BANEN DOOR WINDPARKEN EN WATERSTOF

regering gaat vooralsnog uit van 35 procent. ,,Mensen moeten weten dat je voor groene stroom in de Eemshaven moet zijn. Dat geeft bedrijven de zekerheid die nodig is om te investeren”, zegt hij.

TUNNEL ONDER DE WADDENZEE

Een ander punt dat König hoog op de agenda heeft staan: een tunnel onder de Waddenzee waar alle elektriciteitskabels en waterstoflei- dingen door kunnen lopen. ,,Daar wordt serieus naar gekeken. Je moet er ook bij kunnen komen als er een nieuwe verbinding nodig is. Dan voorkom je dat je steeds in dat kwetsbare natuurgebied nieuwe verbindingen moet aanleggen.” De wording van de Eemshaven als centrum van productie en aanlanding van waterstof wordt geleidelijk concreter. RWE kreeg in november de bouw van een wind- park op zee gegund, waarvan op last van het Rijk een belangrijk deel van de productie gebruikt moet worden om waterstof te maken. De Duitse energiereus gaat dat doen met een elektrolyser in de Eemshaven.

Ook Engie lijkt vastbesloten in de Eemshaven een elektrolyser te bouwen. Intussen heeft minister Rob Jetten beslist dat boven de Waddeneilanden de eerste fabriek op zee komt, die de elektriciteit van een nieuw windpark direct gaat omzetten in waterstof. Die zal dan per pijpleiding naar de Eemshaven worden vervoerd. Vopak en Gasunie willen een terminal bouwen voor de import van waterstof. Ook in Delfzijl komen elektrolysers. Onder meer de Franse start-up Lhyfe en HyCC hebben daar plannen voor. Geen andere haven in Nederland, die ‘groen’ wordt genoemd. De oorsprong van die duiding dateert uit 2012. In dat jaar zette König’s voorganger Harm Post met de presentatie van de ‘Groene havenvisie’ koers richting duurzame activiteiten in de Eemshaven.

‘ER IS EEN OMSLAG GEMAAKT’

König: ,,Het is natuurlijk niet gek dat juist hier die gedachte is opgekomen. We liggen hier direct aan de Waddenzee. Dat geeft een zorg, maar ook een kans: alle ontwikkelingen die we hier in de regio doormaken zijn te verklaren doordat we zo veel aandacht hebben voor de groene aspecten van het ondernemen. Er is een omslag gemaakt. Niemand die voor dit gebied nog iets fossiels bedenkt.”

In 2014 kreeg het groene denken een nieuwe impuls. Na het faillissement destijds van Aldel, groeiden de zorgen over het voortbestaan van het Chemiepark Delfzijl. Een commissie onder voorzitterschap van oud-Shell-

Niemand die voor dit gebied nog iets fossiels bedenkt

topman Rein Willems werd gevraagd een toekomstperspectief te schetsen voor het chemiecluster. Heel kernachtig kwam het advies neer op: verduurzamen.

‘HANDEN EN VOETEN’ Drie jaar later, in 2017, lanceerde professor Ad van Wijk zijn plan voor de noordelijke waterstofeconomie. Het is ook het jaar waarin König in september aantrad als directeur van Seaports. Hij moest kort daarop als voorzitter in overleg met de zogeheten Industrietafel Noord-Nederland om de noordelijke bijdrage aan het Klimaatakkoord vast te stellen. ,,En veel bedrijven zeiden: Daar hebben we groene waterstof voor nodig. Zo kreeg het verhaal van Ad handen en voeten.”

Op de wereld bestaat waarschijnlijk geen andere plek waar zo veel energie samenkomt als in de Eemshaven, veronderstelt König. De drie energiecentrales, de kabels vanuit Denemarken en Noorwegen, het boven Schiermonnikoog gelegen windpark Gemini, de plaatselijke windmolens en zonneparken –ze zijn goed voor 8000 megawatt stroom. Met de komst van de (tijdelijke) drijvende lng-terminal vorig najaar, kwam daar nog eens 9000 megawatt aan energie bij. En daar komen nog duizenden megawatts van nieuwe windparken op zee bij.

‘JOEKEL VAN EEN OPERATIE’

Want wat er aan groene stroom binnenkomt, wordt wat König betreft daar ook direct gebruikt. ,,Je moet niet met die stroom gaan slepen”, zegt hij. ,,Kijk maar eens naar de 380 kV-verbinding die er is gekomen van de Eemshaven naar Vierverlaten. Dat is een joekel van een operatie geweest. En nu moet die verbinding verder worden getrokken. Als je al die elektriciteit het land in moet brengen ben je ontzettend veel geld kwijt aan de verbindingen.”

De gemeente Hogeland en de provincie Groningen bereiden een uitbreiding van de Eemshaven voor met 600 hectare. Behalve waterstoffabrieken hoopt König dat zich daar ook batterijfabrieken en nog meer datacenters vestigen. ,,Die staan bekend als enorme energieslurpers, maar ze zijn heel hard bezig hun elektriciteitsverbruik te reduceren. Je kunt ze ook beter concentreren in een gebied waar het past in een landschap, zoals een industriële omgeving. Als ik door NoordHolland rijd en die datacenters van Microsoft zie, begrijp ik wel dat mensen zich storen aan de verdozing van het landschap.”

Nu nog is een groot deel van de elektriciteit waarover de Eemshaven beschikt fossiel van oorsprong. Eigenaar RWE wil de gasgestookte Magnumcentrale ombouwen voor waterstof en bij de Eemshavencentrale de kolen vervangen door biomassa als brandstof en de CO2 afvangen. Die CO2 zal waarschijnlijk eerst in lege gasvelden in de zeebodem worden opgeslagen, maar uiteindelijk als grondstof worden gebruikt voor de industrie in het chemiecluster van Delfzijl.

NIEUWE, GROTE STAPPEN

König wil dat er naar Delfzijl pijpleidingen komen om de waterstof en CO2 naar het chemiecluster te transporteren. Het zijn beide grondstoffen waarmee het Chemiepark nieuwe, grote stappen kan zetten. ,,Daarmee kun je de vergroening versnellen”, zegt König. De verduurzaming heeft ook Delfzijl al veel nieuwe bedrijven gebracht zoals Avantium (bioplastics), Photanol (‘groene’ chemicaliën) en SkyNRG (biokerosine)

Hoeveel werkgelegenheid de ontwikkelingen in de Seaports-regio gaat opleveren? De directeur: ,,Dat is moeilijk te zeggen, maar ik denk heel veel. Als het Rijk meewerkt, kan hier echt perspectief voor Noord-Nederland ontstaan. We moeten ook het mkb erbij betrekken. En voor het draagvlak is het ook belangrijk dat het voor de bevolking iets oplevert. Misschien kunnen we ze met de waterstof van het aardgas afhelpen. We willen de omgeving in elk geval meer dan in het verleden betrekken bij de ontwikkelingen hier.”

JAN-HEIN MEISSNER (50), NAUTISCH ADVISEUR

‘Wat de luchtverkeersleiding op Schiphol doet met vliegtuigen, doen de verkeersbegeleiders van het Nautisch Service Centrum met schepen. Zij zorgen 24 uur per etmaal met radar en marifoon voor een veilig en vlot verloop van al het scheepvaartverkeer, inclusief de binnenvaart. Varen is niet een kwestie van ‘tros los en gas erop’. Dat moet gepland gebeuren. De kapitein of de loods meldt ons wanneer zijn schip aankomt of vertrekt. En wij kijken dan of zich op dat moment bijzondere situaties voordoen waar hij rekening mee moet houden. Bijvoorbeeld als er baggerwerkzaamheden zijn of als er een groot transport aankomt. We houden ook de getijden, stromingen, waterstanden en weersomstandigheden in de gaten Het contact met de kapitein of de loods ontstaat meestal als hij met het schip van de ligplaats wil vertrekken of onderweg naar de haven bij de Westereems is, nabij Rottumerplaat. Wij kijken of ze sleepboten nodig hebben, of er ligplaatsen vrij zijn, of er vastmakers nodig zijn voor het afmeren… Echt verrassingen hebben ze meestal niet, want de komst van schepen moet minstens 24 uur van tevoren worden aangemeld. Dat gebeurt door havenagenten die hier de schepen vertegenwoordigen. Het is in ons werk hollen of stilstaan. Je moet tegen drukte, maar ook tegen rust kunnen. ’s Nachts zijn er relatief minder schepen. Het is niet voor niets dat je een assessment moet afleggen voor je begint aan de landelijke opleiding voor verkeersleider. Die duurt drie maanden en daarna loop je drie maanden mee in de praktijk. Dan leer je ook het gebied kennen. Tot slot moet je een theoretisch en een praktisch examen achter de simulator doen. Iedereen die hier werkt is kapitein of schipper geweest en heeft een nautische opleiding afgerond. Het is mooi dat je met een baan aan de wal met het water bezig blijft. De zee blijft altijd trekken.”

De Eemshaven. Stekker en stopcontact van Nederland. Een door mensen, voor mensen gemaakt landschap, waar je geen mens ziet. Behalve op één plek. Restaurant Diekgat.