Sol Latino #61

1 sol61 julagosept tk:Layout 1 17/09/2012 2:58 ΜΜ Page 1

SOL

publicaciOn bimestral de la cOmunidad latinO-helenica διμΗνiaiO ενΤyΠο ΤΗΣ λΑΤινοελλΗνικΗΣ κοινOΤΗΤΑΣ

95

www.solatino.gr http //www.facebook.com/Solatino.gr https://twitter.com/solatino

LATINO -

UN PUNTO DE ENCUENTRO CULTURAL ENTRE GRECIA, AMERICA LATINA, ESPANA Y PORTUGAL

LETRAS REMINISCENCIAS HOMENAJES γράμματα

Aναμνήσεις φόροι τιμής El sombrero ‘pintao’ de Panamά

Τ.Θ. 77334, 175 10 Παλαιό Φάληρο, Aθήνα, Eλλάδα • Kωδικός: 6511 • Nο. 61 Atenas • Aθήνα • Ιούλιος-Αύγουστος-Σεπτέμβριος 2012

EMBAJADAS Y ASOCIACIONES PARTICIPANTES

ARGENTINA . BRASIL . CHILE - .

COLOMBIA . CUBA . ESPANA .

MEXICO . NICARAGUA . PANAMA. PERU . PORTUGAL . URUGUAY .

VENEZUELA . ABANICO . ASCLAYE .

ASOCIACION COLOMBO-HELENICA .

ASOCIACION ASPE .

INSTITUTO CERVANTES •

Recordando

a la gran dama Chavela Vargas

Αναπολώντας τη μεγάλη κυρία Τσαβέλα Βάργκας por Juanitalaquejica

El lenguaje de las nubes Η γλώσσα

των σύννεφων por Natalia Toledo

El tEatro

Es artE quE salva

Το θέατρο,

CARLOS FUENTES, ESCRITOR UNIVERSAL ένας παγκόςμιος ςυγγραφέας por Tarcisio Navarrete Montes de Oca

τέχνη

που σώζει por Marisa Bentancur

2-3 sol61t:Sol Latino 17/09/2012 12:38 ΜΜ Page 2

Una oportunidad de trabajo y crecimiento

SOL

LATINO

“Ingresé en Teleperformance hace dos años. Soy fotógrafo y diseñador gráfico. Me gusta trabajar en Teleperformance por su ambiente multicultural y porque esta empresa me ofrece la posibilidad de conocer a personas de diversos países con diferentes cualidades y potenciales. Además de ser un trabajo serio y estable, Teleperformance ofrece programas de capacitación para su personal y programas recreativos enfocados a las familias de sus trabajadores. En Teleperformance somos una familia de dos mil personas o más dispuestas a colaborar en todo momento; la comunidad latinoamericana de la empresa es muy unida y reina un ambiente en el que todos nos ayudamos a ser mejores y a crecer profesionalmente.

¡Ven a formar parte de nuestro equipo!

Rafael Antonio Villabona Agámez venezolano Agente de Comunicaciones

Trabajamos solo 8 horas al día, contamos con todas las prestaciones más bonos, hablamos nuestro idioma y tenemos la oportunidad de crecer en una compañía multinacional que cree en nosotros.

Teleperformance Hellas, una compañía miembro del líder global en la Administración de relaciones con el cliente, crea nuevos puestos de trabajo para personas que hablen español, portugués, francés, alemán, italiano e inglés.

Jornada completa o media jornada. Si estás interesado/a, comunícate al 210 94 03 383 o envía tu CV a hr@teleperformance.gr con el código APSL

¿Buscas trabajo?

Si lo que buscas es... utilizar el español como herramienta de trabajo salario mensual fijo (salario básico más beneficios legales) cobertura social completa (IKA) inducción y entrenamiento continuo un ambiente de trabajo placentero, agradable y moderno oportunidad de crecimiento profesional contacto y aprendizaje de nuevas tecnologías horario parcial (4 horas) o completo (8 horas)

¡Envíanos ya tu cv!

¡¡¡aquí lo obtendrás!!!

No dudes en ponerte en contacto con nosotros.

Si te interesa este puesto laboral y manejas un inglés básico, por favor envíanos tu CV (anotando el código– APSL) por correo a Teleperformance Hellas, Departamento de Recursos Humanos, 330 Avenida Thiseos, Kallithea, 176 75, o por fax al número 210-9403383, o por correo electrónico a hr@teleperformance.gr.

Para más información, llama al 210-9468186/ 9490500.

2-3 sol61t:Sol Latino 17/09/2012 12:38 ΜΜ Page 3

EDITORIAL

TAYTOTHTA Dirección-eDición ιδιοκτητPiA-εκδοτPiA

Adriana Martínez-Farsari

Tel: 210 9859682.

Dirección: PO Box 77334, 175 10 P. Fáliro, Atenas, Grecia e-mail: info @solatino.gr www.solatino.gr DirecTOrA De ArTe ArT DirecTOr

Valentina Villegas-nika cOnsejerA De eDUcAción συμβουλοσ εκΠAiδeYσHσ

Margarita Guerrero cOnsejerO De eDición συμβουλοσ εκδοσησ

juan camilo Martínez

cOrrecciOnes διοΡΘΩσεισ

Leonora Moreleón Dafni Kuruklí TrADUcción MeTAφΡαση

sapfó Diamanti cOLABOrADOres συνεΡγατεσ

Pedro Olalla rosario carrillo nicky economu Vitalia Hernández Marcela de la Torre Gestora Cultural: Marta cañete Colaboradora Social Media: Liza Boura Colaboradores Online: Alex Ponce Manos symeonakis www.solatino.gr Responsable en el Norte de Grecia: stamatis christoforidis iMPresión - eκτυΠΩση

stilvoPress

Tηλέφωνο: 210 5781638

«Sol Latino»

revista cultural bimensual de la comunidad latino-helénica, sin ánimo de lucro. email: info@solatino.gr Διμηνιαίo πολιτιστικό περιοδικό της λατινοελληνικής κοινότητας, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Τ.Θ.77334, 175 10, Π. Φάληρο, Aθήνα, Eλλάδα

La uniοn hace la fuerza En los 13 días que duró el IV Festival LEA, con más de 35 actos a los que el público pudo acceder gratuitamente y cerca de 48 invitados entre escritores, expositores, artistas y músicos, quedó más que patente que la unión hace la fuerza, puesto que 3 instituciones, 4 empresas, 4 entidades y 12 países unidos lograron llevar a cabo un evento heleno-iberoamericano que ya se ha convertido en punto de referencia cultural en nuestra ciudad, Atenas. En él prevaleció un ambiente inmejorable a lo largo de todas y cada una de las actividades en las que el listón se mantuvo muy alto. Más de 5.000 personas visitaron las sedes del Festival LEA 2012: el Instituto Cervantes y la Fundación María Tsakos de Atenas, participaron en actos para todas las edades y gustos y tuvieron la oportunidad de asistir a charlas, debates, conciertos, exposiciones, etc. de los escritores y artistas invitados por el festival LEA: Jorge Edwards (Chile), José Luis Peixoto (Portugal), Fernando Iwasaki (Perú), Maruja Torres, Pere Alberó, Aurora Luque, Luis Eduardo Aute (España), Natalia Toledo (México), Daniel Freidemberg (Argentina), Marisa Bentancur (Uruguay), Adriana Nani Mosquera, Omar Figueroa Turcios (Colombia), Affonso Romano de Sant’Anna, Marina Colasanti (Brasil), Michael Kounduris y Petros Márkaris (Grecia). Por cuarta vez consecutiva, el Festival LEA demostró que la educación y la cultura son la única vía para lograr un mundo mejor.

En esta edición de Sol Latino, entre otros artículos de interés cultural, el lector se encontrará con un homenaje a los difuntos exponentes de la cultura mexicana Chavela Vargas y Carlos Fuentes, así como fragmentos de las presentaciones de Natalia Toledo y de Marisa Bentancur. También se incluyen el texto y dibujo de la estudiante de español ganadora en el concurso de caricatura LEA 2012. Asimismo, renovamos nuestra cita con el Festival LEA para junio del 2013.

El equipo de Sol Latino les desea un otoño estupendo y creativo.

Η ισχύς εν τη ενώσει Στις 13 ημέρες που διήρκεσε το 4ο Φεστιβάλ ΛΕΑ, με περισσότερες από 35 εκδηλώσεις στις οποίες το κοινό είχε δωρεάν είσοδο, και γύρω στους 48 προσκεκλημένους, συγγραφείς, ερμηνευτές, καλλιτέχνες και μουσικούς, το ρητό "η ισχύς εν τη ενώσει" κατέστη κάτι παραπάνω από σαφές, αφού 3 ιδρύματα, 4 επιχειρήσεις, 4 ενώσεις και 12 χώρες, όλοι ενωμένοι, κατάφεραν να φέρουν σε πέρας μια ελληνο-ιβηρο-νοτιοαμερικανική διοργάνωση, στην πόλη μας την Αθήνα, η οποία μεταβλήθηκε σε σημείο αναφοράς για τον πολιτισμό. Στη διοργάνωση επικράτησε υψηλό ποιοτικό επίπεδο και απαράμιλλη ατμόσφαιρα. Περισσότερα από 5.000 άτομα επισκέφτηκαν τους χώρους διεξαγωγής του Φεστιβάλ ΛΕΑ 2012, το Ινστιτούτο Θερβάντες και το Ίδρυμα Μαρία Τσάκου της Αθήνας, συμμετείχαν σε περισσότερες από 35 εκδηλώσεις για κάθε ηλικία και γούστο και είχαν την ευκαιρία να ακούσουν άμεσα τις φωνές των συγγραφέων και καλλιτεχνών που είχε προσκαλέσει το Φεστιβάλ ΛΕΑ: Χόρχε Έδουαρτς (Χιλή), Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (Πορτογαλία), Φερνάντο Ιβασάκι (Περού), Μαρούχα Τόρες, Πέρε Αλμπερό, Πέδρο Ολάλια, Χουάν Βισέντε Πικέρας, Αουρόρα Λούκε, Λουίς Εδουάρδο Άουτε (Ισπανία), Νατάλια Τολέδο (Μεξικό), Δανιέλ Φρέιδεμπεργκ (Αργεντινή), Μαρίσα Μπεντανκούρ, Κλάουδια Κονστάνσο (Ουρουγουάη), Αδριάνα Νάνι Μοσκέρα, Ομάρ Φιγκερόα Τούρσιος (Κολομβία), Αφόνσο Ρομάνο ντε Σαντ'Άννα, Μαρίνα Κολαζάντι (Βραζιλία), Μιχάλης Κουντούρης και Πέτρος Μάρκαρης (Ελλάδα). Για τέταρτη συνεχή χρονιά, το Φεστιβάλ ΛΕΑ απέδειξε ότι η παιδεία και ο πολιτισμός αποτελούν τον μοναδικό δρόμο για να φτιάξουμε έναν καλύτερο κόσμο. Στο παρόν τεύχος του Sol Latino, μεταξύ άλλων άρθρων πολιτιστικού ενδιαφέροντος, ο αναγνώστης θα βρει ένα φόρο τιμής στους εκλιπόντες εκπροσώπους του μεξικανικού πολιτισμού Τσαβέλα Βάργκας και Κάρλος Φουέντες, καθώς και αποσπάσματα των παρουσιάσεων της Νατάλια Τολέδο και της Μαρίσα Μπεντανκούρ. Περιλαμβάνεται επίσης το κείμενο και το σκίτσο της σπουδάστριας ισπανικών που κέρδισε το βραβείο στο διαγωνισμό γελοιογραφίας ΛΕΑ 2012, κι έτσι ανανεώνουμε το ραντεβού μας για το επόμενο Φεστιβάλ ΛΕΑ, τον Ιούνιο του 2013. Η ομάδα του Sol Latino σάς εύχεται ένα υπέροχο και δημιουργικό φθινόπωρο!

Adriana Martínez-Farsari, Editora - Directora

UN PUNTO DE INFORMACION Y ENCUENTRO ENTRE AMBAS CULTURAS

CRÉDITOS

SOL

LATINO

4-5 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:04 ΜΜ Page 2

Δραστηριοτητεσ

ACTIVIDADES FUTURAS Homenaje, arte y fotografίa

ASPE

Αφιέρωμα, τέχνη και φωτογραφία ASPE reanuda sus actividades después de las vacaciones

OCTUBRE 2012

SOL

LATINO

Abanico • Sábado 6, a las 20:00 h.: Charla Da Bossa Nova ao Tropicalismo, proyección del documental Coisa mais linda de Paulo Thiago • Sábado 13 de octubre, 21:00 h.: Proyección del documental Tom Zé, astronauta libertado de Ígor Iglesias. (subtítulos en griego). Kolokotroni 12, 1er piso. Síndagma.

210.32.51.214, www.abanico.gr Instituto Cervantes • Hasta el miércoles 31: Exposición de Grabado de Jofre Sebastian, La Odilíada o, dicho de otra manera, la Ilissea.

Sala de exposiciones.

• Del jueves 4 al domingo 7: Títeres y Pantomima Kukubiltxo y Demolécula en el XIV Festival Internacional de Títeres y Pantomima de Kilkís.

• Viernes 5 y sábado 6: VIII Congreso Internacional de Bibliotecas “Ideas ingeniosas, bibliotecas atractivas”.

En Centro Nacional de Documentación. Sala de actos.

Mitropóleos 23, Síndagma.

210.36.34.117.

Embajada de España • Octubre 2012–mayo 2013: Ciclo de música clásica “Ciclo de música clásica “España”. El 11 a las 20:30: Jaime Martín (director invita-

do) y Tasis Jristoyanis (solista). Mégaron Musikís. www.megaron.gr •De octubre 2012 a marzo 2013: Ciclo de Conferencias “Arquitectos españoles”.

Museo Benaki. www.benaki.gr

NOVIEMBRE Abanico Día de Muertos.

• 31/10 a sábado 3: Altar en Abanico.

• Viernes 2, a las 21:00 h.: Charla. A continuación Fiesta.

En Asociación de Arqueólogos Griegos (SEA). Ermou 134-136 Thisío • Sábado 3: Proyección de 2 películas y 1 documental. En Abanico. www.abanico.gr Kolokotroni 12, 1er piso, Síndagma.

Tel. 210.32.51.214, Instituto Cervantes • Cada lunes del 5 de noviembre al 3 de diciembre: Ciclo de cine negro español.

Sala de actos.

• Del 8 de noviembre al 21 de diciembre: Exposición de fotografía Luis Ramón Marín.

Sala de Exposiciones.

Mitropóleos 23, Síndagma. 10.36.34.117.

Embajada de Chile • Miércoles 14, 19.30: Presentación de libro de Rigas Kapatos, Cuatro poetas chilenos del S. XX se inspiran en Grecia. Sala de actos del Instituto Cervantes de Atenas.

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2012 Abanico • Σάββατο 6, ώρα 20:00: Συζήτηση: Η βραζιλιάνικη μουσική, προβολή ντοκιμαντέρ Coisa mais linda του Paulo Thiago • Σάββατο 13, ώρα 21:00: Προβολή ντοκιμαντέρ Tom Zé, astronauta libertado του Ígor Iglesias. (ελλ. υπότιτλους). Κολοκοτρώνη 12. Τηλ.

210.32.51.214, www.abanico.gr Ινστιτούτο Θερβάντες • ‘Εως Τετάρτη 31: Έκθεση χαρακτικής: Ζόφρε Σεμπαστιάν, Οδυλιάδα ή αλλιώς, Ιλίσσεια. Αίθουσα εκθέσεων.

• Πέμπτη 4 έως Κυριακή 7: Κουκλοθέατρο και παντομίμα: Kukubiltxo και Demolécula. 14ο Διεθνές Φεστιβάλ Κουκλοθεάτρου και Παντομίμας Κιλκίς.

• Παρασκευή 5 & Σάββατο 6: 8ο Διεθνές Συνέδριο Βιβλιοθηκών «Έξυπνες ιδέες, ελκυστικές βιβλιοθήκες». Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. Πρεσβεία της Ισπανίας • Οκτώβριος 2012–Μάιος 2013: Κύκλος κλασικής μουσικής «ΙΣΠΑΝΙΑ». Στις 11, 20.30: Συναυλία με τον μαέστρο Χάιμε Μαρτίν και τον σολίστα Τάση Χριστογιάννη. Μέγαρο

Μουσικής. www.megaron.gr • Οκτώβριος 2012Μάρτιος 2013: Κύκλος διαλέξεων «Ισπανοί αρχιτέκτονες». Μουσείο Μπενάκη. www.benaki.gr

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ Abanico Ημέρα των Νεκρών • 31/10 έως Σάββατο3: Βωμός στο Abanico.

• Παρασκευή 2, στις 21:00: Συζήτηση. Στη συνέχεια Γιορτή. Στο χώρο του Συλλόγου Ελληνων Αρχαιολόγων. Ερμού 134-136, Θησείο • Σάββατο 3: Προβολή 2 ταινίων & 1 ντοκιμαντέρ στο Abanico. Κολοκοτρώνη 12. τηλ.

210.32.51.214. www.abanico.gr Ινστιτούτο Θερβάντες • Kάθε Δευτέρα από 5/11 έως 3/12: Κινηματογραφικός κύκλος: Ισπανικός κινηματογράφος μυστηρίου. Αίθουσα εκδηλώσεων.

• Από 8/11 έως 21/12: Έκθεση φωτογραφίας του Λουίς Ραμόν Μαρίν. Αίθουσα εκθέσεων του Ι. Θερβάντες. Πρεσβεία της Χιλής • Τετάρτη 14 στις 19.30: Βιβλιοπαρουσίαση: 4 σύγχρονοι χιλιανοί ποιητές εμπνέονται από την Ελλάδα, του Ρήγα Καππάτου. Αίθουσα εκδηλώσεων του Ι. Θερβάντες της Αθήνας, Μητροπόλεως 23, Σύνταγμα. Τηλ.

210.36.34.117

ASPE deja atrás una temporada bastante activa: dos jornadas (La gramática y sus modos 4 y 5-2-2012 y Los nuevos modelos DELE 28-4-2012) y dos participaciones en el Festival LEA: por un lado, La caricatura y la igualdad de géneros el 11-62012 y por otro, la presentación del taller Traducción y poesía el 22-6-2012 (con J.V. Piqueras, N. Pratsinis, Pedro Mateo y Eleni Jaratsi ), en el que, cabe añadir, se abordaron interesantes aspectos como la traducción a cuatro manos y si el traductor de poesía debería él mismo ser poeta.

Así que después de unas muy merecidas vacaciones, ASPE se reincorpora a sus labores y recuerda a sus miembros que su nueva cuenta bancaria es: GR22-0140-1150-0200-2025489, que tiene nueva cuenta en facebook e invita a todos sus miembros a seguirla, a través del siguiente enlace: http://www.facebook.com/aspegr Asimismo, notifica que los nuevos eventos que se organizarán bajo el auspicio de ASPE se anunciarán por medio de la página web (http://www.aspe.edu.gr), a través de facebook (http://www.facebook.com/aspegr) o por correo electrónico (aspe.edu.asociacion@gmail.co m). .

ASOCIACIÓN DE PROFESORES DE ESPAÑOL E HISPANISTAS EN GRECIA ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΙΣΠΑΝΙΣΤΩΝ Mesologgiou, 3, 3º / 106 81 Atenas. (martes 13.0015.00).Teléfono: 210 38 05 044. aspe.edu.asociacion@gmail.com http://www.aspe.edu.gr http://www.facebook.com/aspegr

4-5 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:04 ΜΜ Page 3

προορισμοι

DESTINOS

Arquitectura y cultura Αρχιτεκτονική και πολιτισμός Sevilla (España) y San José (Costa Rica) son dos ciudades que presentan diversidad arquitectónica, de paisaje, de oferta cultural y deportiva y una magnífica gastronomía. Iberia ofrece pasajes de ida y vuelta a Sevilla: 293€ y San José de Costa Rica: 1300€.

Impuestos incluidos. www.iberia.gr Sevilla, capital de la comunidad autónoma de Andalucía. Cuenta con uno de los cascos históricos más grandes de España y Europa. Es la cuarta ciudad más visitada de España. Entre sus monumentos más representativos se encuentran la Catedral, que incluye la Giralda, el Alcázar, el Archivo de Indias y la Torre del Oro. En el río Guadalquivir se localiza el único puerto fluvial del país. Existen dos fiestas emblemáticas de prestigio internacional que son la Semana Santa y la Feria de Abril. Las sevillanas son la música y baile típicos de la ciudad que se bailan en toda Andalucía. Como se han desarrollado parques y jardines en diferentes épocas, se encuentran más de 750 especies y variedades vegetales del mundo integradas en la ciudad. La gastronomía está condicionada por su clima: gazpacho, cocido, cola de toro, huevos a la flamenca, entre otros.

San José de Costa Rica, capital de la República. Se la conoce como la ciudad europea de Centroamérica. Es la capital cultural del país.

Posee numerosos teatros y museos. La ciudad tiene gran cantidad de parques, entre ellos, el más importante es el parque metropolitano La Sabana, donde está el Museo de Arte y el Estadio Nacional, uno de los mejores de América Latina.

En cuanto a la gastronomía costarricense, son evidentes en ella las influencias indígena, negra y europa: picadillo, tamales, gallos, etc.

Η Σεβίλλη (Ισπανία) και το Σαν Χοσέ (Κόστα Ρίκα) είναι δύο πόλεις που έχουν να επιδείξουν ποικιλομορφία αρχιτεκτονικής και τοπίου, πολιτιστικών και αθλητικών δραστηριοτήτων, και μια εξαιρετική γαστρονομία. Η Iberia προσφέρει εισιτήρια μετάβασης και επιστροφής για τη Σεβίλλη 293 € και για το Σαν Χοσέ 1.300 €, συμπεριλαμβανομένων των φόρων. www.iberia.gr Η Σεβίλλη, πρωτεύουσα της Αυτόνομης Επαρχίας της Ανδαλουσίας, διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά κέντρα της Ισπανίας αλλά και της Ευρώπης. Είναι η τέταρτη σε επισκεψιμότητα πόλη της Ισπανίας. Μεταξύ των πλέον αντιπροσωπευτικών της μνημείων συναντάμε τον Καθεδρικό Ναό, που περιλαμβάνει και τη Χιράλδα, το Αλκάθαρ, το Αρχείο των Ινδιών και τον Τόρε δε Όρο. Στον ποταμό Γουαδαλκιβίρ βρίσκεται το μοναδικό ποτάμιο λιμάνι της χώρας. Στην πόλη διεξάγονται δύο εμβληματικοί εορτασμοί διεθνούς φήμης, η Μεγάλη Εβδομάδα και το Πανηγύρι του Απριλίου. Οι σεβιλιάνας είναι η τυπική μουσική που συνοδεύει και τον τοπικό χορό, ο οποίος χορεύεται σε ολόκληρη την Ανδαλουσία. Καθώς έχουν σχηματιστεί πάρκα και κήποι σε διάφορες εποχές, συναντάμε πάνω από 750 είδη και ποικιλίες φυτών από όλο τον κόσμο προσαρμοσμένα στην πόλη. Η γαστρονομία έχει άμεση σχέση με το κλίμα: γαθπάτσο, κοθίδο, ουρά ταύρου, αβγά α-λα φλαμένκα, μεταξύ άλλων. Το Σαν Χοσέ, πρωτεύουσα της Δημοκρατίας της Κόστα Ρίκα, αλλά και πολιτιστική πρωτεύουσα της χώρας, είναι γνωστό ως η πλέον εξευρωπαϊσμένη πόλη της Κεντρικής Αμερικής. Διαθέτει πολυάριθμα θέατρα και μουσεία, αλλά και πάρα πολλά πάρκα, μεταξύ αυτών το Μητροπολιτικό Πάρκο Λα Σαμπάνα, όπου βρίσκεται και το Μουσείο της Τέχνης και το Εθνικό Στάδιο, ένα από τα καλύτερα της Λατινικής Αμερικής. Στη γαστρονομία της Κόστα Ρίκα τώρα, είναι εμφανής η αυτόχθων, η νέγρικη και η ευρωπαϊκή επιρροή: πικαδίλιο, ταμάλες, γάλιος, και λοιπά.

SOL

LATINO

6-7 Sol61tk:Sol Latino 19/09/2012 5:12 ΜΜ Page 2

αφιερωμα

FUNDACION MARIA TSAKOS

Versos y poemas de Nikiforos Vrettakos

Στίχοι και ποιήματα του Νικηφόρου Βρεττάκου

El pasado mes de junio y para finalizar el Festival LEA, se realizó un homenaje al escritor griego Nikiforos Vrettakos, con la colaboración de la traductora helino-argentina Nina Anghelidis y con la presencia de Kostas Vrettakos (hijo del poeta), David Conolly, traductor y profesor de la Universidad de Salónica y de los actores Annita Decavala y Takis Vuteris.

A continuación, algunos de los poemas de Vrettakos, traducidos al español por Nina Anghelidis, que dejaron su huella en la clausura del IV Festival LEA en la Fundación María Tsakos.

Levanto para ti una choza Levanto para ti una choza, por los siglos de los siglos, un jardín donde puedes pasear, un arroyo donde te mires, un ancho cerco verde para protegerte del viento que atormenta a los desnudos -¡por los siglos de los siglos!

Levanto tu imagen en todas las colinas, para que el ocaso adorne tu vestido con dos rosas, que se incline el sol frente a ti y que nunca se ponga, que desciendan los pájaros a beber en las palmas de tus manos el agua de mi ojos de niño - ¡por los siglos de los siglos!

SOL

LATINO

Lengua helénica Partiendo de esta luz iré hacia lo alto igual que un arroyuelo murmurante.

Y si por azar en medio de los azules corredores encontrara ángeles, les hablaría en griego porque no conocen idiomas. Hablan entre ellos sólo con música.

Si no me dieras la poesía, Señor Si no me dieras la poesía, Señor, no tendría nada para vivir.

Estos campos no serían míosMientras ahora me regocijan los manzanos, brotan ranas de mis piedras, se llenan mis palmas de sol, mi soledad, de multitudes, mis jardines, de ruiseñores. ¿Y tú qué opinas? ¿Has visto mis trigales, Señor? ¿Has visto mis viñedos? ¿Has visto la hermosa luz sobre mis valles serenos? ¡Y aún tengo tiempo!

No desbrocé toda mi era, Señor, El dolor me labra y mi finca aumenta.

Como pan repartido despilfarro mi risa,

Kostantinos Vrettakos, Margarita Larriera (directora de la Fundación) y Capitán P. Tsakos en la clausura del IV Festival LEA Τον περασμένο Ιούνιο, και για να ολοκληρωθεί το Φεστιβάλ ΛΕΑ, κάναμε ένα αφιέρωμα στον Έλληνα συγγραφέα Νικηφόρο Βρεττάκο, με την συμμετοχή της μεταφράστριας Νίνας Αγγελίδη, με την παρουσία του Κώστα Βρεττάκου (γιος του ποιητή), του David Conolly, μεταφραστή και καθηγητή του Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης και των ηθοποιών Τάκη Βουτέρη και Αννίτας Δεκαβάλας. Παρακάτω παρουσιάζουμε μερικά από τα ποιήματα του Βρεττάκου, με την μετάφραση στα ισπανικά από την Νίνα Αγγελίδη, που άφησαν το στίγμα τους στο κλείσιμο του Φεστιβάλ ΛΕΑ στο Ίδρυμα Μαρία Τσάκος.

Σου στήνω μια καλύβα Σου στήνω μια καλύβα, στους αιώνες των αιώνων, ένα κήπο να περπατάς, ένα ρυάκι να καθρεφτίζεσαι, μια πλούσια πράσινη φραγή να μην σε βρίσκει ο άνεμος, που βασανίζει τους γυμνούς – στους αιώνες των αιώνων. Σου στήνω όραμά μου πάνω σ΄όλους τους λόφους, να σου φυσάει το φόρεμα η δύση με δυό τριαντάφυλλα, να γείρει ο ήλιος αντίκρυ σου και να μη βασιλεύει, να κατεβαίνουν τα πουλιά να πίνουν στις φούχτες σου, των παιδικών ματιών μου το νερό – στους αιώνες των αιώνων.

H ελληνική γλώσσα Όταν κάποτε φύγω από τούτο το φως θα ελιχθώ προς τα πάνω όπως ένα ρυακάκι που μουρμουρίζει. Κι αν τυχόν κάπου ανάμεσα στους γαλάζιους διαδρόμους συναντήσω αγγέλους, θα τους μιλήσω ελληνικά, επειδή δεν ξέρουνε γλώσσες. Μιλάνε μεταξύ τους με μουσική. Άν δε μούδινες την ποίηση, Κύριε Άν δε μούδινες την ποίηση, Κύριε, δε θάχα τίποτε για να ζήσω. Αυτά τα χωράφια δε θάταν δικά μου. Ενώ τώρα ευτύχησα νάχω μηλιές, να πετάξουνε κλώνους οι πέτρες μου, να γιομίσουν οι φούχτες μου ήλιο, η έρημος λαό, τα περιβόλια μου αηδόνια. Λοιπόν; Πως σου φαίνονται; Είδες τα στάχυα μου, Κύριε; Είδες τ΄αμπέλια; Είδες τί όμορφα που πέφτει το φως στις γαλήνιες κοιλάδες; Κι έχω ακόμη καιρό! Δεν ξεχέρσωσα όλο το χώρο μου, Κύριε. Μ΄ανασκάφτει ο πόνος μου κι ο κλήρος μου μεγαλώνει. Ασωτεύω το γέλιο μου σαν ψωμί που μοιράζεται.

6-7 Sol61tk:Sol Latino 19/09/2012 5:12 ΜΜ Page 3

INSTITUTO CERVANTES

Actividades culturales para todos los gustos Πολιτιστικές δραστηριότητες για όλα τα γούστα 05.11-03.12.2012 CICLO DE CINE - ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Cine negro español

14.09-31.10.2012 ΕXPOSICION - ΈΚΘΕΣΗ

Jofre Sebastian, La Odilíada o, dicho de otra manera, la Ilissea Ζόφρε Σεμπαστιάν, Οδυλιάδα ή αλλιώς, Ιλίσσεια.

Jofre Sebastian (Barcelona, 1979), licenciado en Bellas Artes por la Universidad de Barcelona, es un artista plástico residente en Vilopriu (Girona), que tiene como lenguaje preferente el grabado y la escultura. La exposición participa en el Festival Internacional de Grabado de Atenas, coorganizado por la Unión de Grabadores de Grecia y la Concejalía de Cultura, Deporte y Juventud del Ayuntamiento de Atenas. Ο εικαστικός καλλιτέχνης Ζόφρε Σεμπαστιάν (Βαρκελώνη, 1979), είναι πτυχιούχος της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης, ζει στο Βιλοπρίου και το καλλιτεχνικό ιδίωμα που προτιμά είναι η χαρακτική και η γλυπτική. Η έκθεση συμμετέχει στο Φεστιβάλ Χαρακτικής Αθηνών, που συνδιοργανώνεται από την Ένωση Ελλήνων Χαρακτών και τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων.

Inauguración oficial - Επίσημα εγκαίνια: 01.10.2012. 19.30 Sala de Exposiciones.

Horario: de lunes a viernes: 10:00-13:30 h. y 16:0020:00 h. Sábado: 10:00-13:30 h.

Cerrado: los domingos y 12-17.04.2012.

Ισπανικός κινηματογράφος μυστηρίου Cinco películas de la producción cinematográfica española del género negro están incluidas en este ciclo de cine coorganizado con la Embajada de España en Atenas y StraDa Films: 25 kilates de Patxi Amezcua, Fausto 5.0 de Alex Olle, Isidro Ortiz y Carlos Padrissa, Sé quién eres de Patricia Ferreira, En la ciudad sin límites de Antonio Hernández y Tesis de Alejandro Amenábar. Πέντε ταινίες μυστηρίου της ισπανικής κινηματογραφικής παραγωγής περιλαμβάνει αυτός ο κινηματογραφικός κύκλος που συνδιοργανώνεται με την Πρεσβεία της Ισπανίας στην Αθήνα και την StraDa Films: 25 καράτια του Patxi Amezcua, Φάουστ 5.0 των Alex Olle, Isidro Ortiz και Carlos Padrissa, Ξέρω ποιος είσαι της Patricia Ferreira, Στην πόλη δίχως όρια του Antonio Hernández και Διδακτορική διατριβή του Alejandro Amenábar. En colaboración con la Embajada de España en Atenas.

08.11-21.12.2012 ΕXPOSICION - ΈΚΘΕΣΗ

Luis Ramón Marín Λουίς Ραμόν Μαρίν Esta exposición muestra la historia escondida y olvidada de los años anteriores a la Guerra Civil, un legado de valor documental incalculable que supone la recuperación de un gran fotógrafo víctima de un injusto olvido.

Luis Ramón Marín, nacido en 1885, comenzó a publicar sus fotografías en la prensa a partir de 1908. Marín reúne todos los requisitos del nuevo profesional, el reportero gráfico, que habría de revolucionar la prensa escrita. Η έκθεση δείχνει την κρυμμένη και ξεχασμένη ιστορία των χρόνων πριν από τον Εμφύλιο Πόλεμο κι αποτελεί τεκμήριο ανυπολόγιστης αξίας, που ξαναφέρνει στο φως έναν μεγάλο φωτογράφο, θύμα άδικης λήθης. Ο Λουίς Ραμόν Μαρίν (1885), άρχισε να δημοσιεύει φωτογραφίες του στον τύπο το 1908. Ως φωτογράφος πληροί τις προϋποθέσεις του νέου επαγγελματία, του φωτορεπόρτερ, που έπρεπε να προκαλέσει επανάσταση στον γραπτό τύπο.

Inauguración oficial - Επίσημα εγκαίνια: 08.11.2012, 19.30 h.

Octubre.2012 - mayo.2013 CICLO DE MúSICA CLáSICA ΚΥΚΛΟΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ “España” - «ΙΣΠΑΝΙΑ» La Embajada de España y la Orquesta Estatal de Atenas, en colaboración con el Mégaron Musikís y el Instituto Cervantes, organizan un ciclo de conciertos en el que se interpretarán obras de música clásica española o inspiradas en España. Participarán destacados directores de orquesta españoles como Jaime Martín, Pablo González, y el violinista Rubén Mendoza. Η Ισπανική Πρεσβεία και η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, σε συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής και το Ινστιτούτο Θερβάντες διοργανώνουν αυτόν τον κύκλο συναυλιών κλασικής ισπανικής μουσικής ή μουσικής της οποίας η Ισπανία αποτελεί πηγή έμπνευσης. Συμμετέχουν καταξιωμένοι ισπανοί διευθυντές ορχήστρας, όπως ο Χάιμε Μαρτίν και ο Πάμπλο Γκονθάλεθ και ο βιολιστής Ρουμπέν Μεντόθα. www.megaron.gr

14.12.2012, 19.30 CONCIERTO DE GUITARRA - ΚΟΝΣEΡΤΟ ΚΙΘAΡΑΣ

Sanja Plohl, I Premio del II Concurso Internacional de Guitarra de Sevilla Σάνια Πλοχλ, Α’ Βραβείο του 2ου Διεθνούς Διαγωνισμού Κιθάρας της Σεβίλλης En el marco de la colaboración del Instituto Cervantes de Atenas con el Concurso Internacional de Guitarra de Sevilla, este año acogemos a la ganadora del primer premio de la segunda edición de este concurso, la eslovena Sanja Plohl, una de las guitarristas clásicas más destacadas de su generación. Στο πλαίσιο της συνεργασίας του Ινστιτούτου Θερβάντες της Αθήνας με τον Διεθνή Διαγωνισμό Κιθάρας της Σεβίλλης, φιλοξενούμε φέτος την νικήτρια (Α’ Βραβείο) Σάνια Πλοχλ, μια από τις πιο διακεκριμένες δεξιοτέχνες κλασικής κιθάρας της γενιάς της.

En colaboración con el Concurso Internacional de Guitarra de Sevilla.

Salón de Actos. Entrada libre hasta completar el aforo.

Está prohibida la entrada una vez empezado el concierto.

Mitropóleos 23, Síndagma Μητροπόλεως 23, Σύνταγμα, Τ.Κ. 10557 Tel: 0030 210 3634117 - Fax: 0030 210 3647233 e-mail: cenate@cervantes.es http://atenas.cervantes.es

SOL

LATINO

8-9 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:17 ΜΜ Page 2

instituto cervantes de atenas

BIBLIOTECA JUAN CARLOS ONETTI Novelα negrα: mucho mάs que un crimen

Αστυνομική λογοτεχνία: πολύ περισσότερο από ένα έγκλημα Durante las próximas semanas presentamos en nuestra biblioteca una selección de obras entre las que podréis encontrar tanto aquellas novelas cuyo principal interés se centra en la resolución del enigma, y que se enmarcarían mejor bajo la etiqueta de novela policíaca o criminal, como aquellas que, según define el escritor Paco Ignacio Taibo II, “empiezan contando un crimen y terminan contando cómo es la sociedad en que se producen los hechos”. Con esta muestra os invitamos a descubrir a los maestros de este género en lengua española: Manuel Vázquez Montalbán, Lorenzo Silva, Jose María Guelbenzu o Alicia Giménez Bartlett, ganadora del Premio Raymond Chandler 2008, entre otros autores españoles y, en el ámbito hispanoamericano, a los cubanos Leonardo Padura y Daniel Chavarría, al peruano Santiago Roncagliolo, al mexicano Élmer Mendoza o al argentino Ricardo Piglia, ganador del Premio Hammet de novela negra 2011. De esta forma deseamos dar continuidad al que fue uno de los platos fuertes del Festival LEA de este año, el encuentro titulado “Novela negra, humor y actualidad” entre Maruja Torres y Petros Markaris, así como enlazar con el ciclo de cine negro que se proyectará en noviembre en nuestro Instituto.

Tel. +30 2103634117 Fax +30 210364733 http://bibliotecacervantesatenas.wordpress.com/

SOL

Μέσα στις επόμενες εβδομάδες θα παρουσιάσουμε στη Βιβλιοθήκη μας μια επιλογή έργων μεταξύ των οποίων θα μπορείτε να βρείτε μυθιστορήματα, το κεντρικό ενδιαφέρον των οποίων, θα επικεντρώνεται στην λύση του αινίγματος - και στα οποία θα ταίριαζε καλύτερα ο χαρακτηρισμός αστυνομικό μυθιστόρημα ή μυθιστόρημα εγκλημάτων- αλλά και εκείνα που, όπως αναφέρει ο συγγραφέας Paco Ignacio Taibo II, “ξεκινούν με την αφήγηση ενός εγκλήματος και τελειώνουν περιγράφοντας την κοινωνία στην οποία διεξάγονται τα γεγονότα». Σας καλούμε, λοιπόν, να ανακαλύψετε τους δασκάλους αυτού του είδους στην ισπανική γλώσσα: από την Ισπανία τους: Manuel Vázquez Montalbán, Lorenzo Silva, Jose María Guelbenzu ή Alicia Giménez Bartlett, νικήτρια του Βραβείου Raymond Chandler 2008 και από τη Λατ. Αμερική, τους κουβανούς Leonardo Padura και Daniel Chavarría, τον περουβιανό Santiago Roncagliolo, τον μεξικάνο Élmer Mendoza ή τον αργεντινό Ricardo Piglia, νικητή του Βραβείου Αστυνομικής Λογοτεχνίας Hammet 2011. Κατ΄ αυτό τον τρόπο θέλουμε να συνεχίσουμε ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα του φετινού Φεστιβάλ LEA, τη συνάντηση της Maruja Torres και του Πέτρου Μάρκαρη με τον τίτλο “Αστυνομικό μυθιστόρημα, χιούμορ και επικαιρότητα ”, συνδεοντάς το και με τον Κύκλο Φίλμ Νουάρ που θα προβληθεί το Νοέμβριο στο Ινστιτούτου μας.

SALUD

LATINO Enfermedades autoinmunes y transtornos hormonales Por la doctora Elsa Victoria Campo, médico internista, WOSAAM Board en medicina preventiva, regenerativa y antiedad. Miembro de ESAAM - Hospital Metropolitan/ Orthobiotiki Los últimos 10 años se ha presentado un importante aumento de la frecuencia de los problemas autoinmunes en todas las edades. Si tenemos en cuenta que nuestra herencia/predisposición genética ha permanecido estable, fácilmente podemos comprender cómo el medio ambiente es el que ha cambiado.

Nuestra capacidad de adaptarse a los cambios y de mantener la homeostasis, la armonía del cuerpo reside principalmente en el sistema neuroendocrino es decir en nuestra mente/psiquis

y en las glándulas que producen hormonas. La mente/psiquis a su vez interactúa con las glándulas hormonales.

Observando a muchos pacientes con enfermedades autoinmunes se comprueba la fuerte relación que existe principalmente con situaciones de estrés crónico y con hormonas femeninas altas en desequilibrio y con toxinas del medio ambiente que se comportan como hormonas femeninas en el cuerpo (ej. insecticidas).

Los tratamientos de las enfermedades autoinmunes se han enriquecido con el tratamiento de los transtornos del sistema neuroendocrino.

Más información: 210.4809867 y/o 693 7216122

NUEVO CD Sarazino - “Everyday salama” Του Κώστα Παναγωτίδη - Επιμέλεια: Σταμάτης Χριστοφορίδης Ο Lamine Fellah είναι ο άνθρωπος που κρύβεται πίσω από το όνομα Sarazino, ένας πολυπολιτισμικός καλλιτέχνης, ένα καθαρό τέκνο της μουσικής παγκοσμιοποίησης. Μια ιδιότητα που δεν την επιδίωξε ο ίδιος, αλλά ήρθε ως φυσικό αποκύημα του τρόπου ζωής του. Γεννημένος το 1970 στην Αλγερία και όντας γιος διπλωμάτη, είχε την ευκαιρία να ταξιδέψει σε πολλές και διαφορετικές χώρες, από τις οποίες πήρε μαζί του και ένα κομμάτι από την μουσική τους παράδοση. Ο νέος του δίσκος “Everyday salama” ηχητικά ακολουθεί τον προηγούμενο και είναι γεμάτος από συνεργασίες με ορισμένους σημαντικούς καλλιτέχνες της παγκόσμιας μουσικής σκηνής. Μεταξύ άλλων

θα ακούσουμε το ομώνυμο τραγούδι του άλμπουμ με την Sabina Sciubba των Νεοϋορκέζων Brazilian Girls. Το “El fugitivo” με την Amparo Sanchez των Amparanoia. Το hit του δίσκου “Es mi momento” με τον Νιγηριανό ράπερ Niyo Pumpin. Το “Vagaré” με τους Sierra Leone's Refugee All Stars. Το “Lunes vudu” με τους Τζαμαϊκανούς Rootz Underground και το “Es la vida” με τους Περουβιανούς Novalima. Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι ηχητικά ακολουθεί τον δρόμο του Manu Chao, όποτε αν σας αρέσει η μουσική και τα τραγούδια του Manu, τότε θα λατρέψετε και το “Everyday salama” των Sarazino.

8-9 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:17 ΜΜ Page 3

iv Festival iberoamericano de literatura en ατεναs

FESTIVAL LEA Solidaridad e igualdad de género

Jimena Navarrete, ganadora del primer premio del IV Festival LEA Jimena Navarrete, estudiante de español del colegio ACS, fue la ganadora del concurso de texto y dibujo del IV Festival LEA, cuyo tema fue “Solidaridad e igualdad de género”. Como se anunció, publicamos en esta edición de Sol Latino el texto completo realizado por esta joven estudiante y el dibujo creado por ella. El segundo puesto lo ocupó el curso de español de primaria del Colegio Késari. El consurso contó con el auspicio de educartoon.gr, la Consejería de Educación de la Embajada de España y ASPE.

“Dos géneros, una diversidad de colores” “A través de los años, la lucha de los géneros ha logrado persistir. Constantemente los hombres son comparados con las mujeres y viceversa. Es un concepto que está presente en cualquier actividad que involucre a una mujer y a un hombre.

Es importante tomar en cuenta las cualidades de cada uno y saber apreciarlos como los individuos que son; capaces de hacer lo mismo mentalmente y en el 98% de los casos, físicamente. Existen los dos por una simple razón, sin el uno no existe el otro. Por eso es fundamental la igualdad y el equilibrio entre los dos, porque al fin y al cabo los dos individuos se com-

plementan y forman un fuerte vínculo.

La clave para que el vínculo entre los dos géneros persista, es la cooperación. El apoyo constante entre los dos es algo sagrado. El ser humano es una criatura sumamente sensible y cuando siente que hay alguien quien lo apoya en la vida, crece como individuo. Si por alguna razón este balance es interrumpido, el sublimado se siente débil e incapaz. De aquí surgen los problemas en la desigualdad de distribución del poder.

Desde pequeños los niños reciben el apoyo incondicional de sus padres cuando no en todos los hogares ocurre lo mismo para las niñas. Cuando crecen, estas dos personas tienen diferente men-

talidad. El hombre espera un apoyo incondicional como al que siempre ha estado acostumbrado y la mujer a brindar ese apoyo. Al hacer esto se comete un gran crimen. La mujer es oprimida y sin razón.

Los dos géneros son igualmente estupendos y cuando las responsabilidades, deberes y obligaciones se reparten equitativamente, el vínculo entre los dos puede brillar. Vuelan por la vida recolectando experiencias y cuando se juntan surge una diversidad de colores e ideas. ¡Los dos géneros unidos crean algo brillante!”

Jimena Navarrete ACS Athens, Profesora: Mrs. Legorreta

Español, portugués y catalán (todos los niveles)

Preparación a diplomas DELE, PLE, KΠ y Certificats

Traducción - Interpretación de español y portugués

Literatura

Arte

Conversación

Historia

Cocina

Música latina

Kolokotroni 12, Atenas • info@abanico.gr • Tel: 210 3251214 /5

www.abanico.gr

SOL

LATINO

10-13 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:23 ΜΜ Page 2

IV FestIVal IberoamerIcano de lIteratura en atenas

FESTIVAL LEA

Marisa Bentancur: el teatro es arte que salva Por Marisa Bentancur, teatrόloga uruguaya Fragmento de la ponencia de Marisa Bentancur en el Festival LEA

SOL

LATINO

En estos días estuve escuchando a los prestigiosos ponentes del Festival hablar de la crisis y también hablar de la cultura como una herramienta de construcción y reformulación. Lo que me llevó a reflexionar que esa palabra, crisis, que genera tanto desasosiego, resonaba en mí de forma diferente y eso es porque vivo con ella desde que nací y convivo con ella desde que decidí hacer eatro en mi país.

Nací en un rancho de barro en abril del año 1965 en la República Oriental del Uruguay, una dictadura cívico-militar atravesó mi infancia, adolescencia y juventud. Mi domicilio se encontraba en la ciudad de San José de Mayo, pequeña ciudad del interior del país, en una calle cerrada por un cúmulo de tierra que dejó olvidado durante treinta años una máquina del municipio y que se transformó en “la montaña” de los juegos de mi niñez.

Con padres trabajadores pero de nula formación, aterrados y ateridos por la dictadura, adjetivos que me las arreglé para evadir, así que ningún miedo y fundamentalmente ningún frío ha podido detenerme hasta ahora.

Me suelo autoinscribir a la generación “alfombra” porque cuando fui joven respeté a los adultos y ahora que soy adulta respeto a los jóvenes; a la siempre optimista generación del zapping que cree que con el próximo movimiento de dedo va a descubrir algo mejor.

Estos fragmentos, pinceladas de una experiencia de vida, ejercitan un reconocimiento a una fuente permanente de invaluables encuentros. El Arte dramático me encontró en el año 1982 y no ha dejado de darme lecciones. En cada etapa un horizonte nuevo.

Mis maestros me enseñaron que el teatro debe tocar el alma y que debemos comprometernos a desarrollar nuestro espíritu. Que todo drama está llamado a la comprensión, que la comprensión es la clave de la libertad y la libertad es el gran magisterio. Que los personajes son sustancias de la vida, por eso el artista tiene la obligación de cuidar su propia vida cultivándose y cultivando la atención, ya que la falta de atención puede destruirnos. Que debemos bucear en las almas, tener una entrega total del ser y una percepción de la esencia.

Y la sentencia definitiva: el teatro es arte que salva. ...En un país de tres millones de habitantes, con una capital de un millón y medio, se estrenan por año más de 100 obras de teatro para adultos y alrededor de 40 obras para niños. El teatro en Uruguay siempre ha estado en crisis y ese estado permanente ha generado una reacción interesante: los trabajadores de las artes escénicas, es decir de todas las áreas que componen el fenómeno artístico teatral, somos trabajadores incansables.

El uruguayo tiene la necesidad del ejercicio escénico, un arte que exige estar, leer, comprender, escuchar, recordar y ponerse en juego; hasta la propuesta más fuera de lugar y sin riesgo no escapa a algunos de estos principios. Y entonces digo que todos hagan un taller de teatro, un taller de literatura, uno de pintura, de música, de dramaturgia y de danza, eso nos hará seres más creativos y ciudadanos más integrados.

El Instituto de Actuación de Montevideo, que dirijo junto con Gabriela Iribarren y María Mendive, dio otro vuelco radical a mi carrera, esta institución de características únicas en mi país vino de la mano del encuentro definitivo con la tragedia grie-

ga, la conmoción ante los verdaderos abismos del ser y el espacio para una investigación permanente.

"Creo que la tragedia tiene el significado que le dieron los griegos", decía Eugene O´Neill por 1922, "a ellos los enaltecía, los impulsaba a vivir y a vivir más y más. Despertaba en ellos armonías espirituales más hondas y los liberaba de las pequeñeces de la existencia diaria. Cuando veían representar una tragedia, sentían que sus esperanzas desesperanzadas se ennoblecían, se convertían en arte… Ninguna victoria que alcancemos será jamás la victoria que soñábamos alcanzar. Es que la vida en sí misma no es nada. Soñar es lo que nos hace seguir luchando, queriendo-viviendo."

Y Entonces Esquilo, Sofocles y Eurípides empezaron a imprimir sellos en el trabajo: “El extraordinario poder de irradiación luminosa de Grecia es aún prodigioso. Grecia no colonizaba para civilizar. Ejemplo útil a más de una nación moderna. Comprar y vender no lo significaba todo. Tiro compraba y vendía, Berito compraba y vendía, Sidón compraba y vendía y ¿qué queda de estas ciudades? Atenas enseñaba. Todavía es la capital del pensamiento humano.”

Y Esquilo, Sofocles y Eurípides me enseñaron: Que no hay caminos cortos.

Que la solidez de un trabajo interpretativo está en todo lo que esconde más que en lo que muestra. En el misterio del encuentro y la entrega. En el abismo del perderse para encontrarse. Ese encontrarse renovado de adentro hacia afuera y de arriba abajo responde a un camino que no permite términos medios. Las generaciones del siglo XXI pueden estar en todos los lugares a un mismo tiempo, el teatro como siempre reclama de sus protagonistas que estén con todo su ser en un lugar. .... Es muy raro lo que siento, es como haber descubierto un nuevo mundo que estaba ahí, yo siempre supe qué queríamos contar, de qué hablaba la pieza, pero de pronto todo tiene un valor mucho más profundo y ese valor viene dado por cada palabra.

A partir de ese día todo fue llenándose de contenido. A partir de ahí supe con certeza qué contar en cada momento, porqué y por quien contarlo. A partir de ahí me sentí más viva y hoy me sé más viva que hace tres meses.

Estoy hecha de fuego, agua, aire y tierra, la misión está a punto de consumarse, después de eso me desvaneceré, me desintegraré, y volveré a dormirme hasta que tu canto Grecia inmortal me despierte otra vez.

Para el texto completo visite www.lea-festival.com - www.solatino.gr

10-13 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:23 ΜΜ Page 3

Το θέατρο είναι τέχνη που σώζει Της Marisa Bentancur Aποσπάσματα από την παρουσίαση της Μαρίσα Μπεντανκούρ στο 4ο. Φεστιβάλ ΛΕΑ

Αυτές τις μέρες, άκουγα τους έγκριτους ομιλητές του Φεστιβάλ ΛΕΑ να μιλούν για την κρίση, και να μιλούν επίσης για τον πολιτισμό ως εργαλείο οικοδόμησης και ανα-μόρφωσης. Κάτι που με έκανε να αναλογιστώ ότι αυτή η λέξη, κρίση, που δημιουργεί τόση αναταραχή, ηχούσε μέσα μου με διαφορετικό τρόπο, και ο λόγος είναι ότι ζω μαζί της από τότε που γεννήθηκα και συγκατοικώ μαζί της από τότε που αποφάσισα να κάνω θέατρο στη χώρα μου. Γεννήθηκα σε μια λασποκαλύβα τον Απρίλη του 1965 στην Ανατολική Δημοκρατία της Ουρουγουάης. Μια πολιτικο-στρατιωτική δικτατορία διαπέρασε τα παιδικά, εφηβικά και νεανικά μου χρόνια. Το σπίτι μου ήταν στο Σαν Χοσέ δε Μάγιο, μια μικρή πόλη στην ενδοχώρα, σε ένα δρόμο που τον έφραζε ένας σωρός χώμα που άφησε εκεί ξεχασμένο για τριάντα χρόνια ένα σκαφτικό του Δήμου και που έγινε το "βουνό" των παιχνιδιών στα μικράτα μου. Οι γονείς μου ήταν εργαζόμενοι, χωρίς καμιά μόρφωση όμως, τρομοκρατημένοι και παγωμένοι απ' τη δικτατορία, δυο επίθετα που έκανα το κουμάντο μου για να τα αποφύγω, έτσι ώστε κανένας φόβος και βασικά καμιά παγωνιά να μην μπορέσει να με συγκρατήσει ως τώρα. Συνηθίζω να λέω πως ανήκω σε μια «γενιά του καναπέ», όταν ήμουν νεότερη σεβόμουν τους μεγαλύτερους και τώρα που είμαι μεγαλύτερη σέβομαι τους νεότερους, σε μια πάντοτε αισιόδοξη γενιά του ζάπινγκ που πιστεύει ότι με το επόμενο πάτημα του κουμπιού θα ανακαλύψει κάτι καλύτερο. Τούτα τα θραύσματα, πινελιές της εμπειρίας μιας ζωής, συντελούν στην αναγνώριση μιας αστείρευτης πηγής ανεκτίμητων συναντήσεων. Η δραματική τέχνη με συνάντησε το 1982 και δεν έχει πάψει να μου δίνει μαθήματα. Σε κάθε στάδιο ένας νέος ορίζοντας. Οι δάσκαλοί μου με δίδαξαν ότι το θέατρο πρέπει να αγγίζει την ψυχή και ότι πρέπει να δεσμευόμαστε να αναπτύξουμε το πνεύμα μας. Ότι κάθε δράμα επικαλείται την κατανόηση, ότι η κατανόηση είναι το κλειδί της ελευθερίας και ότι η ελευθερία είναι το μεγάλο σχολείο. Ότι τα πρόσωπα είναι ουσίες της ζωής, γι' αυτό και ο καλλιτέχνης έχει την υποχρέωση να φροντίζει τη ζωή του με το να καλλιεργείται και να καλλιεργεί την προσοχή, αφού η έλλειψη προσοχής μπορεί να μας καταστρέψει. Ότι πρέπει να κολυμπάμε βαθιά μες στις ψυχές, να δίνουμε τον εαυτό μας ολόκληρο και να έχουμε αντίληψη της ουσίας. Και η κατακλείδα: το θέατρο είναι τέχνη που σώζει.. Σε μια χώρα τριών εκατομμυρίων κατοίκων, με μια πρωτεύουσα ενάμισι εκατομμυρίου, ανεβαίνουν κάθε χρόνο περισσότερα από εκατό θεατρικά έργα για μεγάλους και περίπου σαράντα για παιδιά. Το θέατρο στην Ουρουγουάη βρισκόταν ανέκαθεν σε κρίση, και αυτή η μόνιμη κατάσταση προκάλεσε μια ενδιαφέρουσα αντίδραση: οι εργαζόμενοι στις παραστασιακές τέχνες, δηλαδή σε όλους τους τομείς που συνθέτουν το θεατρικό καλλιτεχνικό φαινόμενο, είμαστε ακάματοι εργαζόμενοι. Ο Ουρουγουανός νιώθει την ανάγκη της σκηνικής άσκησης, μιας τέχνης που απαιτεί να είσαι παρών, να διαβάζεις, να κατανοείς, να ακούς, να θυμάσαι και να μπαίνεις στο παιχνίδι. Ως και η πλέον άτοπη και ακίνδυνη πρόταση, δεν ξεφεύγει από ορισμένες από τις αρχές αυτές. Και τότε λέω, όλοι να φτιάξουν ένα θεατρικό εργαστήρι, ένα λογοτεχνικό εργαστήρι, ένα εργαστήρι ζωγραφικής, ή μουσικής, ή δραματουργίας, ή χορού, αυτό θα μας κάνει πιο δημιουργικούς ανθρώπους και πιο ενταγμένους πολίτες. Το Ινστιτούτο Θεατρικής Ερμηνείας του Μοντεβιδέο, που διευθύνω μαζί με τη Γκαμπριέλα Ιριμπάρεν και τη Μαρία Μεντίβε, σημεί-

ωσε μιαν ακόμα ριζική καμπή στη σταδιοδρομία μου. Ο οργανισμός αυτός, με χαρακτηριστικά μοναδικά στη χώρα μου, έφερε και την οριστική μου συνάντηση με την ελληνική τραγωδία, τη συγκίνηση ενώπιον των πραγματικών αβύσσων της ύπαρξης και το χώρο για μια διαρκή έρευνα. "Πιστεύω πως η τραγωδία έχει την έννοια που της έδωσαν οι Έλληνες", έλεγε ο Ευγένιος Ο'Νηλ το 1922. "Εκείνους τους εξύψωνε, τους παρότρυνε να ζήσουν και να ζήσουν ολοένα και περισσότερο. Ξυπνούσε μέσα τους βαθύτερες πνευματικές αρμονίες και τους απελευθέρωνε από τις μικρότητες της καθημερινής ζωής. Όταν έβλεπαν την παράσταση μιας τραγωδίας, ένιωθαν πως οι απέλπιδες ελπίδες τους εξευγενίζονταν, μεταβάλλονταν σε τέχνη… Καμιά νίκη που θα επιτύχουμε δεν θα είναι ποτέ η νίκη που ελπίζαμε να επιτύχουμε. Γιατί η ζωή αυτή καθαυτή δεν είναι τίποτα. Το να ονειρευόμαστε μας κάνει να συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε, να αγαπάμε, να ζούμε." Και τότε ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης άρχισαν να αφήνουν τη σφραγίδα τους στη δουλειά μου: "Η εξαιρετική δύναμη της φωτεινής ακτινοβολίας της Ελλάδας είναι ακόμη θαυμαστή. Η Ελλάδα δεν αποίκιζε για να εκπολιτίσει. Παράδειγμα χρήσιμο για αρκετά σύγχρονα έθνη. Το να αγοράζεις και να πουλάς δεν σήμαινε το παν. Η Τύρος αγόραζε και πουλούσε, η Βηρυτός αγόραζε και πουλούσε, η Σιδώνα αγόραζε και πουλούσε, και τι απομένει από εκείνες τις πόλεις; Η Αθήνα δίδασκε. Και είναι ακόμα η πρωτεύουσα της ανθρώπινης σκέψης." Και ο Αισχύλος, ο Σοφοκλής και ο Ευριπίδης με δίδαξαν: Πως δεν υπάρχουν σύντομοι δρόμοι. Πως μια στέρεη ερμηνευτική δουλειά συνίσταται σε όλα όσα κρύβει παρά σε όσα φανερώνει. Στο μυστήριο της συνάντησης και της αφοσίωσης. Στην άβυσσο όπου χάνεσαι για να βρεις τον εαυτό σου. Και αυτή η ανανεωμένη συνάντηση από μέσα προς τα έξω και από πάνω προς τα κάτω ανταποκρίνεται σε ένα δρόμο που δεν επιτρέπει μεσοβέζικες λύσεις. Οι γενιές του 21ου αιώνα μπορούν να βρίσκονται σε κάθε σημείο την ίδια στιγμή, το θέατρο όμως απαιτεί όπως πάντα από τους πρωταγωνιστές του να βρίσκονται με όλο τους το είναι σε ένα σημείο. ...Είναι πολύ περίεργο αυτό που νιώθω, είναι σαν να ανακάλυψα έναν νέο κόσμο που όμως ήταν εκεί, εγώ πάντα ήξερα τι θέλαμε να διηγηθούμε, για τι μιλούσε το έργο, ξαφνικά όμως όλα έχουν μιαν αξία πολύ βαθύτερη και η αξία αυτή δίνεται από την κάθε λέξη. Από κείνη τη μέρα, όλα αποκτούσαν σιγά-σιγά περιεχόμενο. Από τότε, ήξερα με βεβαιότητα τι να πω την κάθε στιγμή, για τι και για ποιον να το πω. Από τότε, ένιωσα πιο ζωντανή και σήμερα ξέρω πως είμαι πιο ζωντανή από όσο πριν από τρεις μήνες. Είμαι φτιαγμένη από φωτιά, νερό, αέρα και χώμα, η αποστολή βρίσκεται στο σημείο της ολοκλήρωσης, ύστερα θα αφανιστώ, θα αναλυθώ, και θα κοιμηθώ ξανά ώσπου το άσμα σου, αθάνατη Ελλάδα, να με ξυπνήσει πάλι. Διαβάστε ολόκληρo το άρθρο στο www.lea-festival.com - www.solatino.gr

SOL

LATINO

10-13 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:23 ΜΜ Page 4

IV FestIVal IberoamerIcano de lIteratura en atenas

FESTIVAL LEA

Natalia Toledo: el lenguaje de las nubes Por Natalia Toledo, poeta zapoteca Fragmento de la ponencia de Natalia Toledo en el IV Festival LEA

Cuando me preguntan qué lengua hablo, yo contesto que hablo nube. Cualquiera se preguntará cómo se puede hablar nube.

Los zapotecas dicen que la lengua diidxa’za desciende de las nubes; diidxa’ es palabra y za nube, y tal vez porque las nubes dibujan diversos animales y objetos en el cielo, los zapotecas sabemos dibujar con las palabras.

Entonces puedo decir que parte de mi identidad proviene de las nubes. Me gusta esta metáfora porque las nubes se adaptan al viento suave y cálido del sur de Tehuantepec, pero, también, adquieren forma bajo el viento marrón que nos sacude en invierno. Desde luego que somos seres cambiantes; las nubes pasan y se forman otras.

SOL

LATINO

El lenguaje del viento Para hablar de las lenguas indígenas de México, es importante reconocer nuestra primera fuente: la memoria oral, el conocimiento de un pueblo que se transmite y hereda a través de la palabra hablada, narrada, platicada. Las historias o los sucesos de un lugar o de una región; los chismes de algunos personajes, las leyendas, los mitos, dichos, trabalenguas, canciones etc. que se han contado de generación en generación para preservar la memoria colectiva. Para los pueblos indígenas significó un recurso resguardar sus conocimientos, su manera de concebir el mundo, para que las generaciones venideras supiéramos quiénes somos y de dónde venimos. Actualmente por supuesto somos el resultado de un sincretismo, la pureza no existe y las lenguas son un cuerpo vivo que está en constante movimiento. Tenemos contacto con otras culturas y cada contacto contamina para bien y para mal. Han pasado más de quinientos años desde la conquista, pero quedan cosas, quedan hebras de oro que sostienen la historia de los pueblos originarios de México.

En la época de la Conquista se destruyeron códices, pieles de animales, telas, que en sus dibujos contenían muchas de las creencias de nuestros antepasados. Los españoles decían que las historias que contaban los indígenas eran cosa del demonio porque no entendieron la diversidad, la riqueza y el conocimiento que había en ellos. Quisieron imponer la religión católica, y los indígenas, para no perder su identidad, su cultura, comenzaron a transmitirla -como un recursode forma oral, y sólo así pudieron sobrevivir en el tiempo y de esta forma conocimos su manera de interpretar el mundo. El ser indígena no sólo es una expresión abstracta del pasado, tampoco es un sonido y una forma únicamente; también es una cosmovisión.

Personalmente, mi poesía se ha alimentado de estas fuentes primeras que adquirí en mi infancia, escuché de los labios de mi abuela: historias, cuentos, recetas de cocina, canciones en zapoteco, me enseñó cómo vestir en cada ocasión, aprendí de ella la esencia de la cultura zapoteca, ese es mi origen.

Yo soy poeta y nací en Juchitán, Oaxaca, sitio ubicado en el

sur del Istmo de Tehuantepec, donde somos hablantes de la lengua zapoteca; es una ciudad de más de 100 mil habitantes y la mayoría somos bilingües por estrategia, ya que siempre hemos sido un pueblo de agricultores, pescadores, de creadores artísticos, pero también somos comerciantes, la geografía nos benefició para serlo; por lo tanto soy una juchiteca que a los ocho años salió de su pueblo, y desde entonces vivo en la Ciudad de México, sin dejar de ir a mi pueblo cada que mi tiempo y mi corazón me lo exigen. Mi lengua materna es el zapoteco y fue lo primero que escuché cuando fui arrojada al mundo. Aprendí esta lengua de las mujeres de mi casa, ellas fueron las que me tararearon las primeras canciones de cuna en zapoteco, recuerdo que esas canciones tenían un sonido hermoso aunque lo que decían no era lo más tierno para una niña, por ejemplo me cantaban una que decía así: Tu gudiñe lii baduhuiini’ gudiñi bixhoze laabe, pá quiñebe lii xti tiru gundisa ti guie bicaa lucuabe, en su traducción literal diría: Quién te pegó niñito, le ha pegado su padre, si vuelve a pegarte, levanta una piedra y rómpele la frente; claro, uno ni se entera, porque mi abuela tenía y conserva una voz dulcísima.

Otra canción dice: Pora gúle bi’cu’ huiini’, gúle me lumbaa las doce, pa guditu tobi naa sedasaana’ gueta góme. Dice en su traducción: A qué hora nació el perrito, nació a las 12 de la mañana, si me regalan uno, vendré a dejarle tortillas para que coma. Otra decía: Gasisi nana, gasisi tata, cuana nu medio, chisisinu pandxiapa, sonso sonso mañoso, sonsa sonsa mañosa.

Traducción: Ahora que duerma la abuela, ahora que duerma el abuelo, les robaremos un medio para comprar pan de Chiapas, sonso, sonso mañoso, sonsa, sonsa mañosa. O los juegos de palabras que decía mi abuela, donde la única diferencia eran los acentos, pero la palabra era la misma: nananda ná na Nanda, nanda’ rabe nandà’ en su traducción literal sería: Hace frío dice la señora Nanda, yo decía que hacía calor. De esta versión, como mi abuela es muy lépera, se sabía una erótica que decía: Nanande’ nde na Nanda, nanda’ rabe cadi nanande’ nde na Nanda: El sexo de na Nanda es grueso y yo que creía que no era grueso. Otro juego de palabras que decíamos cuando alguien se batía para comer era: sica ró loro rolo’, como come el loro comes. En el Istmo de Tehuantepec hay muchos árabes y existe un juego de palabras que dice: naa rabe árabe laabe, laabe nabe cadi àrabe laabe, yo digo que es árabe, él dice que no es árabe.

En el caso del zapoteco, nuestra lengua nos revela la belleza, el humor, el doble sentido, la musicalidad, las metáforas que nos descubren un sentido estético, poético; por ejemplo para decir estrella, nosotros decimos fuego del cielo, para decir la orilla del mar decimos los labios del mar, en zapoteco todo tiene manos, pies, corazón, hasta las cosas tienen vida. Para decir la mañana, decimos: siadó guie’ ru, que significa que el día es una flor que se está abriendo, que tenemos la posibilidad de tener una flor como día. Una de las cosas que se pierden a la hora de traducirnos al español , es la música que tiene el zapoteco, esta gama fonética sólo la podemos diferenciar entre los hablantes, por ejemplo para decir serpiente decimos beenda, hermana benda’, el verbo venir bendá’, pescado: benda. Usamos vocales quebradas, cortadas, y sencillas, las vocales dobles alargan la palabra y se adquiere un sonido muy sensual.

Para el texto completo visite www.lea-festival.com

10-13 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:23 ΜΜ Page 5

Η γλώσσα των σύννεφων Της Natalia Toledo Aποσπάσματα από την παρουσίαση της Νατάλιας Τολέδο στο 4ο. Φεστιβάλ ΛΕΑ

Όταν με ρωτούν τι γλώσσα μιλώ, απαντώ ότι μιλώ σύννεφο. Ο καθένας θα αναρωτηθεί πώς γίνεται να μιλάει κανείς σύννεφο. Οι Σαποτέκας λένε πως η γλώσσα diidxa'za κατεβαίνει από τα σύννεφα. Diidxa' σημαίνει λόγος και za σύννεφο, κι ίσως όπως τα σύννεφα ζωγραφίζουν διάφορα ζώα και αντικείμενα στον ουρανό, έτσι κι εμείς οι Σαποτέκας ξέρουμε να ζωγραφίζουμε με τα λόγια. Οπότε, μπορώ να πω ότι ένα κομμάτι της ταυτότητάς μου προέρχεται από τα σύννεφα. Μου αρέσει αυτή η μεταφορά, γιατί τα σύννεφα προσαρμόζονται στο απαλό, ζεστό αεράκι του Τεουαντεπέκ, όμως, ακόμα, παίρνουν μορφή κάτω απ' τον καφετή άνεμο που μας μαστιγώνει το χειμώνα. Και βέβαια είμαστε πλάσματα μεταβλητά. Τα σύννεφα περνούν, και σχηματίζονται άλλα. Η γλώσσα του ανέμου Προκειμένου να μιλήσουμε για τις αυτόχθονες γλώσσες του Μεξικού, είναι σημαντικό να εντοπίσουμε την αρχική μας πηγή: την προφορική μνήμη, τη γνώση ενός λαού που μεταδίδεται και κληρονομείται μέσω του ομιλούμενου, αφηγούμενου, κουβεντιαστού λόγου. Οι ιστορίες και τα συμβάντα ενός τόπου, μιας περιοχής, τα κουτσομπολιά για κάποιους ανθρώπους, οι θρύλοι, οι μύθοι, τα ρητά, οι γλωσσοδέτες, τα τραγούδια, όλα αυτά που κάποιοι διηγήθηκαν από γενιά σε γενιά για να διαφυλάξουν τη συλλογική μνήμη. Για τους αυτόχθονες λαούς αυτό ήταν ένα σημαντικό μέσον προκειμένου να διασώσουν τις γλώσσες τους, τον τρόπο που αντιλαμβάνονταν τον κόσμο, ώστε εμείς, οι μελλούμενες γενιές, να ξέρουμε ποιοι είμαστε κι από πού κρατάμε. Σήμερα, βεβαίως, εμείς είμαστε αποτέλεσμα ενός συγκρητισμού, η καθαρότητα δεν υπάρχει, και οι γλώσσες είναι ένα ζωντανό σώμα που βρίσκεται σε αέναη κίνηση. Ερχόμαστε σε επαφή με άλλους πολιτισμούς, και κάθε επαφή κάτι μας μεταδίδει, καλό ή κακό. Έχουν περάσει πάνω από πεντακόσια χρόνια από την Κατάκτηση της Αμερικής από τους Ισπανούς, αλλά απομένουν κάποια πράγματα, απομένουν κάποιες φλέβες χρυσού που αποτελούν το υπόβαθρο της Ιστορίας των αρχέγονων λαών του Μεξικού. Την εποχή της Κατάκτησης καταστράφηκαν κώδικες, δέρματα ζώων και υφάσματα, που οι ζωγραφιές τους περιείχαν πολλές από τις πεποιθήσεις των προγόνων μας. Οι Ισπανοί έλεγαν ότι οι ιστορίες που αφηγούνταν οι αυτόχθονες ήταν πράγματα του διαβόλου, γιατί δεν κατανοούσαν την ποικιλομορφία, τον πλούτο και τη γνώση που υπήρχε μέσα τους. Θέλησαν να επιβάλουν την Καθολική θρησκεία και οι αυτόχθονες, για να μην χάσουν την ταυτότητά τους, την κουλτούρα τους, άρχισαν να τη μεταδίδουν με προφορικό τρόπο - αφού δεν είχαν άλλο μέσον - και μόνον έτσι κατάφεραν να επιζήσουν μέσα στο χρόνο, κι έτσι γνωρίσαμε κι εμείς τον τρόπο που ερμήνευαν τον κόσμο. Ο ιθαγενής δεν αποτελεί μόνο μιαν αφηρημένη έκφραση του παρελθόντος, ούτε είναι απλώς ένας ήχος και μια μορφή· είναι επίσης και μια κοσμοθεωρία. Η δική μου ποίηση τροφοδοτήθηκε από αυτές τις αρχέγονες πηγές, που τις έκανα κτήμα μου στα παιδικά μου χρόνια, ακούγοντας τα λόγια από τα χείλη της γιαγιάς μου: ιστορίες, παραμύθια, συνταγές μαγειρικής, τραγούδια στα σαποτέκο. Εκείνη με έμαθε πώς να ντύνομαι σε κάθε περίσταση, από εκείνη έμαθα την ουσία του πολιτισμού σαποτέκα, αυτές είναι οι ρίζες μου. Είμαι ποιήτρια και γεννήθηκα στο Χουτσιτάν της Οαχάκα, ένα μέρος που βρίσκεται στα νότια του Ισθμού του Τεουαντεπέκ, όπου μιλάμε τη γλώσσα σαποτέκα. Είναι μια πόλη με περισσότερους από εκατό χιλιάδες κατοίκους, στην πλειοψηφία μας δίγλωσσοι για λόγους στρατηγικής, αφού ναι μεν υπήρξαμε ανέκαθεν λαός γεωργών, ψαράδων, καλλιτεχνικών

δημιουργών, πλην όμως επίσης και εμπόρων, αφού η γεωγραφία μάς ευνόησε σε αυτό. Είμαι λοιπόν μια Χουτσιτέκα, και στα οχτώ μου χρόνια έφυγα απ' το χωριό μου, κι από τότε ζω στην Πόλη του Μεξικού, αλλά δεν έχω πάψει να ξαναγυρίζω στο χωριό μου κάθε φορά που ο χρόνος και η καρδιά μου μού το υπαγορεύουν. Η μητρική μου γλώσσα είναι τα σαποτέκο, αυτή ήταν η πρώτη που άκουσα σαν ήρθα στον κόσμο. Έμαθα αυτήν τη γλώσσα από τις γυναίκες του σπιτιού μου, εκείνες μου τραγούδησαν μουρμουριστά τα πρώτα νανουρίσματα στα σαποτέκο. Θυμάμαι πως τα τραγούδια εκείνα ηχούσαν ωραία, αν κι αυτά που έλεγαν δεν ήταν ό,τι πιο τρυφερό για ένα κοριτσάκι. Μου τραγουδούσαν για παράδειγμα ένα που έλεγε: "Tu gudiñe lii baduhuiini' gudiñi bixhoze laabe, pá quiñebe lii xti tiru gundisa ti guie bicaa lucuabe." Η ακριβής μετάφραση είναι η εξής: "Αυτόν που σ' έδειρε παιδάκι, τον έδειρε ο πατέρας του, αν σε ξαναδείρει, πάρε μια πέτρα και σπάσ' του το κούτελο." Και βέβαια, κανείς δεν φαντάζεται τι λέει, γιατί επιπλέον η γιαγιά μου είχε μια ολόγλυκια φωνή, που τη διατηρεί ακόμα. Ένα άλλο τραγουδάκι λέει: "Pora gúle bi'cu' huiini, gúle me lumbaa las doce, pa guditu tobi naa sedasaana' gueta góme." Και η μετάφραση: "Τι ώρα γεννήθηκε το σκυλάκι, γεννήθηκε στις δώδεκα το μεσημέρι, αν μου χαρίσουν ένα, θα 'ρθώ να του αφήσω τορτίλιας για να φάει." Κι ένα άλλο πάλι: "Gasisi nana, gasisi tata, cuana un medio, chisisinu pandxiapa, sonso sonso mañoso, sonsa sonsa mañosa." Μετάφραση: "Τώρα που κοιμάται η γιαγιά, τώρα που κοιμάται ο παππούς, θα τους κλέψουμε ένα πενηνταράκι για ν' αγοράσουμε ψωμί της Τσιάπας, χαζέ, χαζέ κατεργάρη, χαζή, χαζή κατεργάρα." Ήταν και τα λογοπαίγνια που έλεγε η γιαγιά μου, όπου οι λέξεις ήταν οι ίδιες, με μοναδική διαφορά τους τον τονισμό, που άλλαζε και το νόημα: "Nananda ná na Nanda, nanda' rabe nandá." Και η ακριβής μετάφραση: "Κάνει κρύο λέει η κυρα-Νάντα, κι εγώ έλεγα πως κάνει ζέστη." Και καθώς η γιαγιά μου είναι πολύ αθυρόστομη, υπήρχε και μια εκδοχή αυτού του τελευταίου με σεξουαλικό περιεχόμενο: "Nanande' nde na Nanda, nanda' rabe cadi nanande' nde na Nanda." Δηλαδή: "Το αιδοίο της κυρα-Νάντα είναι χοντρό, κι εγώ έλεγα πως δεν είναι χοντρό." Ένα άλλο λογοπαίγνιο που λέγαμε όταν κάποιος έκανε σαν τρελός για το φαΐ, ήταν: "Sic aró loro rolo'." "Όπως τρώει ο παπαγάλος τρως." Στον Ισθμό του Τεουαντεπέκ έχει πολλούς Άραβες, κι έτσι υπάρχει κι ένα λογοπαίγνιο που λέει: "Naa rabe árabe laabe, laabe nabe cadi árabe laabe." "Εγώ λέω πως είναι Άραβας, αυτός λέει πως δεν είναι Άραβας." Σε ό,τι αφορά τα σαποτέκο, η γλώσσα μας μάς αποκαλύπτει την ομορφιά, το χιούμορ, το διφορούμενο, τη μουσικότητα, τις μεταφορές, που μας φανερώνουν μια έννοια αισθητική, ποιητική. Για παράδειγμα, για να πούμε αστέρι, λέμε φωτιά του ουρανού, για να πούμε ακροθαλασσιά λέμε χείλη της θάλασσας. Στα σαποτέκο όλα έχουν χέρια, πόδια, καρδιά, ως και τα πράγματα έχουν ζωή. Για να πούμε πρωί, λέμε "siadó guie' ru", που σημαίνει ότι η μέρα είναι ένα λουλούδι που ανθίζει, ότι έχουμε τη δυνατότητα η μέρα μας να είναι ένα λουλούδι. Κάτι από αυτά που χάνονται τη στιγμή που μεταφράζουμε στα ισπανικά, είναι η μουσική που έχουν τα σαποτέκο, αυτή τη φωνητική γκάμα μπορούμε να τη διαχωρίζουμε μόνον εμείς που μιλάμε τη γλώσσα, για παράδειγμα, για να πούμε φίδι, λέμε beenda, ενώ αδελφή, benda', το ρήμα έρχομαι, bendá', και το ψάρι, benda. Χρησιμοποιούμε φωνήεντα σπασμένα, συντετμημένα, και απλά, τα διπλά φωνήεντα μακραίνουν τη λέξη και προκύπτει ένας πολύ αισθησιακός ήχος. Διαβάστε ολόκληρo το άρθρο στο www.lea-festival.com - www.solatino.gr

SOL

LATINO

14-15t Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:25 ΜΜ Page 2

CUBA

Por la Cultura y lengua del Caribe

En Volos Celebración del Día de los muertos

Ένα κέντρο σπουδών της Casa de las Américas Con el apoyo de la Embajada de Cuba en Grecia Cuatro meses después del triunfo de la Revolución Cubana, el 28 de abril de 1959, el Gobierno revolucionario creó la Casa de las Américas, una institución no gubernamental que busca desarrollar y ampliar las relaciones socioculturales con los pueblos de América Latina, el Caribe y el resto del mundo. Cumpliendo con su misión, la Casa de las Américas creó en 1979 el Centro de Estudios del Caribe (CEC) que “propicia la investigación y la promoción sobre la diversidad cultural del Caribe y sus correspondientes diásporas, desde una mirada multidisciplinaria y a través de un activo diálogo con importantes creadores, académicos, investigadores y promotores culturales de la región”. Una muestra clara de la complejidad de la identidad caribeña, se refleja en la publicación Anales del Caribe, que presenta textos en sus lenguas originales y un análisis sobre los mismos. Entre sus más significativos eventos se cuentan: Seminarios sobre la Cultura Afroamericana (celebrados anualmente entre 1993 y 1998), Coloquios sobre el Caribe Continental (1997, 1998, 1999), Encuentro Internacional Mitos en el Caribe (2000), Coloquio Internacional La diversidad cultural en el Caribe (2004). El CEC ha contado con la colaboración de relevantes figuras de la cultura caribeña, tales como: George Lamming (Barbados), Jan Carew (Guyana), Édouard Glissant (Martinica), Ernest Pépin (Guadalupe), Laënnec Hurbon (Haití), Ricardo Alegría (Puerto Rico) y Rubén Silié (República Dominicana).

Más información: http://www.casa.cult.cu/centroestudios/centroestudioscaribe.php?pagina=caribe

Για τις γλώσσες της Καραϊβικής… Με τη συνεργασία της Πρεσβείας της Κούβας στην Αθήνα

SOL

LATINO

Τέσσερις μήνες μετά το θρίαμβο της Κουβανικής Επανάστασης, στις 28 Απριλίου του 1959, η Επαναστατική Κυβέρνηση ίδρυσε την Casa de las Américas, έναν μη κυβερνητικό οργανισμό που επιδιώκει την ανάπτυξη και διεύρυνση των κοινωνικο-πολιτιστικών σχέσεων με τους λαούς της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής και με τον υπόλοιπο κόσμο. Στα πλαίσια της αποστολής της, η Casa de las Américas ίδρυσε το 1979 το Κέντρο Σπουδών της Καραϊβικής (CEC), το οποίο "ευνοεί την έρευνα και την προαγωγή της πολιτισμικής ποικιλότητας της Καραϊβικής και των αντίστοιχων λαών της, από πολυεπιστημονική σκοπιά και μέσω ενός ζωντανού διαλόγου με σημαντικούς δημιουργούς, ακαδημαϊκούς, ερευνητές και συμβούλους πολιτιστικής διαχείρισης της Περιφέρειας." Ένα σαφές δείγμα της πολυσύνθετης ταυτότητας της Καραϊβικής αντικατοπτρίζεται στο έντυπο Anales del Caribe, που δημοσιεύει κείμενα στην πρωτότυπη γλώσσα τους και μια σχετική ανάλυση επ' αυτών. Το Κέντρο Σπουδών της Καραϊβικής έχει συνεργαστεί με σημαντικές μορφές του πολιτισμού της Καραϊβικής, όπως ο George Lamming (Μπαρμπάντος), ο Jan Carew (Γουιάνα), ο Édouard Glissant (Μαρτινίκα), ο Ernest Pépin (Γουαδελούπη), ο Laënnec Hurbon (Αϊτή), ο Ricardo Alegría (Πουέρτο Ρίκο) και ο Rubén Silié (Δομινικανή Δημοκρατία). Για περισσότερες πληροφορίες, επικοινωνήστε με την Πρεσβεία της Κούβας στην Αθήνα. Επισκεφθείτε τον ιστότοπο: http://www.cubagob.cu/otras_info/invertir.htm

Adelina Jimenez Frías, de origen mexicano y profesora de español en la ciudad de Volos y sus alumnos Lefteris, Demy, Filicha y demás, nos invitan a celebrar el Día de los muertos en su ciudad y disfrutar el exquisito pan de muertos, las calaveritas de dulce y otras delicias, el próximo 2 de noviembre de 2012, en la ciudad de Volos, Magnesia.

“Esta celebración mezcla elementos de las antiguas civilizaciones aztecas, zapotecas, mayas y de otros pueblos originarios de México y de la religión católica traída a nuestro país por los españoles.

Actualmente en México y otros países latinoamericanos, el Día de los Muertos se celebra con altares en cada casa en honor a los seres queridos de la familia y personajes públicos admirados que se han ido , o se hacen visitas al cementerio, etc. Se cree que ese día las almas de los muertos tienen permiso para volver al mundo de los vivos y acercarse nuevamente al mundo de sus seres queridos.Es una verdadera fiesta de bienvenida para aquellos que se aman y ya no están, por esto se vive con alegria y amor”. Por Adelina Jiménez.

Mayor información: Adelina Jiménez 6978839920 adelinaki@yahoo.gr

14-15t Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:25 ΜΜ Page 3

MEXICO

Carlos Fuentes, un escritor universal

Κάρλος Φουέντες, ένας παγκόσμιος συγγραφέας Του Tarcisio Navarrete Montes de Oca, Πρέσβη του Μεξικού στην Ελλάδα

Por Tarcisio Navarrete Montes de Oca Embajador de México en Grecia El pasado mes de mayo murió uno de los mayores exponentes de la literatura hispanoamericana y representante del “boom” latinoamericano, Carlos Fuentes, a quien dedicamos esta página de México en esta edición de Sol Latino.

Carlos Fuentes Macías nació, de padres mexicanos, en Panamá, donde su padre estaba comisionado en la Embajada de México, el 11 de noviembre de 1928 y murió en el D.F., México, el 15 de mayo de 2012. Estudió derecho en México. Fundó y dirigió junto a Emmanuel Carballo la Revista Mexicana de Literatura, colaboró en la revista Siempre y en 1960 fundó El Espectador.

A temprana edad se dio a conocer como escritor con los cuentos “Los días enmascarados” (1954). “La muerte de Artemio Cruz” (1962) lo consolidó como escritor reconocido; con “Cambio de piel” (1967, prohibida por la censura franquista) obtiene el Premio Biblioteca Breve. Es con su extensa novela “Terra nostra” (1975), con la que se da a conocer al mundo y la que le da el Premio Rómulo Gallegos de 1977.

En 1987 recibió el Premio Miguel de Cervantes y posteriormente fue condecorado con la Legión de Honor de Francia (1992), la Orden al Mérito de Chile (1993), el Premio Príncipe de Asturias (1994) y el Premio Real Academia Española de Creación Literaria en 2004, entre muchos otros reconocimientos.

Carlos Fuentes fue miembro del servicio exterior mexicano, siendo Embajador de México en Francia de 1975 a 1977.

Dejó prácticamente listos para su publicación dos trabajos antes de morir. Un ensayo “Personas”, centrado en personas fallecidas que más influyeron en su vida, y una novela "Federico en su balcón", en la que planteaba un diálogo con el filósofo alemán Friedrich Nietzsche y que esperaba presentar en noviembre próximo en la Feria Internacional del Libro de Guadalajara (FIL).

Fue en septiembre del 2003, cuando Carlos Fuentes visitó Atenas invitado por la Embajada de México y el Instituto Cervantes.

Recordaremos siempre su discurso en la Stoa tou Bibliou sobre la unión y diversidad de las letras hispanoamericanas donde usó solo palabras provenientes del griego.

En septiembre y con el apoyo del Instituto Cervantes, la Embajada presentó la serie documental “El alma de México”, presentada por Carlos Fuentes, que ofrece una visión panorámica de la herencia cultural mexicana a través del arte, desde la época prehistórica hasta el presente, mostrando en su máximo esplendor aquello que constituye lo más profundo, auténtico y valioso de la identidad de México.

Carlos Fuentes será querido y reconocido siempre por su valor universal y como dijo su esposa, Silvia Lemus, la mejor manera de rendir homenaje a este gran exponente de la literatura iberoamericana, es leyéndolo.

Τον περασμένο Μάιο πέθανε ένας από τους μεγαλύτερους εκπροσώπους της ισπανοαμερικανικής λογοτεχνίας και εκφραστής του λατινοαμερικάνικου "μπουμ", ο Κάρλος Φουέντες, στον οποίο αφιερώνουμε τούτη τη σελίδα του Μεξικού στο παρόν τεύχος του Sol Latino. Ο Κάρλος Φουέντες γεννήθηκε από Μεξικανούς γονείς στον Παναμά, όπου ο πατέρας του ήταν επιτετραμμένος της Πρεσβείας του Μεξικού, στις 11 Νοεμβρίου του 1928 και πέθανε στην Πόλη του Μεξικού στις 15 Μαΐου του 2012. Σπούδασε νομικά στο Μεξικό. Ίδρυσε και διηύθυνε, μαζί με τον Εμανουέλ Καρμπάλιο, τη Revista Mexicana de Literatura, συνεργάστηκε με το περιοδικό Siempre και το 1960 ίδρυσε το El Espectador. Από νεαρή ηλικία έγινε γνωστός ως συγγραφέας με τις νουβέλες “Οι μασκαρεμένες μέρες” (1954). “Ο θάνατος του Αρτέμιο Κρους” (1962) τον καθιέρωσε ως αναγνωρισμένο συγγραφέα. Για το “Αλλαγή δέρματος” (1967 - απαγορευμένο από τη φρανκική λογοκρισία) του απονέμεται το Βραβείο Biblioteca Breve. Το εκτενές του μυθιστόρημα “Terra nostra” (1975) τον κάνει γνωστό σε ολόκληρο τον κόσμο και του χαρίζει το Βραβείο Rómulo Gallegos για το 1977. Το 1987 τιμήθηκε με το Βραβείο Μιγκέλ δε Θερβάντες, ενώ στη συνέχεια του απονεμήθηκε το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλίας (1992), του Τάγματος της Αξίας της Χιλής (1993), το Βραβείο Príncipe de Asturias (1994) και το Βραβείο της Ισπανικής Βασιλικής Ακαδημίας για τη Λογοτεχνική Δημιουργία το 2004, μεταξύ πολλών άλλων διακρίσεων. Ο Κάρλος Φουέντες υπήρξε μέλος του μεξικανικού διπλωματικού σώματος, και διετέλεσε Πρέσβης του Μεξικού στη Γαλλία μεταξύ 1975 και 1977. Πεθαίνοντας, άφησε δύο έργα ουσιαστικά έτοιμα για δημοσίευση, ένα δοκίμιο με τίτλο “Πρόσωπα”, που αναφέρεται σε εκλιπόντα πρόσωπα που τον επηρέασαν περισσότερο στη ζωή του, και ένα μυθιστόρημα, “Ο Φεδερίκο στο παράθυρό του”, όπου αναπαριστά ένα διάλογο με τον Γερμανό φιλόσοφο Φρειδερίκο Νίτσε και ήλπιζε να παρουσιάσει τον ερχόμενο Νοέμβριο στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Γουαδαλαχάρα (FIL). Το Σεπτέμβριο του 2003, ο Κάρλος Φουέντες επισκέφτηκε την Αθήνα, προσκεκλημένος της Πρεσβείας του Μεξικού και του Ινστιτούτου Θερβάντες. Θα θυμόμαστε πάντοτε την ομιλία του στη Στοά του Βιβλίου, σχετικά με την ενότητα και την πολυμορφία των ισπανοαμερικανικών γραμμάτων, όπου χρησιμοποίησε μόνο λέξεις ελληνικής προέλευσης. Τούτον το Σεπτέμβριο, και με την υποστήριξη του Ινστιτούτου Θερβάντες, η Πρεσβεία μας παρουσίασε τη σειρά ντοκιμαντέρ "Η ψυχή του Μεξικού", με αφήγηση του Κάρλος Φουέντες, η οποία σκιαγραφεί ένα πανόραμα της μεξικανικής πολιτιστικής κληρονομιάς μέσα από την τέχνη, από την προϊστορική εποχή και ως σήμερα, αποκαλύπτοντας σε όλο του το μεγαλείο ό,τι πιο βαθύ, αυθεντικό και πολύτιμο συνθέτει την ταυτότητα του Μεξικού. Ο Κάρλος Φουέντες θα είναι πάντοτε αγαπητός και αναγνωρισμένος λόγω της παγκόσμιας εμβέλειάς του. Και, όπως είπε η σύζυγός του Σίλβια Λέμους, ο καλύτερος τρόπος να αποτείνει κανείς φόρο τιμής σε αυτόν τον μεγάλο εκπρόσωπο της ιβηροαμερικανικής λογοτεχνίας, είναι να τον διαβάζει.

SOL

LATINO

16-17 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:27 ΜΜ Page 2

HOMENAJE

¡Viva Chavela! ¡Viva México!

Ζήτω η Chavela! Ζήτω το Μεξικό!

«Tómate esta botella conmigo y en el último trago nos vamos» Της Juanita La Quejica http://juanitalaquejica.blogspot.com/

SOL

LATINO

El domingo 5 de agosto Chavela Vargas se bebió el último trago y se fue. De una vez por todas, pese a que había asegurado que no se iría en fin de semana, para no provocar molestia alguna a nadie. Se fue como vivió: amando, viajando y cantando.

Como solo ella pudo hacerlo, Chavela, con su fuerte personalidad y su talento, logró mantener durante más de medio siglo un puesto especial en el corazón de millones de personas en todo el mundo. Fue una mujer que vivió varias décadas de su vida a la manera del tradicional macho mexicano del siglo pasado, cargando pistola, bebiendo -casi hasta morir- de cantina en cantina, participando -como se ha dicho- en duelos por los ojos de alguna que otra bella mujer, defendiendo su homosexualidad en una época y en un continente en el que las mujeres se volvían famosas sobre todo por ser víctimas... Tal vez su secreto fuera la autenticidad y la consecuencia entre su vida y sus canciones. ¿Quién si no ella hubiera podido hacer suyo con tanto empeño el género musical de las rancheras y los corridos cuyo hábitat no era otro que el del varón, jefe absoluto de la bronca, de las pistolas, de la revancha, pero también de la revolución.

La “chamana” Chavela eligió su final con lucidez. Encontró la fuerza (a pesar de sus 93 años ya cumplidos, de que estaba obligada a desplazarse con su silla de ruedas y de que tenía graves problemas de salud) para viajar a España y presentar su último trabajo, un homenaje a Federico García Lorca. Cuando le preguntaban en el hospital de Cuernavaca poco antes de morir si había valido la pena ese viaje, contestó dejando como un legado su valiente manera de afrontar la muerte: “Sabía de sobra lo que me costaría, pero valió la pena. Le dije adiós a Federico, les dije adiós a los amigos y me despedí de España. Y ahora, he vuelto a

morir en mi país”.

Rechazó todo tratamiento agresivo, pidió que le colocaran su medallón -un amuleto que le habían regalado hacía tiempo los chamanes (y del que no se separaba nunca durante los conciertos) y cerró los ojos. No temió a la muerte porque no creía en ella, concebida como final definitivo, sino solo como transición a otro nivel. Nació en Costa Rica pero su corazón era legítimamente mexicano, con creencias que se difuminan en las selvas insondables que cubrieron los secretos de los mayas. México supo ser su padre dijo una vez en una entrevista-; por Así la recordaré yo también, eso ella lo amó y lo honró. tal como “me la presenta- A Chavela Vargas en Europa la conoprincipalmente a través de las ron” en la película La flor cimos películas de Pedro Almodóvar. De hede mi secreto: con su pon- cho, fue de la mano de Almodóvar cho rojo, abriendo los bra- como comenzó una nueva etapa en su carrera, tras veinte duros años ahogazos e invitándome a viajar dos en alcohol y en el esfuerzo por licon ella a su mundo, al berarse de sus propios demonios. Almodóvar expresó su admiración al demundo mágico de México y cir de ella que “es por sí sola una gran de América Latina. y trágica obra músico-teatral. Cuando ella abre los brazos al cantar, llena el escenario entero. Chavela te canta solo a ti, solo para ti. Canta exclusivamente tu propia historia. Es algo extraordinario.”

Así la recordaré yo también, tal como “me la presentaron” en la película La flor de mi secreto: con su poncho rojo, abriendo los brazos e invitándome a viajar con ella a su mundo, al mundo mágico de México y de América Latina. ¡Viva Chavela! ¡Viva México!

Los mejores precios de Aghios Nikolaos, Creta

Dimitrakopulu 5, Makriyanni. Α 100 metros del museo de la Acrόpolis

Apartamentos con maravillosa vista al mar, cómodos y ambiente familiar.

A solo 50 pasos de la playa Havania.

• Tel. 6933.354265

Descuento del 10% para nuestros lectores

• 210.4063349

Usa el código SOL-Mirabella Teléfonos: 28410 83282 - 6936797755 info@mirabella.gr - www.mirabella.gr

16-17 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:27 ΜΜ Page 3

«Πιάσε αυτήν την μπουκάλα να τα πιούμε παρέα και στην τελευταία γουλιά ας φύγουμε» Της Juanita La Quejica http://juanitalaquejica.blogspot.com/ Η Τσαβέλα Βάργκας την Κυριακή 5 Αυγούστου στράγγιξε την τελευταία γουλιά από το ποτήρι και έφυγε. Οριστικά. Παρότι είχε πει ότι δεν θα πέθαινε Σαββατοκύριακο, για να μην χαλάσει κανενός την βολή. Έφυγε όπως είχε ζήσει: αγαπώντας, ταξιδεύοντας και τραγουδώντας. Με κάποιον μοναδικό τρόπο η Τσαβέλα με τη δυνατή προσωπικότητα και το ταλέντο της, κατάφερε να διατηρήσει για πάνω από μισό αιώνα μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Υπήρξε μια γυναίκα που έζησε για δεκαετίες σαν ένας παραδοσιακός “μάτσο” μεξικανός άνδρας του «Έτσι θα την θυμάμαι κι περασμένου αιώνα, κουβαλώντας πιστόλι, πίνοντας –σχεδόν μέχρι θανάτου- από καντίνα εγώ, όπως την «πρωτογνώ- σε καντίνα, παίρνοντας μέρος –όπως είχε ρισα» στην ταινία La flor ακουστεί- σε μονομαχίες για τα μάτια όμορde mi secreto: με το κόκκι- φων γυναικών, υπερασπιζόμενη την ομοφυλοφιλία της σε μια εποχή και μια ήπειρο που νο πόντσο, να ανοίγει την οι γυναίκες γινόντουσαν διάσημες κυρίως αγκαλιά της και να με κα- σαν θύματα... Ίσως το μυστικό της να ήταν λεί να ταξιδέψουμε μαζί η αυθεντικότητα και η συνέπεια ανάμεσα στη ζωή και στα τραγούδια της. Ποιά άλλη θα στον κόσμο της, τον μαγι- μπορούσε να υποστηρίξει τόσο πειστικά τα κό κόσμο του Μεξικού και ραντσέρας και τα κορίδος, που «έζησαν» της Λατινικής Αμερικής». μέσα στον κόσμο του άνδρα-απόλυτου άρχοντα και τσαμπουκά, των πιστολιών, της εκδίκησης αλλά και της επανάστασης; Η «σαμάνα» Τσαβέλα επέλεξε το τέλος της με καθαρή σκέψη. Βρήκε την δύναμη –παρότι είχε κλείσει τα 93, ήταν καθηλωμένη σε αναπηρικό καρότσι και αντιμετώπιζε σοβαρά θέματα υγείαςνα ταξιδέψει μέχρι την Ισπανία για να παρουσιάσει την τελευταία της δουλειά, ένα αφιέρωμα στον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.

Όταν την ρώτησαν στο νοσοκομείο της Κουερναβάκα λίγο πριν πεθάνει αν άξιζε το ταξίδι, απάντησε αφήνοντας παρακαταθήκη θαρραλέας αντιμετώπισης του θανάτου: "Ήξερα πολύ καλά ποιό ήταν το κόστος και ναι, οπωσδήποτε άξιζε τον κόπο. Είπα αντίο στον Φεντερίκο, είπα αντίο στους φίλους και αποχαιρέτησα την Ισπανία. Και τώρα, έρχομαι για να πεθάνω στην χώρα μου". Αρνήθηκε κάθε παρεμβατική θεραπεία, ζήτησε να της φορέσουν το μενταγιόν-φυλαχτό που της είχαν χαρίσει πριν χρόνια οι σαμάνοι (και δεν το αποχωριζόταν ποτέ στις συναυλίες της) και έκλεισε τα μάτια της. Δεν φοβήθηκε ποτέ τον θάνατο γιατί δεν πίστευε ότι υπάρχει με την έννοια του οριστικού τέλους, αλλά μόνο σαν μετάβαση σε ένα άλλο επίπεδο. Ήταν γεννημένη Κοσταρικένια αλλά με καρδιά αυθεντικής Μεξικάνας, με πιστεύω που χάνονται στις απάτητες ζούγκλες που σκέπασαν τα μυστικά των Μάγια. Το Μεξικό τής στάθηκε σαν πατέρας όπως είχε πει κάποτε σε συνέντευξή της, γι αυτό και εκείνη το λάτρεψε και το τίμησε.

Tην Τσαβέλα Βάργκας στην Ευρώπη την γνωρίσαμε κυρίως μέσα από τις ταινίες του Πέδρο Αλμοδόβαρ. Έτσι ξεκίνησε μια νέα σελίδα στην καριέρα της, μετά από 20 χρόνια σκληρά, πνιγμένα στο αλκοόλ και στην προσπάθεια να απελευθερωθεί από τους δαίμονές της. Ο Aλμοδόβαρ είχε εκφράσει τον θαυμασμό του λέγοντας ότι "είναι από μόνη της ένα μεγάλο μουσικό θεατρικό τραγικό έργο. Όταν ανοίγει τα χέρια της για να τραγουδήσει, γεμίζει όλη τη σκηνή. H Τσαβέλα τραγουδά μόνο σε σένα, μόνο για σένα. Τραγουδά αποκλειστικά την δική σου ιστορία. Είναι μια καταπληκτική ικανότητα." Έτσι θα την θυμάμαι κι εγώ, όπως την «πρωτογνώρισα» στην ταινία La flor de mi secreto: με το κόκκινο πόντσο, να ανοίγει την αγκαλιά της και να με καλεί να ταξιδέψουμε μαζί στον κόσμο της, τον μαγικό κόσμο του Μεξικού και της Λατινικής Αμερικής. ¡Viva Chavela! ¡Viva México!

SOL

LATINO

18-19 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:28 ΜΜ Page 2

18-19 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:28 ΜΜ Page 3

PANAMA

La Pintada, un distrito de valor cultural rico y variado

Η Πιντάδα, μια περιφέρεια με πλούσια και ποικίλη πολιτιστική αξία Της Νίκης Οικονόμου

Por Nicky Economou La región de Coclé, una de las más hermosas y diversas de Panamá, se caracteriza por sus playas de arena blanca, montañas y llanuras, producción agrícola y ganadera, y gran tradición artesanal.

Se divide en seis distritos: Aguadulce, Antón, La Pintada, Natá, Olá y Penonomé.

La cultura y tradición se hacen presentes en el pintoresco pueblo de La Pintada. Posee una de las tradiciones sociales y religiosas de mayor trayectoria en Panamá, herencia de nuestro periodo Colonial, llamada El Topón. Se trata del peregrinaje de dos imágenes religiosas, La Virgen María llamada “La Pascualita”, y el niño Dios.

Estas imágenes recorren los campos por dos rutas distintas y se encuentran en la plaza de El Topón la noche del 25 de diciembre con la presencia de cientos de campesinos.

De manera artesanal, y desde mucho antes de 1848, se teje el sombrero pintao nacional, se elabora el tambor de orden norteño, y se llevan a cabo los lujosos carnavalitos pintadeños, que han tomado valor por su obra artesanal tanto en el vestuario como en la manera en que lucen sus reinas.

El sombrero pintao se ha convertido en una insignia panameña reconocido a nivel internacional, es confeccionado por los campesinos de la zona y utilizado para las labores diarias, eventos importantes, festividades populares y presentaciones de conjuntos musicales típicos y bailes populares en Coclé y en eventos internacionales.

Los sombreros pintaos usan cuatro fibras, todas de plantas: la bellota, la pita, la chonta (con la misma flexibilidad que la bellota) y el junco (palma), que se usa para el tarco pues es más duro. Los tejidos usados son conocidos como “la blanca” (trenza totalmente blanca compuesta de 15 a 14 fibras que se entrecruzan entre sí para formar la trenza), “la pinta” (trenza combinada de blanco con negro; por lo general usan dos en un sombrero y es elaborada de chonta y bellota blanca) y “el tarco” (tejido de doble capa, elaborado de junco y de bellota). Se usan tres tejidos en cada sombrero. A partir de octubre del 2011 se ha instituído el Festival Nacional del Sombrero Pintao, con desfile de carrozas y cientos de sombreros.

Sabía usted que…

El nombre del distrito de La Pintada proviene del nombre que le tenían los campesinos y lugareños al pueblo de la Inmaculada, pues era en una pequeña tienda del pueblo donde hacían sus compras que tenía la particularidad de ser la única casa pintada. Con el correr del tiempo los lugareños al referirse al pueblo de la Inmaculada decían vamos a la casa pintada, a La Pintada.

Η περιοχή της Κοκλέ, μια από τις ωραιότερες και πιο ποικιλόμορφες του Παναμά, χαρακτηρίζεται από τις παραλίες της με την άσπρη άμμο, τα βουνά και τα πλατώματά της, τη γεωργική και κτηνοτροφική της παραγωγή και τη μεγάλη της χειροτεχνική παράδοση. Χωρίζεται σε έξι περιφέρειες, Αγουαδούλσε, Αντόν, Λα Πιντάδα, Νατά, Ολά και Πενονομέ. Ο πολιτισμός και η παράδοση δίνουν το παρόν και στο γραφικό χωριό της Πιντάδα. Εκεί διατηρείται μια από τις πιο μακρόχρονες κοινωνικές και θρησκευτικές παραδόσεις στον Παναμά, κληρονομιά της περιόδου της Αποικίας, γνωστή ως Ελ Τοπόν. Πρόκειται για την περιφορά δύο θρησκευτικών εικόνων, της Παρθένου Μαρίας της επονομαζόμενης "Λα Πασκουαλίτα" και του Θείου Βρέφους. Οι εικόνες αυτές περιφέρονται στους κάμπους από διαφορετικούς δρόμους και συναντώνται στην Πλατεία Ελ Τοπόν τη νύχτα της 25ης Δεκεμβρίου, όπου συρρέουν εκατοντάδες χωρικοί. Σε ό,τι αφορά τη χειροτεχνία, ήδη πολύ πριν το 1848, πλέκουν τα παραδοσιακά παναμέζικα καπέλα (sombrero pintao nacional), κατασκευάζουν τα τυπικά ταμπούρλα της περιοχής (tambor de orden norteño) και φιλοτεχνούν τα πολυτελή αποκριάτικα του τοπικού Καρναβαλιού (carnavalitos pintadeños), που έχει γίνει γνωστό για τη χειροτεχνική του αξία, για το βεστιάριό του, αλλά και για τη λαμπρή εμφάνιση των βασιλισσών του. Το παραδοσιακό καπέλο, που έχει μεταβληθεί σε σήμα κατατεθέν του Παναμά σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, φιλοτεχνείται από τους χωρικούς της περιοχής και χρησιμοποιείται στην καθημερινή δουλειά, σε σημαντικές περιστάσεις, σε λαϊκές γιορτές, σε εμφανίσεις παραδοσιακών μουσικών συγκροτημάτων και λαϊκών χορευτικών στην Κοκλέ, καθώς και σε διεθνείς εκδηλώσεις. Τα παραδοσιακά καπέλα φτιάχνονται από τέσσερις ίνες, όλες φυτικές, από σαμπάλ, αγαύη, ένα είδος φοίνικα (που έχει την ίδια ελαστικότητα με το σαμπάλ), και πάπυρο. Αυτός ο τελευταίος χρησιμοποιείται για το "τάρκο" επειδή είναι πιο σκληρός. Οι τρόποι πλεξίματος που χρησιμοποιούνται είναι γνωστοί ως "λα μπλάνκα" (πλέξη εντελώς λευκή, που αποτελείται από 14 με 15 ίνες που πλέκονται μεταξύ τους σχηματίζοντας κοτσίδα), "λα πίντα" (πλέξη που συνδυάζει άσπρο και μαύρο, φτιάχνεται από φοίνικα και σαμπάλ και γενικώς χρησιμοποιούνται δύο σε κάθε καπέλο) και "ελ τάρκο" (πλέξη διπλής όψης, που φτιάχνεται από πάπυρο και σαμπάλ.) Χρησιμοποιούνται τρεις πλέξεις σε κάθε καπέλο Από τον Οκτώβριο του 2011, γιορτάζεται κάθε χρόνο το Εθνικό Φεστιβάλ Παραδοσιακού Καπέλου, με παρέλαση αρμάτων και εκατοντάδων καπέλων.

Ξέρετε ότι… Το όνομα της περιφέρειας της Πιντάδα προέρχεται από το όνομα που έδιναν οι χωριάτες και οι ντόπιοι στο χωριό Ινμακουλάδα, γιατί έκαναν τα ψώνια τους σε ένα μικρό μαγαζάκι του χωριού που είχε την ιδιαιτερότητα ότι ήταν το μοναδικό βαμμένο κτίριο [Πιντάδα σημαίνει βαμμένη στα ισπανικά]. Με το πέρασμα του χρόνου, οι ντόπιοι, μιλώντας για το χωριό Ινμακουλάδα, έλεγαν πάμε στην Κάσα Πιντάδα [βαμμένο σπίτι], στην Πιντάδα.

SOL

LATINO

20-21 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:31 ΜΜ Page 2

ASOCIACION COLOMBO-HELENICA Ofrecemos siempre lo mejor Προσφέρουμε πάντα το καλύτερο Por Emmanuel Kalogerás, presidente Terminamos el verano, gracias a dios unidos, ya que tuvimos más de una oportunidad de celebrar juntos diversas actividades como la independencia de Colombia en el bar Fuego, tratando de ofrecer lo mejor por parte de la junta directiva. También, nuestro adorado país nos brindó un gran evento al invitarnos a una noche de gala a bordo del buque Arc Gloria, donde todos tuvimos la oportunidad de compartir la compañía de nuestros compatriotas. Fue en verdad una experiencia muy emocionante para todos.

Los mantendremos informados de nuestros futuros planes y esperamos que sigan asistiendo con el mismo entusiasmo a nuestras actividades y que sigamos con el mismo ánimo ofreciéndoles lo mejor de nosotros. Les deseamos un feliz otoño. Του προέδρου, Εμμανουήλ Καλογερά

SOL

LATINO

Περάσαμε τούτο το καλοκαίρι ενωμένοι, δόξα τω Θεώ, αφού είχαμε αρκετές ευκαιρίες να πραγματοποιήσουμε όλοι μαζί διάφορες δραστηριότητες. Γιορτάσαμε την επέτειο της Ανεξαρτησίας της Κολομβίας στο μπαρ Fuego, προσπαθώντας, από πλευράς του διοικητικού συμβουλίου, να προσφέρουμε ό,τι καλύτερο. ΕπίΘα σας κρατάμε ενήμερους σχετικά με τα μελλοντικά μας σχέδια. σης, η λατρεμένη μας πατρίδα μάς χάρισε μια μεγάλη εκδήλωση, Ελπίζουμε ότι θα εξακολουθήσετε να παρευρίσκεστε με τον ίδιο προσκαλώντας μας σε μια επίσημη βραδιά πάνω στο πλοίο Arc ενθουσιασμό στις εκδηλώσεις μας και ότι εμείς, με την ίδια ζωντάGloria, όπου όλοι μας είχαμε την ευκαιρία να απολαύσουμε τη νια, θα συνεχίσουμε να σας προσφέρουμε τον καλύτερό μας εαυσυντροφιά των συμπατριωτών μας. Ήταν πραγματικά μια πολύ τό. Σας ευχόμαστε καλό φθινόπωρο! συγκινητική εμπειρία για όλους.

Si desea más información, puede dirigirse a Manolis Kalogerás, teléfonos: 210.9928134 y 6973.523974.

El Buque Gloria dejό su huella en El Pireo Por Adriana Martínez El pasado mes de agosto arribó a Grecia el Buque Escuela ARC Gloria de Colombia. Pasó por el Canal de Corinto el sábado 25 de agosto y llegó a El Pireo el 27 de agosto, día en que abrió sus puertas a la colonia colombiana en Grecia, a diplomáticos y funcionarios de la Fuerza Armada Helénica. Ζarpó el viernes 31 de agosto, y se llevó consigo el amor y el orgullo de los colombianos en Grecia.

El 27 de agosto, el comandante y tripulación del “Gloria” recibieron en “en este pedacito de Colombia” a los oficiales representantes de la Fuerza Armada Helénica con todo el respeto que un militar merece en mi patria, pero también a todos y cada uno de los invitados. Colombianos, griegos, diplomáticos, funcionarios y amigos celebramos su llegada a El Pireo al son del grupo musical del buque y de los bailes típicos que los cadetes realizaron en honor a nuestra querida Colombia.

El día de la partida del ARC Gloria, pude hacer una entrevista a su Comandante, José Guillermo Rodríguez Ceballos, un verdadero líder y servidor de la patria. Entre varios datos importantes me contó que la tripulación del Gloria se compone de 166 miembros, de los cuales 14 son mujeres. Existen también oficiales invitados de Perú, Chile, Costa Rica, Ecuador, México y Honduras y “el propósito es estrechar las relaciones con las Armadas aliadas y amigas invitando un Oficial para que participe en el crucero”. El lenguaje del buque es por silbatos. Cada uno de los tripulantes tiene un silbido que lo identifica, pues se trata de un buque de vela y cuando sopla mucho el viento, no se escuchan las voces, ni tampoco los gritos. Mediante este sistema se comunican mejor.

El Comandante me recibió en la sala de oficiales donde nos tomamos

un tintico colombiano. Allí me mostró el vitral de la sala central, creación de siete oficiales heridos en combate. La silla del comedor del Comandante pesa tres veces más que las demás, “para recordarle el peso de la responsabilidad que lleva a bordo, cada vez que tome sus alimentos”.

Los cadetes que viajan con el Gloria, hacen un semestre de su carrera naval a bordo. Allí estudian a diario navegación, maniobras, ética y logística. Es el único semestre que no pueden perder durante los 4 años de carrera, ya que, de perderlo, se verían obligados a abandonar las Fuerzas Armadas.

Un tripulante imprescindible en el Gloria, y el más antiguo, es Argos, el denominado “animal nacional”. Argos es el perro labrador más importante de las Fuerzas Armadas de Colombia, por su excelente olfato y disciplina. Ha sido condecorado varias veces y está siempre acompañado de su binomio, el Infante de Marina Profesional Rodríguez Fabián Helmut. Su nombre Argos, es en honor a la fidelidad del perro de Ulises.

El comandante Rodríguez Ceballos expresó la admiración que él y toda su tripulación profesan por Grecia, el orgullo histórico que para ellos significó pasar el Canal del Corinto y anclar en El Pireo. “El ARC Gloria busca estrechar las relaciones con Grecia, es un honor haber estado en este país histórico. Aunque es un buque español, por sus velas y nudos corre el espíritu de navegación helénico”.

“A los colombianos les digo que sigan haciendo patria con su forma de ser tan linda, su amabilidad, alegría y trabajo. El Gloria es un pedacito de tierra suya en los mares. ¡Gracias por su hospitalidad!”

Y así, con la bandera nacional en alto, los cadetes en los mástiles, el ARC Gloria partió y dejó una huella imborrable en El Pireo y en cada uno de quienes tuvimos el honor de visitarle.

20-21 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:31 ΜΜ Page 3

θεσσαλονικη

SALONICA

Nuestra agenda Οι δραστηριότητές μας Των Σταμάτη Χριστοφορίδη και Κώστα Παναγιωτίδη • Το πρόγραμμα του Habanita Latin Bar (Περιστερίου 6, Λαδάδικα) για τη νέα σαιζόν διαμορφώνεται ως εξής: Δευτέρα: Danis latin party. Τρίτη: Zumba, reggaeton, raggae και ακροβατικά με aerial silks. Τετάρτη: party της ομάδας Etnia Dance Company. Πέμπτη: σχολή χορού Cuba Baila. Παρασκευή: party της ομάδας Azabache Dance Interactive. Σάββατο: σχολή χορού Somos Cuba. Κυριακή: βραδιά έκπληξη – ανακοίνωση σύντομα.

• Κάθε Τρίτη στις 22:00, στο La Rosa Negra Latin Club (Καρατάσου 7 και Χάψα) φοιτητική βραδιά με mambo, salsa, merengue και reggaeton. Όλα τα ποτά στην τιμή των 5 ευρώ. Στα decks οι djs Paul Larchanidis και Salvador El Pecador.

• Τις Κυριακές η καρδιά του tango χτυπάει στο ξενοδοχείο Andromeda (Καλαποθάκη με Κομνηνών γωνία). Η milonga Andromeda ξεκινάει στις 21:00 με δωρεάν ωριαίο μάθημα και στη συνέχεια ο χορός κρατάει μέχρι τις πρώτες πρωϊνές ώρες! Είσοδος 7 ευρώ με ποτό και 5 ευρώ για τους φοιτητές με την επίδειξη του πάσου τους.

• Πολύ συχνές οι ζωντανές εμφανίσεις του γκρουπ Banda Latiniko στο Bungalow White Club Restaurant (Μ. Αλεξάνδρου 10, Νέα Παραλία). Από τον Οκτώβριο θα μπορείτε να τους απολαύσετε τις Τετάρτες στις 9 το βράδυ, με ανανεωμένο ρεπερτόριο.

• Κάθε Κυριακή μεσημέρι, από τις 14:00 μέχρι τις 20:30, διοργανώνονται οι Salsa Sunny Sundays στο Mast Café Bar (Λεωφόρος Νίκης 3). Με αγαπημένες latin μουσικές, χορό και λογικές τιμές σε καφέδες, μπύρες και ποτά.

Συνέντευξη: Ritmo Art Studio

Compartiendo la magia de latinoamérica Της Αδριάνα Μαρτίνες Με αφορμή την έναρξη ενός καινούριου εγχειρήματος στη Θεσσαλονίκη, με τίτλο “Ritmo Art Studio”, αποφασίσαμε να κάνουμε μια συζήτηση και να μάθουμε λεπτομέρειες από τον Σταμάτη Χριστοφορίδη, ραδιοφωνικό παραγωγό, συνεργάτη του περιοδικού μας και υπεύθυνο για τη δημιουργία του νέου αυτού χώρου… Πως προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία του Ritmo Art Studio; Ο Σύλλογος Χορού & Επιμόρφωσης “Ritmo Art Studio” δημιουργήθηκε από την ομάδα της ραδιοφωνικής εκπομπής Ritmo Latino και τους φίλους της με σκοπό να μοιραστούμε και να απολαύσουμε όλοι μαζί την μαγεία της Λατινοαμερικάνικης κουλτούρας. Με τι ακριβώς ασχολείστε στο νέο σας χώρο; Οι δραστηριότητές μας μπορούν να χωριστούν σε τρία κύρια επίπεδα. Στα τμήματα χορού όπου κάποιος μπορεί να παρακολουθήσει salsa, merengue, bachata, cha cha cha, afrorumba, zumba, reggaeton, bolero, tango argentino, kizomba, afrobrasil, hip hop, flamenco, capoeira και άλλα. Στα τμήματα εκμάθησης της ισπανικής, πορτο-

γαλικής και ρωσικής γλώσσας και ακόμα σε σεμινάρια κρουστών μουσικών οργάνων όπως congas, bongos, timbales, clave, maracas, guiro κτλ. Κατά τη διάρκεια της χρονιάς θα υπάρχουν και άλλες θεματικές εκδηλώσεις, σχετικές με το αντικείμενο, πρωτότυπες κατά τη γνώμη μας, που θα ανακοινωθούν εν καιρώ. Αν σου ζητούσα να μας περιγράψεις τα δυνατά σας σημεία ποιά θα θεωρούσες πιο σημαντικά; Αυτό ξέρεις Adriana είναι κάτι το υποκειμενικό. Εμείς πιστεύουμε ότι δυνατό μας στοιχείο είναι η καλή οργάνωση και η συνέπεια που προσπαθούμε πολύ να έχουμε, όπως επίσης και η ομάδα συνεργατών που απαρτίζουν το Ritmo Art Studio. Ο Κώστας Παναγιωτίδης, η Έλενα Αζά, ο Δημήτρης Μύθος, ο Ντένης Παπανικολάου, η Χριστίνα Χρυσάνθου, η Δέσποινα Ποτούρη, ο Juan Barrios, η Μαρία Δρόσου, η Ηρώ Παπαδοπούλου, η Άννα Βερυκόκου, η Cristina Dos Santos Bento, η Έλλη Θεοδωρίδου, η Ελευθερία Γουγούση, ο Γιάννης Σταυράκης, η Luisa Marisol Fuentes Bustamante και η Βίκυ Αμοιρίδου. Φυσικά να προσθέσω και τη μεγάλη αγάπη όλων μας για το αντικείμενο ενασχόλησης. Χωρίς αυτό το στοιχείο τίποτα δεν προχωράει, ούτε εξελίσσεται. Που μπορεί να σας εντοπίσει κάποιος που θέλει να συμμετέχει σ’ αυτή την προσπάθεια; Μας εντοπίζετε τηλεφωνικά στο 2310 330299, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας. Βρισκόμαστε στην περιοχή της Άνω Τούμπας, στην οδό Ολύνθου 8, απέναντι ακριβώς από το γήπεδο του Αχιλλέα Τριανδρίας. Η πρόσβαση είναι εύκολη τόσο από το κέντρο όσο και από την περιφερειακή οδό, ενώ και το parking είναι άνετο. Συμπληρωματικά να σας πω ότι δεχόμαστε εγγραφές όλο το χρόνο, η μηνιαία συνδρομή είναι χαμηλή, ενώ υπάρχει η δυνατότητα από μέρους μας για τμήματα παιδικά, εφηβικά, ενηλίκων σε επίπεδα αρχαρίων, μεσαίων και προχωρημένων. Τέλος θα ήθελα να ευχηθώ σε όλους μια καλή χορευτική σαιζόν και να προτρέψω τον κόσμο να ασχοληθεί με το χορό και τη μουσική, καθώς αποδεδειγμένα λειτουργούν αγχολυτικά και δημιουργούν ψυχική ανάταση στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε…

SOL

LATINO

22-23 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:32 ΜΜ Page 2

Γίνετε συνδρομητές του Sol Latino

Suscrίbase a Sol Latino Usted también puede recibir las cuatro ediciones anuales de Sol Latino por sólo 15 euros. Solo debe enviar sus datos por correo o fax y la copia del recibo de consignación. Mπορείτε και εσείς να γίνετε συνδρομητές του Sol Latino, με μόνο 15 ευρώ για τα τέσσερα τεύχη που κυκλοφορούν το χρόνο. Στείλτε ταχυδρομικά ή με fax τα στοιχεία σας μαζί με την απόδειξη πληρωμής. Alpha Bank: 118-002101-224335 Sol Latino T.Θ. 77334, 17510 Παλαιό Φάληρο, Aθήνα. Tηλ/fax: 210 98 59 682 e-mail: subscripciones@solatino.gr

Solidaridad •Cáritas Atenas Si dispones de alguna hora libre entre semana, puedes ofrecer tu ayuda en la calle Kapodistriou 52, en el centro de Atenas. Tel.210 524 6637, www.caritas-athens.gr •Por los hijos de tus hijos: Las fundaciones colombianas Mi Sangre y Pies Descalzos buscan voluntarios internacionales que quieran aportar a la construcción de la paz en Colombia y al mismo tiempo vivir una experiencia profesional, lingüística, cultural y de vida. www.youtube.com/watch?v=l9EiH3g9w2Y http://www.youtube.com/watch?v=2yRm3GCZ2U4 http://www.fundacionmisangre.org/ http://www.fundacionpiesdescalzos.com/

Comunidad SOL

LATINO

•Dirección de la Embajada de Chile en Atenas: Ave. Kifisías 317A (6 calles después de la plaza de Kifisiá). Nuevos teléfonos: 210.8071065 y 210.8071020.

•Unión Cultural Griego-Panameña: ¡15 años en Grecia! ahora tenemos nueva Junta Directiva: Dr. Jorge Karitas, Anabel QuijadaGrigorópulos, Violeta Glinós, Panayotis Costopanayotis, Stamatía Ioannidis, María Isabel Ríos y Spiros Gavrilidis.

Más información: ucgriegpan@gmail.com •Nueva dirección de la Embajada del Perú en Atenas: Calle Koumbari 2, tercer piso, Kolonaki, Atenas, enfrente del museo Benaki. Metro Síndagma. 210.7792127

¡Pinatas! ¡Quítale lo aburrido y ponle lo divertido a tu fiesta infantil, rompiendo la piñata que ya llegó! Για ένα χαρούμενο και διασκεδαστικό πάρτι!

Para más información, llamar a Vasilikí Mitselos a los teléfonos: 210 6822962, 6945 082273

¡Fútbol!

El campeón de fútbol del Perú, César Rosales ofrece entrenamiento especial para niños de 7 a 14 años. Comunicarse para fijar cita y entrenamientos.

Información • 6931277383

Sol Latino ofrece un espacio gratuito

para que usted ofrezca sus servicios, solicite trabajo o busque empleados. No obstante, la dirección de la revista no se hace responsable de los servicios anunciados en esta sección ni de las relaciones laborales que de ella resulten. Envíe sus datos por e-mail a: info@solatino.gr o solatino1@yahoo.com Comuníquese con nosotros los martes de 10:00 a 13:00. Tel/fax: 210.9859682 Nota: el tamaño de estos anuncios es de máximo 30 palabras.

Si desea un espacio mayor, comuníquese con la direccion de Sol Latino.

El Chasqui: servicio de transporte, distribución y mudanza. 6945 479754.

Peruano ofrece sus servicios como pintor de casas: 6988 083446 Salvadoreña ofrece sus servicios como niñera: 6984 288178 Venezolana ofrece sus servicios como niñera de 8:00 a 16:00 h. Tel. 6982 998070

Productos de salud y belleza: Productos maravillosos de salud y belleza de compañía internacional en este sector. Oportunidad de ingresos extras.

Señora Isabela: 6957502906 Servicio de traducción del español, inglés y otras lenguas Μεταφράστε όλα τα κείμενά σας με ταχύτητα και αξιοπιστία από και προς ισπανικά, ελληνικά, αγγλικά και άλλες γλώσσες. Μεταφραστικό Γραφείο Spell-it Translation Services, Αθήνα, Ελλάδα, τηλ. +30-2102524242, info@spell-it.gr, www.spell-it.gr. Ισπανικά και Iσπανική λογοτεχνία: Jaime Svart: 6974 708297.

NΕΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Σας κόψανε το μισθό; Αλλάξτε το ΤΩΡΑ, κερδίζοντας χρήματα: Ημι-απασχόληση 250 – 700 το μήνα - Πλήρη απασχόληση 800 – 2.000 το μήνα - ΤΩΡΑ καλέστε στο 6957502906 & δείτε να αλλάζει η ζωή σας!

La Tienda Productos de América Latina y todo el mundo. Smirnis 40, 15354 Glika Nerá. 210.7515740, 210.7515717 - www.latiendaathens.com Unión Cultural Chile-Grecia, Sismani 14, Neos Cosmos. Los espera cada sábado por la noche para compartir y disfrutar de la velada en torno a algún bocadillo o cena. Los domingos les invita a reunirse en un almuerzo familiar a partir de las 14 h. Más información y reservas: Sra. Angélica Contreras Tel. 210.272.44.01 / 6947 828355 Clases de español: Είμαι ισπανόφωνος καθηγητής ισπανικών, παιδαγωγός ισπανικής γλώσσας και φοιτητής ισπανικής φιλολογίας στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (7ο εξάμηνο). Παραδίδω μαθήματα κατ΄οίκον, ατομικά και σε γκρουπ για τις εξετάσης DELE του Ινστιτούτου Θερβάντες. http://www.ispanikamathimata.blogspot.com - 694 75 00911 Litoral- Productos argentinos Importamos y distribuimos yerba mate, dulce de leche, vinos argentinos y mucho más. Consulta nuestro catálogo online: www.litoral-productosargentinos.blogspot.com Tel: 6982448997 - litoral.productosargentinos@gmail.com

22-23 Sol61t:Sol Latino 19/09/2012 5:32 ΜΜ Page 3

Prestamos servicios médicos especializados con sensibilidad Personal altamente cualificado y tecnología avanzada ¡Acérquese a nuestras instalaciones, pida su tarjeta Metropolitan gratuitamente y obtenga descuentos fabulosos en nuestros diferentes servicios!

Urgencias: Ofrecemos atención a niños y adultos las 24 horas del día.

Consulta Externa: Le atenderemos con equipo médico de reconocido prestigio.

210.4809217 - 210.4809266 Consultorio para hispanohablantes: La dra. Elsa V. Campos (internista, medicina preventiva y regenerativa) está dispuesta a atenderle en español y griego.

210.4809867 Unidades especializadas: Alergología, cardiología, cirugía cardiovascular, cirugía general, cirugía plástica y reconstructiva, cirugía maxilofacial, cirugía de tórax, cancerología, centro de cefalea, centro del dolor, diabetología, dermatología, fisioterapia, gastroenterológico, ginecología, hepatología, medicina interna, neumología, nefrología, neurología, neurocirugía, unidad de mama, ortopedia, (centro de trauma deportivo, centro de columna vertebral, centro de microcirugía de miembro superior), odontología, oftalmología, obesidad, pediatría, reumatología, urología, unidad de cuidados intensivos general y cardiológica.

Laboratorios diagnósticos: Angiología, bioquímico/hematológico y de coagulación, cardiología (coronariografía, electrofisiología, tilt test, prueba de esfuerzo, ultrasonido, corazón, control de marcapasos/desfibriladores), endoscopia (gastrointestinal, pulmonar, urológica, densidad ósea, mamógrafo/mamografía magnética, medicina nuclear, neuroradiología, radiología, interventiva (STENT), tomografía computarizada, tomografía magnética, ultrasonidos. 21048091502104809151.

Tarjeta de salud Metropolitan: Especial para los lectores de Sol Latino.

Obtenga numerosos servicios y descuentos en nuestros servicios.

Comuníquese con el 210 4809266 para tramitar su tarjeta personal de salud Metropolitan.

Ethnarchou Makariou 9, esq. El. Venizelou 1, 185 47 Neo Fáliro Centralita: 2104809000, fax 2104814887 www.metropolitan-hospital.gr

SOL

LATINO

Omirou 69, Nea Smyrni • 210931905

24 Sol61t:Layout 1 19/09/2012 5:33 ΜΜ Page 1