WANDELROUTE NL
Wandelen in Nederland
HET SPEULDERBOS Eeuwenlang werden er in het Speulderbos (Veluwe) eiken en beuken met rechte stammen gekapt. De bomen met kromme stammen bleven over. Zo ontstond een sprookjesachtig bos met een heel eigen sfeer, dat tijdens de herfst misschien wel op zijn mooist is.
1
HIKE & TREKKING
Door de kronkelende vormen van de bomen wordt het Speulderbos 'het bos van de dansende bomen' genoemd. De wandelroute leidt ons over enkele heuvels. De ochtendzon schijnt door de kale takken en kleurt de gevallen bladeren koper. De laatste nevel trekt op. We zijn benieuwd of we grof wild tegen komen. Edelherten of wilde zwijnen. Met een ree of boommarter zijn we ook tevreden. KROMME BOMEN De ijstijd heeft een belangrijke rol gespeeld bij het ontstaan van het glooiende landschap. De ijsmassa heeft de grond tot een hoogte van 55 meter omhoog geduwd. Het bos dat is ontstaan op de stuwwal, met vele eiken- en beukenbomen, behoort tot een van de oudste bossen van Nederland. Het is een bos met een rijke historie, compleet met veel legendes en mysteries. Door de kronkelende vormen van de bomen wordt dit bos 'het bos van de dansende bomen' genoemd. De kromme bomen waren niet geschikt voor de houtproductie en bleven staan. Vandaag de dag wordt er – zo nu en dan – juist een kromme boom door een aannemer uitgekozen voor renovatie van een Amsterdams grachtenpand.
LINKSBOVEN:
Het Solse Gat is een diepe kuil dat werd uitgesleten door smeltend gletsjerwater. LINKSONDER:
Voor een warm bakkie met appeltaart kun je terecht in Boshuis Drie. RECHTSBOVEN:
In de dode bomen zijn insecten als duizendpoot, boktor en pissebed gezaagd, om te laten zien dat insecten van levensbelang zijn voor het bos.
RECHTSMIDDEN:
Afgelopen maanden hebben zwammenrovers duizenden tonderzwammen van de bomen gesneden. De tonderzwam heeft medicinale eigenschappen en is ook als decoratie geliefd.
Tekst & foto's: Ruben Schipper We lopen over een deken van roodbruine bladeren die de heuvels van het Speulderbos bedekken. De herfststorm van de afgelopen dagen heeft het meeste blad van de bomen gewaaid. Soms is het pad lastig te zien, maar verdwalen op de Veluwe is moeilijk, dus we gokken dat we goed lopen. En dat blijkt ook het geval als even later het wandelpad weer uit de bladeren tevoorschijn komt. GROF WILD Deze ochtend hebben we de auto geparkeerd in Garderen. We besluiten om de koffie uit te stellen en direct te vertrekken. Via het Kruipad verlaten we het dorp. Al snel bereiken we het Speulderbos. Een bos van ca 3300 hectare, ingeklemd tussen Garderen, Putten, Ermelo en de gehuchten Speuld en Drie. De bomen in dit bos staan ver uit elkaar en overal liggen dode bomen. Op veel stammen groeien tonderzwammen. Deze zwam met een hard schild breekt de boom langzaam af.
GRAFHEUVELS Omdat we de wandeling in de herfst lopen is het rustig in het bos. Kilometers lang komen we geen enkele andere wandelaar tegen. Opmerkelijk, want het bos is aan alle kanten omringd door campings, hotels en recreatieparken. Als we over de Laak lopen, passeren we ongemerkt een grens en wandelen we het Sprielderbos in. Al snel zien we de eerste grafheuvel. Nergens in Nederland is de concentratie grafheuvels zo groot. Grofweg 4000 jaar geleden woonden hier al mensen. In 1952 is in een van de heuvels ten zuiden van » Speuld een lijksilhouet (een verkleuring in de grond waar een lichaam heeft gelegen) aangetroffen. Sinds 2010 is deze 'Jantje van Speulde' te zien in Museum het Pakhuis in Ermelo. HEKSEN EN WITTE WIEVEN We wandelen verder over de brede paden en bereiken het Solse Gat. Een diepe kuil verscholen in het bos. Wederom een plek omgeven met mysteries. In 1999 zouden hier heksen hun Walpurgisnacht hebben gevierd, hetgeen voor beroering zorgde in »
2
© Freytag & Berndt, Wenen
WANDELROUTE NL
Download gratis de routebeschrijving en gps-file via liftmagazine.nl Deze wandeling is slechts één van de 52 wandelingen uit de Rother wandelgids Nederland. Kijk om te bestelllen en voor welke Rother gidsen er nog meer in het Nederlands zijn verschenen op uitgeverijelmar.nl
LINKSBOVEN:
De gekleurde palen markeren de contouren van een gangenstelsel van een onderduikershol uit de Tweede Wereldoorlog. RECHTSBOVEN:
De kromme bomen waren niet geschikt voor de houtproductie en bleven staan.
3
RECHTSONDER:
Het lijksilhouet van 'Jantje van Speulde' werd gevonden in een grafheuvel in het Sprielderbos en is nu te zien in Museum het Pakhuis in Ermelo.
De hoge beukenbomen fungeerden als baken voor vissers op de Zuiderzee. de Puttense gemeente. Ook de Germaanse Zonnegod zou hier worden vereerd; Witte Wieven zijn er rond middernacht, maar alleen met volle maan. De bekendste legende, is die van het verzonken klooster. Lang, heel lang geleden zou er een klooster hebben gestaan. De monniken hadden hun ziel aan de duivel verkocht en leefden samen met spoken en heksen. Er werd gedanst en gedronken tot vroeg in de ochtend. Totdat het klooster tijdens een stormachtige kerstnacht in het gat verdween. In werkelijkheid is het Solse Gat inderdaad een afvoerputje: een gletsjerkuil. Het smeltwater stroomde hier in een draaikolk weg. De kuil is later vergroot door afgraving van leem. REUZEN Hier besluiten we af te wijken van de route die naar het Boshuis Drie voert. Dit doen we omdat we langs de Nieuwe Prinsenweg enkele houtsnijwerken willen bewonderen van kunstenaar Harry Leurink. In een aantal dode bomen zaagde hij insecten als duizendpoot, boktor en pissebed. Een educatief project in opdracht van Staatsbosbeheer, om wandelaars te laten zien dat insecten van levensbelang zijn voor het bos. Ter hoogte van het 'Vliegend Hert', hoog in een dode beuk, lopen we via het Natuur Kampeerterrein naar het Boshuis voor een warm bakkie met appeltaart. Drie ligt op het hoogste punt. De hoge beukenbomen die hier hebben gestaan, fungeerden als baken voor vissers op de Zuiderzee. Volgens een sage zouden ze zijn geplant door drie jonge reuzen.
ONDERDUIKERSHOL Het gehucht Drie heeft in de Tweede Wereldoorlog gediend als een plaats van verzet. In die tijd lagen er nog nauwelijks wegen en waren de bossen dicht begroeid. De bezetter durfde niet goed de bossen in. De boerderij Drie van de familie Nieuwenhuizen gold als inzamelpunt voor voedsel voor het vlakbij gelegen onderduikershol. Nadat we de Drieërweg zijn overgestoken verlaten we, dieper in het bos, even de route en nemen een pad naar links. Na enig zoeken, vinden we de gekleurde palen die de contouren van het gangenstelsel van het hol markeren. Op nog geen kilometer afstand van een Duitse basis op de Ermelose Heide verbleven hier gemiddeld vijftien piloten en verzetsstrijders. Uiteindelijk ontdekte de Duitsers het hol en vielen midden in de nacht binnen. Naar verluid waren de onderduikers gewaarschuwd en op hun hoede. Via een ondergrondse vluchtweg wisten ze in hun witte nachthemden ongezien te vluchten. Een Nederlandse politieman heeft de volgende dag de Duitse speurhonden kunnen misleiden en zo de bewoners van Drie kunnen redden. OMGEWOELDE AARDE Als we tegen de Koningsweg aanlopen, besluiten we nog een extra lusje te maken. Het is prachtig herfstweer en we willen graag wat langer genieten. Helaas komen we, zo midden op de dag, geen wild tegen. Wel zien we op tal van plaatsen omgewoelde aarde, waar zwijnen gezocht hebben naar voedsel. Uiteindelijk zoeken we de juiste route weer op die ons in een rechte lijn terugbrengt naar Garderen.
HIKE & TREKKING
NEEM NU EEN ABONNEMENT OP HIKE & TREKKING EN ONTVANG ÉÉN VAN DE ROTHER WANDELGIDSEN*
Hierbij machtig ik Abonnementenland om het verschuldigde abonnementsgeld tot wederopzegging van mijn rekening af te schrijven. Het cadeau wordt binnen vier weken na betaling van het abonnementsgeld verzonden.
Naam:
ELMAR
M/V
Leeftijd: Ja, ik neem een abonnement op HIKE & trekking en betaal € 37,50. Ik ontvang 8 nummers (1 jaar) en gratis één van de Rother Wandelgidsen: Corsica Dolomieten 1 Mallorca Nederland Spaanse St. Jacobsroute
Stuur de bon of een kopie naar: Maruba Sports & Travel Publishers, antwoordnummer 9215, 3500 ZB Utrecht. Een postzegel is niet nodig. Mailen kan ook naar hikeandtrekking@maruba.com
Adres: Postcode en plaats: Land: Bank- of gironummer:
E-mail: Datum: Handtekening:
KIJK VOOR MEER CADEAUS OP HIKEANDTREKKING.NL *Zolang de voorraad strekt. broncode: 321-06130
(Belgische abonnees ontvangen een acceptgiro)
Telefoonnummer:
WANDELROUTE NL
HIKE & TREKKING
3.30 uur
34 Speulder- en Sprielderbos
8C7
In het bos van de dansende bomen Eeuwenlang gebruikten de omliggende dorpen, zoals Putten, Ermelo, Speuld en Garderen, de bossen gemeenschappelijk en oogstten er de eiken en beuken met rechte stammen. Over bleven de bomen met kromme stammen. Zo ontstond een werkelijk sprookjesachtig bos met een heel eigen sfeer, dat bij mist soms spookachtig aandoet. Beginpunt: parkeerplaats in Garderen (Putterweg 1). A1 afslag 18 richting Garderen, in het dorp links richting Putten en na de volgende wegwijzer richting Putten direct links naar de parkeerplaats. Loop vanaf de parkeerplaats rechts en meteen linksaf een kleine steeg in (Harderwijkerweg). Buslijn 107 vanaf station Ede-Wageningen naar station Putten, bushalte Garderen,
Bakkerstraat. Loop met de kerk aan de rechterhand naar de wegwijzer en ga linksaf richting Putten, bij de volgende wegwijzer opnieuw links en dan de kleine steeg rechtsaf slaan (Harderwijkerweg). Zwaarte: gemakkelijke wandeling. Eten en drinken: Boshuis Drie (ma. gesloten). Kaarten: 26 O, 32 O.
Boshuis Drie Vanaf de Harderwijkerweg in Garderen Garderen 200 55 m m 42 m 42 m Garderen nemen we de eer51 m 100 m 47 m 13.4 km ste afslag naar rechts en dan naar links op het Kruipad, dat 0 2.00 3.30 uur we rechtdoor tot in het bos volgen. We nemen het eerste pad na een veerooster naar links, dan het volgende naar rechts (links staat een bank). Direct daarna gaan we links naar een begroeid zandduin, waarover een smal pad kronkelt. Dit volgen we, steken een kruisend zandpad over, tot het duin ten slotte ophoudt. Hier zien we links voor ons huizen tussen de bomen doorschijnen, en stuiten we op een zandpad, dat we naar rechts volgen. Op de vierde kruising (de derde valt op door enkele kleurige wandelmarkeringen, daarna is er nog een afslag) slaan we linksaf tussen de bospercelen 5 en 12. Bij een knooppunt kiezen we het tweede pad naar rechts, dus tot de bank doorlo-
Zowel in de winter... Vuur uitkijktoren
pen penenenhier hierrechtsaf rechtsafslaan. slaan.Dit Ditpad padheet heetLaak, Laak,maar maardat datziet zietmen menpas pasbijbijdedevolvolgende gendekruising, kruising,waar waarwe wehet hetpad padnaar naarlinks linkskiezen kiezen(Prinsenweg). (Prinsenweg).BijBijdedevolgende volgende kruising kruisinggaan gaanwe werechts rechtsenendan, dan,meerdere meerderepaden padenkruisend, kruisend,rechtdoor rechtdoortot toteen een zandweg zandwegmet meteen eenparkeerplaats parkeerplaats(“Solse (“SolseGat”). Gat”).Hier Hiervolgen volgenwe wededepaddenstoel paddenstoel rechts rechtsrichting richtingDrie, Drie,om omininongeveer ongeveereen eenkwartier kwartierdedeuitspanning uitspanningBoshuis Boshuis Drie Drietetebereiken. bereiken.Hier Hiervoert voertons onspad padlinks linkslicht lichthellingafwaarts. hellingafwaarts.Na Nadedelaatste laatste boerderij boerderijgaat gaathet hetpad padover overinineen eenzandweg. zandweg. BijBijeen eensplitsing splitsinghouden houdenwe werechts rechtsaan. aan.We Westeken stekeneen eenweg wegover, over,gaan gaanopophet het fietspad fietspadnaar naarlinks linksenenmeteen meteenrechts rechts(wit-rood). (wit-rood).Dit Ditbospad bospadvolgen volgenwe weenige enigetijd, tijd, steken stekeneen eengelijkwaardig gelijkwaardigkruisend kruisendpad padover, over,tussen tussendedebospercelen bospercelen3535enen2727 door. door.Na Na3030mmslaan slaanwe werechtsaf rechtsafopopeen eensmal smalpad. pad.BijBijeen eenkruisend kruisendbospad bospadslaan slaan we werechtsaf. rechtsaf.Vlak Vlakdaarna daarnasteken stekenwe weeen eenweg wegmet metfietspad fietspadover overenenlopen lopendan dan lange langetijd tijdrechtdoor, rechtdoor,over overwisselende wisselendepaden. paden.Op Ophet heteind eindslaan slaanwe werechtsaf. rechtsaf. Op Opdedevolgende volgendekruising kruisinggaan gaanwe welinksaf linksafenendan dantelkens telkensrechtdoor rechtdoornaar naarGardeGarderen. ren.Op Ophet heteind eindvan vandedeHarderwijkerweg Harderwijkerweglinks linksenendan danofofdirect directrechts rechtsnaar naardede parkeerplaats parkeerplaatsofofmet metdedebocht bochtmee meenaar naarrechts rechtsrichting richtingElspeet Elspeetenendedevolgende volgende bocht bochtweer weernaar naarrechts rechtsrichting richtingStroe. Stroe.Rechts Rechtsstopt stoptdedebus busnaar naarEde, Ede,aan aandede 122 linkerkant linkerkantdie dienaar naarPutten. Putten. 123
... ...alsalsinindedeoverige overigejaargetijden jaargetijdenis ishet hetSprielderbos Sprielderboseen eenbelevenis. belevenis.
ndelingen Rother Nederland.indd 122
pen en hier rechtsaf slaan. Dit pad heet Laak, maar dat ziet men pas bij de volkruising, waar we het pad naar links kiezen (Prinsenweg). Bij de volgende kruising gaan we rechts en dan, meerdere paden kruisend, rechtdoor tot een zandweg met een parkeerplaats (“Solse Gat”). Hier volgen we de paddenstoel Wandelingen Rother Nederland.indd 123 Drie, om in ongeveer een kwartier de uitspanning Boshuis rechts richting Drie te bereiken. Hier voert ons pad links licht hellingafwaarts. Na de laatste boerderij gaat het pad over in een zandweg. Bij een splitsing houden we rechts aan. We steken een weg over, gaan op het fietspad naar links en meteen rechts (wit-rood). Dit bospad volgen we enige tijd, steken een gelijkwaardig kruisend pad over, tussen de bospercelen 35 en 27 door. Na 30 m slaan we rechtsaf op een smal pad. Bij een kruisend bospad slaan we rechtsaf. Vlak daarna steken we een weg met fietspad over en lopen dan lange tijd rechtdoor, over wisselende paden. Op het eind slaan we rechtsaf. Op de volgende kruising gaan we linksaf en dan telkens rechtdoor naar Garderen. Op het eind van de Harderwijkerweg links en dan of direct rechts naar de parkeerplaats of met de bocht mee naar rechts richting Elspeet en de volgende bocht weer naar rechts richting Stroe. Rechts stopt de bus naar Ede, aan de linkerkant die naar Putten. 3-4-12 11:20 gende
... als in de overige jaargetijden is het Sprielderbos een belevenis.
124 124
ndelingen andelingen Rother Rother Nederland.indd Nederland.indd124 124
5
3-4-12 3-4-1211:20 11:20
3-4-12 11:2