Hoewel sommigen er een operettefiguur in zien, zijn de meesten het wel eens over de kwaliteit van het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen in Hoorn: hier staat een man van stavast. Over de aanwezigheid van het monument zijn de meningen echter sinds jaar en dag verdeeld. In 2011 roept een burgerinitiatief de gemeenteraad zelfs op het beeld te verwijderen. De emoties lopen hoog op. Dan besluit het Westfries Museum in te grijpen – op niet eerder vertoonde wijze. Hoe ‘De Zaak Coen’, in 2015 op de Europese Best in Heritage-conferentie gelauwerd in de categorie Onderwijs, Opleiding en Bewustmaking, de gemoederen in Hoorn tot bedaren brengt.
an Pieterszoon Coen symboliseert als gouverneur-generaal van de VOC Neerlands roem en rijkdom in de zeventiende eeuw. Tegelijkertijd vertegenwoordigt hij een mentaliteit van ‘niets ontzien’, waarmee hij duizenden Bandanezen over de kling joeg. Terugverlangend naar die tijd pleiten lokale en landelijke kopstukken eind negentiende eeuw, bijna drie eeuwen later, voor een tastbare herinnering aan ‘Hoorns groote zoon’. In 1893 is het zover en volgt de onthulling van het door Ferdinand Leenhoff gemaakte standbeeld op het Roode Steen in Hoorn. Wel uitgenodigd hiervoor maar niet verschenen zijn koningin-regentes Emma en haar dochter Wilhelmina. Een teken aan de wand?
Besmeurd Want J. P. Coen is zeker niet onomstreden. Niet in 1937, als de Revolutionair Socialis-
tische Arbeiderspartij tijdens de Coen-feesten pamfletten uitdeelt tegen de viering van de uitbuiting van Nederlands-Indië door de Nederlandse bezittende klasse. En niet in 1987, als in het 400e geboortejaar van Coen het standbeeld met verf wordt besmeurd en de Molukse gemeenschap het aan de stok krijgt met de ME. Maar nog nooit was het protest zo hevig en agressief als in 2011. Het burgervoorstel om het standbeeld van Coen te vervangen door dat van een tijdgenoot met minder bloed aan zijn handen, leidt tot verhitte discussies. In de stad, in landelijke media, op het internet. Wie vóór het beeld is, heet genocide te vergoelijken. Tegenstanders zijn ‘geen echte Nederlanders’. De sfeer wordt steeds grimmiger.
Maatschappelijk debat Als er regelrechte bedreigingen geuit worden, is de maat vol voor het Westfries Museum. De cultuurbewaker van de Gouden Eeuw en naaste buur van het beeld zint op een manier om de angel uit het conflict te halen. Directeur Ad Geerdink: “Het was ons opgevallen hoe stereotiep en zwart-wit er over Coen gesproken werd. We wilden een bijdrage
leveren aan het maatschappelijk debat via een verdieping van de persoon Coen. Om een oordeel over iemand te kunnen vellen, moet je meer over hem weten. Vervolgens zochten we naar een podium waarop zowel voor- als tegenstanders van het Coen-beeld hun argumenten kwijt konden. Dat vonden we in een rechtszaak.” Historisch besef is de directeur niet vreemd: tot 1932 deelde zijn museum het gebouw met het kantongerecht van Hoorn.
De museumtip van: BOB ENTIUS, tegenstander Coen-standbeeld
Museum De Vier Ambachten
“Hulst is als vestingstadje een trip al meer dan waard. Maar wat echt niet mag ontbreken is een bezoek aan dit museum, met Reynaert de Vos als een van de hoofdthema’s.”
/ Verbindende waarde\
19