Απόγευμα της παραμονής τρέχεις για να προλάβεις τα κάλαντα. Τα αλάνια έφτασαν ήδη στην άκρη του χωριού και μάζεψαν και τα ρέστα. Τώρα φέρνουν νέα από το μέτωπο, προβάλλουν τα ανδραγαθήματα και τη μπάζα και δυσφημούν τους φραγκοφονιάδες και τα μασούρια. «Ας τα πάρουν στον τάφο τους». Το παλτό ζεστό, αλλά τα χέρια έχουν ήδη ξυλιάσει. Γριές ξεμεινεμένες από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα θα δώσουν τρύπιες δεκάρες, μισόφραγκα, πορτοκάλια, μήλα, μανταρίνια και άλλα οπωρικά. Σε κάθε τρεις γριές, ο πιο σπαστικιά καίγεται. Μετά από ασφαλή απομάκρυνση από το σπίτι της, κάποια εσπεριδοειδή θα σκάσουν με εντυπωσιακό τρόπο στους τοίχους του σπιτιού της. Χριστουγεννιάτικες κατάρες θα μας συνοδεύσουν μέχρι τη Θεία Κοινωνία, το επόμενο πρωί. Ξημέρωμα Χριστουγέννων. «Χαράματα η ώρα τρεις». Το χέρι της μάνας στον ώμο, για να ξυπνήσω. Μια οδυνηρή αντίφαση: Από τη μια η εκ φύσεως ανώμαλη πράξη της βίαιης αφύπνισης και από την άλλη η εκ φύσεως απέραντη τρυφερότητα του μητρικού χεριού, με μνήμες από χάδια νανουρίσματος και διακρίβωσης του πυρετού στο παιδικό μέτωπο. Κι ύστερα, τρεχάλα για την εκκλησία, για το ποιος θα κρατήσει τα εξαπτέρυγα των Χριστουγέννων. Ο κατέχων το σταυρό θα καμαρώνει σ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας. Σαν αθιγγανικός σκέρπανος. Στο ιερό το κλωτσίδι πέφτει σύννεφο, όπως και ο ύπνος στα κλεφτά. Στις εξόδους από το ιερό μια μυσταγωγία: οι άντρες σιωπηλοί, σοβαροί, φρεσκοξυρισμένοι, με κοστούμι, άσπρο πουκάμισο και φτηνό άφτερ σέιβ και οι γυναίκες με μαλλί λάχανο, χιονάτα ταγιέρ, στρώματα πούδρας, αρώματα βαριά και επιθετική σεμνοτυφία. Στις γωνιές και οι συνήθεις γριές, να σημαίνουν παρουσία με κιλά από κολόνια «Μυρτώ». Και από το γυναικωνίτη θα προβάλλουν πάντα τα πρόσωπα που αγάπησες και δεν το έμαθαν ποτέ. Το χιόνι ανήμερα των Χριστουγέννων και μία βόλτα στα λευκά χωράφια. Είναι από τις λίγες φορές που φαίνονται όμορφα, γιατί δεν απαιτούν ούτε δουλειά ούτε εκδουλεύσεις. Κι ύστερα στον Ολύνθιο, το ποτάμι που επιμένει δίπλα σε ερείπια και θρύλους, με τα πλατάνια ήσυχα στις όχθες, ανέμελα στα μυστήρια και τις φαντασίες. Όλα γύρω κάτασπρα κι ένα ποτάμι που κυλάει κελαρυστά. Τι δουλειά έχεις εδώ; Φωνάζουν παντού πολύ οι άνθρωποι και διάλεξες με την απόδραση το σκηνικό. Στο βάθος ο Φίλιππος δίνει έφιππος εντολές αγνοώντας ότι όλες οι νίκες δεν είναι νίκες.
Τη μέρα των Χριστουγέννων το τραπέζι στα γιορτινά του, με άσπρο τραπεζομάντιλο και κόκκινο κρασί. Το χοιρινό με σέλινο. Φαγητό που ανακαλύπτεται σιγά σιγά. Στροβίλισμα στο στόμα, μπουκιές που δεν καταπίνονται, για να διαρκέσουν περισσότερο. Κι αυτή η περίεργη αντίστιξη της γεύσης, χοιρινό που διαλύεται στον ουρανίσκο και σέλινο που προσθέτει ξυνόπικρα μυστικά στη γλώσσα και στα παιδικά μάτια. Το απόγευμα, όταν όλοι θα πέσουν για ύπνο, θα ανοίξεις την εγκυκλοπαίδεια προσπαθώντας να αποδράσεις από το τέλος της γιορτής, από το τέλος των ωραίων πραγμάτων. Και υποψιάζεσαι πως θα πρέπει να ετοιμαστείς για τη μοίρα αυτή που θα σε κυνηγήσει σε όλη τη διάρκεια της ζωής σου. Δημιουργώντας εσύ τις γιορτές και κάνοντάς τες να διαρκούν.