site KattenbergRegina Mundi (i.f.v. opmaak RUP) en deelopdracht architectuur te Genk.

04 Masterplan Damme

Steden en Gemeenten en

OCMW

Masterplan Volledige studieopdracht voor de opmaak van een masterplan voor de site van het OCMW en omgeving in Damme, en de uitvoering van het masterplan (de opmaak van een RUP en de uitvoering van gebouwen en/of open-ruimteaanleg).

05 Inrichtingsplan en ontmoet ingscentrum Aartrijke

Steden en Gemeenten

Inrichtingsconcept en nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de opmaak van een inrichtingsplan voor de site Jonkhove en de site kinderboerderij en uitvoering van de eerste fase, van het ontmoetingscentrum Jonkhove te Aartrijke.

06 Master- en beeldkwaliteitsplan

Kontich

Steden en Gemeenten

Masterplan en beeldkwaliteitsplan Volledige studieopdracht voor de opmaak van een master- en beeldkwaliteitsplan voor het centrumgebied van Kontich.

Open Oproep 18 / 107

07 Ontwikkelingsplan Stabroek

Sociale Huisvestingsmaatschappij

Inrichtingsconcept De volledige studieopdracht voor het opmaken van een ontwikkelingsplan voor een woonuitbreidingsgebied van ongeveer 10 ha te Stabroek.

08 Noordelijke Singel Hasselt

Vlaamse Overheid

Herinrichting Volledige studieopdracht voor de opmaak van een strategische visie voor de noordelijke singel van Hasselt inclusief ontwerp en uitvoering voor de herinrichting van de Kempische poort.

09 Brug over de E40 Gingelom

Vlaamse Overheid

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de vernieuwing van brug 74 in de Lagestraat over de A3/E40 te Gingelom.

10 Complex N76 en E313

Diepenbeek

Vlaamse Overheid

Herinrichting Volledige studieopdracht voor de opmaak van een ontwerp voor de herinrichting van het op- en afrittencomplex te Diepenbeek.

11 Administratief gebouw Eeklo

Vlaamse Overheid

Renovatie en Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de renovatie van de regiepost van het wegendistrict Eeklo, met nieuwbouw van een administratief gebouw.

12 Zaal Harmonie Antwerpen

Steden en Gemeenten

Restauratie Volledige studieopdracht voor de restauratie van zaal Harmonie als beschermd monument met opmaak van een ontwerp voor een Stille Ruimte en haar integratie in park Harmonie in Antwerpen.

13 Stedelijk sportcentrum Genk

Steden en Gemeenten

Renovatie en Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de renovatie en uitbreiding van het Stedelijk Sportcentrum te Genk.

14 Woonzorgcentrum Sint Truiden

OCMW

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van een woonzorgcentrum met 145 woongelegenheden voor residentieel verblijf en 5 woongelegenheden voor kortverblijf en de inrichting van de open ruimte te Sint-Truiden.

15 Sociale woningen Borsbeek

Sociale Huisvestingsmaatschappij

Nieuwbouw De volledige studieopdracht voor het nieuwbouwproject van sociale woningen met ongeveer 11 koopwoningen en 55 huurappartementen op gronden gelegen aan de Frans Beirenslaan te Borsbeek.

16 Stadhuis Diksmuide

Steden en Gemeenten

Restauratie en Herinrichting Volledige studieopdracht voor de restauratie en herinrichting van het Stadhuis van Diksmuide, met een herlokalisatie van de Dienst Toerisme.

17 Dienstencentrum Willebroek

Sociale Huisvestingsmaatschappij

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de oprichting van een maatschappelijk, administratief en technisch dienstencentrum met toevoeging van een conciërgewoning voor de SMV Willebroek.

18 Administratief centrum Lille

Steden en Gemeenten

Nieuwbouw Studieopdracht voor de uitbreiding van het gemeentehuis tot administratief centrum en sociaal huis voor gemeente en OCMW te Lille.

19 Gemeentehuis Berlare

Steden en Gemeenten

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de reorganisatie en nieuwbouw van het gemeentehuis van Berlare.

20 Administratief centrum

Bierbeek

Steden en Gemeenten

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor het bouwen van een administratief centrum te Bierbeek.

21 Renovatie dienstgebouwen

Aquafin

Ander

Renovatie Volledige studieopdracht voor een concept van aanpak voor de renovatie van de dienstgebouwen van Aquafin en uitvoering van een gefaseerd concept, bestaande uit 6 locaties.

22 VITO hoofdkwartier Mol

Vlaamse Overheid

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor het bouwen van een hoofdkantoor, laboratorium, datacenter en omgevingswerken op de voormalige Balmattterreinen voor VITO te Mol. 23 Gemeentelijke kleuter en lagere school Bonheiden

Steden en Gemeenten

Nieuwbouw en Renovatie Volledige studieopdracht voor het bouwen van een nieuwe gemeentelijke kleuterschool en het verbouwen van de gemeentelijke lagere school te Bonheiden.

24 Basisschool ‘De Spreeuwen’

Mechelen

Gemeenschapsonderwijs

Nieuwbouw Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw voor de basisschool ‘De Spreeuwen’ te Mechelen.

Waa se K ook Gen

01

Ma k p e n Ha e beke

02

Mas e p an Ka enbe g Reg na Mund Genk

03

Mas e p an Damme

04

ke

05

Mas e en bee dkwa e sp an Kon ch

06

On w kke ngsp an S ab oek

07

Noo de ke S nge Hasse

08

B ug ove de E40 G nge om

09

Comp ex N76 en E313 D epenbeek

10

Adm n s a e gebouw Eek o

11

Zaa Ha mon e An we pen

12

S ede k spo cen um Genk

13

Woonzo gcen um S n T u den

14

Soc a e won ngen Bo sbeek

15

S adhu s D ksmu de

16

D ens encen um W eb oek

17

Adm n s a e cen um L e

18

n ch ngsp an en on moe ngscen um Aa

Gemeen ehu s Be a e

19

Adm n s a e cen um B e beek

20

Renova e d ens gebouwen Aquafin

21

e Mo

22

Gemeen e ke k eu e en age e schoo Bonhe den

23

Bas sschoo De Sp eeuwen Meche en

24

V TO hoo dkwa

× ×

Bouwheren en aard projecten

×

× ×

×

×

Mas e p an

Res au a e

n ch ngsconcep

Renova e

Bee dkwa e sp an

He n ch ng

×

×

N euwbouw

Ande

Gemeenschapsonde w s

V aamse Ove he d

Soc a e Hu sves ngsmaa schapp

OCMW

S eden en Gemeen en

108 / Jaarverslag 2008-2009 – Cijfers

............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. × × ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ..................................................................... × ×

m oen

..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... .....................................................................................................................................................................................................................................

Open Oproep 18 / 109 ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................... ..........................................................................

60 30 25 20 10 5 4 3 2 1 0 01

02

03

04

05

06

07

nves e ngsbed agen pe p o ec

08

09

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

110 / Jaarverslag 2008-2009 – Cijfers

VS

Israël

Japan

Geografische spreiding per inschrijving Grijswaarden volgens dichtheid

................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Open Oproep 18 / 111 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Totaal kandidaten: 446 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Totaal bureaus: 502 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

België 312 62,2% Buitenland 190 37,8% ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Vlaanderen ...................................................................................................................................................................................................................

257 51,2% Nederland 128 25,5% ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Brussel 52 10,4% ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Wallonië ...................................................................................................................................................................................................................

4 0,8% Duitsland 7 Slowakije 1 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Frankrijk 8 Spanje 6 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Israël 1 VS 4 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Italië 6 Zwitserland 3 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

GB 14 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Japan 1 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Letland 2 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Lichtenstein 1 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Luxemburg 2 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Noorwegen 1 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Oostenrijk 2 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

Portugal 3 ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................

132 77 53 63 66 49 84 34 32 20 86 106 65 129 133 52 113 82 110 132 66 115 166 141 o aa ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................

V aande en 64 122 16 41 47 22 44 16 9 29 25 44 35 33 30 85 72 50 102 72 103 84 56 60

Inschrijvingen per land

B usse

21

24

2

Wa on ë

6

9

3

5

5

2

9

7

1

Nede and

40

23

18

Du s and

1

2

1

F ank k

6

4

2

GB

10

4

4

s aë

23

a ë

2 1

Le and

1

L ch ens e n

1

1

17 18

25

1

1

1

11

1

1

1

1

2

3

1

2

5

1

17

7

16

1

2

S owak e

1

Span e

2

VS

4

Zw se and

2

01

16

14

9

15

17

18

7

6

12

12 1

43

36

1

2

12

2

2

2

18

16

12

1

2

20

1

1

1

2

15

30

30

26

1

2

3

1

1

2

3

2

3

2

1

1

2

1

1

1

5

3

2

1

1

3

2

3

1

3

2

1

1

2

1

2

2

2

1

1

2

1

1

1 1

1

1

1 2

3

p o ec

26

1

Po uga

6

1

1

Oos en k

4

1

1

Luxembu g Noo wegen

6

1

1

Japan

10

2

1

1 2

1

1

1

2

1

1

2

3

1

1

3

1

3

3

1

2

1

2

1

1 1

1

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

1

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

1

23

24

Kunstprojecten

Geografische spreiding per provincie in 2008 Grijswaarden volgens dichtheid

Geografische spreiding per provincie in 2009 Grijswaarden volgens dichtheid

Nr. KU.

Kunstopdracht

Datum initiatie

Bouwheer

Kunstenaar

status

Bouwproject

Titel Budget

/ 113

2008 KU0801 Bornem Waterwegen en Zeekanaal, gemeente Bornem, provincie Antwerpen en Vlaams Bouwmeester

Sculpturale structuur die de oude met de nieuwe scheldebrug met mekaar verbindt.

Tobias Rehberger

Bouw van een nieuwe brug over de Schelde

420.000 euro

KU0802 Londerzeel

Een artistieke ingreep die de identiteit en de visibiliteit van het woonen zorgcentrum mee ondersteunt.

Stad Londerzeel Nieuwbouw voor het Gemeentelijk Technisch Instituut

voorbereiding realisatie

start selectieprocedure

45.000 euro

KU0803 Antwerpen

voorbereiding

vzw KMDA (Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde Antwerpen) OO0813 Deelmasterplan uitbreiding van de Zoo

KU0804 Duffel

Kawamata

in bespreking

vzw Emmaüs OO1413 Nieuwbouw voor het psychiatrisch centrum Sint-Norbertus

KU0805 Zele

preselectie kunstenaars

OCMW Zele Nieuwbouw voor een centrum voor thuis- en ouderenzorg

KU0806 Schelle Gemeentebestuur Schelle

Referentie via de integratie van een oude boot naar het waterrijke verleden en heden van de locatie.

Aanleg van een rotonde

Stief Schepens 12.000 euro

bevestiging selectie in beraad

114 / Jaarverslag 2008-2009 — Cijfers

KU0807 Ertvelde

preselectie kunstenaars

OCMW Ertvelde Nieuwbouw voor woon- en zorgcentrum Ten Oudenhove

KU0808 Edegem

Frank Halmans

OCMW Edegem

55.000 euro

voorbereiding realisatie

Nieuwbouw voor woon- en zorgcentrum Immaculata

KU0809 Brussel

65.000 euro

preselectie kunstenaars

Miniatuursculpturen gebaseerd op de herinnering op lage sokkels verspreid over de site.

in uitvoering

Vlaamse overheid Verbouwing van het Monnaiehouse tot Muntpunt (Brusselse Hoofdstedelijke Bibliotheek en Infopunt Brussel)

KU0810 Hallaar vzw Emmaüs Nieuwbouw voor het woon- en zorgcentrum Ten Kerselare

Anno Dijkstra

KU0811 Waregem Stadsbestuur Waregem

Monumentale sculptuur verwijzend naar de voortuinsculptuurtjes van de inwoners.

Aanleg van een rotonde

Stief Desmet

in uitvoering

50.000 euro

KU0812 Huinegem

Digitale welkomslichtkrant.

Gemeentebestuur Asse

Simona Denicolai & Ivo Provoost

geannuleerd

Aanleg van een rotonde

KU0813 Aalst

Sculptuur voor inkomhal.

Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis

Joris Ghekiere

Nieuwbouw voor het Onze-LieveVrouwziekenhuis

in uitvoering

Kunstprojecten 2008 / 115

KU0814 Aalst

Installatie van Souvenirs van de 20ste eeuw.

in uitvoering

Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis Guillaume Bijl Nieuwbouw voor het Onze-LieveVrouwziekenhuis

KU0815 Aalst

Sculptuur voor inkomhal.

Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis

Peter Rogiers

in uitvoering

Nieuwbouw voor het Onze-LieveVrouwziekenhuis

KU0816 Aalst

Fotografieproject in de liften.

Onze-Lieve-Vrouwziekenhuis

Pieter Vermeersch

in uitvoering

Nieuwbouw voor het Onze-LieveVrouwziekenhuis

KU0817 Nazareth

Fotografieproject in de liften.

Provincie Oost-Vlaanderen

Julien Lampens

kunstcel heeft zich uit jury teruggetrokken

Inrichten van een E17 herinneringsmonument

KU0818 Hallaar vzw Emmaüs

Fotografieopdracht met het oog op het personaliseren van de verschillende woningen.

Nieuwbouw van het woon- en zorgcentrum Ten Kerselare

Katrien Vermeire

KU0819 Maarkedal

Installatie van een hoge sculptuur verwijzend naar het landschap.

in uitvoering

in uitvoering

OCMW Maarkedal Tim Volckaert Nieuwbouw voor het woon- en zorgcentrum Ter Gauwen

KU0820 Brussel

32.000 euro

Signalisatieproject in de kantoren van de Vlaams Bouwmeester.

Vlaams Bouwmeester Sophie Nys Herinrichting van kantoren 5.000 euro

voorbereiding realisatie

116 / Jaarverslag 2008-2009 — Cijfers

KU0821 Oostkamp

preselectie kunstenaar

Gemeentebestuur Oostkamp OO1505 Verbouwing van het Coca-Coladistributiecentrum tot het Administratief Centrum Oostcampus

KU0822 Boortmeerbeek

preselectie kunstenaar

Gemeentebestuur Boortmeerbeek Dorpskernvernieuwing

KU0823 Sint-Lievens-Houtem

Geïntegreerd in totaalbudget van de werken.

voorbereiding procedure

Nieuwjaarskaart 2009 Team Vlaams Bouwmeester.

gerealiseerd

Gemeentebestuur Sint-LievensHoutem OO0803 Heraanleg van het Markt­ plein

KU0824 Vlaams Bouwmeester

Franky DC 3.000 euro

/ 117

2009 KU0901 Diest

Sculpturale klimstructuur in de tuin van het kinderdagverblijf.

voorbereiding uitvoering

OCMW Diest Fabian Luyten Nieuwbouw voor het kinderdagverblijf ‘Het kevertje’

KU0902 Munsterbilzen VDAB Nieuwbouw voor een competentiecentrum, Mobility Centre Genk-Zuid

30.000 euro

Multimediaal concept dat inspeelt op de communicatieaspecten van VDAB en opleidingen voor zijn klanten, de werkzoekenden.

verder uitwerken artistiek basis­ concept

Kelly Schacht 20.000 euro

KU0903 Vlaams Bouwmeester Alle projecten van de Prijs Bouwheer

13 gedrukte edities met een fotografisch beeld van de stad Oslo, 5 originele tekeningen met een stadsgezicht van Oslo, 8 gedrukte edities van een of meerdere tekeningen uit de reeks stadsgezichten van Oslo.

gerealiseerd

Johan Dewilde 25.000 euro

KU0904 Hoeilaart OCMW Hoeilaart Nieuwbouw voor het woon- en zorgcentrum Hof Van Doenberghe te Hoeilaart

Lichtkunstwerk dat interactief met het buitenlicht een visueel schouwspel van licht en schaduw in een serre uitlokt.

voorbereiding uitvoering

Ilke De Vries 40.000 euro

KU0905 Ekeren

Geïntegreerd in totaal budget werken.

voorbereidende gesprekken kader kunstopdracht met opdrachtgever

480.000 euro

voorbereiding opdrachtformulering

Stadsbestuur Antwerpen / Districtsbestuur Ekeren OO1615 Heraanleg Christus Koningplein te Ekeren

KU0906 Turnhout Stadsbestuur Turnhout Masterplan Brepolssite in het centrum van Turnhout + belevingsproject Turnova 2012

118 / Jaarverslag 2008-2009 — Cijfers

KU0907 Bossuit

Ellen Harvey of Hallveig Ágústsdóttir

Gemeentebestuur Avelgem en provincie West-Vlaanderen

150.000 euro

beide kunstenaars werken hun artistiek basisconcept verder uit

Bestemmingswijziging van de SintAmalbergakerk

KU0908 Kazerne Dossin, Mechelen

Phillipe Aguire de Ortegui

uitwerken basisconcept

90.000 euro Vlaamse Overheid OO1301 Nieuwbouw voor een museum, memoriaal en documentatiecentrum over de Holocaust en de mensenrechten

KU0909 Nevele

formulering kunstopdrachtformulering

OCMW Nevele OO0603 Nieuwbouw kunstopdracht naar aanleiding van de nieuwbouw voor woon- en zorgcentrum ‘Ter Leenen’

KU0910 Brugge, Antwerpen en Noord-Brabant

Landzicht.

selectie ontwerper/kunstenaar

1ste fase: 127.500 euro Provincie West-Vlaanderen in samenwerking met provincie Antwerpen en provincie Noord-Brabant Integrale opdracht voor het creëren van een typologie voor infokiosken voor de Staats-Spaanse linies, de fortengordels rond Antwerpen en de linies en forten van Noord-Brabant

KU0911 Herentals

140.000 euro

voorbereiding artistiek basisconcept

KU0912 Poperinge

Interactief videoproject met een kat.

presentatie artistiek basisconcept

Gemeentebestuur Poperinge

David Claerbout

AZ Sint-Elisabeth Nieuwbouw voor het AZ Sint-Elisabeth

Heraanleg Grote Markt

Kunstprojecten 2009 / 119

KU0913 Brakel

opstart selectieprocedure

Gemeentebestuur Brakel Heraanleg van een semi-rotonde

KU0914 Boom

33.000 euro

gesprekken met vier kandidaatkunstenaars

150.000 euro

preselectie kunstenaars

vzw De Klinkaard Nieuwbouw voor het wooncentrum voor gehoorgestoorde volwassenen ‘De Klinkaard’

KU0915 Lo-Reninge vzw COD en vzw Havenhuis, VMM en stad Lo-Reninge Een uitbreiding en renovatie, een nieuwbouw en een dorpskernvernieuwing voor enerzijds woon- en zorgcentrum ‘Hof Ten Yzer’ en een woonhuis voor mensen met een nietaangeboren hersenafwijking

KU0916 Nieuwpoort OCMW Nieuwpoort Nieuwbouw voor woon- en zorgcentrum ‘De Zathe’

opstart selectieprocedure

Communicatie

VS

BraziliĂŤ

Geografische spreiding aantal bezoekers website Grijswaarden volgens dichtheid

Communicatie / 121

Bezoekersaantal website 2008 Overzicht aantal bezoekers per land

Totaal: 45.422 België Nederland GB Italië Spanje Duitsland Frankrijk VS Zwitserland Portugal Oostenrijk Liechtenstein Brazilië Ierland Noorwegen Denemarken

36.657 5.487 674 471 455 348 347 234 82 71 65 63 53 52 39 29

80,70% 12,08% 1,48% 1,04% 1,00% 0,77% 0,76% 0,52% 0,18% 0,16% 0,14% 0,14% 0,12% 0,11% 0,09% 0,06%

Roemenië Zweden Finland Letland Polen Lithouwen Luxemburg Turkije

28 25 21 19 18 14 12 12

0,06% 0,06% 0,05% 0,04% 0,04% 0,03% 0,03% 0,03%

Andere

0 – 10

0,00% – 0,02 %

17 684

2 852

Decembe

3 144

Novembe

3 144

Ok obe

2 319

Sep embe

Augus us

2 055

Ju

1 698

Jun

1 758

Me

1 944

Ap

Maa

Feb ua

Janua

1 390

1 635

3 306

3 843

20 395

24 118

17 069

21 012

13 130

13 934

13 707

14 067

21 169

69 388

78 642

o aa aan a pagev ews ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... o aa aan a un eke bezoeke s ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

74 160 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

24 720 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

12 360 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

4 120 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

2 060 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

0 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................................

122 / Jaarverslag 2008-2009 – Cijfers

VS

Israël

China

Geografische spreiding aantal bezoekers website Grijswaarden volgens dichtheid

Communicatie / 123

Bezoekersaantal website 2009 Overzicht aantal bezoekers per land

Totaal: 69.580 België Nederland GB Duitsland Spanje Italië Frankrijk VS Zwitserland Oostenrijk Portugal Letland Denemarken Luxemburg Ierland Israël

55.560 9.607 931 844 533 408 358 301 148 97 96 89 62 46 43 39

79,85% 13,81% 1,34% 1,21% 0,77% 0,59% 0,51% 0,43% 0,21% 0,14% 0,14% 0,13% 0,09% 0,07% 0,06% 0,06%

China Zweden Slovenië Noorwegen Turkije Liechtenstein

36 33 32 28 22 22

0,05% 0,05% 0,05% 0,04% 0,03% 0,03%

Andere

0 – 16

0,00% – 0,02%

26 303

Decembe

Novembe

3 192

4 018

3 867

Ok obe

Sep embe

Augus us

2 855

Ju

3 059

Jun

3 112

Me

3 397

4 735

20 592

25 495

22 414

22 363

21 480

19 043

19 816

3 162

Ap

Maa

Feb ua

Janua

3 492

4 985

4 461

23 684

36 396

79 859

79 404

o aa aan a pagev ews ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... o aa aan a un eke bezoeke s ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

74 160 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

24 720 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

12 360 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

4 120 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

2 060 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

0 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................................................................

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................................

124 / Jaarverslag 2008-2009 – Cijfers

2008

Publicaties

Agrarische Architectuur 2008

Jaarverslag 2006-2007

Het Vlaams Bouwmeesterschap 1999-2005 (Marc Santens en Jan De Zutter, uitgeverij Houtekiet, Antwerpen)

Prijs Bouwheer 2007

Architectuurnota 2009-2014

Meesterproef 2007

Cahier 2 : Schoolvoorbeel­den.

Over kunstinterventies in scholen

Prijs Bouwheer 2009

Dossier 1: Scholenbouw

In publieke opdracht.

Vlaams Bouwmeester 1999-2009 (Hans Ibelings, uitgeverij Sun, Amsterdam)

2009

Onzichtbaar aanwezig.

Sociale huisvesting in Vlaanderen, vandaag

Communicatie/ 125

Videomontages van de Vlaams Bouwmeester 2008 Studietweedaagse ‘In ander licht. Toekomstperspectieven voor religieus erfgoed in Vlaanderen’ – 23 februari en 4 maart 2008 Organisatie: Agentschap Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed Vlaanderen en Team Vlaams Bouwmeester – Brigittineklooster, Brussel – Agnetenklooster, Tongeren Studiedag ‘Onzichtbaar aanwezig. Sociale huisvesting in Vlaanderen, vandaag’ – 29 april 2008 Organisatie: Team Vlaams Bouwmeester en de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (vmsw) Films: Stef Stes producties – Brugse Poort, Gent – Militair Hospitaal, Antwerpen – Sint-Antoniuspleintje, Zoerle-Parwijs – La Vignette, Leuven 2009 Studienamiddag ‘Bouwen aan zorg. Naar geïnte­ greerde woonzorgcentra in Vlaanderen’ – 4 mei 2009 Organisatie: Team Vlaams Bouwmeester en het Vlaams Infrastructuurfonds voor Persoonsgebonden Aangelegenheden (VIPA) Films: !koon – Woonzorgcentrum, Oudenaarde – Woonzorgcentrum, Balen – Kunst, een venster op de wereld Evenement ‘10 jaar Vlaams Bouwmeester’ – 26 november 2009 Organisatie: Team Vlaams Bouwmeester Films: !koon – Restauratie en herinrichting van de bibliotheek en Boekentoren, Gent – Collegebrug, Kortrijk – Nieuwe brug over het Albertkanaal, Vroenhoven – Kantoorgebouw VDAB, Sint-Niklaas – Uitbreiding cultureel centrum Zwaneberg en inrichting openbare ruimte, Heist-op-den-Berg – Stille ruimte, Duffel

126 / Jaarverslag 2008-2009 – Cijfers

Artikels

Artikels van de Vlaams Bouwmeester in de vaktijdschriften

A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur – A+ 209, december 2007 – januari 2008, Dirk De Meyer Open Oproep – Universiteitsbibliotheek Gent – Een bibliotheek herdenken – A+ 210, februari-maart 2008, Sofie Bullynck Open Oproep – Basisschool De Vierklaver Temse – Verzameld en opengebroken – A+ 211, april-mei 2008, Karel Debaere Open Oproep – Gemeenschapscentrum Felix Sohie Hoeilaart – Een publiek gebouw als scharnier – A+ 212, juni-juli 2008, Sara Vermeulen Open Oproep – Omgeving Kallo Beveren – Randvoorwaarden – A+ 213, augustus-september 2008, Christophe Van Gerrewey Open Oproep – Joseph Stübbenpark Duinbergen – Altijd een beetje vakantie – A+ 214, oktober-november 2008, Christophe Van Gerrewey Open Oproep – Stedelijke academie Lokeren – Oud en nieuw, nieuw en oud – A+ 215, december 2008-januari 2009, Maureen Heyns Open Oproep – ’t Oud klooster Herdersem – Buitengewoon collectief – A+ 216, februari-maart 2009, Maureen Heyns Open Oproep – Bedrijventerrein Oostkamp – Oostkamp onder één dak – A+ 217, april-mei 2009, Lars Kwakkenbos Open Oproep – Gemeenschapsinstelling Ruiselede – Kijk omhoog – A+ 218, juni-juli 2009, Karina Van Herck Open Oproep – Zwembad Hasselt – Zwemmen tussen stad en park – A+ 219, augustus-september 2009, Christophe Van Gerrewey Open Oproep – Site SIMA Aarschot – Oude reflexen in een provinciestad – A+ 220, oktober-november 2009, Sofie Troch Open Oproep – Site Siesegemkouter Aalst – De macht van een masterplan – A+ 221, december 2009-januari 2010, Maureen Heyns Open Oproep – Dienstgebouw schipperij Gent – Bescheiden blikvanger – A+ 222, februari-maart 2010, Christophe Van Gerrewey Open Oproep – Holocaust memoriaal Mechelen – De schande van de architectuur

Ruimte Ruimte 1, maart-april-mei 2009, Bart Van Moerkerke Verkeersknoop Lummen – De vallei wordt een talud Ruimte 2, juni-juli-augustus 2009, Bart Van Moerkerke Een concept voor de Vlaamse doortocht Ruimte 3, september-oktober-november 2009, Bart Van Moerkerke Een ring is een weg in het landschap – Ruimte 4, december 2009-januari-februari 2010, Bart Van Moerkerke Creatief voor de slimme weggebruiker –

–

–

Artikels over de Vlaams Bouwmeester –

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

We kunnen niet blijven verbouwen Het Laatste Nieuws, zaterdag 12 januari 2008.

Op dit kruispunt zijn camera’s nodig Gazet van Antwerpen, zaterdag 19 januari 2008.

Fintele krijgt facelift Het Nieuwsblad, dinsdag 22 januari 2008.

Psychiatrische gevangenis komt niet in Stuivenbergziekenhuis Het Laatste Nieuws, maandag 28 januari 2008.

Politie stelt maquette commissariaat voor Het Laatste Nieuws, vrijdag 1 februari 2008.

Obelix bezet rotonde Het Laatste Nieuws, vrijdag 1 februari 2008.

Gerenoveerd stadhuis verzoent heden en verleden De Standaard, dinsdag 12 februari 2008.

Stad zoekt projectontwikkelaar Het Laatste Nieuws, dinsdag 12 februari 2008.

Wervik bouwt ander vredegerecht De Standaard, donderdag 14 februari 2008.

Club doet ‘ultiem’ stadionvoorstel De Standaard, zaterdag 16 februari 2008.

Stresstest voor sport en economie De Tijd, zaterdag 23 februari 2008.

Duurzaam bouwen kan ook ‘traditioneel’ Het Nieuwsblad, vrijdag 29 februari 2008.

Natuur en Bos renoveert hal Teunenberg niet Gazet van Antwerpen, woensdag 5 maart 2008.

Zottegem schakelt bouwmeester in voor kern De Standaard, woensdag 5 maart 2008.

Zottegem stelt bouwmeester aan voor renovatie centrum Het Nieuwsblad, woensdag 5 maart 2008.

Architecten voor academie en sportcomplex geselecteerd Het Nieuwsblad, woensdag 19 maart 2008.

Balen breidt infrastructuur voor senioren gevoelig uit Het Nieuwsblad, woensdag 19 maart 2008.

Anciaux trekt 70 miljoen euro uit voor KMSKA Gazet van Antwerpen, zaterdag 29 maart 2008.

OostCampus draaischijf nieuw centrum Het Nieuwsblad, donderdag 10 april 2008.

Communicatie / 127

– Verbouwing Belgacomtoren zal zeker aanslepen tot 2015 Het Nieuwsblad, zaterdag 12 april 2008.

– Brugge: een test voor het stadionbeleid De Standaard, maandag 14 april 2008.

– Bureau Hub ontwerpt nieuw Wetenschapspark Het Nieuwsblad, zaterdag 19 april 2008.

– Antwerps bureau Hub ontwerpt Wetenschapspark De Standaard, zaterdag 19 april 2008.

– Tunnel onder Gentsesteenweg Het Laatste Nieuws, donderdag 24 april 2008.

– Bouw tunnel Siesegemlaan start in 2011 Gazet van Antwerpen, vrijdag 25 april 2008.

– Zijn scholen klaar voor de bouw?

Klasse, donderdag 1 mei 2008.

– Een monument tegen het vergeten De Standaard, donderdag 8 mei 2008.

– B0b Van Reeth hertekent Mechelse Dossinkazerne De Morgen, donderdag 8 mei 2008.

– Bob Van Reeth ontwerpt nieuw joods museum Gazet van Antwerpen, donderdag 8 mei 2008.

– Bob Van Reeth tekent voor kazerne Dossin Het Nieuwsblad, donderdag 8 mei 2008.

– Ontwerp Joods Museum klaar Het Laatste Nieuws, donderdag 8 mei 2008.

– Gevangenis moet niet plat voor nieuwbouw sportschool Het Belang van Limburg, donderdag 15 mei 2008.

– Oude gevangenis blijft toch bestaan Het Laatste Nieuws, vrijdag 16 mei 2008.

– In Flanders Fields Museum wordt dubbel zo groot Het Nieuwsblad, vrijdag 16 mei 2008.

– In Flanders Fields Museum vernieuwt De Standaard, vrijdag 16 mei 2008.

– Een holocaustmuseum moet er niet vrolijk uitzien De Tijd, zaterdag 17 mei 2008.

– Heemkring kijkt met argwaan uit naar kunstfontein Het Nieuwsblad, dinsdag 20 mei 2008.

– Gemeente hertekent stationsomgeving Het Nieuwsblad, vrijdag 23 mei 2008.

– Dorpsplein en station krijgen facelift Het Laatste Nieuws, vrijdag 23 mei 2008.

– Op naar veilig Borsbeek Gazet van Antwerpen, vrijdag 23 mei 2008.

– Retie straks gezellig dorp Gazet van Antwerpen, donderdag 29 mei 2008.

– Stadhuis verlaat Markt Het Nieuwsblad, zaterdag 31 mei 2008.

– Het stadhuis van Deinze verlaat de Markt De Standaard, zaterdag 31 mei 2008.

– Unizo steunt Club zonder shoppingcenter De Standaard, woensdag 4 juni 2008.

– ‘Blinde Muren’ zijn klaar Het Laatste Nieuws, maandag 9 juni 2008.

– Buurt positief over eerste plannen park Belle Vue in Kessel-Lo De Standaard, zaterdag 28 juni 2008.

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

Park en fietsersbrug zijn een zegen voor de handel Het Nieuwsblad, zaterdag 28 juni 2008.

Stadhuis verhuiselijkt De Standaard, woensdag 2 juli 2008.

Oude Dokken krijgen nieuwe bruggen Het Nieuwsblad, vrijdag 4 juli 2008.

OCMW vormt oud-weeshuis om tot sociaal huis Het Nieuwsblad, vrijdag 11 juli 2008.

Vroeger weeshuis krijgt bijgebouw Het Laatste Nieuws, vrijdag 11 juli 2008.

Renovatie veldwachterswoning op komst Gazet van Antwerpen, vrijdag 18 juli 2008.

Bureaucratie op hoog niveau De Morgen, zaterdag 2 augustus 2008.

Stadion Club kost nu al 1,5 miljoen De Standaard, maandag 4 augustus 2008.

Alle diensten bij elkaar op één campus Het Nieuwsblad, woensdag 27 augustus 2008.

Erfgoed en stadsontwikkeling moeten hand in hand gaan De Standaard, vrijdag 12 september 2008.

Stad geeft panden punten Het Laatste Nieuws, zaterdag 13 september 2008.

Groen!: “Renovatie Brugse Jan Breydelstadion minst slechte optie” De Morgen, donderdag 18 september 2008.

Hoogstraat lijkt wel Parijs-Roubaix Het Laatste Nieuws, vrijdag 19 september 2008.

Britten vinden Vlaamse woningbouw opnieuw uit De Standaard, dinsdag 30 september 2008.

Oud circus blijft bestaan Het Nieuwsblad, dinsdag 7 oktober 2008.

Mahy kan dan toch blijven Het Laatste Nieuws, donderdag 9 oktober 2008.

Stadspark krijgt facelift Het Nieuwsblad, zaterdag 11 oktober 2008.

Vier scholen uit stadscentrum komen samen op één campus Het Laatste Nieuws, zaterdag 11 oktober 2008.

Facelift voor Stadspark De Standaard, 11 oktober 2008.

Herlocatie is unieke kans Het Nieuwsblad, woensdag 15 oktober 2008.

Oostende is sloopstad geworden Het Laatste Nieuws, maandag 20 oktober 2008.

Nieuwe woningen, parking en zaal Het Laatste Nieuws, vrijdag 24 oktober 2008.

Streven naar mix oud en modern Het Laatste Nieuws, zaterdag 25 oktober 2008.

Voetbalstadion en winkels in Loppem nefast voor milieu De Standaard, woensdag 5 november 2008.

Krook kan bijna starten Het Nieuwsblad, donderdag 6 november 2008.

Provincie legt 70 miljoen euro klaar voor renovatie provincietoren Het Laatste Nieuws, zaterdag 8 november 2008.

128 / Jaarverslag 2008-2009 – Cijfers

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

Stadspark wordt groter Het Nieuwsblad, zaterdag 8 november 2008.

Antwerps stadspark wordt heringericht De Standaard, zaterdag 8 november 2008.

Studiebureau uit Milaan hertekent dorpscentrum Het Laatste Nieuws, donderdag 13 november 2008.

Muziekacademie wordt futuristisch paviljoen Gazet van Antwerpen, dinsdag 25 november 2008.

Brug in Vroenhoven voor verkeer geopend Het Nieuwsblad, zaterdag 29 november 2008.

Kritiek op kostprijs renovatie gemeentehuis Het Nieuwsblad, dinsdag 2 december 2008.

Nieuw In Flanders Fields Museum krijgt stilaan vorm Het Nieuwsblad, woensdag 3 december 2008.

Gemeentehuis van de toekomst Laatste werknemers Coca Cola Het Laatste Nieuws, zaterdag 20 december 2008.

Toparchitect Jo Crepain (58) leeft voort in zijn ontwerpen De Morgen, dinsdag 23 december 2008.

Renovatie en uitbreiding van Koninklijk Museum Schone Kunsten in Antwerpen kost 44 miljoen euro De Morgen, dinsdag 23 december 2008.

Jo Crepain overleden Het Laatste Nieuws, dinsdag 23 december 2008.

Jeugdcentrum groeit in schaduw Berentrode GvA.be, dinsdag 30 december 2008.

Vernieuwde Ter Dilft moet klaar zijn in 2012 Het Nieuwsblad, dinsdag 30 december 2008.

Operatie Scholenbouw Klasse, zondag 4 januari 2009.

Fascinerend maar niet uniek Het Nieuwsblad, donderdag 15 januari 2009.

Waregem koopt kunstwerk voor rotonde op Zuiderlaan De Standaard, vrijdag 16 januari 2009.

Kanaalbrug Vroenhoven gaat vanavond de lucht in De Standaard, vrijdag 16 januari 2009.

Nieuw Havenhuis niet functioneel Het Laatste Nieuws, zaterdag 17 januari 2009.

Harelbeke wil af van ‘lelijkste marktplein’ Het Nieuwsblad, zaterdag 17 januari 2009.

Nieuw Stadspark behoudt vijver en brug Het Laatste Nieuws, dinsdag 20 januari 2009.

Heraanleg markt start in september 2010 Het Nieuwsblad, donderdag 22 januari 2009.

Klinkers dansen op markt Het Laatste Nieuws, zaterdag 24 januari 2009.

Een hek als de schubben van een vis De Standaard, dinsdag 10 februari 2009.

Nieuw complex strijkt neer in Engelse wijk Gazet van Antwerpen, woensdag 11 februari 2009.

Spannend aftellen Het Nieuwsblad, woensdag 11 februari 2009.

Sociale woningen op terreinen De Sleutel Het Laatste Nieuws, dinsdag 17 februari 2009.

Geen kunst voor ringrotonde Huinegem Het Nieuwsblad, woensdag 18 februari 2009.

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

Meer dan de som van de delen De Standaard, dinsdag 24 februari 2009.

Bouwmeester betreurt afkeuring kunstwerk rotonde Het Nieuwsblad, dinsdag 24 februari 2009.

Malanderpark krijgt facelift Het Laatste Nieuws, dinsdag 24 februari 2009.

Protest tegen Holocaustmuseum Het Laatste Nieuws, woensdag 4 maart 2009.

Nieuwe ruggengraat voor Antwerpen De Tijd, zaterdag 21 maart 2009.

Stad bekomt lichter uitzicht voor museum Gazet van Antwerpen, zaterdag 18 april 2009.

Site OCMW rusthuis krijgt nieuwe bestemming Het Nieuwsblad, dinsdag 19 mei 2009.

De Vlindertuin trekt nieuw schoolgebouw op in 2010 Gazet van Antwerpen, dinsdag 26 mei 2009.

Aandacht voor architectuur verslapt De Standaard, woensdag 27 mei 2009.

Eerste Vlaamse architectuurnota wil nieuwe regering inspireren De Morgen, woensdag 27 mei 2009.

Renovatie stadhuis begint in 2011 Het Laatste Nieuws, woensdag 27 mei 2009.

Zonder titel De Morgen, vrijdag 29 mei 2009.

10/10 van de Bouwmeester De Standaard, zaterdag 30 mei 2009.

Kunstwerk voor Scheldebrug laat op zich wachten Gazet van Antwerpen, zaterdag 30 mei 2009.

Wat de architectuurnota vergat De Morgen, woensdag 3 juni 2009.

Turnhoutse ring duikt onder grond Gazet van Antwerpen, donderdag 4 juni 2009.

Tunnel verbindt Stadspark met centrum Het Nieuwsblad, donderdag 4 juni 2009.

Tunnel aan Stadspark tegen 2012 Het Laatste Nieuws, donderdag 4 juni 2009.

Geld voor renovatie Elisabethzaal De Standaard, zaterdag 6 juni 2009.

Uyttenhove wordt multifunctioneel en modern ontmoetingscentrum Het Nieuwsblad, woensdag 10 juni 2009.

VITO investeert zestig miljoen in nieuw gebouw Gazet van Antwerpen, zaterdag 13 juni 2009.

Spaanse villa’s horen niet in Vlaanderen De Standaard, donderdag 9 juli 2009.

Kerken in nieuw kleedje De Standaard, zaterdag 11 juli 2009.

Regeerakkoord geeft groen licht voor project Waalsekrook Het Nieuwsblad, zaterdag 11 juli 2009.

Haciënda Neerpoten Het Laatste Nieuws, zaterdag 11 juli 2009.

Nieuw marktplein krijgt tapijt van beton Het Laatste Nieuws, woensdag 15 juli 2009.

Loker krijgt nieuw ontmoetingscentrum Het Nieuwsblad, woensdag 22 juli 2009.

Communicatie / 129

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

–

Bib wordt enorm cultuurgebouw Het Laatste Nieuws, zaterdag 25 juli 2009.

Zonder titel De Morgen, woensdag 29 juli 2009.

Plan grensparking in Rekkem blijft bij Reynders liggen De Standaard, donderdag 30 juli 2009.

Bouwmeester wil mooiere grensovergangen maken Het Belang van Limburg, vrijdag 31 juli 2009.

Een propere grensovergang, meer vragen we niet Het Laatste Nieuws, woensdag 5 augustus 2009.

Spel zonder grenzen De Standaard, zaterdag 8 augustus 2009.

Balen bouwt rusthuis van de toekomst Gazet van Antwerpen, donderdag 13 augustus 2009.

Ingang basisschool komt op dorpsplein Gazet van Antwerpen, dinsdag 1 september 2009.

Weg met schotelantennes: ze verknoeien het uitzicht Het Nieuwsblad, zaterdag 12 september 2009.

Louisville aan de Dijle De Morgen, vrijdag 18 september 2009.

Schepenhuis keert terug Het Laatste Nieuws, dinsdag 22 september 2009.

Nieuwe sporthal klaar in 2012 Het Nieuwsblad, dinsdag 29 september 2009.

Bibliotheek van de toekomst in Gent belangrijke stap dichterbij De Morgen, donderdag 1 oktober 2009.

Topbibliotheek is mogelijk Het Nieuwsblad, donderdag 1 oktober 2009.

99 architecten voor Waalse Krook Het Laatste Nieuws, donderdag 1 oktober 2009.

Scenario voor multimediale site Waalse Krook neemt vaste vorm aan De Standaard, donderdag 1 oktober 2009.

Wijnegemse dorpskern krijgt grondige facelift Het Nieuwsblad, donderdag 1 oktober 2009.

Kunstwerken bekroond door Vlaamse bouwheer Het Laatste Nieuws, zaterdag 3 oktober 2009.

Vier miljoen voor park is véél te duur Gazet van Antwerpen, maandag 5 oktober 2009.

Antwerpse welstandscommissie verwerpt futuristisch havenhuis De Morgen, dinsdag 6 oktober 2009.

Eerst maar afwachten welke bevoegdheden de provincie straks nog heeft Het Nieuwsblad, vrijdag 9 oktober 2009.

Antwerpen stelt renovatie Provinciehuis uit De Standaard, vrijdag 9 oktober 2009.

Altijd spanning tussen toen en nu De Standaard, zaterdag 10 oktober 2009.

Bouw nieuw schepenhuis is nog niet voor morgen Het Nieuwsblad, zaterdag 10 oktober 2009.

Zonder titel De Morgen, zaterdag 10 oktober 2009.

Stad Aalst kiest winnaar ontwerpwedstrijd voor bedrijventerrein Gazet van Antwerpen, dinsdag 13 oktober 2009.

– Italianen ontwerpen Siesegemsite Het Laatste Nieuws, woensdag 21 oktober 2009.

– Dit weerspiegelt onze grote ambities voor de Waalse Krook De Morgen, dinsdag 27 oktober 2009.

– Twee Gentse architecten leveren ontwerp voor Waalsekrook Het Nieuwsblad, dinsdag 27 oktober 2009.

– Gentenaars in selectie Waalse Krook Het Laatste Nieuws, dinsdag 27 oktober 2009.

– Melkautomaten en leslokalen van de toekomst Het Nieuwsblad, vrijdag 30 oktober 2009.

– Parel van de kreken Het Nieuwsblad, vrijdag 30 oktober 2009.

– Huis voor tachtig senioren Het Nieuwsblad, donderdag 5 november 2009.

– Tegen eind 2011 moet alles definitief beschermd zijn De Standaard, zaterdag 7 november 2009.

– Minder verkeer in dorpskern na Het Laatste Nieuws, zaterdag 14 november 2009.

– Minister Smet vindt Geraardsbergse scholen toonaangevend Het Nieuwsblad, dinsdag 17 november 2009.

– Lommel krijgt nieuw dierenasiel Het Laatste Nieuws, donderdag 19 november 2009.

– Havencentrum verrijst aan Rigakaai Het Laatste Nieuws, maandag 23 november 2009.

– Stad beschermt waardevolle panden Het Laatste Nieuws, woensdag 25 november 2009.

– Stadhuis in Deinze: “transparant als beleid” De Standaard, woensdag 25 november 2009.

– Oostende gaat historische panden integraal beschermen De Morgen, donderdag 26 november 2009.

– Een school met verbeelding De Standaard, dinsdag 8 december 2009.

– Klassevolle brasserie in oud gemeentehuis Het Laatste Nieuws, zaterdag 12 december 2009.

– De Spreeuwen bouwt kleuterschool Het Laatste Nieuws, zaterdag 19 december 2009.

– Britten renoveren Elisabethzaal Het Laatste Nieuws, donderdag 24 december 2009.

– Britten pakken half 2011 Elisabethzaal aan Gazet van Antwerpen, donderdag 24 december 2009.

– Koningin Elisabethzaal wordt juweel in een doosje De Morgen, donderdag 24 december 2009.

Team Situatie op 31.12.2009

Team / 131

Augustyns, Annelies projectbegeleider schoolgebouwen 13.02.2008 – heden

Quaghebeur, Rolf artistiek adviseur 16.02.2007 – heden

Baikou, Hanane administratief medewerker 01.07.2002 – 01.02.2009 Blondia, Matthias projectbegeleider infrastructuur 01.09.2008 – heden Boudry, Linda adjunct Vlaams Bouwmeester 01.03.2006 – 01.11.2008

Robberechts, Catherine coördinator kunstpublicaties 10.01.2007 – heden

De Backer, Tineke jobstudent 01.08.2008 – 01.09.2008 01.09.2009 – 01.10.2009 De Ben, Karla administratief medewerker 01.09.2006 – heden Degrendele, Pieter administratief medewerker 01.07.2006 – heden Deputter, Mario projectbegeleider wonen en zorg 01.03.1998 – heden De Vleeschouwer, Stijn projectbegeleider infrastructuur 01.09.2001 – 01.04.2009 De Vriendt, Wendy jobstudent 01.09.2008 – 01.10.2008 Dewachter, Christa projectmedewerker vastgoedbeleid 01.01.2009 – heden Haerens, Ruben projectbegeleider infrastructuur 01.07.2006 – heden Hertveld, Tania bestuurscoördinator Vlaams Bouwmeester 01.11.2001 – heden Laenen, Catherine artistiek coördinator 01.03.1998 – heden Landuyt, Karen projectbegeleider stedenbouw en publieke ruimte 01.09.2008 – heden Lips, Dries projectbegeleider culturele infrastructuur 01.11.2008 – 01.11.2009 Malliet, Anne projectcoördinator schoolgebouwen 01.03.1999 – heden Pacquée, Maria beheer kunstprojecten 01.03.1998 – heden

Scheers, Joris adjunct Vlaams Bouwmeester, afdelingshoofd 01.11.2008 – heden Sevrin, Shana jobstudent 01.07.2008 – 01.08.2008 Smets, Marcel Vlaams Bouwmeester 01.06.2005 – heden Stook, Ellen jobstudent 10.07.2009 – 01.08.2009 Troch, Sofie projectbegeleider schoolgebouwen 03.01.2007 – heden Van Damme, Marieke projectbegeleider schoolgebouwen 01.01.2008 – heden Van der Donckt, Annelies projectbegeleider infrastructuur 01.08.2008 – heden Vanhaute, Kathelijn Communicatieverantwoordelijke 01.07.2009 – heden Van Nuffelen, Tony projectbegeleider culturele infrastructuur 01.12.2002 – heden Verhaeghe, Dietlinde projectbegeleider schoolgebouwen 02.05.2007 – 31.12.2009 Verhofstede, Bjorn projectbegeleider sportinfrastructuur 15.06.2008 – 31.12.2008 Vermeulen, Sara projectbegeleider erfgoed 01.02.2007 – heden Vos, Anke projectbegeleider stedelijke ontwikkeling en ruimtelijke planning 01.11.2004 – heden Wouters, Rene chauffeur 12.07.2004 – 31.12.2009 Weze, Els administratief medewerker 01.04.2006 – 01.09.2009

Gerealiseerde projecten 2008-2009 Open Oproep Fotografie Jan Kempenaers

Open Oproep / 135

OO01b10 De Noorderkempen Rijkevorsel

Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van sociale woningen te Rijkevorsel

bouwheer: CV Bouwmaatschappij De Noorderkempen ontwerper: Teema architecten

Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van sociale woningen te Lier

bouwheer: CV Lierse Maatschappij voor de Huisvesting ontwerper: TV Architecturale interventies François en Mot Ponette / Projectum

Sociale woningen

OO01b11 Sociale woningen Lier Sociale woningen

136 / Jaarverslag 2008-2009 – Gerealiseerde projecten

OO0107 VDAB Sint-Niklaas

Volledige studieopdracht voor het oprichten van een kantoorgebouw te Sint-Niklaas

bouwheer: VDAB ontwerper: architecten BOB361 architects

Volledige studieopdracht voor de uitbreiding van het cultureel centrum en de bouw van een openbare bibliotheek te Beveren

bouwheer: Gemeentebestuur Beveren ontwerper: De Smet Vermeulen architecten

Kantoorgebouw

OO0213 CC en bib Beveren Cultureel centrum / bibliotheek

Open Oproep / 137

OO0220 OPZ Rekem Zorginstelling

OO0311 KTA Vilvoorde School

Volledige haalbaarheidsstudie voor de forensische woonopvang voor OPZ Rekem (Hotel Min) te Antwerpen

bouwheer: MVG, Afdeling Gebouwen ontwerper: TV Mys & Bomans / Ars Horti

Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van een schoolgebouw voor het KTA te Vilvoorde

bouwheer: Gemeenschapsonderwijs ontwerper: HASA architecten

138 / Jaarverslag 2008-2009 – Gerealiseerde projecten

OO0313 BS Geraardsbergen

School

OO0315 KA/KTA Ieper School

Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van een schoolgebouw en een polyvalente zaal voor BS De Dender te Geraardsbergen

bouwheer: Gemeenschapsonderwijs ontwerper: Catteeuw Architectuur Praktijk

Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van klassen voor de bassischool het KA/KTA Ieper

bouwheer: Gemeenschapsonderwijs ontwerper: GWM architecten

Open Oproep / 139

OO0332 Nijdrop Opwijk Jeugdhuis

OO0408 Basisschool Laken School

Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van een jeugdhuis/muziekcentrum te Opwijk

bouwheer: vzw Jeugdhuis / Muziekcentrum Nijdrop ontwerper: Architecten Tom Thys en Adinda Van Geystelen

Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van een basisschool te Laken

bouwheer: Katholiek Onderwijs Brussel Noord ontwerper: Architecten Tom Thys en Adinda Van Geystelen

140 / Jaarverslag 2008-2009 – Gerealiseerde projecten

OO0409 Sport- en recreatiecentrum Sint-Laurijns Sport- en recreatiecentrum

OO0507 Gemeentehuis Niel Gemeentehuis

Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw, renovatie en herlokalisatie van het Sport- en Recreatiecentrum Sint-Laureins bestaande uit: een verblijfsaccomodatie voor een 100-tal personen (groepen), een

manege met binnenpiste, stallingen en een loods bouwheer: Provincie Oost-Vlaanderen ontwerper: TV Coussée & Goris / Studiebureau Guy Mouton

Volledige studieopdracht voor de verbouwing en uitbreiding van het gemeentehuis te Niel

bouwheer: Gemeentebestuur Niel ontwerper: Rapp+Rapp

Open Oproep / 143

OO0617 De Winkelhaak Antwerpen Kantoorgebouw / appartementen

OO0620 Stadhuis Schoten Stadhuis

Volledige studieopdracht voor de uitbreiding van het designcentrum ‘De Winkelhaak’ te Antwerpen

bouwheer: AG Vespa ontwerper: GZA+A

Volledige studieopdracht voor het verbouwen en uitbreiden van de administratieve gebouwen voor verschillende gemeentelijke diensten te Schoten

bouwheer: Gemeentebestuur Schoten ontwerper: TV Pascal Bilquin / Architectenbureau Serck

144 / Jaarverslag 2008-2009 – Gerealiseerde projecten

OO0708 De Klare Bron, Heverlee School

OO0732 Ziekenhuis Oost-Limburg Ziekenhuis / parking

Volledige studieopdracht voor de nieuwbouw van klassen voor de basisschool Heverlee ‘De Klare Bron’ Scholengroep 11

bouwheer: Gemeenschapsonderwijs ontwerper: Maccreanor Lavington Architects

Volledige studieopdracht voor het gefaseerd bouwen van een parkeergebouw voor 1.100 wagens met een uitbreiding voor 500 wagens en het opstellen van een visie op

de zorgcampus te Genk bouwheer: Ziekenhuis Oost-Limburg ontwerper: Architectenbureau Cepezed

Gerealiseerde projecten 2008-2009 Kunst in Opdracht Fotografie Ria PacquĂŠe Stijn Bollaert Jan Kempenaers

Kunst in Opdracht / 147

KU0002 Lanaken

Nieuwbouw van een psychiatrisch verzorgingstehuis

kunstenaar: Johan Grimonprez opdrachtgever: VIPA voor het OPCZ Rekem

KU0005 Weelde

Nieuwbouw van een sporthal

kunstenaar: Sven ’t Jolle opdrachtgever: Gemeentebestuur Ravels

148 / Jaarverslag 2008-2009 – Gerealiseerde projecten

KU0108 Leuven

Nieuwbouw van een besturingsgebouw voor de Dijlevallei

kunstenaar: Ives Maes en Peter Verhelst opdrachtgever: Administratie Milieu, Natuur en Landinrichting, afdeling Water

KU0110 Brussel

Renovatie van een opleidingscentrum

kunstenaar: Joaquim Pereira-Eires opdrachtgever: VDAB

Kunst in Opdracht / 149

KU0203 Menen

OO0210 Renovatie, restauratie en nieuwbouw van een stadhuis

kunstenaar: Dirk Braeckman opdrachtgever: Stadsbestuur Menen

KU0204 Menen

OO0210 Renovatie, restauratie en nieuwbouw van een stadhuis

kunstenaar: Benoît Van Innis opdrachtgever: Stadsbestuur Menen

150 / Jaarverslag 2008-2009 – Gerealiseerde projecten

KU0313 Antwerpen

OO0220 Nieuwbouw van een forensische woonopvang (Hotel Min)

kunstenaar: Koen Theys opdrachtgever: VIPA voor OPCZ Rekem

KU0407 Dendermonde

OO0341 Nieuwbouw van een multifunctionele sporthal en omgeving

kunstenaar: Christophe Terlinden en Eric Vanhaeghenborgh opdrachtgever: Stadsbestuur Dendermonde

Kunst in Opdracht / 151

KU0408 Sint-Niklaas

OO0605 Nieuwbouw van een crematorium en afscheidscentrum

kunstenaar: Christoph FInk opdrachtgever: Intergemeentelijke vereniging voor crematoriumbeheer in Oost-Vlaanderen

KU0409 Sint-Niklaas

OO0605 Nieuwbouw van een crematorium en afscheidscentrum

kunstenaar: Pieter Vermeersch opdrachtgever: Intergemeentelijke vereniging voor crematoriumbeheer in Oost-Vlaanderen

152 / Jaarverslag 2008-2009 – Gerealiseerde projecten

KU0410 Duffel

Nieuwbouw voor het psychiatrisch centrum Sint-Norbertus

kunstenaar: Els Vanden Meersch opdrachtgever: Emmaüs vzw

KU0415 Ruddervoorde

Dorpskernvernieuwing

kunstenaar: Gert Verhoeven opdrachtgever: Gemeente Oostkamp

Kunst in Opdracht / 153

KU0504 Antwerpen

Verbouwing voor opvanghuis De Passant

kunstenaar: Anne Daems opdrachtgever: CAW De Terp vzw

KU0505 Lanaken

Nieuwbouw voor het Ziekenhuis OostLimburg

kunstenaar: Aglaia Konrad opdrachtgever: Ziekenhuis Oost-Limburg

154 / Jaarverslag 2008-2009 – Gerealiseerde projecten

KU0508 Beveren

OO0213 Nieuwbouw voor de gemeentelijke openbare bibliotheek

kunstenaar: Gerda Dendooven opdrachtgever: Gemeente Beveren

KU0509 Beveren

OO0213 Nieuwbouw voor de gemeentelijke openbare bibliotheek

kunstenaar: Ana Torfs opdrachtgever: Gemeente Beveren

Kunst in Opdracht / 155

KU0512 Genk

OO0731 Bouw van een nieuw parkeer­ gebouw

kunstenaar: Joost Van Santen opdrachtgever: Ziekenhuis Oost-Limburg

KU0524 Gits

Nieuwbouw voor een opleidingscentrum

kunstenaar: Bernd Lohaus opdrachtgever: VDAB

156 / Jaarverslag 2008-2009 – Gerealiseerde projecten

KU0601 Mol

Nieuwbouw van een administratief centrum

kunstenaar: Emilio Lopez-Menchero opdrachtgever: OCMW Mol

KU0603 Brussel

Nieuwbouw voor kantoorgebouw

kunstenaar: Peter De Bruyne opdrachtgever: Vlaamse Overheid

Kunst in Opdracht / 157

KU0604 Brussel

Nieuwbouw voor kantoorgebouw

kunstenaar: Peter De Bruyne opdrachtgever: Vlaamse Overheid

KU0605 Brussel

Nieuwbouw voor kantoorgebouw

kunstenaar: Willem Oorebeek opdrachtgever: Vlaamse Overheid

158 / Jaarverslag 2008-2009 – Gerealiseerde projecten

KU0607 Brussel

Nieuwbouw voor kantoorgebouw

kunstenaar: Ward Zwart opdrachtgever: Vlaamse Overheid

KU0608 Brussel

Herinrichting kantoren

kunstenaar: Richard Venlet opdrachtgever: Vlaams Bouwmeester

Kunst in Opdracht / 159

KU0702 Sint-Niklaas

Nieuwbouw voor CAW

kunstenaar: Thomas Huyghe opdrachtgever: CAW

KU0703 Antwerpen

Renovatie opleidingscentrum

kunstenaar: Pieter Vermeersch opdrachtgever: VDAB

Fotoverantwoording

Colofon

Cover: Basisschool Sint-Ursula, Laken, Architecten Tom Thys en Adinda Van Geystelen Foto: © Jan Kempenaers

Verantwoordelijke uitgever Vlaams Bouwmeester Boudewijnlaan 30 bus 45 1000 Brussel

p. 14 p. 18 p. 22 p. 28 p. 32 p. 38 p. 44 p. 48 p. 52 p. 58

Concept en algemene coördinatie: Mario Deputter, Team Vlaams Bouwmeester

a2o architecten Stijn Bollaert Google Earth Glen Versonnen Jan Kempenaers Osar architects Google Earth Jan Kempenaers Team Vlaams Bouwmeester Ria Pacquée

Gerealiseerde projecten 2008-2009 p. 135-144 Jan Kempenaers p. 147-165 Ria Pacquée Behalve: KU0203, KU0204 (p. 149): Stijn Bollaert KU0313 (p. 150), KU0408, KU0409 (p. 151), KU0512 (p. 155): Jan Kempenaers

Tekst en redactie: Joeri De Bruyn, Brussel Vormgeving: Studio Luc Derycke, Gent