Zwitserland special 2008

Gratis Zwitserland Special OUTDOOR MAGAZINE SPECIAL

Zwitserland

De 5 mooiste vakantiebestemmingen Ticino Wallis Haslital Graub端nden Jungfrau Regio

Hoort bij Outdoor Magazine 2, 2008

Haslital

4RAVEL \ ,IFESTYLE \ 0EOPLE Zwitserland Special

INHOUD inleiding 4 Zwitserland Het origineel

Jungfrau regio 6 Schilthorn Dineren op hoog niveau 7 De Jungfraubahnen De mooiste treinreis van Europa 8 Bachalpsee 9 Bijzondere treinreizen

HasLital 11 Bergkäse Een traditionele lekkernij 12 Bezienswaardigheden in het Haslital 13 Wandeltips

Wallis 14 Via ferrata Aletsch Eerste kennismaking met via ferrata 16 Via ferrata Evolène Klimmen tot in de hemel 17 Via Ferrata alternatieven

Ticino 18 Lugano trekking Huttentrektocht door een paradijs 21 Huttentocht alternatieven

GrAubünden 22 De Grischatrail Vierdaagse mountainbiketocht 25 Mountainbike alternatieven 27 Praktische informatie

2 OUTDOOR MAGAZINE

Jungfrau Regio

Graub端nden

Wallis

Ticino

Zwitserland Special

Zwitserland Het origineel

Bergbeklimmen, skiën en wildwatervaren: het kan tegenwoordig allemaal in Nederland. Elke sportieveling kan terecht in klim- en skihallen of peddelt met een kano door het golfslagbad.

Wie liever wat dichter bij de natuur staat en van avontuur houdt, moet eens in Zwitserland gaan kijken. Het Alpenland telt tientallen bergtoppen van boven de 4000 meter, groene almen, wilde rivieren en spiegelende meren.

Er zijn 1001 mogelijkheden om hier op een actieve manier van te genieten. ‘Outdoor’ is hier echt ‘outdoor’.

Voor deze special bezocht Outdoor Magazine vijf Zwitserse kantons waar overal verschillende activiteiten gepland stonden. We namen de uitdaging aan om de auto te laten staan en de gehele reis af te leggen met openbaar vervoer; beter voor het milieu en heel relaxt.

Jungfrauregio De eerste stop op onze reis door Zwitserland is Lauterbrunnen in de regio Jungfrau. Deze streek herbergt een aantal wereldberoemde bergen. De Eiger, Mönch en Jungfrau zijn letterlijk en figuurlijk de plaatselijke hoogtepunten. Een treinrit door de beruchte noordwand van de Eiger brengt de reiziger

4 OUTDOOR MAGAZINE

naar het hoogste treinstation van Europa op 3454 meter hoogte, middenin een wereld van sneeuw en ijs. Behalve van een uniek uitzicht kun je hier ook genieten van de pure berglucht.

Zwitserland ontstond in 1291 toen de oerkantons, Uri, Scwyz en Unterwalden een confederatie stichtten. Hun afhankelijkheid werd pas erkend bij de Vrede van Westfalen in 1648. Na verloop van tijd sloten ook andere kantons zich bij hen aan en tegenwoordig bestaat Zwitserland uit 26 kantons, die ieder een eigen grondwet, parlement, regering en rechtbank hebben. In Zwitserland worden vier talen gesproken: Duits, Frans, Italiaans en RetoRomaans.

Haslital Het Haslital telt 316 bergen, 37 gletsjers, 158 meren, 19 watervallen en 14 ravijnen. Het gebied is een waar wandelparadijs waar je onderweg kunt kennismaken met tal van Zwitserse producten en tradities. Een aanrader is het openluchtmuseum Ballenberg, waar traditionele huizen uit heel Zwitserland in originele staat te bewonderen zijn. Het verhaal van kabouter Muggestutz komt in een speciale wandelroute, ideaal voor kinderen, door de prachtige natuur tot leven.

Wallis De markante Matterhorn, het symbool voor Zwitserland, is gelegen in het kanton Wallis dat ook de langste gletsjer van Europa herbergt. Om deze fascinerende bergwereld te ontdekken, maakten we diverse klettersteigtochten. Deze aparte tak van bergsport is toegankelijk voor iedereen zonder hoogtevrees. Deze tochten brengen je op plekken die normaal alleen bereikbaar zijn voor ervaren bergbeklimmers. Wallis is deels Duitstalig en deels Franstalig.

Ticino Dit zonnige deel van Zwitserland biedt een combinatie van de georganiseerde structuur van de Zwitsers en de typisch Italiaanse levensvreugde. Je voelt je snel op je gemak op een van de vele terrassen van Lugano. De gastvrijheid en de warme sfeer van het zuiden overheersen. Uitkijkend over het meer van Lugano lonken de groene bergen waar we een driedaagse trekking maakten. De voertaal is Italiaans.

Graub端nden Zwitserlands grootse kanton telt maar liefst 10.500 kilometer aan wandelroutes. Met de Arosa Express, die vertrekt vanuit het centrum van Chur, trein je ontspannen de bergen in. Een fiets meenemen in de trein is geen enkel probleem. En dat is handig, want Arosa is een geweldige mountainbikebestemming. Wij reden de Grischatrail, een vierdaagse mountainbiketocht die de biker op de beste plekjes van de omgeving brengt.

Zwitserland Special

Schilthorn Jungfrau Regio Dineren op hoog niveau

Voordat Piz Gloria officieel in gebruik werd genomen, diende het als filmlocatie voor de James Bond film ‘Your Majesty Secret Service’. Nog steeds is er in het restaurant een filmzaal waar dia’s en een stuk van de film worden getoond.

“Vanuit het ronddraaiende restaurant zie je Europa’s mooiste bergformaties.”

“Kijk, James Bond!”, roep ik als er een parapenter langs ons restaurant op 3000 meter hoogte voorbij vliegt. Hij maakt twee sierlijke bochten en vervolgt zijn weg op de thermiek.

Op de achtergrond torenen drie machtige, besneeuwde bergen boven hem uit: het beroemde drietal Eiger, Mönch en Jungfrau. Langzaam komen ook andere toppen van de Alpen in zicht. Zelfs de Mont Blanc moet bij helder weer te zien zijn. Maar daar zijn we nu nog niet. We bevinden ons in het beroemde, en ‘s werelds eerste ronddraaiende bergrestaurant: Piz Gloria boven op de top van de Schilthorn. In vijfenvijftig minuten draaien we een rondje met uitzicht op Europa’s mooiste bergformaties.

Vanochtend om zeven uur zijn we – uitgerust – aangekomen in Basel, na een comfortabele rit met de nachttrein. Niet vermoeid door een lange autorit, begonnen we onze vakantie direct door verder te reizen naar Lauterbrunnen. Hoe dichter we bij onze eindbestemming kwamen, hoe avontuurlijker de treinreizigers werden. Strakke pakken verloren terrein aan rugzakken en stevige stappers. De trein vulde zich met een gevarieerd gezelschap uit alle continenten die allemaal gekomen zijn om te genieten van de fascinerende bergwereld van de regio Jungfrau.

6 OUTDOOR MAGAZINE

Lauterbrunnen ligt in een vallei tussen bergen met loodrechte afgronden. Enkele daarvan, honderden meters hoog, zijn bekende spots voor basejumpers, waaghalzen die parachutesprongen maken van tamelijk lage, vaste punten. Meestal springen ze nabij de waterval achter het dorp. De waterval, die ‘s nachts verlicht is, is typerend voor de regio die ook wel de vallei van de 72 watervallen genoemd wordt.

Maar deze zijn alleen te bewonderen in de lente als de sneeuw smelt.

Tegenover het treinstation gaat er een grote gondellift de berg op. In 1960 werd het plan goedgekeurd voor het maken van deze kabelbaan. Toen deze en het bijbehorende bergrestaurant Piz Gloria in 1967 bijna af waren, werd het ontdekt door de filmproducenten van James Bond. Het bleek een perfecte filmlocatie en zo werd een gedeelte van de film ‘Your Majesty Secret Service’ op de 2970 meter hoge top van de Schilthorn opgenomen. Nog steeds is er in het restaurant een filmzaal waar dia’s en een stuk van de film worden getoond.

Uniek uitzicht Inmiddels heeft de ober onze tafel gevonden. We zijn ruim een derde verder gedraaid en kijken in de richting van Frankrijk. Beneden ons zien we groene weides en steile afgronden. Enkele wandelpaden

kronkelen naar het dal, dat ruim 2000 meter lager ligt.

De Mont Blanc zit in de wolken.

Met een groot bord rösti, bedekt met een laag Zwitserse kaas uit de regio, genieten we van de omgeving én de maaltijd. De meeste mensen komen hier voor het unieke uitzicht en komen pas achter het feit dat het restaurant draait zodra ze plaats nemen. Ook wij moesten even wennen. We dachten eerst dat het de hoogte was, die ons wat duizelig maakte. Sommige gasten leggen hun spullen op de vensterbank die niet meedraait, waarna ze later op zoek moeten naar hun spullen. En voor de obers is het ook niet het meest ideale restaurant met al die tafels die naar een andere plek draaien. Maar het uitzicht is niet te overtreffen. www.schilthorn.ch

De Jungfraubahnen Jungfrau Regio De mooiste treinreis van Europa Machinist Marcus leunt ontspannen tegen zijn trein aan. Gasten van over de hele wereld stappen opgewonden de trein in. Hij kijkt rustig toe. De grote stationsklok tikt door. Nog één minuut en een van de beroemdste treinen ter wereld vertrekt. Marcus kijkt nog één keer om de hoek, ziet de laatste toerist nog een foto schieten en stapt dan in. Alle deuren gaan dicht en vervolgens draait hij aan een kleine hendel.

Met een zachte stoot komt de trein in beweging. Tevreden leunt hij achterover in zijn stoel als de trein aan de lange, steile klim begint naar het hoogste treinstation van Europa op 3454 meter.

De Jungfraubahn begint zijn reis officieel in Interlaken. Vanaf hier is het twee en een half uur naar de top. De meeste reizigers stappen op in Lauterbrunnen of in Grindelwald; vanaf deze plaatsen klimt de trein met grote lussen de berg op. Het uitzicht onderweg is fenomenaal. De machtige Eiger, Mönch en Jungfrau vormen een reusachtige schutting met aan de ene kant een wereld van sneeuw en ijs en aan de andere kant een groene vallei met kleine dorpjes en bergstroompjes en her en der een waterval. In deze oase liggen jaloersmakende donkerbruine houten chalets.

Wie zou hier geen eigen plekje willen hebben?

De trein gaat niet hard en de ramen kunnen open.

Er zijn verschillende wagons en wie in een van de oudere wagons reist, kan de grote ramen geheel naar beneden schuiven: ideaal om te genieten van de frisse lucht en om mooie foto’s te maken. Bij het kleine

station Kleine Scheidegg moet iedereen overstappen. Vanaf hier is het nog vijfenvijftig minuten naar de top, dwars door de beruchte noordwand van de Eiger. Steenval, ijsafzetting en drie ijsvelden maken de beklimming van deze steile wand levensgevaarlijk, waaraan de wand ook zijn bijnaam Mordwand dankt.

In 1858 werd de berg voor het eerst beklommen; de noordwand in 1938.

Langste gletsjer van Europa Marcus werkt al jaren op de Jungfraubahn, maar hij geniet er nog iedere dag van. Ik vraag hem wat de Jungfraubahn tot misschien wel de mooiste treinreis ter wereld maakt. Bescheiden antwoordt hij dat hij dat niet precies weet. “Daarvoor zou ik eerst andere treinreizen moeten ervaren”, zegt hij met een glimlach. “Maar de prachtige natuur en het feit dat je het landschap gaandeweg compleet ziet veranderen, maakt de treinreis iedere keer weer tot een bijzondere belevenis.” In lengte legt de trein slechts een kleine afstand af, in hoogte des te meer. Vanaf het begin- tot aan het eindpunt overbrugt de trein een hoogteverschil van bijna 3000 meter, door groene valleien met blauwe meren tot aan de eeuwige sneeuw met de langste gletsjer van Europa: de 25-kilometerlange Aletschgletsjer.

De eerste plannen voor de aanleg van een treinspoor dateren uit 1870. De Jungfrauregio was toen al een geliefde toeristische plek. In die tijd waren de gletsjers nog groter en machtiger. In 1912 was de verbinding zoals wij hem nu kennen klaar en sindsdien biedt hij een unieke gelegenheid om het machtige hoog-

“Vanaf het beginpunt tot aan het eindpunt overbrugt de trein een hoogteverschil van bijna 3000 meter.”

De Jungfraubahn nabij Kleine Scheidegg, met op de achtergrond de Mönch.

Met eeuwige ijsvlaktes, reusachtige bergen van ruim 4000 meter behoort het uitzicht vanaf de Sphynx tot Europa’s mooiste.

gebergte te ervaren. Ongelukken zijn er in al die tijd nog nooit gebeurd. Marcus legt uit dat alles dubbel beveiligd is. Veiligheid en kwaliteit: typisch Zwitsers.

Droom of werkelijkheid?

De trein komt tot stilstand op het eindstation dat middenin de berg ligt. Nadat we zijn uitgestapt moeten we meteen onze jassen dichtritsen. Het is guur hierboven. Beneden kwam nog af en toe de zon door maar als we de berg uitstappen, wandelen we tussen de wolken en sneeuwt het zachtjes. Binnenin het Sphinx-uitzichtpunt is er een restaurant en bevindt zich de hoogstgelegen horlogewinkel van Europa.

Japanse toeristen zijn er dol op. Met een warme bak chocomel turen wij uit het raam. Af en toe hebben we geluk als de bewolking even weg waait en er een witte wereld tevoorschijn komt. Het prikkelt onze fantasie.

Als de zon schijnt, kun je hier over de gletsjers wandelen, hondensledetochten maken of simpelweg uren staren naar een ongekend wit landschap. Hoewel we vandaag niet ver kunnen kijken maakt de reis door de verschillende klimaatzones het geheel tot een bijzondere ervaring die we niet hadden willen missen.

Terug in de warme trein naar beneden dutten alle passagiers in. Omdat de trein een steile berg af rolt leunen ze comfortabel achterover in hun stoelen.

Onbekenden wankelen tegen elkaar aan. Hangende kopjes, gesteun en gesnurk vullen de wagon. Hoog in de bergen is er minder zuurstof en kosten alle handelingen meer energie. Maar voor de inspirerende omgeving doet iedereen graag wat meer moeite.

Gevaar voor hoogteziekte is er echter wel, daarom is het niet aan te raden om direct deze trein te nemen als je net uit Nederland bent aangekomen.

Als de wagon vaart mindert onderaan de berg, schudden de meeste reizigers wakker en vragen zich vertwijfeld af: was dit een droom of werkelijkheid? www.jungfraubahn.ch

Zwitserland Special

Bachalpsee Jungfrau Regio Fototip

In de Jungfrauregio zijn er talrijke mooie en bijzondere fotolocaties waar je simpelweg geen slechte foto kunt schieten. Een daarvan is de Bachalpsee nabij het dorp Grindelwald. Foto’s van dit meer met de weerspiegeling van de besneeuwde bergen (Wetterhorn, Schreckhorn, Finsteraarhorn) eromheen kom je over de hele wereld tegen. Het kleine meer ligt op 2265 meter hoogte en is gemakkelijk te bereiken. Vanuit

het centrum van Grindelwald gaat er een gondel tot aan het nabijgelegen First op 2168 meter hoogte.

Onderweg maakt de kabelbaan twee stops, bij Bort en bij Schreckfeld. Vanaf First is het nog vijftig minuten wandelen naar het uitzichtpunt. In First is er een testcentrum voor wandelschoenen van Lowa. Zo kun je op geleende schoenen op weg naar de Bachalpsee.

Bhend-pickels In de straten van Grindelwald, verscholen tussen twee hotels, ligt een ouderwetse smederij. Het is het domein van de familie Bhend. Karl Bhend begon in 1870 als hoef– en wagensmid. Maar door de opkomst van het alpinisme werd het vervaardigen van (ijs)pickels steeds belangrijker. De pickels worden tijdens het klimmen onder meer gebruikt voor het uithakken van treden in het ijs.

Rond 1900 was Karl Bhend een van de vier bekendste pickelsmeden uit de regio. Echte faam kregen de Bhend-pickels pas in 1953 toen zij werden meegenomen op de Himalaya-expeditie van Sir

8 OUTDOOR MAGAZINE

Edmond Hillary en Tenzing Norgay Sherpa. De pickels werden van ver buiten de grenzen besteld. Tot de jaren zeventig was dit het voornaamste werk van de smid. De komst van steeds betere stijgijzers maakte het gereedschap overbodig, hoewel veel alpinisten en berggidsen nog altijd graag gebruik maken van de klassieke pickels. De vierde generatie Bhend maakt tot op de dag van vandaag nog altijd pickels die tegenwoordig vooral dienen als verzamelobject. www.eispickel.ch

Er is keuze uit tweehonderd paar wandelschoenen.

Een aanrader voor de terugweg: maak een tussenstop in de berghut Berghaus in Bort, waar je kunt genieten van een uitstekende keuken en heerlijke koffie. www.grindelwald.ch www.berghaus-bort.ch

Bijzondere treinreizen Veel van de treinreizen door Zwitserland zijn een excursie op zichzelf. De trajecten voeren door prachtige landschappen en de wagons zijn veelal uitgerust met extra grote ramen. Een overzicht van de zogenaamde ‘panoramatreinen’ vind je op www.swisstravelsystem.ch.

Glacier Express In zeven uur reis je van Zermatt naar St. Moritz, een legendarische reis over 290 bruggen, door 90 tunnels en over de 2033 meter hoge Oberalpass. www.glacierexpress.ch Bernina Express De trein rijdt 145 kilometer door het kanton Graubünden en voert over de Berninapas met een hoogte van 2253 meter. www.berninaexpress.ch Chocolade Express Deze klassieke trein uit 1915 neemt je mee op reis langs bekende Zwitserse kwaliteitsproducten.

De laatste stop voor het eindpunt is bij de Nestlé chocoladefabriek. www.mob.ch Wilhelm Tell Express Gecombineerde reis van trein en boot dwars door Zwitserland van Luzern naar Lugano/Locarno.

De reis voert langs architectonische hoogstandjes, mythische gebieden en bijzondere plekjes. www.wilhelmtellexpress.ch GOLDEN PASS LINE Van historische steden in de Regio Luzern voert de route over de Brünigpas, langs verweerde houten huizen, waarvan de vensters met bloemen zijn opgemaakt, naar het wereldbekende vakantieoord Gstaad. Aansluitend rijd je over de Golden Pass tot aan de fascinerende wijngebieden langs het Meer van Genève. www.goldenpass.ch

Zwitserland Special

Haslital Het onbekende Zwitserland

Het Haslital - voorheen bekend onder de naam Alpenregio - ligt letterlijk in de schaduw van de bergen van Wallis en de Jungfrauregio. Het is dan ook bij de meeste Zwitserlandgangers minder bekend. Maar minder bekend, betekent niet minder mooi. Ga maar na, het Haslital telt 316 bergen, 37 gletsjers, 158 meren, 19 watervallen en 14 ravijnen.

10 OUTDOOR MAGAZINE

Nabij het belangrijkste dorp Meiringen bevindt zich de Reichenbachwaterval. Sir Arthur Conan Doyle liet hier zijn beroemde personage Sherlock Holmes ten onder gaan. Op 4 mei 1891 stortte de detective met zijn rivaal de honderd meter hoge waterval af. De Gelmerbahn is de steilste spoorbaan ter wereld en loopt via de Grimselpas naar het gelijknamige meer. De Triftbr端cke is met zijn

lengte van 102 meter de langste en hoogst gelegen hangbrug van Europa. In openluchtmuseum Ballenberg wandel je letterlijk terug in de tijd.

Kinderen kunnen zich uitleven op de Muggestutzwandelingen waar het verhaal van deze dwerg tot leven komt. Het zijn slechts enkele attracties die deze regio in combinatie met de prachtige natuur zo aantrekkelijk maken.

Bergkäse Haslital Een traditionele lekkernij

“Bijna elke alm heeft zijn eigen kaasmaker die de beroemde Bergkäse maakt.”

Bijna elke alm heeft zijn eigen kaasmaker die de beroemde Bergkäse maakt. Voor de fijnproevers smaakt de kaas uit iedere regio net even anders. Dat komt doordat de koeien verschillende soorten gras en kruiden grazen en de ene bodem meer of andere mineralen bevat dan de andere.

Om de Bergkäse van onze regio te ontdekken gaan we op bezoek bij de familie Rohrer. Hun boerderij ligt hoog op de alm tussen groene weides en hoge grijze bergtoppen. Er waait een fris briesje. We horen de koeienbellen rinkelen, omdat de dieren vanwege het slechte weer lager op de alm zijn gezet. In de zomermaanden houdt de familie zich bezig met het maken van de beroemde kaas uit pure passie voor traditie en het heerlijke buitenleven. In de wintermaanden

hebben zij een bijbaantje. Bij de familie mag je altijd gewoon aankloppen, afspraken zijn niet nodig, waarna je een rondleiding krijgt. Kleine Tanja laat ons de boerderij zien, de moeder des huizes toont de berging met alle kazen en Albin is net bezig met het fabriceren van de kaas. Als afsluiting drinken we een grote mok verse melk en hebben we voor het eerst spijt dat we niet met de auto zijn. Dan hadden we tenminste een groot stuk Bergkäse mee naar huis kunnen nemen.

Lease een koe Kuhleasing is een bijzondere manier om de Bergkäse en het daarbij behorende ambacht te promoten. In het kort komt het er op neer dat wanneer je een koe of meerdere koeien leaset, je een bepaalde tijd moet

meehelpen op de boerderij. Je salaris wordt uitbetaald in Bergkäse. Het is een bijzonder leuke manier om het leven op een kaasboerderij te ervaren en wordt vaak cadeau gedaan. www.kuhleasing.ch

Zwitserland Special

Bezienswaardigheden in het Haslital  Muggestutz, het sprookje van Haslital

Het berglandschap van het Haslital wordt gedomineerd door water: het gebied telt 158 meren, 19 watervallen en 37 gletsjers. En in deze fascinerende wereld woont de Hasli-dwerg Muggestutz, althans volgens het sprookje van schrijfster Susanna Schmid-Germann.

Muggestutz is een dwerg met een grote witte baard en een rode muts. Hij heeft rozige wangen en zijn neus verraadt dat hij een flinke slok op heeft. Het mannetje is de grootste publiekstrekker van het Haslital. Op de Hasliberg, achter het plaatsje Meiringen, zijn twee wandelroutes uitgezet waar je letterlijk en figuurlijk de wereld van Muggestutz binnenstapt; het sprookje komt tot leven. Onderweg kom je allerlei houten Muggestutz-attributen tegen: zijn huis, grot, moestuin en ladder. Stuk voor stuk allemaal scènes uit het boek.

De kinderen die het boek gelezen hebben weten wat er gaat komen en lopen ongeduldig vooruit. Het is een parcours van vijf kilometer dat van gondel naar gondel loopt. Het parcours kan in beide richtingen gevolgd worden.

Aareschlucht

Op wandelafstand van Meiringen ligt het natuurwonder Aareschlucht: een 1400-meterlange en op sommige plaatsen 200-meterbrede kloof. Enkele avonden in de week is de kloof ’s nachts verlicht.

Door de kloof loopt een wandelpad, met verschillende tunnels, dat langs de snelstromende rivier voert. www.aareschlucht.ch

Reichenbach waterval

De hoogste hangbrug van Europa is 102 meter lang en 70 meter hoog. De brug hangt boven het Triftmeer dat gevoed wordt door een grote gletsjer.

Ook de omgeving is een bezoek meer dan waard.

Een gondel vertrekt vanaf het dorpje Schwendi, op ongeveer 25 minuten rijden vanaf Meiringen.

Een zeer steil treintje brengt je aan de bovenkant van de Reichenbach-waterval. Daar vond het laatste duel plaats tussen Sherlock Holmes en professor Moriaty.

Het is ook het startpunt van vele wandelroutes, op 15 minuten rijden van Meiringen. In Meiringen is nog een unieke replica van Sherlock Holmes’ woonkamer te bewonderen.

www.grimselwelt.ch

www.reichenbachfall.ch

www.muggestutz.ch

Triftbrücke

12 OUTDOOR MAGAZINE

 Ballenberg museum

In openluchtmuseum Ballenberg zijn in een gebied van 660.000 m2 meer dan honderd traditionele huizen te bewonderen. De huizen komen uit alle hoeken van Zwitserland en vertegenwoordigen vele bouwstijlen van de laatste 700 jaar. Het oudste huis dateert uit 1336. De meeste huizen, stallen of schuren zijn gered van de sloop. Een huis wordt afgebroken, de onderdelen genummerd en als een bouwpakket weer opgebouwd in Ballenberg. Voor een huis uit Ticino moesten er maar liefst tweehonderd vrachtwagens aan te pas komen om het gevaarte via de Gotthardtunnel naar Ballenberg te vervoeren.

De huizen zijn stuk voor stuk ingericht naar de tijd van toen. Het gebied is auto- en fietsvrij zodat je rustig kunt wandelen. Ook is het mogelijk om een paard en wagen te huren. In de bijbehorende restaurants kan er heerlijk, traditioneel gegeten worden. www.ballenberg.ch

Wandeltips

Haslital Rondwandeling Gelmersee De adembenemende rit met het steilste kabelspoor ter wereld brengt je naar de magische Gelmersee.

Vanaf hier maak je een prachtige 7,5 kilometer lange wandeling om het meer, om vervolgens door een prachtig Alpendecor terug te lopen naar het dal.

Tijdsduur 3 à 4 uur. www.haslital.ch

Jungfrauregio Felixweg De Felixweg is een nieuwe themaroute voor ouders met kinderen. Langs de route leer je van alles over dieren, natuur en het weer van de Jungfrauregio. Je kunt er allerlei dingen zelf uitproberen. www.felixweg.ch

Graubünden Nationalpark Engadin/ Scuol, Samnaun Doorkruis afwisselende landschappen te voet en per postauto in Zwitserlands enige Nationalpark in Graubünden. Er zijn meerdere etappes mogelijk en er zijn zelfs bagagetransport en overnachtingsmogelijkheden. www.nationalpark.ch

Wallis Langs de Suonen Suonen zijn smalle waterkanalen. Deze historische kanalen zijn uit de grond gehakt en zijn het symbool van de strijd tegen droogte van het Nendaz’s volk. Wallis heeft enkele routes langs deze kanalen uitgezet. Het fijne van deze routes is dat ze vrij vlak zijn. www.wallis.ch, onder ‘bergzomer’

Ticino Tour Monte TamaroMonte Lema Deze wandeling gaat over de groenste en zonnigste heuvels van Ticino. Langs typische Tessiner bergdorpjes en op de top van de Monte Tamaro vind je de beste vergezichten. www.lugano-tourism.ch

Zwitserland Special

Via ferrata Aletsch Wallis Eerste kennismaking met via ferrata

Via ferrata Entree tot de bergsport Via ferrata is de Italiaanse benaming voor een tussenvorm van bergwandelen en klimmen. Bij via ferrata, dat letterlijk ‘ijzeren weg’ betekent, is een route over een rotswand uitgezet met staalkabels, ladders en hangbruggen. Daardoor kun je bij via ferrata plekken bereiken die voor de gewone wandelaar onbereikbaar blijven. De eerste ‘ijzeren’ routes werden aangelegd door het Italiaanse leger gedurende de Eerste Wereldoorlog. Pas later werden de routes recreatief gebruikt. Tegenwoordig is het een op zichzelf staande tak van bergsport en voor beginners een perfecte manier om met bergbeklimmen in aanraking te komen. Voor via ferrata gebruikt men ook wel het Duitse woord klettersteig.

“Wat leek op een simpele passage blijkt een spannende, wiebelende oversteek op ruim vijftig meter hoogte.” vertrouwen, des te gemakkelijker het gaat. Onze gids wandelt op zijn gemak over de treden. Hij staat goed rechtop, terwijl wij te veel naar de wand van de berg leunen, dichtbij de staalkabel. Het is juist de truc om goed rechtop te wandelen, maar boven een afgrond van enkele tientallen meters is dat makkelijker gezegd dan gedaan.

De via ferrata Aletsch is een uitstekende route om

met deze tak van bergsport kennis te maken. De route is niet al te steil en bouwt de spanning langzaam op.

Deze route is zowel geschikt voor kinderen als volwassenen. Via ferrata Aletsch voert over de rotswand boven een lichtgrijs stuwmeer dat gevoed wordt door het smeltwater van de Aletschgletsjer. Afhankelijk van de energiebehoefte stijgt of zakt het waterpeil.

De indrukwekkende Aletschgletsjer is met 25 kilome-

“Denk eraan: het is je eigen verantwoorde-lijkheid dat je jezelf goed vast maakt.” Na die laatste woorden van onze gids wandelen we achter hem aan de parkeerplaats af. De klimgordel zit strak, de karabiners die er aan hangen rinkelen vrolijk. Het asfalt gaat over in gruis en het gruis gaat over in een modderig pad. Het wordt smaller en de afgrond komt dichterbij. Aan onze linkerzijde is een staalkabel bevestigd aan de rotswand. Plots eindigt het pad en rest er alleen nog een gladde rotswand waar stukken metaal uitsteken die dienen als traptreden.

Bij de eerste stappen is het even wennen, om over die smalle metalen staafjes te lopen. Al zitten ze twintig centimeter in de rots verankerd, je moet er maar op vertrouwen dat ze niet bezwijken. Hoe meer

14 OUTDOOR MAGAZINE

Via ferrata Aletsch voert over de rotswand boven een stuwmeer dat gevoed wordt door het smeltwater van de Aletschgletsjer.

ter de langste van Europa; je vindt hem terug in elke reisbrochure.

Balans Voor de veiligheid zijn er aan de klimgordel twee kleine touwen bevestigd met elk een karabiner aan het uiteinde, die je moet vastklikken aan de staalkabel aan de rotswand. Elke paar meter is er een bevestigingspunt voor de kabel, waar je de karabiners moet losmaken. Het is heel belangrijk om de karabiners één voor één los en weer vast te maken, zodat je altijd gezekerd blijft. Het verplaatsen van de karabiners vereist enige handigheid, maar langzamerhand gaat het steeds soepeler. Naarmate we langer onderweg zijn, krijgen we ook steeds meer vertrouwen en gaan we steeds meer rechtop staan. Daardoor hebben we niet alleen een betere balans, maar kunnen we ook meer genieten van de omgeving.

De donkergroene bomen vormen een mooi contrast met het grijs van het ijskoude meer en de hoge bergtoppen, waar de zon al op schijnt. Het stuwmeer ligt nog in de schaduw en het is nog behoorlijk fris.

Ik hang even in mijn klimgordel en kijk uit over het meer. In de verte zie ik een hangbrug, die we na een half uur stappen en klauteren bereiken. Wat in de verte leek op een simpele passage blijkt een spannende, wiebelende oversteek op ruim vijftig meter hoogte. De zijkanten zijn open en je kunt dwars door de roosters naar beneden kijken: we voelen, en zien, hoe hoog we hier zijn. Ik wandel, schuifel bijna, rustig door. Maar ook hier geldt: hoe verder we komen, hoe

gemakkelijker het gaat. Als we de overkant bereiken, wandelen we nog een klein stukje door voor de lunch.

In het zonnetje leunen we ontspannen achterover. Aan de overkant van het meer klimt een groep kinderen langs de rotswand. Onze gids vertelt ons dat we niet te lang kunnen blijven zitten. Er volgen nog een paar passages waarbij het handig is om als eerste aanwezig te zijn.

We zijn nu ruim over de helft en het wordt steeds spannender. Even dacht ik dat we alles wel gehad hadden, maar mijn ontspannen gevoel zakt nu langzaam weg. Daar staat tegenover dat we op plekken komen die voor de gewone wandelaar onbereikbaar zijn. Onze gids kijkt ons aan en stelt ons gerust met de woorden: “Zolang je je vastmaakt, kan er niks gebeuren.”

INFO Gebied: Walliser Alpen Startpunt: De route begint bij de parkeerplaats van het stuwmeer Gibidum, ongeveer 15 minuten rijden vanaf het mooie bergdorpje Blatten.

Hoogste punt: stuwmeer Gibidum (ca. 1480 m).

Duur: voor de rondgang 3 uur.

Hoogteverschil: maximaal 100 meter omhoog en omlaag.

Meer informatie: www.alpincenterbelalp.ch

Voor de veiligheid zijn er aan de klimgordel twee kleine touwen bevestigd met elk een karabiner aan het uiteinde, die je moet vastklikken aan de staalkabel aan de rotswand.

Wallis Berggids André Anzévui Op zijn visitekaartje staat naast Guide de Montagne ook Skieur Extrême. André is een bekende in de regio en de lokale held. Het is een man met veel ervaring en van weinig woorden. Althans in het dal, eenmaal hoog in de bergen komt onze gids tot leven. Met het dal ver onder ons spreken we vlakbij een diepe afgrond over zijn passie: klimmen en de bergen.

Ben je nog wel eens bang in de bergen of heb je ooit last van hoogtevrees?

Elk jaar als ik weer in het begin van het seizoen begin te klimmen, ben ik gespannen. Dan trillen mijn handen en ben ik shaky.

Wat is zo mooi aan via ferrata?

Het is een perfecte manier om te leren klimmen in de bergen. Beginnende klimmers in de Alpen hebben vaak onvoldoende vertrouwen op grote hoogte. Met een via ferrata kun je op een veilige

manier wennen aan de hoogte en ervaring opdoen met klimmateriaal. Ook wanneer het hoog in de bergen minder goed weer is, is via ferrata een leuk alternatief voor andere bergactiviteiten. Zolang het niet onweert, natuurlijk.

Welke fouten worden veel gemaakt?

Veel onervaren mensen overschatten zichzelf.

Jongeren willen nog wel eens te veel.

Een probleem vind ik het als ouders hun kinderen niet goed hebben aangekleed voor de tocht.

Heb je nog tips voor beginners?

Begin met goed materiaal en vraag informatie aan een lokale gids. Eet en drink genoeg en neem altijd voldoende voedsel en water mee. Neem overal de tijd voor. Voor jongeren zijn er speciale cursussen in het Alpine Center. Ze leren daar in een week de basiskennis en -technieken.

Zwitserland Special

Via ferrata Evolène Wallis Klimmen tot in de hemel In de bar tref ik onze gids André Anzévui. Ik krijg een zachte handdruk van de tengere man.

Zijn diep gebruinde gezicht weerspiegelt het buitenleven. In zijn sportieve kleding leunt hij ontspannen tegen de bar. Ik vraag hem naar de tocht van morgen. Hij kijkt me aan, roert in zijn koffie en antwoordt kalm:“Tomorrow, we’ll go vertical.”

Een Frans woord voor via ferrata heb ik nog niet ontdekt. Hier in het Franstalige dorpje Evolène heeft deze vorm van bergbeklimmen de Italiaanse naam, in plaats van de Duitse naam ‘klettersteig’. In dit kleine dorpje heb ik het gevoel in Frankrijk te zijn. Het is er wat rommeliger, gemakkelijker. Niet zo gründlich als in het Duitstalige deel. Typerend voor deze streek zijn de grote houten huizen met meerdere verdiepingen.

Sommige chalets tellen vier of zelfs nog meer etages.

Met het visitekaartje van André in mijn hand slenter ik tussen de chalets terug naar het hotel, langs de

boulangerie en de fromagerie. De zon is inmiddels achter de bergen verdwenen, de schaduw kruipt over de steile wanden van de berg achter het dorp. Daar gaan wij morgen onze via-ferrataroute klimmen. Ik bekijk het visitekaartje nog eens aandachtig en lees: Guide de Montagne en Skieur Extrême.

Angst Op de parkeerplaats wijst het bord via ferrata richting de steile wand. Met de klimgordels om en de helm

in de hand gaan we op weg. Via een smal wandelpad door het bos komen we aan bij de start: een spoor van metalen trapjes tegen een verticale wand die tot in de hemel lijkt te reiken. André legt ons uit dat we op een andere manier gezekerd zullen worden dan gisteren. Dit keer zijn we aan elkaar verbonden met een klimtouw. Zo zullen we op enkele meters afstand van elkaar naar boven klimmen. Het touw moeten we door een soort ronde spiraal halen. Zo zijn we altijd gezekerd. Deze manier, die men ook in het alpinisme gebruikt, is in bepaalde gevallen veiliger dan de methode met twee karabiners. Bij een misstap zal je minder ver naar beneden vallen. En aan vallen moeten we nu even niet denken, want wat is deze berg hoog.

‘Tomorrow, we’ll go vertical, denk ik, terwijl ik even naar Zoé kijk. Ze merkt het niet. Geconcentreerd en gespannen kijkt ze langs mij heen naar de ‘stalen route’. Die gaat recht omhoog en de berg lijkt vanaf hier geen horizontaal stukje meer te kennen.

Langzaam klimmen we achter elkaar aan omhoog.

We maken snel hoogte en het uitzicht wordt indrukwekkender. Doordat de rotswand hoog boven het dal ligt, ervaren we de hoogte nog veel sterker. Terwijl we uitkijken over de vallei zweeft een parapenter op ooghoogte voorbij. Dan maakt hij een bocht en scheert hij op enkele tientallen meters aan ons voorbij, op weg naar beneden.

Er zijn passages bij die we gisteren met gemak hadden genomen. Maar de hoogte boezemt angst in en dat maakt het psychologisch een stuk lastiger.

“We klimmen in een wereld waarvan de bodem af en toe verdraaid ver weg is.”

Daardoor gebruik ik meer kracht dan nodig is. Mijn kuiten zijn net zo vermoeid als na een flinke klim met de mountainbike.

André klimt gestaag door. Wij volgen langzaamaan.

Als we boven zijn, staan we ruim 150 meter hoger. In de diepte beneden ons zien we de parkeerplaats. Met de spanning nog in ons lichaam rusten we uit op een bankje. Het voelt alsof we zojuist een andere wereld zijn binnengeklommen. Een wereld met veel diepte en waarvan de bodem af en toe verdraaid ver weg is.

André heeft niets teveel gezegd; vandaag gingen we vertikaal.

INFO Startpunt: Parkeerplaats net voor het dorpje Evolène.

Route: Via ferrata Evolène is opgedeeld in drie stukken. De eerste twee zijn moeilijk, de derde zeer moeilijk.

Lengte: 700 meter met een hoogteverschil van 250 meter.

Duur: 1-2 uur Meer informatie: www.evolene-region.ch Berggids: André Anzévui, aanzeul@skylogic.net

16 OUTDOOR MAGAZINE

Via Ferrata alternatieven  Avonturenbos Een avonturenbos, of forêt aventure, is een parcours van touwen en kabels hoog boven de grond.

Het is een soort enorm klimrek van boom naar boom. Het heeft veel weg van een via ferrata, want ook hier moet je jezelf zekeren. Wie nog nooit eerder in een klimgordel heeft gehangen, of twijfelt aan zijn hoogtevrees kan hier op een ontspannen manier in aanraking komen met klimmen en klimmateriaal. www.foretaventure.ch

Jungfrauregio Klettersteig Rotstock Een lichte en korte route met een bijzonder uitzicht over de noordwand van de Eiger en het dorpje Grindelwald. In anderhalf uur ben je boven; in een uur weer beneden. Het startpunt ligt aan de voet van de Eiger Noordwand. www.grindelwald.ch Haslital Klettersteig Tälli Van juli tot oktober kun je de grote ‘Tälli-muur’ beklimmen, één van de langste klettersteigroutes van Zwitserland (600 meter). Het is een middelzware route met een flink hoogteverschil. Met de hulp van 1300 meter staalkabel en ruim 500 stalen beugels klim je hier naar de top. www.grimselwelt.ch onder Ausflüge

Ticino

Tip

Via ferrata San Salvatore Een steile route met fantastisch uitzicht over de meren met een hoogteverschil van 150 meter. Met name het begin van de route is pittig. Het is een gevarieerde route met prachtige panorama’s. www.montesansalvatore.ch

Ga altijd met een gekwalificeerde berggids op stap.

Deze gidsen beschikken over waardevolle kennis en ervaring. Daarnaast weten ze vaak veel over de omgeving te vertellen.

Graubünden Klettersteig Pinut Deze klettersteig bij Flims is de oudste klettersteig van Zwitserland. Na enkele jaren van verval en een uitgebreide restauratie werd de route afgelopen jaar weer in ere hersteld en heropend. Na 100 jaar is het traject nog even zenuwslopend. De totale route van Fidaz naar Trin Mulin duurt 4 uur, waarbij je een hoogteverschil van 1200 meter overwint. www.flims.com

Nuttige websites www.myswitzerland.com/nl: de officiële website van het Zwitsers verkeersbureau heeft een aparte pagina over klettersteig/via ferrata. www.viaferrata.org: internationale site over via ferrata. www.viaferrata.nl: Nederlandstalige website over via ferrata. www.alpincenterbelalp.ch: gidsenbureau www.snowrock.ch: gidsenbureau Anzevui@skylogic.net: André Anzévui is berggids in het kanton Wallis. Laat je niet misleiden door zijn rustige voorkomen, in de bergen komt hij pas echt tot leven.

Zwitserland Special

Lugano trekking Ticino Huttentrektocht door een paradijs

Oude inwoners van Ticino zeggen dat het hier in de zomer zo mooi is, dat ’s nachts de sterren dichter bij elkaar schuiven, zodat ze allemaal een plaatsje boven het paradijs vinden. In dit Italiaanstalige deel van Zwitserland maakten we de Lugano Trekking; drie dagen wandelen van hut naar hut.

drukken, want de reis naar het Zwitserse Locarno, waar men ook Italiaans spreekt, is bijzonder mooi.

Lange tijd slingert de trein door valleien en bergkloven en maakt vele stops in kleine afgelegen dorpjes. In Locarno stapten we weer over, deze keer gewoon op tijd. Uiteindelijk ben je op deze manier in een mum van tijd in Lugano.

De enige vertraging die wij tijdens onze treinreis door Zwitserland hebben opgelopen was op de weg van Brig naar Lugano. En we zullen het meteen maar vertellen: dat gebeurde – hoe kan het ook anders – op Italiaanse bodem. Na een lange tunnel moesten we overstappen in het Italiaanse Domodossola. De trein, beduidend minder luxe dan de Zwitserse, vertrok zes minuten later dan gepland. Het mocht de pret niet

Boulevard De Lugano Trekking telt in totaal 45 kilometer wandelplezier, maakt een grote lus door de omliggende bergen van Lugano en loopt voor een deel langs de Italiaanse grens. Voordat we op weg gaan slenteren we nog even met een ijsje in de hand over de boulevard langs het meer van Lugano. Op een pleintje wordt geschaakt, omstanders kijken vanaf hun bankje

18 OUTDOOR MAGAZINE

toe. We wandelen tot aan een park waar grote bomen met hun takken vol met bladeren over de oevers van het meer hangen. De gebouwen hebben zachte kleuren, de mensen zijn modieus gekleed en er zijn opvallend meer mobieltjes. De invloed van Italië is hier duidelijk aanwezig.

Omdat er een heel andere kant van Ticino te ontdekken valt in de bergen rond Lugano, wandelen we al gauw bepakt het centrum uit. Bij de halte van de kleine rode bergtram ontmoeten we onze gids Giampi.

Het tramspoor loopt zo steil omhoog dat we het idee hebben in een achtbaan te stappen. De tram tijgert de berg op. Bij het dorpje Brè begint onze trekking. De stenen huizen zien er Italiaans uit. Over een keienpad wandelen we het dorp uit: de bossen in en de berg op.

Het is een benauwd warme dag en we zweten flink. De

lucht is heiig, misschien is er slecht weer op komst.

Langzaam klimmen we hoger en door de openingen in het bos zien we het meer van Lugano steeds kleiner worden. Op de top van Monte Bré treffen we andere wandelaars, die een diversiteit aan talen spreken.

Onze gids trekt een flesje wijn open, wij hebben kaas en brood. Uit de wind liggen we in het gras te smullen van de lunch en krijgen de benen even rust.

Laat op de middag bereiken we de eerste hut. Het is het einde van het seizoen en de hut is vrijwel leeg en stil. Als de zon ondergaat glinstert het meer van Lugano in de verte. Ondanks de bewolking zien we de sterren twinkelen. Na deze vermoeiende dag beginnen we al na één glaasje wijn te wankelen en we duiken vroeg ons bed in.

Bergleven Vroeg in de ochtend verlaten we de hut. Na een klein uur wandelen komen we bij een rotsig gebied waar

“Oude inwoners van Ticino zeggen dat het hier in de zomer zo mooi is, dat ’s nachts de sterren dichter bij elkaar schuiven, zodat ze allemaal een plaatsje boven het paradijs vinden.”

Zwitserland Special

INFO Lugano Trekking Afstand: 44.4 km Hoogtemeters: 1606 Duur: 21 uur Aantal dagen: 3 Meer informatie: www.lugano-tourism.ch en www.montebre.ch Etappes Dag 1 Brè- Capanna Pairolo Afstand: 11.6 km Hoogtemeters: 756 Duur: 5.55 uur Dag 2 Capanna Pairolo- Capanna Monte Bar Afstand: 17.7 km Hoogtemeters: 769 Duur: 8.40 uur Dag 3 Capanna Monte Bar – Tesserete Afstand: 15.1 km Hoogtemeters: 1306 Duur: 6.15 uur

twee mannen aan het klimmen zijn, het zijn Romolo Nottaris en zijn Nepalese vriend. Bergbeklimmen zit bij Zwitsers in het bloed en velen hebben de aantrekkingskracht van de Himalaya niet kunnen weerstaan.

Nottaris was de eerste uit Ticino die op de top van Mount Everest stond. Onze gids vertelt dat er in de zomermaanden een flink aantal Nepalezen in Zwitserland komen werken, voortvloeiend uit vriendschappen die zijn opgedaan in Nepal tijdens expedities en beklimmingen. In Zwitserland verdienen ze wat bij, wisselen kennis uit en delen de passie voor het bergleven. De vriend van Nottaris is een typische Nepalees, herkenbaar aan de bijzonder stevige, bolle kuiten die je alleen ziet bij de Sherpa’s in Nepal.

Terwijl de heren soepel om de beurt een route afleggen, maken wij ons op voor het laatste stuk van de dag. De hele dag is het bewolkt en Giampi had al vroeg in de ochtend geïnformeerd of we regenkleding hebben meegenomen. Maar net voordat de eerste regendruppels vallen, bereiken wij de tweede en laatste hut: Capanna Monte Bar op 1.620 meter hoogte. Die avond zijn we de enige gasten voor het diner.

Niet alleen in de zomer, ook in de winter is deze hut een populaire plek. Dan komen de mensen om in

20 OUTDOOR MAGAZINE

het winterzonnetje te genieten van een lunch en het uitzicht over het meer van Lugano.

Fabuleus uitzicht ’s Nachts dondert en rommelt het in de bergen.

De wind doet de bomen suizen en regendruppels tikken tegen het raam. Dit heet slecht weer, maar wij vinden het heerlijk. We ervaren de natuur nog sterker en slapen heerlijk. ‘s Ochtends is het nog wat guur, maar het regent niet meer. We maken een ommetje naar de top van de berg achter de hut. Er staat een stevige, frisse wind.

De valleien zijn gevuld met een dikke laag bewolking maar boven lopen we nog in de zon. Op de top worden we verrast door een fabuleus uitzicht. We bedenken dat de lucht er in het dal donker uit moet zien.

In Lugano zullen de bediendes van de gezellige terrasjes bezorgd naar de dreigende hemel kijken.

Op de Oostenrijkse grens kan niemand de straat meer over zonder een nat pak te krijgen. Een gerommel en gedonder komt ineens dichterbij. Net als de nachtelijke sterren kruipen wij dichter bij elkaar. Het is tijd om terug naar de aarde te keren. Terug naar Lugano.

Kaarten De speciale wandelkaart voor de Lugano trekking is te koop bij lokale VVV’s. Een handige toevoeging is de brochure Lugano Trekking. Deze kleine brochure staat vol met informatie en is gratis af te halen bij de lokale VVV’s of te downloaden via www.lugano-tourism.ch.

Accommodatie Overnachten in een berghut is een bijzondere aangelegenheid. De hutten bevinden zich bijna altijd op hoogte, midden in de natuur. Luxe zijn ze over het algemeen niet, maar ze staan bekend om de gastvrijheid, de informele sfeer en de goede keuken, want wie afziet moet goed eten.

Het is verstandig altijd een lakenzak en een handdoek mee te nemen. Een douche is niet bij elke hut aanwezig. Vergeet ook niet je schoenen uit te trekken bij binnenkomst en die om te wisselen voor slippers. Gemiddeld betaal je voor een overnachting € 15.-. Wie lid is van een bergsportvereniging krijgt korting. Een hoofdgerecht kost gemiddeld € 11.-. Informeer van tevoren wanneer de hut open is en of er plaats is. www.capanneti.ch: Site van alle berghutten in Ticino

Huttentocht alternatieven

Rustpauze bij de Maerjelensee aan de rand van de machtige Aletschgletsjer.

Jungfrau Regio Bärentrek Bärentrek is een achtdaagse wandeltocht en voert langs de beroemde bergen van de regio Jungfrau. De route loopt van Meiringen over acht Alpenpassen naar Gsteig. Je loopt voortdurend in het overgangsgebied van groene vooralpen naar gletsjers.

Beginpunt is Grindelwald en het eindpunt is Gimmelwald in de Lauterbrunnen vallei. www.hintere-gasse.ch

Haslital Urbachtal Een aanrader in het Haslital is de tocht van het Urbachtal naar de Gaulihütte. Deze duurt 7,5 uur (heen en terug). De Gaulihütte, die 65 slaapplaatsen heeft, ligt op 2200 meter hoogte en bevindt zich midden in een prachtig Alpenlandschap met ruisende watervallen en gletsjermeren. www.gauli.ch; www.haslital.ch, en zoek op ‘gauli’

Graubünden Kesch Trek Deze vierdaagse tour van Davos naar Bergün door het hooggebergte belooft rust tussen bloeiende natuur en steile bergen, ver van het drukke bestaan in het dal. www.graubuenden.ch/pauschalen

Wallis Tour Monte Rosa Voor de fanatiekelingen is er de bijzondere Tour Monte Rosa. Met 160 kilometer is het een flinke uitdaging in een gebied met 47 vierduizenders. Er staat 8 tot 9 dagen en de koningsetappe ligt tussen Zertmatt en Grächen.

Een alternatief is de Matterhorn Tour (Tour du Cervin). Deze tour duurt 8 dagen en voert door 2 landen en 6 verschillende taalgrenzen. www.monterosa.com

Zwitserland Special

De Grischatrail Graub端nden Vierdaagse mountainbiketocht de zuivere berglucht, dat hij prompt zijn autobanden liet leeglopen om deze vervolgens weer met gezonde Alpenlucht te vullen. Voor thuis in Berlijn.

Woeste sporen Vroeg in de ochtend, na een flink ontbijt, pompen wij onze fietsbanden nog eens goed op. Van de plaatselijke fietsverhuur hebben we uitstekende mountainbikes meegekregen. De kwaliteit waar Arosa om bekend staat, geldt ook voor de huurfietsen. Er zijn maar weinig plaatsen in Europa waar je zulke goede mountainbikes kunt huren voor een schappelijke prijs.

De banden zoemen over het asfalt als we rustig door de straten omhoog fietsen naar de gondel. De rest van de dag zal het klimmen ons grotendeels bespaard blijven want we kunnen de mountainbikes overal gratis meenemen in de gondel. Dat vergroot de bikemogelijkheden aanzienlijk. Zo gewoon als wij het vinden om tegen de wind en regen in te beuken, zo gewend zijn de Zwitsers aan de bergen. Maar het overbruggen van duizend of meer hoogtemeters is

Het sneeuwzekere Arosa is een geliefde wintersportlocatie. In de zomer is het er rustiger en misschien ook wel mooier. Want wanneer de sneeuw gesmolten is, komt een landschap van groene bergweiden en grijze bergtoppen tevoorschijn dat de mountainbiker doet watertanden. Arosa is het startpunt voor de Grischatrail, een vierdaagse mountainbiketocht over 163 kilometer en 4433 hoogtemeters.

22 OUTDOOR MAGAZINE

De treinrit naar Arosa is adembenemend. Door groenbeboste valleien rijdt de trein rustig naar boven.

De bochten worden steiler, de afgronden dieper en het groen maakt langzaam plaats voor grauwe kleuren van machtige bergen en rotsen. En daar, op de 1734-meter hoge grens van groen en grauw, ligt Arosa. Hoog in de bergen, omgeven door woeste natuur, vullen de longen zich met frisse, gezonde berglucht.

Een jonge Duitse automobilist die hier begin 1900 over de bergpassen reed was zelfs zo enthousiast over

“We zetten onze zadels iets lager en beginnen aan de afdaling richting het wolkendek. Boven ons straalt de felle zon aan een helder blauwe hemel.” niet voor iedereen weggelegd. Daarom is het fijn dat je hier kunt genieten van het hooggebergte, zonder eerst een inspannende klim naar boven te hoeven maken.

Als onze fietsen even later aan de buitenzijde van de gondel aan het voorwiel hangen te bungelen, knijp ik ‘m wel een beetje. “Ze blijven toch wel hangen?” denk ik. De gondel maakt steeds meer hoogte en we zien Arosa snel onder ons verdwijnen. We krijgen een fantastisch uitzicht over de Alpen en op onze –uiteraard ongeschonden- mountainbikes rollen we het bergstation uit waar we worden omringd door grijsgrauwe bergtoppen. De steile flanken van de rotsige bergtoppen hebben woeste sporen en lijnen van vallend gruis en steen. Tussen de bergtoppen ligt een vallei met groene weides die uiteindelijk naar het dal leidt. Een enkele koe staat te grazen. De weg, die hier nog breed genoeg is voor een auto, gaat verderop over in een smal pad. Verder kunnen we niet kijken; de opkomende bewolking ontneemt ons het zicht.

Zwitserland Special

Stapelwolken drijven door de vallei, ver onder ons.

We zetten onze zadels iets lager en beginnen aan de afdaling richting het wolkendek. Boven ons straalt de felle zon aan een helder blauwe hemel.

Energie Met twee vingers lichtjes op de remmen, suizen we met gloeiend hete remschijven over onze eerste singletrail naar beneden. Het pad kronkelt over een bergrug. Dit is echt leuk, we zijn in ons element.

Spelend met de mountainbikes rijden we af en toe expres over grote keien heen. Het is een genot om te voelen hoe de volledig geveerde fietsen de schokken met gemak absorberen. Als we het wolkendek inrijden, moeten we al gauw wat warms aantrekken.

De route wijst ons verder naar beneden. Maar de zon lokt en fietsen boven de wolken geeft ons een kick.

Bij een wegwijzer bekijken we de kaart. Onze route gaat rechtdoor maar er is ook een klein pad dat bergopwaarts gaat. Het blijkt slechts een klein ommetje te zijn maar wel een met een hoge top. We kiezen voor de extra klim en in de lichtste versnelling trappen we langzaam weer boven de wolken uit. We hebben het zwaar, maar terwijl de druppels zweet van mijn hoofd druppelen voel ik me sterker worden.

We krijgen energie. Is het van de gezonde berglucht?

Voor de zekerheid vullen we toch even opnieuw onze banden.

INFO Algemeen De mogelijkheid om in Graubünden gratis je mountainbike mee te nemen in de liften opent letterlijk en figuurlijk een nieuwe wereld voor de beginnende en gevorderde biker. Belangrijk is om jezelf goed te informeren over de weersomstandigheden en de verschillende mountainbikeroutes.

Ga niet alleen de berg op en neem altijd een goede kaart, regenkleding, drinken en eten mee. Al lijkt de dag nog zo mooi, slecht weer kan in een heel klein hoekje zitten.

Grischatrail De Grischatrail is een vierdaagse rondtour voor de ervaren mountainbiker en voert van Arosa naar Davos, van Davos naar Lenzerheide en dan weer terug naar Arosa. De tocht gaat door het hooggebergte; een gebied waar je op jezelf bent aangewezen. Je kunt de tocht ook onder begeleiding van een ervaren gids maken. Dat is leuk, handig en veilig en je hoeft niet naar de juiste route te zoeken. Wie ervoor kiest zelfstandig de route te fietsen krijgt een uitgebreide routebeschrijving mee. De uitgestippelde route is zodanig gekozen dat er ruimte is voor alternatieven. Elke nacht verblijf je op een andere locatie en je bagage wordt

24 OUTDOOR MAGAZINE

vervoerd. De hotels hebben een fietsberging en verzorgen een lunchpakket. Een 4-daagse tocht inclusief begeleiding, hotelovernachtingen, bagagevervoer, liftpassen en lunchpakketten kost € 490.-.

Zonder begeleiding kost de tour voor 4 nachten € 305.-; voor 6 nachten € 516.-.

Wie de tocht geheel op eigen houtje wil doen kan een Cd-romset met kaarten kopen voor € 52.-. www.grischatrail.ch Grischa Trail Ride Meerdaags mountainbike-evenement dat plaatsvindt van 21 t/m 24 augustus. www.grischatrail.ch Fietsverhuur Chrissports verhuurt mountainbikes van het Canadese merk Rocky Mountain. De kwalitatief zeer goede fietsen laten niets te wensen over.

Er zijn verschillende modellen en maten. www.chrissports.ch Evenementen Trek Womens’s Bike Festival: mountainbikefestival dat op 4 t/m 6 juli in Lenzerheide wordt georganiseerd. www.womensbikefestival.ch Testride Lenzerheide: nieuwe mountainbikes

testen op een toplocatie. 27 & 28 september. www.testride.ch Round the Clock bike spectacle: 24-uurs mountainbikerace van 27 t/m 29 juni in Davos. www.124davos.ch, www.davos.ch Bike-attack Freeride race: spectaculaire downhillrace waarbij een grote groep bikers tegelijk start. De race begint op 2865 meter hoogte en eindigt na een 18-kilometerlange afdaling op 1240 meter hoogte. 9-10 augustus in Lenzerheide. www.bike-attack.ch Nuttige websites www.graubuenden.ch: informatie over diverse mountainbiketochten, ook in het Nederlands www.grischatrail.ch: Duitstalige website met heldere informatie en mooie foto’s over de beschreven mountainbiketocht. www.bike-explorer.ch: organisatie voor mountainbikegidsen, kaarten, Cd-rom’s en georganiseerde tours door heel Zwitserland. In Duits, Frans en Italiaans. www.lenzerheide.com/bike: officiële website van Lenzerheide, compleet en overzichtelijk. Ook in het Engels. www.trail.ch: site met veel informatie van mountainbikers, vóór mountainbikers.

Mountainbike alternatieven

Hiernaast vind je vier leuke mountainbiketips.

Voor meer informatie over deze en nog 130 andere fietsroutes surf je naar www.myswitzerland.com en ga je naar de fietspagina (te vinden onder de subkop ‘interesses’). Op deze pagina kan je zelf aangeven waar een route aan moet voldoen. Alle routes zijn te downloaden met kaart en gps-gegevens.

Jungfrau regio Deze route van Lauterbrunnen naar Stechelberg is een van de mooiste panoramaroutes met fantastische uitzichten op Eiger, Mönch en Jungfrau. Het is een toegankelijke route met diverse gondelmogelijkheden waardoor de duur van de route zeer flexibel is. Ideaal voor gevorderde en beginnende mountainbikers. www.myswitzerland.com

Haslital Een middelzware route voor gevorderde mountainbikers is de 22 kilometer lange route van de Brienzersee naar Hinterburgseeli. Een stuk asfalt zorgt voor enkele snelle hoogtemeters, maar gelukkig ook weer niet te veel. www.haslital.ch

Wallis Mountainbike Tour Champéry – Val-d’Illiez: deze mountainiketocht is geliefd bij families maar ook bij gevorderde bikers.

De omschreven tour kent geen hoogtemeters, je neemt namelijk de gondel omhoog. Vanaf 2000 meter hoogte kun je genieten van het uitzicht. Onderweg kom je langs kaasboerderijen, bergrestaurants en gezellige berghutten. www.bikepark.ch

Ticino Ticino heeft 21 uitgezette routes. Een aanrader is een zware tour van 44 kilometer. Deze begint en eindigt in Ascona en biedt een prachtig uitzicht over het Lago Maggiore . Alle 21 routes zijn op speciale kaarten aangegeven. Gratis downloaden kan via onderstaande site. www.ticino.ch

Zwitserland Special

220x130_OutdoorMagazine_nl.qxp

5.12.2007

14:40 Uhr

Seite 1(advertentie)

Zwitserse Precisie Zwiterse Precisie en Innovatie en Innovatie Levenslange Garantie Levenslange Garantie All Inclusive All Inclusive

SwissClassic

SwissTool Spirit

SwissMemory

RescueTool

Voyager Lite

SwissCard Lite WWW.VICTORINOX.COM

CyberTool

Importeur: Homeij Oisterwijk B.V., P.O.Box 17, 5060 AA Oisterwijk (NL), Tel. 013-523 83 00, E-mail: info@homeij.nl, www.victorinox.nl

Ook als relatiegeschenk

KIES EEN WELKOMSTCADEAU BON JA, ik neem een jaarabonnement op Outdoor Magazine en betaal �28.-. Ik ontvang gratis* de Favourlight Hoofdlamp Supercompact (winkelwaarde �12.95) en 8 x Outdoor Magazine.

JA, ik neem een jaarabonnement op Outdoor Magazine en betaal �28.-. Ik ontvang gratis* de Favourlight Kampeerlantaarn (winkelwaarde �20.-) en 8 x Outdoor Magazine.

JA, ik neem een 2-jarig abonnement op Outdoor Magazine en betaal �56.-. Ik ontvang gratis* het Solar Uno 11 zonnepaneel (winkelwaarde �49.-) en ontvang per jaar 8 x Outdoor Magazine.

Naam:

M/V

Leeftijd: Adres: Postcode en plaats: Land: Bank- of gironummer: (Belgische abonnees ontvangen een acceptgiro) E-mail:

FAVOURLIGHT KAMPEERLANTAARN

FAVOURLIGHT HOOFDLAMP SUPERCOMPACT

ZONNEPANEEL SOLAR UNO 11

Zeer compacte kampeerlantaarn

Lichtste en kleinste hoofdlamp die er bestaat

Zonnepaneel voor het laden van o.a. mp3-spelers, mobiele telefoons en AAA-batterijen

WINKELWAARDE � 20.-

Telefoonnummer:

WINKELWAARDE � 12.95

Datum: Handtekening:

Broncode:321-0108 321-0208 Broncode:

Hierbij machtig ik Abonnementenland om het verschuldigde abonnementsgeld tot wederopzegging van mijn rekening af te schrijven. Het cadeau wordt binnen 4 weken na betaling van het abonnementsgeld verzonden.

WINKELWAARDE � 49.-

Bel 0900-ABOLAND (0900-2265263, �0.10 per minuut) of stuur de bon of een kopie naar Outdoor Magazine, antwoordnummer 9215, 3500 ZB Utrecht. Postzegel is niet nodig. *Zolang de voorraad strekt.

Praktische Informatie Algemeen Zwitserland Toerisme Postbus 17400 1001 JK Amsterdam Tel. 00800 100 200 30 (gratis) www.myswitzerland.com Haslital Haslital Tourismus www.haslital.ch

Heen- en terugreis

Auto: Zürich ligt 785 kilometer van Utrecht. Voor het rijden op de Zwitserse snelwegen heb je een vignet nodig; het is te koop bij alle Zwitserse grensovergangen en bij de ANWB voor € 26.70 (een jaar geldig).

Vliegtuig: Vanaf Schiphol is vliegen op Basel meestal het voordeligst. Wie ruim op tijd boekt kan vanaf € 72.- een ticket bemachtigen bij www.swiss.com. Genève en Zürich zijn andere goede vliegverbindingen vanaf Amsterdam. Lugano is met overstap in Zürich te bereiken.

Swiss Travel System Het Swiss Travel System biedt verschillende passen aan, waarmee de individuele reiziger op zijn wenken wordt bediend. De prijs van de passen is afhankelijk van het seizoen en de gewenste duur. Ze zijn te bestellen via de Nederlandstalige website www.myswitzerland.com. www.swisstravelsystem.ch: belangrijkste en duidelijkste website omtrent openbaar vervoer.

Jungfrau Destination Berner Oberland www.jungfrau.ch www.berneroberland.ch Swiss Pass Onbeperkt reizen op het hele netwerk van trein, postbus en boot. Inclusief de trams en bussen in 38 steden, gratis toegang tot ruim 400 musea en 50% korting op veel bergbanen.

De pas is verkrijgbaar voor 4, 8, 15, 22 aaneengesloten dagen of 1 hele maand. Vanaf € 164.-.

Ticino Ticino Turismo holland.ticino.ch Wallis Wallis Tourismus www.wallis.ch

Swiss Flexi Pass De Flexi Pass biedt dezelfde mogelijkheden als de Swiss Pass, maar nu kies je zelf de dagen waarop de pas binnen de maand geldig is.

Graubünden Graubünden Toerisme www.graubuenden.ch

Geld Zwitserland is een van de weinige landen in Europa waar je niet kunt betalen met de euro en zul je je euro’s moeten omwisselen voor Zwitserse franken. € 1.- = CHF 1.63.

Het land heeft een duur imago, maar sinds de komst van de euro vallen de prijzen behoorlijk mee. Accommodaties zijn over het algemeen redelijk tot stevig geprijsd, maar daar krijg je een hoge kwaliteit en een goede service voor terug. Eten en drinken in de berghutten is over het algemeen niet duurder dan in een gemiddeld Nederlands restaurant.

Kijk voor de actuele wisselkoers op www.gwk.nl

Accommodatie Het aanbod aan accommodatie is erg groot. Een hotel is er al vanaf ongeveer € 37.- en voor een nacht in een berghut betaal je circa € 15.-. www.myswitzerland.com: keuze uit een aanbod van 15.000 hotels, appartementen en vakantiewoningen www.swisscamps.ch: campings, Nederlandstalig www.camping.ch: campings, Duitstalig www.youthhostel.ch: jeugdherbergen www.swissbackpackers.ch: accommodatie voor backpackers www.sac-cas.ch: berghutten en hotels

Trein: De schoonste en meest comfortabele manier om in Zwitserland te komen is per trein. Er zijn verschillende mogelijkheden. Naast de snelle Ice-verbinding via Duitsland, kun je ook gebruik maken van de nachttrein CityNightLine.

Er is keuze uit verschillende soorten accommodatie: van ligstoelen tot luxueuze slaaprijtuigen met eigen douche en toilet, waar je ontvangen wordt met een glas wijn en het ontbijt geserveerd krijgt in je compartiment. Er zijn zelfs speciale slaapcompartimenten voor vrouwen die alleen reizen.

Ook kun je eenvoudig je fiets meenemen in de trein.

De CityNightLine vertrekt dagelijks om 20.32 vanuit Amsterdam en komt om 08:22 in Zürich aan. www.citynightline.ch, www.nshispeed.nl

Swiss Transfer Ticket Het ticket is bruikbaar voor een transfer vanaf de grens of luchthaven naar de plaats van bestemming.

Swiss Card Dezelfde voordelen als de Swiss Transfer Ticket en je reist een maand voor de halve prijs.

Swiss Half Fare card Een maand 50 procent korting op reizen met bus, trein en boot.

Locaal vervoer Het openbaar vervoernetwerk van Zwitserland is als een Zwitsers horloge: stipt en betrouwbaar. Alle gebieden en vele kleine bergdorpjes zijn goed bereikbaar. Tussen de steden rijden snelle en luxe treinen. In de bergen zorgen bussen maar ook treinen voor de verbindingen, zelfs op de steilste passen.

Weer Van juni tot september is de beste en meest zonnige periode, maar ook de drukste. De maanden april/mei en september/ oktober kunnen ook goed zijn, maar dan is de kans op regen of sneeuw wel groter.

Het is belangrijk om rekening te houden met de hoogte: hoe hoger je komt, hoe frisser het wordt. In de bergen kan het weer zeer snel omslaan. Een strakblauwe lucht is nooit een garantie voor mooi weer in de bergen. Boven de 3000 meter ligt er op veel plaatsen permanent sneeuw.

Nuttige websites Zwitserland.startpagina.nl: Nederlandstalige startpagina www.myswissalps.com: In het Nederlands en Engels.

Goede en leuke fotopagina’s bij elk kanton. www.sac-cas.ch: officiële site van de Zwitserse bergsportvereniging (SAC) www.weeronline.nl/zwitserland.htm: handige website, maar het weer in de bergen blijft onvoorspelbaar. www.bergfoto.ch: mooie fotowebsite van Zwitserland

Realisatie: Bus Bussen zijn onderdeel van het Zwitserse postbedrijf. Deze markante, gele postbussen kom je overal tegen, zelfs op de steilste bergpassen en in de kleinste bergdorpjes. Een kaartje kopen kan bij de chauffeur. www.postauto.ch

Tekst en foto’s: Arthur Wieffering, Zwitserland Toerisme Outdoor Magazine Maruba B.V. Sport Publishers Winthontlaan 200 3526 KV Utrecht Tel. +31 (0)30-2891073 outdoormagazine@maruba.com www.maruba.com

Zwitserland Special

Ik verheug me op de Nederlanders.

Wetterhorn, Grindelwald, Berner Oberland

switzerland.com