Vyaktitva Vikasam

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ

~å=∞Hõ$+¨‚ =∞~î°O

^À=∞ÅQÆ∂_», ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞–500 029

ii

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O Published by The President Ramakrishna Math Domalguda, Hyderabad - 29

© Ramakrishna Math, Hyderabad All rights reserved

XIV - 20 M - 12-2008 ISBN 81-7120-915-7

Printed in India at Sri Vinay Printers / RP Binders Hyderabad.

LáÈ^•…`«O

iii

q[˝ÑÎ≤ 'ÖË=O_ç! "Õ∞Ö’¯O_ç!— Ѩk ã¨OѨÙ\ÏÅÖ’ =ºH˜Î`«fi qHÍã¨OÃÑ· ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ ã¨O^Œ~Àƒùz`«OQÍ "≥e|∞zÛ# ÉèÏ=#Å, Jaè „ áêÜ« ∂ Å „HÀ_ô H õ ~ ° } Ë D zxflѨ ٠㨠ΠH õ O . '™œjź x~å‡}OÖ’#∞, =ºH˜`Î fi« qHÍã¨OÖ’#∞ <Õ\ ˜ P^è∞Œ xHõ Ü«Ú=`«‰Ωõ D z#flѨÙã¨HÎ Oõ J`«ºO`« ^ÀǨÏ^ŒHÍiQÍ LO@∞Ok. ™œjźO, qHõã≤`« =ºH˜Î`«fiO ZOÑ≤Hõ KÕã¨∞H˘#fl ~°OQÆOÖ’ qt+¨ì`«#∞ ã¨=Úáêi˚Oz ÃÑ\ì_»"Õ∞QÍHõ† =ºH˜ÎѨ~°"≥∞ÿ#, *ÏfÜ«∞Ѩ~°"≥∞ÿ# ѨÙ~Àaè=$kúH˜ ‰õÄ_» `À_»Ê_»O MÏÜ«∞O. =ºH˜Î`«fi qHÍã¨O, JO^Œ∞‰õΩ ^ÀǨÏ^ŒO KÕ¿ã qaè#fl JOâßÅ∞ D zxflѨÙã¨ÎHõOÖ’ ã¨∞Å∞=ÙQÍ J~°÷=∞ÜÕ∞ºÖÏ qâı¡+≤OK«|_®¤~Ú. 2001= ã¨O=`«û~°OÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜™êiQÍ D ѨÙã¨HÎ Íxfl JOkOKå=Ú. Ü«Ú=`«~O° #∞O_ç D ѨÙã¨HÎ ÍxH˜ ÅaèOz# P^Œ~°} =∞=∞‡efl Pâ◊Û~°ºK«H˜`«∞Å#∞ KÕã≤Ok. D =Ú„^Œ}Ö’ ѨÙã¨ÎHÍxfl ѨÙ#óѨijeOz, ÉèÏ==ºH©ÎHõ~°} ^ÀëêÅ#∞ `˘ÅyOz ã¨~åfiOQÆ ã¨∞O^Œ~O° QÍ =∞m§ g∞ =ÚO^Œ∞ LOK«∞`«∞<åflO. â◊H˜Î=∞O`«=¸, QÆOcè~°=¸ J~Ú# ™êfig∞r ÉèÏ"åÅ∞ q^•º~°∞÷ʼnõΩ x`«º ã¨∂ÊùiÎ^•Ü«∞HÍÅQÍ LO\ÏÜ«∞x Ptã¨∂Î, "Õ∞=Ú JOkã¨∞Î#fl D ѨÙã¨ÎHÍxfl K«kq P^èŒ∞xHõ Ü«Ú=`« `«=∞ =ºH˜Î`åfixfl qHõã≤OѨKÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜, ™œjź =O`«∞Å∞QÍ `«Ü∂« ~°=_®xH˜ „ѨÜ∞« ufl¿ã,Î =∂ „â◊=∞‰õΩ Ѷe¨ `«O ÅaèOzO^Œx ÉèÏq™êÎ=Ú.

– „ѨHÍâ◊‰õΩÅ∞

iv

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

When the lotus opens, the bees comes of their own accord to seek honey; so let the lotus of your character be full-blown and the results will follow.

Ѩ^Œ‡O qHõã≤Oz#ѨC_»∞ ^•xÖ’x =∞Hõ~°O^ŒO HÀã¨O `Õx\©QÆÅ∞ "å@O`«@ J"Õ =™êÎ~Ú. J^Õq^èŒOQÍ g∞Ö’x '™œjźO— J<Õ Ñ¨^•‡xfl ѨÓiÎQÍ qHõã≤OK«x=fiO_ç. JѨC_»∞ Ѷ¨e`åÅ∞ "å@O`«@ J"Õ KÕ‰õÄ~°`å~Ú.

LáÈ^•…`«O

v

LáÈ^•…`O« =ºH˜Î`«fiO JO>Ë Uq∞\˜? ˆHO„a_ç˚ JO`«~å˚fÜ«∞ POQÆ¡ xѶ¨∞O@∞=Ù „ѨHÍ~°O 'h #_»=_çH,õ PÖ’K«<å ã¨~o° , ÉèÏ=#Å#∞ Jaè=ºHõOÎ KÕ¿ã^Õ h =ºH˜Î`«fiO— Jx J~°÷O. ã¨=∞HÍb# ÖÏOQ∑=∞<£ POQÆ¡ xѶ∞¨ O@∞=Ù, 'XHõ =ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞„QÆ ã¨fiÉèÏ=O ÖËHõ #_»=_ç— =ºH˜Î`«fiOQÍ `≥Å∞ѨÙ`«∞#flk.

XHõ =ºH˜Î qq^èŒ Ñ¨iã≤÷`«∞ÅÖ’ ZÖÏ „Ѩ=iΙê_À, PÖ’z™êÎ_À, ÉèÏq™êÎ_À, =º=ǨÏi™êÎ_À J<Õ q+¨Ü«∂xfl KåÅ=~°‰Ωõ x~°~‚ ÚOKÕk J`«_ç =∞<Àã≤`÷ .Õ ÉÏǨϺ~°∂ѨO ÖËHõ "åHÍÛ`«∞~°ºO ÖËHõ Ǩ=ÉèÏ"åÅ∞ J`«_ç =ºH˜Î`åfixfl ˆH=ÅO ~ˆ MÏ=∂„`«OQÍ K«∂ѨÙ`å~Ú. Jq P =ºH˜Î Ü«∞^è•~°÷ =ºH˜`Î åfixfl „ѨuaOaOK«=Ù. '=ºH˜`Î fi« qHÍã¨O— x*ÏxH˜ XHõ =ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ PO`«~°OyHõ ™ê÷~ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz#k. HÍ|\˜ì =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ ã¨fiÉèÏ=O, ^•x HÍ~°ºHõÖÏáêÅ#∞ QÆ∂iÛ# ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# #∞Oz =∞# =ºH˜Î`«fi J^茺ܫ∞#O „áê~°OÉèíO HÍ"åe.

=∞# =∞#ã¨∞û#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤# P=â◊ºHõ`« =∞#O J<ÕHõ Ѩ#∞Å∞ KÕÜ«∞ JaèÅ+≤™êÎO. =∞Oz JÅ"å@∞¡ JÅ=~°K∞« HÀ ã¨OHõeÊ™êÎO, ^Œ∞~°Å"å@∞¡ =^ŒeÃÑ@ì <≥OK«∞`åO. UHÍ„QÆ`«`À J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞ ѨÓ#∞`åO, XHõ Ѷ¨ÖÏ<å Ѩxx =∞<ÀUHÍ„QÆ`«`À KÕÜ«∞ `«Å∞™êÎO. =∞#

vi

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

ã¨OHõÖÏÊÅ#∞ J=∞Å∞ ѨiKÕ „ѨÜ∞« `åflÅ #∞Oz |Å=O`«OQÍ "≥#∞kiˆQÖÏ =∞# =∞#ã¨∞û `«~°K«∞ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ KÕã¨∂Î LO@∞Ok. =∞# =ÚO^Œ∞ XHõ ѨÙã¨HÎ Oõ `≥~∞° =|_ç LO@∞Ok, =∞# Hõà◊√¡ `≥~°∞K«∞H˘<Õ LO\Ï~Ú. HÍx =∞#ã¨∞û H˘xfl QÆ`« ã¨OѶ¨∞@#ÅÖ’ ÖË^• Éèíq+¨º`ü „Ѩ}ÏoHõÅ#∞ QÆ∞iOz# Ü≥∂K«#ÅÖ’ Ѩi„Éèíq∞OѨ „áê~°Oaèã¨∞ÎOk. ÉèíQÆ=<åfl=∂xfl ÖË^• ÉèQí =Æ #∂‡iÎx =∞##O KÕÜ∞« \ÏxH˜ ÖË^• „áêi÷OK«_®xH˜ =∞#O ‰õÄ~ÀÛQÍ<Õ, H˘xfl xq∞ëêÅÖ’<Õ ÃÑ· q^èŒOQÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ WÖÏ JO\Ï~°∞''¿ãfiK«Û!ù ... =∞#ã¨∞û#∞ Hõ}∆ HÍÅO ‰õÄ_® J^Œ∞ѨÙÖ’ LOK«∞HÀÖËx, XHõ JOâ◊OÃÑ· =∞#ã¨∞û#∞ xÅ∞ѨÖËx, ã¨=∞™êÎxfl =i˚Oz ˆH=ÅO XHõ¯ JOâ◊O g∞^Œ Hõ∆}O¿ãѨ٠ˆHO„nHõiOѨÖËx "å~°"≥∞ÿ LO_ç† =∞#Å#∞ =∞#O ã¨fi`«O„`«∞Å „H˜O^Œ [=∞‰õ@∞ìH˘O\ÏO. D q+¨Ü∞« O HÍã¨Î Ü≥∂zOK«O_ç.—— „Hõ=∞tHõ∆} Ö’Ñ≤Oz# =∞#ã¨∞û =∞# â◊„`«∞=ÙQÍ#∞, ã¨∞tH˜`∆ "« ∞≥ #ÿ =∞#ã¨∞û =∞# ¿ãflÇ≤Ï`«∞xQÍ#∞ =º=ǨÏiã¨∞OÎ ^Œx ÉèíQÆ=næ`« ¿Ñ~˘¯O@∞#flk. (ÉèíQÆ=næ`« : VI-5,6) Hõ#∞Hõ =∞# =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ 'ã¨fiÉèÏ=O— (Mechanism) QÆ∞iOz# qã¨Ê+¨ì J=QÍǨÏ# =∞#‰õΩ LO_®e. =∞#‰õΩ q^èÜ Õ ∞« OQÍ#∞, =∞#`À ã¨ Ç ¨ Ï Hõ i OKÕ q^è Œ O QÍ#∞ ^•xfl 㨠∞ tH˜ ∆ ` « O KÕÜ«∞QÆÅ=∂? =∞# =ºH˜Î`«fi qHÍ™êxH˜ Jk ZÖÏ ^ÀǨÏ^ŒO KÕã¨∞ÎOk?

LáÈ^•…`«O

vii

<åÅ∞QÆ∞ ~°HÍÅ =∞<ÀqÉèÏQÍÅ∞ =∞#ã¨∞û‰õΩ <åÅ∞QÆ∞ =∞øeHõ "åºáê~åÅ∞ L<åfl~Ú. g\˜x XHõ L^•Ç¨Ï~°}`À q=iOK«=K«∞Û. ^•^•Ñ¨Ù Ѩk 㨠O =`« û ~åÅ „H˜ ` « O Hõ Å ∞㨠∞ H˘#fl XHõ =ºH˜ Î x <Õ # ∞ HõÅ∞ã¨∞H˘<åfl#∞#∞HÀO_ç. P =ºH˜Îx ZѨC_»∞ ZHõ¯_» HõÅ∞ã¨∞H˘<åfl<À, J`«_»∞ Z=~À *Ï˝Ñ¨HõO `≥K«∞ÛH˘_®xH˜ „Ѩܫ∞ufl™êÎ#∞. D ã¨^Œ~°∞ =ºH˜ÎH˜ ã¨O|OkèOz# U"≥·<å ã¨OѶ¨∞@#Å∞ <å JO`«~åO`«~åÅÖ’ KÀ@∞KÕã¨∞H˘x L<åflÜÕ∞"≥∂ Jx J=Ö’H˜OK«_»O `«@ã≤÷ã¨∞ÎOk. ǨÏ~îå`«∞ÎQÍ P =ºH˜Î Ѷ¨ÖÏ<å Jx QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞ÎOk. '<Õ#∞ Ѷ¨ÖÏ<å KÀ@∞ HõÅ∞ã¨∞H˘#fl Ѷ¨ÖÏ<å =ºˆHÎ W`«_»∞— Jx `≥eÜ«∞ =ã¨∞ÎOk. ÃÑ· L^•Ç¨Ï~°}#∞ qâı¡+≤Oz =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ <åÅ∞QÆ∞ qÉèÏQÍÅ#∞ =∞#O „QÆÇ≤ÏOK«=K«∞Û 1. *Ï˝ÑH¨ âõ H◊ Θ : QÆ`« J#∞Éè"í åÅ *Ï˝ÑH¨ ÍÅ∞, J#∞Éè∂í `«∞Å∞ =∞#ã¨∞û =ÚO^Œ∞ qq^èŒ ã¨OÉèÏ=º`«Å#∞(possibilities) Pq+¨¯i™êÎ~Ú. D *Ï˝Ñ¨HÍÅ J#∞Éèí∂`«∞Å ã¨=¸Ç¨Ï"Õ∞ 'z`«ÎO— J#|_»∞`«∞Ok. D z`«ÎOÖ’<Õ =∞# =∞OzK≥_∞» PÖ’K«#Å, Ѩ#∞ŠѶe¨ `«OQÍ U~°Ê_ç# ã¨O™ê¯~åÅ∞ <≥ÅH˘x LO\Ï~Ú. D ã¨O™ê¯~åÖË =∞# ã¨fiÉèÏxfl ÖË^• #_»=_çHõ#∞ x~°‚~Ú™êÎ~Ú. D z`«Î"Õ∞ =∞m¡ =∞# ã¨∞ѨÎKÕ`«<å=ã¨÷QÍ (sub-conscious) ¿Ñ~À¯|_»∞`«∞#flk.

2. K«~ÀÛѨK«~°ÛÅ∞ – ÉèÏ=<å~°∂ѨHõÅÊ# : W^Œq∞`«÷O HÍx ã≤÷uÖ’ `«# =ÚO^Œ∞ Pq+¨¯ $`«"≥∞ÿ# qq^èŒ

viii

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

ã¨OÉèÏ=º`«Å#∞ =∞#ã¨∞û ѨsH˜∆ã¨∞ÎOk. Jk J<ÕHõ q+¨Ü«∂ÅÃÑ· Ѩ~åºÖ’K«# KÕã¨∞ÎOk. =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ D ã¨=∞~°÷`«#∞ '=∞#ãπ— Jx ¿Ñ~˘¯O\Ï~°∞. TÇ≤ÏOK«_»O, ~°∂ѨHõÅÊ#Å∞ ‰õÄ_» D =∞#ãπ "åºáê~åÖË.

3. ^Œ$_è» xâ◊ÛÜ«∞O - x~°Ü ‚ ∞« O : x~°Ü ‚ ∞« O KÕ¿ã ™ê=∞~°º÷ O |∞kú H ˜ LOk. Uk "åOKè « h Ü« ∞ "≥ ∂ ^•xfl |∞kú x~°‚~Úã¨∞ÎOk. XHõ =ºH˜ÎÖ’x 'qK«Hõ∆}Ïâ◊H˜Î— ‰õÄ_» J^Õ. "åã¨ÎqHõ`« - J"åã¨ÎqHõ`«Å =∞^茺, KÕÜ«∞^Œy#KÕÜ«∞^ŒQÆx Ѩ#∞Å =∞^茺, <≥·uHõOQÍ `«Ñ¨C-XѨCÅ =∞^茺QÆÅ qK«Hõ∆`«#∞ Jk `≥Å∞ѨÙ`«∞Ok. =ºH˜Î`«fi qHÍ™êxH˜ ZO`À J=ã¨~°"≥∞ÿ# 'ã¨OHõÅÊâ◊H˜Î—H˜ P^è•~°O ‰õÄ_» |∞^Õú Hõ#∞Hõ Wk =∞#ÔHO`À „Ѩ^è•#"≥∞ÿ#k.

4. 'JǨÏO— ÉèÏ=O : <Õ#∞ uO\Ï#∞, <Õ#∞ K«∂™êÎ#∞, <Õ#∞ =∂\Ï¡_»`å#∞, <Õ#∞ qO\Ï#∞, <Õ#∞ PÖ’z™êÎ#∞, <Õ#∞ QÆO^Œ~°QÀà◊ ã≤÷uÖ’ L<åfl#∞ – W`åºk Éè∫uHõ, =∂#ã≤Hõ HÍ~°º~°OQÍÅOÖ’ `«##∞ L^ÕÌtOK«∞H˘O@∂ „ѨÜ≥∂yOz# '<Õ#∞—#∞ 'JǨÏOHÍ~°O— Jx JO\Ï~°∞. ã¨∞tH˜`∆ O« HÍx =∞<À^ÕÇ¨ Å`À D 'JǨÏO— ZO`« =~°‰Ωõ `å^•`«‡ºO K≥Ok LO@∞O^À, JO`«=~°‰õΩ „ѨѨOK«OÖ’ [iˆQ ã¨OѶ∞¨ @#Å, Ѩiã≤`÷ ∞« Å K≥ÑC¨ KÕ`Å« „H˜O^Œ =∂#= rq`« O LO@∞Ok. JO`Õ Q ÍHõ „Ñ‘ u Hõ ~ ° " ≥ ∞ ÿ # ã¨OѶ¨∞@#Å`À P#O^ŒO á⁄O^Œ∞`«∂, „Ѩu‰õÄÅ"≥∞ÿ# "å\˜`À ^Œ∞óYѨÓi`«O J=Ù`∞« O@∞Ok. =∞#ã¨∞û x~°‡ÅO,

LáÈ^•…`«O

ix

ã¨∞tH˜`∆ O« JÜÕ∞ºH˘nÌ =∞x+≤ JǨÏOHÍ~°O Ü≥ÚHõ¯ x["≥∞#ÿ =¸ÅO `≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. `«^#Œ ∞QÆ∞}OQÍ J`«_∞» ^≥·#Ok# rq`«OÖ’ ã¨=∞`Òź`«#∞ ã¨O`«iOK«∞HÀ QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. PÃÑ· J@∞=O\˜ =ºH˜Î Uq^èŒ"≥∞ÿ# ã¨OѶ∞¨ @#Å, Ѩiã≤`÷ ∞« Å „ѨÉÏè "åxH˜ ‰õÄ_® Ö’#∞HÍ_»∞. =∞#ãπ, |∞kú, z`«ÎO, JǨÏOHÍ~°O J<Õ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ <åÅ∞QÆ∞ qÉèÏQÍÅ∞ aè#flOQÍ JxÑ≤ã∞¨ #Î flѨÊ\˜H,˜ Jq "Õ~∞° "Õ~∞° HÍ=Ù. Jq x~°fiiÎOKÕ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ "Õ∞~°‰Ωõ qaè#fl <å=∂Å`À J^Õ =∞#ã¨∞û ¿Ñ~˘¯#|_»∞`«∞Ok.

=∞#ã¨∞û QÆ∞iOz WOHÍ...

Hõ~îÀѨx+¨`«∞Î(3.3.9) =∂#= =ºH˜Î`åfixfl ~°^äŒO L^•Ç¨Ï~°}`À q=iã¨∞ÎOk. ~°^äŒOÖ’ „Ѩܫ∂}˜OKÕ Ü«∞[=∂x =∞# 'JǨÏO—#‰õΩ „ѨfHõ. ~°^äŒO '^ÕǨÏO—#∞ ã¨∂zã¨∞ÎOk. ~°^䌙ê~°kä '|∞kú—H˜ „áêux^茺O =Ç≤Ï™êÎ_»∞.

HõàϧÅ∞ '=∞#ãπ—#∞ ã¨∂z™êÎ~Ú.

QÆ∞éÏ]Å∞ *Ï˝<ÕO„kÜ«∂Å∞‰õΩ❁ „áêux^茺O =Ç≤Ï™êÎ~Ú. ~°^äŒO Ѩܫ∞xOKÕ ÉÏ@ 'q+¨Ü«∞ =ã¨∞Î=ÙÅ∞—‰õΩ „ѨfHõ. *Ï˝<ÕO„kÜ«∂Å∞ : =∞x+≤H˜ Ö’HõOÖ’x =ã¨∞Î=ÙÅ QÆ∞iOz# *Ï˝#J#∞Éèí"åʼnõΩ HÍ~°}"≥∞ÿ# K≥=ÙÅ∞, K«~°‡O, Hõà◊√¡, <åÅ∞Hõ, =Ú‰õΩ¯ J<Õ SkO\˜x *Ï˝<ÕO„kÜ«∂Å∞ JO\Ï~°∞. ❁

x

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

D =∞<À^ÕÇ¨Ï =º=ã¨÷`À `å^•`«‡ºO K≥Ok# =ºH˜Î P =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ ÖË^• Hõ~°‡Ñ¶¨ÖÏÅ#∞ J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl_»x K≥Ñʨ =K«∞Û. ~°^ä•xH˜ ѨÓxÛ# QÆ∞éÏ]Å∞ tHõ∆} á⁄Ok#q HÍ#ѨC_»∞, ÖË^• ™ê~°kä x„^Œ‰õΩ LѨ„Hõq∞Oz#ѨC_»∞ ~°^äŒO QÆ=∂ºxfl KÕ~°∞HÀÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ ~°^äŒO É’ÖÏÎѨ_ç Ü«∞[=∂x =∞~° } ÏxH˜ ‰õ Ä _» ^•ifÜ« ∞ =K« ∞ Û. J^Õ q^è Œ O QÍ WO„kÜ«∂Å∞ „Hõ=∞tHõ∆}#∞ HÀÖ’Ê~Ú#ѨC_»∞, x`åºx`«º q"ÕHõO x„^•}OÖ’ L#flѨC_»∞ =∂#=rq`« QÆ=∂ºxfl Z=~°∂ KÕ~°∞HÀÖË~°∞.

JO^Œ∞‰õΩ =∂~°∞QÍ QÆ∞éÏ]Å∞ tHõ∆} á⁄Ok#q J~Ú#ѨC_»∞, ~°^䌙ê~°kä "≥∞ʼnõΩ=`À L#flѨC_»∞ ~°^äŒO QÆ=∂ºxfl KÕ~°∞H˘O@∞Ok. J>Ë¡ |∞kú qHõã≤Oz L#flѨC_»∞† =∞#ã¨∞û`Àã¨Ç¨ WO„kÜ«∞ =º=ã¨÷ ã¨∞tH˜`∆ "« ∞≥ ,ÿ `«# J^Œ∞ѨÙÖ’ L#flѨC_»∞ =∞x+≤ rq`« ÅH∆ͺxfl ™êkè™êÎ_»∞.

P ÅHõ∆ ºO Uq∞\˜?... ^•xfl QÆ∞iOz WHõ =ÚO^Œ∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#∞<åflO. =ºH˜`Î fi« qHÍ㨠ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ =∞#ã¨∞û Ü≥ÚHõ¯ =∞~À „Ѩ^è•# HÍ~°ºHõÖÏѨO =∞# 'ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ∞—. ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ∞ U "Õ∞~°‰õΩ J^Œ∞ѨÙÖ’ LO\ÏÜ≥∂ P "Õ∞~°‰õΩ XHõ =ºH˜Î ã¨fiÉèÏ=O P~ÀQƺ^•Ü«∞HõOQÍ LO@∞Ok. ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ#∞ ã¨∂Å÷ OQÍ ~Ô O_»∞ HÀ=Å „H˜O^Œ =sæHiõ OK«=K«∞Û - PHõ~¬° }, qHõ~¬° }.

LáÈ^•…`«O

xi

- „¿Ñ=∞, "≥∞K«∞ÛHÀÅ∞, JaèÖÏ+¨, ™ê#∞Éè∂í u, P#O^ŒO, P^Œ ~ ° } , Paè = ∂#O "≥ Ú ^Œ Ö ˇ · # q 'PHõ ~ ° ¬ }—#∞ ã¨∂z™êÎ~Ú.

- ^Õfi+¨O, „HÀ^èŒO, ÉèíÜ«∞O, qKå~°O, Jã¨∂Ü«∞, z~å‰õΩ, J==∂#O W`åº^Œ∞Å∞ 'qHõ~°¬}—‰õΩ ã¨∂K«HÍÅ∞. =∞#㨠∞ û 㨠∞ tH˜ ∆ ` « O HÍ#O`« =~° ‰ õ Ω Z=i =ºH˜Î`«fi=¸ qHõã≤OK«^Œ∞. ÉèÏ"À^ÕfiÅ#∞ xÜ«∞O„uOz, =∞#ã¨∞û#∞ x=∞fl™ê÷~Ú #∞O_ç L#fl`« ã≤÷`«∞ʼnõΩ fã¨∞‰õΩ "≥à◊§_®xH˜ ã¨=∞~°÷=O`«"≥∞ÿ# 'ã‘fiÜ«∞qHÍ㨠LѨHõ~°}OQÍ— ™ê~°kä J~Ú# |∞kú =∞#‰õΩ LѨHõiã¨∞ÎOk.

ã¨fiÉèÏ=O JO>Ë Uq∞\˜? =∞#O Kտ㠄Ѩu Ѩx, PÖ’K«# =∞#ã¨∞ûÖ’ XHõ ã¨O™ê¯~åxfl =^ŒeÃÑ_»∞`«∞Ok. D ã¨O™ê¯~åÅ∞ XHõ Ѷ֨ Ï<å ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞#O ZÖÏ „Ѩ=iÎOKåÖ’, XHõ Ѷ֨ Ï<å Ѩiã≤u÷ H˜ =∞#O ZÖÏ ã¨ÊOkOKåÖ’ x~°‚~Ú™êÎ~Ú. =∞#ã¨∞ûÖ’ áê^Œ∞H˘#fl D ã¨O™ê¯~åŠѨÓiÎ"≥Ú`«ÎO =∞# ã¨fiÉèÏ"åxfl x~°‚~Úã¨∞ÎOk. QÆ`«O, =~°Î=∂<åxfl x~°‚~Úã¨∞ÎOk. JÖψQ =∞# „Ѩã¨∞Î`« PÖ’K«#Å∞, KÕ`«Å∞ =∞# Éèíq+¨º`«∞Î#∞ ~°∂ѨÙk^Œ∞Ì`å~Ú. W^Õ =ºH˜Î`«fi qHÍã¨OÖ’x H©ÅHõ ã¨∂„`«O.

=∞<À^ÕÇ¨Ï =º=ã¨÷#∞ K≥·`«#º=O`«O KÕ¿ãk Uk? Wk ZO`À =ÚYº"≥∞ÿ# „Ѩâ◊fl. =∞#Å#∞ QÆ∞iOz K«Hõ¯QÍ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ nx ["å|∞ ^ÀǨÏ^ŒO KÕã¨∞ÎOk. „áêp# ÉèÏ~°fÜ«∞ |∞∞+¨µÅ#∞, =Ú#∞Å#∞ D „Ѩâ◊fl

xii

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

ZO`«QÍ<À PHõ@∞ì‰Ωõ Ok. "å~°∞ `«=∞ *Ï˝<OÕ „kÜ«∞, =∂#ã≤Hõ LѨH~õ }° ÏÅ ^•fi~å „Ñ¨Ü∂≥ QÍÅ∞ ã¨eÑ≤, xÜ«∞=∞|^Œú J<Õfi+¨} [iÑ≤ z=~°‰õΩ r=ÙxÖ’<Õ k=º`«fiO L#fl@∞¡ Hõ#∞Q˘<åfl~°∞.

P k=º`«fiO KÕ`«<Õ =∞#ã¨∞û „QÆÇ≤Ïã¨∞ÎOk, Hõ#∞fl K«∂ã¨∞ÎOk, K≥q qO@∞Ok, lǨÏfi =∂\Ï¡_»∞`«∞Ok (ˆH<ÀѨx+¨`«∞Î I1,2). "åã¨Î"åxH˜ =∞#Ö’ 'JǨÏO—#∞ xÜ≥∂yOKÕ D k=º`«fi"Õ∞ =∞# =ºH˜Î`«fiOÖ’x x`«º"≥∞ÿ# =¸ÅѨ^•~°÷O. D k=º`«fiO Éè∫uHõâ◊s~°O Ѩ`«#"≥∞ÿ# `«~°∞"å`« ‰õÄ_® xez LO@∞Ok. =∞#O ^ÕǨϖWO„kÜ«∞–=∞<À =º=ã¨÷`À `å^•`«‡ºO K≥Ok L#flO`« =~°‰õΩ D k=º`«fiO =∞#Ö’ QÆiƒù`«OQÍ LO_çáÈ`«∞Ok. âߢ™êÎÅ, =∞Ǩ`«∞‡Å =K«<åÅ „ѨHÍ~°O D QÆiƒù`«"≥∞ÿ# k=º`åfixfl Jaè=ºHõÎO KÕÜ«∞_»"Õ∞ =∂#= rq`« Ѩ~°=∂=kè.

q"ÕHÍ#O^Œ™êfiq∞ ã¨O^Õâ◊ ™ê~°O Uq∞\˜? q"ÕHÍ#O^Œ ™êfiq∞ „Ѩã¨OQÍÅ∞, ã¨OÉèÏ+¨}Å∞, ÖËYÅ∞, Ѩ^•ºÅ∞ Ü«∂=`«∞Î 'ÖË=O_ç! "Õ∞Ö’¯O_ç!— ¿Ñi@ „ѨK«∞i`«"≥∞ÿ# Ѩk ã¨OѨÙ\ÏÅÖ’ ^Àº`«Hõ=∞ÜÕ∞º ™êfig∞r ã¨O^Õâ◊™ê~°O U^≥·<å LO^•? ...nxfl QÆ∞iOz ™êfig∞r ѨÅ∞‰õΩÅ<Õ PÅH˜OK«O_ç ''<å Pâ◊ Ü « ∂ xfl x*ÏxH˜ H˘xfl =∂@Ö’¡ K≥Ñʨ =K«∞Û. Jk- =∂#=ÙʼnõΩ "åiÖ’x k=º`«fiO QÆ∂iÛ É’kèOz, "åi rq`« „Ѩu HÍ~°ºHõÖÏѨOÖ’#∞ ^•xfl ZÖÏ Jaè=ºHõÎO KÕÜ«∂Ö’ „ѨɒkèOK«_»"Õ∞.——

LáÈ^•…`«O

xiii

''=∂#=ÙxÖ’x ã¨fi`«ãû≤ ^Œ"ú ∞≥ #ÿ k=º`«fi"Õ∞—— ™êfig∞r ã¨O^Õâ◊ ™ê~åOâ◊O. D „H˜Ok ™êfig∞r qMϺ`«=K«<åÖË =∞# =ºH˜Î`«fi qHÍ™êxH˜ `å~°Hõ=∞O„`«O''„Ѩu rqÖ’#∞ k=º`«fiO QÆiƒù`«OQÍ LOk. JO`«~°æ`«OQÍ L#fl D k=º`åfixfl, ÉÏǨϺ-JÉèíºO`«~° „ѨHõ$`«∞Å#∞ xÜ«∞O„uOz, Jaè=ºHõÎO KÕÜ«∞_»"Õ∞ rq`« Ѩ~°=∂=kè.—— ã¨fi`«óã≤^"úŒ ∞≥ #ÿ 'k=º`«fi-ѨiѨÓ~°`‚ —« Å#∞ *ÏQÆ$`«O KÕã∞¨ HÀ=_»OÖ’, =∞#efl „¿Ñ~ˆ Ñ≤OK«_®xH˜ ™êfig∞r Z#fl_»∂ JÅã≤áÈÖË^Œ∞. =∞# ^≥·#Ok# rq`«OÖ’ D k=º`«fiO Jaè=ºHõÎO HÍ"åÅx PÜ«∞# PHÍOH˜∆OKå~°∞. x*ÏxH˜ =∂#= <åQÆ~°Hõ`«‰õΩ D k=º`«fi Jaè=ºH©ÎHõ~°}Ë UÔH·Hõ ã¨∂zHõQÍ PÜ«∞# ѨiQÆ}˜OKå~°∞. ''XHõ *Ïu ã¨=Ú„^•Å#∞ Ju„Hõq∞OK«=K«∞Û, ѨOK«Éèí∂`åÅ#∞ =â◊Ѩ~°K«∞HÀ=K«∞Û, Éè∫uHõ q+¨Ü«∂Å#∞ L#fl`« ™ê÷~ÚH˜ ÃÑOá⁄OkOK«=K«∞Û. HÍx Z=_»∞ ™êfi~å÷xfl [~Ú™êÎ _ À J@∞=O\˜ =ºH˜ Î Ö ’ qÅã≤ Ö Ë ¡ <åQÆ ~ ° H õ ` Õ J`«∞º#fl`«"≥∞ÿ#^Œx QÆ∞iÎOK«HõáÈ=K«∞Û.—— ''qâ◊fiO XHõ ÃÑ^ŒÌ "åºÜ«∂=∞âßÅ. =∞#O JO^Œ∞Ö’ "åºÜ«∂=∞O KÕã¨∞Î<åflO. D "åºÜ«∂=∞ Ѷ¨e`«OQÍ =∞#O ^Õ=`«Å =∞=Ù`åO. =∞# ã¨HõÅ „Ѩܫ∞`åflÅ∞ D k=º`åfixfl Jaè=ºH©ÎHõiOKÕqQÍ LO_®e. <åQÆ~°Hõ`« JO>Ë P k=º`«fi Jaè=ºH©ÎHõ~°}Ë.——

xiv

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

âßâ◊ fi `« " ≥ ∞ ÿ # LxH˜ , âßâ◊ fi `« " ≥ ∞ ÿ # *Ï˝ # O, âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# P#O^ŒO Ü≥ÚHõ¯ ÉèíO_®~°"Õ∞ =∞#Ö’x D k=º`«fiO. D k=º`«fi Jaè=ºH©ÎHõ~°} [iˆQH˘nÌ âßâ◊fi`« P#O^•xfl K« q K« ∂ ™êÎ O , L`« ¯ $+¨ ì *Ï˝ < åxfl ã¨O`«iOK«∞H˘O\ÏO.

ã¨OHõÅÊâ◊H˜Îx ã¨∞^Œ$_è» Ñ¨~°K«_»"Õ∞, =ºH˜Î`«fi qHÍã¨OÖ’x ™ê~åOâ◊O =∞# =ºH˜Î`«fiOÖ’x k=º`«fi JO`«~åƒùQÍxfl S^Œ∞ áê~å≈fiÅ∞(dimensions) P=iOz LO\Ï~Ú. Jq1. Éè∫uHõ áê~°≈fiO : WO^Œ∞Ö’ â◊s~°=Ú, WO„kÜ«∂Å∞ Wq∞_ç LO\Ï~Ú.

2. â◊HΘ áê~°≈fiO : r~°„‚ H˜Ü∞« , ~°H„Îõ Ѩã~¨ }° , âßfi㨄H˜Ü∞« W`åºk ^≥·Ç≤ÏHõ HÍ~°HõÖÏáêÅ#∞ x~°fiiÎã¨∞ÎOk. 3. =∂#ã≤Hõ áê~°≈fiO : PÖ’K«#Å∞, ÉèÏ=#Å∞, L^ÕfiQÍÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# =∂#ã≤Hõ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ#∞ z„fHõiã¨∞ÎOk. 4. É∫kúHõ áê~°≈fiO (intellectual dimensions) : XHõ =ºH˜Î Ö’x x~°‚Ü«∂`«‡Hõ ã¨=∞~°÷`Õ D áê~°≈fiO. ã¨OHõÅÊâ◊H˜ÎH˜, q"ÕK«#‰õΩ Wk P^è•~°OQÍ =º=ǨÏiã¨∞ÎOk. 5. Ѩ~°=∂#O^Œ áê~°≈fiO : Jx~°fiK«hÜ«∞"≥∞ÿ# Ѩ~°=∂#O^Œ J#∞Éèí∂uH˜ ã¨O|OkèOz# áê~°≈fiO. Éè∫uHõ áê~°≈fiO ã¨∂÷Å"≥∞ÿ#k. â◊H˜Î áê~°≈fiO Éè∫uHõ áê~°≈fiO Hõ<åfl ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞ÿ#k. D „Hõ=∞OÖ’ Ѩ~°=∂#O^Œ áê~°≈fiO JxflO\˜ Hõ<åfl ã¨∂H∆͇u ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞ÿ#k.

LáÈ^•…`«O

xv

=∞#ã¨∞û#∞ L`«Î=∞(ã¨∂Hõ∆ ‡) áê~°≈fiO P=iOz LO_»@"Õ∞ =ºH˜Î`«fi qHÍ™êxfl ã¨∂zã¨∞ÎOk. D „ѨHÍ~°OQÍ K«∂¿ãÎ... Éè∫uHõ áê~°≈fiOÖ’<Õ XHõ =ºH˜Î =∞#ã¨∞û <≥ÅH˘x LO>Ë, J`«_»∞ WO„kÜ«∞ ã¨∞Y^Œ∞óMÏʼnõΩ Jf`«OQÍ ÖËx Ѩâ◊√=Ù ^Œâ◊Ö’ rqã¨∞Î<åfl_»x J<åe.

HÀiHõÅ, áê`« JÅ"å@¡, K≥_»∞ ã¨O™ê¯~åÅ, L^ÕfiQÍÅ „ѨÉèÏ"åʼnõΩ ™ê÷#"≥∞ÿ# x=∞fl™ê÷~Ú =∞#ã¨∞û`À KÕ¿ã áÈ~å@"Õ∞ qHÍã¨O. =∞# q"ÕK«##∞(|∞kú) LѨÜ≥∂yã¨∂Î x=∞fl™ê÷~Ú =∞#ã¨∞û`À ZO`« `«‰õΩ¯=QÍ `å^•`«‡ºO K≥O^Œ∞`å"≥∂ P "Õ∞~°‰õΩ =∞# =ºH˜Î`«fiO qHÍã¨O K≥O^Œ∞`«∞Ok. JO^Œ∞ xq∞`«ÎOQÍ =∞#ã¨∞û Ѩ^Õ Ñ¨^Õ „Ѩܫ∞uflOz, ^•x áê`« JÅ"å@¡`À áÈ~å_ç, H˘`«Î P~ÀQƺHõ~°"≥∞ÿ# JÅ"å@¡#∞ JÅ=~°K«∞HÀ"åe. `«`«Êùe`«OQÍ =∞#Ö’x k=º`«fiO Jaè=ºHõÎ=∞ø`«∞Ok. JO^Œ∞=¸ÅOQÍ =∞#Ö’ QÆiƒù`«OQÍ L#fl ѨiѨÓ~°‚`« ‰õÄ_® Jaè=ºHõÎ"≥∞ÿ, =∞#Å#∞ x["≥∞ÿ# <åQÆ ~ ° ‰ õ Ω ÅQÍ KÕ ã ¨ ∞ Î O k. HÍ|\˜ ì D áÈ~å@O =∞Ǩϟ`«¯ $+¨ì`«#∞ ã¨O`«iOK«∞H˘#flk .

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O – P=â◊ºHõ ÅHõ∆}ÏÅ∞ P`«‡qâßfiã¨O : ''=∞#Ö’ QÆiƒù`O« QÍ L#fl k=º`«fiO Ѩ@Q¡ ÅÆ ^Œ$_è» qâßfiã¨"Õ∞ =ºH˜Î`«fi qHÍ™êxH˜ =¸ÖÏ^è•~°O—— Jx ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ ¿Ñ~˘¯O\Ï~°∞. P`«‡qâßfiã¨O Hõey#

xvi

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

`«~°∞"å`Õ ÉèíQÆ=O`«∞xÃÑ· qâßfiã¨O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. `«# ã¨fi~°∂ѨO D =∞#ã¨∞û-â◊s~°O HÍ^Œh, P`Õ‡ `«# Ü«∞^ä•~°÷ ã¨fi~°∂ѨO Jh qâ◊fiã≤Oz#ѨC_»∞, P =ºH˜Î ™œjź=O`«∞_≥·≥ „âı+¨ª`«=∞ =ºH˜ÎQÍ ~°∂á⁄O^Œ∞`å_»∞.

J=ºuiHõÎOQÍ (positive) PÖ’zOK«_»O : =∂#=ÙÅÖ’x ^Œ∞~°ƒÅ`«#∞ ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ K≥_®=∞_® `≥QÆ<å_®~°∞. ™œjÖϺxH˜ 'J=ºuiHõ—Î "≥∞#ÿ PÖ’K«#Å∞ Ju „Ѩ^•è #"≥∞#ÿ q.

D J=ºuiHõÎ ÖË^• P~ÀºHõ~°"≥∞ÿ# PÖ’K«#ʼnõΩ =∞#Ö’ QÆiƒù`«"≥∞ÿ L#fl k=º`«fi"Õ∞ P^è•~°O. ''=∞Oz<Õ KÕã¨∂Î LO_»O_ç, ã¨^• Ѩq„`« ÉèÏ"åÅ<Õ PÖ’zã¨∂Î LO_»O_ç, ^Œ∞+¨ì ã¨O™ê¯~åÅ#∞ x~ÀkèOKÕ =∂~°æO W^˘Hõ¯>Ë. =∞Oz JÅ"å@¡ # ∞ JÅ=~° K « ∞ HÀ=_» O XHõ ¯ >Ë =ºH˜ Î ` åfixfl K«Hõ¯|~°K«∞H˘<Õ =∂~°æO——. `«##∞QÍx, W`«~°∞Å#∞ QÍx ^Œ∞~°ƒÅ∞Åx ÉèÏqOK«_"» ∞Õ =∞ǨáêѨOQÍ ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ L^•…\ ™˜ êÎ~∞° . "≥·Ñ¶¨ÅºO, á⁄~°áê@¡ Ѩ@¡ "≥·Yi : "≥~Úº™ê~°∞¡ Ѩ~å[Ü«∞O á⁄O^Œ<å 㨈~, `«# P^Œ~å≈xfl =^ŒeÃÑ@ì~å^Œx ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ É’kèOKÕ"å~°∞. Jã¨`º« O ѨÅ∞HõÖxË XHõ QÀ_»QÍ, XHõ [_»OQÍ LO_»_»O HõO>Ë á⁄~°áê@∞¡ KÕã¨∂Î<Õ, P á⁄~°áê@¡ ^•fi~å <Õ~°∞ÛHÀ=_®xfl ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ ǨÏi¬OKÕ"å~°∞. ã¨fiH©Ü«∞ Pã¨~å : =∞x+≤ `«# qkèH˜ `å<Õ HÍ~°‰õΩ_»∞ Jx JO\Ï~°∞ ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ. '=∞# „Ѩã¨∞Î`« ã≤÷uH˜ =∞#"Õ∞

LáÈ^•…`«O

xvii

ÉÏ^èŒ∞ºÅO. =∞#O UO HÍ"åÅx HÀ~°`å"≥∂ Pq^èŒOQÍ J=_®xHõÜÕ∞º â◊H˜Î =∞#Ö’<Õ LOk. — `åºQÆO – ¿ã= : =ºH˜Î`«fi x~å‡}OÖ’ x™êfi~°÷ ¿ã= ã¨~ÀfiK«Û ™ê^è#Œ =∞x ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ L^•…\O˜ Kå~°∞. x™êfi~°Ñ÷ ~¨ `° ,« Hõ ~ ° ‡ Ѷ ¨ Å PHÍOHõ ∆ ŠѨ i `åºQÆ " Õ ∞ =∞# ^Õ â ◊ O Ü≥ Ú Hõ ¯ P^Œ~°≈^ŒfiÜ«∞OQÍ ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ Jaè=i‚OKå~°∞. ''P =∂~åæÖ’¡ ^Õâßxfl â◊H˜Î=O`«O KÕ¿ãÎ, `«H˜¯#^ŒO`å ^•#O`«@ J^Õ [iyáÈ`«∞Ok—— Jx J<åfl~åÜ«∞#.

D zxfl ѨÙã¨ÎHõO QÆ∞iOz Ѩk ã¨OѨÙ\ÏÅ ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ ™êÇ≤Ï`«ºã¨~fi° ã¨fi"≥∞#ÿ 'ÖË=O_ç! "Õ∞ÖÁ¯#O_ç!—Ö’ Ѩi"åºÑ≤Oz# "åi Pâ◊Ü«∂Å, P^Œ~å≈Å#∞ áê~î°‰õΩʼnõΩ ã¨∞Ѩiz`«O KÕÜ«∞_®xH˜ KÕã≤# „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ D z~°∞ѨÙã¨ÎHõO. D zxfl ѨÙã¨ÎHõO K«^Œ=_»O ™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ∞Å#∞, PÜ«∞# ~°K«#Å#∞ J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞_®xH˜ Ü«Ú=`«‰õΩ ã¨∂ÊùiÎx HõeÊã¨∞ÎO^Œh, `«^•Ìfi~å jÖÏxfl, =ºH˜`Î åfixfl qHõãO≤ Ѩ KÕã∞¨ HÀ"åÅ<Õ PHÍOHõ∆ "åiÖ’ *ÏQÆ$`« =∞=Ù`«∞O^Œh "Õ∞O Ptã¨∞Î<åflO. ™œ[#º jÅ=¸, =ºH˜Î`«fi qHÍã¨=Ú `å=Ú ZOÑ≤Hõ KÕã¨∞H˘#fl ~°OQÆOÖ’ L`«¯ $+¨ì`«#∞ ã¨O`«iOѨ KÕÜ«∞_»"Õ∞HÍHõ, =ºH˜ÎѨ~°OQÍ#∞ *ÏfÜ«∞Ѩ~°OQÍ#∞ ѨÙ~ÀQÆuH˜ ^ÀǨÏ^ŒO KÕÜ«∞_»O `«^茺O.

xviii

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

™êfiq∞ q"ÕHÍ#O^Œ WÖÏ =Hͯ}˜ã¨∞Î<åfl~°∞-

''g∞ ã¨`«ºã¨fi~°∂áêxfl g∞~°∞ `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. „Ѩu =ºH˜ÎH˜ J`«_ç ã¨fiã¨fi~°∂ѨO U^À `≥Å∞ѨO_ç! x„^•=ã¨÷Ö’x r=Ùx ZÅ∞ÔQuÎ Ñ≤Å=O_ç!

FǨϟ! J`«_≥ÖÏ "Õ∞ÖÁ¯O\Ï_À g∞ˆ~ K«∂^Œ∞Ì~°∞QÍx.

P ã¨∞ѨÎrq "Õ∞ÖÁ¯x ã¨fiã¨fi~°∂Ѩ *Ï˝#O`À HÍ~°º`«`«Ê~°∞_»∞ J~Ú#ѨC_»∞ J`«_Öç ’ â◊HΘ [xã¨∞OÎ k, `Õ[ã¨∞û =ã¨∞OÎ k. â◊√ÉèOí HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. Ѩq`„ `« « HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. L`«¯$+¨"ì ∞≥ #ÿ k Ü«∂=`«∞Î J`«}˜‚ =iã¨∞ÎOk!——

xix

LáÈ^•…`«O

q+¨Ü«∞ ã¨∂zHõ =ºH˜Î`«fi"Õ∞ „Ѩ^è•#O =ºH˜Î`«fi qHÍ㨠ã¨∂„`åÅ∞ =ºH˜Î`«fiOÖ’ qaè#fl á⁄~°Å∞ =∂#=Ù_»∞ ^≥·"åOâ◊ã¨OÉèí∂`«∞_»∞ ã¨∞Y"Õ∞ Ѩ~°=∂=kè HÍ^Œ∞ =∞# =ºH˜Î`åfixfl =∂~°∞ÛHÀ=_»O ZÖÏ? ÉèÏ=<å „Ñ¨ÉèÏ=O =ºuiHõÎ ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ#∞ xÜ«∞O„uOK«∞ "≥Ú^Œ@ x#∞fl #∞=Ùfi =∞ÅK«∞HÀ ѨÓiÎ ÉÏ^茺`«#∞ #∞"Õfi =Ç≤ÏOK«∞ ѨxKÕÜ«∞_»O ZÖÏ? Ѷ¨ÖÏ¿ÑHõ∆ ÖˉõΩO_® Ü«∞[=∂xÖÏ Ñ¨xK≥~Úº „ѨѨOKåxH˜ "Õ∞Å∞ X#QÆ∂~°Û_»O x™êfi~°÷Ѩ~°`« q[Ü«∂xfl KÕ‰õÄ~°∞ã¨∞ÎOk ™êѶ¨ÖϺxfl KÕ‰õĈ~Ûk „¿Ñ"Õ∞ ^Ò~°ƒÅº"Õ∞ =∞~°}O ^è≥·~°ºO =Ç≤ÏOK«O_ç g~°`«fiO P`«ºqâßfiã¨O J#∞Hõ~°} =∞Ozk HÍ^Œ∞ <≥·uHõ`« JO>Ë Uq∞\˜?

P^Œ~å≈xfl JO\˜ÃÑ@∞ìH˘x LO_»∞ UHÍ„QÆ`åâ◊HΘ ã¨=∞`å ÉèÏ=##∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ ¿ãfiK«ÛùQÍ LO_»∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆ∞!

2 6 10 13 15 17 23 27 30 33 37 44 46 51 54 57 62 64 67 69 71 74 78 82 84 89

xx

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

Neither money pays,nor name, nor fame, nor learning; it is Character that can cleave through adamantine walls of difficulties.

HõëêìÅ<Õ JÉèË^Œº"≥∞ÿ# J_»∞¤QÀ_»Å#∞ pÅ∞ÛH˘x =ÚO^Œ∞‰õΩ

™êˆQk, ã¨pÛùÅO`À â◊H˜Îx ã¨O`«iOK«∞H˘#fl ã¨OHõÅÊ |Å"Õ∞ HÍh† ^èŒ#O, ¿Ñ~°∞ „Ѩu+¨ªÅ∞, áêO_çf „ѨHõ~°¬Å∞ =∂„`«O HÍ=Ù.

1

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O ã¨=∞„QÆã∞¨ O^Œ~O° QÍ, Jxfl JOâßÅ ™ê=∞~°ãº¨ O`À =∂#=Ù_»∞ qHõã≤OKåÅ<Õ^Õ =∞# Jaè=∞`«O... ǨÏ$^ŒÜ«∞O Q˘Ñ¨ÊkQÍ LO_®e† =∞#ã¨∞û Q˘Ñ¨ÊkQÍ LO_®e, „H˜Ü«∂ jÅ`« Q˘Ñ¨ÊkQÍ LO_®e. Ö’HõOÖ’x ^Œ∞ã≤÷uH˜, ^Œ∞óMÏÅ#∞ K«∂ã≤ "Õ^Œ#Ѩ_»QÆŠǨÏ$^ŒÜ«∞O L#fl"å~°∞ HÍ"åe. "Õ^Œ# Ѩ_»@"Õ∞ H͉õΩO_®, q+¨Ü«∂Å J~°÷O, PO`« ~ ° º O „QÆ Ç ≤ Ï OK« Q Æ e y#"åÔ ~ · LO_®e. „Ѩ H õ $ u ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’H˜ K˘K«∞Û‰õΩáÈ~Ú ~°ÇϨ ™êºxfl ÉèkË OK«QÅÆ QÍe.

JO`Õ HÍ^Œ∞ - ǨÏ$^ŒÜ«∂"Õ^Œ##∞, *Ï˝<åxfl HÍ~°º~°∂ѨOÖ’ x~°∂Ñ≤OK« QÆÅQÍe. =∞#O HÍOH˜O∆ KÕk JÖÏO\˜ ÉèÏ=*Ï˝#, „H˜Ü«∂jÅ`«Å ã¨=∞#fiÜ«∞ qHÍã¨O.

2

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

=ºH˜Î`«fi"Õ∞ „Ѩ^è•#O =∞# K«∞@∂ì UO [~°∞QÆ∞`«∞#fl^À g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. D „ѨÑO¨ K«OÖ’ Jxfl =ã¨∞=Î ÙÅ∞ ZѨC_»∂ Ѩ~㰠ʨ ~°O „ѨÉÏè q`«O K≥O^Œ∞`«∞O\Ï~Ú. =∞# â◊H˜ÎÖ’ H˘O`« ÉèÏQÆO =∞# â◊s~åxfl áÈ+≤OK«\ÏxH˜ LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞Ok. JO`ÕHÍ^Œ∞, =∞# â◊H˜ÎÖ’x „Ѩu J}∞=Ù#∞ k"å~å„`åÅ∞ W`«~°∞Å g∞^Œ „Ѩã¨iOѨKÕã¨∂Î "åix „ѨÉèÏq`«∞Å#∞ KÕã¨∞Î<åflO. =∞# â◊s~åÅ∞ =∞#QÆ∞}ÏÅ∞, "Õ∞^èŒ P^蕺u‡HPõ ã¨OѨuÎ W=hfl J^Õq^èOŒ QÍ W`«~∞° Å g∞^Œ `«=∞ „ѨÉÏè "åxfl „Ѩãi¨ OѨKãÕ ∂¨ <Î Õ L<åfl~Ú. J^Õq^èŒOQÍ =∞#O‰õÄ_® W`«~°∞Å „ѨÉèÏ"åxH˜ Ö’#=Ù`«∞<åflO. =∞#K«∞@∂ì x~°O`«~°O [~°∞QÆ∞`«∂ L#fl ã≤÷u Wk. WѨC_»∞ X‰õ L^•Ç¨Ï~°} K«∂^•ÌO : XHõ =ºH˜Î =∞# =ÚO^Œ ∞ ‰õ Ω =KåÛ_» # ∞‰õ Ω O^•O. J`« _ » ∞ ÉÏQÍ K«^∞Œ =Ù‰õΩ<åfl_»∞, K«H¯õ x ÉèÏ+¨ =∂\Ï¡_`» å_»∞. ã¨O^Œ~Àƒùz`«OQÍ =∂\Ï¡_»`å_»∞. HÍx J`«#∞ g∞ˆH=∂„`«O #K«Û_»∞. =∞~˘Hõ =ºH˜Î =™êÎ_»∞. U^À HÍã¨Î =∂\Ï¡_»`å_»∞. P =∂@Å∞ ‰õÄ_® JO`«O`« =∂„`«"Õ∞. P =∂@Ö’¡ `«Ñ¨CÅ∞ ‰õÄ_® ^˘~°¡=K«∞Û. "åºHõ~°} ^ÀëêÅ∞O_»=K«∞Û. S<å J`«#∞ g∞‰õΩ ÉÏQÍ #K«∞Û`å_»∞.

WÖÏO\˜ J#∞Éèí"åÅ∞ g∞Ö’ KåÖÏ=∞OkH˜ Hõey LO_»=K«∞Û. JO>Ë Uq∞\˜? =∞#efl "≥∞Ñ≤ÊOKÕq =\˜ì =∂@ÖË

=ºH˜Î`«fi"Õ∞ „Ѩ^è•#O

3

HÍ=Ù. =∂@Å∞ HÍx, ÉèÏ"åÅ∞ HÍx XHõifl PHõ@∞ìHÀ=@OÖ’ =¸_çO@ XHõ =O`«∞ =∂„`«"Õ∞ ^ÀǨÏ^ŒO KÕ™êÎ~Ú.

W`«~°∞Å#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞_»=∞<Õk Ô~O_»∞ =O`«∞Å∞ P ÉèÏ"åÅ#∞, =∂@Å#∞ K≥¿ÑÊ =ºH˜Î =ºH˜Î`«fiOÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç LO@∞Ok. XHõi =ºHÎQ˜ `Æ « PHõ~¬° } =∞#efl PHõ@∞ìHÀ=@OÖ’ „Ѩ^è•#áê„`« =Ç≤Ïã¨∞ÎOk. =∞# ‰õΩ@∞OÉÏÖ’¡ Ü«∞[=∂#∞Å∞O\Ï~°∞† "åiÖ’ H˘O`«=∞Ok „ѨÜ≥∂[‰õΩÖˇ· LO\Ï~°∞, =∞i H˘O`«=∞Ok LO_»~∞° . ZO^Œ∞‰õΩ?... =∞#O U ã¨O^Œ~ƒ° Où Ö’<≥<· å Hõ$`å~°∞Å÷ O H͉õΩO>Ë, P ^Àëêxfl Z=i g∞^À ~°∞^Œ∞Ì`åO. <Õ<ÀѨxÖ’ qѶ¨Å"≥∞ÿ#ѨC_»∞ ^•xH˜ HÍ~°}O 'Ѷ¨ÖÏx"å_»∞— JO\Ï#∞. "≥·Ñ¶¨ÅºOÖ’ `«# ^ÀëêÅ#∞, Ö’áêÅ#∞ JOwHõiOK«\ÏxH˜ Z=~°∂ ã≤^ŒúѨ_»~°∞. „Ѩu"å_»∂ `å#∞ ^À+¨~°Ç≤Ï`«∞_»#<Õ x~°∂Ñ≤OѨ „Ѩܫ∞ufl™êÎ_»∞. `«Ñ¨ÊO`å Z=i g∞kHÀ „`Àã≤"™Õ êÎ_∞» . z=iH˜ ''<å J^Œ$+¨Oì ÉÏQÆ∞O_»Ö^Ë ∞Œ —— JO\Ï_»∞. ‰õΩ@∞O| Ü«∞[=∂#∞Å∞, `å=Ú ã¨=∞~°=÷ O`«OQÍ x~°fiÇ≤ÏOѨ ÖË#ѨC_»∞, `«=∞Ö’ `å=Ú WÖÏ q`«i¯OK«∞HÀ"åe.

H˘O`«=∞Ok `«=∞ ‰õΩ@∞OÉÏÅ#∞ K«H¯õ QÍ fiÛk^Œ∞HÌ À QÆey`Õ =∞i H˘O`«=∞Ok KÕÜ«∞ÖËHõáÈ=\ÏxH˜ HÍ~°}O Uq∞\˜? ...P `Õ_® =ºH˜ÎÖ’ LOk† =ºH˜Î`«fi „ѨÉèÏ=OÖ’ LOk. =∂#"åox #_çÑ≤Oz# =∞Ǩ<åÜ«∞‰õΩÅ q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ, <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOK«@OÖ’ QÆ}#‰õΩ =KÕÛk "åi =ºH˜Î`«fi qâı+¨=∞x =∞#‰õΩ `≥eÜ«∞=ã¨∞ÎOk.

4

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

„áêp# =∞ǨHõ=Ùefl, zO`«<åjÅ∞~°#∞ ѨiH˜Oz K«∂¿ãÎ, x*ÏxH˜ "åi Éè Ï "åÅxfl Hõ e ã≤ Z#∞flO\Ï~Ú? =∂#=*Ïux L^ŒúiOz# =∞Ǩ#∞ÉèÏ=ÙÅO`å ~åã≤# „QÆO^è•Å#∞ ѨijeOz K«∂^•ÌO. „ѨѨOK«O ѨÙ\˜ì#ѨÊ\˜ #∞O_ô WѨÊ\˜ =~°‰õÄ =zÛ# JK«Û"≥∞ÿ# ÉèÏ"åÅ#∞ ѨÙ#~°∞H˜Î ÖˉõΩO_® K«∂¿ãÎ Jhfl HõeÑ≤ QÆ∞ÃÑÊ_»∞Hõ<åfl Z‰õΩ¯= LO_»É’=Ù. =∞#HÀã¨O "å~°∞ ~åã≤# ѨÙã¨ÎHÍÖ’¡H˜ K«∂_»O_ç.

P ~°K«~Ú`«Å∞ Q˘Ñ¨Ê „ѨuÉèÏâßÅ∞~°∞QÍ =∞#‰õΩ HÍ#~å~°∞. `«=∞ HÍÅOÖ’ =∂„`«O "å~°∞ „ѨuÉèÏ=O`«∞ÖË! "å~°O`«\ ˜ =∞Ǩ#∞ÉèÏ=ÙÅ∞ HÍ=\ÏxH˜ HÍ~°}O Uq∞\©? "å~°∞ `«ÅáÈã≤# ÉèÏ"åÅ∞ =∂„`«O HÍ=Ù† "å~°∞ ~åã≤# ѨÙã¨ÎHÍÅ∞ JO`«Hõ<åfl HÍ=Ù† "å~°∞ X#iOz# „Ѩã¨OQÍÅ∂ HÍ=Ù. "åiH˜ K≥Ok# ^ÕnHÍ^Œ∞. P ¿ÇÏ`«∞=Ù "åi =ºH˜`Î fi« qâı+"¨ ∞Õ .

WO`«‰õΩ =Ú#∞¿Ñ K≥ѨC‰õΩ#fl@∞¡ =¸_çO@ Ô~O_»∞ =O`«∞Å∞ =ºH˜Î`«fiO, q∞QÆ∞`å XHõ=O`«∞ =∂„`«"Õ∞ "Õ∞^èŒã¨∞û, "åH± Kå`«∞~°ºO. =∞x+≤ =ºH˜Î`«fi qâı+¨"Õ∞ „Ѩ^è•#"≥∞ÿ#k. =∞#O KÕ¿ã Ѩ#∞Åhfl, =ºH˜Î`«fi qâı+¨ Jaè=ºHõÎ ã¨fi~°∂áêÖË. =∞x+≤ LO>Ë<Õ, KÕ`«Å∞O\Ï~Ú. HÍ~°}Ïxfl |>Ëì HÍ~°ºO ZѨC_»∂ #_»∞ã¨∞ÎOk. Jxfl q^•ºq^è•<åʼnõΩ, tHõ} ∆ ʼnõΩ =ºH˜`Î åfiaè=$^Õú Ѩ ~ ° = ∂=kè Q Í LO_®e. HÍx =ºH˜ Î ` åfixfl Jaè = $kú KÕÜ«∞\ÏxH˜ |^Œ∞Å∞QÍ, =∞#O ÃÑ·ÃÑ· "≥∞~°∞QÆ∞Å∞ k^ŒÌ\ÏxÔH· „Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åflO. ÃÑ·# Ѩ\Ï~°O Ö’# ÖÁ\Ï~°O =Å¡

=ºH˜Î`«fi"Õ∞ „Ѩ^è•#O

5

ÖÏÉèí"Õ∞q∞\©? Jxfl tHõ∆}Å ÅHõ∆ ºO =∞x+≤ =ºH˜Î`åfixfl ÃÑOá⁄OkOK« _ » " Õ ∞ . `« # ã¨ Ç ¨ Ï K« ~ ° ∞ Å#∞ „Ѩ É è Ï q`« O KÕÜ∞« QÆÅ"å_»∞ x[OQÍ ZO`À â◊H=Θ ∞O`«∞_»∞† q^Œ∞º^Œ∞`åÊ^ŒHõ Ü«∞O„`«O ÖÏO\˜"å_»∞. JÖÏO\˜"å_»∞ `«# WK«Ûù"Õ∞~°‰õΩ Ѩiã≤÷`«∞efl =∂iÛ"Õ™êÎ_»∞. J`«_»∞ =∞\˜ì#∞O_ç |OQÍ~åxfl f™êÎ_»∞. J`«_ç =ºH˜Î`«fi „ѨÉèÏ=O Ѩ~°Ñ≤# „Ѩu HÍ~°ºO ã≤kúã¨∞ÎOk.

6

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

=ºH˜Î`«fi qHÍ㨠ã¨∂„`åÅ∞ D =ºH˜Î`åfixfl qHõã≤OѨKÕã¨∞‰õΩ<Õ ã¨∂„`åÅ#∞ Ü≥∂QÆâߢã¨ÎO q=iã¨∞ÎOk. D Ü≥∂QÆã¨∂„`åefl, Ѩ^Œú`«Å#∞ J#∞ã¨i¿ãÎ Z=Ô~<· å `«=∞ =ºH˜`Î åfixfl ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=K«∞Û.

D =ºH˜`Î fi« O J#fl^Õ J#∞ëêª#Ѩ~O° QÍ (practically) ZO`À Q˘Ñ¨Êk. Jxfl tHõ∆}Ö’¡ L#fl JO`«~å~°÷O W^Õ. nxH˜ qâ◊fi[h# LѨܫÚHõÎ`« LOk. QÆ$ǨÏã¨÷rq`«OÖ’, ^èŒxHõ¿Ñ^Œ, "åºáêi, `«`«Î fi"Õ`«Î... g~°∂ "å~°∂ J#@O ZO^Œ∞‰õÄ JO^Œi rq`åÖ’¡ D =ºH˜Î`«fiqHÍã¨O ZO`À „áê^è•#º"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. D Éè∫uHõ ã≤^•úO`åÅ#∞ q∞Oz#, WO`«Hõ<åfl ã¨∂Hõ∆ ‡ ã¨∞xfl`« ã≤^•úO`åÅ∞ H˘xfl L<åfl~Ú. Éè∫uHõ, =∂#ã≤Hõ, P^蕺u‡Hõ „ѨѨOKåÅO@∂ "Õ~°∞"Õ~°∞QÍ ÖË=Ù.

L#flk XHõ¯>Ë „ѨѨOK«O. D „ѨѨOK«OÖ’ ÉÏQÍ ã¨∂÷Å"≥∞ÿ# ÉèÏQÆO D HõxÑ≤OKÕ Éè∫uHõ [QÆ`«∞Î. Wk ã¨∞xfl`«=∞=Ù`«∞#fl H˘nÌ, ÉÏQÍ ã¨∂÷Å~°∂ѨOÖ’ HõxÑ≤OKÕk, D â◊s~°O† ZO`À ã¨∂Hõ∆"≥∞ÿOk r=Ù_»∞. Wk Ñ≤O_» ã¨$+≤ìÖ’xk. „|Ǩ‡O_» ã¨$+≤ìÖ’ ‰õÄ_® WO`Õ. D HõxÑ≤OKÕ qâ◊fi=∞O`å ÉÏǨϺ"≥∞ÿ# =Ú^ŒÌHõ\ ˜ì# ^Œà◊ã¨i`«#O. Wk „Hõ=∞OQÍ ã¨∂Hõ∆ ‡`«=∞"≥∞ÿ Dâ◊fi~°∞_Ò`«∞Ok. ã¨∂Hõ∆ ‡=ã¨∞Î=ÙÖ’ J#O`«â◊H˜Î Wq∞_ç LO@∞Ok. ã¨∂÷Å=ã¨∞Î=ÙÖ’ â◊H˜Î LO_»^Œx =∞#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. XHõ =∞x+≤

=ºH˜Î`«fi qHÍ㨠ã¨∂„`åÅ∞

7

ZO`À |~°∞"≥#· Ѩ^•~å÷xfl <≥u#Î ÃÑ@∞ì‰Ωõ "≥à√◊ `«∂ LO\Ï_»∞.

J`«x HõO_»~åÅ∞ á⁄Oy LO\Ï~Ú. J`«x â◊s~°=∞O`«\Ï Ñ¨ i „â◊ = ∞KÕ ã ≤ # ÅHõ ∆ } ÏÅ∞ Hõ x Ñ≤ ™ êÎ ~ Ú. =∞#O U=∞#∞‰õΩO\ÏO? J`«x HõO_»~åÅ∞ KåÖÏ |ÅOQÆÅ=x J#∞‰õΩO\ÏO. JkHÍ^Œ∞, J`«x â◊s~°OÖ’ L#fl ã¨#flx ^•~åÖÏ¡O\˜ #~åÖË P HõO_»~åʼnõΩ |ÖÏxfl™êÎ~Ú. P ã¨#fl#~åÖ’¡ XHõ¯^•<≥·fl<å P HõO_»~åÖ’¡H˜ KÕ~°‰õΩO_® HÀã≤"Õ¿ãÎ, D HõO_»~åÅ∞ Ug∞ ѨxKÕÜ«∞ÖË=Ù. D #~åÅ∞ JO`«Hõ<åfl ã¨∂Hõ∆ ‡=ã¨∞Î=Ù#∞O_ç, Jk ã¨∂Hõ∆ ‡`«=∞ Ѩ^•~°÷O #∞O_ç â◊H˜Îx „QÆÇ≤Ï™êÎ~Ú. HÍ|\˜ì â◊H˜Î ã¨∂Hõ∆ ‡Ñ¨^•~°÷O #∞O_Õ [xã¨∞ÎOk. =∞#O ã¨∂÷ÅOQÍ LO_Õ =ã¨∞Î=ÙÖ’<Õ K«Å#O K«∂_»QÆÅO. ã¨∂Hõ∆ ‡=ã¨∞Î=ÙÖ’¡ K«Å#O K«∂_»ÖËO. "≥Ú^Œ∞ÌQÍ L#fl =ã¨∞Î=Ù Hõ^ŒÅ∞`«∂ LO>Ë, P Hõ^ŒeHõ#∞ =∞#O „QÆÇ≤ÏOѨQÆÅO. HÍ|\˜ì =∞#O K«Å#O ã¨∂÷Å=ã¨∞Î=ÙH˜ ã¨O|OkèOzOkQÍ „QÆÇ≤Ï™êÎO. HÍx L#fl â◊H˜Î JO`å ã¨∂Hõ∆ ‡^Œâ◊Ö’<Õ LO@∞Ok. P ^Œâ◊Ö’ =∞#‰õΩ U K«Å#=¸ HõxÑ≤OK«^∞Œ . HÍ~°}O, P ã¨∂Hõ∆ ‡^ŒâÖ◊ ’ =∞#O K«∂_»Ö#Ë O`« "ÕQÆOQÍ, f„=OQÍ P K«Å#=ÚO@∞Ok. WÖÏ Jaè=ºHõ=Î ∞ÜÕ∞º ã¨∂Hõ∆ ‡`«~â° ‰◊ Ωõ ÅÎ #∞ „QÆÇÏ≤ OK«\ÏxH˜ =∞# ˆH^≥·<å ™ê^èŒ#O LO>Ë, D â◊‰õΩÎÅ#∞ =∞#O J^Œ∞ѨÙÖ’ ÃÑ@ì=K«∞Û. XHõ ã¨~°ã¨∞ûÖ’ J_»∞QÆ∞#∞O_ç |Ü«∞Å∞^Õi# XHõ h\˜|∞_»QÆ, Jk ÃÑ·H˜ =zÛ#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ =∞#‰õΩ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. HÍ|\˜ì ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# ~°∂Ѩ٠ã¨O`«iOK«∞HÀx

8

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

Éè Ï "åÅ#∞ =∞#O QÆ ∞ iÎ O K« Ö Ë O . ã¨ Ê +¨ ì " ≥ ∞ ÿ # ~° ∂ Ѩ Ù ã¨O`«iOK«∞H˘#fl `«~°∞"å`« KÕ`«ÅÖ’ =∂„`«"Õ∞ ÖË^• =ºHõÎ"≥∞ÿ#ѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ =∞#O "å\˜x „QÆÇ≤Ï™êÎO. =∞# KÕ`Å« ∞ ÉèÏ"åÅ∞ =∞# J^Œ∞ѨÙÖ’ LO_»=x =∞#O x~°O`«~O° K≥|∞`«∂<Õ LO\ÏO. JÖÏO@ѨC_»∞ "å\˜ÃÑ· =∞#‰õΩ JkèHÍ~°O ZÖÏ LO@∞Ok? =∞#O P ÉèÏ"åÅ#∞ "å\˜ ã¨∂Hõ∆ ‡^Œâ◊Ö’<Õ J^Œ∞Ѩ٠KÕÜ«∞QÆey`Õ... JO>Ë P ÉèÏ"åÅ#∞ =¸ÅOÖ’<Õ, Jq ÉèÏ=~°∂áêxfl JO^Œ∞HÀHõѨÓ~°fi"Õ∞, Jk KÕ+¨ìQÍ =ºHõÎO HÍHõ=ÚO^Õ x„QÆÇ≤ÏOK«QÆey`Õ† =∞#O "å\˜x J^Œ ∞ Ѩ Ù Ö’ ÃÑ@ì \ ÏxH˜ J=HÍâ◊ = ÚO@∞Ok. P ã¨∂Hõ∆ ‡â◊‰õΩÎÅ#∞ P ã¨∂Hõ∆ ‡HÍ~°}ÏÅ#∞ qâı¡+≤Oz ѨsH˜∆Oz J~°÷O KÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ =∞#HÀ Ѩ^Œúu Åaè¿ãÎ, JѨC_»∞ =∞#Å#∞ =∞#O J^Œ∞ѨÙÖ’ ÃÑ@∞ìHÀ=\ÏxH˜ gÅ∞O@∞Ok. `«# =∞#ã¨∞#∞ `å#∞ x„QÆÇ≤ÏOK«∞H˘<Õ =ºH˜ÎH˜ W`«~°∞Å =∞#ã¨∞Å#∞ x„QÆÇ≤ÏOKÕ â◊H˜Î LO@∞Ok. HÍ|>Ëì Ѩq„`«`« <≥·uHõ`«Å∞ ã¨^• =∞`« ÅH∆ÍºÖˇ· L<åfl~Ú. â◊√^Œú=∞#ã¨∞¯_»∞, hu=∞O`« ∞ _≥ · # =ºH˜ Î `« # #∞ `å#∞ xÜ« ∞ O„uOK« ∞ HÀ QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. ÃÑ·QÍ JO^Œi =∞#ã¨∞Å∞ XHõ¯>Ë. XˆH =∞ǨÏ`ü `«`«Î fiѨ٠aè#flÉèÏ"åÅ∞. XHõ =∞\˜ì=Ú^ŒÌ#∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë, „ѨѨOK«OÖ’x =∞\˜ì#O`å `≥Å∞ã¨∞H˘#fl>Ë¡. `«# =∞#ã¨∞#∞ Ziy, x„QÆÇÏ≤ OK«∞HÀ=@O KÕ`<« #·≥ =ºH˜HÎ ,˜ W`«~∞° Å =∞#ã¨∞Å ~°ÇϨ ™êºÅ∞ `≥Å∞™êÎ~Ú. J`«xH˜ q∞QÆ`å"åi =∞#ã¨∞Å g∞^Œ ™êkèHÍ~°Hõ`« U~°Ê_»∞`«∞Ok.

=ºH˜Î`«fi qHÍ㨠ã¨∂„`åÅ∞

9

=∞# JO`« ~ ° O QÆ O Ö’x 㨠∂ Hõ ∆ ‡Éè Ï QÍÅ#∞ xÜ«∞O„uOK«QÆey`Õ =∞#‰õΩ "å\˜ÖË¡ Éè∫uHõ JiëêìÅ∞ KåÅ=~°‰Ωõ JiHõ@=ì K«∞Û. =∞#Ö’x ã¨∂Hõ∆ ‡`«=∞ K«Å<åÅ#∞ x„QÆÇ≤ÏOK«QÆey`Õ =∞#Å#∞ Ñ‘_çOKÕ J<ÕHõ zO`«Å∞ ^Œ∂~°=∞ø`å~Ú† D ã¨∂Hõ∆ ‡`«=∞ â◊‰õΩÎÅ#∞ J^Œ∞ѨÙÖ’ LOK«∞HÀQÆey`Õ J<ÕHõ "≥·Ñ¶¨ÖϺÅ#∞ x"åiOK«=K«∞Û.

10

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

=ºH˜Î`«fiOÖ’ qaè#fl á⁄~°Å∞ WO„kÜ«∂Å ÉÏǨϟºÑ¨Hõ~°}ÏÅ∞ LO_Õ =∂#=Ù_ç D ã¨∂÷ÖÏOQÍxH˜ (D ^ÕǨxH˜) – ã¨O㨯 $`«OÖ’ ã¨∂÷Åâ◊s~°=∞x ¿Ñ~°∞. ^•x "≥#∞Hõ WO„kÜ«∂Å∞, =∞#ã¨∞û, |∞kú, JǨÏOHÍ~°O "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q L<åfl~Ú. Wg, „áê}â◊‰Ωõ ÅÎ ∂ XHõ¯\˜QÍ HõÅã≤áÈ`å~Ú. P "≥Ú`åÎxH˜ ã¨∂Hõ∆ ‡â◊s~°=∞x ¿Ñ~°∞. D â◊‰õΩÎÅ∞ ZO`À ã¨∂Hõ∆ ‡„^Œ"åºÅ`À U~°Ê_»¤q. ZO`« ã¨∂H∆͇ÅO>Ë, ^ÕǨxH˜ ZO`«\ ˜ ^≥|ƒ `«ye<å, Wq K≥‰Ωõ ¯K≥^~Œ #° O`«\ ˜ ã¨∂H∆͇Å∞. ã¨∂Å÷ â◊s~åxH˜ ZO`« ã¨OH∆ÀÉèOí Hõ e y<å Wq J>Ë ¡ LO_» Q Æ Å =Ù. 㨠∂ ÷ Å â◊ s ~° O 㨠∂ ÷ ŠѨ ^ •~å÷ Å `À xi‡`« " ≥ ∞ ÿ O k. HÍ|\˜ ì Jk 㨠^ • =∂~°∞`«∂O@∞Ok. ã¨∂Å÷ â◊s~åÅ∞ „H˘`«qÎ HõÅ∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú.

JO`«iO„kÜ«∂Å∞, =∞#ã¨∞û, |∞kú, JǨÏOHÍ~°O – Wq Ju 㨠∂ Hõ ∆ ‡ „^Œ " åºÅ`À KÕ Ü « ∞ |_®¤ ~ Ú. Jq Ü«ÚQÆÜ«ÚQÍÅÔH·<å =∞#QÆey#O`« ã¨∂H∆͇֡·#q. ^ÕxKÕ`å Jq „ѨuǨÏ`åÅ∞ HÍ*ÏÅ=Ù† ZÖÏO\˜ P@OHÍÅ<≥·<å ^•@∞H˘x~åQÆÅ=Ù. ã¨∂÷Åâ◊s~°O [_»O. ã¨∂Hõ∆ ‡„^Œ"åºÅ`À ~°∂á⁄Ok# ã¨∂Hõ∆ ‡â◊s~°O‰õÄ_» [_»"Õ∞. Jn ã¨∂Hõ∆ ‡"≥∞ÿ# Éè∫uHõ Ѩ^•~°O÷ `À U~°Ê_ç#^Õ. XHõ\ ˜ =∞#ã¨∞û Jx, =∞~˘Hõ\ ˜ |∞kúJx, "Õ~˘Hõ\ ˜ JǨÏOHÍ~°=∞x =º=ǨÏiOѨ|_»∞`«∞<åfl g\˜Ö’ Un '*Ï˝`«— (`≥Å∞ã¨∞H˘#∞ =ºH˜Î) HÍ^Œ#fl q+¨Ü«∂xfl

=ºH˜Î`«fiOÖ’ qaè#fl á⁄~°Å∞

11

ã¨∞ÅÉèíOQÍ =∞#O „QÆÇ≤Ï™êÎO. g\˜Ö’ Un „^Œ+¨ìHÍ^Œ∞, ™êH˜∆HÍ^Œ∞† Hõ~°‡Ñ¶¨Å Éè’HõÎHÍ^Œ∞. D =∞<À"åºáê~åÅhfl, D nè â ◊ H © Î , D JǨ Ï OHÍ~° = ¸ =∞~˘Hõ i LѨ Ü ≥ ∂ QÍ~° ÷ O U~° Ê _ç = ÙO_®e. W=hfl 㨠∂ Hõ ∆ ‡Éè ∫ uHõ Ѩ ^ •~° ÷ O `À<Õ xi‡`åÅ~Ú#O^Œ∞# Jq ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâßÅ=@O ‰õΩ^Œ~°^Œ∞. "å\˜ „ѨHÍâ◊`«fiO "å\˜H˜ ™⁄O`«OHÍ^Œ∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ D |Å¡~∂° ѨOÖ’ =ºHõ=Î ∞ø`«∞#fl ^•xH˜ HÍ~°}O U Éè∫uHõ=ã¨∞=Î Ó HÍ*ÏÅ^Œ∞. HÍ|\˜ì g@xfl\˜H˜ <ÕѨ^茺OÖ’ x["≥∞ÿ# „ѨHÍâ◊‰õΩ_»∞, x["≥∞ÿ# '„^Œ+¨ì—, x["≥∞ÿ# 'Éè’HõΗ XHõ~°∞O_ç f~åe. J`«}˜‚ ã¨O㨯 $`«OÖ’ P`«‡ Jx, r"å`«‡ Jx, =∂#=Ù_ç Ü«∞^è•~å÷`«‡ Jx =º=ǨÏi™êÎ~°∞. ^ÕÇϨ O J#∞Hõ}∆ O #t™ÈÎOk. =∞#ã¨∞û ã¨^•=∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`ÀOk. H˘xflO\˜ HõÅ~ÚˆH ^ÕǨÏO, =∞#ã¨∞û ‰õÄ_® JO`Õ. HÍ|\˜ì Jq ã¨=∞ã¨Î Ѩi}Ï=∂ʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ# ã≤÷u ZѨ fl \˜ H © á⁄O^Œ Ö Ë = Ù. Hõ ∆ } ˜ H õ " ≥ ∞ ÿ # D 㨠∂ ÷ Å Éè ∫ uHõ Ѩ^•~å÷=~°}ÏxH˜ (^ÕÇ¨ xH˜), ã¨∂H∆͇=~°}ÏxH˜ (=∞#ã¨∞ûH˜), Jf`«OQÍ P`«‡ J<Õk LOk. J^Õ =∂#=Ù_ç ã¨fiã¨fi~°∂ѨO. P`«‡ âßâ◊fi`«"≥∞ÿ#k, |O^èŒ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#k. =∞#â◊≈s~åÅ<Õ Láê^èŒ∞Å ^•fi~å Jaè=ºHõÎ"≥∞ÿ =∞#‰õΩ J#∞Éèí∂`«=∞ø`ÀOk 'J`«_ç—(P`«‡) =ÚHõÎã¨fi~°∂Ѩ"Õ∞. |O^èŒ~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ# P`«‡ã¨`ÕÎ <å=∞~°∂áêÅ =<≥flÅ#∞ Ju„Hõq∞Oz "≥Å∞Q˘O^Œ∞`«∞#flk.

QÍ_è®O^èHŒ Í~°"∞≥ #ÿ J*Ï˝<å=~°}ÏÅ#∞ pÅ∞ÛH˘x „ѨHÍtã¨∂,Î ÉÏǨ Ï ºOQÍ =∞#‰õ Ω J#∞Éè í ∂ `« = ∞ø`« ∞ #flk- J`« _ ç

12

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

J=∞~°`«fi"Õ∞, J`«_ç P#O^Œ"Õ∞, J`«_ç âßO`Õ, J`«_ç k=º`«fi"Õ∞. P`Õ‡ x["≥∞ÿ# =∂#=Ù_»∞, x~°ƒùÜ«Ú_»∞, J=∞$`«∞_»∞, ã¨fi`«O„`«∞_»∞.

U ÉÏǨϺâ◊H©Î ZÖÏ\˜ „ѨÉèÏ"åhfl „Ѩã¨iOѨK≥Ü«∞º ÖËx, U =∂~°∂Ê HõeyOK«ÖËx ã≤÷`Õ q=ÚHõÎã≤÷u J=Ù`«∞Ok. Jxfl Láê^èŒ∞ʼnõÄ Jxfl xÜ«∞=∂ʼnõÄ, HÍ~°º-HÍ~°} |O^è•Åxfl\˜H© Jf`«∞_≥·# =ºH˜ÎH˜ =∂„`«"Õ∞ q=ÚH˜Î (freedom) ™ê^茺O. JO>Ë, Uk xifiHÍ~°"≥∂ J^Õ q=ÚHõÎOQÍ LO_»@O ‰õΩ^Œ∞~°∞`«∞Ok† q=ÚHõOÎ HÍ|>Ëì Jk J=∞$`«"∞≥ Oÿ k. =ÚHõÎO, xifiHÍ~°O S# D ã¨`«∞Î, D P`«‡, =∂#=Ù_ç D x["≥∞ÿ# P`«‡ Jxfl Láê^èŒ∞ʼnõΩ Jf`«"≥∞ÿ#k. HÍ|\˜ì nxH˜ [##O ÖË^Œ∞† =∞~°}=¸ ÖË^Œ∞. „Ѩu =∞x+≤x XHõ QÍAQÀà◊O`À áÈÅÛ=K«∞Û. ÉèíQÆ=O`«∞x „Ѩã¨~°}"≥∞ÿ# ã¨fiK«Ûù"≥∞ÿ# `≥Å¡x HÍOux QÀà◊O Ü≥ÚHõ¯ ˆHO„^ŒOQÍ („Ѩur=Ùx ˆHO„^ŒO) ÉèÏqOK«=K«∞Û.

QÍAQÀà◊ÑÙ¨ ~°OQÆ∞, ^Œàã◊ i¨ `«#O XH˘¯Hõ¯^•xÖ’ XHÀ¯q^èOŒ QÍ LO_»@OKÕ`« H˜~°}ÏÅ∞ „Ѩ™ê~°=∞=@OÖ’ qaè#fl ÅHõ∆}ÏÅ∞ á⁄O^Œ∞`å~Ú. ã¨~°∞fiÅÖ’#∞ ˆHO„^ŒOQÍ=Ù#fl *’ºu XHõ¯>Ë.

Jk ã¨~°fi„`å ã¨=∂#"Õ∞† ^•x ™œO^Œ~°ºO XˆH q^èŒ"≥∞ÿOk. P *’ºux =ºHõÑÎ i¨ KÕ LѨH~õ }° OÖ’x ֒ѨOÖ’<Õ ã¨∂Å÷ ^Œ$+≤Hì ˜ HÍ#=KÕ Û J㨠= ∂#`« fi O LOk. Jã≤ Î ` « fi OÖ’ =∞#O L#fl`À#fl`« JO`«ã¨∞ÎÅ#O^Œ∞H˘<ÕH˘nÌ LѨHõ~°}ÏxH˜ „Ѩã¨~°}â◊H˜Î JkèHÍkèHõ =∞=Ù`«∞O@∞Ok.

=ºH˜Î`«fiOÖ’ qaè#fl á⁄~°Å∞

13

=∂#=Ù_»∞ ^≥·"åOâ◊ã¨OÉèí∂`«∞_»∞ ''J=∞$`«Ñ¨Ù„`«∞Å∞—— PǨ! UO =∞^èŒ∞~°"å‰õΩ¯! UO Pâß[#Hõ " ≥ ∞ ÿ # k=º<å=∞O!... ™È^Œ ~ ° ∞ ÖÏ~å!

J=∞$`«ÑÙ¨ „`«∞Å<Õ ¿Ñ~°∞`À q∞=∞‡efl Ñ≤Å∞=x=fiO_ç. x[OQÍ ÃÇ· Ï O^Œ = ÙÅ∞ Z=fiih 'áêѨ Ù Å∞— Jx J#_®xH˜ JOwHõiOK«~∞° . g∞~°∞ ÉèQí =Æ O`«∞_ç a_»Å¤ ∞, J=∞$`«ãO¨ `å#O, âßâ◊fi`å#O^Œ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞, áê=#∞Å∞, ѨiѨÓ~°∞Å‚ ∞. g∞~°∞ Éèí∞qÃÑ· ^Õ=`«Å∞. áêѨÙÖÏ?... =∂#=Ù}˜‚ áêÑ≤ J#_»"Õ∞ =∞Ǩáê`«HõO† =∂#=ã¨fiÉèÏ"åxH˜ JѨH©iÎ, ^Œ∂+¨}O. F ã≤OǨÖÏ¡~å! |Ü«∞Å∞^Õ~°O_ç, Q˘„Ô~Å=∞<Õ „ÉèÏOux q_» < å_» O _ç . g∞~° ∞ J=∞$`« r =ÙÅ∞, =ÚHÍÎ ` « ‡ Å∞, âßâ◊fi`å#O^Œ=∞Ü«ÚÅ∞. g∞~°∞ [_»„ѨHõ$uHÍ^Œ∞, â◊s~åÅ∞ HÍ~°∞. „ѨHõ$u g∞ ^•ã¨∞~åÅ∞, JO`ÕQÍx Ѩ„Hõ$uH˜ g∞~°∞ ^•ã¨∞Å∞ HÍ~°∞.

D „Ѩ Ñ ¨ O K« O , D ^Õ Ç ¨ Ï O, =∞#㨠∞ û‰õ Ä _® =¸_è»qâßfi™êÖË. g∞~°∞ J#O`«"≥∞ÿ# P`«‡Å∞! q∞}∞‰õΩ q∞}∞‰õΩ=∞<Õ #Hõ∆„`åÅKÕ`« =OzOѨ|_»@=∂? ã≤QÆ∞æKÕ@∞! g∞~°∞ J=∞~°∞Å∞. q∞}∞‰õΩ q∞}∞‰õΩ=∞<Õ #Hõ∆„`åÅ∞ `«=∞ LxH˜x g∞ =Å¡<Õ á⁄O^•~Ú. =∂#=„ѨHõ$uÖ’ U^Õk „Ѩ|Å"≥∂, =∞Oz^À, â◊H=Θ ∞O`«"∂≥ J=hfl P k=º`«fiO=ÖË¡ HõeQÍ~Ú. J<Õ‰Ωõ ÖÖ’

14

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

Jk QÆiƒù`«OQÍ L<åfl JO^Œ~°∂ k=ÙºÖË HÍ|\˜ì, x*ÏxH˜ =∂#=ÙÅ =∞^茺 ÉèË^ŒOÖË^Œ∞. JO^Œi "≥#∞Hõ J#O`« ™êQÆ ~ ° O =O\ ˜ k XHõ \ ˜ LOk. g∞~° ∂ <Õ # ∂ P J#O`«™êQÆ~O° #∞O_ç "≥Å∞=_»¤ JÅÅ =O\˜"å~°O. =∞#Ö’ „Ѩu XHõ¯~°O J#O`«`«`åÎ fixfl „ѨHõ\ ˜OK«\ÏxH˜ â◊H˜ÎH˘nÌ áê@∞Ѩ_∞» `«∞<åflO. HÍ|\˜ì =∞#Ö’ „Ѩu XHõ¯iÖ’#∞ JYO_» ã¨zÛ^•#O^Œ=∞<Õ J#O`«™êQÆ~°O QÆiƒù`«OQÍ LOk. Jk =∞# [#‡Ç¨Ï‰õΩ¯. J^Õ =∞# x["≥∞ÿ# ã¨fiÉèÏ=O† ֒ѨÅ=Ù#fl k=º`åfixfl =ºHõÎѨiKÕ â◊H˜ÎÖ’x ÃÇÏK«∞Û`«QÆ∞æÅ =Å¡<Õ =∞#Ö’ ÉèË^ŒO U~°Ê_»∞`ÀOk. J#O`«"≥∞ÿ# P`«‡â◊H˜Î Éè∫uHõ Ѩ^•~°÷O g∞^Œ Ѩx KÕÜ∞« O_»O =Å¡ Éè∫uHõqHÍã¨O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. P â◊HΘ =∞x+≤ g∞^Œ<Õ Ñ¨xKÕ¿ãÎ, `«`«Êùe`«OQÍ J`«_»∞ ^Õ=Ù_»=Ù`å_»∞. "≥Ú^Œ@ g∞Ö’<Õ JO`«~°æ`«OQÍ L#fl k=º`åfixfl Jaè=ºH©ÎHõiOK«O_ç. P `«~åfi`« ã¨~°fiO ^•x K«∞@∂ì ™ê=∞~°ã¨ºO`À U~°Ê_»∞`«∞Ok.

=∂#=Ù_»∞ ^≥·"åOâ◊ã¨OÉèí∂`«∞_»∞

15

ã¨∞Y"Õ∞ Ѩ~°=∂=kè HÍ^Œ∞ =∂#= =∞#∞QÆ_‰» Ωõ Ѩ~=° ∂=kè ã¨∞YO HÍ^Œ∞, Jk *Ï˝#O =∂„`«"∞Õ . ã¨∞Y ã¨O`ÀëêʼnõΩ JO`«O L#flk. ã¨∞Y"Õ∞ Ѩ~°=∂=kè J#∞HÀ=@O „ÉèÏOu. `«=∞ J*Ï˝#OKÕ`« =∂#=Ù_»∞ ã¨∞MÏ<Õfl J`«∞º#fl`« „áêÑ≤Î J#∞HÀ=@"Õ∞, Ö’HõOÖ’ "å~° ∞ J#∞Éè í q OKÕ Jxfl Hõ ë êì Å ‰õ Ä =¸ÅHÍ~° } O. H˘O`«HÍÅO QÆ_çKåHõ =∂#=Ù_»∞ `«# QÆ=∞ºO *Ï˝#"Õ∞QÍx ã¨∞YOHÍ^Œx, ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ∞ Ô~O_»∂ ã¨=∞OQÍ `«#‰õΩ QÆ∞}áê~îåÅ∞ <Õ~°Ê_»OÖ’ Q˘Ñ¨Ê=h† "Õ∞Å∞ `«# ÔHO`« „Ѩɒ^èŒHõ"≥∂, H©_»∞ ‰õÄ_® JO`Õ „Ѩɒ^èŒHõ=∞x `≥Å∞ã¨∞HÀ <å~°Oaè™êÎ_»∞. =ºH˜Î`«fi x~å‡}OÖ’ ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ áêÅ∞ Ô~O_»∂ ã¨=∞=∞x „QÆÇ≤ÏOKåe. =∞Op-K≥_»∂ Ô~O_çO\˜H© =ºH˜ Î ` « fi x~å‡}OÖ’ 㨠= ∂# ÉÏ^è Œ º `« LOk. H˘xfl ã¨O^Œ~åƒùÖÖ’ =∂#=Ù_çH˜ ã¨∞YOHõO>Ë ^Œ∞óY"Õ∞ Z‰õΩ¯=QÍ *Ï˝<åxfl JOk=fiQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok. Ö’Hõ„âı+¨µªÅ =ºH˜Î`åfixfl Ѩije¿ãÎ ... "åiÖ’ Z‰õΩ¯= =∞OkH˜ ã¨∞YOHõO>ˡ ^Œ∞óY"Õ∞ Z‰õΩ¯= „Ѩɒ^èŒHõ~°"≥∞ÿ#^Œx, ã¨OѨ^ŒÅ HõO>Ë ^•i„^Œº"Õ∞ *Ï˝#„Ѩ^"Œ ∞≥ #ÿ ^Œx, Jaè#∞`«Å HõO>ˡ JaèÑ∂¨¶ `åÖˡ "åi JO`«ó `Õ*Ïxfl "≥Å∞=iOz#=x - _è»OHÍ "≥∂yOz K≥ѨÊQÆÅ#∞. =∂#= rq`« ÅHõ∆ ºO WO„kÜ«∞Éè’QÆO HÍ^Œ∞. *Ï˝# ™ê^è#Œ "Õ∞ rq`« QÆ=∞ºO. Ѩâ√◊ =Ù J#∞Éèqí OKÕ WO„kÜ«∞™œYºO

16

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

Hõ<åfl =∂#=Ù_»∞ Z‰õΩ¯= =∂#ã≤Hõ ™œMϺxfl J#∞Éèqí ™êÎ_∞» .

J`«_»∞ =∂#ã≤Hõ ™œYºO HõO>ˉõÄ_® P`å‡#O^ŒOÖ’ Z‰õΩ¯=QÍ ™œMϺxfl J#∞Éèqí ™êÎ_∞» . HÍ|\˜ì Ѩ~"° ∂≥ `«¯ $+¨"ì ∞≥ #ÿ *Ï˝#O P`«‡*Ï˝#"Õ∞ J<åe. D *Ï˝#O=ÖË¡ P#O^ŒO Åaèã∞¨ OÎ k. D Ö∫H˜Hõ q+¨Ü∂« Åhfl Hˆ =ÅO KèåÜ«∂=∂„`åÖË.

Wq Ü«∞^è•~°÷*Ï˝#O Ü≥ÚHõ¯, P#O^ŒO Ü≥ÚHõ¯ ‰õ∆Ω„^•u‰õ∆Ω„^Œ Jaè=ºHÍÎÖË. =¸~°∞öÖË q+¨Ü«∞ã¨∞MÏÅ HÀã¨O áê‰õΩÖÏ_»`å~°∞.

WO„kÜ« ∞ |^Œ ú rq`« O QÆ _ » Ñ ¨ @ O 㨠∞ ÅÉè í " ≥ ∞ ÿ # Ѩ x .

JÅ"å@∞Ѩ_#ç áê`«ÉÏ@Ö’ ™êyáÈ=@O, u#@O, `åQÆ@O =∞iO`« ã¨∞ÅÉèíO. ã¨∞Y„Ѩ^Œ"≥∞ÿ# D ÉèÏ"åÅxfl\˜x Ü« ∞ ^ä • `« ^ ä Œ O QÍ ã‘ fi Hõ i Oz g\˜ g ∞^Œ '=∞`« O — J<Õ =Ú„^Œ"ÕÜ«∞=∞x P^èŒ∞xHõ `«`«Î fi"å^Œ∞Å∞ K≥|∞`å~°∞. Wk „Ѩ=∂^ŒHõ~°"≥∞ÿ# ã≤^•úO`«O. =∞$`«∞º=Ù WO„kÜ«∂ÅÖ’<Õ LOk. P^蕺u‡HõOQÍ ™êyOKÕ rq`«"Õ∞ rq`«O. ^•xH˜ q~°∞^Œ"ú ∞≥ #ÿ U rq`«"∞≥ <ÿ å =∞$`«∞ºã¨=∂#"Õ∞! D rq`«=∞O`å "åºÜ« ∂ =∞âßÅ Jx K≥ Ñ ¨ Ê =K« ∞ Û. x["≥ ∞ ÿ # rq`« O J#∞ÉèíqOK«\ÏxH˜ nxfl ^•\˜áÈ"åe.

17

=∞# =H˜Î`åfixfl =∂~°∞ÛHÀ=_»O ZÖÏ? =∞#O KÕ ¿ 㠄Ѩ u HÍ~° º =¸, â◊ s ~° O Ö’x „ѨuK«Å#=¸, =∞#O Kտ㠄Ѩu PÖ’K«<å =∞#ã¨∞ûÖ’ P q^èŒ"≥∞ÿ# ã¨O™ê¯~åxfl Hõeyã¨∞ÎOk. D ã¨O™ê¯~åÅ∞ ÃÑ·H˜ =∞#‰õΩ Hõ#|_»HõáÈ~Ú<å JO`«~°æ`«OQÍ LO_ç J*Ï˝`«OQÍ Ñ¨ x K≥ Ü « ∞ º_®xH˜ `« y #O`« â◊ H ˜ Î = ∞O`åÖˇ · LO\Ï~Ú. =∞#ã¨∞ûÖ’x ã¨O™ê¯~° ã¨=¸Ç¨ÏO KÕ`« =∞# ã≤÷uQÆ`«∞Å∞ J#∞Hõ∆}O xs‚`åÖ∫`«∞<åfl~Ú. WѨC_ô Hõ∆}OÖ’ <å ã≤÷u WO`«‰õΩ„H˜`«O <å rq`«OÖ’ U~°Ê_ç=Ù#fl ã¨O™ê¯~åÅ ™ê=Ú^•Ü«∞Hõ Ѷe¨ `«O. x[OQÍ =ºH˜`Î fi« O JO>Ë W^Õ. „Ѩu =∂#=Ù_ç ã¨fiÉèÏ==Ú J`«xH˜ L#fl Jxfl ã¨O™ê¯~åÅKÕË x~°~‚ ÚOK«|_»∞`«∞Ok. =∞Oz ã¨O™ê¯~åÅ∞ „Ѩ|ÅOQÍ LO>Ë =ºH˜ Î ` « fi O =∞Oz^Ò`« ∞ Ok. K≥ _ » ∞ 㨠O ™ê¯~åÅ∞ „Ѩ|ÅOQÍ=ÙO>Ë ã¨fiÉèÏ=O K≥_»¤^Ò`«∞Ok. XHõ=ºH˜Î ã¨^• K≥_»∞=∂@Å#∞ qO@∂, K≥_»∞ PÖ’K«#Å#∞ KÕã¨∂Î, K≥_∞» Ѩ#∞Å∞ KÕã∂¨ =Î ÙO>Ë J`«_ç =∞#ã¨∞û K≥_∞» ã¨O™ê¯~åÅ`À xO_ç LO@∞Ok. J`«_çH˜ `≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ Jq J`«_ç `«ÅѨÙÅÖ’, KÕ`Å« Ö’ `«=∞ „ѨÉÏè "åxfl K«∂Ñ≤™êÎ~Ú. x*ÏxH˜ D K≥_»∞ ã¨O™ê¯~åÅ∞ ã¨^• Ѩx KÕã¨∂ÎO>Ë K≥_Õ "å\˜ Ѷ¨e`«=∞ø`«∞Ok. K≥_»∞ ã¨O™ê¯~åÅ "≥Ú`«ÎO J`«xKÕ K≥_»∞Ѩ#∞Å#∞ KÕ~ÚOK«_®xH˜ |bÜ«∞ „¿Ñ~°Hõ=∞=Ù`«∞#flk.

18

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

^Œ∞+¨ìã¨O™ê¯~åÅ KÕ`«∞ÅÖ’ J`«_˘Hõ Ü«∞O„`«OQÍ LO_»QÍ, áêѨO K≥Ü∞« º_®xH˜ Jq J`«_xç ѨÙiQ˘Å∞Ê`«∞<åfl~Ú. WÖψQ XHõ_»∞ ã¨^•Ö’K«#Å∞ KÕã¨∂Î =∞Oz Ѩ#∞Å∞ KÕã¨∞Î#flѨC_»∞, "å\˜=Å# HõeˆQ ã¨O™ê¯~åÅhfl =∞Oz=@OKÕ, J`«_»∞ ã¨OHõeÊOK«‰õΩ<åfl ã¨`å¯~åºÅ#∞ KÕÜ«∞=∞x Jk J`«}˜‚ x~°ƒOkèã∞¨ OÎ k. Z<Àfl ã¨`å¯~åºÅ#∞ KÕã≤ ã¨^•Ö’K«#Å∞ KÕã#≤ =ºH˜ Î H ˜ WHõ =ÚO^Œ ∞ ‰õ Ä _» 㨠` å¯~åºÅ#∞ K≥ Ü « ∂ ºÅx Jx"å~°º"≥∞#ÿ |∞kúÑÙ¨ _»∞`«∞Ok† XHõ"àÕ ◊ K≥_∞» KÕÜ∂« Åx J`«_∞» HÀi<å J`«_ç ã¨O™ê¯~åÅxfl\˜ Ѷ¨e`«OQÍ J`«_ç =∞#ã¨∞û JÖÏ K≥Ü«∞ºx=fi^Œ∞. =∞Ozã¨O™ê¯~åÅ∞ J`«_ç |∞kúx =∞~°Å∞™êÎ~Ú. "å\˜H˜ P =ºH˜Î ѨÓiÎQÍ Jnè#∞_≥· LO\Ï_»∞.

JÖÏO\˜ =ºH˜Î ã¨pÛùÅO ã¨∞„Ѩu+≤ª`«"≥∞ÿ L#fl^Œx K≥ѨÊ=K«∞Û.

XHõi =ºH˜`Î åfixfl x[OQÍ x~°~‚ ÚOK«QÀi`Õ, J`«_∞» X#iOz# =∞ǨÏ`å¯~åºÅ#∞ ѨiH˜OK«‰õÄ_»^Œ∞. „Ѩu =¸~°∞ö_»∂ U^À XHÍ<˘Hõ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ g~°∞_»∞ HÍ=K«∞Û. =∂=¸Å∞ ѨxÖ’ x=∞QÆ∞fl_≥· L#flѨC_»∞ =∞x+≤x QÆ=∞xOK«∞† XHõ Q˘Ñ¨Ê =ºH˜Î x["≥∞ÿ# =ºH˜Î`åfixfl JÖÏO\˜ Ѩ#∞ÖË =ºHõÎO KÕ™êÎ~Ú. Q˘Ñ¨Ê ã¨O^Œ~åƒùÅ∞ J@ì_»∞QÆ∞ =ºH˜Îx Ãã·`«O U^À H˘O`« Q˘Ñ¨Ê^Œ#O ã¨O`«iOK«∞H˘<ÕÖÏ KÕ™êÎ~Ú. HÍx ZHõ¯_» L#flѨÊ\˜H© ã¨~°fi^• Z=~°∞ QÆ∞}ã¨OѨ#∞fl_À J`«_Õ x*ÏxH˜ =∞Ǩϟ#fl`«∞_»∞. Ö’HõOÖ’ =∞#‰õΩ QÀK«iOKÕ Jxfl KÕ`«Å∞, =∂#= ã¨OѶ¨∞OÖ’x Jxfl L^Œº=∂Å∞, =∞# K«∞@∂ì=Ù#fl ã¨=∞ã¨Î

=∞# =H˜Î`åfixfl =∂~°∞ÛHÀ=_»O ZÖÏ?

19

HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞ ÉèÏ=„Ѩ^Œ~°≈#Å∞, =∂#= ã¨OHõÅÊ~°∂áêÅ∞. Ü«∞O„`åÅ∞, ™ê^èŒ<åÅ∞, #QÆ~åÅ∞, F_»Å∞, Ü«Ú^Œú<ÒHõÅ∞ – Jhfl ˆH=ÅO =∂#=ã¨OHõÅÊ ~°∂áêÅ∞. D ã¨OHõÅÊO =ºH˜Î`«fiO #∞Oz, J@∞=O\˜ =ºH˜Î`«fiO Hõ~°‡ #∞Oz L`«Ê#flO J=Ù`« ∞ <åfl~Ú. ''|∞kú ó Hõ ~ å‡#∞™êi}© — — J#fl@∞¡ Q Í Hõ~å‡#∞QÆ∞}"≥∞#ÿ |∞kú HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. „ѨÑO¨ K«OÖ’ [x‡Oz# ã¨OHõÅÊ|ÖÏxfi`«∞Å∞ JO^Œ~∂° =∞ǨHÍ~°ºâ◊¥~°∞Å∞ – Ö’HÍxfl `« Å H˜ O ^Œ ∞ Å∞ K≥ Ü « ∞ ºQÆ e y# JYO_» â◊ H ˜ Î = ∞O`« ∞ Å∞. Ü«ÚQÆÜ«ÚQÍÅ #∞Oz KÕã¨∞Î#fl x~°O`«~° Hõ$+≤KÕ "åiH˜ JÖÏO\˜ ã¨OHõÅÊ|ÅO KÕ‰õÄiOk. =∞# Éè Ï =#Å∞ fiÛkkÌ # "Õ ∞ ~° ˆ H =∞#O ~°∂á⁄O^Œ∞`åO† Hõ#∞Hõ h ÉèÏ=#Å q+¨Ü«∞OÖ’ „â◊^Œú =Ç≤ÏOKåe. =∂@Å∞ J„Ѩ^è•#O. ÉèÏ=#Å∞ ã¨r"åÅ∞, Jq ã¨∞^Œ∂~åʼnõΩ Ѩܫ∞x™êÎ~Ú. =∞# „Ѩu ÉèÏ=# =∞# ã‘fiÜ«∞ #_»=_ç`À q∞„t`«"∞≥ ÿ LO@∞Ok. XHõ ™ê^è∞Œ =Ù ZuÎ á⁄_»∞ѨÙÅ∞ ÖËHõ u@∞¡ Ãã·`«O PÜ«∞# „¿Ñ=∞ áê=#`åfiÅ#∞ ÃÑ#Q˘x =∞Ozx X#~°∞™êÎ~Ú. =∞ǨÏ`å¯~åºÅ ™ê^èŒ#‰õΩ x~°O`«~° n~°…HÍÅ „Ѩܫ∞`«flO J=ã¨~°O. Jk Ѷ¨eOK«HõáÈ~Ú<å =∞#O HõÅ`« K≥O^Œ~å^Œ∞. P^蕺u‡HÍyfl =∞#Ö’ „Ѩ[fieã¨∞Î#flѨC_»∞, J<ÕHõ=∞Ok Ѩ`«#O K≥O^Œ@O, HõëêìÅ∞ "å\˜Å¡_»O, J„Ѩ u Ǩ Ï `« " ≥ ∞ ÿ # P@OHÍÅ∞ á⁄_» ã ¨ ∂ Ѩ @ O, =∂#= ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ ™êfi~°÷O "≥Ú^ŒÖˇ·# Ñ≤âßKåÅ∞ Hõ~îÀ~°OQÍ

20

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

ÃÑ#QÆ∞ÖÏ_»@O ã¨Ç¨Ï[OQÍ ã¨OÉèíq™êÎ~Ú. D qâ◊fiOÖ’ x„âı≈Ü«∂xH˜ ^•i Hõiî#OQÍ#∞, x\Ï~°∞QÍ#∞ LO@∞Ok. J<Õ‰õΩÅ∞ ™êѶ¨Åº=∞=@O Pâ◊Û~°ºHõ~°O, HÍx J<ÕHõ=∞Ok Ѩ_çáÈ=@OÖ’ Pâ◊Û~°ºOÖË^Œ∞. "ÕÅH˘nÌ Ñ¨`«<åÅ =Å¡<Õ #_»=_ç ~°∂á⁄O^Œ∞`«∞Ok. "≥·~åQƺO HõÅQÍÅO>Ë =∞#ã¨∞û x~°‡ÅOQÍ, ™ê^è<Œ åÜ≥∂QƺOQÍ, qKå~°}ÏÜ«ÚHõOÎ QÍ LO_®e. ™ê^èŒ# Jã¨Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ KÕÜ«∂Ö’ PÖ’z^•ÌO. =∞#O Kտ㠄Ѩu HÍ~°ºO ‰õÄ_® ã¨~°ã¨∞û ÃÑ·ÉèÏQÆOÖ’ K«eOKÕ JÅ ÖÏO\˜k. â◊ÉÏÌk q+¨Ü«∂Å J#∞Éèí"åÅ∞ J^Œ$â◊ºO HÍQÍ<Õ, "å\˜=Å¡ U~°Ê_Õ ã¨O™ê¯~åÅ∞ xÅzáÈ`å~Ú. J<ÕHõ ã¨O™ê¯~åÅ∞ HõÅã≤ 'JÉèϺã¨O— J<Õk U~°Ê_»∞`«∞Ok. JÉèϺ™êxfl JѨ~°ã¨fiÉèÏ=O (second nature) JO\Ï~°∞. D JÉèϺ™êÖË =∞# Jã¨Å∞ ã¨fiÉèÏ=O, ã¨OѨÓ~°‚ ã¨fiÉèÏ=O ‰õÄ_®. =∞#O ã¨[˚#∞Å∞QÍ L<åfl, ^Œ∞~°˚#∞Å∞QÍ L<åfl JO`å JÉèϺã¨Ñ¶¨e`«"Õ∞. HÍ|\˜ì XHõ JÉèϺ™êxfl JÅ"å@∞ KÕã¨∞HÀ=@O ÖË^• =^ŒeÃÑ@ì@O =∞# KÕ`«∞ÅÖ’<Õ LOk. JO^Œ∞Hõx „Ѩã∞¨ `Î =« Ú#fl =∞# ã¨fiÉèÏ=O QÆ∂iÛ =∞#O x~åâ◊ K≥O^Œ#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. ã¨∞Y ^Œ∞óMÏk J#∞Éèí"åÅ∞ =∞#ã¨∞Ö’ ã¨O™ê¯~åÅ#∞ U~°Ê~°∞™êÎ~Ú. D ã¨O™ê¯~åŠѶ¨Å"Õ∞ =∞# =ºH˜Î`«fiO. ZÖÏO\˜ ã¨O™ê¯~åÅ∞ =∞#Ö’ |bÜ«∞"≥∞ÿ LO\ÏÜ≥ ∂ , =∞# Hõ Ö ÏO\˜ #_» = _ç U~° Ê _» ∞ `« ∞ Ok. ã¨`û« O™ê¯~åÅ∞ qâı+O¨ QÍ LO>Ë, ã¨^fiŒ ~°#Î O JÅ=_»∞`«∞Ok. ^Œ ∞ +¨ ì ã ¨ O ™ê¯~åÅ∞ „Ѩ | ÅOQÍ LO>Ë , ^Œ ∞ +¨ ì = ~° Î # O

=∞# =H˜Î`åfixfl =∂~°∞ÛHÀ=_»O ZÖÏ?

21

JÅ=_»∞`«∞Ok. W>Ë¡ ã¨O`À+¨Hõ~° ã¨O™ê¯~åÅ`À =∞#O ã¨O`À+¨OQÍ LO\ÏO. ^Œ∞~°ÉèϺ™êÅ#∞ =∂<åÅO>Ë, "å\˜H˜ =ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ# =∞<À=$`«∞ÎÅ#∞ J=ÅOaOK«@"Õ∞ LáêÜ«∞O. ^Œ∞+¨ªã¨O™ê¯~° [x`« ^Œ∞~°ÉèϺ™êÅ#∞, =∞Oz JÉèϺ™êÅ`À x~ÀkèOKåe. JO^Œ∞Hõx ã¨^• =∞Oz<Õ KÕã¨∂Î LO_»O_ç. ZѨC_»∂ ã¨^•ƒù"åÅ<Õ PÖ’zã¨∂Î LO_»O_ç. ^Œ∞+¨ì ã¨O™ê¯~åÅ#∞ x~ÀkèOK«\ÏxH˜ =∂~°æO W^Õ.

XHõ = ºH˜ Î ZO`« ^Œ ∞ ~° ˚ # ∞_≥ · < å㨠ˆ ~ , 'J`« x Hõ =∞Oz"å_»∞ HÍ*ÏÅ_»∞— Jx K≥ѨÊ=^Œ∞Ì. ZO^Œ∞HõO>Ë, J`«x „Ѩã¨∞Î`« =~°Î#O J`«x JÉèϺ㨠Ѷ¨e`«"Õ∞ Hõ^•! #∂`«# 㨠^ Œ É è Ï º™êÅ`À, `« # Ѩ Ó ~åfiÉè Ï º™êÅ#∞ J`« _ » ∞ x„QÆÇ≤ÏOѨ=K«∞Û. JÉèϺã¨Ñ¶¨e`«"Õ∞ ã¨fiÉèÏ=O. HÍ|\˜ì =∞Oz JÅ"å@¡#∞ JÅ=~°∞K«∞HÀ=@"Õ∞, =ºH˜`Î åfixfl K«H¯õ |~°K∞« H˘<Õ =∂~°æO. `«ºlOK«∞! ã¨O™ê~åxfl (<Õ#∞, <åk J<Õ ÉèÏ=#) `«ºlOK«∞. =O\˜~ÚO\’¡H˜ *Á~°|_ç XHõ =∂Oã¨Ñ¨Ù=ÚHõ¯#∞ uO@∂, WO`«Ö’ Z=Ô~·<å =zÛ `«=∞#∞ `«iq∞Q˘_»`å~À J<Õ ÉèíÜ«∞OÖ’ J@∂ W@∂ K«∂ã¨∂ÎO_Õ ‰õΩHõ¯Å=∂ki „Ѩã¨∞Î`«O =∞# L<åflO. JÖÏHÍHõ ™ê~°fiÉè∫=Ú_»"≥· LO_»∞, ã¨=∞ã¨Î „ѨѨOK«=¸ h^Õ Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. ã¨O™ê~åxfl `«ºl¿ãÎ<ÕQÍx D Z~°∞Hõ h‰õΩ JÅ=_»^Œ∞. ã¨O™ê~° `åºQÍ#O`«~"° ∞Õ , Jk x#∞fl |^Œ∞} ú ‚˜ KÕÜ∞« @O =∂#∞`«∞Ok. âßs~°HõOQÍ `«ºlOK«ÖˉõΩO>Ë =∂#ã≤HõOQÍ `«ºlOK«∞.

22

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

ǨÏ$^ŒÜ∂« O`«~åàÏÅ #∞Oz <≥\"ì˜ ~Õ Ú. "≥~· åQƺO Hõey LO_»∞.

W^Õ x["≥∞ÿ# `åºQÆO, Jk ÖËx^Õ P`«‡ã≤kú á⁄O^Œ@O J™ê^茺O. ^Õhfl HÀ~°‰õΩ† ZO^Œ∞HõO>Ë ^Õxfl H˘~°∞`å"À J^Õ h‰õΩ Åaèã∞¨ OÎ k, ^•x`ÀÉÏ@∞ f„=|O^èOŒ `«Q∞Æ Å∞‰õΩO@∞Ok.

23

ÉèÏ=<å „Ñ¨ÉèÏ=O =∞# #∞O_ç "≥Å∞=_Õ „Ѩu Hõ~å‡ (action) „Ѩu„H˜Ü∞« QÍ (re-action) =∞# =^ŒHˆÌ =KÕÛ@∞¡† =∞# Ѩ#∞Å∞ W`«~∞° Å g∞^Œ „ѨÉÏè =O K«∂Ѩ=K«∞Û. "åiq =∞#ÃÑ· „ѨÉÏè =O K«∂Ѩ=K«∞Û. ^Œ∞ëê¯~åºÅ∞ KÕ¿ãH˘nÌ [#∞Å∞ =∞iO`« ^Œ ∞ ~° ˚ # ∞Å=_» O , 㨠` å¯~åºÅ∞ KÕ ¿ ãH˘nÌ "åi |ÅO "≥∞@∞ì"≥∞@∞ìQÍ ÃÑ~°QÆ@O, ã¨^• =∞OzѨ#∞Å<Õ KÕÜ«∞_»O "åiH˜ JÅ"å@∞ HÍ=_»O g∞~°O`å QÆ∞iÎOz LO_»=K«∞Û.

D Hõ~°‡„ѨÉèÏ= Juâ◊Ü«∂xfl q=iOK«_®xH˜ XHõi g∞^Œ XHõi „ѨÉèÏ=-„Ѩu„ѨÉèÏ"åÅ∞ K«∂ѨىõΩ<Õ â◊H˜Î =∞#‰õΩ#flk J#@OHõO>Ë "Õˆ~ P^è•~°O ÖË^Œ∞. Éè∫uHõâߢã¨ÎO #∞O_ç nxH˘Hõ L^•Ç¨Ï~°}. <Õ<˘Hõ Ѩx KÕã¨∞Î#flѨC_»∞ <å =∞#ã¨∞û Ѷ֨ Ï<å ã¨ÊO^Œ#ã≤u÷ Ö’ LO@∞O^Œx K≥Ñʨ =K«∞Û. P q^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨ÊO^Œ#ã≤÷uÖ’ L#fl Jxfl =∞#ã¨∞ûÅ∞, <å =∞<Àã≤÷u „ѨÉèÏ"åxH˜ Ö’<≥·ÜÕ∞º „Ѩ=$uÎ Hõey LO\Ï~Ú. XˆHsuÖ’ „â◊√u"Õ∞à◊qOѨ |_ç# qq^èŒ "å~Ú^•ºÅ∞ XˆH QÆkÖ’ L#flѨC_»∞ "å\˜Ö’ XHõ^•xx ^èŒfixOѨKÕ¿ãÎ, q∞ye# "å~Ú^•ºÅ∞ ‰õÄ_® J^Õ ã¨fi~åxfl L`«Ê#flO KÕÜ«∞_»O g∞~°O`å QÆ=∞xOz LO\Ï~°∞. HÍ|\˜ì XˆH „ã¨∞uÖ’ L#fl =∞#㨠∞ ûÅhfl XHõ PÖ’K« # KÕ ` « 㨠= ∂#OQÍ<Õ „ѨÉèÏq`«=∞ø`å~Ú. XHõ =∞#ã¨∞û XˆH ã¨Oã¨$uÖ’ L#fl q∞QÆ`å =∞#ã¨∞ûÅ#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞QÆÅ^Œ#fl q+¨Ü«∞O

24

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

^Œ∂~°OÃÑ·, W`«~° HÍ~°}ÏÖÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç LO@∞Ok† =∞#ã¨∞ûÅ∞ „ѨÉèÏq`«=∞=@O =∂„`«O `«^䌺O. <Õ<˘Hõ ^Œ∞ëê¯~°ºO KÕã¨∞Î<åfl#∞#∞HÀO_ç. JѨC_»∞ <å =∞#ã¨∞û Ѷ¨ÖÏ<åã¨ÊO^Œ# ã≤÷uÖ’ LO@∞Ok. Ö’HõOÖ’ JÖÏO\˜ ã≤÷uÖ’<Õ L#fl W`«~°∞Å =∞#ã¨∞û Åxfl\˜H˜ <å =∞#ã¨ûÊO^Œ# ã≤÷u „ѨÉèÏ"åxH˜ Ö’#ÜÕ∞º J=HÍâ◊O LO@∞Ok. WÖψQ <Õ<˘Hõ =∞OzѨxx KÕã∞¨ #Î flѨC_»∞ <å =∞#ã¨∞û =∞~Àã¨ÊO^Œ# ã≤÷uÖ’ LO@∞Ok† JÖÏO\˜ ã≤÷uÖ’ L#fl W`«~°∞Å =∞#ã¨∞ûÅhfl <å =∞#ó„ѨÉèÏ"åxH˜ Ö’#ÜÕ∞º J=HÍâ◊O LO@∞Ok. XHõ ^ •xÃÑ· XHõ \ ˜ H ˜ QÆ Å D „Ѩ É è Ï =O WOK«∞q∞OK«∞ =∞#ã¨∞ûÅ L„kHõ`Î Å« Ö’x Z‰õΩ¯= `«‰Ωõ ¯=Å#∞ |\˜ì LO@∞Ok. ÃÑ· ^Œ$ëêìO`å<Õfl =∞iH˘O`« J#∞ã¨i^•ÌO – HÍOu `«~°OQÍÅ∞ U^À XHõ ÅH∆ͺxfl KÕ~°∞HÀ=_®#H˜ =ÚO^Œ∞QÍ H˘xfl ÅHõ∆Å ã¨O=`«û~åÅ∞ Ѩܫ∞xOz LO_»=K«∞Û#∞QÆ^•.

JÖψ Q Éè Ï =`« ~ ° O QÍÅ∞ ^Õ x `À Hõ e ã≤ á È~Ú `å=Ú ã¨ÊOk™êÎÜ≥∂ P ÅH∆ͺxfl KÕ~°_®xH˜=ÚO^Œ∞ =O^ŒÅ 㨠O =`« û ~åÅ∞ Ѩ Ü « ∞ xOz LO_˘K« ∞ Û. HÍ|\˜ ì =∞# "å`å=~°}OÖ’ =∞Oz"≥·#, K≥_»∞"≥·# ÉèÏ=ã¨ÊO^Œ<åÅ∞ xO_ç=ÙO_Õ J=HÍâ◊O ZO`≥<· å L#flk. „Ѩu =∞#ã¨∞û#∞O_ç "≥Å∞=_Õ „Ѩu ÉèÏ==¸ `«##∞ ã‘fiHõiOK«_®xH˜ J#∞"≥·# =∞#ã¨∞û#∞ HõÅ∞ã¨∞H˘<Õ =~°‰õΩ ã¨ÊOkã¨∂ΠѨܫ∞xã¨∂Î<Õ LO@∞Ok. WÖÏO\˜ ÉèÏ"åÅ#∞ ÔQ·H˘#_®xH˜ Hõ"å\Ïxfl

ÉèÏ=<å „Ñ¨ÉèÏ=O

25

`≥iz LOK«∞H˘#fl U =∂#ã¨"≥∞ÿ<å "≥O@<Õ "å\˜x ã‘fiHõiã¨∞ÎOk. HÍ|\˜ì XHõ =ºH˜Î ^Œ∞ëê¯~åºÅ∞ KÕã¨∞Î#flã¨C_»∞ J`«_∞» `«# =∞#ã¨∞û#∞ Ѷ֨ Ï<å L„kHõ™Î ê÷~ÚH˜ `≥K∞« ÛH˘O\Ï_»∞.

J^Õq^èŒOQÍ XHõ =∞x+≤ ^Œ∞ëê¯~åºÅ#∞ KÕã¨∞Î#flѨC_»∞ `«# =∞#㨠∞ û#∞ XHõ „㨠∞ uÖ’xH˜ `≥ K « ∞ Û‰õ Ω O\Ï_» ∞ . D PÖ’K«#ʼnõΩ ã¨=∂#"≥∞ÿ# ѨÓ~°=ÚÖ’ L#fl ÉÏǨϺ PÖ’K«#Å∞ P =∞x+≤ =∞#ã¨∞ûÖ’xH˜ K˘K«∞Û‰õΩ=™êÎ~Ú. ^Œ∞ëê¯~åºÅ#∞ KÕ¿ã =ºH˜Î ™ê^è•~°}OQÍ K≥_∞» Ѩ#∞Å#∞ WOHÍ WOHÍ Z‰õ Ω ¯=QÍ KÕ Ü « ∞ _®xH˜ HÍ~° } O W^Õ . J`« _ ç ^Œ∞ëê¯~åºÅ∞ f„=OQÍ ÃÑiyáÈ`«∞O\Ï~Ú. ã¨`å¯~åºÅ∞ KÕ¿ã =ºH˜Î q+¨Ü«∞O‰õÄ_® WÖψQ LO@∞Ok† "å`å=~°}OÖ’x '=∞Oz— HÔ ~°\ÏÅxfl\˜x J`«_∞» `«#Ö’xH˜ K˘~°x™êÎ_∞» , J`«_ç ã¨`å¯~åºÅ∞ =∞iO`« ÃÑiyáÈ`å~Ú. HÍ|\˜ì ^Œ∞ëê¯~åºÅ∞ KÕ¿ã ѨHõ∆OÖ’ Ô~O_»∞ ~°HÍÅ PѨ^ŒÅ‰õΩ QÆ∞~°=Ù`«∞<åflO=∞# K«∞@∂ì L#fl ^Œ∞~åƒù"åÅxflO\˜x =∞#Ö’xH˜ „Ѩ"ÕtOK«_®xH˜ J=HÍâ◊O Wã¨∞Î<åfl=∞#_»O XHõ\ ˜, H˘xfl =O^ŒÅ ã¨O=`«û~åÅ `«~°∞"å`≥·<å W`«~°∞Å g∞^Œ „ѨÉèÏ=O K«∂¿Ñ K≥_»∞#∞ ã¨$+≤ìOK«@O Ô~O_»=k. =∞# ^Œ∞ëê¯~åºK«~°}O =Å¡ =∞#‰õÄ W`«~°∞ʼnõÄ ÉÏ^èŒ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. =∞# ã¨`å¯~åºK«~°} =Å¡ =∞#‰õÄ, Ѩ~∞° ʼnõÄ =∞Oz X#QÆ∂~°∞`«∞Ok. JO`ÕHÍHõ =∂#=Ù_çÖ’x W`«~° â◊‰Ωõ ÅÎ xfl\˜ÖÏQÍ =∞Oz, K≥_∞» J<Õ D â◊‰Ωõ ÅÎ ∂ ÉÏǨϺ „ѨѨOK«O #∞O_ç |ÖÏxfl ã¨=Úáêi˚OK«∞H˘O@∞<åfl~Ú.

26

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

P^Œ~°≈O`À xO_ç LO_»O_ç. g∞ˆ~q∞ KÕã≤<å P P^Œ~å≈xfl K«Hõ¯QÍ ã¨O㨇iOK«O_ç. J\˜ì 㨇~°} =Å¡, g∞ HÍ~åºÅhfl qã¨Î $u á⁄O^Œ∞`å~Ú, ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`å~Ú, k=ºÉèÏ"åxfl ã¨O`«iOK«∞H˘O\Ï~Ú. [_»Ñ¨^•~°÷O â◊H˜Î ã¨=∞xfi`«"∞≥ `ÿ ,Õ ã¨OHõÅÊO ã¨~fi° â◊HΘ ã¨=∞xfi`«O. D qâßfiã¨O, g∞ rq`åÖ’¡ HõxÑ≤ã∂¨ Î LO_»x=fiO_ç! g∞ ã¨~fi° â◊HxΘ QÆ∂iÛ#, g∞ Ѷ¨∞#`«#∞ QÆ∂iÛ#, g∞ =∞Ç≤Ï=∞Å#∞ QÆ∂iÛ# 㨇~°}`À xO_ç LO_»O_ç. =¸_èq» âßfi™êÖËg g∞ `«ÅÖ’¡H˜ ZHõ¯‰õΩO_® LO>Ë ZO`« ÉÏQÆO_Õk! K≥·`«<åºxfl ǨÏiOKÕ ‰õ∆Ω„^Œ`«fi ^Œ∞~°ƒÅ`åfik =¸_è»qâßfi™êÅ∞ =∞#efl [#‡=∂kQÍ P=iOK«‰õΩO_® LO>Ë ZO`« ÉÏQÆO_Õk! =∞Ǩϟ#fl`åÅ∞, =∞Ç≤Ï=∂xfi`«"≥∞ÿ#g J~Ú# ã¨`åºÅ#∞ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ =∂#=ÙʼnõΩ WO`«HõO>Ë ã¨∞ÅÉèí`«~° =∂~°æO ÅaèOz=ÙO>Ë ZO`« ÉÏQÆ∞O_Õk! HÍx =∞x+≤ D J=ã¨Å÷ xflO\˜h Ѩ_=» Åã≤ =zÛOk. g∞ `«^Œ#O`«~°O ~å#∞#fl ã¨O`«u "åà◊¡‰õΩ =∂~°æO WOHÍ Hõ+¨ì`«~°O HÍqOK«HõO_ç.

27

=ºuiHõÎ (Negative) ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ#∞ xÜ«∞O„uOK«∞ =∞#O <åÅ∞QÆ ∞ ~° H ÍÅ =∞<ÀÉè Ï "åÅ#∞ J=ÅOaOK«_»O =∞OzkJO^Œi`À ¿ãflǨÏO Hõey =iÎOKåe. ^Œ∞ã≤÷uÖ’ L#fl"åi Ѩ@¡ Hõ~°∞}, ã¨∞dOKÕ"åiѨ@¡ ã¨O`À+¨O, ^Œ∞~å‡~°∞æŠѨ@¡ L^•ã‘#`« Hõey LO_®e. =∞#‰õΩ HõxÑ≤OKÕ Jxfl q+¨Ü∂« Ö’¡ ‰õÄ_® WÖψQ =iÎOKåe. =∞Oz q+¨Ü«∂Ö’¡ ¿ãflǨÏÉèÏ=O, ^Œ∞óYHõ~° q+¨Ü«∂Ö’¡ Hõ~°∞}, ѨÙ}ºHÍ~åºÅ Ѩ@¡ ã¨O`À+¨O, áêѨHÍ~åºÖ’¡ L^•ã‘#`« =Ç≤ÏOKåe.

WÖÏ KÕ¿ã,Î =∞#‰õΩ =∞#âß≈Ou HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. WÖÏ =∞#ã¨∞#∞ xÜ«∞q∞OK«HõáÈ=@O =ÖË¡, rq`«OÖ’ =∞#O J<ÕHõÉÏ^èŒÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∂ LO\ÏO. XHõ~°∞ =∞#‰õΩ K≥_»∞ KÕ ¿ ãÎ , "≥ O @<Õ =∞#O „Ѩ f HÍ~° O KÕ Ü « ∞ É’`åO. =∞<Àx„QÆǨϙê=∞~°úºO `«‰õΩ¯=QÍ LO^Œ#fl q+¨Ü«∂xfl „ѨfHÍ~°O `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk. XHõix ^Õfi+≤OK«@O ^•fi~å, J`«xH˜ Ǩx HõÅQÆKÕÜ«∞@O ^•fi~å =∞#O „ѨfHÍ~°O f~°∞Û‰õΩ#flѨC_»ÖÏ¡ =∞#ã¨∞‰õΩ ZO`À J#~°÷O "å\˜Å∞¡`«∂

28

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

LO@∞Ok. ^Œ∞„+¨Ê=$uÎx ^Õfi+¨„¿Ñi`« HÍ~åºxfl „ѨfHÍ~°O KÕÜ«∂Å#fl ã¨OHõÖÏÊxfl x„QÆÇ≤ÏOz#ѨC_»ÖÏ¡, =∞#‰õΩ Jk ZO`À „ѨÜ≥∂[#HÍi J=Ù`«∞O@∞Ok. =∞<À x„QÆǨÏO =Å¡ Jáê~°â◊H˜Î [xã¨∞ÎOk. x„QÆǨÏO =Å¡ =∞#ÔHѨC_»∂ #+¨ìO "å\˜Å¡^Œ∞. ^Õfiëêxfl ÖË^• „HÀ^è•xfl x„QÆÇ≤ÏOz#ѨC_»ÖÏ¡, =∞# ÔHO`À "Õ∞Å∞ KÕ¿ã ã¨`«Î fiâ◊H˜Î, g~°ºO, „áê}â◊H˜Î KÕ‰õÄ~°∞`å~Ú. WÖÏO\˜ ã¨`«Î fiâ◊H˜Î #∞O_Õ L#fl`« =∂#ã≤Hõ â◊‰õΩÎÅ∞ "≥Å∞=_»`å~Ú. „Ѩ u ^Œ ∞ ~åƒù = O ^Õ fi +¨ Ñ ¨ Ó i`« PÖ’K« # Ju~°Ç¨Ï㨺OQÍ H˘O_»QÆ∞ǨÏÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx `«Åz<å, Jk xH˜∆ѨÎ"≥∞ÿ, ZѨC_À XHõѨC_»∞ J„ѨuǨÏ`« â◊H˜Î`À, U^À XHõ ^Œ∞óY~°∂ѨOÖ’ h =^ŒÌ‰õΩ =∞m¡ `«Ñ¨Ê‰õΩO_® =ã¨∞ÎOk. Jã¨∂Ü«∂^ÕfiëêÅ∞ h #∞O_ç "≥Å∞=_ç`Õ K«„Hõ=_ô¤`À ã¨Ç¨ Jq uiy x<Õfl KÕi ÉèÏkOѨHõ =∂#=Ù. ǨÏi ǨÏ~° „|Ǩ‡^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® ^•xfl J_»¤yOK«ÖË~°∞. D~嬺^ÕfiëêʼnõΩ #∞=Ùfi XHõ ¯ =∂~° ∞ `åq¿ãÎ KåÅ∞, „Ѩ u Ѷ ¨ Ö Ïxfl #∞=fi#∞ÉèíqOK«Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. D q+¨Ü«∂xfl *Ï˝Ñ¨HõO ÃÑ@∞ì‰õΩO>Ë, #∞=Ùfi ^Œ∞ëê¯~åºÅ∞ KÕÜ«∞ÖË=Ù.

'W`«~°∞Å#∞ ^Õfi+≤OK«‰õΩ, „¿Ñq∞OK«∞— J<Õ <≥·uHõ ã≤ ^ •ú O `åxfl D Éè Ï =# q=i㨠∞ Î O ^Œ x <Õ # O\Ï#∞.

ZO^Œ∞HõO>Ë, q^Œ∞º^Œ∞`åÊ^Œ# Ü«∞O„`«O (_≥·#"≥∂) #∞O_ç q^Œ∞ºK«ÛùH˜Î |Ü«∞Å∞^Õi =$`åÎHÍ~°OÖ’ ã¨OK«iOz uiy L`«Ê#fl ™ê÷<åxfl KÕ~°∞H˘O@∞O^Œ#fl P^èŒ∞xHõ q^Œ∞º`ü

=ºuiHõÎ (Negative) ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ#∞ xÜ«∞O„uOK«∞

29

ã≤^•úO`«O =∂kˆ~ XHõ =ºH˜ÎÖ’ [xOKÕ ~åQÆ^ÕfiëêÅ∞ uiy J`« } Ë ‚ KÕ ~ ° ∞ H˘O\Ï~Ú. Hõ # ∞Hõ Z=ih ^Õ fi +≤ O K« ‰ õ Ω † HÍÖÏO`«~O° Ö’ P ^Õfi+¨"∞Õ q∞=∞‡efl KÕ~∞° H˘O@∞Ok. #∞=Ùfi W`«~°∞Å#∞ „¿Ñq∞¿ãÎ, P „¿Ñ=∞ =$`åÎHÍ~°OÖ’ ã¨OK«iOz uiy x#∞fl KÕ~°∞H˘O@∞Ok. XHõ =ºH˜Î ǨÏ$^ŒÜ«∞O #∞Oz |Ü«∞Öˇfi_»e# „Ѩu ^Õfi+¨Ñ¨Ù `«∞#HÍ =∞m¡ uiy =zÛ ^•~°∞}Ï¢ã¨ÎOÖÏ J`«_ç ÃÑ·H˜ ~å=_»O `«^茺O. J^Õ suÖ’ „¿Ñ=∞‰õÄ_» J`«}˜‚ uiy KÕ~°∞`«∞Ok. Jã¨∂Ü«∞~åÇ≤Ï`«º"Õ∞ – ^•xÖ’ L#fl Ѩ~°=∞ ~°Ç¨Ï㨺O. W`«~°∞Å Jaè„áêÜ«∂ʼnõΩ ã¨~°fi^• `«Å XQÆæ\ÏxH˜ ã≤^OúŒ QÍ LO_ç, "åi`À J<Àº#º`« ™êkèOK«\ÏxH˜ ZÅ¡ÑC¨ _»∞ áê@∞Ѩ_»∞. ~°Ç¨Ï㨺=∞O`å J^Õ... nè~°∞_»"≥· áÈ~å_»∞! rq`«=∂, Hõ}∆ ÉèOí QÆ∞~°O. =∞ǨÏ`«¯~åº~°O÷ ^•xx `åºQÆOKÕ~Ú.

30

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

"≥Ú^Œ@ x#∞fl #∞=Ùfi =∞ÅK«∞HÀ =∞# =∞<Àã≤÷`Õ =∞# K«∞@∂ì L#fl „ѨѨOK« ã≤÷ux x~°~‚ Úã¨∞OÎ ^Œx „QÆÇÏ≤ OKåO. =∞<Àã≤u÷ =∂i`Õ, „ѨÑO¨ K« ã≤u÷ qkèQÍ =∂if~°∞`«∞Ok† q∞=∞‡efl g∞~°∞ Ѩq„fHõiOK«∞HÀO_ç, „ѨѨOK«O `«Ñ¨ÊHõ Ѩiâ◊√^Œú=∞ø`«∞Ok. D q+¨Ü«∂xfl ѨÓ~°fiOHõO>Ë WѨC_»∞ Z‰õΩ¯=QÍ É’kèOKåeû LOk. W~° ∞ QÆ ∞ á⁄~° ∞ QÆ ∞ "åi q+¨ Ü « ∂ ÅÖ’ =∞# P㨠H ˜ Î ÃÑiyáÈ`ÀOk. ™⁄O`« q+¨Ü«∂ÅÖ’ `«yæáÈ`ÀOk. =∞#O =∂~°∞Ê K≥Ok`Õ „ѨѨOK«O =∂~°∞Ê K≥O^Œ∞`«∞Ok† =∞#O Ѩiâ◊√^Œ∞úÅ"≥∞ÿ`Õ, Ö’HõO Ѩiâ◊√^Œú=∞ø`«∞Ok. W`«~°∞ÅÖ’x K≥_»∞#∞ <Õ<≥O^Œ∞‰õΩ K«∂_®Å<Õ^Õ „Ѩâ◊fl. <Õ#∞ K≥_çáÈ~Ú LO>Ë<Õ QÍx W`«~°∞ÅÖ’x K≥_»∞#∞ K«∂_»ÖË#∞. <åÖ’ |ÅÇ‘Ï#`« ÖËHáõ È`Õ <å‰õΩ ^Œ∞óYO HõÅ∞QÆ^∞Œ . <Õ#∞ Ѩã"≤ å_çQÍ L#flѨC_»∞ <å‰õΩ ^Œ∞óMÏxfl HõÅ∞yOz#q #xflѨC_»∞ ^Œ∞ó YÃÑ@ìÖË=Ù. =∞#ã¨∞û =∂iOk HÍ|\˜ì, „ѨѨOK«O ‰õÄ_» `«Ñ¨ÊHõ =∂~°∞`«∞O^Œx "Õ^•O`«O =Hͯ}˜ã¨∞ÎOk. WÖÏ =∞<Àx„QÆ Ç ¨  xfl ™êkè O z# =ºH˜ Î Ã Ñ· ÉÏǨϺ"≥∞#ÿ k Un „ѨÉÏè =O K«∂ѨÖ^Ë ∞Œ . J`«_Hç ˜ WHõÃÑ· |O^èOŒ LO_»^Œ∞. J`«_»∞ ™êfi`«O„`«º =∞#ã¨∞¯_»∞. JÖÏO\˜"å_Õ „ѨѨOK«OÖ’ K«Hõ¯QÍ rqOѨ ã¨=∞~°∞÷_»∞. Ö’HÍxfl QÆ∞iOz Ô~O_»∞ q^è•Öˇ·# Jaè„áêÜ«∂Å∞ QÆÅ =º‰õΩÎÅ∞ ™ê^è•~°}OQÍ

"≥Ú^Œ@ x#∞fl #∞=Ùfi =∞ÅK«∞HÀ

31

HõxÑ≤™êÎ~°∞. H˘O`«=∞Ok x~åâß"å^Œ∞Öˇ· '„ѨѨOK«O ZO`« Ѷ¨∞’~°O! ZO`« ^Œ∞+¨ìO! JO@∞O\Ï~°∞. =∞iH˘O`«=∞Ok Pâß"å^Œ∞Öˇ· '„ѨѨOK«O ZO`« K«Hõ¯xk! J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ#k!

JO@∞O\Ï~°∞. =∞<Àx„QÆǨxfl ™êkèOK«x "åiH˜ „ѨѨOK«O K≥_»¤kQÍ `Àã¨∞ÎOk ÖË^• =∞OzK≥_»∞Å ã¨q∞‡„â◊OQÍ<≥·<å JxÑ≤ã¨∞ÎOk. =∞<Àx„QÆÇ¨Ï ã¨OѨ#∞flÅ"≥∞ÿ`Õ =∞#‰õΩ D „ѨѨOK«"Õ∞ Pâß[#Hõ"≥∞ÿ Hõ#|_»∞`«∞Ok. JѨC_»∞ =∞#‰õΩ „ѨѨOK«OÖ’ Un =∞OzQÍQÍx K≥_»∞QÍ QÍx JxÑ≤OK«^Œ∞† ã¨~°fiO Lz`«™ê÷#OÖ’ L#fl@∞¡ á⁄O^Œ∞á⁄ã¨y=Ù#fl@∞¡ JQÆÑ_¨ ∞» `«∞Ok. „¿Ñ=∂, ™œ[#º=¸, áê=#`«fi=¸ =∞#Ö’ ZO`« ÃÑOá⁄Ok`Õ ÉÏǨϺOÖ’=Ù#fl „¿Ñ=∂™œ[#º áê=#`åfiÅ#∞ =∞#O JO`« Q Í K« ∂ _» Q Æ Å O. Ѩ ~ ° ^ Œ ∂ +¨ } x*ÏxH˜ P`«‡^Œ∂+¨}.Ë Ñ≤O_®O_®xfl #∞=Ùfi K«H¯õ |~°∞K«∞H˘<åfl"å (Wk #∞=Ùfi KÕÜ«∞QÆŠѨ<Õ), „|Ǩ‡O_»O `«#O`«@ `å<Õ h‰õΩ J#∞=ÙQÍ =∂~°∞`«∞Ok. P^Œ~°≈ „^Œ"åxfl Jk ZO`« H˘kÌ Ñ¨i=∂}OÖ’ L<åfl ^•xHõO>ˇ Z‰õΩ¯= Ѩi=∂}OQÆÅ „^Œ=O`À ã¨i`«∂ˆQ@@∞¡ KÕÜ«∞=K«∞Û#<Õ ã¨∂„`«OÖÏ (hydrostatic paradox) , XHõ h\˜ a O^Œ ∞ =Ù qâ◊ fi O`À ã¨i`«∂QÆQÆÅ^Œ∞. =∞#Ö’ Uk ÖË^À Jk =∞#‰õΩ "≥Å∞ѨŠ‰õÄ_® Hõ#|_»^∞Œ . z#fl WO[#∞‰õΩ ÃÑ^ŒÌ WO[#∞ ZÖÏO\˜^À qâ◊fiO =∞#‰õΩ JÖÏO\˜k† z#fl^•<À¡ HõxÑ≤OKÕ ^À+¨O ÃÑ^ŒÌ^•<À¡ U~°Ê_Õ z‰õΩ¯#∞ TÇ≤ÏOѨKÕã¨∞ÎOk.

32

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

Ö’HõOÖ’ ™êkèOѨ|_»¤ „ѨuÜ«∞`«fl=¸ x*ÏxH˜ „¿Ñ=∞KÕ`« ™êkèOѨ|_çO^Õ. `«Ñ¨CÅ∞ Z#fl@O =Å¡ Z#fl_»∂ U "Õ ∞ Å∂ X#QÆ ∂ ~° ^ Œ ∞ . "Õ Å H˘kÌ ã¨ O =`« û ~åÅ∞QÍ q=∞~°≈<å=∂~åæxfl J#∞ã¨iOz K«∂_»@"≥∞ÿOk† xO^ŒÅ =Å# ^Õxh ™êkèOK«ÖË=Ú.

33

ѨÓiÎ ÉÏ^茺`«#∞ #∞"Õfi =Ç≤ÏOK«∞ =∞# „Ѩã¨∞÷`« ã≤÷uH˜ =∞#"Õ∞ ÉÏ^èŒ∞ºÅO. UO HÍQÀ~°`å"≥∂ P q^èŒOQÍ J=_®xH˜ =∞#‰õΩ â◊H˜Î LOk. =∞# =~°=Î ∂#ã≤u÷ ѨÓ~°fiHõ~‡° ŠѶe¨ `«"∞≥ `ÿ Õ =∞#O á⁄O^ŒQÀˆ~ ã≤ ÷ u „Ѩ ã ¨ ∞ Î ` « Hõ ~ ° ‡ ŠѶ ¨ e `« O QÍ á⁄O^Œ = K« ∞ Û#x xâ◊ÛÜ«∞=∞ø`ÀOk. HÍ|\˜ì ZÖÏ „Ѩ=iÎOKåÖ’ =∞#O `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. =∞#O ^ÕxH˜ J~°∞›Å"≥∂ J^Õ =∞#‰õΩ Åaèã¨∞ÎOk. ã¨fiÜ«∞OHõ$`«O HÍx ^Œ∞„ëêÊѨº "≥∞ÿ# ^Œ∞óYO JO@∂ Un ÖË^Œ∞† JǨÏOHÍ~åxfl =ke =∞#O D q+¨Ü«∂xfl „QÆÇ≤Ï^•ÌO QÍHõ. `«QÅÆ QÆ∂_»x Z^Œ∞~°∞ ^≥|ƒÅO@∂ Ug∞ ÖË=Ù† KÕ*`Ë ∞« ÖÏ KÕ ã ¨ ∞ HÀx H© _ » ∞ Un "å\˜ Å ¡ ^ Œ ∞ . Wk =∞#O `« Ñ ¨ Ê Hõ `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤# q+¨Ü«∞O. x#∞fl ѨijeOK«∞HÀ† HõëêìÅ∞ "å\˜Å¡_®xH˜ Ѩiã≤÷`«∞Å#∞ h=Ù HõeÊOK«∞HÀ=@O =Å#<Õ, h‰õ Ω Jq Hõ e QÍÜ« ∞ x Hõ # ∞Q˘O\Ï=Ù. 㨠Q Æ O #∞"Õ fi KÕã¨∞H˘O\Ï=Ù† q∞ye# ã¨QÆO ÉÏǨϺ „ѨѨOK«O KÕã≤Ok. Hõ ë êì Å ∞ JÖÏ Hõ e QÍ~Ú. D Éè Ï =# =∞#Å#∞ âßO`«Ñ~¨ ∞° ã¨∞OÎ k. WѨC_»∞ D ѨijÅ#`À QÆ=∞xOK«=Åã≤# =ÚYº q+¨Ü«∞O Wk : ''ÉÏǨϺ „ѨѨOK«O <å Pnè#OÖ’ ÖË^Œ∞. <å JO`«~°æ`« „ѨѨOK«O <å Jnè#OÖ’ LOk. U^≥·<å JѨ[Ü«∞O

34

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

HõeyOK«_®xH˜ D ~Ô O_ç\ ˜ HõÅ~ÚHõ HÍ=Åã≤=¿ã,Î <å‰õΩ Hõëêìxfl HõeyOK«_®xH˜ D Ô~O_»∂ J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ, <å Jnè#OÖ’ L#fl ^•xfl <Õ#∞ xÜ«∞O„u™êÎ#∞. JѨC_»∞ Hõ+¨ìO ZÖÏ "å\˜Å∞¡`«∞Ok? x[OQÍ ##∞fl <Õ#∞ <å Jnè # OÖ’H˜ `≥ K « ∞ Û‰õ Ω O>Ë , <åÔ H Ѩ C _» ∂ Hõ + ¨ ì O HõÅ∞QÆÉ’^Œ∞.—— ÉÏ^茺`«O`å =∞# Éèí∞[㨯O^è•ÅÃÑ·# LO^Œ#fl ÉèÏ=O Hõey#ѨC_»∞ QÍx, =∞#O ѨiѨÓ~°‚ â◊H˜Î`À, =∞#ã¨∂ÊùiÎQÍ, HÍ~åºxfl x~°fiiÎOK«O. q∞=∞‡efl XHõ „Ѩâ◊fl J_»∞QÆ∞`å#∞. XHõ Ѩã≤a_»¤#∞ g∞ KÕ`«∞ÅÖ’ LOz`Õ g∞Ô~ÖÏ „Ѩ = iÎ ™ êÎ ~ ° ∞ ? ''`å`å¯eHõ O QÍ, g∞ rq`« = ∞O`å =∂iáÈ`«∞Ok—— Jx ѨO^≥"Ú≥ _ç¤ K≥Ñʨ QÆÅ#∞. g∞Ô~\˜"ì åÔ~<· å, P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ™êfi~°÷~°Ç≤Ï`«∞Ö∫`å~°∞. ÉèÏ~°=∞O`å g∞ÃÑ· Ѩ _ » Q Í<Õ g∞ ^Œ ∞ ~å‡~° æ 㨠fi Éè Ï "åxfl =keÃÑ_» ` å~° ∞ . `å`å¯eHõOQÍ g∞ ã¨fiÉèÏ="Õ∞ =∂iáÈ`«∞Ok. HÍ|\˜ì ÉèÏ~°=∞O`å =∞#ÃÑ· Ѩ_ç#ѨC_»∞, =∞# J`«∞º#fl`« â◊H©Î, =∞# J`« ∞ º#fl`« ™œjźO „Ѩ ^ Œ i ≈`« O J=Ù`å~Ú. ^Õ=ÙÖÏ_»∞`«∂áÈ~Ú ã¨g∞Ñ≤OK«_®xH˜ Z=fi~°∂ ÖË#ѨC_»∞, xO^Œ∞Å∞ "≥∂Ѩ_®#H˜ ^ŒÜ«∞ºO, Éèí∂`«O Un ÖË#ѨC_»∞, =∞# ÉèÏ~åÅ∞ "≥∂¿ã ã¨QÆ∞}^≥·=O Z=fi~°∂ ÖË#ѨC_»∂ ÉÏ^茺`«O`å =∞# g∞^Œ<Õ Ñ¨_ç#ѨC_»∞ =∞#Ö’=Ù#fl B#fl`«º=∞O`å |Ü«∞\˜H=˜ ã¨∞OÎ k. <å J^Œ$ëêìxH˜ <Õ<Õ Hõ~#ΰ ∞. <å‰õΩ HõeˆQ â◊√Éèí=¸ Jâ◊√Éèí=¸‰õÄ_» <Õ#∞ `≥K«∞Û‰õΩ#fl^Õ.

ѨÓiÎ ÉÏ^茺`«#∞ #∞"Õfi =Ç≤ÏOK«∞

35

''rq`« =∞<Õk Hõiî# "åã¨Î=O. x~°ƒùÜ«ÚÖˇ· ^•<≥fl^Œ∞~˘¯x, Jk =„[Hõiî#OQÍ L<åfl, „`À= KÕã≤H˘x K˘~° | _» O _ç . g∞ P`« ‡ JO`« H õ < åfl |e+¨ ª O Jx `≥Å∞ã¨∞H˘x, nè~°`«`À „Ѩ=iÎOK«O_ç—— Jx É’^èŒ. g∞ J^Œ$+¨ì-^Œ∞~°^Œ$ëêìÅ q+¨Ü«∞OÖ’ ^Õ=Ùà◊¡‰õΩ U q^èŒ"≥∞ÿ# ÉÏ^茺`« ÖË^Œ∞. g∞ J^Œ$ëêìxH˜ g∞ˆ~ Hõ^• Hõ~°ÎÅ∞? g∞ =º^èÅŒ ‰õΩ g∞ˆ~ HÍ~°‰Ωõ Å∞. g∞ =º^èÅŒ ‰õΩ, =∞Oz K≥_∞» Å#∞ xi‡OzOk g∞ˆ~. KÕ`«∞Å`À Hõà◊√§ =¸ã≤H˘x pHõ\ ˜ JO@∞<åfl~°∞. KÕ`∞« Å∞ f¿ãÜ«∞O_ç. "≥Å∞QÆ∞#∞ K«∂_»O_ç. g∞~°∞ ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊√Å∞. WѨÊ\˜ˆH ѨiѨÓ~°∞‚Å∞. =∞# ã¨=∞™êº Ѩiëê¯~åxH˜ W^˘Hõ¯>Ë =∂~°æO. W`«~∞° Å#∞ xOkOKÕ "åi ã¨OYº k#k<åxH˜ ÃÑiyáÈ`ÀOk Hõ^•? |∞kúÇÏ‘ #∞Öˇ· "å~°∞ ^Œ∞óYO`À ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞<åfl~°∞. `«=∞ á⁄~°áê@¡ =ÖË¡ ^Œ∞~°æu áêÖˇ·, g~°∞ W`«~°∞Å#∞ xOk™êΈ~!

W\˜ì "åi ^Œâ◊ ÉÏQÆ∞Ѩ_»*ÏÅ^Œ∞. JO^Œ∞=Å¡ ZÖÏO\˜ ÖÏÉèíO KÕ‰Äõ ~°É’^Œ∞. `«=∞ ^ÀëêÅ#∞ W`«~∞° Å <≥uÃÎ Ñ· ~°∞kÌ, Ѩ~∞° Å#∞ xOkOKÕ „Ѩܫ∞`«flO gix =∞iO`« |ÅÇ‘Ï#∞efl KÕã¨∞ÎOk ã¨∞=∞O_ô! HÍ|\˜ì g∞ Ö’áêÅÔH· Z=ixQÍx xOkOK«HõO_ç. g∞ HÍà◊¡ g∞^Œ g∞ˆ~ xÅ|_ç g∞ ÉÏ^茺`«#O`å, g∞ˆ~ =Ç≤ÏOK«O_ç. ''<Õ#∞ J#∞ÉèíqOKÕ ^Œ∞óYO <å Hõ~°‡Ñ¶¨ÅO. JO^Œ∞=Å¡ Wk, <å KÕ`«<Õ x"åiOK«|_»QÆÅ^Œx |∞∞A=Ù J=Ù`«∞Ok–—— J#O_ç. <Õ#∞ ã¨$+ì≤Oz# ^•xfl <Õ#∞ <åâ◊#O KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å#∞. W`«~°∞Å∞ ã¨$+≤ìOz# ^•xfl <Õ#∞ Z#fl_»∞ <åâ◊#O KÕÜ«∞*ÏÅ#∞.

36

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

HÍ|\˜ì =∞#O ã¨^• ^è≥·~åºxfl |ÖÏxfl ѨÓx xÅ|_®e. ÉÏ^茺`«#O`å g∞ g∞^Œ ÃÑ@∞ìH˘x, g∞ QÆuH˜ g∞ˆ~ Hõ~°ÎÅx JOwHõiOK«O_ç. g∞‰õΩ HÍ=Åã≤# |ÅO, ã¨Ç¨ Ü«∞O g∞Ö’<Õ L#flk ã¨∞=∞O_ô! HÍ|\˜ì g∞ Éèqí `«"åºxfl g∞ˆ~ xi‡OK«∞HÀO_ç.''QÆ`åxfl QÆ`«O ѨÓ_çÛÃÑ@∞ìQÍHõ!—— JO`«∞ÖËx Éèíq+¨º`«∞Î LOk. g∞ „Ѩu "å‰õį, „Ѩu ã¨OHõÅÊ=¸, „Ѩu Ѩh ‰õÄ_» g∞‰õΩ ã¨Oz`« Ѷ¨ÖÏxfl KÕ‰õÄ~°∞ã¨∂Î LO@∞Ok. K≥_»∞ `«ÅѨÙÅ∂, K≥_»∞ Ѩ#∞Å∂ ÃÑ^ŒÌѨÙÅ∞ÅÖÏQÍ g∞^ŒH˜ ^Œ∞=Ú‰õΩ`åÜ«∞x =∞~°∞=HõO_ç. =∞Ǩ Ï Ÿ`åûǨ  xH© J=HÍâ◊ O LOk. 㨠` « û OHõ Ö ÏÊÅ∞, ã¨`å¯~åºÅ∞, - â◊`«ã¨Ç¨Ï„™êkèHõ ^Õ=`åQÆ} â◊H˜Î`À q∞=∞‡efl ã¨^• ~°H˜∆OK«QÆÅ=<Õ ^Œ$_è» qâßfiã¨O Hõey „Ѩ=iΙêÎ~°∞ QÍHõ!

37

ѨxKÕÜ«∞_»O ZÖÏ? xëê¯=∞OQÍ Hõ~°‡#∞ x~°fiiÎOK«O_ç. xëê¯=∞Hõ~°‡ Ѩ~åÜ«∞}∞Å∞, ¿Ñ~°∞„Ѩu+¨ªÅ∞ PtOѨx"å~°∞, ã¨fi~åæxfl "åOzèOѨx"å~°∞ S# =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ „Ѩu^Õâ◊OÖ’#∞ H˘O^Œ~°∞<åfl~°∞. "Õ∞Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞O^Œ<Õ HÍ~°}OKÕ`«<Õ "å~°∞ Hõ ~ ° ‡ #∞ x~° fi iÎ ™ êÎ ~ ° ∞ . nxHõ O >Ë L#fl`åâ◊ Ü « ∂ Å`À Ö’HõHõàϺ}O Ѩ@¡ J"åº[„¿Ñ=∞KÕ, Ö’HõÇ≤Ï`åaèÖÏ+¨KÕ, n#∞ʼnõΩ Ç≤Ï`«O KÕ‰õÄ~°∞ã¨∂Î =∂#=HÀ\˜H˜ `À_»Ê_Õ =∞Ǩ  `« ∞ ‡Å∞ H˘O^Œ ~ ° ∞ <åfl~° ∞ . 㨠~ ° fi ™ê^è • ~° } OQÍ ¿Ñ~°∞„Ѩu+¨ªÅ#∞ PtOKÕ"åiH˜ Jq "≥O@<Õ ã≤kúOK«=Ù. =Úã¨e`«#OÖ’ HÍ\˜H˜ HÍà◊√¡ *ÏѨÙH˘x L#flѨC_»∞ Jq Åaè™êÎ~Ú. ™êfi~°÷~°Ç≤Ï`«OQÍ =∂#=Ù_»∞ Hõ~°‡ X#i¿ãÎ, ^•x=Å# J`«_çH˜ ZÖÏO\˜ ÖÏÉèíO ÖË^•?

L#flk, ....=∞Ǩ Ï Ÿ#fl`« ÖÏÉè í O LOk. ™êfi~°÷~åÇ≤Ï`«º"Õ∞ qâı+¨ ÖÏÉèí^•Ü«∞HõO. HÍx ^•xx JÅ=~°K«∞H˘<Õ F~°∞Ê [#∞ʼnõΩ ÖË^Œ∞. P~ÀQͺxfl|\˜ì K«∂¿ãΉõÄ_® Jk ZO`À ÖÏÉèí^•Ü«∞HõO. „¿Ñ=∞, ã¨`«ºO, x™êfi~°`÷ « – J<Õq =∞#‰õΩ =∞Ǩϟ#fl`å^Œ~å≈ÖË QÍx, Hˆ =ÅO <≥·uHõ ÉèÏëêÅOHÍ~åÅ∞ HÍ=Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë, D P^Œ~å≈ÅÖ’ JÖÏO\˜ â◊H˜Î xa_ôHõ$`«=∞ø`«∞Ok.

38

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

"Õ^•O`«O É’kèOKÕ Ñ¨~°=∂=kè J~Ú# =∂~°æO âßOu`À xO_ç LO@∞Ok. P âßOuH˜ qHÍ~åÅ∞ LO_»=Ù.

UO "å\˜e¡<å P z`«Î Ãã÷Â~°ºO K«eOK«^Œ∞. J@∞=O\˜ ã≤÷`Õ Hõ ~ ° ‡ KÕ Ü « ∞ _®xH˜ ZO`À J#∞‰õ Ä Å"≥ ∞ ÿ # ^Œ â ◊ Jx rq`å#∞Éèí=O=Å¡ JO^Œ~°∂ `≥Å∞ã¨∞H˘O\Ï~°∞. ''HÀiHõ ÖˉõΩO_®, Ѷ¨e`åxfl PtOK«‰õΩO_®, HÍ~åº"Õâß~°ÇÏ≤ `«∞Å"≥∞ÿ (Passion ) ѨxKÕÜ∞« _»O ZÖÏ?—— Jx ##∞fl KåÖÏ=∞Ok J_»∞QÆ∞`«∂ LO\Ï~°∞. KåÖÏHÍÅO „H˜O^Œ@ <Õ#∞ ‰õÄ_® J>Ë¡ J#∞‰õΩ<åfl#∞. HÍx ÃÑ^Œ"Ì å_»#ÜÕ∞º H˘nÌ, J#∞Éèí=O KÕ‰õÄi# H˘nÌ, ^•<À¡ ã¨`«ºO ÖË^Œx `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl#∞. P"ÕâO◊ ZO`« `«‰Ωõ ¯"≥`· Õ JO`« L`«¯ $+¨"ì ∞≥ #ÿ Hõ~°‡#∞ KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`åO. ZO`« âßOu JÅ=_ç`Õ JO`« „âıÜ«∞ã¨∞û† JO`« Z‰õΩ¯= Ѩxx =∞#O KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`åO. ÉèÏ"À^ÕfiQÍÅ#∞ J^Œ∞ѨÙÖ’ LOK«∞HÀHõáÈ`Õ, =∞# â◊HΘ =$^è• J=Ù`«∂ LO@∞Ok. =∞# WO„kÜ«∂Å∞ Ѩ@∞`åfixfl HÀÖ’Ê`å~Ú. =∞#ã¨∞û HõÅ`«Ñ¨_»∞`«∂ LO@∞Ok. =∞#O ™êkè O K« Q Æ e ˆ Q HÍ~° º O 㨠fi ÅÊO J~ÚáÈ`« ∂ O@∞Ok. HÍ~° º ~° ∂ Ѩ O Ö’ Ѷ ¨ Å =O`« O HÍ^Œ Q Æ æ â◊ H ˜ Î , =º~° ÷ " ≥ ∞ ÿ # =∂#™È„^ÕHõ`« ~°∂ѨOÖ’ =ºÜ«∞"≥∞ÿáÈ`«∞Ok. =∞#ã¨∞û âßOu`À ‰õ Ä _ç # Ѩ C _Õ , =∞# â◊ H ˜ Î J O`å, L`« Î = ∞ HÍ~°º™ê^èŒ#Ö’ qxÜ≥∂QÆѨ_»QÆÅ^Œ∞.

D „ѨÑO¨ K«OÖ’ „ѨÉqíè Oz# Ѷ∞¨ #`«~° HÍ~°ºjÅ∞~° rq`åÅ#∞ Ѩ i H˜ O z K« ∂ ¿ãÎ , "å~° O `å J^Œ ∞ ƒù ` «

ѨxKÕÜ«∞_»O ZÖÏ?

39

âßOu=∞O`«∞Åx „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅO. U"≥∞ÿ<åHÍh, "å~°∞ K«eOK«Ö^Ë ∞Œ . HÍ|>Ëì HÀѨO HõÅ"å_»∞ ZO`À Ѩx KÕÜ∞« ÖË_∞» .

UO KÕã≤<å HÀѨ"≥ÚO^Œx"å_»∞ ZO`À ™êkèOK«QÆÅ_»∞.

HÀáêxH˜ HÍh, ^ÕfiëêxH˜ QÍh, =∞ˆ~ ÉèÏ"À„^ÕHÍxH˜ HÍh Ö’|_Õ"å_»∞ Ѩx KÕÜ«∞*ÏÅ_»∞† â◊‰õΩÎÅ∞ qˆHO„nHõ~°=∞=@O =Å#, H˘OK≥O‰õÄ_» „ѨÜ≥∂[#Hõ~°"≥∞ÿ# Ѩx KÕÜ«∞*ÏÅ_»∞. âßOu H∆ Í O`« ∞ Å∞ ❁, â◊ = ∞^Œ = ∂^Œ ∞ Å∞ ❁❁ QÆ Å |∞kú =∞ǨÏ`å¯~åºÅ#∞ ™êkèOK«QÅÆ ^Œ∞. ''Hõ~°‡ <≥ÖÏ x~°fiiÎOKåÖ’ `≥Å∞ã¨∞HÀ=_»O =Å# Ѷ¨ÅO Uq∞\˜? Ö’HõOÖ’ „Ѩu =ºH©Î U^À XHõ q^èŒ"≥∞ÿ# Hõ~‡° #∞ x~°fiiÎã∂¨ <Î Õ LO\Ï_»∞ QÆ^•?—— Jx g∞~°∞ J_»Q=Æ K«∞Û.

HÍx =∞# â◊H˜Î™ê=∞~å÷ºÅ∞ x~°~°÷HõO‰õÄ_® HÍ=K«∞Û#∞.

H“â◊ÅO`À#∞, âߢã¨Î^Œ$+≤ì`À#∞ Hõ~°‡#∞ x~°fiiÎOK«_®x<Õ Hõ~°‡Ü≥∂QÆ=∞x ÉèíQÆ=næ`« É’kè™ÈÎOk. x~°fiiÎOK«=Åã≤# q^è•<åxfl `≥Å∞ã¨∞H˘O>Ë Hõ~°‡KÕ x~°uâ◊Ü«∞ =∞ǨѶ¨ÖÏÅ#∞ á⁄O^Œ=K«∞Û. =∞#ã¨∞ûÖ’ xH˜∆ѨÎ"≥∞ÿ L#fl â◊H˜Îx Jaè=ºHõÎO KÕã≤, P`«‡#∞ *ÏQÆ$`« Ѩ~°K«_»"Õ∞... ã¨~°fiHõ~°‡Å L^ÕÌâ◊=∞x =∞#O *Ï˝Ñ¨HõO LOK«∞HÀ"åe. „Ѩu =∂#=Ù_çÖ’#∞ â◊H˜Î LOk† JÖψQ *Ï˝#=¸ LOk. qq^èŒ Hõ~°‡Å∞ D â◊H˜Îx, D ❁

H∆ÍOu : Hõ∆=∂QÆ∞}O â◊=∞^Œ=∂^Œ∞Å∞ : â◊=∞, ^Œ=∞, LѨ~°u, uuHõ∆, „â◊^Œú, ã¨=∂^è•#O (q=~°}‰õΩ 'q"ÕHõK«∂_®=∞}˜— ѨÙã¨ÎHõO K«∂_»O_ç.)

❁❁

40

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

*Ï˝<åxfl *ÏQÆ$`«O KÕÜ«∞_®xH˜, Jaè=ºH©ÎHõiOK«_®xH˜ qxÜ≥∂yOKÕ LѨHõ~°}ÏÅ =O\˜q. x„+≤¯Ü«∞`«#∞ Jxflq^è•Å `˘ÅyOK«∞HÀ"åe.

ZѨC_»∂ HÍ~°ºÑ¨~°`«fi=∞O>Ë „ѨuѶ¨∞@<Õ. âßs~°Hõ =∂#ã≤Hõ ^Òëêì ºxfl Z^Œ∞~À¯O_ç† JѨC_»∞ „ѨâßO`«`« Åaèã¨∞ÎOk. ''Z=fiih ^Õfi+≤OK«=^Œ∞Ì, K≥_»∞‰õΩ „ѨfHÍ~°O K≥Ü«∞º‰õΩ—— Jx K≥ѨÊ_»O ã¨∞ÅÉèí"Õ∞ HÍx, J#∞ëêª#OÖ’ K«∂¿ãã¨iH˜ P q^è"Œ ∞≥ #ÿ É’^è#Œ Å `å`«Ê~°ºO =∞#‰õΩ É’^èÑŒ _¨ ∞» `«∞Ok. Ö’‰õΩÅ Hõà◊¡=ÚO^Œ∞ =∞#O J„ѨfHÍ~åxfl #\˜OK«=K«∞Û, HÍx =∞# JO`«~°OQÆOÖ’ JO`«¿ãѨ٠L#fl ‰õΩà◊√¡ =∞#‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. x["≥∞ÿ# J„ѨuѶ¨∞@#`À =KÕÛ âßOu =∞#Ö’ â◊¥#º=∞x =∞#‰õΩ J#∞Éèí="Õ∞† „ѨuѶ¨∞\˜OK«_»"Õ∞ ã¨||x =∞#‰õΩ `Àã¨∞ÎOk. #∞=Ùfi ^èŒ<åxfl "åOzèOK«∞, ^èŒ<å¿ÑHõ∆QÆÅ =ºH˜Îx Ö’Hõ=∞O`å ^Œ∞~å‡~°∞æ_çQÍ Ñ¨iQÆ}˜ã¨∞ÎO^Œx QÆ∞iÎOz P HÍ~°}OQÍ... hÖ’ ^è<Œ å¿ÑHõ∆ L#flѨÊ\˜H.© .. #∞=Ùfi ^è<Œ å~°<˚ åxH˜ ѨÓ#∞HÀ#ѨÊ\˜H˜, h =∞#ã¨∞ =∂„`«O ˆ~~ÚO|=à◊√¡ ^èŒ#O=OˆH Ѩ~°∞ÔQ`«∞Î`«∞Ok. HÍѨ@ºO JO>Ë W^Õ. nx=Å¡ Ñ≤ã¨~°∞‰õÄ_® „ѨÜ≥∂[#O ÖË^Œ∞. nxHõ<åfl „áêѨOzHõ`«Ö’ =Ú#QÆ@O L`«Î=∞O. H˘O`«HÍÅO JO^Œ∞Ö’x ã¨∞Y^Œ∞ó MÏÅ #xflO\˜x J#∞ÉèíqOz# `«~°∞"å`« h‰õΩ "≥·~åQƺO [xã¨∞ÎOk. „ѨâßO`«`« <≥ÅH˘O@∞Ok. WHõ =ÚO^Õq∞ [~°∞QÆ∞`«∞O^À#x ZѨC_»∂ g∞#"Õ∞ëêÅ∞ ÖˇHõ¯ÃÑ>Ëì"å_»∞ ^Õhfl ™êkèOK«ÖË_»∞. ã¨`«º=∞x,

ѨxKÕÜ«∞_»O ZÖÏ?

41

^èŒ~°‡=∞x #∞=Ùfi J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#fl^•xfl `«Hõ∆}"Õ∞ PK«iOK«∞. Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ UO [~°∞QÆ∞`«∞O^À#x `«~°˚#Éèí~°˚# KÕÜ«∞@O =Å¡ „ѨÜ≥∂[#"Õ∞=ÚOk? D rq`«HÍÅO J`«ºÅÊO. Ѷ¨e`åÅ#∞ QÆ∂iÛ ÉËsA "Õã¨∞HÀ=_»O =Å¡ LѨÜ≥∂QÆO ÖË^Œ∞. Ѷ¨Å„Ѩ^•`« ÉèíQÆ=O`«∞_»∞. Ѷ¨e`åxfl PÜ«∞#‰õΩ =ke"Õ~Ú. Ѷe¨ `«O`À hˆHO Ѩx? HÍ~åºK«~}° OÖ’<Õ #∞=Ùfi x=∞QÆflO HÍ"åe! Ѷ֨ Ïã¨HΘ L#flѨC_Õ `«#‰õΩ „áêѨ"Î ∞≥ #ÿ Hõ~=ΰ ºO 'WÖÏ =ÙOk—, 'JÖÏ =ÙOk— JO@∂ =∞x+≤ Q˘}∞‰õΩ¯O\Ï_»∞. Ѷ¨ÖÏ¿ÑHõ∆ ÖËx =ºH˜ÎH˜ ã¨=∞ã¨Î Hõ~°‡Å∂ ã¨=∂#Ü≥∂QÍºÖˇ· Hõ # |_» ` å~Ú. ™êfi~å÷ x fl, HÍ=∂xfl [~ÚOz, P`«‡™êfi`«O„`åºxfl á⁄O^Œ_®xH˜ J=hfl "åiH˜ Ѩ@∞`«~° ™ê^èŒ<åÅ∞QÍ<Õ LѨÜ≥∂QÆѨ_»`å~Ú. `«~°K«∞ =∞#=∞O`å qâı+¨"≥∞ÿ# JǨÏOHÍ~åxH˜ =â◊√Å=∞=Ù`åO. =∞#O ѨÓiÎQÍ JOwHõiOK«O QÍx... =∞#O JOwHõiOKÕ ^•x HõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ<Õ =∞# Hõ~°Î"åºÅ∞, =∞# áê„`«`«#∞|>Ëì xs‚`å Å=Ù`«∞O\Ï~Ú. ã¨Ê~°÷ Jã¨Ç¨Ï<åxfl ÃÑOK«∞`«∞Ok, ^•xKÕ ^ŒÜ«∂à◊√`«fiO #tã¨∞ÎOk. #ã¨ÃÑ>Ëì"å_çH˜ Jxfl Hõ~°Î"åºÅ∞ ~°∞zOK«x"Õ, U Hõ~‡° Å∂ J`«_ç HÔ #fl_»∂ `«$Ñ≤xÎ HõeyOѨÖ=Ë Ù† J`«_ç rq`«=∞O`å `«Ñ¨Ê‰õΩO_® =º~°÷"≥∞ÿáÈ`«∞Ok. HÍ|\˜ì Ѩx KÕã¨∂Î<Õ LO^•O, =∞# Hõ~°Î=ºO U^≥·<åHÍx KÕã¨∂Î<Õ =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆ∞^•O. K«„HÍxH˜ =∞# Éèí∞*Ïxfl `«yeOѨ ã¨~°fi^• ã¨Oã≤^Œ∞úÅ"≥∞ÿ LO^•O. JѨC_»∞ =∞#O "≥Å∞QÆ∞#∞ `«Ñ¨ÊHõ ™êH∆Í`«¯iOK«∞H˘O\ÏO.

42

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

HÍ|\˜ì „Ѩu =ã¨∞Î=ÙÖ’#∂ ÉèíQÆ=O`«∞x LxH˜x QÆ∞iÎOz, ÉèQí =Æ O`«∞_Õ ã¨~fi° =¸ J~Ú L<åfl_»x `≥Å∞ã¨∞H˘x, ZšѨC_»∂ Hõ~å‡K«~°}Ï㨉õΩÎÖˇ· LO_»O_ç. HÍx D rq`åxfl k=º=∞x ÉèÏqOz, ^≥·=OQÍ<Õ ZOz, Hõ~å‡K«~°}Ë =∞# Hõ~°Î=º=∞h, Wk `«Ñ¨Ê =∞#‰õΩ HÀ~°^Œy#^Õn ÖË^Œh, ZšѨC_»∂ qâ◊fiã≤OK«O_ç. Jxfl\Ï JO`«\Ï Dâ◊fi~°∞_»∞ LO_»QÍ, J`«xÔH· =∞~À KÀ\˜H˜ "≥à◊§_»"≥∞O^Œ∞‰õΩ? „Ѩu Hõ~°‡Ö’#∞, „Ѩu `«ÅOѨÙÖ’#∞, „Ѩu z`«Î„Ѩ=$uÎÖ’#∞, J`«_çѨÊ\˜ˆH L<åfl_»∞ Hõ^•? D q+¨Ü«∞O `≥Å∞ã¨∞H˘x Ѩ#∞Å∞ KÕã∞¨ H˘O@∂ LO_®e! =∂~°Oæ W^˘Hõ¯>Ë. "Õ~ˆ =∂~°Oæ ÖË^Œ∞. WÖÏ KÕ¿ãÎ Hõ~°‡Ñ¶¨ÖÏÅ∞ =∞#efl |OkèOK«ÖË=Ù. x~°~°÷Hõ "åOKè«ÖË =∞# HõëêìʼnõΩ, =º^èŒÅ‰õΩ =¸ÖÏÅx =∞#‰õΩ WѨÊ\˜ˆH `≥Å∞ã¨∞. HÍx "å\˜x ^≥·=ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ#qQÍ Ñ¨iQÆ}˜Oz Ѩq„`«OKÕ¿ãÎ, WHõ Jq HõëêìÅ#∞ QÍx =º^èŒÅ#∞ QÍx HõeÊOK«=Ù. D ~°Ç¨Ï㨺O `≥e¿ã =~°‰õΩ =∂#=ÙʼnõΩ D „ѨѨOK«O ~åHõ∆ã¨OQÍ<Õ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. `«=∞ ֒ѨÅ, `«=∞ K«∞@∞ìѨ@¡, ã¨~°fi„`å J#O`«"≥∞ÿ# P#O^Œxkè LO^Œx ZO^ŒiHÀ `≥b^Œ∞. "åo¡O`«^•HÍ ^•xfl Hõ#∞HÀ¯ÖË^Œ∞. ~åHõ∆㨠„ѨѨOK«=∞O>Ë Uq∞\˜? ''J*Ï˝#"Õ∞—— Jx "Õ^•O`«q∞KÕÛ ã¨=∂^è•#O. `«# H˜+¨ì"≥∞ÿ# HÍ~åºxfl Ѩ~°=∞ =¸~°∞ö_»∞ Ãã·`«O ™êkè™êÎ_∞» . HÍx „Ѩu HÍ~åºxfl, `«# JcèëêìxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ =∞ÅK«∞HÀQÆÅ"å_Õ |∞kúâße. U Ѩh Ç‘Ï#"≥∞ÿOk HÍ^Œ∞. Ö’HõOÖ’ „Ѩu q+¨Ü«∞O XHõ z#fl =∞é˜]yO[ÖÏ LO@∞Ok.

ѨxKÕÜ«∞_»O ZÖÏ?

43

D P=yO[O`« =∞é˜]yO[Ö’ „|Ǩ‡O_»"≥∞ÿ# =∞é˜]K≥@∞ì Wq∞_ç LOk. D `«`åfixfl „QÆÇ≤ÏOz, „Ѩu HÍ~åºxfl =∞ǨÏ`å¯~°ºOQÍ X#~°ÊQÆÅ"å_Õ x*ÏxH˜ nèâße.

U q^èŒ"≥∞ÿ# q^èŒ∞ºHõÎ ^èŒ~å‡xflQÍx x~°¡Hõ∆ ºO K≥Ü«∞º‰õÄ_»^Œ∞. `«‰õΩ¯= ™ê÷~ÚH˜ K≥Ok# Ѩx"å_»∞, ˆH=ÅO P HÍ~°}O KÕ`«<Õ L#fl`«™ê÷~ÚH˜ K≥Ok# Ѩx"åx HõO>Ë `«‰õΩ¯=HÍ_»∞. Z=_≥ÖÏO\˜"å_À J`«_»∞ KÕ¿ã Ѩ#∞Å#∞ |\˜ìHÍHõ J`«_»∞ Ѩ#∞Å KÕ¿ã f~°∞#∞|\˜ì x~°‚~ÚOKåe. ѨxKÕ¿ã f~°∞, ѨxKÕ¿ã â◊H˜Î =∂„`«"Õ∞ =ºH˜Îx x[OQÍ Ñ¨sH˜∆OѨ QÆey#q. JO^Œ"≥∞ÿ# =∞xflHõQÆÅ K≥ѨCÅ*’_»∞#∞ ™ê^茺"≥∞ÿ#O`« "ÕQÆOQÍ ‰õΩ@ìQÆÅ"å_»∞, J`«_ç =$uÎ^Œ$ëêì º L`«=Î Ú_»∞† rq`«HÍÅ =∞O`å „Ñ¨u~ÀE J~°O÷ Ѩ~O÷° ÖˉΩõ O_® =∂\Ï¡_Õ J^蕺Ѩ‰õΩ_»∞ L`«Î=Ú_»∞ HÍ_»∞. „Ѩu Hõ~°Î=º=¸ Ѩq„`«"≥∞ÿ#^Õ. „â◊^•úÉèí‰õΩÎÅ`À ‰õÄ_ç# Hõ~°Î=º x~°fiǨÏ} Ѩ~°"≥∂`«¯ $+¨ì"≥∞ÿ# Dâ◊fi~å~å^èŒ#. |^Œ∞úÖˇ·, „ÉèÏOuÖ’ `«QÆ∞ÖÁ¯#fl"åiH˜, =∞ø_軺O QÍ_è»OQÍ P=iOz L#fl "åiH˜ ã¨O™ê¯~°O HõeyOѨ\ÏxH˜ 'Hõ~°Î=º Hõ~å‡K«~}° — qâı+¨ ã¨Ç¨ Ü«∞HÍi J<Õ=∂@ =Ú=∂‡\˜H© x[O. =∞#‰õΩ Ju ã¨g∞ѨOÖ’=Ù#fl Hõ~°‡#∞, WѨC_»∞ =∞# KÕuÖ’=Ù#fl ÉÏ^躌 `«#∞ K«H¯õ QÍ x~°fiiÎOK«@OKÕ`« =∞#O |e+¨ µ ª Å =∞ø`åO. WÖÏ =∞# â◊ H ˜ Î x „Hõ = ∞„Hõ = ∞OQÍ =$kúKãÕ ∞¨ H˘O>Ë U^À XHõ<å\˜H˜ ã¨OѶ∞¨ OÖ’#∞, rq`«OÖ’#∞ J`«ºkèHõ Q“~°=„Ѩ^Œ"≥∞ÿ#, =∞ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ#, q^èŒ∞Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOѨ=Åã≤# ã≤÷uÖ’ LO\Ï"Õ∞"≥∂.

44

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

Ѷ¨ÖÏ¿ÑHõ∆ ÖˉõΩO_® ã¨fi`«O„`«OQÍ Ñ¨x K≥~Úº Hõ~°‡Ü≥∂QÆ ™ê~°=∞O`å Wk : ÉÏxã¨ÖÏ H͉õΩO_® Ü«∞[=∂xÖÏ HÍ~åºÅ#∞ x~°fiiÎOK«∞† x~°O`«~O° Hõ~‡° K≥~Úº, HÍx ÉÏxã¨ÖÏ HÍ^Œ∞. „Ѩu =ºH©Î ZÖÏ Hõ~°‡ KÕã¨∞Î<åfl_À K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ^•! Z=iH© ѨÓiÎ q~å=∞O ÖË^Œ∞. #∂\˜H˜ `˘OÉèˇ· `˘q∞‡k =∞Ok ÉÏxã¨ÅÖÏ Ñ¨#∞Å∞ KÕã¨∞ÎO\Ï~°∞. ^Œ∞óY"Õ∞ ^•xH˜ Ѷ¨e`«O† Jk JO`å ™êfi~°÷Ѩ~°"≥∞ÿ# Hõ~°‡. |O^èŒ~°Ç≤Ï`«OQÍ, „¿Ñ=∞ ã¨ÇÏ≤ `«OQÍ Hõ~‡° K≥~Úº. '„¿Ñ=∞— â◊ÉÏÌ~å÷xfl „QÆÇÏ≤ OK«@O KåÅHõ+¨ìO. ™êfi`«O„`«ºO (|O^èŒ~åÇ≤Ï`«ºO) LO>ËQÍx „¿Ñ=∞ Z#fl_»∂ ~å^Œ∞. ÉÏxã¨Ö’ x["≥∞#ÿ „¿Ñ=∞ LO_»^∞Œ . #∞"˘fiHõ ÉÏxã¨#∞ ã¨OÔHà◊¡KÕ`« |OkèOz h Ѩ#∞Å∞ K≥Ü«∞º=∞x xÜ«∞q∞¿ãÎ, QÆ∞ÖÏ=ÚÖÏ J`«_»∞ Ѩx KÕ™êÎ_ÕQÍx J`«_çH˜ „¿Ñ=∞ LO_»^Œ∞. HÍ|\˜ì =∞#O ‰õÄ_® ÉÏxã¨Å =∂kiQÍ Ö∫H˜Hõ q+¨Ü∂« ÅHÀã¨O Hõ~‡° PK«i¿ãÎ =∞#Ö’ „¿Ñ=∞ LO_»^∞Œ . =∞# Hõ ~ ° ‡ x["≥ ∞ ÿ # Hõ ~ ° ‡ HÍÉ’^Œ ∞ . q∞„`« ∞ ÅHÀ㨠O , |O^èŒ∞=ÙÅHÀã¨O KÕ¿ã Hõ~°‡ =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞, =∞#HÀã¨O =∞#O KÕ¿ã Hõ~°‡ ã¨OQÆu ‰õÄ_» WÖÏO\˜^Õ. ™êfi~°÷Ѩ~°"≥∞ÿ# Hõ~å‡K«~°} ^•ã¨∞x Hõ~å‡K«~°}. Hõ~°‡‰õΩ x["≥∞ÿ# „Ѩ=∂}O Wk „¿Ñ=∞ 㨠O [x`« " ≥ ∞ ÿ # „Ѩ u HÍ~° º =¸ P#O^•xfl Hõeyã¨∞ÎOk. KÕ¿ã U Ѩ<≥·<å „¿Ñ=∞ ã¨O[x`«"≥∞ÿ`Õ, ^•x

Ѷ¨ÖÏ¿ÑHõ∆ ÖˉõΩO_® ã¨fi`«O„`«OQÍ Ñ¨x K≥~Úº

45

Ѷ¨e`«O âßOu„Ѩ^ŒO, „|Ǩ‡#O^Œ„Ѩ^ŒO H͉õΩO_® LO_»^Œ∞. ¿ãfiK«Û`ù À#∞, „¿Ñ=∞`À#∞ Hõ$+≤K¿Õ ã"å_»∞ Ѷe¨ `åÅ#∞ MÏ`«~°∞K≥Ü«∞º_»∞. HÍx, ÉÏx㨉õΩ K«∞~°∞‰õΩ H˘~°_®^≥|ƒÅ∞ J=ã¨~°O† ¿ã=‰õΩ_çH˜ "Õ`«#O HÍ"åe† rq`«=∞O`å W^Õ f~°∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ „Ѩ*Ï r=<åxfl K«∂_»O_ç. ã¨ÉèíÅÖ’ LѨ#ºã≤OKÕ =HõΠǨÏ~°¬^•è fi<åÅ#∞ Pt™êÎ_∞» . g\˜x `˘ÅyOz J`«_ç <˘Hõ =¸Å# LOK«O_ç. J`«_xç g∞~°∞ K«OÑ≤"âÕ ß~°#fl =∂>Ë. ZO^Œ∞HõO>Ë, J`«_çH˜ Jq HÍ"åe. Wk ÉÏxã¨QÍ Ñ¨xKÕÜ«∞@O. J@∞=O\˜ Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ U^À „ѨuѶ¨Å =∂tOK«@O ã¨fiÉèÏ="≥∞ÿáÈ`«∞Ok. WHõ ¿ã=‰õΩ_ç q^è•#O : J`«_çH˜ r`«O HÍ"åe. '<Õ#∞ hH˜k W™êÎ#∞, #∞=Ùfi <åHõk W=Ùfi.— '<Õ#∞ ѨxHÀã¨"∞Õ (Ѷ֨ Ï¿ÑHõ∆ ÖˉΩõ O_®) ѨxKÕ™êÎ#∞— Jx J#_»OHõO>Ë ã¨∞ÅÉèí"≥∞ÿ# Ѩx =∞~˘Hõ\ ˜ ÖË^Œ∞. HÍx Wk PK«~°}Ö’ Hõ+¨ì`«~°"≥∞ÿ#k. =º~°÷ "åOKèÅ« ‰õΩ Ö’|_ç, JO`«\Ï uiˆQ ™ê=∂#º =∂#=ÙʼnõΩ, ''Hõ~°‡—— JO>Ë Uq∞\’ ZÖÏ `≥Å∞ã¨∞ÎOk? q+¨Ü«∞Ö’Å∞_≥· z`«Î=$`«∞ÎÅKÕ W@∂-J@∂ |ÖÏ`å¯~°OQÍ ÖÏQÆ|_Õ "å_»∞, Hõ~°‡ JO>Ë Uq∞\’ ZÖÏ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ_»∞? xëê¯=Ú_≥· ˆH=ÅO x™êfi~°÷Ѩ~°∞_≥· LO_Õ"åxˆH Hõ~å‡K«~°} ™ê^茺O. L^ÕÌâ◊"Õ∞g∞ ÖËx "å_Õ, Hõ~å‡K«~°}‰õΩ Ü≥∂QÆ∞º_»∞. ™êkèOѨ ^Œy# ã¨fiÖÏÉèí"Õ∞g∞ ÖËx<å_»∞ KÕ¿ã^Õ Hõ~°‡.

46

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

„ѨѨOKåxH˜ "Õ∞Å∞ X#QÆ∂~°Û_»O W`«~°∞ŠѨ@¡ =∞#‰õΩ QÆÅ qÇ≤Ï`«^èŒ~°‡O - "åiH˜ ã¨Ç¨Ü«∞Ѩ_»@O, Ö’HÍxH˜ Ç≤Ï`«O KÕ‰õÄ~°Û_»O. =∞#O ZO^Œ∞‰õΩ Ö’HõÇ≤Ï`«O X#~åÛe? ÃÑ·H˜ Ö’HÍxH˜ `À_»Ê_»∞`«∞#fl@∞¡ Hõxã≤ã¨∞ÎOk QÍx x[OQÍ Jk =∞#‰õΩ =∞#O KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ ã¨Ç¨ Ü«∞"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. Ѩ~ÀѨHÍ~°O K≥Ü∞« º_®xH˜ ZÅ¡ÑC¨ _»∞ =∞#O „ѨÜ∞« uflOKåe.

J^Õ =∞# =ÚM’º^ÕÌâ◊OQÍ LO_®e. HÍx =∞#O ÉÏQÍ PÖ’zOz K«∂¿ãÎ Ö’HÍxH˜ =∞# ã¨Ç¨Ü«∞O`À J=ã¨~°O ÖË^Œx „QÆÇ≤Ï™êÎO. h KÕ`« <å KÕ`« LѨHÍ~°O á⁄O^Œ_®xH˜ D Ö’HõO ã¨$+≤Oì Ѩ|_»Ö^Ë ∞Œ . XHõ ¢HÔ ãÎ =Ψ ^è~Œ À‡Ñ¨^âÕ O◊ Ö’ WÖÏ K«k"å#∞: ''ã¨∞O^Œ~"° ∞≥ #ÿ D „ѨÑO¨ K«=∞O`å KåÖÏ=∞Ozk, ZO^Œ∞HõO>Ë Ñ¨~ÀѨHÍ~°O K≥Ü∞« º_®xH˜ =∞# H˜k ã¨=∞Ü«∂xfl, ã¨O^Œ~åƒùxfl HõeÊã¨∞Î#flk.—— ÃÑ·H˜ K«∂_»_®xH˜k K«Hõ¯x Pâ◊Ü∞« "Õ∞QÍx Ö’HÍxH˜ =∞# ã¨Ç¨ Ü«∞O HÍ=Åã≤ L#fl^Œ#@O ^≥·= ^Œ∂+¨}"Õ∞ HÍ^•? „ѨѨOK«O ^Œ∞óYÉèí∂~Ú+¨ª =∞#@O HÍ^Œ#ÖËO† JO^Œ∞=Å¡ Ѩ~∞° ʼnõΩ LѨHÍ~°O K≥Ü∞« º@"Õ∞ =∞#O K≥Ü«∞ºQÆŠѶ¨∞#HÍ~°ºO. J~Ú<å Ѩ~°∞ʼnõΩ LѨHÍ~°O KÕÜ∞« _»=∞O>Ë Hˆ =ÅO =∞#ˆH =∞#O LѨHÍ~°O KÕã∞¨ HÀ=@O Jx HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ „QÆÇ≤Ï™êÎO.

„ѨѨOKåxH˜ "Õ∞Å∞ X#QÆ∂~°Û_»O

47

J~Ú#ѨÊ\˜H© =∞#O Ö’HÍxH˜ Ç≤Ï`«O K≥Ü«∂ºe. Ö’HÀѨHÍ~°O K≥Ü«∞º_»O =∞# ÉèÏQƺ=∞<Õ *Ï˝#O ã¨^• LO>Ë =∞#Ö’x Ѩ~ÀѨHÍ~° WK«ÛùÜÕ∞ =∞Ǩϟ#fl`« „¿Ñ~°Hõâ◊H˜Î J=Ù`«∞Ok. U^À ÃÑ· "≥∞>ˇìH˜¯ ‰õÄ~˘Ûx <åÅ∞QÆ∞ ÃÑ·ã¨Å#∞ KÕ`|« ∞K«∞Û‰õΩx 'U"≥∂~¸ ¿Ñ^Œ"å_®, W^Œ∞QÀ — Jx J#=^Œ∞.Ì J`«_çH˜ ^•#q∞zÛ #∞=Ùfi "Õ∞Å∞á⁄O^Œ_®xH˜ J`«_˘Hõ_»∞ L#flO^Œ∞‰õΩ J`«_çѨ@¡ Hõ$`«A˝_»"≥· LO_»∞. ^èŒ#º`« ^•`«ˆH HÍx ^•#O ѨÙK«∞ÛH˘#fl"å_çH˜ HÍ^Œ∞. h B^•~åºxfl, h ^ŒÜ«∂QÆ∞}Ïxfl Ö’HõOÖ’ J=∞Å∞Ѩ~°z, ^•x =¸ÅOQÍ #∞=Ùfi Ѩq„`«∞_»"≥·, ѨiѨÓ~°∞‚_»=\ÏxH˜ h‰õΩ J=HÍâ◊O ÅaèOz#^Œx Hõ$`«A˝_»=ÙQÍ LO_»∞. ™ê^è•~°}OQÍ =∞#O D â◊s~å<Õfl '<Õ#∞— Jx ÉèÏq™êÎO! HÍx 'â◊s~°O W`«~°∞Å ¿ã=‰õΩ JOH˜`«"≥∞ÿOk— Jx =∞#O `«eKå=∞#∞HÀO_ç, JѨC_»∞ =∞#‰õΩ JǨÏOHÍ~åxfl QÆ∂iÛ# ã¨∞Êù~°} LO_»^Œ∞. H˘O`«HÍÅO QÆ_»z# `«~åfi`« â◊s~°O ÖË^Œ<Õ (â◊s~åxfl ѨÓiÎQÍ =∞~°záÈÜÕ∞) ã¨Ê $Ç¨Ï HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. W`«~°∞ʼnõΩ "Õ∞Å∞ KÕÜ«∂Å<Õ h ÉèÏ=# „ѨQÍ_è»=∞ÜÕ∞ºH˘nÌ x#∞fl #∞=Ùfi JO`«QÍ =∞izáÈ`å=Ù.

D q^èŒOQÍ Hõ~°‡=Å¡ „Hõ=∞OQÍ h‰õΩ z`«Îâ◊√kú JÜÕ∞ºH˘nÌ, h P`«‡ ã¨~°fiÉèí∂`åÖ’¡ "åºÑ¨Î"≥∞ÿO^Œ<Õ ã¨`«ºO h‰õΩ J#∞ Éèí"åxH˜ =ã¨∞ÎOk. HÍ|\˜ì W`«~°∞ʼnõΩ "Õ∞Å∞ KÕÜ«∞_»=∞<Õk P`«‡™êH∆Í`å¯~åxH˜ XHõ =∂~°æO. ÉèíQÆ=`åûH∆Í`å¯~åxH˜, Wk‰õÄ_® XHõ P^蕺u‡Hõ ™ê^èŒ<å=∂~°æ=∞x `≥Å∞ã¨∞HÀ!

48

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

#∞=Ùfi XHõ=ºH˜HÎ ˜ U^≥<· å WzÛ „ѨuѶŨ O PtOK«x ѨHO∆õ Ö’ – J`«_∞» h Ѩ@¡ Hõ$`«A_˝ ∞» QÍ LO_®Åx ÉèÏqOK«x ѨHõ∆OÖ’ – J`«_ç Hõ$`«Ñ¶¨∞fl`« =Å¡ h‰õΩ ÉÏ^èŒ HõÅ∞QÆ^Œ∞.

HÍ~°}O, #∞=Ùfi ^Õxx PtOK«ÖË^Œ∞. |^Œ∞Å∞QÍ U^≥·<å á⁄O^Œ_®xH˜ h H˘Hõ ǨωõΩ¯ L#fl@∞¡ #∞=Ùfi ÉèÏqOK«ÖË^Œ∞.

J`«_çH˜ „áêѨÎ"≥∞ÿ# ^•xx J`«_çH˜ WKåÛ=Ù† J`«_ç Hõˆ~‡ ^•xx J`«_çH˜ ã¨OáêkOzOk† h Hõ~°‡KÕ`« #∞=Ùfi ^•xx JO^Œ*Ëã≤# "å_ç=Ü«∂º=Ù. U^À ^•#O KÕâß#x #∞=Ùfi ZO^Œ∞‰õΩ JǨÏOHõiOKåe? W=fi|_»¤ ^èŒ#"≥∂, =∞ˆ~ W`«~° ^•#"≥∂ „áêѨΉõΩ JO^ŒKÕã≤# ‰õÄe"å_»=Ù #∞=Ùfi. `å#∞ KÕã≤# Hõ~°‡KÕ Ö’HõO ^•xx á⁄O^Œ_®xH˜ J~°›`« á⁄OkOk. h JǨÏOHÍ~åxH˜ WO^Œ∞Ö’ ¿ÇÏ`«∞ "Õ=ÚOk? Ö’HÍxH˜ #∞=Ùfi W=fi_»OÖ’ Ѷ¨∞#`« Ug∞ÖË^Œ∞. ^Õxh HÀ~°=^Œ∞̆ „ѨuѶ¨ÅO PtOK«=^Œ∞Ì. #∞=Ùfi W=fi=Åã≤# ^Õ^À WzÛ"≥~Úº† Jk uiy h =^Œ‰Ì Ωõ =ã¨∞OÎ k – HÍx P `«ÅOѨ٠hH˜Ñ¨C_»∞ =^Œ∞Ì. Wk "≥~ÚºO`«Öˇ· uiy h‰õΩ ^Œ‰õΩ¯`«∞Ok – HÍx h ^Œ$+≤ì ^•xg∞^Œ LO_»‰õÄ_»^Œ∞.

W=fi_®xH˜ h‰õΩ â◊H˜Î LO_®e, #∞=Ùfi W"åfie. ^•x`À Jk ã¨i. rq`«=∞O`å W=fi_»"Õ∞ Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ, „ѨHõ$`Õ |Å=O`«QÍ h KÕ`« `åºQÆO KÕ~Úã¨∞ÎOk. HÍ|\˜ì |∞kú ѨÓ~°fiHõOQÍ<Õ WzÛ"≥~Úº. j„Ѷ∞¨ OQÍ<À, PÅ㨺OQÍ<À #∞=Ùfi =^ŒÅ∞HÀ=Åã≤O^Õ. ‰õÄ_»É@ˇ _ì ®xH˜ rq`«OÖ’ „Ѩ"tÕ OKå=Ù† ÉèíÅ∂¡HõѨ٠Ѩ@∞ì`À Ñ≤_çH˜e ayOz Ѩ@∞ì‰õΩ<åfl=Ù. HÍx,

„ѨѨOKåxH˜ "Õ∞Å∞ X#QÆ∂~°Û_»O

49

„ѨHõ$u h Q˘O`«∞Ѩ@∞ì‰õΩx h Ñ≤_çH˜e `≥iÑ≤ã¨∞ÎOk. h‰õΩ W+¨=ì ∞~Ú<å, Hõ+"ì¨ ∞≥ <ÿ å #∞=Ùfi `åºQÆO K≥Ü∞« º=Åã≤O^Õ. '<Õ#∞ W=fi#∞— Jx #∞=Ùfi K≥a`Õ "≥O@<Õ ^≥|ƒ Ѩ_»∞`«∞Ok† h‰õΩ <˘Ñ≤Ê Ñ¨Ù_»∞`«∞Ok. z=~°‰õΩ `«# ã¨~°fi™êfihfl `åºQÆO KÕÜ«∂eû# x~°ƒO^è•xH˜ QÆ∞iHÍx =ºH˜Î Z=fi~°∂ ÖË~°∞. D xÜ«∞ux ZO`« „ѨuѶ¨∞\˜Oz ÃÑ#QÆ∞ÖÏ_ç`Õ JO`« ^Œ∞ó YѨ_®e. `åºQÆO K≥Ü«∞º_®xH˜ ™êǨÏã¨O ÖËHõáÈ=_»O KÕ`«, „ѨH$õ u HÀˆ~ D Q˘Ñ¨Ê HÀÔ~¯‰õΩ W+¨Ñì _¨ @Õ O`« "≥~· åQƺO =∞#‰õΩ ÖËHõáÈ=@O =Å¡, =∞#‰õΩ ^Œ∞óYO HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. J_»=ÙÅ∞ áÈÜ«∂~Ú. "å\˜ |^Œ∞Å∞ L+¨O‚ ^ŒH¯˜ Ok. ã¨∂~°∞º_»∞ ã¨=Ú„^ŒO #∞O_ç h\˜x „QÆÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»∞, =∞#‰õΩ =~°¬~°∂ѨOÖ’ uiy W=fi_®xˆH. „QÆÇ≤ÏOK«_®xH˜, W=fi_®xH˜ #∞"˘fiHõ Ü«∞O„`«O =∂„`«"Õ∞. W=fi_®xˆH #∞=Ùfi ѨÙK«∞Û‰õΩO\Ï=Ù HÍ|\˜ì „ѨuѶ¨ÅO HÀ~°=^Œ∞Ì. #∞=Ùfi JkèHõOQÍ Wã¨∂ÎO>Ë h‰õΩ JkèHõOQÍ Åaèã¨∞ÎOk. D QÆkÖ’x QÍex ZO`« `«fi~°QÍ Éˇ\· H˜ ˜ ѨOÑ≤"¿Õ ã,Πɡ\· Q˜ Íe JO`« `«fi~°QÍ<Õ Ö’Ñ¨eH˜ =ã¨∞OÎ k.

Jxfl `«Å∞ѨÙÅ∞, ^•fi~åÅ∞ =¸ã≤"Õ¿ãΠ֒Ѩe QÍe ֒ѨÅ<Õ LO@∞Ok. ɡ·@QÍe ֒ѨeH˜ ~å<Õ ~å^Œ∞. ֒Ѩe QÍe HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ, q+¨OQÍ =∂~°∞`«∞Ok. #k `«# h\˜#O`å ã¨=Ú„^ŒOÖ’ HõeÑ≤, x~°O`«~O° MÏm J=Ù`ÀOk. x~°O`«~O° H˘`«Î h\˜`À xO_çáÈ`ÀOk. ã¨=Ú„^ŒOÖ’ Hõeã≤ áÈ=_®xfl x~ÀkèOK«=^Œ∞.Ì #∞=fik KÕã#≤ =∞~°∞Hõ}∆ OÖ’ x#∞fl =∞$`«∞º=Ù Hõ|oã¨∞ÎOk.

50

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

q"ÕHõO, *Ï˝#O, ^èŒ#O, |ÅO, g~°ºO "≥Ú^ŒÖˇ·# "Õ\ ˜"Õ\ ˜x „ѨHõ$u =∞#=^ŒÌ LOK«∞`«∞O^À J=hfl ã¨=∞Ü«∞O =zÛ#ѨC_»∞ "≥^Œ[Å¡|_»\ÏxˆH L^ÕÌtOѨ|_ç L<åfl~Ú. `«~K° ∞« =∞#O D ã¨`åºxfl =∞iz, =∞# Jnè#OÖ’x "å\˜ÃÑ· '<åk— J<Õ =Ú„^Œ"Õã¨∞ÎO\ÏO, ^•x`À<Õ q<åâ◊<åxH˜ ^•ix HõeÊOK«∞H˘O@∞O\ÏO!

51

x™êfi~°÷Ѩ~°`« q[Ü«∂xfl KÕ‰õÄ~°∞ã¨∞ÎOk ™êfi~°™÷ ê^è#Œ HÔ · ÉÏǨϺ~°∂ѨOÖ’ "≥Å∞=_Õ â◊HΘ JO`å =º~°÷=∞ø`«∞Ok. JÖÏO\˜ „Ѩ„H˜Ü«∞ h #∞Oz "≥Å∞=_Õ â◊H˜Îx uiy h "≥Ñ· Ù¨ ‰õΩ =∞~°ÅÊÖË^∞Œ . HÍx â◊HxΘ "≥Å∞ѨeH˜ áÈx=fiHõ x„QÆÇ≤Ï¿ãÎ Jk h‰õΩ |Å=$kúHõ~° =∞ø`«∞Ok. „Hõ=∞OQÍ WÖÏO\˜ P`«‡x„QÆǨÏO Z#ÖËx ã¨OHõÅÊ â◊H˜Îx, U „H©ã¨∞Î<À, |∞^Œ∞ú}À‚ ~°∂á⁄OkOKÕ ™œjÖϺxfl L^ŒƒùqOѨKÕã¨∞ÎOk. D ~°ÇϨ ™êºxfl =¸~°∞Åö ∞ `≥Å∞ã¨∞HÀÖË~∞° . HÍx =∂#=HÀ\˜#O`å ѨiáêeOKåÅx "åOzè™êÎ~°∞. =¸~°∞ö_≥·<å „â◊=∞Ѩ_ç "Õz=ÙO>Ë ã¨=∞ã¨Î „ѨѨOKåxfl ѨiáêeOѨQÆÅ_»∞. J`«_çx H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ =~°‰õΩ "Õz=ÙO_»x=Ùfi† ѨiáêeOKåÅ<Õ =¸~°ö Jaè„áêÜ«∂xfl x„QÆÇ≤ÏOK«∞HÀx=Ùfi. P Jaè„áêÜ«∞O Ѩ Ó iÎ Q Í `˘ÅyáÈQÍ<Õ Ö’Hõ O Ö’ J`« _ » ∞ JYO_» â◊HãΘ O¨ Ѩ#∞fl_»∞ J=Ù`å_»∞. =∞#Ö’ J<Õ‰Ωõ ÅO H˘xfl J_»∞QÆ∞Å P=Å K«∂_»*ÏʼnõΩ<åflO. ã¨O‰õΩz`«"≥∞ÿ# z#fl =ÅÜ«∞"Õ∞ =∞# Ö’Hõ O . nxx ^•\ ˜ =∞# K« ∂ Ѩ Ù Å#∞ „Ѩãi¨ OѨKÜ Õ ∞« \ÏxH˜ HÍ=Åã≤# `åeq∞ =∞#=^ŒÌ ÖË#O^Œ∞# =∞#O JqhuѨ~°∞ÅO, ^Œ∞~°˚#∞ÅO J=Ù`«∞<åflO. Wk =∞# |ÅÇ‘Ï#`«, Jâ◊HõÎ`«. =ÚO^Œ∞QÍ, `«=∞ "Õ∞Å∞<Õ K«∂ã¨∞H˘<Õ ™êfi~°÷Ѩ~°`«, áêáêÅxfl\’¡ =∞ǨáêѨO. Z=_≥`· ,Õ `å#∞ =ÚO^Œ∞ u<åÅh,

52

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

W`«~°∞ÅHõO>Ë Z‰õΩ¯= _»|∞ƒ ã¨OáêkOKåÅh, Ö’HõOÖ’x ã¨=∞ã¨Î ã¨OѨ^ÅŒ #∞ á⁄O^•Åh Pâ◊Ñ_¨ `» å_À... Z=_»∞ `å#∞ W`«~∞° ÅHõO>Ë =ÚO^Œ∞QÍ ã¨fi~åæxH˜ áÈ"åÅx, W`«~∞° ÅHõO>Ë =ÚO^Œ∞QÍ "≥∂H∆Íxfl á⁄O^•Åh P¿ÑH˜∆™êÎ_À... "å_Õ Hõ~°_»∞QÆ\ ˜ì# ™êfi~°÷Ѩ~°∞_»∞. xëê¯q∞ J~Ú# #~°∞_»∞ ''<Õ#∞ `«∞k=~°‰õΩ Py=ÙO\Ï#∞ QÍHõ! ã¨fi~åæxH˜ áÈ"åÅx <Õ#∞ P~å@Ѩ_»#∞. <å ™È^Œ~°∞ʼnõΩ LѨHÍ~°O Hõey`Õ JO^ŒÔH· <Õ#∞ #~°HÍxH˜ áÈ=_®xÔH·<å ã¨Oã≤^Œ∞ú}˜‚QÍ LO\Ï#∞—— Jx JO\Ï_»∞.

W@∞=O\˜ ™êfi~°~÷ Ç° Ï≤ `«=$`ÕÎ =∞`åxH˜ w@∞~å~Ú.

WÖÏO\˜ xëê¯=∞|∞kú XHõxÖ’ ZO`« Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞O^À, J`«_∞» JO`« P^蕺u‡HõÑ~¨ ∞° _»∂, t=™êxfl^躌 O á⁄Ok#"å_»∂ J=Ù`å_»∞. J`«_∞» q^•º=O`«∞_≥<· å ÖËHõ x~°H~∆õ ‰° Ωõ H˜∆ J~Ú<å, W`«~°∞ÅHõO>Ë t=ÙxH˜ ^ŒQÆæÔ~·#"å_Õ! J`«xH˜ P ã¨OQÆu `≥eÜ«∞=K«∞Û ÖËHõ `≥bHõáÈ=K«∞Û. HÍx ™êfi~°Ñ÷ ~¨ ∞° _≥#· #~°∞_»∞, ã¨=∞ã¨Î ^Õ"åÅÜ«∂Å#∞ ^Œi≈ã¨∂Î Jxfl f~å÷Å#∞ ¿ãqã¨∂Î, z~°∞`«ÑÙ¨ eÖÏQÍ â◊s~°=∞O`å ÉÁ@∞¡ ^èiŒ Oz#ѨÊ\˜H© t=ÙxH˜ ã¨∞^Œ∂~°∞_Õ. Ѩ\ ˜ì#^ŒO`å |OQÍ~°=∞=Ù`«∞#fl „Ѩu =ºH˜ÎÖ’#∞ Z‰õ¯_À ã¨OHõÅÊ SHõº`«, QÆOcè~„° â◊^,úŒ qâßfiã¨O LO_Õ LO_®e.

J^Õ J`«_ç J^Œ∞ƒù`q« [Ü«∂xH˜ ¿ÇÏ`«∞=Ù. J`«_∞» ã¨OѨÓ~°O‚ QÍ ™êfi~° ÷ ~ ° Ç ≤ Ï `« ∞ _» ∞ HÍHõ á È=K« ∞ Û. HÍx ^•xH˜ J`« _ » ∞ ã¨Oã≤^Œ∞ú_»=Ù`«∞<åfl_»∞. ѨiѨÓ~°‚OQÍ ™êfi~°÷~°Ç≤Ï`«∞_»~Ú`Õ

x™êfi~°÷Ѩ~°`« q[Ü«∂xfl KÕ‰õÄ~°∞ã¨∞ÎOk

53

J`«_ç q[Ü«∞O |∞^Œ∞ú_»∞, â◊OHõ~°∞_»∞ ™êkèOz# q[Ü«∂xfl áÈe=ÙO@∞Ok. ™êfi~°÷~åÇ≤Ï`«ºO ZO`«QÍ LO>Ë, q[Ü«∞O JO`«QÍ Åaèã¨∞ÎOk. Z‰õ¯_≥·<å㨈~, W^Õ ã¨∂„`«O. qHÍã¨"Õ∞ rq`«O, ã¨OHÀK«"Õ∞ =∞~°}O. `«# ã¨fiã¨∞MÏÅ<Õ K«∂ã¨∞H˘O@∂ ™È=∞iáÈ`«∞ rq`«O QÆ_ç¿Ñ ™êfi~°÷ѨÓi`«∞_≥·# =ºH˜ÎH˜ #~°HõOÖ’ Ãã·`«O ™ê÷#OÖË^Œ∞.

54

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

™êѶ¨ÖϺxfl KÕ‰õĈ~Ûk „¿Ñ"Õ∞ „¿Ñ=∞, z`«Îâ◊√kú, Hõ∆=∞ – Wq `«Ñ¨Ê =∞ˆ~g∞ JHõ¯ˆ~¡^Œ∞. rq`«=∞O>Ë qHÍã¨O† JO>Ë "åºHÀK«O. Jk „¿Ñ=∞QÍHõ =∞ˆ~q∞\˜? HÍ|\˜ì „¿Ñ=∞O`å rq`«"Õ∞. J^Õ rq`«ã¨∂„`«O. ™êfi~°÷Ѩ~°`«fi=∞O`å =∞$`«∞º"Õ. WǨÏOÖ’, Ѩ~°OÖ’ ‰õÄ_® W^Õ ã¨`«ºO. â◊√ÉèíO KÕÜ«∞_»"Õ∞ rq`«O. Ѩ~°∞ʼnõΩ "Õ∞Å∞KÕÜ«∞HõáÈ=_»"Õ∞ =∞~°}O. g∞~°∞ K«∂¿ã =∂#=Ѩâ√◊ =ÙÅÖ’ #∂\˜H˜ `˘OÉè=·ˇ ∞Ok r=#‡ $`«∞ÖË. "å~°∞ Ñ≤âßKåÅ∞ – ZO^Œ∞HõO>Ë, „¿Ñ=∞HõÅ"å_Õ „áê}O L#fl"å_»∞. ™È^Œ ~ ° ∞ ÖÏ~å! ™ê#∞Éè í ∂ ux =Ç≤ Ï OK« O _ç † ¿Ñ^Œ Å HÀ㨠O , Ñ‘ _ ç ` « ∞ ÅHÀ㨠O , J*Ï˝ # ∞ÅHÀ㨠O D ™ê#∞Éèí∂ux =Ç≤ÏOK«O_ç. `«~åfi`« 㨈~fiâ◊fi~°∞x áê^•Å‰õΩ g∞ P`«‡#∞ ã¨=∞iÊOK«O_ç. JѨC_»∞ g∞‰õΩ â◊H˜Î, ã¨Ç¨Ü«∞O, J„ѨuǨÏ`«"≥∞ÿ# â◊H˜Î Åaè™êÎ~Ú. ÉèíÜ«∞Ѩ_»HõO_ç! #Hõ∆„`« Yz`«"∞≥ #ÿ JO`«iHõO∆ g∞ÃÑ|· _ç q∞=∞‡efl J}z "Õã∞¨ OÎ ^Õ"∂≥ J<Õ ÉèíÜ«∞O`À ^•xfl K«∂_»HõO_ç. F~°∞Ê =Ç≤ÏOK«O_ç.

H˘kÌQÆO@ÅÖ’, J^ŒO`å g∞ áê^•„HÍO`«O HÍQÆÅ^Œ∞. "Õz=ÙO_»O_ç. ^èŒ#O, ¿Ñ~°∞ „Ѩu+¨ªÅ∞, áêO_ç`«ºO – Wq ^Õhfl =Ú@ì*Ñˇ ʨ =Ù† =Ú@ì*Ñˇ ʨ QÆÅk XHõ¯ „¿Ñ"Õ∞! ^Œ∞~ˆ ƒù^•ºÖˇ#· QÀ_»ÅÖÏO\˜ HõëêìÅ#∞ ÉèËkOK«QÆeæOk XHõ¯ ™œjź"Õ∞!

™êѶ¨ÖϺxfl KÕ‰õĈ~Ûk „¿Ñ"Õ∞

55

=∞#∞+¨µºÅ∞QÍ Ñ¨Ù\˜#ì "åiH˜ ™ê\˜ =∞#∞+¨µºÅ g∞^Œ ™ê#∞Éè∂í u ÖËHáõ È`Õ, J@∞=O\˜ "åà◊#¡ ∞ =∂#=ÙÅ#=KåÛ?

Hõ~°Î=ºO ZѨC_»∂ ~°∞zOK«^Œ∞. P K«„HõO „¿Ñ=∞ ã≤flQÆú"≥∞ÿ#ѨC_Õ K«Hõ¯QÍ #_»∞ã¨∞ÎOk. HÍHõáÈ`Õ x~°O`«~° ã¨OѶ¨∞~°¬} U~°Ê_»∞`«∞Ok. „¿Ñ=∂¢~°ÌǨÏ$^ŒÜ«ÚÅ∞ H͉õΩO>Ë `«e¡`«O„_»∞Å∞ `«=∞ a_»¤ÅѨ@¡, a_»¤Å∞ `«e¡`«O„_»∞ŠѨ@¡, ÉèÏ~åºÉèí~°Î ÖÁHõiѨ@¡ XHõ~°∞ `«=∞ Hõ~°Î"åºxfl ZÖÏ x~°fiÇ≤Ï™êÎ~∞° ? =∞# rq`«OÖ’ ã¨OѶ∞¨ ~°¬} x`«ºO HÍ#~å=_»O ÖË^•? „¿Ñ=∞=¸ÖÏ#<Õ „¿Ñ=∞K«O„^Œ∞_»∞ „ѨHÍt™êÎ_»∞. S<å WO„kÜ«∞ ÉÏxã¨Å"≥∞ÿ, rq`«OÖ’ x`«ºO `«@ã≤÷OKÕ HÍ=∞„HÀ^è•k =O^ŒÅ H˘nÌ q+¨Ü«∂ʼnõΩ ^•™ê#∞^•ã¨∞Å"≥∞ÿ LO_»@=∂ ™êfi`«O„`«ºO? D JÅÊ ã¨OѶ∞¨ ~°¬} ÅxflO\˜Ö’#∞ – ã¨Ç¨Ï#"Õ∞ =∞Ǩϟ#fl`«"≥∞ÿ# ™êfi`«O„`«º „ѨHõ@#O. ¢ã‘ÎÅ∞ `«=∞ HÀѨ ã¨fiÉèÏ"åxH˜, Jã¨Ç¨Ï<åxH˜ Ö’<≥· Éè~í Åΰ #∞ xOkOz `«=∞ ™êfi`«O„`åºxfl xÅ∞ѨÙH˘O@∞<åfl=∞x ÉèÏq™êÎ~°∞ – HÍx ^•x=¸ÅOQÍ ˆH=ÅO `«=∞ ^•™êºxfl „ѨHõ\ ˜OK«∞ H˘O@∞<åfl=∞x áêѨO"å~°∞ `≥Å∞ã¨∞HÀÖË~°∞.

ZѨC_»∂ ÉèÏ~°ºÅ#∞ ^Œ∂+≤OKÕ Éèí~°ÎÅ q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® WÖÏO\˜^.Õ <åÜ«∞<å ! „¿Ñ=∞ Z#fl\˜H© q_»<å_»^∞Œ † <Õ_À ~ˆ áÈ, Ü«ÚQÍÅ `«~åfi`À ã¨`«ºO [~ÚOz f~°∞`«∞Ok. „¿Ñ=∞ [Ü«∂xfl ™êkèOzf~°∞`«∞Ok. g∞ ™È^Œ~° =∂#=ÙÅ#∞ g∞~°∞ „¿Ñq∞™êÎ~å?... ÉèíQÆ=^ŒÌ~°≈<åxÔH· g∞Ô~Hõ¯_çH˜ áÈ"åe?...

56

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

^Œi„^Œ∞Å∞, J<å^èŒÅ∞, ^Œ∞~°ƒÅ∞Å∞, g~°∞ ^≥·"åÅ∞ HÍ~å?

QÆOQÍf~°OÖ’ =∞Ozhà◊¡HÀã¨O ÉÏqx `«=fi@"≥∞O^Œ∞‰õΩ? „¿Ñ=∞‰õΩ#fl J^Œ∞ƒù`«â◊H˜ÎÖ’ qâßfiã¨O LOK«O_ç. ÃÑ·H˜ `«à◊`«à◊ÖÏ_»∞`«∞#fl D á⁄QÆ_»ÎÅ#∞ Z=~°∞ ÅHõ∆ ºÃÑ_»`å~°∞? Ѩ„uHõÅ∞ UO „"åã¨∞Î<åflÜ≥∂ <Õ#∞ QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ#∞. g∞‰õΩ „¿Ñ=∞ LO^•?

LO>Ë, g∞~°∞ ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞Å∞. g∞~°∞ x[OQÍ x™êfi~°÷Ѩ~°∞ÖÏ?

S`Õ, g∞~°∞ J„ѨuǨÏ`«∞Å∞. ™œjź"Õ∞ ZHõ¯_≥·<å ѨxH˜=KÕÛk. ã¨=Ú„^Œ QÆ~åƒùO`«~O° Ö’ S<å ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ `«# a_»Å¤ #∞ ã¨O~°H™∆˜ êÎ_∞» . 㨠= ∞+≤ ì r=#OÖ’<Õ =º+≤ ì r =#O, 㨠= ∞+≤ ì ã¨∞YOÖ’<Õ =º+≤ì ã¨∞YO LOk. ã¨=∞+≤ì ÖËx^Õ =º+≤ì LxˆH Jã¨OÉèí=O. Wk x`«º ã¨`«ºO – W^Õ qâßfixH˜ P^è•~°O. f„= ™ê#∞Éèí∂u`À ã¨=∞+≤ì ã¨∞Y"Õ∞ `«# ã¨∞Y=∞h, ã¨=∞+≤ì ^Œ∞óY"Õ∞ `«# ^Œ∞óY=∞h ÉèÏqã¨∂,Î "≥∞Å¡QÍ Ñ¨Ù~ÀQÆq∞OK«@"Õ∞ =º+≤ ì Hõ ~ ° Î = ºO. Hõ ~ ° Î = ºO =∂„`« " Õ ∞ HÍ^Œ ∞ , ^•xfl Ju„Hõq∞OK«@O =Å¡<Õ =∞~°}O, ѨiáêeOK«@O =Å¡<Õ J=∞~°`fi« O. #~°Hõ ã¨^Œ$â◊º"≥∞ÿ# D Ö’HõOÖ’, U XHõ¯i rq`« O Ö’ XHõ ¯ ~À*ˇ · < å H˘O`« P#O^•xfl =∞#O ã¨=∞‰õÄ~°ÛQÆey`Õ, Jk =∂„`«"Õ∞ ã¨`«ºO. rq`«=∞O`å ÉÏ^èŒÑ¨_®¤Hõ nxfl <Õ#∞ <Õ~°∞ÛH˘<åfl#∞. q∞ye#^ŒO`å X\˜ì „Éèí=∞ =∂„`«"Õ∞.

57

^Ò~°ƒÅº"Õ∞ =∞~°}O D [#‡Ö’QÍx, =∞ˆ ~ [#‡Ö’QÍx WHõ ¯ _» ^Œ∞~°ƒÅ∞ʼnõΩ ™ê÷#O ÖË^Œ∞. ^Ò~°ƒÅºO ÉÏxã¨`åfixˆH ^•ifã¨∞ÎOk. ^Ò~°ƒÅºO âßs~°HõOQÍ#∞, =∂#ã≤HõOQÍ#∞ Jxfl ~°HÍÅ ^Œ∞óMÏʼnõΩ ^•i fã¨∞OÎ k. ^Ò~°ƒÅºO =∞$`«∞º=Ù. =∞#Å#∞ J<ÕHõ ÅHõ∆Å ã¨∂Hõ∆ ‡r=ÙÅ∞ K«∞\˜ì=Ú\˜ì L<åfl~Ú.

HÍx =∞#O ^Œ∞~°ƒÅ∞ÅO H͉õΩO_® "å\˜x K˘~°x=fi_®xH˜ â◊s~°O ã≤^ÑÌŒ _¨ ç =ÚO^Œ∞QÍ<Õ ^•xH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ LO_»x^Õ, Jq =∞#‰õΩ H©_»∞ K≥Ü«∞ºÖË=Ù. ^Œ∞óYHÍ~°}"≥∞ÿ# XHõ HÀ\˜ ã¨∂Hõ∆ ‡r=ÙÅ∞ =∞# K«∞@∂ì u~°∞QÆ∞`«∞O_»=K«∞Û. Ѷ¨~åfiÖË^Œ∞! =∞#ã¨∞û ^Œ∞~°ƒÅ=∞ÜÕ∞º =~°‰õÄ =∞#Å#∞ ã¨g∞Ñ≤OKÕ ™êǨÏã¨O, =∞#Å#∞ =â◊Ѩ~°K«∞H˘<Õ â◊H˜Î "å\˜H˜ LO_»^Œ∞.

W^˘Hõ Q˘Ñ¨Ê "åã¨Î=O : |Å"Õ∞ rq`«O, ^Ò~°ƒÅº"Õ∞ =∞$`«∞º=Ù. |Å"Õ∞ P#O^ŒO, rq`«O âßâ◊fi`«O, J=∞~°O. ^Ò~°ƒÅºO x~°O`«~° „â◊=∞, ^Œ∞óYO† ^Ò~°ƒÅº"Õ∞ =∞$`«∞º=Ù. "Õ\Ï_»|_»∞`«∂#fl ‰õΩO^Õà◊¡ =∂ki =∞#=∞O`å ÉèÜ í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ ^•x#∞O_ç ZÖÏ áêiáÈ`«∞<åfl"≥∂, "å\˜ÖÏ<Õ =∞#O `« Å Å∞ ^•K« ∞ H˘x 㨠∞ ~° H ˜ ∆ ` « O QÍ L<åfl=∞x J#∞H˘O@∞<åfl"≥∂ QÆ=∞xOK«O_ç. cè+¨}"≥∞ÿ# ^•x#∞O_ç ã¨=∞ã¨Î „ѨѨOK«O U q^èŒOQÍ áêiáÈ`«∂O^À K«∂_»O_ç.

58

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

XHõ~ÀA <Õ#∞ HÍj#QÆ~°O gkèÖ’ áÈ`«∞<åfl#∞. gkèH˜ XHõ ѨHõ¯ ÃÑ^ŒÌ K≥~°∞=ÙOk† Ô~O_»=ѨHõ¯ Z`≥ÎÂ# QÀ_»=ÙOk. P „áêO`«OÖ’ HÀ`«∞Å∞ Z‰õΩ¯=, Jq ÃÑ^ŒÌq ‰õÄ_®. FHÀ¯ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Jq =ÚHÀ¯Ñ≤`#« O`À „Ѩ=iΙê~Ú. ##∞fl P gkèÖ’ áÈx=fi‰õÄ_»^Œx Jq Ѩ@∞ì|\Ïì~Ú. <Õ#∞ #_»∞ã¨∂OÎ _»QÍ Jq <å=^Œ‰Ì Ωõ =zÛ Jiz, JѶ∂¨ ~Ú`«fiOKÕã,≤ <å HÍà◊¡#∞ QÆ\ ˜ìQÍ Ñ¨@∞ì‰õΩ<åfl~Ú. <Õ#∞ "å\˜ Ѩ@∞ì#∞ q_çÑ≤OK«∞H˘x Ѩ~°∞ÔQ`«Î™êQÍ#∞. <Õ#∞ "ÕQÆOQÍ Ñ¨iÔQ`ÕÎ H˘nÌ Jg =∞iO`« "Õ Q Æ O QÍ <å "≥ O @|_®¤ ~ Ú. ##∞fl Hõ~°=™êQÍ~Ú. "å\˜#∞O_ç `«Ñ≤ÊOK«∞H˘x áÈ=@O <å‰õΩ J™ê^茺O JxÑ≤OzOk. ã¨iQÍæ P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ XHõ JѨiz`«=ºH˜Î Hõ#|_ç, ''=∞$QÍÅ#∞ Z^Œ∞~À¯O_ç—— Jx ÃÇÏK«ÛiHõ KÕâß_»∞. <Õ#ѨC_»∞ "å\˜"≥·Ñ¨Ù uiQÍ#∞† "å\˜x ZkiOKå#∞. Jq "≥#‰õΩ¯ uiy áêiáÈÜ«∂~Ú.

Wk rq`åO`« O LѨ H õ i OKÕ QÆ ∞ }áê~î ° O cè+¨}"≥∞ÿ# ^•xfl Z^Œ∞~À¯O_ç † ^è≥·~°ºO`À „ѨuѶ¨∞\˜OK«O_ç.

P HÀ`«∞Å =∂ki rq`«OÖ’x HõëêìÅhfl `˘ÅyáÈ`å~Ú. =∞#O U<å\˜HÔ <· å ã¨fi`«O„`«∞ÅO HÍ"åÅ#∞ ‰õΩO>Ë, P ™êfi`«O„`«ºO Z#fl_»∂ ѨÖÏÜ«∞#O =Å¡ H͉õΩO_® „ѨHõ$uÃÑ· q[Ü«∞O ™êkèOK«@O`À<Õ ™ê^茺=∞ø`«∞Ok. Ñ≤iH˜Ñ¨O^ŒÅ∞ q[Ü«∂Å#∞ á⁄O^ŒÖË~°∞. HõëêìÅ∞, J*Ï˝#O `˘ÅyáÈ"åÅO>Ë =∞#O nè~∞° Å"≥∞ÿ "å\˜`À áÈ~å_»=Åã≤O^Õ.

^Ò~°ƒÅº"Õ∞ =∞~°}O

59

=∞# rq`åxH˜ HÍ=Åã≤Ok |Å"Õ∞. áêѨO, ^Œ∞ó YO Jx =∞#O J#∞H˘<Õ "å\˜H˜ L#fl HÍ~°}O XHõ¯>Ë – J^Õ ^Ò~°ƒÅºO. ^Ò~°ƒÅºO`À J*Ï˝#O, J*Ï˝#O`À ^Œ∞óYO "å\˜Å∞¡`å~Ú. *Ï˝#O =∞#Å#∞ â◊HΘ ã¨OÉèií `«∞Å#∞ KÕã∞¨ OÎ k.

JѨC_»∞ HõëêìÅ#∞ K«∂ã≤ #=Ùfi`åO† ^Œ∞~å‡~°∞æÅ ^Ò~°˚<åºxfl K«∂ã≤ =∞O^ŒÇ¨ã¨OKÕ™êÎO† „‰õÄ~°"≥∞ÿ# ѨÙe `«# ã¨fiÉèÏ=O "≥#∞Hõ=Ù#fl <å P`«‡<Õ =ºHõÎO KÕã¨∂ÎOk. |e+¨µìÅ∞HõO_ç, <å Ü«Ú=q∞„`«∞ÖÏ~å! ÉèíQÆ=næ`å áê~åÜ«∞}OHõ<åfl ''ѨÙ\òÉÏÖò—— P>Ë q∞=∞‡efl `«fi~°QÍ "≥∂Hõ∆=∂~åæxH˜ fã≤H˘x "≥à◊√`«∞Ok. Wq =∞Ǩ™êǨÏ㨠=K«<åÅ∞! J~Ú<å <Õ#∞ "å\˜x K≥ѨÊ=Åã≤O^Õ† <å‰õΩ g∞ ~°O>Ë ZO`À Jaè=∂#O. ZHõ¯_» `«\ì˜ ÖËáêÖ’ <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. <Õ#∞ H˘OK≥O J#∞Éèí"åxfl ã¨OáêkOKå#∞. g∞ [|ƒÅ∞, g∞ HõO_»~åÅ∞, WOHÍ H˘OK≥O |ÅѨ_ç#ѨC_»∞ g∞iOHÍ ÉÏQÍ w`«#∞ J~°÷O KÕã≤HÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. g∞Ö’ WOHÍ H˘OK≥O |Å=ÚO>Ë, g∞Ö’ L_»∞‰õΩ ~°HõÎO „Ѩ=Ç≤Ïã¨∞ÎO>Ë NHõ$+¨µ‚x =∞Ǩ  |ÖÏxfl, „Ѩ u Éè Ï qâı ë êxfl K« H õ ¯ QÍ J~° ÷ O KÕãH≤ ÀQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. g∞ =∞#â◊≈s~åÅ∞ ^Œ$_èO» QÍ L#flѨC_»∞, q∞=∞‡efl g∞~° ∞ nè â ßÅ∞Å∞QÍ Éè Ï qOK« ∞ H˘#flѨ C _» ∞ LѨx+¨`∞« ÅÎ #∞, P`«‡=∞Ç≤Ï=∞#∞ ã¨=∞„QÆOQÍ „QÆÇÏ≤ OK«QÅÆ ~°∞. ''„ѨѨOK«OÖ’ ^Œ∞~°˚#∞Å∞<åfl~°∞, áêѨÙÅ∞<åfl~°∞—— Jx J#HõO_ç. ''=∂ ^Œ$+≤ìH˜, WOHÍ ^Œ∞~°˚#∞Å∞, áêѨÙÅ∞ HõxÑ≤ã¨∂Î<åflˆ~—— Jx ^Œ∞ódOK«O_ç, qÅÑ≤OK«O_ç. Ö’HÍxH˜

60

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

LѨHÍ~°O KÕÜ«∞QÀi`Õ Ö’HÍxfl `«∂Å<å_ç, ^•xfl WOHÍ |ÅÇ‘Ï#O KÕÜ«∞HõO_ç. áêѨO, ^Œ∞óYO "≥Ú^ŒÖˇ·#=hfl |ÅÇ‘Ï#`«‰Ωõ Ѷ֨ ÏÖË ã¨∞=∞O_ô! W\˜ì É’^èÅŒ KÕ Ö’HõOÖ’ L#fl |ÅÇ‘Ï#`« „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ Z‰õΩ¯==Ù`ÀOk. z#flѨÊ\˜#∞O_ô ''g∞~°∞ ^Œ∞~°ƒÅ∞Å∞, g∞~°∞ áêáê`«∞‡Å∞—— - Jx Ö’‰õΩʼnõΩ K≥|∞`«∞<åfl~°∞. ''g∞~°O^Œ~∞° ... g∞Ö’x J^è=Œ ∂^è=Œ ÚÅ∞ Ãã`· O« J=∞$`«Ñ¨Ù„`«∞Å∞, =∞Ç≤Ï=∂_è»∞ºÅ∞—— Jx É’kèOK«O_ç. z#fl<å\˜#∞O_ô |ńѨ^•Å∞, ^è≥·~°º„Ѩ^•Å∞, Pâß[#HÍÅ∞ J~Ú# Pâ◊Ü«∂Å`À "åi =∞#ã¨∞ûÅ#∞ L`ÕÎ[Ѩ~°K«O_ç. g∞~°∂ J\˜ì ÉèÏ"åÅ<Õ á⁄O^ŒO_ç. Jnè~°`«#∞, x~åâ◊#∞ ÃÑOá⁄OkOKÕ Pâ◊Ü«∂Å#∞ KÕ~°hÜ«∞HõO_ç. ''™È-ǨÏ"£∞, ™È-ǨÏ"£∞—— (<Õ#∞ J`«_çx) J<Õ ÉèÏ=O, g∞ =∞#ã¨∞ûÖ’¡H˜ ZH˜¯OK«∞HÀO_ç. ˆ~~ÚO|=à◊√¡, g∞ =∞#ã¨∞ûÅ∞ P ÉèÏ=O`À ^èfiŒ xOK«∞K«∞O_»∞#∞ QÍHõ! =∞~°}HÍÅOÖ’ ‰õÄ_® ''™È-ǨÏ"£∞—— Jx „ѨH\õ O˜ K«O_ç. J^Õ ã¨`º« O. J#O`«"∞≥ #ÿ qâ◊fiâ◊HΘ JO`å g∞^Õ. g∞ =∞#ã¨∞ûefl P=iOz L#fl "≥„i#=∞‡HÍÅ#∞ áê~°„^ÀÅO_ç. ã¨`åºxfl `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. ã¨`åºxfl JÉèºí ã≤OK«O_ç.

QÆ=∞ºO ^Œ∂~°"Õ∞ HÍ=K«∞Û#∞. HÍx... ÖË=O_ç! "Õ∞Ö’¯O_ç! QÆ=∞ºO KÕˆ~ =~°‰õÄ PQÆHõO_ç! ã¨~°fiã¨fiO HÀÖ’Ê~Ú x~°∞¿Ñ^ŒÖˇ·#"å~°∞ ^èŒ#O ã¨OáêkOK«_®xH˜ Jxfl ~°HÍÖˇ#· , z„`«qz„`åÖˇ#· Ѩ^`úŒ ∞« Å#∞ J=ÅOa™êÎ~°∞. *’ºu+¨ºO "≥Ú^ŒÖˇ·# "å\˜x P„â◊~Ú™êÎ~°∞. ''L^Àºy#O ѨÙ~°∞+¨ ã≤OǨÏ=ÚÃÑ·u ÅH©∆ ‡ó^≥·"Õ# ^ÕÜ«∞q∞u HÍ Ñ¨Ù~°∞ëêó =^ŒOu—— Jx ã¨O㨯 $`«OÖ’ XHõ ã¨∂H˜Î =ÙOk.

^Ò~°ƒÅº"Õ∞ =∞~°}O

61

''<Õ#∞ <å Hõ~‡° ‰õΩ HÍ~°‰Ωõ }˜—‚ — Jx ^è~·≥ º° OQÍ xÅ|_ç K≥¿ÑÊ"å_»∞ |Å=O`«∞_»∞. =$^•úѺ¨ OÖ’ J_»∞QÆ∞ÃÑ_»∞`«∞#fl "åˆ~ J^Œ$ëêìxfl QÆ∂iÛ =∂\Ï¡_»`å~°∞. Ü«Ú=‰õΩÅ∞ ™ê^è•~°}OQÍ *’ºu+¨ºO *’eH˜ "≥à~¡◊ ∞° . =∞#O „QÆÇ¨ Å „ѨÉÏè =O „H˜O^Œ LO_»=K«∞Û#∞.

HÍx ^•xfl =∞#=∞O`«QÍ ÖˇHõ¯ÃÑ@ì‰õÄ_»^Œ∞. #Hõ∆„`åÅ∞ ~å=K«∞Û. ^•x =Å# UO Ǩx? XHõ #Hõ∆„`«O <å rq`åxfl HõÅ`«Ñ¨~°K« QÆey`Õ Jk XHõ J}ωõΩ ‰õÄ_® ÖˇHõ¯HÍ^Œ∞. *’ºu+¨O =O\˜ ~°Ç¨Ï㨺 q+¨Ü«∂Å∞ ™ê^è•~°}OQÍ ^Œ∞~°ƒÅ =∞#ã¨∞û‰õΩ zǨÏfl=∞x g∞~°∞ `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. HÍ|\˜ì =∞# =∞#ã¨∞ûÅÖ’ Jk JkèHõ"≥∞ÿ`Õ XHõ "≥·^Œ∞º}˜‚ ã¨O„ѨkOz, Ѩ^䌺OKÕã≤ q„âßOu fã¨∞HÀO_ç. <Õ#∞ „ѨɒkèOKÕ "å\˜Ö’ XHõ¯^•xfl =Hͯ}˜Oz K≥|∞`å#∞. P^蕺u‡Hõ, =∂#ã≤H,õ âßs~°Hõ ^Ò~°ƒÅºO HõeyOKÕ ^Õxx ‰õÄ_® h HÍe ÉÁ@#„"Õe`À<≥·<å `åHõ=^Œ∞Ì. =∂#=Ù_çÖ’ ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ JO`«~°æ`«"≥∞ÿ# L#fl â◊H˜Îx Jaè=ºH©ÎHõiOK«_»"Õ∞ =∞`«O. J#O`«â◊H˜Î L#fl XHõ „ã≤ÊOQ∑ D z#fl â◊s~°OÖ’ LOk. P â◊H˜Î „ѨHõ\ ˜`«=∞ÜÕ∞º H˘nÌ D ^ÕǨÅhfl KåʼnõΩ<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ Jk "å\˜x áêˆ~ã≤ L#fl`« ^ÕǨÅ#∞ ^èŒi™ÈÎOk. W^Õ =∂#=Ù_ç K«i„`«† =∞`«O, <åQÆ~°Hõ`« JÉèí∞º^ŒÜ«∂Å K«i„`«. ã¨fiâ◊H˜Îx ѨÓiÎQÍ Jaè=ºHõÎOKտ㠄Ѩܫ∞`«flî"Õ∞ D K«i„`«. *’ºu+¨O ÖÏO\˜ ÉèÏ=#ÅÖ’ Ñ≤ã¨~°O`« ã¨`«ºO LO_»@O x["≥∞ÿ<å "å\˜x =ke"≥Ü«∂ºe. |^Œ∞ú_≥·# â◊H˜Î=∞O`«∞_»∞ „áêg∞kèÜ«∞ãπ |O^èŒ=Ú‰õΩÎ_Ò`«∞<åfl_»∞.

62

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

^è≥·~°ºO =Ç≤ÏOK«O_ç ^ŒH˜∆} ã¨=Ú„^Œ nfiáêÅ ^ŒQÆæ~°, `«∞á¶ê#∞Ö’ z‰õΩ¯‰õΩ#fl H˘xfl F_»Å#∞ QÆ∂iÛ, XHõHõ^äŒ#∞ XHõ™êi K«k"å#∞! 'WÅ„¿ãì>ˇ_£ ÅO_»<£ #∂ºãπ— Ѩ„uHõÖ’, ^•xfl ã¨∂zOKÕ ÉÁ=∞‡ XHõ\ ˜ LOk. P F_»Åhfl <åâ◊#=∞Ü«∂º~Ú XHõ¯ POˆQ¡Ü«∞ <ÒHõ =∂„`«O, QÆO_»O `«Ñ≤ÊOK«∞H˘x ™êyáÈ~ÚOk. JO^Œ∞Ö’x "åà◊¡#∞ K«∂z, =ÚxyáÈ`«∞#fl F_»ÅÃÑ· xez#"åà◊√¡ „áÈ`åûǨÏHõ x<å^•Å∞ KÕã¨∞Î#fl@∞¡ ÉÁ=∞‡Ö’ K«∂Ѩ|_çOk. "åà◊¡ÖÏQÍ g∞~°∂ ^è≥·~°º=O`«∞Öˇ·, L^•~°|∞^Œ∞úÖˇ· =iÎOK«O_ç.

JO^è Œ H Í~° O P=iOz#Ѩ C _» Ö Ï¡ 㨠` åºxfl L^•…\ ˜OK«∞. JO^Œ∞‰õΩ „Ѩu‰õÄÅ"≥∞ÿ#^ŒÖÏ¡ JO`«iOz áÈ=Åã≤O^Õ. ZO^Œ∞HõO>Ë W^ŒO`å ã¨fiѨfl"Õ∞. HõëêìÅ∞ H˘O_»ÅO`«QÍ HõxÑ≤Oz<å, Ѩiã≤÷`«∞Åhfl ÉèíÜ«∞OHõ~åÅ∞QÍ, x~åâß[#HÍÅ∞QÍ L<åfl J=hfl =∂ÜÕ ∞ . ^•xH˜ ÉèíÜ«∞Ѩ_˘^Œ∞Ì, Jk `˘ÅyáÈ`«∞Ok. ^•xfl J}zÃÑ@∞ì, Jk J^Œ$â◊º=∞ø`«∞Ok. ^•xfl `˘H˜¯"≥~Úº, Jk K«ã¨∞ÎOk. ÉèíÜ«∞Ѩ_»‰õΩ! 'Zxfl™ê~°∞¡ Ѩ~å[Ü«∞O á⁄O^•#∞— Jx J#∞HÀ=^Œ∞Ì, ÖˇHõ¯K≥Ü«∞º‰õΩ. HÍÅO J#O`«O, =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyáÈ. P`«‡ â◊H˜Îx =∂\˜=∂\˜H˜ xÅ^˘‰õΩ¯HÀ. "≥Å∞QÆ∞

^è~·≥ º° O =Ç≤ÏOK«O_ç

63

=KÕÛf~°∞`«∞Ok. ѨÙ\˜#ì „Ñ¨u „áê}˜x #∞=Ùfi „áêi÷OK«=K«∞Û#∞.

HÍx hÔH=~°∞ =zÛ ã¨Ç¨ Ü«∞Ѩ_`» å~°∞? =∞$`«∞º=Ù =∂>Ëq∞\˜? ^•#∞flO_ç `« Ñ ≤ Ê OK« ∞ H˘#fl "åÔ ~ =fi~° ∞ ? x#∞fl #∞"Õ fi `«iOѨKÕã¨∞HÀ. ã¨MÏ! "ÕÔ~=~°∂ h‰õΩ `À_»Ê_»ÖË~ÀÜü∞!

ZO^Œ∞HõO>ˡ h‰õΩ #∞"Õfi „Ѩ|Å`«=∞ â◊„`«∞=Ùfi, h‰õΩ #∞"Õfi „ѨQÍ_è» q∞„`«∞_»=Ù.

Hõ#∞Hõ P`«‡ÉèÏ"åxfl J=ÅOaOK«∞. ÖË! ÉèíÜ«∞Ѩ_»=^Œ∞Ì. ^è≥·~°ºâße"≥· =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ! XHõ¯ ~ÀAÖ’#∞, XHõ¯ ã¨O=`«û~°OÖ’#∞ h‰õΩ [Ü«∞O HõÅ∞QÆ∞`«∞O^Œx PtOK«‰õΩ.

ZšѨC_»∂ L`«Î"≥∂`«Î=∞"≥∞ÿ# P^Œ~å≈xfl =Ç≤ÏOz=ÙO_»∞. Ãã÷Âú~åºxfl ѨÓ#∞. D~°¬º, ™êfi~å÷Å#∞ q_»<å_»∞. ã¨`åºxH˜, =∂#= ã¨OѶ¨∂xH˜, h ^ÕâßxH˜ qâßfiã¨áê„`«∞_»"≥· "≥∞ey`Õ, „ѨѨOKå<Õfl Hõ^ŒeOz"Õ™êÎ=Ù. =∞x+≤H˜ =∞Oz #_»`«`À ‰õÄ_»∞H˘#fl rq`«"Õ∞ â◊H˜Îx „Ѩ™êkã¨∞ÎOk. =∞ˆ~n HÍ^Œ∞. ÉÏxã¨ÅO^ŒiH© Dˆ~¬ º q<åâ◊ ¿ÇÏ`«∞=Ù. =∞# *Ïu q<åâ◊ < åxH˜ ‰õ Ä _» J^Õ HÍ~° } O. ^•xfl ZѨ C _» ∂ =^Œe"≥~Úº. ã¨HõÅ â◊√ÉèÏÅ∞, ã¨~°fi„âıÜ«∂Å∞ HõÅ∞QÆ∞QÍHõ!

64

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

g~°`«fiO q∞„`«=∂, =ÚO^Œ∞ '=∞x+≤— ==Ù† JѨC_»∞ Wg, `«k`«~åÅ∂ `«=∞O`«\ `å"Õ∞ x#∞fl "≥`«∞‰õΩ¯x =™êÎ~Ú. ¿ÇÏÜ«∞"≥∞ÿ# P Jã¨∂Ü«∞#∞, â◊√#HÍÅ =∂ki Ѩ~°ã¨Ê~°O HÍ\Ï¡_»∞H˘O@∂, "≥Ú~°∞QÆ∞`«∂ LO_»\Ïxfl q_çzÃÑ@ìO_ç. ã¨^Œ∞^ÕÌâßÅ#∞, ã¨`åû^èŒ<åÅ#∞, <≥·uHõ áœ~°∞ëêxfl KÕѨ\ ˜ì nè~°∞_»"≥· LO_»∞. =∂#=[#‡ ZuÎ#O^Œ∞‰õΩ, âßâ◊fi`«"≥∞ÿ# *Ï˝ÑH¨ Íxfl XHõ\ ˜ D „ѨÑO¨ K«OÖ’ =^Œe"≥à√◊ §. ''F `«∞Åã‘,❁ #∞=Ùfi D „Ѩ Ñ ¨ O K« O Ö’ „Ѩ " Õ t Oz#Ѩ C _» ∞ Ö’Hõ O ã¨O`À+≤OzOk, #∞=Ùfi U_®Û=Ù. #∞=Ùfi D Ö’HÍxfl =^ŒeáÈÜÕ∞@ѨC_»∞ hHÀã¨O Ö’HõO U_ÕÛ@@∞¡QÍ, #∞=Ùfi P#O^ŒO`À #=Ùfi`«∞#fl@∞¡QÍ, U~°Ê_Õ s`«∞Ö’¡ HÍ~åºÖÁ#~°∞ã¨∂Î rq`åxfl QÆ_»∞ѨÙ.—— WÖÏ K≥Ü«∞ºQÆey`Õ, h =∂#=<å=∞O ™ê~°÷Hõ=∞ø`«∞Ok. K≥Ü«∞ºHõáÈ`Õ, #∞=Ùfi ѨÙ\˜ì UOKÕã≤#@∞¡? Ö’HõO ^•x W+¨ìO =zÛ#@∞¡ =∂\Ï¡_»h, <Õ#∞ ^èŒ~°‡=∂~åæ<Õfl J#∞ã¨i™êÎ#∞. Wk nè~°∞x q^è•#O Jx `≥Å∞ã¨∞HÀ! ÖËHáõ È`Õ, ~å„uO|=à◊√¡ g_Õq∞ J<åfl_À, "å_Õq∞ „"åâß_À Jx K«∂ã¨∞ÎO>Ë, D Ö’HõOÖ’ U =∞ǨÏ`å¯~°ºO ™ê^茺O HÍ^Œ∞. ❁

`«∞Åã‘ : Wq `«∞Åã‘^•ãπ `«##∞ `å#∞ L^ÕÌtOz ѨeH˜# =K«<åÅ∞.

DÜ«∞# Q˘Ñ¨Ê Éèí‰õΩÎ_»∞, N~å=∞K«i`« =∂#ãπ— „QÆO^èŒHõ~°Î.

g~°`fi« O

65

„Ѩ[Å∞ x#∞fl á⁄QÆ_»h, ÖËHõ `≥QÆ_»h, h â◊s~°O D ~À*Ë Ñ¨`«#O HÍh, ÖËHõ XHõ Ü«ÚQÆO `«~åfi`« ~åeáÈh ã¨`«º=∂~°æO #∞O_ç #∞=Ùfi `«Ñ≤ÊáȉõΩO_® K«∂K«∞HÀ. âßOu^è•=∂xfl KÕˆ~֒ѨŠZxfl `«∞á¶ê#∞Å#∞, Zxfl HõÖ’¡ÖÏÅ#∞ `«@∞ìHÀ"åÖ’! =∞x+≤ ZO`« Q˘Ñ¨Ê"å_≥·`Õ JO`« Hõ+¨ì"≥∞ÿ# ѨsHõ∆ʼnõΩ QÆ∞i J=Ù`å_»x =∞#O „QÆÇ≤ÏOKåe. x`«ºrq`«O J<Õ XiÑ≤_ç~å~Ú g∞^Œ "åi rq`åÅ∞ 㨠` « º =∞x x~° ∂ Ñ≤ O Ѩ | _ç # Ѩ C _Õ Ö’Hõ O "åix =∞ǨѨÙ~°∞+¨µÅx QÆ∞iÎã∞¨ OÎ k. |ÅÇ‘Ï#"≥∞#ÿ QÆ∞O_≥ HõÅ"å~°∞, Ñ≤iH˜ÑO¨ ^ŒÅ∞ ã¨=Ú„^ŒOÖ’x =∞ǨHõÖ’¡ÖÏxfl K«∂z ÉèÜ í ∞« Ѩ_ç 㨠= Ú„^Œ f ~° O Ö’<Õ `« = ∞ ^À<≥ Ö ’¡ =ÚxyáÈ`å~° ∞ . nè~°∞_≥·#"å_»∞ g\˜ÃÑ· `«# ^Œ$+≤ìx ™êiOK«_»∞. ''Uk ã¨OÉèíqOz<å ã¨OÉèíqOK«h, "≥Ú^Œ@ <å P^Œ~å≈xfl <Õ#∞ ™êkèOKåe——- W^Õ Ñ¨Ù~°∞+¨HÍ~°O. J@∞=O\˜ ѨÙ~°∞+¨„ѨÜ∞« `«flO ÖË ‰ õ Ω O_®, hÖ’ L#fl [_» ` åfixfl, ™È=∞i`« < åxfl áê~°„^ÀÅ\ÏxH˜, ZO`«\˜ ÉèQí =Æ `«ûǨÜ«∞O ÅaèOz<å KåÅ^Œ∞. x~°∞`åûǨÏO`À J^è~·≥ º° Ѩ_"Õ å~°∞ rq`«OÖ’ U Ѩxh ™êkèOK«ÖË~°∞. U_»∞ã¨∂Î, "≥Ú`«∞ΉõΩO@∂ [#‡Öˇ`«∞Î`«∂ LO\Ï~°∞, áÈ`«∞O\Ï~°∞. g~°∞Öˇ·# "åi^Õ D Ö’HõO (g~° Éè’Qͺ =ã¨∞O^èŒ~å)† Z=_À XHõ nè~°∞_≥·#"å_Õ P`«‡#∞ ^Œi≈ã¨∞Î<åfl_»∞ (HõtÛnú~°ó „Ѩ`«ºQÍ`å‡# "≥∞ÿHõ∆`ü) Jx Hõ~îÀѨx+¨`«∞Î(4–1) =z™ÈÎOk. Wk JK«OK«Å"≥∞ÿ# ã¨`«ºO. nè~°∞_»=Ù HÍ! ZѨC_»∂ WÖÏ J#∞HÀ.

66

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

''<Õ#∞ x~°ƒùÜ«Ú}˜‚!—— ÉèíÜ«∞Ѩ_»=^ŒÌx „Ѩu"åi`À#∞ K≥|∞`«∂ LO_»∞. ÉèíÜ«∞"Õ∞ =∞$`«∞º=Ù, =∞$`«∞º"Õ ÉèíÜ«∞O. ÉèíÜ«∞"Õ∞ áêѨO! ÉèíÜ«∞"Õ∞ #~°HõO! ÉèíÜ«∞"Õ∞ J^èŒ~°‡O! D Ö’HõOÖ’ Hõ#|_Õ =ºuˆ~Hõ ÉèÏ"åÅ∞-`«ÅѨÙÅ∞ D ÉèíÜ«∞=∞<Õ Ñ≤âßK«O #∞O_ç =zÛ#"Õ. D ÉèíÜ«∞"Õ∞ ã¨∂~°∞º}˜‚, QÍex, =∞$`«∞º=Ù#∞ "å\˜"å\˜ ™ê÷<åÖ’¡ LOz Ѩx KÕ~Úã¨∞Î#flk. ^•x=Å¡<Õ "å~°∞ D |O^è•#∞flO_ç `«ÑÊ≤ OK«∞HÀÖË~∞° .

D ã¨O™ê~°OÖ’, JO>Ë „ѨѨOK«OÖ’ LO_Õ@O`« =~°‰õΩ #∞=Ùfi =∂\˜=∂\˜H© ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ∞, ã¨OѨ^Œ, ^Œ∞ã≤÷u J<Õ JÅÅ g∞^Œ H˘@∞ì‰õΩáÈ`«∞O\Ï=Ù. HÍx J=hfl Hõ∆}ÉèíOQÆ∞~åÅx `≥Å∞ã¨∞HÀ! "å\˜x Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ‰õΩ.

67

P`«‡qâßfiã¨O =∞#ÃÑ· =∞#‰õΩ qâßfi™êxfl Hõey LO_»_»O J<Õ P^Œ~≈° O =∞#‰õΩ J`«ºO`« „ѨÜ∂≥ [#Hõ~O° . =∞#O JkèHOõ QÍ P`«‡qâßfi™êxfl <ÕiÛ, ^•xfl J#∞+≤ªOz LO>Ë, =∞#O WѨC_»∞ J#∞ÉèíqOKÕ J#~å÷Å∞, ^Œ∞óMÏÅ∞ KåÖÏ =~°‰õΩ ~°∂ѨÙ=∂ã≤ LO_Õq. =∂#= K«i„`«#O`«\ ˜h ѨiH˜¿ãÎ, Ѷ∞¨ #HÍ~åºÅ#∞ KÕã#≤ ¢ã-Α ѨÙ~°∞+¨µÅ rq`åÖ’¡ JxflO\˜HOõ >Ë Z‰õΩ¯=QÍ ™ê=∞~å÷ºxfl WzÛ# =¸Åâ◊H,Θ "åi P`«‡qâßfiã¨"∞Õ Jx `≥eÜ«∞=ã¨∞ÎOk. "åà◊√¡ Ѷ¨∞#∞Å=∞<Õ qâßfiã¨O`À [x‡OKå~°∞. Ѷ¨∞#∞ÖË JÜ«∂º~°∞. XHõ =ºH˜Î, J^èŒ=∂^èŒ=∞ ã≤÷uÖ’ Ѩ_çáÈÜ«∂_»#∞HÀO_ç. H˘O`«HÍÅxH˜ J`«_Õ, x~åâ◊ f„=`« =Å¡<Õ, `«# ã≤÷u#∞O_ç T~°÷fi QÆ=∞<åxfl ™êyOz, P`«‡qâßfi™êxfl ã¨O`«iOK«∞H˘x f~°`å_»∞. J~Ú<å "≥Ú@ì"≥Ú^Œ>Ë, =∞#O ^•xfl QÆ∞iÎOK«_»O „âıÜ«∞O. `«##∞ `å#∞ ^Õfi+≤OK«∞HÀ <å~°OaèOz# =ºH˜ÎH˜ Ѩ`«#^•fi~°O `≥~°∞=|_ç#>Ë¡† ^Õâ◊O q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® W^Õ =iÎã∞¨ OÎ k. =∞#efl =∞#O ^Õfi+≤OK«∞HÀ‰õΩO_® LO_»@"Õ∞ =∞# „Ѩ^èŒ=∞ ^èŒ~°‡O. ZO^Œ∞HõO>Ë, ѨÙ~Àaè=$kú á⁄O^Œ_®xH˜ "≥Ú^Œ@ =∞#ÃÑ·#, `«~°∞"å`« ÉèíQÆ=O`«∞xÃÑ·# qâßfi™êxfl Hõey LO_®e. P`«‡qâßfiã¨O ÖËx =ºH˜ÎH˜ ÉèíQÆ=O`«∞xÃÑ· qâßfiã¨O HõÅQÆ@O HõÅÖ’x =∂@.

68

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

#∞"Õfik HÍQÀi`Õ J^Õ HÍQÆÅ=Ù. #∞=Ùfi n#∞_»=Ù J#∞‰õΩO>Ë n#∞_ç"Õ† |ÖÏ_è»∞º_»#∞ J#∞H˘O>Ë |ÖÏ_è»∞º_ç"Õ HÍQÆÅ=Ù. áêÑ≤x J#∞H˘O>Ë áêÑ≤==Ù`å=Ù† ѨÙ}ºâße ##∞H˘<åfl"å, ѨÙ}ºâße ==Ù`å=Ù. =∞#O n#∞Å=∞x J#∞HÀ=_»O `«Q^Æ xŒ Wk =∞#‰õΩ <Õ~∞° Ê`ÀOk. |ÖÏ_è∞» ºÅO, ã¨~°fiâ◊H˜Î=∞O`«∞ÅO, ã¨~°fiA˝ÅO Jx =∞#O ã¨OHõÅÊO KÕÜ«∂e! P â◊H˜Î JO`å WѨC_»∞ <åÖ’ Jaè=ºHõÎO HÍHõáÈ=K«∞Û, HÍh Jk <åÖ’<Õ LOk. ã¨=∞ã¨Î *Ï˝#O <åÖ’ LOk† ã¨~°fi â◊H˜Î <åÖ’ LOk† <Õ#∞ Ѩ~°=∞ Ѩq„`«∞}˜‚, x`«º=Ú‰õΩÎ}˜‚.

D *Ï˝<åxfl <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ Jaè=ºHõÎO KÕÜ«∞ÖËHõ áÈ`«∞<åfl#∞?... <å‰õΩ ^•xÃÑ· qâßfiã¨O ‰õΩ^Œ~°ÖË^Œ∞ HÍ|>Ëì! ^•xÃÑ· <å‰õΩ qâßfiã¨O Hõey# "≥O@<Õ, Jk Jaè=ºHõÎO HÍQÆÅ^Œ∞. Jaè=ºHõÎ"≥∞ÿÜÕ∞º f~°∞`«∞Ok. P`«‡qâßfiã¨O Hõey# H˘kÌ=∞Ok K«i„`Õ „ѨѨOK« K«i„`«. P qâßfiã¨O hÖ’x ^≥·=â◊H˜Îx „¿Ñˆ~Ñ≤ã¨∞ÎOk. ^•x`À #∞=Ùfi U"≥∞ÿ<å K≥Ü«∞º=K«∞Û. P J#O`«"≥∞ÿ# â◊H˜Îx „ѨH\õ O˜ K«_®xH˜ `«y#O`«QÍ #∞=Ùfi „ѨÜ∞« uflOK«Háõ È`Õ #∞=Ùfi `« Ñ ¨ C KÕ ã ≤ # "å_» = =Ù`å=Ù. =∞x+≤ Q Íx *ÏuQÍx P`«‡qâßfiã¨O HÀÖ’ÊQÍ<Õ =∞~°}À#∞‡Y∞ Å=Ù`å~°∞.

69

J#∞Hõ~°} =∞Ozk HÍ^Œ∞ q∞„`«=∂, #∞=Ùfi Ñ≤^ŒÑ¨ „QÆÇ≤ÏOKåeû# q+¨Ü«∞O: =∞#O W`«~° *Ï`«∞Å#∞O_ç <Õ~∞° ÛHÀ=Åã≤# q+¨Ü∂« Å∞ Z<Àfl L<åfl~Ú. `å#∞ <Õ~°∞ÛHÀ=Åã≤# q+¨Ü«∞O WOˆHn ÖË^Œx K≥¿ÑÊ"å_»∞ J=™ê#^Œâ◊‰õΩ =KåÛ_»#_»O ã¨Ê+¨ìO. `«#‰õΩ ã¨=∞ã¨ÎO `≥Å∞ã¨∞#x ѨeˆH *Ïu ‰õÄ_® q<åâ◊^Œâ◊‰õΩ =KÕ Û ã¨ ∞ Î O k. ''<åÖ’ TÑ≤ i L#flO`« ^ •HÍ <Õ # ∞ <Õ~°∞ÛH˘O@∂<Õ LO\Ï#∞.—— HÍx =∞#O D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ QÆ=∞xOKåeû# q+¨Ü∞« O XHõ@∞Ok – W`«~∞° Å#∞O_ç =∞#O „QÆ Ç ≤ Ï OKÕ JxflO\ ˜ x =∞# =∂~åæ x H˜ J#∞=ÙQÍ =∞ÅK«∞HÀ"åe. W`«~°∞Å∞ <ÕiÊ#^ŒO`å =∞#‰õΩ#fl ^•<À¡ KÕ~∞° ÛH˘O\ÏO QÍx ã¨fiH©Ü∞« "≥∞#ÿ ^•#flO`å K≥‰Ωõ ¯K≥^~Œ ‰° Ωõ O_® HÍáê_»∞HÀ=_»OÖ’ *Ï„QÆ`«Î =Ç≤ÏOKåe.

XHõ_»∞ =∞~˘Hõ_çH˜ É’kèOK«ÖË_»∞. g∞ ã¨fiÉèÏ"åxfl J#∞ã¨iOz g∞~°∞ ã¨`åºxfl „QÆÇÏ≤ OK«QÅÆ ~°∞. g∞ JO`«‰Ωõ g∞ˆ~ Hõ$+≤ KÕÜ«∞QÆÅ~°∞..... ѨiѨÓ~°‚ =º‰õΩÎ Å=_®#H˜ JO^Œ~°∂ f„=„Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∂e. â◊H˜Î ã¨=∞xfi`«∞Öˇ·, g∞ áê^•Å g∞^Œ g∞~°∞ xÅ|_ç ã¨fi`«ã≤û^Œú"≥∞ÿ# Ü≥∂K«# [~°∞ѨÙ`«∂, P`«‡™êH∆Í`å¯~°O á⁄O^ŒO_ç. HÍ~åQÍ~°OÖ’x Ü«Ú^Œú Mˇ·nÅ =∂ki ÉÏ~°∞Å∞fi xÅ|_ç, P q^èŒOQÍ<Õ ‰õÄ~°∞Ûx, JO^Œ~°∂ XˆH f~°∞ J<åflxfl "≥∞‰õΩ¯`«∂, XˆH Ѩ~åºÜ«∞O `«ÅÅ∂ѨÙ`«∂, "åiÖÏ „Ѩ=iÎOK«=^Œ∞̆ W`«~°∞Å∞

70

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

JOkOKÕ ã≤^•úO`åÅ#∞ kQÆ„q∞OQÆ=^Œ∞Ì. qaè#flã≤÷u r=# ÅHõ∆}O† Jqaè#flã≤÷u =∞~°} zǨÏflO. W`«~°∞Å <≥=fiih J#∞HõiOѨ `«ÅѨHõO_ç. =∞#O <Õ~°fi=Åã≤# Q˘Ñ¨Ê hu™ê~°O Wk. J#∞Hõ~°}O <åQÆ~°Hõ`« HÍ^Œ∞... J#∞Hõ~°}O, Ñ≤iH˜`«#O`À ‰õÄ_»∞H˘#fl J#∞Hõ~°}O Z#fl_»∂ ѨÙ~ÀQÆuH˜ ^•ifÜ«∞^Œ∞. Wk kQÆ*Ï~°∞_»∞`«<åxH˜ ã¨∂zHõ... W`«~°∞Å #∞O_ç g∞~°∞ <Õ~°fi=Åã≤Ok x*ÏxH˜ ZO`À LOk. „H˘`«Î^•xfl <Õ~°fi x~åHõiOKÕ "å_»∞ JѨÊ\˜ˆH =∞~°}˜Oz#"å_»∞....W`«~°∞Å #∞O_ç =∞Oz#O`å <Õ~°∞ÛHÀ! hÖ’H˜ fã¨∞HÀ! h‰õΩ ™êfiÉèÏqHõ"≥∞ÿ# =∂~°æOÖ’ ^•xfl r~°‚O KÕã¨∞HÀ! JO`ÕQÍx Ѩ~°∞Å "Õ+¨O =∂„`«O "ÕÜ«∞É’‰õΩ. D ÉèÏ~°fÜ«∞ r=#=∂~°æO #∞O_ç "≥·`˘ÅQÆ=^Œ∞̆ ÉèÏ~°fÜ«Ú ÅO^Œ ~ ° ∂ Ѩ ~ ° ^ Õ j Ü« Ú Å =¢ã¨ Î ^ è • ~° } , uO_ç u#_» O , „Ѩ=iÎOK«_»O W`åº^Œ∞Å∞ „áê~°Oaè¿ãÎ ÉèÏ~°`«^ÕâßxH˜ "Õ∞Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx XHõ¯ „`«∞\˜HÍÅ"≥∞ÿ<å ‰õÄ_® JáÈǨÏѨ_»‰õΩ. q`«Î#O <ÕÅÖ’ <å@|_çOk† =∞#∞fl, QÍe, h~°∞ ^•xfl K«∞@∞ì"åi L#flq. P q`«Î#O =∞#∞fl J=Ù`«∞O^•, QÍe J=Ù`«∞O^• ÖËHõ h~°∞ J=Ù`«∞O^•? Un HÍ^Œ∞. Jk "≥ÚHõ¯ J=Ù`«∞Ok. P`«‡qHÍ㨠xÜ«∞=∂#∞™ê~°O Jaè=$kú á⁄O^Œ∞`«∂, QÍex =∞#∞fl#∞ h\˜x r~°‚O KÕã¨∞H˘x "å\˜x =$Hõ∆`«`«Î fiOQÍ =∂~°∞ã¨∂Î - "≥ÚHõ¯QÍ Ñ¨i}q∞ã¨∞ÎOk. (J^Õ q^èŒOQÍ) „Ѩu =ºH©Î W`«~°∞Å ÉèÏ"åÅ#∞ „QÆÇ≤Ïã¨∂Î ã¨fiH©Ü«∞ =ºH˜Î`åfixfl xÅ∞ѨÙH˘x ã‘fiÜ«∞qHÍ㨠xÜ«∞=∂#∞™ê~°O ѨÙ~Àaè=$kú QÍOKåe.

71

<≥·uHõ`« JO>Ë Uq∞\˜?

Jxfl âß„™êÎÅÖ’ Ѩ~ÀѨHÍ~° ÉèÏ="Õ∞ J`«ºO`« „áê=ÚMϺxfl á⁄Ok, ˆHO„^Œ™ê÷#O P„Hõq∞OK«∞H˘x LOk. =∂#= rq`« O Ö’ =ÚYºã¨ ∂ „`« O QÍ LO_» = Åã≤ O k Éè∂í `«^Ü Œ ∞« (=∂#=ÙŠѨ\Ï¡, [O`«∞HÀ\˜ Ѩ\Ï¡ ^ŒÜ∞« ). ''<Õ<Õ D [QÆ`«∞Î#∞. D [QÆ`«ÎO`å XHõ¯>Ë–—— J<Õ Ñ¨~°=∞ã¨`«º"Õ∞, "Õ~ˆ fi~°∞ ^è~Œ ‡° âß„™êÎÅÖ’ "Õ~ˆ fi~°∞ q^è•Å∞QÍ É’kèOѨ|_ç LO^Œx K≥ѨÊ=K«∞Û. HÍHõáÈ`Õ <Õ#∞ W`«~°∞ʼnõΩ ZO^Œ∞‰õΩ LѨHÍ~°O KÕÜ«∂e? ''KÕ~Ú—— Jx ##∞fl |ÖÏ`«¯iOKÕÕk Uk? ™ê#∞Éèí∂u, JO>Ë ã¨Ô~· fiHõºÉèÏ="Õ∞ Hõ^•? ZÖÏ\˜ Hõiî# Ǩ Ï $^Œ Ü « Ú ÅÔ H · < å, W`« ~ ° ∞ ŠѨ @ ¡ XH˘¯Hõ ¯ ™êi *Ïe HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. `«# =ºH˜Î`«fiO „ÉèÏOu[x`«"≥∞ÿ# q∞^䌺 Jh, ^•xfl JO\˜ Ñ ¨ @ ∞ì H ˘x LO_®Å#∞HÀ=_» O J^è Œ = ÚÅ ÅHõ}∆ =∞h K≥a`Õ ÉèÜ í ∞« Ѩ_"Õ å_»∞ ‰õÄ_®, ™êfi~°`÷ åºQÆ"∞Õ ã¨<å‡~°æ r=# =ÚYºã¨∂„`«=∞x K≥|∞`å_»∞. HÍx ™êfi~°`÷ åºQÆO JO>Ë Uq∞\˜ ? D J㨠` « º =ºH˜ Î ` åfixfl Ѩ i `« º lOK« _ » O , ™êfi~° ÷ Ñ ¨ ~ ° ` åfi#flO`å `« º lOK« _ » " Õ ∞ Hõ ^ •? D =∞=∞`åǨÏOHÍ~åÅ∞, ѨÓ~°fiѨ٠=¸_è» qâßfi™êŠѶ¨ÅO. D q∞^䕺 =ºH˜`Î fi« O H©}∆ O˜ KÕH˘nÌ, x["≥∞#ÿ =ºH˜`Î fi« O =ºHõ=Î ∞=Ù`«∂ LO@∞Ok. Jk ^èŒ~°‡É’^èŒHõO`«\ ˜H© ˆHO„^ŒO, P^è•~°O, ™ê~°Éèí∂`«=¸ J~Ú# ™êfi~°÷`åºQÆO. „ѨѨOK«=∞O`å –

72

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

|∞kúѨÓ~°fiHõOQÍ<À, TiˆH<À – D ™êfi~°÷`åºQÆ ÅHõ∆}Ïxfl H˘^ÀÌ Q˘áÈÊ PK«iã¨∂Î, ^•x "≥·Ñ¨Ù‰õΩ "≥∞Å¡QÍ ™êQÆ∞`ÀOk. `å=Ú WÖÏ KÕã¨∞Î<åfl=∞x `≥eÜ«∞x"å~°∞, =∞=∞`åǨÏOHÍ~° =¸Å"≥∞ÿ# =ºH˜Î`«fiO „ÉèÏOu[x`«=∞x, Ѩiq∞`«=∞x `≥eã≤H˘x, D ™êfi~°ú`åºQÍxfl |∞kúѨÓ~°fiHõOQÍ KÕÜ«∂e.

WѨÊ\˜ =∞x+≤ J#O`«~∂° ѨÙ_ç Ü≥ÚHõ¯ JOâ◊† ã¨~fi° =¸ `å<Õ S# P J#O`«=Ç≤Ïfl Ü≥ÚHõ¯ qã¨∞ÊùeOQÆO† J`«x x[ ã¨fi~°∂ѨO J„Ѩ"Õ∞Ü«∞=¸, J#O`«=¸#∂.

W`«~∞° ʼnõΩ "Õ∞Å∞ KÕÜ∞« _»O ^è~Œ ‡° O. W`«~∞° ʼnõΩ H©_∞» KÕÜ«∞_»O áêѨO. |Åáœ~°∞ëêÅ∞ ^è~Œ ‡° O. |ÅÇ‘Ï#`«, Ñ≤iH˜`#« O áêѨO. ™êfi`«O„`«ºO ^èŒ~°‡O. Ѩ~°`«O„`«`« áêѨO. W`«~°∞Å#∞ „¿Ñq∞OK«_»O ^èŒ~°‡O. W`«~°∞Å#∞ ^Õfi+≤OK«_»O áêѨO. ÉèíQÆ=O`«∞xÃÑ· qâßfiã¨O, P`«‡ qâßfiã¨O ^èŒ~°‡O. ã¨O^ÕÇ≤ÏOK«_»O áêѨO. UHõ`åfixfl ^Œi≈OK«_O» ^è~Œ ‡° O. <å<å`«fi ^Œ$+≤ì áêѨO. ^èŒ~°‡„áêÑ≤ÎH˜ =∂~åæÅ<Õ ã¨HõÅ âß„™êÎÅ∞ `≥Å∞ѨÙ`«∞<åfl~Ú. Ö’HõOÖ’ U „Ѩ=HõÎ É’kèOz<å, U =∞`«O LѨ^ÕtOz<å, U ÉèÏ+¨Ö’ K≥Ñ≤Ê<å ã¨HõÅ ^èŒ~å‡Å ™ê~°O W^Õ. ''#∞=Ùfi x™êfi~°∞÷_»=ÙQÍ——, ''<Õ#∞ HÍ^Œ∞ #∞"Õfi—— – J<Õ huxÜ«∞=∂=à◊√Å "≥#∞Hõ=Ù#fl ÉèÏ==∞^Õ. W^Õ ã¨=∞ã¨Î huâߢ™êÎxH© ѨÙ<åk. nx JO`«~å~°÷O Ѩiq∞`« =ºH˜Î`«fi

<≥·uHõ`« JO>Ë Uq∞\˜?

73

~åÇ≤Ï`åºxfl QÆ∞iÎOK«_»"Õ∞ – 'h=Ù— '<Õ#∞— XHõ¯~°"Õ∞ Jx „QÆÇ≤ÏOK«_»"Õ∞. h‰õΩ <Õ#∞ Ǩx Hõey¿ãÎ, <å‰õΩ <Õ#∞ Ǩx HõeyOK«∞HÀ=_»"Õ∞ Jh† h‰õΩ <Õ#∞ ã¨Ç¨Ü«∞OKÕ¿ãÎ, <å‰õΩ <Õ#∞ ã¨Ç¨ Ü«∞O KÕã∞¨ HÀ=@"Õ∞ Jx QÆ∞iÎOK«@O. h=Ù rqOz LO_»QÍ, <å‰õΩ =∞$`«∞º=Ù ÖË^Œx `≥Å∞ã¨∞HÀ=@O. D qâ◊fiOÖ’ z#fl ѨÙ~°∞QÆ∞ |uH˜=Ù#flO`«=~°‰õÄ <Õ<≥ÖÏ =∞~°}˜OK«QÆÅ#∞? <å „áê}O P ѨÙ~°∞QÆ∞„áê}OÖ’ LOk Hõ^•. JO`ÕHÍHõ, =∞#O ã¨Ç¨ Ü«∞O K≥Ü∞« ºHõ XHõ¯rqx ‰õÄ_» q_çzÃÑ@ì_®xH˜ gÅ∞ÖË^<Œ Õ q+¨Ü∞« O‰õÄ_» Jk É’kèã∞¨ OÎ k. "åx ˆH∆=∞OÖ’<Õ <å ˆH∆=∞=¸ LOk. =∞x+≤ hu=∞O`«∞_»∞QÍ, Ѩq„`«∞_»∞QÍ ZO^Œ∞‰õΩ LO_®e? Jk J`«_ç WKåÛùâ◊H˜Îx |ÅѨ~°∞ã¨∞ÎOk HÍ|\˜ì. x[ã¨fiÉèÏ"åxfl |Ç≤Ï~°`æ O« KÕã∂¨ ,Î WKåÛùâH◊ xΘ |Å=`«~Î O° Kտ㠄Ѩu Ѩh <≥·uHõ"Õ∞. `«kfi~°∞^Œú"≥∞ÿ#^ŒO`å Jqh`Õ.

74

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

P^Œ~å≈xfl JO\˜ÃÑ@∞ìH˘x LO_»∞ HÍ|\˜ì "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@ HÍ=Åã≤# ÅHõ}∆ O – Pâ◊Ü∞« ã≤kúHÀã¨O ^Œ$_è»"≥∞ÿ# HÀiHõ. q∞ye#^ŒO`å `«~°∞"å`« ã¨∞Å∞=ÙQÍ Åaèã∞¨ OÎ k... „â◊=∞Ѩ_ç Hõ$+≤KÜ ≥ ∞« º@O =ÚYºOQÍ <Õ~∞° ÛHÀ=Åã≤# QÆ∞}áê~îO° . D rq`«OÖ’ =∞#O á⁄O^Œ^QŒ æÆ =∞ǨÏ`«Î~° „ѨÜ≥∂[#O áÈ~å@=∞x „QÆÇ≤ÏOK«O_ç. áÈ~å@O =¸ÅOQÍ<Õ =∞#O =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyáÈ`«∞<åflO. ã¨fi~åæxH˜ =∂~°æO U^≥·<å LO>Ë, Jk #~°HõO ^•fi~å áÈ=Åã≤O^Õ.

ZѨC_≥·<å 㨈~ ã¨fi~åæxfl #~°HõO ^•fi~å<Õ KÕ~°∞HÀ"åe. Ѩiã≤÷`«∞Å#∞ Z^Œ∞~˘¯x áÈ~å_»∞`«∂ =∞$`«∞º=Úv#"≥∞ÿ<å – ^•iÖ’ "≥~Úº™ê~°∞¡ =∞$`«∞º=Úv#"≥∞<ÿ å ѨÙ~ÀQÆq∞OK«_®xÔH· xs‚`«OQÍ =∞m¡ =∞m¡ „Ѩܫ∞`«flO KÕ¿ã@ѨC_»∞ P`«‡ J`«∞e`« â◊HãΘ O¨ Éèií `«"∞≥ ÿ |Ü«∞Öˇfi_»Å∞`«∞Ok. JѨC_»k U P^Œ~å≈Å#∞ KÕ~°_®xÔH· `åxO`«HÍÅO áÈ~å_»∞`«∂ LO^À P P^Œ~å≈xfl K«∂ã≤– ^•xHõO>Ë `å<≥O`« Ѷ¨∞#`«~°"≥∞ÿ#^À „QÆÇ≤ÏOz – #=Ùfi`«∞Ok. P P^Œ~°≈OHõO>Ë `å<≥xflÔ~@∞¡ Q˘Ñ¨Ê^À Jk „QÆÇ≤Ïã¨∞ÎOk. <Õ<Õ, <å P`Õ‡ <å QÆ=∞ºO. =∞ˆ~n QÆ=∞ºO HÍÉ’^Œ∞. <å P`«‡`À áÈÅÛ^ŒyOk =∞ˆ~=ÚOk? XHõ ã¨Oz |OQÍ~°O <å P`«‡‰õΩ P^Œ~°≈O HÍQÆÅ^•? ZO`« =∂„`«=¸ HÍ^Œ∞! Pâ◊Ü«∂ ÅxflO\˜Ö’ <å P`Õ‡ „Ѩâ◊ã¨Î"≥∞ÿ#k. <å Ü«∞^è•~°`÷ `« åÎ fixfl ™êH∆Í`«¯iOѨKãÕ ∞¨ HÀ=@"Õ∞ – J^˘Hõ¯>Ë <å rq`« Ѩ~°=∂=kè.

P^Œ~å≈xfl JO\˜ÃÑ@∞ìH˘x LO_»∞

75

ã¨OѨÓ~°‚OQÍ 'K≥_»∞— J#^ŒQÆæk UnÖË^Œ∞. WHõ¯_» ^Õ=Ù_çˆH QÍHõ ^ŒÜ«∂ºxH˜ ‰õÄ_® ™ê÷#=ÚOk. ÖËHõáÈ`Õ Jk WHõ¯_» LO_»<Õ LO_»^Œ∞. WO`«‰õΩ=ÚO^Õ J#fl@∞¡ =∞#O ã¨fi~åæxH˜ #~°HOõ QÆ∞O_® áÈ=Åã≤O^Õ. =∞# `«ÑC¨ ʼnõÄ WHõ¯_» `å=ÙOk. =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyáÈO_ç! `«Ñ¨C Ѩx g∞ˆ~^≥·<å KÕâß~°#∞H˘<åfl "≥#‰õΩ¯ uiy K«∂_˘^Œ∞Ì. g∞~°∞ `«Ñ¨CÅ∞ K≥Ü«∞ºx ѨHõ∆OÖ’ WѨÊ\H˜ D q^èŒOQÍ LO_ç=ÙO\Ï~å?

HÍ|\˜ì g∞ `«Ñ¨CÅ#∞ nqOK«O_ç. Jq „ѨK«Ûù#fl ^Õ=`«Å∞. ÉÏ^èÅŒ ∞ ^è<Œ åºÅ=h! ã¨∞MÏÅ∞ ^è<Œ åºÅ=h! g∞ÔHÖÏO\˜ Ѩ~ã° u÷≤ Z^Œ∞~Ô <· å ÖˇH¯õ K≥Ü∞« º=^Œ∞.Ì ÅH∆ͺxfl JO\˜ÃÑ@∞ìH˘x LO_»O_ç. =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyáÈO_ç! "≥#‰õΩ¯ uiy z#flz#fl `«Ñ¨CÅ#∞, JÅÊ q+¨Ü«∂Å#∞ K«∂ã≤ ‰õΩOyáÈ=^Œ∞Ì. D ~°}~°OQÆOÖ’ `«Ñ¨CÅ<Õ ^Œ∞=Ú‡ ˆ~QÆ=Åã≤O^Õ! D ^èŒ∂oH˜ `åà◊ÖËx ã¨∞‰õΩ=∂~°∞Å#∞ Ãã·xHõ^ŒàÏÅ #∞O_ç `˘ÅyáÈx=fiO_ç.

P^Œ~°≈O LO_Õ"å_»∞ XHõ "≥~Úº `«Ñ¨CÅ∞ KÕ¿ãÎ, ÅHõ ∆ ºO ÖË x "å_» ∞ Ü« ∂ Éè ˇ · " Õ Å `« Ñ ¨ C Å∞ KÕ ™ êÎ _ » # _» O xã¨ûOâ◊Ü«∞O. D ÅH∆ͺxfl QÆ∂iÛ ™ê^茺"≥∞ÿ#O`« q<åe. x~°O`«~° „â◊=}O=Å¡ Jk =∞# ǨÏ$^ŒÜ∞« OÖ’ „Ѩ"tÕ OKåe. =∞# |∞kú Ô H Hͯe. ~° H õ Î < åàÏÅÖ’ ^Œ ∂ ~åe. „Ѩ u ~À=∞‰õÄѨOÖ’ "åºÑ≤OKåe. JO`«\Ï =∞#O ^•xfl QÆ∂iÛ ^蕺xOKåe. ''ǨÏ$^ŒÜ«∞O ÉèÏ=Éèíi`«"≥∞ÿ#ѨC_»∞ <À~°∞ =∂\Ï¡_∞» `«∞Ok. —— ǨÏ$^ŒÜ∞« O ÉèÏ= |O^è∞Œ ~°"∞≥ #ÿ ѨÙ_∞» ? ǨÏã¨OÎ ‰õÄ_» ѨxKÕã¨∞ÎOk.

76

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

=∞#efl Hõ~å‡K«~} ° ‰õΩ ѨÙiH˘ÖËÊq ÉèÏ"åÖË HÍ|\˜,ì =∞#ã¨∞û#∞ J`«∞º#fl`« ÉèÏ"åÅ`À xOѨÙHÀO_ç. „Ѩu ~ÀE "å\˜x QÆ∂iÛ q#O_ç. „Ѩu <≥Å "å\˜x QÆ∂iÛ PÖ’zã¨∂Î LO_»O_ç. JѨ[Ü«∂Å#∞ ÅHõ∆ º ÃÑ@ìHõO_ç. Jq HõÅQÆ@O z„`«=∂? rq`åxH˜ JÅOHÍ~°„áêÜ«∂Å∞ Hõ^• Jq? Jq ÖËx rq`«"≥∞O`« =∞O^ŒH˘_çQÍ LO@∞Ok. D áÈ~å@ÖË rq`åxH˜ ™êfi~°ã¨ºq∞KÕÛq. J"Õ rq`« ™œ~°ÉèÏÅ∞ HÍ|\˜ì, D á⁄~°áê@¡#∞ áÈ~å\ÏÅ#∞ ÅHõ∆ º ÃÑ@ì=^Œ∞Ì. P=Ù Jã¨`«º =∂_»^Œ∞. x["Õ∞, HÍx Jk ZѨÊ\˜H© P"Õ. =∂#=Ù_»∞ HÍ*ÏÅ^Œ∞.HÍ|\˜ì JѨ[Ü«∂ÅKÕ x~°∞`åûǨÏ"≥ÚO^ŒHõO_ç. ÖHõ∆ ºã≤kúÔH· "Õ~Ú™ê~°∞¡ áÈ~å_»O_ç. "Õ ~ Ú™ê~° ∂ ¡ F@q∞ „áêÑ≤ Î ¿ ãÎ , WOHÀ™êi =∞m¡ „Ѩܫ∞uflOK«O_ç.

Jxfl\˜Ö’ ^≥·"åxfl K«∂_»@"Õ∞ P^Œ~°≈O. HÍx JOxflO\˜Ö’ K«∂_»*ÏÅHõáÈ`Õ g∞‰õΩ J`«ºO`« „Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=ÙÖ’ "≥Ú^Œ@ K«∂_»O_ç. P `«~åfi`« =∞~˘Hõ ^•xÖ’, `« ~ ° ∞ "å`« WOH˘Hõ ^•xÖ’† WÖÏ „Hõ = ∞ "åºÑ≤ Î x á⁄OkOѨ=K«∞Û. P`«‡‰õΩ rq`« Ѩiq∞u ÖË^∞Œ . ^•x rq`«O J#O`«O. HÍ|\˜ì HÍÅO KåÅ^Œx cèuÅ¡Hõ ™ê=HÍâ◊OQÍ ™ê^èŒ# ™êyOK«O_ç. HÍ~°ºã≤kú KÕ‰õÄ~°∞`«∞Ok. XHõ ÉèÏ"åxfl ã‘fiHõiOK«O_ç. ^•<Õfl g∞ rq`« ã¨~°fiã¨fiOQÍ KÕã¨∞HÀO_ç. ^•<Õfl =∞##O KÕÜ«∞O_ç. ^•xfl QÆ∞iOKÕ HõÅÅ∞QÆ#O_ç. ^•xÖ’<Õ Ñ¨~°=â◊√Öˇ· rqOK«O_ç.

P^Œ~å≈xfl JO\˜ÃÑ@∞ìH˘x LO_»∞

77

g∞ "≥∞^Œ_»∞, HõO_»~åÅ∞, #~åÅ∞, â◊s~°OÖ’x „ѨuÉèÏQÆO ‰õÄ_® P ÉèÏ=O`À `«#‡Ü«∞O HÍ"åe. W^Õ HÍ~°ºã≤kHú ˜ ^•i.

D q^è•#"Õ∞ JÖ∫H˜Hõ QÆ∞}Ï_è∞» ºÖˇ#· P^蕺u‡Hõ =∞Ǩ`«∞‡Å#∞ „Ѩ É è í q OѨ KÕ ã ≤ O k. ™ê^è Œ # ‰õ Ω Ѩ Ó #∞HÀx "å~° O `å =^Œ~∞° É’`«∞Å∞.

'PK«~°}™ê÷~Ú— ÅHõ∆ ºf„=`«ÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç LOk. =∞# rq`åÖ’¡H˜ ÅHõ∆ ºO ѨÓiÎQÍ K˘K«∞ÛH˘xáÈ~Ú LO_®e. =∞# rq`«OÖ’ x`«ºO x~°fiǨÏOK«=Åã≤# ^èŒ~å‡Å#∞ QÆ∂iÛ =∞#O qKå~°}KÕã∂¨ Î ‰õÄ~°∞Û<åfl ÖËHõ PK«~} ° Ö’ ÃÑ_»∞`«∞<åfl D ÅHõ∆ ºO =∂„`«O =∞# ^Œ$+≤ìѨ^äŒOÖ’ LO_çf~åe. D ÅHõ∆ ºH˜~°}ÏÅ∞ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ QÍx, Ѩ~ÀHõ∆OQÍ QÍx =∞# rq`«OÖ’ „Ѩãi¨ Oz ^•xfl HÍOu=∞O`«O K≥Ü∂« ºe. =∞#‰õΩ `≥eÜ«∞HõQÍx, `≥eã≤QÍx Kտ㠄Ѩu Ѩh D ÅHõ∆ º H˜~°} „Ѩ™ê~°[#º HÍOuÖ’<Õ x~°fiiÎOK«|_®e. „Ѩu =ã¨∞Î=Ù nx HÍOuÖ’<Õ #Ü«∞#QÀK«~O° HÍ"åe, Ѩi=~°#Î O HÍ"åe. =∞# ÅH∆ͺxfl|>Ëì =∞# ѨÙ~ÀQÆu. D ÅHõ∆ ºOÖ’ L#fl â◊Hˆ Î =∞#Å#∞ JÅ=ÚH˘x LOk. =∞# ã¨∞Y^Œ∞óMÏÖ’¡, =∞# L`«Î=∞-JÅÊ HÍ~åºÖ’¡, =∞# QÆ∞}QÆ}ÏÖ’¡ D ÅHõ∆ º â◊Hˆ Î „ѨH\õ H© $õ `«=∞ø`«∂ LO@∞Ok.

78

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

UHÍ„QÆ`åâ◊H˜Î =∞#∞+¨µºÅ‰õΩ [O`«∞=ÙʼnõΩ „Ѩ^•è #"≥∞#ÿ Éè^Ë OŒ "åi =∞^躌 L#fl UHÍ„QÆ`« â◊HÖΘ ’x Éè^Ë "Œ ∞Õ . U HÍ~°º~°OQÆOÖ’<≥<· å 㨈~ HõeˆQ q[Ü«∞O `«`«Êùe`«"Õ∞. „Ѩu XHõ¯iH˜ UHÍ„QÆ`« QÆ∞iOz HÍ™ÈΉõÄ™ÈÎ `≥e¿ã LO@∞Ok. ^•x Ѷ¨e`åÅ#∞ x`«ºO =∞#O K«∂ã¨∞Î<Õ L<åflO. z„`«ÖËY#O, ã¨Ow`«O W`åºk Åe`« Hõà◊ÅÖ’ ã¨=Úáêi˚Oz# Q˘Ñ¨Ê ™ê^èŒ#Å∞ UHÍ„QÆ`åâ◊H˜Î Ѷ¨e`åÖË. [O`«∞=Ù‰õΩ J`«ºÅÊ UHÍ„QÆ`åâ◊H˜Î =∂„`«"Õ∞ LO@∞Ok. [O`«∞=ÙʼnõΩ tHõ∆}xzÛ =∞zÛHõ KÕ ã ¨ ∞ H˘<Õ " åiH˜ , `å=Ú "å\˜ H ˜ UO K≥ á êÊ~À Jq =∞izáÈ`«∂ LO_»@O ã¨∞qk`«"Õ∞. P [O`«∞=Ù `«# =∞#∞ã¨∞û#∞ XˆH q+¨Ü«∞O ÃÑ· KåÅ¿ãѨ٠ˆHO„nHõiOK«ÖË^Œ∞.

WHõ¯_Õ =∞x+≤H© [O`«∞=ÙH© L#fl `Õ_® – =∞x+≤ JkèHõ UHÍ„QÆ`å â◊H˜Îx ã¨O`«iOK«∞H˘#fl"å_»∞. UHÍ„QÆ`åâ◊H˜ÎÖ’x `å~° ` « = ∞º"Õ ∞ =∞x+≤ H © =∞x+≤ H © ‰õ Ä _® =º`庙êxfl HõeÊã¨∞OÎ k. J@ì_∞» QÆ∞ =ºH˜xÎ J`«ºkè‰Ωõ x`À áÈeÛ K«∂_»O_ç. "åo¡^ŒÌiÖ’ HÍ#=KÕÛ =º`åºã¨O "åiÖ’x UHÍ„QÆ`åâ◊H˜Î Ѩi=∂}OÖ’x =º`åºã¨"Õ∞.

H˘xfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ „Ѩu =ºH˜Î =∞#ã¨∞û UHÍ„QÆ`#« ∞ ã¨O`«iOK«∞H˘O@∞Ok. =∞#O „¿Ñq∞OKÕ =ã¨∞Î=ÙÅÃÑ· =∞# ^Œ$+≤ìx ˆHO„nHõi™êÎO, =∞# =∞#ã¨∞û UHÍ„QÆO KÕ¿ã

UHÍ„QÆ`åâ◊H˜Î

79

=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ =∞#O „¿Ñq∞™êÎO. `«# JÖÏ¡~°∞ =Ú^Œ∞Ì a_»¤_ç =ÚMÏ~°qO^•xfl „¿Ñq∞OK«x =∂`«$=¸iÎ LO@∞O^•?

P a_» ¤ _ ç =ÚYO P"≥ ∞ ‰õ Ω „Ѩ Ñ ¨ O K« O Ö’<Õ J`« º O`« ã¨∞O^Œ~°"≥∞ÿ#k. `«# =∞#ã¨∞û#∞ ^•xÃÑ· ˆHO„nHõiã¨∞ÎOk Hõ#∞ˆH ^•xx P"≥∞ „¿Ñq∞ã¨∞ÎOk. „Ѩu =ºH©Î `«# =∞#ã¨∞û#∞ J^Õ =ÚYOÃÑ· ˆHO„nHõ$`«O KÕ¿ãÎ, „Ѩu =ºH©Î ^•xx „¿Ñq∞™êÎ_∞» . ã¨~∞° fiʼnõÄ Jk J`«ºO`« ã¨∞O^Œ~"° ∞≥ #ÿ =ÚYOQÍ q~ålÅ∞¡`«∞Ok. =∞#O „¿Ñq∞OKÕ =ã¨∞Î=ÙÅÃÑ· =∞# =∞#ã¨∞ûÅ#∞ UHÍ„QÆO KÕ™êÎO. J@∞=O\˜ UHÍ„QÆ`«ÅÖ’ Z^Œ∞~°ÜÕ∞º z‰õΩ¯ =∞#O =∞#ã¨∞û#∞ xÜ«∞O„uOK« ÖËHõáÈ=_»"Õ∞† J^Õ =∞#Å#∞ xÜ«∞O„uã¨∞OÎ k. =∞#‰õΩ ÉÏǨϺOÖ’x ^Õ^À =∞# =∞#ã¨∞û#∞ PHõi¬Oz, =∞#ã¨∞û#∞ ^•xѨ@¡ WK«Û =zÛ#O`« ¿ãѨ٠Ѩ\ ˜ì LOK«∞`«∞Ok. =∞#O ã¨∞„âß=º ~åQÍÅ∞ qO\ÏO ÖËHõ XHõ JO^Œ"≥∞ÿ# z`«Î~°∞=Ù#∞ uÅH˜™êÎO, ã¨`«fi~°O Jk =∞#ã¨∞û#∞ PHõ\ ˜ì"Õã¨∞ÎOk! =∞#ã¨∞û#∞ ^•#∞flO_ç =∞~°ÅÛÖËO. g∞‰õΩ W+¨ì"≥∞ÿ# JOâ◊OÃÑ· <Õ#∞ „Ѩã¨Oy¿ãÎ, g∞ =∞#ã¨∞û <å „Ñ¨ã¨OQÆOÖ’ b#"≥∞ÿáÈ`«∞Ok. g∞ „Ѩ"Õ∞Ü«∞O ÖËHõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H© g∞#∞O_ç g∞ =∞#ã¨∞û#∞ ÖÏy"Õã≤ <å „Ñ¨ãO¨ QÍOâ◊OÃÑ· xÅ∞ѨQÅÆ #∞. P suÖ’ =∞# „Ѩ"∞Õ Ü«∞O`À xq∞`«ÎO ÖˉõΩO_®<Õ =∞# ™ê=^è•#`« Hõ@∞ì=_ç =∞# =∞#ã¨∞ûÅ∞ qq^èŒ q+¨Ü«∂ÅÃÑ· UHÍ„QÆO K≥O^Œ∞`å~Ú. D q+¨Ü«∞OÖ’ =∞#O xã¨ûǨÜ«ÚÅ"Õ∞.

80

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

WѨC_»∞ `«Öˇ`ÕÎ „Ѩâ◊fl D UHÍ„QÆ ` « # ∞ =$kú Ñ ¨ ~ ° z =∞#O ^•xH˜ Ü«∞[=∂#∞ÅO HÍQÆÅ=∂? Ü≥ ∂ QÆ ∞ Å∞ 'J=Ù#∞— Jx JO\Ï~° ∞ . =∞# =∞#ã¨∞ûÅ#∞ ѨiѨÓ~°O‚ QÍ xÜ«∞O„uOK«=K«∞Û Jx JO\Ï~°∞ Ü≥∂QÆ∞Å∞. <≥·uHõѨ~°OQÍ K«∂ã≤#ѨC_»∞ UHÍ„QÆ`åâ◊H˜Î ѨÙ~ÀQÆuÖ’ XHõ JáêÜ«∞O "å\˜Å¡=K«∞Û. XHõ =ã¨∞Î=ÙÃÑ· =∞#ã¨∞û#∞ UHÍ„QÆO KÕã≤, WKåÛ#∞™ê~°O =∞#ã¨∞û#∞ ^•x#∞O_ç q_»nÜ«∞ÖËHõ áÈ=_»"∞Õ P JáêÜ«∞O. D Ѩiã≤u÷ ZO`À Ü«∂`«#‰õΩ QÆ∞iKÕã∞¨ OÎ k. ^•^•Ñ¨Ù =∞# HõëêìÅxflO\˜H© ¿ÇÏ`«∞=Ù =∞#Ö’ xã¨ûOQÆ`«fiO Ö’Ñ≤OK«_»"Õ∞. Hõ#∞Hõ xã¨ûOQÆ`«fiO`À ‰õÄ_ç# UHÍ„QÆ`«#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ"åe. =∞# =∞#ã¨∞û#∞ XHõ q+¨Ü«∞OÃÑ· ѨiѨÓ~°‚OQÍ J#∞~°HõÎ`«#∞ Hõey LO_»@"Õ∞ HÍHõ, Hõ∆}=∂„`å# ^•#∞flO_ç q_ç=_»KãÕ ≤ =∞~À q+¨Ü∞« OÃÑ· xÅ∞ѨQÅÆ QÆ_O» <Õ~åfie.

D Ô~O\˜x Hõeã≤Hõ@∞ìQÍ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ=_»O ã¨∞~°H˜∆`«O. „Hõ=∂#∞QÆ∞}OQÍ =∞#ã¨∞û#∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞ H˘<Õ q^è•#O W^Õ. q^Œº Ü≥ÚHõ¯ ™ê~åOâ◊O - =∞#ã¨∞û#∞ UHÍ„QÆO KÕÜ«∞_»"Õ∞ QÍx q+¨Ü«∂OâßÅ#∞ „áÈQÆ∞KÕã¨∞HÀ=_»O HÍ^Œ∞. =∞m¡ <Õ # ∞ q^•ºÉè Ï ºã¨ O KÕ Ü « ∞ =Åã≤ = ¿ãÎ , <Õ # ∞ q+¨Ü∂« OâßÅ#∞ J^躌 Ü«∞#O K≥Ü∞« º#∞† <Õ#∞ UHÍ„QÆ`å â◊HhΘ xã¨ûOQÆ`åfihfl ÃÑOá⁄OkOK«∞H˘O\Ï#∞. Ñ≤^ÑŒ ¨ XHõ ѨiѨÓ~°‚

UHÍ„QÆ`åâ◊H˜Î

81

™ê^è Œ # O`À q+¨ Ü « ∂ OâßÅ#∞ WK« Û "Õ ∞ ~° ‰ õ Ω ¿ãHõiOK«∞H˘O\Ï#∞. Ñ≤ÅÅ¡ Ö’ UHÍ„QÆ`åâ◊HhΘ xã¨ûOQÆ`åfihfl UHõHÍÅOÖ’ ÃÑOá⁄OkOѨ K≥Ü«∂ºe. Ö’HõOÖ’ =∞#‰õΩ ÅaèOKÕ *Ï˝#=∞O`å z`«Î UHÍ„QÆ`« =Å¡ Hõey# *Ï˝#"Õ∞. „Ѩܫ∞uflOKÕ Ñ¨^Œúux `≥Å∞ã¨∞‰õΩO>Ë, ™ê^èŒ<åq^è•<åxfl „QÆÇ≤Ï¿ãÎ, Ö’HõO `«# ~°Ç¨Ï™êºÅ#∞ "≥Å¡_çOK«_®xH˜ ã≤^ŒúOQÍ LOk. WÖÏO\˜ ™ê^è Œ # ‰õ Ω HÍ=e㨠# â◊ H ˜ Î ™ê=∞~å÷ º Å∞ UHÍ„QÆ ` « = Å¡ HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. =∞x+≤ ã¨OHõÅÊâ◊H˜ÎH˜ Ѩiq∞u ÖË^Œ∞. =∞#ã¨∞ ZO`«QÍ UHÍ„QÆ`« K≥O^Œ∞`«∂ LO@∞O^À P "Õ∞~°‰õΩ q+¨Ü«∞ ѨijÅ<å â◊H˜Î HõÅ∞QÆ∞`«∂ LO@∞Ok. W^Õ ~°Ç¨Ï㨺O. =∞#ã¨∞û#∞ tHõ∆} Ѩ~°K«_»O âßfiã≤OK«_»O`À P~°OÉèí=∞ø`«∞Ok. xÜ«∞=∂#∞™ê~° âßfi㨄H˜Ü«∞ ^ÕǨxfl ™ê=∞~° ã ¨ º ã≤ ÷ u Ö’ LOK« ∞ `« ∞ Ok. Ñ≤ ^ Œ Ñ ¨ =∞#㨠∞ û#∞ KÕ ~ ° ∞ HÀ=_» O 㨠∞ ÅÉè í = ∞=Ù`« ∞ Ok. âßfi㨠„ H˜ Ü « ∞ #∞ JÉèíºã≤OK«_»OÖ’ "≥Ú^Œ@ `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤Ok Pã¨#O ÖËHõ ÉèíOy=∞. XHõ =ºH˜Î J<åÜ«∂ã¨OQÍ ‰õÄ~°∞Û<Õ ÉèíOy=∞ÜÕ∞ J`«_Hç ˜ Ü«ÚHõ"Î ∞≥ #ÿ Pã¨#O. "≥<fl≥ =ÚHõ#∞ ¿ãfiK«ÛQù Í LOKåe, ^ÕǨÏÉèÏ~åxfl „ѨHõ¯ >ˇ=ÚHõÅ∞ =Ç≤ÏOKåe. U LáêÜ«∂Å ^•fi~å =∞#ã¨∞û#∞ xÜ«∞O„uOK«_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOK«~å^Œ∞† P=â◊ºHõ"≥∞ÿ#k ã¨Ç¨Ï[OQÍ âßfiã≤OK«_»O =∂„`«"Õ∞.

82

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

ã¨=∞`åÉèÏ=##∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ #∞=Ùfi Z=fiiÃÑ·<å *ÏeѨ_»‰õΩ. JO^Œ~°∂, h`À ã¨=∂#∞Åx ÉèÏqOK«∞. hÖ’x Jã¨=∂#^Œ$+≤xì x~°∂‡eOK«∞. =∞#=∞O^Œ~°O ã¨=∂#∞Å"Õ∞. HÍ|\˜ì '' <Õ#∞ =∞Oz"å_çx, #∞=Ùfi K≥_»¤"å_çq. x#∞fl <Õ#∞ =∂~°Û_®xH˜ „Ѩܫ∞`«flO KÕã¨∞Î<åfl#∞—— Jx J#∞HÀ~å^Œ∞. ã¨=∂#`«fiO J#flk =ÚHõÎr=ÙÅ ÅHõ∆}O. áêáê`«∞‡Å∞ =∂„`«"Õ∞ W`«~°∞Ö’ áêáêxfl K«∂™êÎ~°∞. =∂#=Ùx HÍHõ, Dâ◊fi~°∞}Ë‚ K«∂_»∞. =∞# ã¨fi~åæxfl =∞#"Õ∞ xi‡OK«∞H˘O\ÏO. #~°HõOÖ’ ‰õÄ_» ã¨fi~åæxfl xi‡OK«∞HÀ=K«∞Û. áêáê`«∞‡Å∞ #~°HõOÖ’<Õ LO\Ï~°∞. "åix =∞# K«∞@∂ì L#fl@∞¡ K«∂¿ãÎ =∞#O‰õÄ_» #~°HõOÖ’ L#fl>Ë¡. =∞#O K« ^ Œ ∞ =ÙH˘x f~åe. D ~ÀAÖ’¡ „Ѩ*Ï™êfi=∞º=∞x, ã¨=∂#`«fi=∞x JO@∞<åfl~°∞. JO^Œi`À `å#∞ 㨠= ∂#∞_Õ Jx ™ê=∂#º=∂#=Ù_» ∞ ZÖÏ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ_»∞? J`«QÍ_ç "≥∞^Œ_»∞ |Å"≥∞ÿOkQÍ LO_®e.

Jã¨OQÆ`åÖˇ·# ÉèÏ"åÖËg ÖˉõΩO_® ã¨Ê+¨ìOQÍ PÖ’zOKÕ =∞#ã¨∞ûO_®e. `«# =∞#ã¨∞ûg∞^Œ `å=∞~°`«OѨ~°QÍ ÃÑiyáÈ~Ú# =¸_è»qâßfi™êÅ#∞ `˘ÅyOK«∞H˘O@∂, `«# JO`«~°OQÆOÖ’x ã¨`åºxfl J`«_»∞ ^Œi≈OK« QÆÅQÍe.

ã¨=∞`åÉèÏ=##∞ ÃÑOá⁄OkOK«∞HÀ

83

JѨC_»`«_»∞ ã¨=∞ã¨Î ѨiѨÓ~°‚`«fiO, ã¨HõÅ â◊‰õΩÎÅ∂ `«#Ö’<Õ L<åflÜ«∞x, Wq `«#‰õΩ W`«~°∞Å∞ W=fi=Åã≤#q HÍ=x `≥Å∞ã¨∞H˘O\Ï_»∞. J`«_çH˜ D q+¨Ü«∞O ~°∂_èç J~Ú# `«~°∞"å`« J`«_»∞ ã¨fi`«O„`«∞_»=Ù`å_»∞. ã¨=∂#`åfixfl á⁄O^Œ∞`å_»∞. `«# =∂kˆ~ „Ѩu=ºH©Î `«#`À ã¨=∂#OQÍ Ñ¨iѨÓ~°‚`«fiO QÆÅ"å_Õ Jx, JO^Œ∞=Å¡ `«# ™È^Œ~°∞Å g∞^Œ `å#∞ âßs~°HOõ QÍ QÍx, =∂#ã≤HOõ QÍ QÍx, <≥u· HõOQÍ QÍx PkèHõº`«#∞ K«∂Ѩ‰õÄ_»^Œx ‰õÄ_® „QÆÇ≤Ï™êÎ_»∞. `«#HõO>ˡ `«‰õΩ¯= =ºH˜Î L<åfl_»<Õ ÉèÏ"åxfl J`«_»∞ q_çzÃÑ_»`å_»∞.

JѨC_»∞ =∂„`«"∞Õ J`«_∞» ã¨=∞`«#∞ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_=» K«∞Û.

84

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

¿ãfiK«ÛùQÍ LO_»∞ W`«~° â◊s~åÅ∞ hqQÍ<Õ ÉèÏqOK«_»O <Õ~°∞ÛHÀ† =∞# JO^Œ~°O XHõ¯>Ë Jx „QÆÇ≤ÏOK«∞. J#~å÷Öˇ·# W`«~° q+¨Ü«∂Å #xfl\˜x `Àã≤"≥~Úº. =∞Ozq HÍx=Ùfi, K≥_»∞q HÍx=Ùfi – h Hõ~°‡Å#∞ Hõ<≥fluÎ J~Ú<å K«∂_»É’‰õΩ, "å\˜x 㨠‡ iOK« < Õ ã¨ ‡ iOK« ‰ õ Ω . J~Ú#^Õ ^ À J~ÚOk – =¸_è»qâßfi™êÅ#∞ q_»<å_»∞. =∞$`«∞º=ÚYOÖ’<≥·<å 㨈~ ^Ò~°ƒÖϺxH˜ Jnè#∞_»=Ù HÍÉ’‰õΩ. ѨâßÛ`åÎÑѨ _¨ ‰» Ωõ , J~ÚáÈ~Ú# HÍ~åºÅ#∞ QÆ∞iOz `« Å áÈ㨠∂ Î LO_» ‰ õ Ω † h 㨠` å¯~åºÅ#∞ 㨠‡ iOK« ∞ ‰õ Ω . q=Ú‰õΩÎ_»=ÙQÍ LO_»∞. ^Œ∞~°ƒÅ∞Å∞, ÉèíÜ«∞„QÆã¨∞÷Å∞, JA˝Å∞ – gÔ ~ #fl_» ∂ P`« ‡ #∞ á⁄O^Œ Ö Ë ~ ° ∞ . Hõ ~ ° ‡ Ѷ ¨ Å O Hõ e y f~°∞`«∞Ok. h=Ù ^•xx J_»∞¤HÀÖË=Ù. ^•xH˜ Jaè=ÚY∞_»"≥· LO_»∞. HÍx KÕã#≤ áêáê<Õfl =∞àÏ¡ KÕÜ∞« ‰õΩO_® *Ï„QÆ`ÑΫ _¨ ∞» . ã¨`«¯~°‡Ñ¶¨Å"≥∞ÿ<å, ^Œ∞+¨¯~°‡Ñ¶¨Å"≥∞ÿ<å ã¨=∞ã¨Î Hõ~°‡Ñ¶¨Å ÉèÏ~åxfl Éè í Q Æ = O`« ∞ _ç g∞^Œ LOK« ∞ . ^Œ ∞ +¨ ¯ ~° ‡ Å#∞ =∂„`« " Õ ∞ ÉèíQÆ=O`«∞_çH˜ ã¨=∞iÊOz ã¨`«¯~°‡Å#∞ #∞=Ùfi LOK«∞HÀ=^Œ∞Ì. Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# `«=∞ 'JǨÏO—ÉèÏ=O`À „Ѩܫ∞uflOK«_®xfl =∂#∞H˘#fl "åiˆH ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ `À_»Ê_»`å_»∞. xã¨ûOQÆ`åfixfl #∞=Ùfi JÅ=~°K∞« H˘#flѨC_»∞ hH˜OHõ ѨÙ}º=¸ ÖË^Œ∞, áêѨ=Ú ÖË^Œ∞. '=∞Oz— 'K≥_»∞— J<Õ `å~°`«=∂ºxfl HõeyOKÕk ™êfi~°÷Ѩ~°`«fi"Õ∞. D qâ◊fiOÖ’

¿ãfiK«ÛùQÍ LO_»∞

85

^ÕxÔH·<å 㨈~ h JO`«@ #∞=Ùfi Ö’|_ç`Õ<Õ `«Ñ¨Ê... Jk x#∞fl „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. =∂#=Ù_ç P`«‡ q"ÕHõÇ‘Ï#"≥∞ÿ ™êfi`«O„`åºxfl HÀÖ’Ê`Õ<Õ `«Ñʨ , J`«_ç P`«‡ÃÑ· U â◊HΩ „ѨÉÏè =O K«∂ѨÖ^Ë ∞Œ . D q+¨Ü∞« O ^Œ∞„~åæÇϨ º"≥∞<ÿ å HÍÅ„Hõ=∞OÖ’ #∞=Ùfi `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï=Ù. HÍ|\˜ì #∞=Ùfi xã¨ûOQÆ`«fiOKÕ ^Õx „ѨÉèÏ"åhfl h g∞kH˜ ~åx=fi‰õΩO_® [~ÚOz"Õ~Ú. <Õ#∞ J#∞=∞u¿ãÎ QÍx <åg∞^Œ „ѨÉèÏ=O K«∂¿Ñ JkèHÍ~°O ^ÕxH© ÖË^xŒ K≥Ñʨ @O ã¨∞ÅÉè"í ∞Õ . ÉÏǨϺ„ѨÑO¨ K«O `«# g∞^Œ K«∂¿Ñ „ѨÉèÏ"åÅKÕ ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ∞ á⁄O^Œx =ºH˜Î... ^Õxx QÍx x[OQÍ `«# g∞^Œ „ѨÉèÏ=O K«∂Ѩx=fix =ºH˜Î Ü«∞^ä•~°÷ ÅHõ∆}"Õ∞q∞\˜? J^Œ$+¨ì ^Œ∞~°^Œ$ëêìÅKÕ =∞#ã¨∞û =∂~°‰õΩO_® LO_»"Õ∞ J`«_ç ÅHõ∆}O. Jxfl Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’#∞ J`«_»∞ XˆH q^èŒOQÍ LO\Ï_»∞. =∞#O P J^Œ ∞ ƒù ` « 㨠= ∞`åfixfl, JÉè Ë ^ •xfl JO^Œ∞H˘#flѨC_»∞ áêѨ=∞x, J#~å÷xH˜ HÍ~°}ÏÅx WѨC_»∞ J#∞H˘O@∞#fl "å\˜x K«∂ã≤ #=ÙfiH˘O\ÏO. "Õ^•O`«OÖ’ nxˆH "≥∂Hõ∆=∞x ¿Ñ~°∞. D ã¨=∞`«fiO, JÉèË^ŒO =iúÅ¡@"Õ∞ P "≥∂H∆Íxfl ã¨g∞Ñ≤ã¨∞Î<åfl =∞#_®xH˜ QÆ∞~°∞Î. ã¨∞Y-^Œ∞óMÏÅÖ’ ã¨=∞`«fiO LO_®e. [Ü«∞-JѨ[Ü«∂ÅÖ’ ã¨=∞`«fiO LO_®e.

JÖÏO\˜ =∞#ã¨∞û "≥∂H∆Íxfl ã¨g∞Ñ≤ã∞¨ #Î fl ^Œ# ^ŒQ∞Æ `«∞Ok. J#∞‰õΩ#fl "≥O@<Õ WO„kÜ«∂Å`À =∞#ã¨∞û#∞ HõÅáêe† JÖψQ =∞#ã¨∞û#∞ "å\˜#∞O_ç q_»nÜ«∞ QÆÅQÍe.

86

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

WÖÏO\˜ ™ê=∞~°÷ºO L#fl =ºH˜ÎˆH „Ѩ`åºÇ¨~°O ã≤kúã¨∞ÎOk. „Ѩ`åºÇ¨~°=∞O>Ë =∞#â◊≈‰õΩÎÅ#∞ „áÈQÆ∞ KÕã¨∞HÀ=@O, ÉÏǨϺOQÍ =iÎOKÕ =∞<À"åºáê~åÅ#∞ JiHõ@ì@O. =∞#ã¨∞û#∞ WO„kÜ«∞^•ã¨ºO #∞O_ç q=ÚHõÎO KÕÜ«∞@O Jx J~°÷O. WÖÏ KÕã≤#ѨC_Õ =∞#‰õΩ x["≥∞ÿ# ™œjźO U~°Ê_»∞`«∞Ok. JѨC_Õ =∞#O ¿ãfiK«Ûù‰õΩ KÕ~°∞= J=Ù`åO. JO`«=~°‰õÄ ˆH=ÅO [_»„áêÜ«∞ Ü«∞O„`åÅ"Õ∞. q"Õ H ˜ ™êfi`« O „`åºxfl HÀ~° ` å_» ∞ . WO„kÜ« ∞ q+¨Ü∂« Åhfl x™êû~åÅx J`«_∞» QÆ∞iΙêÎ_∞» . ã¨∞Y^Œ∞óMÏʼnõΩ JO`«∞ÖË^Œx `≥Å∞ã¨∞H˘O\Ï_»∞. ZO^Œ~°∞ ^èŒx‰õΩÅ∞ „H˘`«Î „H˘`«Î ã¨∞MÏÅ∞ HÍ"åÅx `«Ç¨Ï`«Ç¨ÏÖÏ_»∞`«∞<åfl~°∞? WѨC_»∞ L#fl 㨠∞ MÏÅhfl áê`« Ñ ¨ _ ç á ÈÜ« ∂ ~Ú. HÍ|\˜ ì "åiH˜ „H˘`«Î~°Hõ"≥∞ÿ# ã¨∞MÏÅ∞ HÍ"åe. Hõ∆}HÍÅѨ٠#~åÅ `«$Ñ≤ÎÔH· „Ѩu ~ÀA "åÔ~<≥flxfl Ñ≤zÛ =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ Hõ#∞Q˘O@∞<åfl~À?

P `«$Ñ≤Î Hõey# "≥O@<Õ ^•xH˜ qѨs`« Ѷ¨ÅO‰õÄ_» ZÖÏ HõÅ∞QÆ∞`ÀO^À g∞~°∞ K«∂_»@O ÖË^•? „Ѩ[ÅÖ’ JkèHõ ã¨OMϺ‰õΩÅ∞ Q˘„Ô~Å=∞O^Œ =O\˜"å~°∞. =ÚO^Œ∞áÈ`«∞#fl Q˘„Ô~ QÀuÖ’ Ѩ_ç`Õ, "≥#∞Hõ =ã¨∞Î#fl Q˘„Ô~Å∞ ‰õÄ_® P QÀuÖ’ˆH ^Œ∂‰õΩ`å~Ú. "å\˜ "≥∞_»Å∞ q~°∞QÆ∞`å~Ú. J^Õq^èŒOQÍ ã¨OѶ¨∞OÖ’x XHõ ÃÑ^ŒÌ, U Ѩx KÕ™êÎ_À P Ѩx<Õ `«H˜¯# "å~°O`å QÆ∞_ç¤QÍ KÕ™êÎ~°∞. `å"Õ∞q∞ KÕã¨∞Î#fln "å~°∞ PÖ’zOK«~∞° . „áêѨOzHõ q+¨Ü∂« Å∞ J™ê~åÅx QÆ∞iÎOK«_O» „áê~°OaèOK«QÍ<Õ, `å=Ú =∂Ü«∞ KÕu P@ÉÁ=∞‡QÍ QÍx,

¿ãfiK«ÛùQÍ LO_»∞

87

=∂Ü«∂Hõ~°¬}ʼnõΩ Ö’|_çQÍx LO_»‰õÄ_»^Œ#fl ÉèÏ=O =∞x+≤H˜ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. =∂Ü«∞‰õΩ Ö’|_ç LO_»_»O ÉÏxã¨`fi« O. `«#QÆ∞iOz <åÅ∞QÆ∞ =∞Oz =∂@Å∞ qx#O`«<Õ =∞x+≤ ã¨O`À+≤™êÎ_»∞† Hõ@∞"≥·# =∂@Å∞ <åÅ∞QÆ∞ K≥qx Ѩ_»QÍ<Õ U_»= <å~°Oaè™êÎ_»∞. Ѩ>ˇì_»<åflxH˜ J`«_»∞ ÉÏxã¨.

H˘kÌáê\˜ QÍeH˜, QÆ∞_»¤‰õΩ J`«_»∞ ÉÏx㨆 ¿Ñ~°∞‰õΩ, „Ѩu+¨ª‰õΩ ÉÏxã¨. WÖÏ J`«_∞» ÉÏxã¨`fi« Ѩ٠HÀ~°Ö’¡ z‰õΩ¯H˘x L<åfl_»∞.

D ÉÏxã¨`fi« O J`«x k=º`åfixfl HõÑÊ≤ "ÕãO≤ k. =∂#=Ù_»x g∞~° ∞ ¿Ñ~˘¯<Õ k D ÉÏx㨠< Õ . D ÉÏx㨠` åfixfl QÆ∞iÎOz#ѨC_»∞ q=ÚH˜HÔÎ · f„= „ѨÜ∞« `«fl"≥Ú#~åÛÅ#fl HÀÔ~¯ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. xѨCHõ}˜Hõ#∞ <≥uÎg∞^Œ ÃÑ\˜ì#ѨC_»∞ ^•xx „`Àã≤"Ü Õ ∞« _®xÔH· =∞x+≤ ZO`« JÖÏ¡_áç È`å_À K«∂_»O_ç. =∂Ü«∞‰õΩ `å#∞ ÉÏxã¨QÍ L<åfl##fl x[O `≥Å∞ã¨∞H˘#fl =ºH˜Î ‰õÄ_® |O^èŒ q=ÚH˜ÎÔH· JO`«QÍ Ñ¨i`«Ñ≤™êÎ_»∞. q=ÚH˜Îx á⁄Ok# `«~°∞"å`« =∞x+≤ U =fiH˜Î`åfixfl J~Ú<å ã‘fiHõiOK«=K«∞Û#∞. JѨC_»∞ =∞#O <å@Hõ~O° QÆOÖ’ aK«ÛQÍx áê„`« ^èŒiOz# #@∞xÖÏQÍ LO\ÏO. g^èŒ∞Ö’¡ uiÃÑ"≥∞`ÕÎ aK«ÛQÍxH©, P #@∞xH© L#fl ÉèË^ŒO QÆ∂iÛ PÖ’zOK«O_ç? ã¨÷Å"≥ÚHõ>Ë HÍ=K«∞Û. ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∂ XHõ¯s`Õ HÍ=K«∞Û, HÍx x[OQÍ, ZO`« Éè^Ë =Œ ÚO^À K«∂_»O_ç! XHõxH˜ ^•i„^ŒºO q<À^ŒO J~Ú`Õ, Ô~O_»="åxH˜ ZO`À ^Œ∞óYO

88

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

HõeyOKÕk. D Éè^Ë •xH˜ HÍ~°}"Õ∞q∞\˜? XHõ_∞» ã¨fi`«O„`«∞_»∞, ~Ô O_À"å_»∞ Hõ@∞ì|_»"¤ å_»∞ (|^Œ∞_ú ∞» ). #@∞xH˜ `«# ^•i„^ŒºO ã¨`«ºO HÍ^Œh, `å#∞ #@# HÀã¨O P~ÀÑ≤OK«∞H˘#fl^Õ Jh `≥Å∞ã¨∞. Ô~O_À"åxHÀ Jk `«# x`«º^Œâı Jh, `«#‰õΩ W+¨ì=Ú<åfl ÖˉõΩ<åfl, ^•xfl J#∞ÉèíqOKÕ f~åÅh `≥Å∞ã¨∞. „ѨH$õ u ^è~Œ ‡° O WÖÏO\˜k. =∞# x[ã¨fiÉèÏ"åxfl „QÆÇÏ≤ OKÕ@O`« =~°‰Ωõ =∞#O aK«ÛQÍO„_»"∞Õ . „ѨH$õ uÖ’ „Ѩu^•xKÕ`å, W@∂ J@∂ `«#∞flÅ∞ uO@∂ LO_»=Åã≤O^Õ. ã¨$+≤Öì ’x „Ѩu^•xH© ^•ã¨ºO KÕÜ«∞=Åã≤O^Õ. ã¨Ç¨Ü«∞O HÀã¨O „áê‰õΩÖÏ_»∞`«∂ „ѨѨOK«=∞O`å u~°QÆ=Åã≤# "åà◊¡"Õ∞. J~Ú<å, ã¨Ç¨Ü«∞O =∂„`«O ZHõ¯_ç#∞O_ô ÅaèOK«^Œ∞. ÖËxáÈx "åi<≥=i<À HõeÊOK«∞H˘x, "åi ^ŒQ~æÆ ° "≥Ú~°ÃÑ@∞ìH˘O@∂ LO\ÏO. HÍx Jk x~°∞ѨÜ∂≥ QÆO. WOHÍ Jk Åaèã∞¨ OÎ ^Œ<Õ ¿Ñ~åâ◊ =^ŒÖH¡Ë ,õ U_»∞ã¨∂Î, ^Õ|iã¨∂Î<Õ LO\ÏO. WÖÏ XHõ [#‡ QÆ_»∞ã¨∞ÎOk† WOH˘Hõ\ ˜ =ã¨∞ÎOk† HÍx =∞m¡ "≥#∞Hõ\ ˜ P>Ë ™êQÆ∞`«∂ LO@∞Ok.

89

=ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆ∞! g∞Ö’ Z=Ô~·<å D âß„™êÎxfl `≥Å∞ã¨∞HÀ^Œe¿ãÎ, J`«#∞ r=# "åºáê~°O J<Õ HÍ~°º~°OQÆOÖ’H˜ ZO`« =∞<À xâ◊ÛÜ«∞O`À kQÆ∞`å_À, JO`«‰Ωõ q∞Oz# =∞<Àxâ◊ÛÜ«∞O`À nxH˜ ѨÓ#∞HÀ"åe.

D r=# áÈ~å\ÏxH˜ ZO`« „â◊^úŒ HÍ"åÖ’! ZO`« Hõ+Ñì¨ _¨ ®Ö’! `«O„_ç =∞~°}˜Oz<å, `«e¡, ÉèÏ~°º, z=iH˜ Ñ≤Å¡Å∞ ‰õÄ_® =∞~°}˜Oz<å D áÈ~å@O =∂#∞HÀ=\ÏxH˜ gÅ∞ÖË^Œ∞.

QÆ∞O_≥Å∞ ѨQÆ∞Å∞`«∞<åfl =∞#O HÍ~åºxfl x~°fiÇ≤ÏOKåeûO^Õ!

Jk `«Ñ¨Êxã¨i Jh, JÖÏ KÕÜ«∞@"Õ∞ ã¨Ô~·# Ѩ^Œú`«x =∞#O J#∞H˘O\ÏO Hõ^•!

D "åºáê~åÅxflO\ ˜ H õ < åfl Z‰õ Ω ¯= „â◊ ^ Œ ú Ü≥∂QÍÉèϺ™êxH˜ J=ã¨~°O. "åºáê~°OÖ’ KåÖÏ=∞Ok ~å}˜OѨ=K«∞Û. HÍx Ü≥∂QÆOÖ’ H˘O`«=∞O^Õ ~å}˜™êÎ~°∞.

ZO^Œ∞HõO>Ë, Ü≥∂QÍÉèϺã¨O KÕ¿ã =ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ âßs~°Hõ – =∂#ã≤Hõ x~å‡}ÏÅÃÑ· J`«x ã≤kú P^è•~°Ñ¨_ç LO@∞Ok. "åºáê~°OÖ’ JO`å ÅHõ∆Å∞ ã¨OáêkOK«ÖË~°∞. Ü≥∂QÆOÖ’ ‰õÄ_® JO`Õ. „Ѩu ™ê^茉õΩ_»∞ U"À H˘xfl "≥Å∞QÆ∞ ˆ~YÅ#∞ K«∂™êÎ_»∞. P "≥Å∞QÆ∞ˆ~Y, Ü≥∂QÆâߢã¨Î ã¨`åºxfl QÆ∂iÛ – Ü≥∂QÆã≤kúx ѨiѨÓ~°‚OQÍ ™êkèOz# "å~°∞<åfl~°#fl ^•xfl QÆ∂iÛ ^Œ$_è»qâßfiã¨O Hõeyã¨∞ÎOk.

90

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

KåÖÏ z#fl Ѩ<≥·<å, ã¨=ºOQÍKÕ¿ãÎ =∞Ǩ^Œ∞ƒù`« Ѷ¨ÖÏxflã¨∞ÎOk. HÍ|\˜ì „Ѩu"å_»∂ `å#∞ KÕ¿ãk z#flѨ<≥·<å, „â◊ ^ Œ ú ` À x~° fi Ç≤ Ï OKåe! ɡ ã ¨ Î " å_» ∞ Ãã· ` « O , `å#∞ P`«‡ã¨fi~°∂Ñ≤#x ÉèÏq¿ãÎ, `«# ɡã¨Î=$uÎÖ’ L`«Î=Ú_»∞QÍ J=Ù`å_»∞. q^•ºi÷ `å#∞ P`«‡~°∂Ñ≤#x ÉèÏq¿ãÎ KåÖÏ „âı+¨µª_≥·# q^•ºi÷ J=Ù`å_»∞. <åºÜ«∞"åk, `å#∞ P`«‡ÜÕ∞ Jx ÉèÏq¿ãÎ „âı+`ª¨ =« ∞ <åºÜ«∞"åk J=Ù`å_»∞. WÖψQ W`«~∞° Å∞ ‰õÄ_®. nè~°∞_»"≥· ™êyáÈ! Zxfl P@OHÍÅ∞ Z^Œ∞Ô~·<å "≥#∞Hõ‰õΩ `«QÆæ=^Œ∞Ì. D ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ`À D `«#∞=Ù Z<åflà◊√¡O@∞Ok? h‰õΩ =∂#=^ÕǨÏO ÅaèOz#O^Œ∞‰õΩ JO`«~å`«‡#∞ "Õ∞ÖÁ¯eÊ – ''<Õ#∞ ÉèíÜ«∞~åÇ≤Ï`«ºã≤úux á⁄O^•#∞—— –Jx K≥ÑC¨ !....`«~åfi`« D â◊s~°=Ú#flO`«=~°‰Ωõ D x~°ƒùÜ«∞ ã¨O^Õâßxfl W`«~°∞ʼnõΩ JOkã¨∂Î LO_»∞. '`«`«Î fi=∞ã≤— ''Jk (P ^≥·=O) h"Õ J~Ú L<åfl=Ù——. ÖË! "Õ∞Ö’¯! QÆ=∞ºO KÕˆ~=~°‰õΩ PQƉõΩ.

LuÎ+¨ª`«! *Ï„QÆ`«! „áêѨº=~åxflÉ’^èŒ`«!

91

"I

will drink the ocean" says the persevering soul, "at my will mountains will crumble up". Have that sort of energy, that sort of will, work hard, and you will reach the goal.

''<Õ#∞ ã¨=Ú„^•xfl PáÈã¨# Ѩ_»`å#∞——, ''<Õ#∞ ã¨OHõeÊ¿ãÎ H˘O_»ÖË Ñ≤O_ç J=Ù`å~Ú—— - Jx HÍ~° º â◊ ¥ ~° ∞ Å∞ JO\Ï~° ∞ . J@∞=O\˜ â◊ H ˜ Î , ã¨OHõÖÏÊÅ`À Jq„âßO`«OQÍ „â◊q∞Oz#ѨC_»∞ QÆ=∂ºxfl KÕif~°`å=Ù.

92

=ºH˜Î`«fi qHÍã¨O

Let him who has courage in his mind, love in his heart, come with me.

=∞#ã¨∞ûÖ’ ^è≥·~°ºO, ǨÏ$^ŒÜ«∞OÖ’ „¿Ñ=∞ L#fl"å~°∞ ##∞fl J#∞ã¨iOK«O_ç.