De Vergrijzing is enerzijds een zegen: mensen zullen langer leven. Anderzijds betekent dit ook een zorg voor de overheid: de behoefte aan zorgvoorzieningen zal toenemen. De Vergroening veronderstelt maatregelen voor kinderopvang, oplossingen voor het capaciteitsprobleem in het onderwijs en het jeugdbeleid in z’n totaliteit. De Verkleuring vergt een grondig en effectief integratiebeleid. De Verdunning brengt steeds meer alleenstaanden mee met dwingende gevolgen voor ondermeer een aangepast huisvestingsbeleid maar evenzeer voor het risico van een toenemende vereenzaming. De Vergrijzing daagt ook het lokaal cultuurbeleid uit. Uit de gebruikersonderzoeken blijkt dat de cultuurcentra de 50-plussers blijven binden; de bibliotheken hebben het echter moeilijk om deze leeftijdsgroep aan te trekken… hier zitten vele potentiële gebruikers. Een meer afgestemde en geïntegreerde aanpak van beide huizen kan dubbele ‘winst’ opleveren. We moeten trouwens gedifferentieerder leren denken over die ‘grijze’ burgers: in plaats van de klassieke derde leeftijd komt er nog een 4de en 5de leeftijd. Vele van deze senioren zullen tot op hoge leeftijd actieve en zelfbewuste burgers blijven die een kwaliteitsvolle besteding van hun vrije tijd wensen, met inbegrip van cultuur. Als we luisteren naar de huidige 50-plussers - de volgende generatie senioren - merken we dat ze daar zelf willen toe bijdragen en een stem in hebben.8 Om het met een boutade te stellen: de klassieke ‘koffie met taart’ bij een derde
leeftijd-voorstelling volstaat absoluut niet… al is er niks mis met lekkere taart. Naast die actieve groep zal ook een groep minder mobiele senioren groeien; en de groep zorgbehoevende inwoners neemt toe. Een aantal bibliotheken speelt daar op in met diensten als ‘boek aan huis’ en wisselcollecties in rust- en verzorgingstehuizen9. Niet de meest sexy doelgroep voor jonge programmatoren of juist wel? Misschien zijn een aantal jeugdprogrammatoren klaar voor deze doorgroei… Hoe dan ook moeten bibliotheken, cultuur- en gemeenschapscentra zich hierover bezinnen, partnerschappen aangaan, zich inschrijven in het sociaal beleid van de gemeente, enz. Wat de Vergroening betreft, is het lokaal cultuurbeleid met de bibliotheken en de cultuur-en gemeenschapscentra traditioneel goed gewapend. Een ruim aanbod in de collecties voor kinderen in de bibs, klasbezoeken, schoolvoorstellingen, lezingen, tentoonstellingen en allerlei creatieve activiteiten voor kinderen en jonge gezinnen10. Vraag blijft hoe en of vanuit dat aanbod kan worden toegeleid naar actieve kunstbeleving, participatie via sociale media, enz. Nog dwingender is de vraag of de huidige inspanningen kunnen aangehouden blijven, laat staan toenemen, in de krappere economische tijden waarin de financiële druk op de gemeenten toeneemt. Misschien is de problematiek van de maximumfactuur in vergelijking nog klein bier… Toch ook hier de bedenking. De vergroening doet zich in grote mate voor in de centrumsteden en gaat voor een deel gelijk op
8
Zie Onbetreden paden. Een verkenning van de toekomstige culturele vrijetijdsbesteding van de 45-plusser, Cultuur Lokaal, 2006, zie voor meer informatie: www.locusnet.be/portaal/Locus/Organisatie/Bestel/Onbetreden_Paden 9 Zie de resultaten van de online bevraging ‘Ouderenbeleid bij bibliotheken’ (Agentschap Sociaal-Cultureel Werk, Maarten Vandekerckhove): www.sociaalcultureel.be/volwassenen/lcb_indekijker.aspx 10 Dit blijkt uit de gegevensverzameling via CCinCijfers (cultuurcentra) en BIOS (bibliotheken), zie www.sociaalcultureel.be/ volwassenen/CC_CCinC.aspx enwww.sociaalcultureel.be/volwassenen/ bib_BIOS2.aspx
9 DUURZAAM LOKAAL CULTUURBELEID