India perspectives Sinhalese January-March 2018

Page 1

bkaÈhd o¾Yk

32 jk fj¿u n ksl; = j = 1 n ckjdß - ud¾;= 2018

2018 taishdka bkaÈhd wkqiaurK iuq¿j 25 jirl iyfhda.s;dj iurñka

2018 ckrc Èkh( taishdka bkaÈhdjg meñfKhs

kd,kaod" ìyd¾ b;sydih iu. yuqjla

j¾K W;aijh fyda,s meye igyka .Kkdjlska

rx.k Ys,am YYS lmQ¾ wkqiaurKh


fmdÜmqß bka È hdfõ meje;a ù ug ks h ñ; W;a i j nqoaO mQ¾‚ud fuu W;aijh isoaOd¾: f.!;u l=uref.a Wm; ieuÍu i|ydh‚ Tyq miqj f.!;u nqoaO hk kñka ye¢kaúK‚ rg mqrd ne;su;=ka úiska tu W;aijh iurhs'

ljodo( 2018 wm%sfh,a 30 fld;ek§o( rg mqrd

rduodka

nhsidÅ

bia,dóh Èk o¾Ykfha kjjk udihhs‚ rdïodka hkq wdOHd;añl mú;%lrKhhs‚ Wmjdih‚ wka;ÍlaIKh iy hd{djhs‚ uqia,sï ne;su;=kaf.a Y=oaO ld,hhs'

mkacdí m%dka;fha úYd, f.dú m%cdj i|yd nhsidÅ kï rdì fnda.j, wiajkq fk,k ld,hhs' fï wjia:dfõ‚ Tjqka ck .S; .dhkd lrk w;r Nka.%d iy .soaod ck kegqï tla lr .kshs'

ljodo( 2018 cqks 16 fld;ek§o( f,dalh mqrd

ljodo( 2018 wm%sfh,a 14 fld;ek§o( mkacdí

fudajd;aiq W;aijh kd.,ka;fha wdfjda f.da;%h fudajd;aiq W;aijh iurk w;r wiajkq fk,k ld,h b;ska yudr fõ' ck kegqï‚ ieureï iy .S; .dhkd fuu ieurefuys taldnoaO fldgia fjhs'

ljodo( 2018 uehs 2 fld;ek§o( fudfldapqka‚ kd.,ka;h

frdka.d,s îyq

weiEï m%dka;fha úYd,;u W;aijhhs‚ frdka.d,s îyq weiEï kj j¾Ih i,l=Kq lrñka iduh iy iuDoaêh iurhs' îyq‚ m%dka;fha jvd;au ckm%sh ck kegqï wdlD;shhs‚ fuh ieurefï fldgila f,i tla fjhs'

ljodo( 2018 wm%sfh,a 13 isg 15 olajd fld;ek§o( weiEï

.x.d ÿiSrd iaj¾.fha isg fmd<jg .x.d kÈh meñŒfï W;aijhhs‚ fuu W;aijh jkaokdlrejka úiska Y=oaO jQ Èfhka kyñka iuyr m,;=re j¾. msßkuñka iurkq ,nhs'

ljodo( 2018 uehs 24 fld;ek§o( W;a;¾ m%foaYa


fmrjok taishdka - bkaÈhd wkqiaurK iuq¿j‚ m<uq jrg‚ bkaÈhdfõ §‚ 2018 ckjdß 25jk od mj;ajkakg fhÿKq w;r taishdka iu. bkaÈhdfõ rdcH ;dka;%sl .ufkys ft;sydisl bï i,l=Kla úh' kj È,a,sfha mej;s WKqiqï ms<s.ekSfï wjia:djg taishdka rgj,a oyhlska kdhlhka iyNd.s úh‚ wfkHdakH jYfhka we,aula we;s m%Yak rdYshla lrd wdf,dalh fhduqjQ w;r rdÊmd;a ys mej;s 69jk bka§h ckrc Èkfha § iïudkkSh wuq;a;ka f,i Tjqkaf.a iyNd.s;ajh Wkkaÿ yjq,aldß;ajhl Yla;sh iy wd;aóh .=Kh h<s ;yjqre lrk ,§' fï bkaÈhd o¾Yk ksl=;=fõ §‚ iuq¿fõ id¾:l me;s lrd ne,aula fy,k w;r ckrc Èk ieurefï iqúfYaISNdjh .ek o l;d flfrhs' bkaÈhdkq rdcH ;dka;%sl Èk o¾Ykh miq.sh udi lsysmh ;=< ;rula ld¾hnyq, f,i ÈiajqKq w;r oaùmd¾Yaùl yd nyqmd¾Yaúl ld¾hhka lsysmhla bÈßhg fm< .eiS we;af;a fõ' w.%dud;H kf¾kaø fudaäf.a id¾:l fcda¾odka‚ m,ia;Sk‚ tlai;a wrdì tó¾ iy ´udk ixpdr ms<sn|j lshjkak' bkaÈhdfõ iduqøsl wi,ajeishka iu. bkaÈhdfõ ksr;h ia:djr f,i olskak' fuu ksl=;=j bYardfh,a‚ brdka iy lekvd kdhlhka furg meñŒu ms<sn| oDYaáuh l:khla o f.k tkq ,nhs' wmf.a ixpdrl fldgfia §‚ wms Tnj ìyd¾ ys kd,kaod ft;sydisl wdY%uh lrd f.k hkafkuq‚ f,dalfha m%:u fkajdisl wOHhk uOHia:dkh f,i ishjia .Kkdjla mqrd .sksfldKÈ. wdishdfõ YsIHhka iy úoHd¾Òka wdl¾IKh lrñka jecUqKq th wo ojfia kgnqkaj ish úN+;sh ;ju;a úoydmdhs' wmf.a PdhdrEm úfYaIdx. hgf;a‚ Tn ljodl fyda fkdÿgq úrE fyda,s W;aijfha lïmkodhS Wlaijdldrh w;a ú¢kak' mkacdnfha fyda,d fuday,a,d isg W;a;¾ m%foaYa ys ,d;aud¾ olajd o‚ ngysr fnx.d,fha fvd,a cd;%d olajd o flar<fha ukac,a l=,s olajd o - bkaÈhdfõ úYd, N+o¾Yk j¾K W;aijj, .Kkla ke;s kej; kej; msì§ïj,g ksjyka jQ fmfoia foi n,kak' j¾K .ekajQ uqyqKqj, isg frÈ miqìï olajd‚ ;reK ú,dis;dfõÈkS reÑld iÉfoajd cd;Hka;r jQ,audla ;Hd.h i|yd ldka;d we÷ï ldKavhg lafIa;%hg iyNd.s ùu yd ch.%yKh ms<sn| iÔù oiqkla Tn fj; f.k tkafka wehf.a Ôú; .uk wehu úia;r lrk whqßks' Tn wef.a mßirh ms<sn| o¾Ykh lemùu iy wef.a uQ,h olsk w;r;=r weiEï .dhsld l,amkd mdf;dajÍ f.a ix.S; .uk .ek ta yd iudk mqj; n,kak‚ weh Tiafg%,shdfõ laùkaia,kaâ ys f.da,aâ fldaiaÜ o¾Yk 2018 fmdÿrdcH uKav, l%Svd W;aijfha .dhkd lsÍug tla jkq we;' wjidk jYfhka‚ wms Èjx.; rx.k Ys,ams YYS lmQ¾g Wmydr igykla f.fkuq' Tyq bka§h iy tf;r yoj;a ñ,shk .Kklg weu;+ whqre tys § Tn olskafkysh'

bkaÈh 32 jk

fj¿u n

d

kl s ; = j = 1n ckjd ß - ud ¾;= 20 18

bkaÈh 2018 t ai d wk qiaurK shdka 25 ji iuq¿ rl iy j fhda. s;dj iurñ ka

rùIa l=ud¾ 2018 bkaÈhckrc Èk djg m h( tai eñfK shdka hs

kd,k b;sy aod” ìyd¾ dih iu. yuqjla

j¾K fyda, W;aijh s meye igyk a .Kkd jlk s a

rx.k YYS lmYs,am Q¾ wk qi

aurK

ckjdß - ud¾;= 2018 | 3 |

h

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


bkaÈhd o¾Yk

32 jk fj¿u n ksl=;=j 1 n ckjdß - ud¾;= 2018

ixialdrl( rùIa l=ud¾ iydh ixialdrl( rdcd;a Nd;ak.¾ úfoaY lghq;= wud;HdxYh ldur wxl 152, ta - wka;h, Ydia;%S Njka kj È,a,sh, 110001 bkaÈhdj ÿrl:k( 91'11'23388949, 23381719 *elaia( 91'11'23384663 fjí wvúh( http://www.indiandiplomacy.in Tnf.a m%;spdr( osdpd2@mea.gov.in

uelaiafmdaIqj¾ óähd .DDma bkaähd mqoa.,sl iud.u m%’ú’ks’ yd l<ukdldr wOHlaI( m%ldIa fcdydß wOHlaI( úldiaa fcdydß ixialdrl wOHlaI( chSgd nkaèfhdamdOHdh m%Odk ld¾hd,h uelaiafmdaIqj¾ óähd .DDma bkaähd mqoa.,sl iud.u #TheAddress, 62, jkf.dvke.s,a,, ´la,d - 3 wÈhr, kjÈ,a,sh110020" bkaÈhdj ÿrl:k( +91.11.43011111, Fax: +91.11.43011199 CIN No: U22229DL2006PTC152087 úuiSï i|yd( indiaperspectives@maxposuremedia.com

úuiSï | MMGIPL i`oyd ÿrl:k( +91.11.43011111 *elaia( +91.11.43011199 www.maxposuremedia.com

bkaÈhd o¾Yk wrdì" nydid bkaÿkSishd" bx.%Sis" m%xY" c¾uka" yskaÈ" b;d,shdkq" meIafgda" m¾ishka" mD;=.Sis" reishdkq" isxy," iamd[a[" fou< iy Ök NdIdj,ska m%ldYkh flf¾' bka§h o¾Yk m%ldYhg m;a lsÍu rùIa l=ud¾” iu f,alï ^XP& yd ks, udOH m%ldYl, úfoaY lghq;= wud;HdxYh ^MEA&, ldur wxl 152 'ta˜ fldgi, Ydia;S% Njka, kj È,a,h s -110001 f.a m%ldYkhla jk w;r úfoaY lghq;= wud;HdxYh fjkqfjka m%ldYkh lrkq ,nkafka uelaif a mdaIj q ¾ óähd .Dma bkaähd m%hf s jÜ ,sñgâ, (MMGIPL) #TheAddress, 62, jkf. dvke.s,, a , ´la,d - 3 wÈhr, kjÈ,a,h s 110020, bkaÈhdj - úisk¡s bkaÈhd o¾Yk jirlg 6 jrla m%ldYhg m;a fõ¡ ish¿u ysñlï weúßKs¡ fuys m<jk ,sm”s ie,iqï yd $ fyda PdhdrEm bkaÈhd o¾Yk ys wkque;sh we;sj Ndú;d l< fyda kej; ks¾udKh l< yelsh¡ MEA yd MMGIPL, úfYaI b,a,u S la fkdue;sj imhk ,o ksIm a dok, w;a msgm;a, PdhdrEm, ie,iqï úksúoNdjh yd fjk;a oE j,g isÿjk ydks fyda mdvq ms<n s |j j.lshkq fkd,efí¡ iÕrdj ;=, we;s woyia w;HjYHfhkau MEA fyda MMGIPL ys woyia fkdjk nj i,lkak¡

tkak wm yd( http://www.facebook.com/MEA http://www.twitter.com/MEA http://www.youtube.com/MEA —bkaÈhd o¾Yk˜ msgm;a i|yd wdikak;u bka§h ;dkdm;s ld¾hd,h wu;kak¡

42


we;=<;

28

50 76

yjq,aldÍ;ajh uQ,O¾u wkqj tluq;= ùu.............................06 md,ï ye§u .....................................................10 bÈßhg mshjrla ;eîu...................................14 25 jirl ñ;%;ajh..........................................16 wi,ajdiS;ajh úysod,Su.................................20 iïnkaO;djla f.dvke.Su.......................... 24 iyfhda.s;dfõ wd¾Ól úoHdj..................... 26 iyfhda.s;dfõ l,dj.................................... 28 l%Svd l%Svdfõ w¨‍;au ;;a;ajh............................... 30 id¾:l;ajh f,dalh yd iqir flfrñka......................... 34 l,dj l,d;aulj ishrg meñŒu.......................... 38 Pdhd rE fyda,s kï j¾K loïnh............................. 42

ixpdrh idufha Wreuh...............................................50 ix.S;h iïNdjH Ñls;aidj......................................... 56 k¾;kh kdgHh iy lemùu.......................................60 kfjda;amdokh kejqï igykla .ek.....................................66 ú,dis;d l,dj fmdaIKh lsÍu................................... 70 iskudj rx.k Ys,amsfhls uyd;aufhls.................... 76

bjqï msyqï f.or yefok ri-.=K.................................. 82

m%.;sh wkd.;hg hk mS,a,.................................... 88 ckjdß - ud¾;= 2018 | 5 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

uQ,O¾u wkqj

tluq;= ùu taishdka - bkaÿ wkqiaurK iuq¿j‚ 2018 ckjdß 25 Èkg fhÿKq w;r‚ bkaÈhdj iy taishdka rgj,a w;r jeo.;a lvhsï i,l=Kla igyka lrñka‚ —ord.; yels˜ iyfhda.s;djla tys igyka lf<ah

bkaÈhd o¾Yk

| 6 | ckjdß - ud¾;= 2018


by<( bka§h w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud iy taishdka rgj, kdhlhska 10 fofkl= rdIag%m;s Njka ys§ by< ol=fKa( bka§h mkdêm;s rdï kd;a fldaúkaoa úhÜkdï w.%dud;H k.=fhka Iqjdka mQla ue;s;=ud iu.

fï jif¾ ckjdß udifha taishdka rgj,a 10 l kdhlhska kj È,a,sfhys tluq;=j ft;sydisl wjia:djla f,i jd;,h ieugu fmdÿ oiqkla úh' fï idudðl fkdjk rgl iyNd.s;ajh we;sj .sksfldK È. wdishdkq rgj, kdhlhska /iajqKq wjia:d ms<sn| fojekak úh' 2018 ckjdß 25jk od" taishdka - bkaÿ iuq¿j uq¿ÿka w;r th 25 jirl yjq,aldß;ajh .ek i,lKq ,en l;d l< neúka iEu iyNd.s jQ rglgu ,enqKq rdcH ;dka;%sl ch.%yKhla f,i ie,ls‚‘ bkaÈhdj iu.ska taishdka rgj, foni oYl lSmhla bÈßhg iyfhda.s;dj .ek iy wfkHdakH j¾Okh .ek oelaula we;s lr .kakg wjia:dj ie,iSh'

Wmdhud¾.h iy NjH;dj bkaÈhdkq w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud iuia; ieish újD; lrñka iuq¿j wu;d fufia mejiSh‚ —Tn

fuys tluq;= jk wjia:dj uf.a iyDo bkaÈhdkqjka ì,shk 1'25 l yoj;a iam¾Y lf<ah' th wmf.a Wmdh ud¾.sl yjq,aldß;ajfha jeo.;alu Woa§ma; lrjk w;r kef.kysr m%;sm;a;sh kS;s.; lsÍu flakaøfhys ;nd lghq;= lrkq we;'˜ Tyq mejiSh" ;jÿrg;a iuq¿j wu;ñka Tyq‚ —fuu iuq¿j tla wjqreÿ È.= wkqiaurK l%shdldrlïj, taldnoaO l%shdud¾.j, wjidk uyd iuq¿j jkq we;‚ bkaÈhdfjys iy taishdka rgj, ixúOdkh lrkq ,efnñka fuf;la wmf.a wkd.; udj; ;=< .uk iudf,dapkh lsÍug muKla fhduqjqKq iuq¿j wmg jeo.;a wjia:djla i,ikq we;e˜ hs mejiSh' ;udf.a jdrfhys § l;d lrñka taishdka rgj,a 10l kdhlhska‚ bkaÈhdfjys fõ.j;a wd¾Ól ixj¾Okh w.ehQ w;r bkaÿ - meis*sla l,dmfhys iduh‚ iuDoaêh‚ iy ia:dhS;dj kv;a;= lsÍu ms<sn|j m%Yxid lf<ah'

ckjdß - ud¾;= 2018 | 7 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

oaùmd¾Yaú; Èk fmd;a • taishdka - bkaÿ wkqiaurK iuq¿j mej;s iekaoEfõ w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud tla tla taishdka rgj, kdhlhska iu. oaùmd¾Yaúl idlÉPd fm<la mj;ajk ,§ • ñhkaud¾ rdcH WmfoaYl¦ wjqka idka iqlS iu. Tyqf.a yuqj wfkdakH we¨‍ïlï lsysmhla ms<sn|j lrkakg fhÿ‚ • w.%dud;H fudaä ue;s;=ud úhÜkdï w.%dud;H k.=fhka Iqjdka mQla ue;s;=ud iu. yuqjla mj;ajk ,§ • ms,smSk ckdêm;s frdâßf.da frdajd vqg¾fÜ iu. Tyqf.a idlÉPdfõ § há;, myiqlï lafIa;%fha iyfhda.s;dj jeäÈhqKq lsÍu i|yd wjOdrKh fhduq flß‚

by<( w.%dud;H fudaä ue;s;=ud” ckdêm;s fldaúkaoa iy Wm ckdêm;s tï fjkalhshd kdhs÷ taishdka kdhlhska iu. jfï( taishdka bkaÿ wkqiaurK iuq¿j kj È,a,sfha meje;afjñka

bkaÈhd o¾Yk

| 8 | ckjdß - ud¾;= 2018


taishdka kdhlhska 10 fofkl= iy w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud taishdka - bkaÿ oaùmd¾Yaúl iïnkaO;d Yla;su;a lsÍu i|yd jk lemùu ms<sn|j m%;s{d ÿkafkah ;u foaYh bkaÈhdj foig iïnkaO lsÍug WmldÍ l< ie,lsh hq;= odhl;ajhla ,nd §u fjkqfjka fyda Tjqkaf.a m<mqreÿlï we;s lafIa;%fhys W;amdol odhl;ajh fjkqfjka fuu msßkeóï ksfõokh lrk ,§'

È,a,s m%ldYkh

iuq¿j fï jif¾ taishdka - bkaÿ rgj, wkqiaurK iuq¿j —w.hhka fnodyod .ekSu iy fmdÿ brKula lrd˜ wkq.; úh‚ kdhlhska úiska wu;k ,o úYd, mrdihla jQ úIhhka m%Odk l=¿Kq ;=kla u; msysgqúh yels úh - foaYmd,k wdrlaIdj‚ wd¾Ól wdrlaIdj iy iudc ixialD;sl iyfhda.s;dj ta ;=ka l=¿Kqhs' idlÉPd lrk ,o m%Yak .Kkdjla w;rg idïm%odhsl iy idïm%odhsl fkdjk wdrlaIl wNsfhda. ms<sn| iduqøsl iyfhda.s;dj‚ udkqIsl wdmod iyk‚ wdrlaIl iyfhda.s;dj iy hd;%dlrKfha iajdëk;ajh o we;=<;a úh' ieurefï fldgila jYfhka‚ w.%dud;H fudaä ue;s;=ud‚ mqfrda.dó mqoa.,hska oi fofkl=g msßkuk úfYaI moau iïudkh - taishdka rglska tla flfkl=g ne.ska -

taishdka rgj,a 10l rdcH kdhlhska iy w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud‚ taldnoaO m%ldYkhla bÈßm;a lrñka wkqiaurK iuq¿j i,l=Kq lrk ,§' thu hgf;a‚ Tjqka bkaÿ - taishdka oaùmd¾Yaúl in|;d Yla;su;a lsÍu fjkqfjka ;u lemùu .ek m%;s{djla ÿkafkah‚ yeu wfhlau —tlai;a cd;Skaf.a m%{ma;sh ;=< wvx.= lr we;s .sksfldKÈ. wdishdfõ rgj, iyfhda.s;dj - gela - iy ñ;%;ajh‚ wfkHdakH m%;s,dNS iïnkaO;d i|yd uQ,O¾u ms<sn| kef.kysr wdishd;sl iuq¿ m%ldYkh‚ 2012 foieïn¾ 20jk od taishdka - bkaÿ oaùmd¾Yaúl iïnkaO;dj,g 20 jirla msÍu i,l=Kq lrkq jia meje;ajQ iuq¿fjys o¾Ykh ms<sn| m%ldYkh ;=< uQ,O¾u‚ wruqKq‚ fnodyod .kakd w.hhka‚ iy pdß;% wdÈh˜ u.ska u.fmkaùu ,eîh' l,dm fol w;r mj;sk ixialD;sl iy YsIagdpdruh ne£ï ms<s.ekSu‚ ms<sn| kdhlhka —iduh‚ iuDoaêh iy fnodyod .kakd iuDoaêh ^2016 - 2020& i|yd l%shd;aulùu lrd l%shdldÍ ie,eiau iy taishdka - bkaÿ l%shdldÍ ie,eiau l%shdfõ fhoùu i|yd jk 2016 - 2018 m%uqL;d ,ehsia;=j ms<sn| m%.;sh˜ ms<sn|j l;d lf<a ;Dma;shlska hqla;jh'

ckjdß - ud¾;= 2018 | 9 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

md,ï ye§u 2018 fmnrjdß 18 od isg 24 olajd‚ lekvd w.%dud;H ciaáka gDDfvdaf.a ks, bkaÈhdkq ixpdrh‚ cd;Ska fol w;r Wmdh ud¾.sl‚ wd¾Ól iy udkqIsl iyfhda.s;dj ;jÿrg;a Yla;su;a lrkakla úh

bkaÈhdj iy lekvdj jir lSmhla ;siafia Wmdhud¾.sl yjq,aldß;ajh mokï lr .;a m%cd;ka;%jdoh‚ nyq ks, l%uh‚ iudkd;au;dj‚ iy kS;sfha md,kh u; w.hhka yqjudre lr .kakd ,§' forg w;r oaùmd¾Yaúl ne£ï ;jÿrg;a Yla;su;a lsÍfï mshjrla ;=< lekvd w.%dud;H ciaáka gDDfvda ue;s;=ud bkaÈhdkq w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=udf.a wdrdOkhla u;‚ 2018 fmnrjdß 18 isg 24 olajd bkaÈhdfõ ks, ixpdrhlg tla úh'

bkaÈhd o¾Yk

| 10 | ckjdß - ud¾;== 2018

kdhlhka fofok fmnrjdß 23 Èk uqK.eiqKq w;r bka§h rcfha úfoaY lghq;= wud;HdxYh ksl=;a l< taldnoaO m%ldYhlg wkqj‚ —wLKav úúOdx.SlrKh iy Wmdh ud¾.sl yjq,aldß;ajfha j¾Okh i|yd lemùu h<s;a m%;s{d.; lrk ,§'˜ Tjqka ;jÿrg;a‚ —rg we;=<;;a msg;;a‚ iudc Ndù iudkd;au;dj m%j¾Okh lrñka udkj whs;sjdislï wdrlaId lsÍfï iy Wiia lsÍfï˜ jeo.;alu o wfkHdakH we,au iys;


uQ,sl lafIa;%j, § bkaÈhdj iy lekvdj w;r iyfhda.s;dj jeäÈhqKq lrñka mj;ajd .ekSug tlÕ fjñka —m%cd;dka;%sl iudcj, m%Odk wdOdrlh f,i isú,a ixúOdk˜ j, ld¾hnoaO jeo.;alu o wjOdrKh lf<ah'

tlai;aj j¾Okh ùu ixpdrh w;r;=r §‚ wOHdmkh‚ f;dr;=re ;dlaIKh‚ Y%jH oDYH iu-ksIamdol;dj‚ isú,a kHIaál úoHdj iy ;dlaIKh‚ l%Svd‚ iy nqoaêuh foam, we;=¿ lafIa;% u; b,lal lrñka‚ forg w;r ie,lshhq;= .súiqï iy wjfndaO;d .súiqï úYd, .Kkla o w;aika lrk ,§' kdhlhka fofok oaùmd¾Yaúl jd‚c yd wd¾Ól iïnkaO;d úysÿjd,Sfï iy jeäÈhqKq lsÍfï yelshdj ms<sn|j idlÉPd lrk ,§' oaùmd¾Yaúl úfoaY wdfhdack m%j¾Okh iy wdrlaId lsÍfï .súiqula iy wjfndaOd;aul wd¾Ól yjq,aldß;aj .súiqula i|yd wjYH lghq;= wjidk wÈhrg f.k

tafï .kqfokq idlÉPd bÈßhg f.k .sh w;r fome;af;au wjOdrKhg ,la úh' fiajdkshqla;sh ckkh lsÍu iy kj wd¾Ól wjia:d ks¾udKh lsÍu ud¾.fhka forfgys mqrjeishkag m%;s,dN f.fkk jd‚c .súiqï w;aika ;eîu rdcH kdhlhka fofok úiska i;=áka ms<s.kakd ,§'

iduh iy wdrlaIdj f.da,Sh iduh‚ iuDoaêh iy ia:dhS;dj flfrys ;¾ckhla jk ;%ia;jdoh‚ m%;súma,jjdoh iy ysxik wka;.dó o¾Ykh my;g fy,ñka‚ w.%dud;H gDDfvda ue;s;=ud

kdhlhka fofok oaùmd¾Yaúl jd‚c iy wd¾Ól iïnkaO;d úysÿjd,Su iy úúOdx.SlrKh i|yd we;s wjia:d .ek idlÉPd l<y

by< ^jfï isg ol=Kg&( bka§h ckm;s rdï kd;a fldaúkaoa ue;s;=ud lekvd w.%dud;Hjrhd iu.¦ w.%dud;H gDDfvda bka§h úfoaY lghq;= wud;H iqIaud iajrdÊ ue;sksh yuqfjhs; uqyqK; msgqj( lekvd w.%dud;H ciaáka gDDfvda ue;s;=ud iy bka§h w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud kjÈ,a,sfha yhsfordndoa ksjfia § udOH yuqj wu;ñka

ckjdß - ud¾;== 2018 | 11 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

kdhlhka fofok forg w;r ;%ia;jdoh iy wka;.dó ysxik l%shdj,g tfrysj m%;s;%ia;h fh§u ms<sn| iyfhda.s;dj i|yd oaùmd¾Yaúl rduqjla ms<s.;ay

n,Yla;s ld¾hlaIu;dj ixpdrh w;r;=r wfkHdakH Wkkaÿjla we;s ldrKd fndfyduhla w;ßka‚ —ord.; yels‚ úYajikSh‚ ;sridr‚ iy kùk˜ n,Yla;s m%Nj lrd f.da,Sh ixl%dka;sh u; wjOdrKh r|jk ,§' —bkaÈhdkq ckrcfha fmfg%da,shï iy iajNdúl .Eia ms<sn| wud;HdxYh iy lekvdfõ iajNdúl iïm;a fomd¾;fïka;=j w;r wud;H uÜgfï n,Yla;s idlÉPdfõ mßYS,k kshuhka˜ f,i kï lr ;snQ wjfndaO;d .súiqula o w;aika lrkakg fhÿ‚‘

bkaÈhd o¾Yk

by< ^jfï isg ol=Kg&( w.%dud;H gDDfvda fmnrjdß 18 Èk‚ ish mjq, iu. w.%d kqjr¦ w.%dud;H fudaä ue;s;=ud rdIag%m;s Njka ys§ w.%dud;H gDDfvda yuqfjhs uqyqK; msgqj( lekvd w.%dud;Hjrhd fmnrjdß 19 Èk ish mjq, iu. wyuodndoa kqjr

| 12 | ckjdß - ud¾;== 2018

iy w.%dud;H fudaä ue;s;=ud bkaÈhdj iy lekvdj w;r wdrlaIl iyfhda.s;dj úysÿjd,Su i|yd tlÕ;djlg meñ‚fhdah' fï ld¾hh imqrd .ekSfï úi÷u bÈßhg f.k hk f,i tka tia ta uÜgfï idlÉPdj wdh;k.; lsÍu;a úfoaY wud;H uÜgfï Wmdh ud¾.sl idlÉPdj ks;sm;d le|ùu;a‚ tfukau‚ ;%ia;jdoh iy wka;.dó ysxikh g tfrysj m%;s;%ia;jdoh u; iyfhda.s;dj i|yd oaùmd¾Yaúl jHqy.; rduqjla i|yd jk .súiakdjlg o ms<s.ekSu ysñ úh'

iajNdjO¾uh iy ixialD;sh foaY.=K úm¾hdi m%Yakh wduka;%Kh lrñka‚ fomd¾Yajhu meßia .súiqug ;u iyfhda.h ms<sn| m%;s{d w¿;a l< w;r mqk¾ckkSh n,Yla;sh m%j¾Okh lsÍug wka;¾cd;sl iQ¾h n, ikaOdkhl jeo.;alu wjOdrKh flß‚‘ iQ¾h n,h iy ;dlaIKh


wjÈhl§u ldka;djkaf.a iy oeßhkaf.a w.%dud;H gDDfvda iy w.%dud;H udkj whs;sjdislïj, jeo.;alu ms<s.;ay' fudaä ue;s;=uka,d fofoku bkaÈhdj iy lekvdj w;r mqoa., - ck;d lghq;= mqoa., ne£ï j, jeo.;alu flfrys w.%dud;H gDDfvda iy w.%dud;H fudaä ue;s;=uka,d fofoku bkaÈhdj iy lekvdj m%n, wjOdrKhla fhduq l<y w;r mqoa., - mqoa., ne£ï j, jeo.;alu

u; úYd, jYfhka ksr;ùu fjkqfjka iyfhda.S;dj lrd forfÜu m¾fhaIK wdh;k Èß .kajñka‚ úÿ,s n,h‚ n,Yla;s ld¾hlaIu;dj iy mqk¾ckkSh n,Yla;s ixia:dmkh lrkq jia lekvd - bkaÈhd wud;H uÜgfï n,Yla;s idlÉPdfõ úIh m:h úysÿjd,Su .ek o Tjqyq idlÉPd l<y' iajNdj O¾ufha isg iudch lrd ú;ekaùfï §‚ w.%dud;Hjre fofok ldka;djka n, .ekaùu ms<sn|j o wjOdkh fhduq l< w;r ,sx.sl;dj iy m%ckl fi!LHh fukau Ôú;fha iEu

flfrys m%n, wjOdrKhla fhduq l<y' Wiia wOHdmkh ms<sn| wjfndaO;d .súiqu w¿;a lsÍu ms<s.ksñka‚ lekvdfõ isák bka§h isiqkaf.a ixLHdfõ j¾Okh y÷kd .;a w;r Ydia;%S bkaÿ - lekvd wdh;kfha 50jk ixj;airh - forfÜu wdKavqj, iyfhda. fhka - wOHhk l%shdldrlï ud¾.fhka forg w;r wjfndaOh m%j¾Okh lrk ,§' Tyqf.a ixpdrh w;r;=r §‚ lekvd w.%dud;Hjrhd <Õ§u Èkhl lekvdjg meñfKk f,i bka§h w.%dud;Hjrhdg wdrdOkh lf<ah‚ tu wdrdOkh i;=áka ms<s.e‚ks'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 13 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

bÈßhg mshjrla

;eîu

2018 fmnrjdß 15 isg 17 olajd Èkj, §‚ brdk ckm;s wdpd¾h yika rjqydksf.a ;=ka Èk bkaÈhd ixpdrh cd;Ska fol w;r oaùmd¾Yaúl iyfhda.s;dfõ ie,lsh hq;= m%.;shla i,l=Kq lrkq ,eîh

bka§h w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=udf.a wdrdOkhla u;‚ brdk ckm;s wdpd¾h yika rjqydks ue;s;=ud 2018 fmnrjdß 15 isg 17 Èk olajd bkaÈhdfõ ks, ixpdrhl ksr; úh' Tyqf.a ixpdrfha m<uq Èk yhsødndoa lrd .=jkska meñK rd;%Sfhys .uka lrñka kj È,a,shg meñ‚fhah‚ miqÈk WoEik rdIag%m;s Njka ys bÈßmi wx.Kfha § bka§h ckm;s rdï kd;a fldaúkaoa ue;s;=ud iy bka§h w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud úiska ixúOdkh l< ms<s.ekSï W;aijhg iyNd.s

bkaÈhd o¾Yk

| 14 | ckjdß - ud¾;== 2018

úh' t;=ud kej; bka§h úfoaY lghq;= wud;H iqIaud iajrdÊ ue;sksh úiska ms<s.kq ,eîh' ks, ixpdrh w;r;=r‚ forg w;r .súiqï .Kkdjla w;aika lrk ,§' fuhg fmr brdk kdhlfhl= bkaÈhdfõ ixpdrh lf<a oYlhlg tmsgh‚ fï ixpdrh ueÈy;a ld,fha § forg w;r oaùmd¾Yaúl iïnkaO;dj, m%.;sh ;lafiare lsÍfï § M,odhl jQ nj ikd: úh' ckm;s rjqydks iy w.%dud;H fudaä w;r yuqùfuys §‚ iam¾Y lrk ,o ldrKd w;rg‚ iïnkaOk yelshdj‚


jfï isg ol=Kg( wdpd¾h yika rjqydks‚ brdk ckm;s;=ud kjÈ,a,sfha rdÊ.d;a ys uy;aud .dkaê iudêfhys¦ ckm;s rjqydks w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud iu. rdIag%m;s Njka ys§ uqyqK; msgqj ^jfï isg ol=Kg&( ckm;s rjqydks w.%dud;H fudaä iy bka§h ckm;s rdï kd;a fldaúkaoa iu.¦ bka§j úfoaY wud;H iqIaud iajrdÊ ue;sksh ckdêm;sjrhd iu. l;d nyl

n,Yla;sh‚ fj<| iy wdfhdack iyfhda.s;dj‚ mqoa., - mqoa., isú,a iïnkaO;d iy bkaÈhdj iy brdkh w;r ñ;%;aj yqjudre m%j¾Okh lsÍu;a .e‚ks' ;%ia;jd§ m%Yakh iy wfkl=;a l,dmSh iy wka;¾cd;sl wfkHdakH we¨‍ïlï §¾> jYfhka idlÉPd lrkakg;a fhÿ‚‘ kj lafIa;% ;=< oaùmd¾Yaúl iyfhda.s;dj §¾> lsÍfï m%h;ak fome;af;kau ke.S wd w;r lDIsl¾uh‚ idïm%odhsl ffjoH l%uh‚ fi!LHh iy ikaksfõokh i|yd jQ wjfndaO;d .súiqï lsysmhlgu w;aika ;eì‚‘ fomd¾Yajh fj;ska ke.S wd Wiia wOHdmkh‚ úoHd;aul lreKq iy ;dlaIKh hk lafIa;%j, iyfhda.s;dj ms<s.kakd ,§'

;%ia;jd§ m%Yakh iy wfkl=;a l,dmSh iy wka;¾cd;sl wfkHdakH we¨‍ïlï §¾> jYfhka idlÉPd lrkakg fhÿ‚

úfoaY lghq;= wud;HdxYh u.ska ksl=;a lrk ,o taldnoaO m%ldYkfhys oelafjkafka‚ bkaÈhdj iy brdkh w;r ñ;%YS,S yqjudre jev igyka m%j¾Okh lsÍu‚ bkaÈhdj brdk cd;slhka fjkqfjka B-ùid myiqlï i,ikq we;s nj;a‚ bka§h cd;slhska fjkqfjka tfiau myiqlï ie,iSug brdkh lghq;= lsÍu;a ms<sn|j tlÕ jkq ,enQ njhs' ixpdrh w;r udOH yuqjl§ ish m%ldYkh ÿka w.%dud;H fudaä ue;s;=ud bkaÈhdj iy brdkh w;r oaùmd¾Yaúl yjq,aldß;ajfha idrh idrdxY lrñka‚ —wi,ajeisfhl= f,i;a ñ;=frl= f,i;a bkaÈhdj - brdkh iu. iïnkaO;dj tla tla md¾Yajhg wjqreÿ ish .Kkla ñ;%;ajh ;=<ska ;jÿrg;a jeäÈhqKq lsÍug lghq;= fh§u iy fomd¾Yajfhau iuDoaêh ‘'' wm n,dfmdfrd;a;= jk .uka ‘'' l,dm foflysu iduh iy ia:dhS;dj ;yjqre lsÍu‚ fukau‚ f,dalfha wfmalaIdjka bÈßhg f.khdu lrkq we;e‚˜ hs mejiSh'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 15 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

25 jirl

ñ;%;ajh bkaÈhd - BYardfh,a rdcH ;dka;%sl in|;dj, rc; chka;sh iksgqyka lrñka‚ BYardfh,a w.%dud;H fnkacñka fk;kahdyq 2018 ckjdß 14 isg 19 olajd bka§h ixpdrhlg tlajk ,§ joka tia' fjkal;a kdrdhka

bkaÈhdkq w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=udf.a BYardfh,a ixpdrh ^2017 cQ,s ui 4 - 6 olajd fhÿKq& wkqj hñka BYardfh,a w.%dud;H fnkacñka fk;kahdyq‚ cd;Ska fol w;r rdcH ;dka;%sl iïnkaO;dj,g wjqreÿ 25la hdu iurñka bkaÈhdfõ ixpdrhlg tla úh' fï ixpdrh bkaÈhdj iy BYardfh,a wdKavq w;r ne£u Yla;su;a lrñka forg w;r

bkaÈhd o¾Yk

| 16 | ckjdß - ud¾;== 2018

Wmdh ud¾.sl yjq,aldß;ajh i|yd moku taldnoaO lrk ,§' fï j¾OkSh yjq,aldß;ajh flfrys BYardfh,a kdhlhdf.a lemùu ms<sn| m%;s{dj” w.%dud;H fudaä iu. Tyq yqjudre lr.;a oelau o úúO lafIa;%j, bkaÈhd BYardfh,a oaùmd¾Yaúl iyfhda.s;dj o kxjd isgqjñka B<Õ wjqreÿ 25 lrd kj .=Kd;aul uÜgula ilia lrkq ,eîh'


by< ^jfï yd ol=fKa& iy uqyqK; msgqj( BYardfh,a w.%dud;H fnkacñka fk;kahdyq ish wd¾hdj idrd fk;kahdyq iu.‚ bkaÈhdkq w.%dud;H kf¾fkaø fudaä ue;s;=udf.a iyNd.s;ajfhka kjÈ,a,sfha àka uQ¾;s yhs*d iaudrlh h<s kï lrk ,§

ckjdß 14 jk Èk w.%dud;H fk;kahdyq kj È,a,shg iïm%dma; ùu;a iu.u Tyq fm!oa.,slj ms<s.ekSu i|yd WKqiqï W;aijhla ilia lrk ,§‚ ta idudkH mßph mil ;nñks' —ud ñ;% fk;kahdyq‚ bkaÈhdjg Tnj idorfhka ms<s. kakjdæ bkaÈhdj lrd Tfí meñŒu ft;sydisl fukau úfYaI wjia:djla' th wm forg w;r ióm ñ;=ou ;jÿrg;a Yla;su;a lrkq we;s'˜ w.%dud;H fudaä Üúg¾ yryd bx.%Sisfhka o ySnDD niska o m‚jqvhla ksl=;a lrk ,§‚ bkaÈhdj lrd tk .ufka hdkhg f.dvùug m%:ufhka‚ fk;kahdyq w.ue;sjrhd fufia mejiSh( —fï ixpdrh f.da,Sh wd¾Ólh‚ wdrlaIdj" ;dlaIKh iy ixpdrl n,h iu. wjia:d jeäÈhqKq lsÍug wjia:djla lr.kq we;' fudaä wm cd;sfha;a fm!oa.,slj uf.a;a ñ;=frl= jk w;r Tyq uf.a ixpdrfha úia;D; fldgiaj, § ud iu. tl;=ùu ud w;sYhskau w.h lrkjd' BYardfh,h iu.ska iy fï jeo.;a f,dal n,j;d w;r iïnkaO;d jeäÈhqKq lsÍu''' wmg wd¾Ól" fj<|‚ ixpdrl iy ;j;a me;slv .Kkdjla i|yd WmldÍ jkq we;'˜

cd;Ska fol lDIsld¾ñl iy c,h hk lafIa;%j, Wmdhud¾.sl iyfhda.s;dj i|yd mia wjqreÿ taldnoaO ie,iqula iys;j tluq;=j jev lrkq we;' Tjqka kfjda;amdokh‚ jHdmdßl iy fj<|du‚ wNHjldY‚ ud;DN=ñh iy ihsn¾ wdrlaIdj‚ Wiia wOHdmkh iy m¾fhaIK‚ úoHdj yd ;dlaIKh‚ ixpdrl iy ixialD;sl hk lafIa;%j, iyfhda.s;dj .eUqre uÜgula lrd f.k hdug o tlÕ ù we;' bkaÈhdfõ úúO m%dka;j, l=i,;d uOHia:dk úis wgla bÈ flfrñka mj;sk w;r miq.sh ih uil ld,h ;=<‚ l=i,;d uOHia:dk y;la bÈ fldg we;' Tyqf.a iïm%dma;sh w;r;=r‚ w.%dud;H fudaä Tyq iu. isáñka‚ .=crdgfha jødoa ys l=i,;d uOHia:dkh kerUQ w;r .=crdgfha u N+Ê ys l=i,;d uOHia:dkh újD; lsÍfï W;aijhg o iyNd.s úh' fjkiajk foaY.=K ;;a;ajhka hgf;a ;sridr ixj¾Okhla i|yd mqk¾ckkSh n,Yla;sh m%j¾Okh lsÍu i|yd wka;¾cd;sl iQ¾h n, ikaOdkh ia:dms; lsÍfï bkaÈhdkq uQ,drïNh wjia:djg BYardfh,a kdhlhdj ms<s.kakd ,o

ckjdß - ud¾;== 2018 | 17 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

w;r Tyq yjq,aldr rgla ùug we;s leue;a; m%ldY lr isáfhah' w.%dud;jreka fofokdu bkaÈhdfõ § ksmojkak‚ bkaÈhdfõ wdrïN lrkak iy äðg,a bkaÈhdj jeks kshuq jevigyka ud¾.fhka flfrk tajdo we;=¿j‚ forgu wdfhdack wjia:d .fõIKh lrk f,i mqoa.,sl wxYh Èßu;a lf<ah' bkaÈhdfõ § ksmojkak uQ,drïNh hgf;a bkaÈhdkq iud.ï iu. noaO jHdmdrj,g tla jkakg BYardfh,a iud.ï Tjqkaf.a leue;a; m%ldY lf<ah‚ ta wdrlaIl wxYfhks' ;%ia;jdoh i|yd idOdrKhla ke;ehs forfgysu kdhlfhda tlÕ;djlg meñ‚fhdah' Tjqka BYardfh,a - m,ia;Sk idu l%shdj,sh .ek o idlÉPd lf<ah‚ idu l;d blaukska kej; wdrïN lsÍug fomd¾Yajfha iydh m%;s{d fokq ,eì‚‘

bkaÈhd o¾Yk

| 18 | ckjdß - ud¾;== 2018


jfï( kjÈ,a,sfha bkaÿ-BYardfh,a m%Odk úOdhl ks,OdÍkaf.a ixiofha 2jk yuqj wjia:dfõ w.%dud;H fk;kahdyq iy w.%dud;H kf¾kaø fudaä iuQy PdhdrEmhlg fmkS isáñka; by<( w.%dud;H fk;kahdyq bka§h ckm;s rdï kd;a f.daúkaoa ue;s;=ud iu. woyia yqjudre lr .ksñka rdIag%m;s Njka ys; uqyqK; msgqj( úfoaY lghq;= wud;H iqIañ;d iajrdÊ w.%dud;H fk;kahdyq iu. idlÉPdjl

ixpdrh w;r;=r‚ bkaÈhdj iy BYardfh,h wjfndaO;d .súiqï kjhlg w;aika ;enQ w;r úúO wdldrfhka oaùmd¾Yaúl iïnkaO;d jeäÈhqKq lsÍu tys wruqK úh ixpdrh w;r;=r" bkaÈhdj iy BYardfh,h wjfndaO;d .súiqï kjhlg w;aika ;enQ w;r ihsn¾ wdrlaIl iyfhda.s;dj‚ f;,a iy .Eia wxYfha iyfhda.s;dj‚ wNHjldY ;dlaIKh‚ iduqøsl iy .=jka iïnkaO;d iy Ñ;%mg ksIamdokh hk lafIa;%j, oaùmd¾Yaúl iïnkaO;d jeäÈhqKq lsÍu ta w;rg wh;ah' kj È,a,sfha àka uQ¾;s fpdala oeka h<s àka uQ¾;s-yhs*d fpdala f,i kï lr we;‚ ta yhs*d

kï BYardfh,a k.rh isys lrñks' m<uq f,dal hqoaOfha § yhs*d k.rh wdrlaId lsÍu fjkqfjka úYd, bkaÈhdkq yuqod fin¿ka .Kkla Èú ms§h' w.%dud;H fk;kahdyq hqo iaudrlh lrd meñKqk w;r BYardfh,h fjkqfjka ;u Èú ms¥ bkaÈhdkq fin¿ka .ek —lD;fõ§;aj yeÕSula˜ ;ukag oefkk nj mejiSh' Tyq ish wd¾hdj idrd fk;kahdyq ue;s‚h o iu.‚ gÊuy,a ukaÈrh keröug w.%d lrd .sh w;r rhsiskd ixjdohg o iyNd.s úh‚ .=crdgfha in¾ud;s wdY%uh lrd ixpdrh lf<ah' uqïndhs ys jHdmdßl iïuka;%Khlg iyNd.s jQ w;r fnd,sjqâ k¿ ks<shka lsysm fofkl= yuqù l;d lf<ah‚ ta bkaÈhdkq Ñ;%mg ksIamdolhkag BYardfh,a ys jHdmdr lsÍug we;s yelshdj .ek lrk ,o b,lal .ekSfï jHdmdßl wjia:djlg iyNd.s ùfï§h'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 19 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

wi,ajdiS;ajh

úysod,Su bkaÈhdfõ iduqøsl wi,ajdiSka iu. in|;d Yla;su;a lsÍfï b,lalh we;sj‚ w.%dud;H fudaä ue;s;=ud 2018 fmnrjdß 9 isg 12 olajd fcda¾odkh‚ m,ia;Skh‚ tlai;a wrdì tñf¾Üia iy ´udkh hk rgj, ixpdrh lf<ah

bkaÈhd o¾Yk

| 20 | ckjdß - ud¾;== 2018


taishdka rgj,a 10lska wdrdê; wuq;a;ka f.kajñka‚ 69jk ckrc Èk ieureï‚ 2018 bkaÈhdfõ l,n, iys; rdcH ;dka;%sl Èk o¾Ykfha lvhsula igyka lf<ah' ;j;a wdldr lsysmhlskau‚ th bka§h rcfha me;af;ka úYd, jHdmdrhla i,ld n,kakd f,i fiajh lrk ,§ cd;sfha wi,ajeislu taldnoaO lrñka o‚ kej; ks¾jpkh lrñka o‚ N+ñh ms<sn| m%;HlaI;dj .ek is;Su muKla fkdj‚ kuq;a iduqøsl udk isf;ys r|jd .ksñka ta fiajh bgq lrk ,§' fuys úysÿjd,Sula f,i‚ iy bkaÈhdfõ úYd, rdcH ;dka;%sl kHdh m;%fha fldgila f,i‚ w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud ueo fmrÈ. nrm;, ks, ixpdr mka;shlau tl;= lrk

,oafoah' fcda¾odkfha isg mgka .ksñka‚ t;=ud m,ia;Skh‚ tlai;a wrdì tñf¾g iy ´udkfha ixpdrh lrk ,oafoa 2018 fmnrjdß 9 iy 12 w;f¾h'

fcda¾odkh fcda¾odka iïm%dma;sfhka miq‚ fcda¾odkfha rcq fojk wíÿ,a,d ìka w,a yqfiaka l=uref.a ud,s.fhys § w.ue;sjrhd ms<s. kakd W;aijh meje;aú‚‘ w.%dud;H fudaä

w.%dud;H fudaä fcdaraodkfha ks, ixpdrhl kshe¨ Kq m<uq w.%dud;Hjrhd fõ

by<( w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud wïudka kqjr § fcda¾odka rcq fojk wíÿ,a,d ìka w,a yqfiaka l=ure iu. l;d lrhs

ckjdß - ud¾;== 2018 | 21 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

ue;s;=ud fcdaraodkhg imeñ‚ m<uq rdcH kdhlhd h' bka§h rcfha úfoaY lghq;= wud;HdxYh u.ska ksl=;a l< m%ldYhlg wkqj‚ bkaÈhdjg;a fcda¾odkhg;a‚ fuu ixpdrh —kj mßÉfþohl wdrïNhla˜ nj fcda¾odk wíÿ,a,d rcq úia;r lf<ahhs mejis‚'

m,ia;Skh m,ia;Skfha ks, ixpdrhl kshe¨‍Kq m<uq bka§h kdhlhd ùfuka w.%dud;H fudaä ue;s;=ud ft;sydisl lvhsula igyka lf<ah' 2017 uehs udifha bkaÈhdfõ ks, ixpdrhl kshe¨‍Kq m,ia;Sk kdhl ckm;s uyuqoa wíndia úiska WKqiqï f,i ms<s. ekSfuka‚ Tyq iu. Èjx.; m,ia;Sk kdhl hi¾ wrm;a iaudrlhg f.dia ish f.!rjh mqo lf<ah' óg miq.dój kdhl fofok w;r M,odhS idlÉPd jghla o‚ tfukau jeo.;a wjfndaO;d .súiqï yhla w;aika ;eîu o isÿúh' w.%dud;H fudaä ue;s;=ud m,ia;Skfha by<u isú,a iïudkh jQ .%Ekaâ fld,¾ iïudkfhka o msÿï ,eîh' ckm;s wíndia iu. Tyqf.a idlÉPdj, §‚ Tyq idu l%shdj,sfhys bka§h iyfhda.h kej; ;yjqre lrk ,§‚ ;jo m,ia;Skfha ixj¾Okh i|yd bkaÈhdj yels iEu iyfhda.hlau §ug kej; iy;slhla lf<ah' oekg f.dvkef.ñka mj;sk ;dlaIK WoHdkh‚ iy rdcH ;dka;%sl welvñh bÈlsÍu i|yd bkaÈhdj úiska

jfï ^uqÿfka isg m;=,g&( w.%dud;H fudaä ue;s;=ud m,ia;Skfha rdu,a,dya kqjr §‚ m,ia;Sk ckm;s uyuqâ wíndia iu.¦ w.%dud;H fudaä tlai;a wrdì tórfha § lsre< ysñ fIhsla fudfyduâ ìka idhsâ w,a kdyshdka l=ure yuqfjhs uqyqK; msgqj( w.%dud;H fudaä uialÜ kqjr ish iïm%dma;sh igyka lrk wjia:dfõ ksfhdacH w.%dud;H *yâ ìka uyuQoa w,a idhsâ úiska ms<s.ksñka

bkaÈhd o¾Yk

| 22 | ckjdß - ud¾;== 2018


w.%dud;H fudaä m,ia;Skfha ks, ixpdrhlg tlajqKq m<uq bka§h w.%dud;Hjrhd ùfuka ft;sydisl lvhsula igyka lf<ah

wjfndaOd;aul .súiqï lsysmhla w;aika ;eîu o isÿúh' thska miq lS .súiqï w;ßka ´tkaÔiS úfoaYa ,sñgâ‚ whs´iS iy îmSwd¾t,a we;=¿ iud.ï‚ wnqvdì cd;sl f;,a iud.u w;r w;aika lrk ,o iqikaOdkh jvd;a jeo.;au ie,lsh hq;a; úh'

´udkh imhk ,o iydh fjkqfjka o m,ia;Sk rch bkaÈhdjg ish ia;=;sh msßkeóh'

tlai;a wrdì tórh fIhsla ld,s*d ìka idhsâ w,a kdyshka‚ tlai;a wrdì tórfha ckm;sjrhd‚ iy wnqvdìfha lsre< ysñ l=ure‚ rdclSh mjqf,a wfkl=;a idudðlhka iu.‚ wnqvdì .=jka f;dgqmf,a § w.%dud;H fudaä ue;s;=udj ms<s. kakd ,oafoah' bka§h w.%dud;Hjrhd kj ckdêm;s ukaÈrfha § ms<s.kakd ,o m<uq rdcH kdhlhd úh' wk;=rej kdhlhka fofok w;r flreKq M,odhS idlÉPdj,ska‚

fmnrjdß 11jk od Tyq ´udkhg imeñ‚ miq‚ ´udkfha rcq‚ iq,a;dka lnQia ìka idhsâ úiska w.%dud;H fudaä iy mßjdr msßi i|yd ms<sfh, flreKq f.!rj rd;%S wdydrh ie,iqï lr ;sì‚‘ Tjqkaf.a idlÉPdj, §‚ kdhlhka fofok l,dmSh‚ f.da,Sh iy oaùmd¾Yaúl m%Yak iy wfkHdakH we,au ms<sn| ie,lsh hq;= jeo.;a woyia yqjudre lr .kakd ,§' bka§h rcfha úfoaY lghq;= wud;HdxYh u.ska ksl=;a lrk ,o taldnoaO m%ldYkh‚ —fcHIaG ks,Odß uÜgfï‚ ks;sm;d flfrk oaùmd¾Yaúl idlÉPdj˜ .ek fome;a;u kej; m%;s{d ÿka nj i|yka lf<ah'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 23 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

iïnkaO;djla

f.dvke.Su 2018 taishdka bkaÈhd m%jdiS Ndr;Sh Èjdia taishdka cd;Ska iu. bkaÈhdfõ ne£ï Yla;su;a lsÍu lrd ie,lsh hq;= mshjrla bÈßhg ;enQ w;r l,ska tajdfha kef.kysr m%;sm;a;sh kS;s.; lsÍu È.gu lrf.k hdug wkqu; lrk ,§

ta fï jif¾ taishdka m%jdiS Ndr;Sh Èjdia 2018 ckjdß 6 iy 7 foÈk isx. mamQrefõ meje;aú‚ ta fuu jd¾Isl yuqj bkaÈhdfjka msg; ;ekl ixúOdkh l< m<uq wjia:djhs' fï jif¾ ixialrKfha f;audj‚ —fm!rd‚l udj;‚ kj .ukla( .;sl taishdka bkaÈhd yjq,aldß;ajfha vhiafmdardj˜ hkakhs' .d,d rd;%S idofha § tluq;=j wu;ñka‚ bka§h úfoaY lghq;= wud;H iqIañ;d iajrdÊ ue;s‚h‚ bkaÿ - wdishdka ne£ïj, j¾Okh .ek b,lal l<dh' taishdka cd;Ska w;r Yla;su;a bkaÈhdkq vhiafmdardfõ iïm%dma;sh Tjqka iu. bkaÈhdfõ iïnkaO;d Yla;su;a lrñka wdo¾YS fõÈldjla ;kd § we;ehs ;yjqre l<dh' wdikak jYfhka 3000la muK jQ iyNd.slhska wu;ñka‚ weh —bkaÈhdfõ wkd.;h iy taishdka iys; f,dalfha wkd.;h lrd bÈßhg wefok wmf.a .ufka § wmf.a lemùu ms<sn| iy fnodyod

bkaÈhd o¾Yk

| 24 | ckjdß - ud¾;== 2018

.ekSu ms<sn| h<s m%;s{d §ug wms fuys /iaj isáuq'˜ hs mejiqjdh' weh bkaÈhdkq wd¾Ólfha fõ.j;a j¾Okh‚ taishdka cd;Ska iu. rfÜ fj<| yd wdfhdack ne£ï‚ ie,lsh hq;= uÜgulska úoydhdug keUqrejla we;s njg woyia oelajQjdh' kef.kysr m%;sm;a;sh kS;s.; lsÍu‚ l,dmh flfrys b,lal lsÍu g o fhduq flreKq w;r th cd;sfha rdcH ;dka;%sl kHdh m;%fha ie,lsh hq;= fldgila fõ' — taishdka l,dmh iu. bkaÈhdfõ ksr;ùu wm yjq,a lr .kakd uQ,O¾uj, meyeÈ,s nj yd /£ ;sfí' ish¨‍u cd;Ska wka;¾cd;sl Í;s yd wdpdr wkq.ukh lrk úg‚ iy iajdêm;Hhg .re lrñka wm wfkHdakH .relsÍulska hqla;j isák úg‚ wmf.a cd;Ska wdrlaIs; nj yÕsk w;r wmf.a iuDoaêh ;yjqre fjkjd‚˜ weh mjikakSh' bka§h úfoaY wud;HdxYh" BidkÈ. iy jhUÈ. rgj,a iu. iïnkaO;d f.dvk.d .ekSug ie,iqï lrk nj i|yka l<dh'


by< ^jfï iy ol=fKa&( bka§h úfoaY lghq;= wud;H iqIañ;d iajrdÊ ue;s‚h 2018 taishdka - bkaÈhd m%jdiS Ndr;Sh Èjdia Wf<f,a §¦ úfoaY wud;H iajrdÊ ue;s‚h isx.mamQrefõ mej;s W;aijfha § bka§h vhiafmdardfõ idudðlhska iu.

taishdka bkaÈhd m%jdiS Ndr;Sh Èjdia Wf<, m%:u j;djg úfoaYhl meje;ajQ jd¾Isl W;aijhla f,i iksgqyka fjhs fï wdKavq l,dmh iu. bkaÈhdfõ md,ï f.dv k.kq yels jk w;r l%shdj,sfha § Tjqkag úYd, iuDoaêhla ks¾udKh lr.kq we;ehs weh mjikakSh' äðg,a hq.hg .e<fmk l=i,;d iïmkak udkj iïm;la ks¾udKh lsÍu‚ /lshd kshqla;s wjia:d ckkh lsÍu‚ ffcjúúO;ajh wdrlaId lsÍu‚ n,Yla;s uQ,dY%h msßis÷j mj;ajd .ekSu we;=¿j - l,dmh uqyqK fok fmdÿ wNsfhda. .ek i|yka lrñka‚ weh f,dalh oeka l¾udka; hq.fha isg f;dr;=re hq.hla lrd ú;eka fjñka isák njg woyia m< l<dh' bkaÈhdfõ isg ;dhs,ka;h lrd ;%Smd¾Yaúl wêfõ.S ud¾. jHdmD;sh .ek l;d lrñka‚ úfoaY wud;Hjßh i|yka lf<a" th taishdka cd;Ska lrd o È.= l< yels tlla njhs' —wo‚ bkaÈhdfõ k.r 16la isx.mamQrej yd iïnkaO lr we;' bkaÈhdfõ isg ;dhs,ka;h olajd ;%Smd¾Yaúl

wêfõ.S ud¾. jHdmD;sh fõ.fhka bÈßhg wefok w;r wms‚ fuh wfkla taishdka cd;Ska iïnkaO lr .ekSug;a bkaÈhdj yd iïnkaO lsÍug;a ie,iqï lrkjd'˜ weh woyia fnod .kshs' wehf.a ;dhs,ka;‚ bkaÿkSishd iy isx. mamQre miaÈk ixpdrfha wjidkh igyka lrñka weu;sjßh taishdka cd;Ska iu. iïnkaO;d .eUqre lsÍug h;ak orkakSh' isx.mamQre ksfhdacH w.%dud;H‚ áfhda Ö ySï‚ foÈk Ndr;Sh Èjdia ys iudma;s Wf<, wu;ñka‚ bkaÈhdkq jHdmdr flfrys Yla;su;a miqìula iy isú,a .=jkafiajd‚ fj<|du iy uQ,H jeks wxYj, úfYaIfhka o‚ isx.mamQrefõ mj;sk .Kkdjl wjia:d .ek i|yka lrñka‚ —isú,a .=jka fiajd‚ fj<|dï iy uQ,H uOHia:dkhla f,i‚ wms bkaÈhdkq iud.ïj,g fyd| mokula imhkjd‚ .s‚fldk È. wdishdfõ iy wE;g msysá rgj,g úoyd ,Sug wms ta iu. jev lrkjd'˜ hs mejiSh' isx.mamQrefõ mej;s m%jdiS Ndr;Sh Èjdia Wf<,‚ wdfhdackh‚ wd¾Ól‚ ixpdrl‚ ixialD;sl‚ iïnkaO;d iy wdrïNl‚ tf;r isák bkaÈhdkqjka wdl¾IKh lsÍu‚ taishdka rgj,ska wdrdOkh l< wuq;a;ka‚ iy lemSfmfkk wud;Hjreka‚ iy jHdmdßlhka iy foaYmd,k kdhlhska f.kao iukaú; jqKd'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 25 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

iyfhda.s;dfõ

wd¾Ól úoHdj

iaúÜi¾,ka;fha odfjdaia laf,diag¾ia lrd ixpdrh l< w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud f,dal wd¾Ól ixiofha iuia; ieish ^2018 ckjdß 22-23 foÈk& wu;d l;d lrñka‚ f.da,Sh bÈß fmf<ys bkaÈhdfõ ie,lsh hq;= y÷kd .ekSu i,l=Kq lf<ah

f,dal wd¾Ól ixiofha iuia; ieish wu;d m%Odk foaYkh meje;aùug w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud ckjdß 22 isg 23 Èk olajd odfjdaia laf,diag¾ia lrd ixpdrh lf<ah' bka wk;=rej 2018 ckjdß 22 Èk iaúia iuQydKavqfõ ckm;s wef,aka n¾fiÜ ue;s;=ud iu.ska oaùmd¾Yaúl idlÉPdjla meje;aùh' miqj lS idlÉPdj w;r;=r‚ fj<| yd wd¾Ól

bkaÈhd o¾Yk

| 26 | ckjdß - ud¾;== 2018

iyfhda.s;dj úoyd,sh yelafla flf<ilo hk j. ms<sn| woyia yqjudre lr.;a w;r fj<| yd wd¾Ól yjq,aldß;aj .súiqu - à B mS ta - wkqj flaj,a lsÍfï bÈß udj; .ek idlÉPd lf<ah' meßia foaY.=K fjkiaùfï iïuq;sh o idlÉPdjg n÷ka jQ w;r bkaÈhdkq w.%dud;Hjrhd ish mqk¾ckkSh n,Yla;s ie,iqï .ek i|ykla o lf<ah' Tyqf.a ixpdrh w;r;=r‚


jfï( 2018 ckjdß 23 jk od odfjdaia ys mej;s wka;¾cd;sl jHdmdr ljqkais,fha m%Odk iud.ï úOdhl ks,OdÍkaf.a ieishg iyNd.s fjñka bka§h w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud¦ by<( w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud iaúia iuQydKavqfõ ckm;s‚ we,ka n¾fiÜ iy f,dal wd¾Ól ixiofha iNdm;s uydpd¾h la,jqia fIjdí‚ f,dal wd¾Ól ixiofha iuia; ieish wjia:dfõ

w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud f,dalh oifoiska meñ‚ iud.ïj, m%Odk úOdhl ks,OdÍka 64 fofkl= rd;%S wdydrh .ksñka Tjqka iu. l;dnyg fhduqjqKq w;r bka 24 fofkl= bka§hhka o 40la wfkl=;a rgj,ska o úh' fuu iud.ïj, uq¿ fj<|m, m%d.aOkSlrKh fvd,¾ Üß,shk 3'6 la blauùh'

f,dal wd¾Ól ixioh fï jif¾ f,dal wd¾Ól ixiofha f;audj

Tyqf.a ixpdrh w;r;=r” w.%dud;H fudaä ue;s;=ud f,dalh oifoiska wd iud.ï úOdhl ks,OdÍka 64 fofkl= iu. woyia fnod .;a w;r bka 24 fofkl=u bka§h jHdmdßlhka jQ w;r fjk;a rgj,ska meñ‚ .Kk 40la úh'

˜fn§.sh f,dalfha wkd.;h fnodyod .ekSu ks¾udKh lsÍu˜ úh' tys iuia; ieish uydpd¾h la,jqia fIjdí‚ f,dal wd¾Ól ixiofha ks¾ud;D iy úOdhl iNdm;sjrhd‚ úiska iu;=,kh lrk ,§' fï wjia:dfõ m%Odk foaYkh mj;añka‚ w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud iduh‚ wdrlaIdj‚ mßir ixrlaIKh‚ ;sridr ixj¾Okh iy .eg¨‍ ksrdlrKh m%j¾Okh lsÍfï ,d bkaÈhdj Okd;aul N+ñldjl lghq;= bgq lrk ,o nj hk idOlh wjOdrKh lf<ah' ish j¾Okfhys m%n,;d u.ska wdfhdack i|yd wjia:d i,id§u‚ jHdmdr lsÍfï § myiqj i,id §u‚ iy wka;¾cd;sl jHdmdrlrKhg kj wjia:d rdYshla bÈßm;a lrñka‚ bkaÈhdj ;=< oeka újD; wd¾Ólh ks¾udKh lr we;ehs oelaùh' furg jHdmdr mj;ajd f.k hdu i,lñka‚ fi!LHh' hymeje;au iy Okh ks¾udKh lsÍu i,ld Tyq ish,a,kag bkaÈhdjg meñfKk f,i wdrdOkd lf<ah' f,dal wd¾Ól ixioh /iajQ wjia:dfõ w.%dud;Hjrhdf.a l;dj tys iuia; ieish ;=< bkaÈhdkq w.%dud;Hjrfhl= úiska l< m<uq wduka;%Khhs'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 27 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

iyfhda.s;dfõ

l,dj

cd;sfha ixialD;sl úúO;ajh iy yuqod Yla;sh fj;ska bmso‚ bkaÈhdfõ 69jk cd;sl Èkfha § wdishdkq kdhlhka 10 fofkl= úfYaI wuq;a;ka f,i le|jd .ksñka l< ieureï ke.S isáfha l=ula fjkqfjka o joka f.!rõ kd.amd,a

wjqreÿ 68lg tmsg isg‚ bka§h wdKavql%u jHjia:dj n,d;aul Ndjhg meñ‚fha 1935 bkaÈhdkq rdcH mk; m%;sia:dmkh lrjñks‚ bkaÈhdj md,kh lsÍfï ,shú,a, iïmQ¾K lrñka iy bkaÈhdj iajdëk ckrchla lrñks' fï jir olajd fõ.fhka bÈßhg hjñka‚ bkaÈhdj kj È,a,sfhys rdÊmd;a ys§ 69jk ckrc Èkh ieuÍug fhÈ‚‘ ie,lsh hq;= jeo.;a ldrKh m%Odk wuq;a;ka 10

bkaÈhd o¾Yk

| 28 | ckjdß - ud¾;== 2018

fofkl= iyNd.sùuhs - .sksfldK È. wdishdka rgj, iïfï,kfha kdhlhka - tla/ia fjñks'

m<uqjekakkaf.a ojila ieureu wdrïN jQfha‚ wdrlaIl wud;H ks¾u,d iS;drduka iy yuqod m%OdkSka ;=kafokd yuqfjys‚ wud¾ cjdka fcHda;s ys u,a l<Ula ;ekam;a lsÍfuks' fuhg


by< ^jfï isg ol=Kg&( w.%dud;H kf¾kaø fudaä bka§h ckm;s rdï kd;a fldaúkaoa ue;s;=udg iqndYsxik msßkuñka¦ w.%dud;H fudaä wud¾ cjdka fcHda;sg ish m%Kduh mqo lrñka; uqyqK; msgqj( w.%dud;H fudaä iy ckm;s rdï kd;a fldaúkaoa taishdka kdhlhka iu. kj È,a,sfhys mej;s 69jk ckrc Èk ieureïj, §

miqj‚ w.%dud;Hjrhd rdÊmd;a lrd meñ‚ w;r ckm;s rdï kd;a fldaúkaoa iy taishdka kdhlhka 10 fok ms<s.kakd ,§' m%Odk wuq;a;ka jQfha taishdka rgj, rdcH kdhlhka 10 fokdh¦ nDDfkhs‚ ldïfndach‚ bkaÿkSishdj‚ ,dfjda ckrch‚ uef,aishdj‚ ñhkaudrh‚ ms,smSkh‚ isx.mamQrej‚ ;dhs,ka;h iy úhÜkduhhs' tu kdhlhka w;rg‚ nDDfkhs iq,a;dka ydð yikd,a fnda,alshd‚ ldïfndac w.%dud;H yqka fika‚ bkaÿkSishdkq ckm;s fcdflda úfvdafvda‚ ,dfjdai w.%dud;H f;dkaf.af,daka isijq,s;a‚ uef,aishdkq w.%dud;H kÔí ridla‚ ñhkaud¾ rdcH WmfoaYl‚ wjqka idka iQ lS‚ ms,smSk ckm;s frdâßf.da frdajd vqg¾fÜ‚ isx.mamQre w.ue;s ,S yaiSka Æka.a‚ ;dhs,ka; w.%dud;H fckrd,a m%dhq;a pdka ´ pd iy úhÜkdï w.%dud;H k.=fhka Iqjdka mQla hk uy;ajreka tla úh' Tjqka taishdka - bkaÈhdkq iyfhda.s;d iuq¿jg meñ‚ w;rjdrfhys fuys isáfhah‚ 25 jirl bkaÿ - taishdka yjq,aldß;ajh ieuÍug furg meñK isáhy' fï jif¾ §‚ taishdka idudðl rgj,a j, iydh we;sj bka§h úfoaY wud;HdxYh u.ska

ixúOdkh lrk ,o úúOm%ix. folla u.ska bkaÈhdfõ ft;sydisl‚ wOHdmksl‚ wd.ñl iy ixialD;sl ine¢hdjka m%o¾Ykh lrkakg fhÿ‚‘ bkaÈhdkq wdrlaIl n,h ish uysuh úoyd mEfõh' kdjql yuqodj‚ ish wNHka;r .=jkahdkd Odrlh‚ 2020 § wêldßfhys msysgqùug kshñ;‚ úl%dka;a fk!ldj m%o¾Ykh lf<ah¦ wdrlaIl m¾fhaIK iy ixj¾Ok ixia:dj —ks¾Nh˜ ñihs,h iy wYaúkS rdvd¾ moaO;sh m%o¾Ykh lf<ah' biõfõ fldgila f,i‚ bkaÈhdfõ Wr m<`osk by<u idu iïudkh‚ wfYdala pl%d‚ cïuq iy ldYaó¾ ys § ;%ia;jd§ka fofofkl= w;r fjä;eîul § ;u Ôú;h cd;sh fjkqfjka mqo l< fcHda;s m%ldYa ksrd,d‚ bkaÈhdkq .=jka yuqodfõ fldudkafvda Nghd‚ fjkqfjka msßkeóh' kj îtiat*a ldka;d fvhdfvú,a n,we‚hlajk —iSud Njdks˜ ;j;a m<uqjrg lrk m%o¾Ykhla úh' idudðlhka 27 fofkl=f.ka iukaú; lKavdhu ish h;=re meÈ u;‚v ck;djg m%Kdu bÈßm;a lrñka Tjqkaf.a is;a wefok l=i,;d rdYshla ksrEmKh l<y'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 29 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


l%Svd

l%Svdfõ w¨‍;au

;;a;ajh

flaf,da bkaÈhd mdie,a l%Svd‚ w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud úiska Èh;a lrk ,o jd¾Isl l%Svl yuqj‚ bkaÈhdfõ l%Svd fl!Y,Hhg fmdaIKh iemhSu i|yd ux fidhk w;r‚ iSud lrk ,o is;sú,a,l mr;rh fj;ska l%Svdj kej;;a mdie, lrd f.k tkakg udk n,hs joka tka î rdfjda

bkaÈhd o¾Yk

| 30 | ckjdß - ud¾;== 2018


l%Svd iy ;reK lghq;= rdcH wud;H l¾k,a rdcHj¾Oka isx rdf;daf¾ flaf,da bkaÈhd mdie,a l%Svd ixialrKfha iudrïNl biõ mgka .ekafuys § l%Svlhka iu.

m%ùk u,, l%Säld wYaúkS kdpmamd‚ flaf,da bkaÈhd mdie,a l%Svd Wf<f,ys u;lfha / fËk m%;sM, ksid mqÿuhg m;a jQjdh‚ th 2018 ckjdß 31jk od meje;ajqKq w;r kf¾kaø fudaä ue;s;=udf.a uQ,drïNhls' —rfgys mj;akd l=i,;dj, ksrfmalaI úYd,;ajh uq¿ukska .fõIKh lr ke;' tksid‚ l%Svd úma,jfha n,dfmdfrd;a;= i|yd úYsIag m%Njhla mj;S'˜ hhs ´ iÕrdjlg ,shqjdh' kej; ixfYdaOkh l< l%Svd ixj¾Okfha cd;sl jev igyfkys fldgila jYfhka" flaf,da bkaÈhd‚ u.ska b,lal lrkqfha l%Svdfõ .yK iyNd.s;ajh m%j¾Okh iy úYsIag;dj hk oE wruqKq wdldrfhka u‚ foaYfha l%Svd mrud¾: hq.auh mßir ys;ldó whqßka Yla;su;a lsÍu b,lal fldg .ksñks' kj È,a,sfhys § mej;s‚ biõfõ iudrïNl ixialrKh‚ ñ,shk 100lg jeä rEmjdyskS krUkakka wdl¾IKh lr .;a;dh' flaf,da bkaÈhd jev igyk bkaÈhd mdie,a l%Svd ;rÕj, § iy cd;sl l%Svd iïfï,kh iu. iyfhda.Sj jev lrk

jd¾Isl l%Svd úfYaIdx.hla jkq we;' wdh;k folu‚ my<u uÜgfï § jd¾Isl Èk o¾Ykh wkqj mj;ajk ld,igyk wkqj l%Svd igyka lrkq we;' bkaÈrd .dkaê l%Svd.drfha w;=reisÿre ke;sj msÍ hk fia isá orejka wu;d w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud Tjqka Èß .kajñka mejiQfha bkaÈhdfõ l%Svd ndyq,Hh by<g kef.k ;rï Tjqkaf.a ld¾hnyq, ld,igyka we;=<; l%Svdj i|yd hï ld,hla lem lrk f,ihs' —wms ;reK cd;shla‚ wmg l%Svdj, §;a ta .ek jvd;a fyd¢ka l< yelshs'˜ Tyq woyia tla lf<ah‚ —l%Svdj - uQ,Huh ;Hd. i|yd fkdj‚ i;=g m;d oefjk WfoHda.h i|yd

bkaÈhd mdie,a l%Svd iïfï,kh iy cd;sl l%Svd iïfï,kj, iyh iu.ska flaf,da meje;afjkq we;

ckjdß - ud¾;== 2018 | 31 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


l%Svd

wmf.a ;dreKHfhys ueo ;ekl l%Svdj msysgqúh hq;=h' th fm!reI ixj¾Okfhys jeo.;a ud¾.hla fõ kf¾kaø fudaÈ bka§h w.ue;s

uu bkaÈhdj mqrd l%Svd rislhka úiska flaf,da bkaÈhd mdie,a l%Svd fokq ,enQ m%;spdrh ms<sn|j i;=gq fjñ rdcHj¾Oka isx rdf;daf¾ l%Svd iy ;reK lghq;= i|yd rdcH wud;H

bkaÈhd o¾Yk

| 32 | ckjdß - ud¾;== 2018

iy l%Svdjg wdorh lrkakka i|ydh' bkaÈhdkq l%Svlfhl= Èkk wjia:dj iy Tyq fyda weh j¾K ;=k Èkd .kakd úg‚ oefkkafka w;Hka;fhkau úfYaI yeÕ=‍ula jk w;r tys Yla;sh uq¿ cd;shu mqnqÿjd ;nhs'˜ flaf,da bkaÈhd molalï Èkd .ekSu i|yd muKla fkdj‚ kuq;a l%Svdj iu.ska iuia; m%cdjg ffO¾hh ,nd §fï iy Èkd .ekSfï m%S;sh ú¢kakg ie,iSfï m%h;akhla ,nd §ula nj w.%dud;Hjrhd mejiSh' —cd;sfha yeu me;a;lu l%Svdj jvd;a ckm%sh lrùu l< yels yeu mshjrla flfrysu b,lal.; lsÍula wmg wjYHhs‚˜ Tyq mejiSh'

my< ^uqÿfka isg m;=, olajd&( kj È,a,sfha fldfkdaÜ fmfofiys meje;ajqKq flaf,da bkaÈhd mdie,a l%Svd ieKfl<sfhys iyNd. sl orejka¦ flaf,da bkaÈhdys iudrïNl ixialrKh kj È,a,sfhys bkaÈrd .dkaê .Dyia: l%Svd. drfhys § uqyqK; msgqj( w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud úúO lafIa;%j, msáh ;rÕlrejka iu.” kj È,a,sfhys flaf,da bkaÈhd mdie,a l%Svd iudrïNl ixialrKfhys §


flaf,da bkaÈhd yrjkq ,en we;af;a m%Odk úIh ud,d fj;ska wjOdkh fjk;lg fhduq flfrk njg jk u;h fjkia lrjkq ms‚ih flaf,da bkaÈhd jev igyk rg ;=< flfrk yeu l%Svdjlau i|yd Yla;su;a jHqy rduqjla f.dv ke.Su ms‚i ìï uÜgfï isgu l%Svd ixialD;sh kej; m%dKj;a lsÍug me;s fidhhs‚ m%Odk úIhud,d Odrdfjka fjk;lg wjOdkh fhduq flfrñka is;a yev.iajd,Su foig fõ.h t,a, fldg we;' w.%dud;H fudaä ue;s;=udf.a jpkfhkau‚ —l%Svdj wmf.a nd, úfha isgu Ôú;fha ueo ;ekl ;nd.; hq;= fjkjd' th fm!reI ixj¾Okfha jeo.;a wx.hla'˜ hhs mejiSh' flaf,da ys iudrïNl ixialrKh ckjdß 31 Èk isg fmnrjdß 8 Èk olajd kj È,a,sfhys uq¿ ÿka w;r biõ 16la i|yd l%Svlhka 17 ka my< ldKavfhka wdrdOkd ,en isáhy - ÿkqú§u‚ u,, l%Svd‚ neâñkagka‚ meismkaÿ‚ fndlaiska‚ mdmkaÿ‚

ðïkdiaála‚ fydlS‚ cQfvda‚ lnä‚ fldflda‚ fjä ;eîu‚ msyskqï ;rÕ‚ w;amkaÿ‚ nr bis,Su‚ iy u,a,j fmdr tu biõ úh' ;rÕdj,sfhys § msßkuk rka molalï 199la i|yd 3700lg jeä l%Svlhka .Kkla ;rÕ jeÿKy' yria jev igyka 12la i|yd flaf,da bkaÈhd jev igyk ilid ;nd we;‚ m%cd mqyqKqlre ixj¾Okh‚ m%dka; uÜgfï flaf,da bkaÈhd uOHia:dk‚ l%Svd há;, myiqlï Wmfhdackh iy ks¾udKh lsÍu$W;afYa‚.; lsÍu‚ ldka;djka i|yd l%Svd‚ wdndê; mqoa.,hska i|yd l%Svd m%j¾Okh lsÍu iy .%dóh iy foaYSh l%Svd m%j¾Okh o Bg we;=<;a fõ' flaf,da lrd i;aldr iemhSfuys wjidk mrud¾:h l%Svdj Yla;su;a jD;a;Sh úl,amhla fkdfõh hk u;h mylr yeÍu in, lsÍu iy orejdf.a wOHdmkfhys jeo.;a me;slvla jkjdg jeäfhka wm.ukhlah hk u;h mylr yeÍu flfrys jeäfhka jev lsÍuhs' flaf,da ys fmrìfuys m%j¾Ok mdGh ;=< fuu mrud¾:h yçka o meyeÈ,s lñka o hqla;j lshefõ( flaf,dafÊ‚ l+fvdafÊ‚ f;da nefkdfÊ ,dcdjíæ ^l%Svdj, fh§u Tnj lemSfmfkk wfhl= lrjhsæ&'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 33 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


id¾:l;ajh

bkaÈhd o¾Yk

| 34 | ckjdß - ud¾;== 2018


f,dalh yd iqir

flfrñka

weiEï ck ix.S;fha mgka fndaÊmQß .dhsldjl ùu olajd‚ l,amkd mdf;dajÍ f.a ks¾udKYS,S;ajhg w;ys; mEu iu.ska wef.a .uk 2018 f.da,aâ fldaiaÜ fmdÿrdcH uKav,Sh l%Svd Wf<, lrd wehj fufyhùhæ joka Ys,amS ta isx

.dhsld l,amkd mdf;dajÍ

weiEufha l=vd .ulska wdYS¾jdo ,nd‚ ix.S; f,dalfhys kula Èkd .;a l,amkd mdf;dajÍ NdId 30lska .S; .hkakSh‚ wef.a oekgu;a w,xldr f;dmamshg ;j;a msydgqjla tla lr f.k we;' wm%sfh,a 4 isg 15 olajd Tiafg%,shdfõ laùkaia,kaâ ys f.da,aâ fldaiaÜ ys meje;aùug kshñ; fmdÿrdcH uKav,Sh l%Svd W;aijfha .S .dhkh i|yd wdrdOkd ,eî we;' fï i¾j ksmqK .dhsldj w;sYhskau kejqï wka;¾cd;sl l%Svd Wf<f,a iudma;s wjia:dfõ cQâ .ka iy flaÜ fnkafgdúka hk ksIamdoljreka fofokd úiska wdrlaId lrk tlaiageála( Wmuydoaùmfha ix.S;h‚ f,i kï lr we;s ix.S; whs;ufha fldgila jk .S .ehSul ksr; jkq we;af;ah' Tiafg%,shdkq rch fj;ska meñK weh lrd lvd jegqKq f.!rjh .ek w;sYhska

m%S;shg m;aj isák weh‚ fï ix.S;uh yuqjg bkaÈhdj ksfhdackh lsÍug f;dard .ekSu iïnkaOfhka —lïmkhg m;a˜ jQ nj isysm;a lrhs' —iu¾mKfha úia;r ;ju;a t;+ .ukau mj;sk kuq;a‚ uu uf.a ix.S; .ukg wdYS¾jdo l<‚ iyh ,nd ÿka ug wdorh l< iEufokdgu ia;=;s lrkjd' fï f.da,Sh wjia:djg udj we;=<;a lr .ekSu wdvïnrhg úYsIag ldrKhla kuq;a ieneúkau ud ksryxldr fjkjd' ud w;aoelSu lrd n,d.;ajku isákjd'˜ weh woyia m< lrhs' —fuu iyfhda.s;d msïu rislhkag Wiia yeÕSula ,nd fok w;r Tjqka ish¨‍ fokdj ;kqfjys .eUqrgu f.k hkjd'˜ weh i;=áka mjihs' orejka y;r fofkl= isák ;ek jeäu,a ifydaoßh jk‚ mdf;dajÍg ix.S;fha Wreuh ,eî we;af;a wef.a mshd‚ ck .dhl

ckjdß - ud¾;== 2018 | 35 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


id¾:l;ajh

;%súhd ix.S;uh ms<s.ekSu mdf;dajÍ Nslaydß ;dl+¾f.a .ka.diakka .S;h 2015 § cmka w.%dud;H Yskafida wfí fjkqfjka w.%dud;H kf¾kaø fudaä ue;s;=ud úiska meje;a jQ ms<s.ekSul § .hhs

b;sydih .dhkd lsÍu 1917 pïmdrka i;H.%yhg wjqreÿ 100la msfrk od fuda;sydß lrd uy;aud .dkaêf.a iïm%dma;sh iurñka .hhs

iudc l%shdldß;ajh weh ldka;d whs;sjdislï ms<sn| wjÈfhka miqùu ms‚i Yla;s m%ldYkh ^Yla;s ueksf*iaÜ& ixúOdkh msysgqjhs

lS¾;sh f.da,Sh ix.S;fhys ff;%f,dala .=¾;=” frda,kaâ lfnidia iy ms,a v%ó we;=¿ fyd|u ix.S;{hska iu. weh iyfhda.Sj jev lrhs

bkaÈhd o¾Yk

| 36 | ckjdß - ud¾;== 2018

ìmska mdf;dajÍ f.ks' uy;a úYd, bkaÈhdkq N+ñfhys úisÍ isák l=i,;d iïmkak ue‚la w;frys tlla fjñka‚ Tyq wehj ck ix.S;h flfrys mqyqKq lrjkq ,enqfõ wehg hka;ï wjqreÿ y;rla jk úg§h' —Tyq m%dka;fhka m%dka;hg hñka isáh § uu Tyq iu. hdug mqreÿ fj,d ysáhd‚ l%ufhka fõÈld ixo¾Yk mj;ajkakg mqreÿ jqKd'˜ weh w;S;dj¾ckh lrhs' weiEï .=jdy;S ys fldgka úoHd,fhka bx.%Sis ms<sn| Wmdêhlska o W;a;¾ m%foaYa ys ,lakõ ys Nd;alKafâ wdh;kfhka ix.S;h ms<sn| Wmdêhla o ,nd ikakoaOj” weh 2001 § uqïndhs fj; meñ‚fha Wiia mdief,a mka;s i.fhl= jQ m¾fõia Ldka yd újy ùfuka miqjh' weh uqïndhs ys m<uq wjqreÿ lsysmh .ek isysm;a lrñka lshd isákafka‚ —Tjqka wr.,fhka ne£ isáhd' ug wikakg;a oekqug tla lr .kakg;a muKla Tjqkag jeo.;a foh n,kakg wdYdfjka isá kuq;a fndaÊmQ¾ ix.S; l¾udka;fha .dhsldjl jkakg f;aÍu ksid fkdfjhs wyïnhla ksid bv fokakg wjYH jqKd'˜ hkqfjks' iQÿj idfrg we§ .sh w;r

my; iy uqyqK; msgqfõ ^uqÿfka jfï isg Trf,daiq uqyK; Èidjg&( Yla;s m%ldYkh‚ rdcH fkdjk ixúOdkh‚ u.ska ixúOdkh l< wjia:djl mdf;dajͦ biõj w;r jhia.; ldka;djl iu. weh .S;hla .hhs¦ wdndê; oeßhla mdf;dajÍ fjkqfjka .Shla .hhs¦ .dhsldj fuu wjia:dfõ jrm%ido wvq orejka fjkqfjka .S .hhs


wjqreÿ .Kkla mqrd‚ mdf;dajÍ‚ foaYSh ck jdoH NdKav lsysmhla iq/lSfï § odhl;ajh ,nd § we; wehf.a .dhkd ìydrfha ck;dj úiska .re lrkakg úh' —ug u;la lr .kakg isÿ jQ m<uq fndaÊmQ¾ .S;h udj wu;l ùfuka ;rejla ùu olajd f.k.shd‚ th foúhka fjkqfjka leml< .dhkhla jQ kd yïfia Nka.ajd msidhs ta .fkaia fla mdmd .S;hhs' Nla;s .S; .Kkdjlau;a kegqug iqre .S; .Kkdjl=;a .ehqjd' uu NdIdj iu. wdorfhka nefËkakg jqKd' fndaÊmQß ug wkkH;djla wrka ÿkakd‚ fndÊmQß ck ix.S;h ckm%sh lrjñka uu odhl jQ ish,a, uf.a yojf;a i;=gla we;s lrkakg fya;= jqKd'˜ weh wm iu. ;jÿrg;a mjihs' moau úN+Ika .=,dï uqia;d*d Ldka f.a wkq.dñlfhl= jk mdf;dajÍ‚ B<Õg ì%;dkH

má.; lsÍfï wdh;khla jk j¾ðka B tï whs frfldaâia iu. .súiqulg t<ö we;' thska whf.a ux., we,anuh ksl=;a jqKd' th fndaÊmQß kdgH rpl‚ k¿‚ ck .S; .dhl‚ iudc l%shdldÍ Nsldß ;dl+¾g Wmydr ms‚i fï ix.S; mqxch msßkeó we;' oekg 38la jhie;s .dhsldj oeka fhdjqka ck;djg fmdfydi;a bkaÈhdkq ck ix.S; idïm%odhg .re lrkakg W.kajhs' th f;areï .kakg‚ w.h lrkakg‚ Bg .re lrkakg W.kajhs' weh fï olajd bkaÈhdj mqrd ck wdlD;s .ehSï rdYshla mj;ajd ;sfí' W;=f¾ ì¾yd iy fk!;dkals j,ska mgka f.k Bidkfha îyq iy fnda¾.S;a jeks f.da;%sl wdlD;s olajd mrdihl th úys§ hhs' l%shdj,sh w;r;=r §‚ weh ck l,d WmlrK /ila ixrlaIKh lsÍu i|yd o odhl;ajh olajd we;‚ úYd, ckldhla bÈßfha fndaÊmQß iy weiEï f.da;%sl ck ix.S;h f.k hdfï f.!rjh wehg ysñ fõ' wjqreÿ lsysmhl m¾fhaIK wjfndaOhla njg fmr<d .ekSfuka miqj rfÜ fjkia fjkia l,dmj, ck ix.S;fha fodaxldrh weh úh'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 37 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


l,dj

bkaÈhd o¾Yk

| 38 | ckjdß - ud¾;== 2018


l,d;aulj ishrg

meñŒu

2018 bkaÈhd l,d ieKfl<sh‚ úfoaYj, ish lD;s iïudkhg n÷ka jQ bkaÈhdkq l,dlrejkaf.a ishrg meñ‚ úYd, talrdYSùu iu. oeka Yla;su;a ksfhdackhla Tmamq lr we; joka mQkdï f.dfh,a

fld,algdfjys mÈxÑ l,dlre wúð;a ÿ;a;d wka;¾cd;sl lS¾;shg ;ju;a wd.ka;=lfhls' miq.sh oYlh mqrd‚ fï kï ord isák Èhidhï Ñ;%Ys,amshd‚ wd¾Ü fíi,a ñhdñ‚ Ieka.dhs ys Iqka wd¾Ü .e,ß‚ iy kjiS,ka;sh‚ .%Sish iy ldïfndach we;=¿j‚ úúO wka;¾cd;sl Ñ;% ieKfl<s iy m%o¾Ykj, § w;sYh M,odhS risl yoj;a je<| .ekSula igyka lf<ah' kuq;a fï jif¾ fmnrjdßfha‚ kjÈ,a,sfhys jd¾Isl l,d ieKfl<sh‚ bkaÈhd l,d ieKfl<sh - whs ta t*a - ÿ;a;dg ish uõrfgys rislhka wdikj,ska ke.sgqjkakg ;rï fmdfydi;a

l,d;aulNdjfhys olaIlu ms<sn|j woyila we;s lr .kakg f;da;ekakla úh' fya;=j idOlj,ska iïmQ¾K úh( fï whs ta t*a ixialrKfhys § kï ord isák bkaÈhdkq l,dlrejka /ilf.a Yla;su;a ksfhdackhla tys olakg ,enqKq w;r Tjqka w;ßka lsysmfofkla bkaÈhdkq Ñ;% ri{hka yuqfõ ;u lD;s úoyd mEfõ m<uq j;djgh' —wms fï ieKfl<sfha § ÿ;a;df.a w¿;au lD;s .Kkdjlau m%o¾Ykh l<d‚” fYdaNd Nd;shdys wOHlaI .e,Í .fkaId mjihs‚ —fuhska Tyqg bkaÈhdj ;=<ska‚ Tyqg fyd¢kau iqÿiqlï we;s

jfï( gdkshd f.dfh,a úiska l< o¾Ylfha we;=<;a lD;shla uqyqK; msgqj( wúð;a ÿ;a;d tkafida,a 10 f,i kï l< lD;shla

ckjdß - ud¾;== 2018 | 39 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


l,dj

wjOdkhla Tyqg ÿkakd‚ Tyqf.a lD;sj,ska Èiajkafka úYaj NdIdjla - bkaÈhdkq ck wdl,am wka;¾.;hla ;=<ska uq,a ,sh,d tk‚ Tyqf.a lD;sj, l%shd;aul me;a; f.da,Shhs‚ iuld,Skhs'˜ Tyq mjikjd' ,laI y;r isg úisy;r olajd .Kkaj,g ñ, flreKq‚ ÿ;a;df.a iqúfYaI Èjidhï lD;sj,ska ñksid iy iajNdjO¾uh w;r iïnkaO;dj wkqfõokSh wdldrhlska Ñ;%Kh flÍ ;sfí' fï jif¾ § úYsIag m%Yxidjla Èkd .;a ;j;a lD;s bÈßm;a l< l,dlrefjls chdY%S pl%j¾;s' wka;¾cd;sl jYfhka jeo.;a kduhlska y÷kd .efkñka - meÍisfha uqiS keIk,a fvia wd¾Üia taishdálaia .=hsfuÜ‚ khsiays uqiS fvia ìhqfjlaia iy tlai;a ckmoh‚ tlai;a rdcOdksh‚ isx. mamQrej iy c¾uksh jeks rgj, l,ska fmka jQ - pl%j¾;sf.a l,d;aul mßph mßirfõoh iy mßir úkdYh ms<sn| wehf.a .eUqre ie,ls,a, m%o¾Ykh flß‚‘ whs ta t*a ys § - wdl¾ m%ld¾ ys § fukau tudñ wd¾Ü .e,ß ys§ - wehf.a lekajia Ñ;%‚ uÿre;,d jeks wdhq¾fõo me<Eá iu. úhukla .,md we;s w;r ieKfl<sh újD; flreKq jydu jdf.a uq¿ukskau r;= i,l=Kqj,ska igyka úh'

jfï( ol=fKa( ¨‍íkd pjqoaß úiska fufg%dfmd,sia f,i kï l< lD;shla uqyqK; msgqj( chdY%S pl%j¾;s úiska l< kï fkdl< lD;shla

bkaÈhd o¾Yk

| 40 | ckjdß - ud¾;== 2018

—c,dY%s; fmfoia iy Ydl w;=reoykaùu‚ Tlaiscka uÜgu ySkù hdu úYaj ie,ls,s' uf.a lD;s fï m%Yak fi!kao¾hd;aulj l;d lrkafka tajd .ek'˜ l,dldßh mjikakSh' —fï wjqreoafoa bkaÈhd l,d ieKfl<sfhys kj risl idudðlhka msßila isáhd‚ fl!;=ld. dr iy wka;¾cd;sl wdh;kj,ska wd /ia lrkakka t;ek isáhd'˜ wdl¾ m%ld¾ys wOHlaI‚ Íkd ,d;a mjikjd' rkackd iaàßhqfla‚ .e,Í ñ¾ldkaokS ¬ iaàka¾frhqfla‚ Bg tlÕfjñka mjikafka‚ —fï j;dfõ ne?reï ñ,§ .kakka fndfyduhla fokd ysáhd‚ w¿;a kï iy ixl,amkd;aul iuld,Sk l,dlrejka .Kkdjl=;a ysáhd'˜ hkqfjks' iaàkafrhqfla wmj fhduq lrkafka‚ ksõfhdala‚ ñhdñ iy b;d,sh hk ia:dkj, w;S;fha Ñ;% m%o¾Yk mj;ajd id¾:l jQ fha,a iriúfhka Ñ;% l,d Wmdêh ,nd isákakshl jk gdkahd f.dfh,a jeks‚ furg jevqKq l=i,;d iïmkak ;reK l,dlrejkaf.a lD;s flfrys bkaÈhdkq rislhkaf.a jefvk we,au ms<sn|jhs' f.dfh,af.a lD;s ms,fv,amshd Ñ;% fl!;=ld.drfha iy hqkshka nEkala T*a iaúÜi¾,kaâ ys fldgila o fõ'


ud¾;=fõ §‚ f.dfh,a 21 jk isâks nhswek,a ys§ iyNd.s jkq we;s w;r uehs j,§ ksõfhdala ys *%Sia wd¾Ü f*hd¾ys §o wehf.a lD;s m%o¾Ykh jkq we;' wjqreÿ 32la jhie;s È,a,sfha mÈxÑ l,dldß‚h Ñ;% m%shlrkakkaf.a wdfhdackfha fldgila ù we;s w;r wehf.a iïmQ¾K lekajia iy Ñ;% ld,fha‚ NdIdfõ‚ .Dyks¾udK Ys,amfha‚ iy ;dlaIKfha ixl,am u; l%shdldÍ fjhs' yqKq.,a‚ ùÿre‚ Bhï‚ .,a wÕ=‍re‚ we¨‍ñkshï‚ fldkal%SÜ iy uhsld jeks .Dyks¾udKd;aul øjH mdúÉÑ lrñka ks¾udKh lr we;s‚ f.dfh,af.a Ñ;% ,laI úiai isg ;sy olajd .Kkl ñ,la wdl¾IKh lrhs' ,kavkfha mÈxÑ ¨‍íkd pjqoaß‚ <Õ § úlafgdaßhd iy we,anÜ fl!;=ld.drfha m%o¾Ykhla l< ¨‍íkd pjqoaß‚ wehf.a ux., oelau whs ta t*a ys isÿflreKdla jeksj weia fufoig fhduqlrjd .ekSug iu;a jQjdh' cdfõß fldkafgïfmdrß .e,ßfha ;nd we;s weh w;ska ksujQ .Dyks¾udK wdlD;s iy lemSfmfkk‚ j¾Kj;a‚ Èhmyßka lemQ iy w;ska ksujQ wp,dNskh lD;s úfYaIfhka ;reK /ia lrkakkag ix.%yhls' —bkaÈhdkq vhiafmdardfõ flfkl= jYfhka‚ uf.a lD;s bkaÈhdfõ m%o¾Ykh lsÍu jeo.;a fjkjd' fï fõÈldj u; m%o¾Ykh lsÍu ngysr rgj, yg .kakd lD;s j¾.j,g fn§fï idudkH lghq;a; fkdue;sj l,dldß‚hl

chdY%S pl%j¾;sf.a l,d mßph mßirfõoh iy mßir úkdYh ms<sn| wef.a .eUqre ixl,amkd m%ldY lrhs f,i uf.a ks¾udK lsÍug udj ksoyia lrkjd'˜ wúð;a ÿ;a;d ksÍlaIKh lrk mßÈ‚ —ixl,amSh l,dj foig bkaÈhdkq l,d rislhkaf.a oelau ug oefkk úêhg‚ Okd;aul fjkialula Tiafia háka wefokjd'˜ pjqoaß mjikafka‚ —bkaÈhdfõ wd.ñl l,dj iy wd.ñl ixfla;lrK ufkda úhqla;sfha iy ix,lamkd;aul Ñka;kfha È.= ld,Sk idïm%odhla ;sfnkjd' ud¾. .Kkdjlskau‚ kùk bkaÈhdkq ixl,amkd;aul l,dj th idïm%odfha bÈßhg we§ hdula'˜ hkqfjks' fï whs ta t*a ixialrKfha ieneúkau l,ska bkaÈhdfõ m%o¾Yk meje;ajQ m%ùk bkaÈhdkq l,dlrejkaf.a lD;s o m%o¾Ykh lrkq ,eì‚‘ wgjk oYlfha isák .fkaYa ydf,dahsf.a lD;s‚ WodyrKhla f,i -- 2014 n¾,ska nhswek,a ys' iy 2017 we;kaia iy ldfi,a ys fvdlshqukagd 14 ys m%o¾Ykh l< lD;s -- fï m%o¾Ykhg we;=<;a flreKq u;lfha / ref`ok lD;s iuQyhla úh'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 41 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


Pdhd rE

bkaÈhd o¾Yk

| 42 | ckjdß - ud¾;== 2018


fyda,s kï j¾K

loïnh kmqr mrojd hym; ch.ekSfï l;dj iurñka o jika;hg lS¾;su;a ms<s.ekSula i,l=Kq lrñka o" bkaÈhdfõ mqkrela;j flfrk j¾K W;aijh fukau meye igyka .Kkla j¾Kdj,sfhys ;sfíæ ta w;ßka jvd;au l=;=y,h wjqiaik iuyrlska oiqka lsysmhla wms fuys f.fkuq

ckjdß - ud¾;== 2018 | 43 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


Pdhd rE

bkaÈhd o¾Yk

| 44 | ckjdß - ud¾;== 2018


fïjd¾ lS fyda,s ^by<&( rdcia:dkfha‚ rdclSh mjq,a ;ju;a jdih lrk m%dka;fha‚ j¾K W;aijh iurkafka úYsIag wdldrhlsks‚ Bg ix.S;h iy k¾;k o tla fõ' idïm%odhsl we÷ï me<÷ï lÜg,hlska ieriS‚ WodhSmQ¾ ys rdclSh mjq, fyda,sld foaydka pdß;%h w;r;=r oel .kakg yels fjhs' foda,a cd;%d ^uqyqK; msgqj uqÿfka&( foda,a cd;%d ^ke;akï foda,a mQ¾‚ud& hkq ngysr fnx.d,h fyda,s iurk wdldrhhs' ldka;djka" u,aud,dj,ska ieriS .;a ldka;djka tla;drd‚ ÿ¾ì‚ iy ùkd jeks jdoH NdKav j,g wkqj .S .ehSfuys o k¾;kfhys o fhfohs" mqreIhka fyda,s l=vq j,ska Tjqkaj kyjhs' fyda,d fuday,a,d ^uqyqK; msgqj m;=f,a&( mkacdnfha wdkkaoamQ¾ iySí ys fyda,s Èkg miqÈk ieuÍuhs' isla .=re úiska wdrïN lrk ,ÿj‚ 10jk isla .=re f.daìkaoa isx‚ yuqod wNHdij,g tla /ia jk isla cd;slhska igka wkqrE ujñka j¾K W;aijhg Yla;sh úoydmdk hqo mqkrela;hla f.fkhs'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 45 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


Pdhd rE

hdfjdaieka ^by<&( yskaÿ Èk o¾Ykfha Md,a.=k udifha mif<diajla Èk isg wdrïN fldg Èk myla mqrd uksmQ¾ ys hdfjdaieka ieuf¾' ;nd,a fpdka.and‚ uksmQ¾ ck k¾;kh‚ W;aijfha fldgila f,i lrkq ,nhs' jDkaodjka lS fyda,s ^uqyqK; msgqj&( W;a;¾ m%foaYa ys ft;sydisl jDkaodjka fldaú,‚ fï jirg wjqreÿ yhla jk ;=rd‚ tys fodr.=¿ l,dmfha jekaoUqjka i|yd újD; lrñka‚ u,a iy j¾K l=vq ^.=,d,a& iu.ska fyda,s ieureug tla fjhs'

bkaÈhd o¾Yk

| 46 | ckjdß - ud¾;== 2018


ol=Kq bkaÈhdfõ flar< m%dka;fha‚ fyda,s W;aijh ukac,a l+,s f,i ye¢kafõ' wdorh ms<sn| foúhd jQ fndaOdka ^ldufoaj&‚ úh<s msÿre m%;sud idod fmryßka f.k hñka iurhs

ckjdß - ud¾;== 2018 | 47 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


Pdhd rE

bkaÈhd o¾Yk

| 48 | ckjdß - ud¾;== 2018


,d;aud¾ fyda,s ^ol=fKa iy uqyqK; msgqfõ uqÿfka&( bkaÈhdfõ jvd;au kej; kej; flfrk W;aij w;ßka ,d;aud¾ fyda,s‚ W;a;¾ m%foaYa ys n¾idkd ys iurkafka‚ ldka;djka mqreIhkag fldagq len,sj,ska .iñks' iajdñ l%sIaKd ish m%shïìldj jQ rdOd yd wef.a ñ;=ßhka fuu ojfia úys¿ lrñka iajdñ ¨‍yqne| .sh whqre isys .kajkq jia n¾idkd ys ldka;dfjda fuu isoaêh kej; lsÍula f,i ixfla;dkqidÍj iurhs' ukac,a l+,s ^uqyqK; msgqj m;=f,a&( ol=Kq bkaÈhdfõ flar< m%dka;fhys fyda,s ye¢kaùu ,nkafka ukac,a l+,s f,isks‚ tfukau th ldufoajhd ^fndaOdka& ms<sn| mqrdjD;a;h o iurhs' Tyq isys .kajk úh<s msÿre m%;sud fmryßka ùÈ Èf.a /f.k f.dia fldaú,a wi, .sks ;nhs' ckjdß - ud¾;== 2018 | 49 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ixpdrh

idufha

Wreuh

bkaÈhd o¾Yk

| 50 | ckjdß - ud¾;== 2018


fï jif¾ m<uq j;djg O¾u-Oïu iïfï,kh i|yd ìydrh i;aldr iemhqu;a iu.‚ wms kd,kaodfjys fmdfydi;a Wreuh .ek fjfyi uykais ù fidhd ne¨‍fjuq‚ ft;sydisl bkaÈhdfjys oekqï uOHia:dkhla f,i‚ fn!oaO uQ, iy tajdfha jeo.;alu wkdjrKh lf<uq joka mS ß;+

2018 ckjdß 11jeks od" bkaÈhdkq ckdêm;s rdï kd;a fldaúkaoa ue;s;=ud ìydrfha rdÊ.S¾ wka;¾cd;sl iïfï,k uOHia:dkfha 4jk wka;¾cd;sl O¾u - Oïu iïfï,kh iudrïN lf<ah' biõfõ § mek ke.s wd idlÉPdj f,dalfha jvd;a mer‚ mSGh - kd,kaodj - yd ne¢ uQ,O¾u j,g mokula imhk ms‚i fjduq ù ;sì‚s' ;sín; uydhdk nqÿoyu" úfYaIfhkau o,hs ,dud ;=ud —kd,kaod idïm%odh˜ f,i y÷kajk kd,kaod mqrdjD;a;fha iÔù jd¾;djlss' ft;sydisl bkaÈhdfõ wOHdmk .=re l=, f,i ye¢kafjk ;laIs,d‚ úl%uYS,d‚ fidaumqr‚ j,dNs‚ c.oao,d‚ ´oka;mQß iy mqIam. sß jeks úYajúoHd,j, w;s úfYaI mSG .Kkdjlg ksjyk úh' kuq;a kd,kaodj‚ ta ish,a, w;ßka jvd;au lemSfmkqkq iy f.!rjkSh jQ f,dalfha

jfï iy by<( kd,kaodfjys ì;a;s u; leghï flreKq fn!oaO rEm we;=¿ fm!rd‚l kgnqka

ckjdß - ud¾;== 2018 | 51 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ixpdrh

jfï( tys uQ,sl foa w;r‚ wdY%uh fn!oaO‚ ffck iy ffjÈl o¾Ykj, {dk iïNdrh fmdaIKh lrk ,§ by<( fï olajd kej; wkdjrKh lr we;af;a kd,kaod kgnqkaj,ska l=vd fldgila mu‚

bkaÈhd o¾Yk

| 52 | ckjdß - ud¾;== 2018


.=ma; md,lhka hgf;a‚ kd,kaodj 5 - 12 jk ishjiaj, § w;= b;s ,d jeä‚ m<uq úYajúoHd,h f,i úYsIag;ajh ,nk th fn!oaO‚ ffck yd ffjÈl o¾Yk iy idïm%odhhka f.a {dkh fnodyßñka fmdaIKh imhk ,o uOHia:dkh úh' th rdc.s¾yd ^rcqkaf.a ksjyk& f,i 5jk ishjfiys § msysgqjk ,o w;r ft;sydisl u.O rdcOdksfhys w.kqjr f,i;a .=ma; md,l Yl%dê;H fyda 1 jk l=udr.=ma;

^j¾I 415 - 455& úiska ms<silr l< fn!oaO wdY%uhla f,i;a m%p,s; úh' kd,kaod uydúydrh .sksfldKÈ. wdishdfjka mqrd wjqreÿ 700la ;siafia l%ul%ufhka YsIHhka iy úoHd¾Òka wdl¾IKh l< f,dalfha m<uq fkajdisl wOHdmk uOHia:dkh f,i úreoh Èkd .;s' m%d:ñlj th 5, 12jk ishjiaj, nqoaO.=ma;‚ nd,dÈ;H‚ ;:d.;.=ma; iy jc% we;=¿ .=ma; md,lhkaf.a ld,j, § w;= b;s oud jeä‚‘ wfYdal wêrdchd‚ y¾Ifoajka iy md,d iuhj, fuu ixlS¾Khg ;j;a úydr iy wdY%u tla lrk ,§' we;=<;a lr .ekSfï l%shdj,sh ld,h;a iu. jvd;a b;d ;o tlla jQ w;r

ckjdß - ud¾;== 2018 | 53 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ixpdrh

tys hdyels u. uyd ud¾.fhka( rdÊ.S¾ ^lsó 12&‚ fndaoa .hd ^lsó 110&‚ .hd ^lsó 95& iy meÜkd ^lsó 89& uyd ud¾.j,ska kd,kaodj fyd¢ka iïnkaO ù we; .=jkska( wdikak;u .=jka f;dgqm, we;af;a meÜkdysh ÿïßfhka( wdikak;u ÿïßhm, we;af;a rdc. S¾ysh‚ wdikak;u m%Odk f¾,a uOHia:dkh .hd h rdÊ.S¾ isg ìyd¾iÍ*a olajd nihla .kak‚ kd,kaodfjka nei lsysm fofkl=g hd yels fgdka. djla l=,shg f.k ñks;a;= 10l .ukla hkak‚ th úYajúoHd, f.aÜgqj wi,gu hhs' rdÊ.S¾ isg lsysm fofkl=g l=,shg .; yels Ôma r: o ;sfí' rdÊ.S¾ olajd hdug iy taug gelaishlg hkafka remsh,a 2000la mu‚ tys hdug fyd|u ld,h( wjqreoafoa m<uq ld¾;=jhs wvú ld,igyk( wm%sfh,a isg iema;eïn¾ olajd fmrjre 7 isg miajre 5'30 olajd¦ Tlaf;dan¾ isg ud¾;= olajd fmrjre 7'30 isg miajre 5 olajd kd,kaod úYajúoHd,h isl=rdod Èkj, jid we; u.fmkajkakka( by,skau ks¾foaYs;hs' meh 2lg remsh,a 200lg ,o yelsh wdikak wdl¾IŒh ;eka( iqrdÊmQ¾ nerf.dajdka ys iQ¾hd fldaú, ìyd¾fha pd;a mQcd W;aijh w;r;=r jkaokd .ukdka;hls' yshqx idka iaudrlh lrd o hkak' fuys gelaisj,g bv § ke;' Tng fgdka. djla l=,shg .ekSug isÿjkq we;

bkaÈhd o¾Yk

| 54 | ckjdß - ud¾;== 2018

iEu wfmalaIlhka 10 fofkl=gu yqfolau fofofkla muKla n|jd .;s' kuq;a kd,kaodfjys ft;sydisl lS¾;sh uE; wkdjrKhls' fï úYsIag úYajúoHd,h 1811 1812 jk f;lau .fõIKh fkdflÍ ;sì‚“ m%dfoaYSh ckhd úiska fuu fmfofiys fYaI ù we;s kgnqka ixlS¾Kh .ek ì%;dkH iólaIl *%ekaisia nqpdkka yeñ,agka yg okajd isáhy' nqpdkka yeñ,agka wvúh iólaIKh l< w;r‚ fïc¾ uel%ï lsÜfgda úiska kd,kaodjg iïnkaO ìï f.dve,s iy l=Kqli, bj;a fldg 1847 § u;= lr .kakd f;lau .fõIKh l< fkdyelsj ;sì‚‘ 1861-1862 §‚ wef,laiekav¾ lkskayeï iy w¿;ska msysgejqKq bka§h mqrdúoHd iólaIKh ks, iólaIKhla meje;ajQ w;r 1915 § l%udkql+,j leŒï wdrïN lr 1937 § wjidkhg m;a lrk ,§' Ök foaYdgl yshqx idka iy hSðka fofokdu fuys YsIHhkaj isá nj ms<sn| oekqu Ndú;hg .ksñka uydúydrfha b;sydih tla iúia;rhla f,i ilik ,oafoa lkskayeï f.a leŒïj,ska miqjh'

my< ^jfï isg ol=Kg&( úoHd¾Ò yshqx idka iïm%dma;sh wkqiaurKh lsÍu ms‚i ksl=;a l< iaudrlhla¦ ft;sydisl wdY%ufha iSkqjla uqyqK; msgqj( kd,kaod úYajúoHd, mßY%fhys b;sß ù we;s foa .fõIKh lrk ;sín; fn!oaO NslaIQka


kd,kaodj isiqka 10000lg .=rejreka 2000lg iy fkajdisl wdY%u lsysmhlg ksjiakh úh úYajúoHd,h i;=j wdY%u f.dvke.s,s .Kkdjla o ;ks fyda yjq,a ldur .Kkdjla iys; úydr f.dvke.s,s / ila o ;sì‚' tla tla wdY%u f.dvke.s,a, i;=j thgu wh;a mkai,la‚ mqoa.,sl w.=¨‍ moaO;shla‚ uq¿;ekaf.hla iy OdkHd. drhla iys; okaid,djla ;snq‚‘ O¾u.kac‚ kñka ye¢kajqKq ud,a ;=kl f.dvke.s,a,l mqia;ld,h msysgqjd ;sfí - ta ud,a r;akrxcl ^me<| isák ue‚l&‚ r;afkdaoê ^wdNrK uqyqo& iy r;akid.r ^wdNrK id.rh& f,i ye¢kafjñka wd.ñl ,shú,s‚

ffjoH úoHdj‚ klaI;%h‚ ;¾l Ydia;%h‚ fcHda;sIh iy idys;Hh f,aLk ;j;a úIhh mqia;l /ila w;r ;sì‚‘ fndfyda w;a;sjdrï u; ;j;a f.dvke.s,s /ila msysgqjk ,o nj ft;sydisl idOlj,ska idlaIs .ekafjk w;r ishjia mqrd mer‚ f.dvke.s,sj, kgnqka u;af;ys f.dvk.k ,o nj fmfka' kd,kaodj hqfkiafldaj u.ska f,dal Wreu wvúhla f,i y÷kd .kakd ,o w;r‚ leŒïj,ska - fn!oaO yd yskaÿ ,shú,s‚ ldis‚ uqød‚ Ys,d f,aLk fukau m<uq ishjig wh;a nr‚ folla iy neomq iy,a ksheÈhla o - fidhd .kakd ,§‚ tajd fl!;=ld.drh fomi ixrlaIKh lr ;nd we;' fn!oaO iy ffck m%cd w;r thg ie,ls,a,la fhduq flfrk w;r úfYaIfhka .sksfldKÈ. wdishdfõ isg jirlg ixpdrlhka oyia .Kkla ta lrd we§ ths'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 55 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ix.S;h

iïNdjH

Ñls;aidj

bkaÈhdkq rd.‚ iakdhqfõo‚ ufkdaúoHd;aul iy YdÍßl iqjlsÍu iu. iïnkaOhla ;sìh yels nj wOHhk u.ska fmkajd § we; joka ffY,dcd Lkakd

jev lrk Èkla b;d È.= lrjk krlu w;aoelSï w;ßka tlls fkdkj;sk ysiroh' weiamsßka fm;a;la wf;a ke;akï‚ Tng yeu fohlau wysñ jkakdla jeks yeÕSula we;sjkq ksielh' flfiafj;;a‚ jdoH NdKav wkqidrfhka l,Hd‚ rd.h jdokhg ijka fokafka kï‚ mqÿudldr f,iska fõokdj myj hk nj Tn fidhd .kakjd we;æ ñks;a;= 30-40la iajr wgla uDÿj my;ska jdokh lrk úg ysiroh my lrñka my; jegqKq reêr mSvkh h;d ;;a;ajhg m;a lrk nj wOHhk u.ska fy,s ù ;sfí' ta yd iudkju‚ wê reêr mSvkh i|yd‚ fõ.j;a ;dkhlska jdokh flfrk bkaÈhdkq iïNdjH rd.j,g l%udkql+,j reêr mSvkh my; fy,Sug yelshdjla we;' Y%jK w;aoelSula weiqßka ix.S;hg ikais÷ùfï iy le<Uùfï yelshdjla ;sfí' Tn jev lrkafkao‚ wNHdi lrkafkao" wOHdmkh ,nkafka o‚ ßh mojkafka o” ke;akï‚ Ndjkd lrkafka o‚ úfYaI wdldrj, ix.S;hg ijka§u Tfí ukfia

bkaÈhd o¾Yk

| 56 | ckjdß - ud¾;== 2018

o YÍrfha o m%S;sodhl bys,a lsÍula i|yd n,mEï lrjkq we;' ix.S;hg YÍrh iy uki iqjm;a lsÍug yelshdjla we;s nj ks;ru mejfikq we;s kuqÿ bkaÈhdkq rd. ms<sn| lrk ,o wOHhk u.ska fmkajkafka rd.OdÍ ix.S;h ieneúkau iakdhqfõ§‚ ufkdaúoHd;aul‚ iy YdÍßl iqjlsÍfï l%shdj,sh yd iïnkaO ù we;s njhs' WodyrKhla f,ig‚ l¾Kdála moaO;sfha iakdhq w.% 72 u; fï,dl¾; rd. 72ys ^iEu rd.hlau ksmekaug n,mdk& n,mEu‚ ksrka;rfhkau ta ms<sn| l;dnyg ,la jQ‚ kuq;a fï iïnkaOfhka Tmamq l< m%udKj;a idlaIs ke;'

yskafod,a rd.hg ijka §fuka wd;rhsáia iqj ùug bjy,a jk w;r Y%S rd.hg ijka §u wd;;sh ikais÷jd ikaiqka nj we;s lrk nj lshefõ


Image is for representational purposes only

ckjdĂ&#x; - udž;== 2018 | 57 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ix.S;h

iqjm;a lrk rd.

yskafod,aq jika; ld,h yd wdY%s; fm!rd‚l yskaÿ rd.h" yskafod,a" W;=re bkaÈhdkq idïm%odh iu. tkakls

my;( fndïfí chdY%S

Y%S idïm%odhslj iajdñ Ysj foúhka yd ne£ we;" Y%S olakg ,efnkafka yskaÿia;dks iïNdjH iïm%odfhysh

uqyqK; msgqj ^jfï isg Trf,daiq uqyqKf;a Èidjg&( bkaÈhdkq ;í,d‚ ydfudakshï( idfrdoa‚ iekagQ¾ jdokj,g ijka§u Ñls;ail .=Kh ork nj úYajdi flf¾

u,aldjqia rd;%S ueÈhu .hk njg woyia flfrk u,aldjqia rd.h fm!rd‚l;u iïNdjH ix.S;fha mejf;kakls

bkaÈhd o¾Yk

| 58 | ckjdß - ud¾;== 2018

yskaÿia:dks iïNdjH iuia;fha‚ m%d:ñl rd. ih kï‚ ffNrõ‚ yskafod,a‚ §mdla‚ Y%S‚ fï>a yd u,aldjqia jk w;r wfkl=;a ish¨‍u rd. mek k.skafka ta yh weiqßks' yskafod,a lrd ijka§u wd;rhsáia iqj lsÍug WmldÍ jkafka hehs lshfõ¦ Y%S rd.h wd;;sh wvq lr ikaiqka nj jeäÈhqKq lrjhs¦ u,aldjqia rd.h WK iy ksYaÑ; WordndO .Kkla iqjm;a lsÍug bjy,a jkafka hehs lshfõ' l¾Kdála yd yskaÿia:dks iïNdjH ix.S;{hska lsysm fofkl= ix.S;fha iqjm;a lsÍfï n,mEï .ek mÍlaIK mj;ajd we;' yskaÿia:dks iïNdjH jh,ska jdol ld,d rdïkd;a tlai;a ckmofhys ms<sldj,ska fmf<k orejka iu. ks;sm;du iïnkaO jk w;r Tjqka fjkqfjka jdokh lsÍu o ;eá.; lsÍï heùu o lrhs' Tjqka /ln,d .kakd wh tajdg ijka§fuka ridhfk!IO m%;sldr u.ska we;s lrk fõokdj wvq ù hk nj ;yjqre lr we;‚ orejka ksÈ .ekaùfï § tajd b;d ld¾hlaIu fõ' ys;dï g%iaÜ‚ kïoerE l¾Kdála jdol fndïfí chdY%S úiska wjqreÿ lsysmhlg fmrd;=j‚ Táiï j,ska fmf<k orejkaf.a m%;sldr iïnkaOfhka ix.S;fha n,mEu f,aLk.; lr we;' ta iïnkaOfhka m¾fhaIK l< úoaj;=ka ;yjqre lr we;af;a


l¾Kdála jdol à tia i;Hdj;S we;eï rd. ysiroh iy reêr mSvk m%Yak ieye,a¨‍ lsÍug WmldÍ jk nj fidhd f.k we; n,mEu w;súfYaI jk w;r §¾> ld,hla mqrd m%ldYjk njhs' YdÍßl jYfhka o ix.S;h flfrys b,lal lsÍu WmldÍ jk nj m%ldY ù ;sfí' chdY%S mjik wkaoug‚ —ix.S;h lrd Èid.; flreKq m%fõYhla we;s iEu úfYaI orefjl=u‚ th w;súfYaI nj m%lg lrñka ksud lr ;sfnkjd‚˜ uydpd¾h à tia i;Hdj;S‚ ;j;a úfYaI l¾Kdála jdolfhl= jk‚ i;Hdj;S‚ rd.j, Ñls;aiduh YlH;d .=Kh .ek m¾fhaIKh lr ;sfnk w;r ysiroh iy reêr mSvk kshdukh iys;j thg ijkaÿka we;eful= yg th WmldÍ jqKq nj i|yka lr ;sfí' wehf.a m¾fhaIK wkqj wê reêr mSvkh iys; jQjkag ieye,a¨‍j

we;s lsÍug rd. jdok bjy,a jQ nj‚ idud‚ YxlrdnrKï‚ wdidjÍ iy kS,ïnÍ jeks rd. .ek ia;=;s uqLfhka l;d lrhs' flfiafj;;a‚ weh‚ tajd idhksl jYfhka ;yjqre l< m¾fhaIK fkdjk nj meyeÈ,s lrhs' T!IO muKla flakaøSh f,i Ndú; lrñka ix.S; Ñls;aidj Ndú; lsÍug tfrysj weh wjjdo lrk w;r ljr fyda iqjlsÍfï w;aoelSula fkdi,ld WmfoaYljreka iu. l;d lsÍu .ek ie,ls,a, fhduq lrjhs' ffjoH ls¾;dkd l+kshlal,Hd‚ ;j;a ckm%sh l¾Kdála jdolfhls‚ fufia mjihs‚ —ix.S;fha Ñls;ail .=Kh ms<sn| l;d lrk ,sms .Kkska oyia .Kkla wka;¾cd,fha olskakg ,efnkjd' hful= ix.S;h udkj YÍrh iy is; ms<sn|j wOHhkh lrñka‚ idOl lsysmhla ie,ls,a,g .; hq;= nj fmkajhs' iajr‚ ;dr;dj‚ ßoauh‚ iy ld,lrKh‚ WodyrKhla jYfhka‚ hful=f.a fjkia jk ri{;dj mßÈ - orefjl= f,i hful=g rij;a jQ foh‚ oeka rij;a fkdùug bv ;sfnkjd‚ tuksid‚ m%;sl¾u Ñls;aidjla f,i fjkia n,mEula lrkakg bv ;sfnkjd'˜

ckjdß - ud¾;== 2018 | 59 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


k¾;kh

jfï iy uqyqK; msgqfõ( l+äh;a;ï ksrEmlhska hqj<la

bkaÈhd o¾Yk

| 60 | ckjdß - ud¾;== 2018


kdgHh iy

lemùu

ffY,s.; l;dmqj;a lSu iy ia;r.; ixlS¾K;dj iu.‚ l+äh;a;ï kï ft;sydisl ixialD; kdgH wdlD;sh krUkakkag;a rx.k Ys,amSkag;a ;shqKq w;aoelSuls joka wkacdkd rdcka

pß; wfma ld,fhka iy wjldYfhka tmsgh¦ Yío iy o¾Yk wm tÈfkod fkdolsk tajdh¦ ;jo‚ úia;r l:kh u.ska iïmQ¾Kfhka olajd,sh fkdyels m%isoaO ixo¾Ykhls' ta l+äh;a;ï l,djhs‚ flar<fha fm!rd‚l ixialD; kQ¾;shls‚ th hqfkiaflda u.ska jdpkd iy wiamDYH udkj Wreuhla f,i kï lr we;s W;alDIag l,dx.hls' -l+äh;a;ï- f,i oelafjk jpkh -tl;=uqj rÕmEu- f,i mßj¾;kh l< yelsh‚ kuq;a kQ¾;s wdlD;sfha ir, kduh tys ixlS¾K ia;r jrojd meyeÈ,s lrhs' kdgHdkqrEmS wx. rpkh‚ w;s úfYaI ysia m<|kd iy we÷ï‚ iy wkQmu wka;¾iam¾Y mßjdr wE÷;=‚ iEu rx.k Ys,amsfhl=u fjkia f,dalhlska meñfKk m‚jqvlrefjls‚ udkjhka‚ foújreka iy hlaIhka tlg tlajk l;d m%ldYkhls' l+äh;a;ïj, úfYaI;ajfha i,l=K tys wNskhhs‚ ke;akï ffY,s.; rÕmEï ;dlaIKhhs‚ thska oE;ska m< lrk bßhõj, úYd, mod¾: l:khhs‚ bßhõ iy p,k‚ uqyq‚ka iy oEiska flfrk m%ldYk‚ iy wdiajdi mßphka mrdihls' fnr jdolhka iuQyhla úiska‚ k¿jkag msgqmiska isáh o‚ iEu weÕs,s p,khlau‚ iEu wlaIs ckjdß - ud¾;== 2018 | 61 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


k¾;kh

jfï( l+äh;a;ï ksrEml lms, fõKq fõÈldfõ ueo uqyqK; msgqj( l+äh;a;ï Ys,amsfhl= rx.khlg fmrd;=j wx. rpkhg meñK

l+äh;a;ï rx.kh lemùu yd tlg fj,S ;sfí' fõÈldfõ bÈßmi ueo msysgqjk myk w;HjYH wx.hls m%ldYkhlau‚ n,dfmdfrd;a;= úh yels jk w;r kdgHdkqrEmS y~k¿jla ks¾udKh lrhs' iajNdjO¾ufha iQlaIuj ieliQ m%ldYk‚ m%fõYï iy.; ufkdaúoHd;aul wOHhkhl pß; ksrEmKfha fhdað;h iu.ska l+äh;a;ï rx.kh krUkakkag fukau l,dlrejkag;a ;shqKq w;aoelSula njg ilihs' iïudkkSh ixialD; kdgH rplhka w;ska ,shefjk fuu kdgHj, f;aud ft;sydisl bkaÈhdkq ùrldjH fj;ska ,nd .;a tajdh' kdgHfha iqúfYaI wx. jYfhka .;a l,‚ fuu iÔù kdgl wdlD;sh ,sÅ; b;sydifha m%S;sckl isoaê jYfhka o j.lSula bgq lrhs - 1900 .Kkaj, uq,a wäfha‚ l+äh;a;ï iïm%odhfha

bkaÈhd o¾Yk

| 62 | ckjdß - ud¾;== 2018

kdgH 13la wkdjrKh lr .eKqkq w;r úoHd¾Òyq tajd NdIdj fj; mjrñka wdÈu ixialD; kdgH rpkdj, tla rplfhl=f.a tajd f,i ie,l+y' t;eka isg‚ fuu kdgH rplhdf.a lD;s wysñj f.dia we;s njg Wml,amkh lrk ,§' okakd ;rug fuu lD;s l+äh;a;ï tl;=fjys mj;akd w;r tajd o iuld,Sk rÕy,a lKavdhï w;ßka ksIamdokh fjñka mj;S' flar<fha fldaú,aj, rÕy,aj, muKla uq,§ bÈßm;a flreKq fïjd w;ßka‚ tla l+äh;a;ï rx.khla lemùu iu. tlg ne£ ;sfí' fõÈldfõ bÈßmi ueog jkakg msysgqjk myk w;HjYH wx.hls' újD; lsÍfï pdß;%j,g myk oe,aùfï wx.ho we;=<;a fõ‚ j;=r biSfuka fõÈldj msßis÷ lsÍu‚ iy kdgHh y÷kajd §ï iy m%Odk pß;h y÷kajd §u i|yd lrk l;d iy .dhkdj,ska fï wjia:dj iE§ we;' we;eï p,k‚ k¿fjl= úiska w;ska w,a,d isák ;srhla msgqmi isg lrkq ,nk tajdh' fuf,i fõÈldfõ flfrk pdß;% iuyrla rislhkaf.a oiqkska jika lrkafka l,dfõ we;s Y=oaO .=K¾:h wÕjkq ,nk tajd neúks'


ckjdß - ud¾;== 2018 | 63 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


k¾;kh

jfï( l+äh;a;ï j, ffY,s.; rx.kh uqyqKq yd weia m%ldYk mrdihla yd iïnkaO fõ my<( ud¾.s uOQ pdlHd¾ rx.khl rdjKd f,iska uqyqK; msgqj( l,dlrefjl= rdjKd f,iska rx.khl bÈßm;a lrk w;r Tyq miqmiska fnr jdolfhda iydh fo;s

Image credit: Margi Madhu Chakyar

kdgHfha wkQmu úfYaIdx.hla jkafka ks¾jdyk hhs‚ kdgHhg fmrd;=j y÷kajd §fï fldgihs' kdglfhl= úiska‚ úfudapkhla f,iska‚ pß;hl Ôú; ld,Sk w;S; l%shd iy fya;= isys .kajk w;r kdgHh mgka .kakd ia:dkh yd fõ,dj olajd we§ hhs' ;dlaIKh Ndú; lrñka‚ fjk;a fm<fmd;a j,ska Wmqgd .ksñka rEmKh yßhdldrj lsÍug ta k¿jdg ksoyi ;sfí' l+äh;a;ï k¿jlg iïnkaO m%Odk WmlrKh‚ ñIdjQ fõ( th ljdldr uqjúg jid we;s ;Uj,ska ;ekQ fnrhla n÷ WmlrKhls' ñIdjQ jdolhka fofofkl= úiska fnr ud;%d‚ y~ uÜgï iy rgd mrdihla by< my< hjñka ksIamdokh lsÍu i|yd oE;skau ish fnr jdokh lrhs' wfkl=;a wdY%s; WmlrK jkafka‚ l=vd fldagqjlska jdokh lrk je,sfydardjl yevh .;a tfolaldj iy l=vd f,day fldïnq fm<ls' l=äh;a;ï yd ne£ we;s y~ ;dlaIKh by<skau ffY,s.;‚ ßoaudkql+, .S mo Wmqgkhls‚ tajd §¾> ud;%d iu. wef|a' l+äh;a;ï iïm%odh wjqreÿ 2000lg wdikak .Kkla olajd we§ hk nj úYajdi

bkaÈhd o¾Yk

| 64 | ckjdß - ud¾;== 2018


flfrk w;r ,o yels idys;H iy uQ,dY%h j,ska meyeÈ,s wjqreÿ 1000l b;sydihla Bg ysñ njg ia:djr idlaIs imhhs' fÉrd rdc jxYfha rc flfkl= jQ‚ l=,fialr j¾uka‚ 9jk ishjfia rdcHh l< nj úYajdi flfrk w;r‚ ú¥Il fyda rdciNdfõ ljghd jeks WmlrK yd pß; y÷kajd foñka‚ l+äh;a;ï lrd kj Ôú; myiqjla iïudkh l< nj i|yka fõ‚ ljghd u,hd,ï NdIdfjka l;d l< w;r n,iïmkak wkq.%dylhdf.a úfkdaodiajdoh ks¾udKh l< iudcfha m%.ukh úoyd oelaùh' Wmydih‚ iudc igyka iy m%dfoaYSh NdIdj y÷kajd §u l,d wdlD;shg kjuq ia;r tla lf<ah' l+äh;a;ï idïm%odhslj rd;%S lsysmhla mqrd

l+äh;a;ï yd ne£ we;s m%Odk WmlrKh óIdjQ kï ;U fnrhls

bÈßm;a lrk ,§ — ;ks kdgHhla rÕ oelaùug udihl ld,hla muK .; yels úh' bÕsk¿j ;=< Wiia wxYlhl iQlaIau ks¾udKhla ;snqKq neúks fï' th tys k¿jkaf.a yelshdj u; laI‚l bÈßm;a lsÍï wkqj hefmkakg jQ tlls' wo ojfia‚ m%didx. flá lrkq ,en we;s w;r l,dlrejka ksr;=reju idrdxY rÕmdhs‚ wjYH;dj u.ska fï kj ixj¾Okhka t<s oel we;' WodyrKhla jYfhka‚ kx.shd¾ l+;= — kïìhd¾ ldka;djl úiska rÕmdk k¾;khl fldgila —l+äh;a;ï rx.khl jeo.;a w;HjYH fldgils' tys m%d:ñl wruqK ks¾jdyk iemhSuhs' flfiafj;;‚ .;jqKq 20jk Y; j¾Ifha isg bÈßhg‚ kx.shd¾ l+;= ;ks m%idx. hla f,i bÈßm;a lrk ,§‚ fø!m§‚ iS;d iy md¾j;S jeks Yla;su;a ldka;d pß; bÈßm;a lsÍu i|yd l,dlrejka úiska fï ixj¾Okh ìys lrkq ,en we;' b;du ckm%sh kx.shd¾ l+;= l,dldß‚hka f,i W!Id kx.shd¾‚ bkaÿ Ô iy lms, fõKq oelaúh yelsh'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 65 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


kfjda;amdokh

kejqï igykla

.ek''' k¾;kh‚ kdgHh‚ äðg,a kfjda;amdok‚ iy ffY,Ska‚ bkaÈhdfjka iy f,dalh yeu ;eklska - kùk;u bkaÈhdkq ix.S;uh Ñ;%mgh bÈßfhka M,odhS udj;la joka Y%djia;s u,a,sla

;;amr lsysmhla‚ Y%jKd.drh iïmQ¾Kfhkau w÷ßka jeiS .shd‚ uu iydhlhska kej; ms<sfh, lrñka ;snQ foa‚ uu ta iu. jdokh lsÍug iQodkï fjñka isá‚ l,d wOHlaI uf.ka ne,Sug wjYH l< fuda.,a wêrdc wland¾f.a ud,s.dfõ ljr fyda fldgila ksrEmKh lsÍu kej; mgka .;a;d' wdf,dalh kej;;a meñ‚hd‚ uu jYSlD; jQjd' YSYa uy,a l;dka;rh uu wkqu; l<d‚ kùk;u bka§h ix.S;fha fldgila f,i ks¾udKh lrkq ,enqjd' wk;=rej‚ msgqmiska iy fomiska bÈßhg‚ wk¾l,S‚ mßmQ¾K ksjerÈ;djlska fmkS isáhd‚ hq.fha kï oerE yskaÈ .S;h‚ cdí mHd¾ lshd f;da O¾kd LHd‚ tys /Õ=‍Kd' k¿jd úiska yeu ;dkhlau yßhg ksrEmKh l< whqre muKla fkdj‚ k¾;kh mqrdjg Ñ;a;fõ. mrdihla m%ldYkh lrkq uu wid isáfha m%y¾Ihlska hqla;j' bka§h Ñ;%mg ksIamdol‚ fla wiS*af.a b;du úYsIag;u lD;sh‚ fuda.,a t widï ^1960& wOHlaI f*frdaia wíndia Ldka úiska m%;sks¾udKh lrk ,oafoa tkhsks' —Ñ;%mg l;dj uq,skau rpkd lrk ,oafoa kdgHhla ú,iska nj fndfyda fokd okafka keye‚ b;ska‚ bÈßm;a flreKq cjksld w;Hka;fhkau‚ kdgHhl ,laIK orkjd'˜ Ldka mjihs‚ Ldka wo bkaÈhdkq ix.S;fha mqfrda.dóka w;r isák‚ ljodg;a kjH f,i ksuefjk l,d lD;shl wdlD;sh w;alr .kakd‚ iy uE;ld,Sk jirj, kfjda;amdokSh udk úoyk l,djl mqfrda.

bkaÈhd o¾Yk

| 66 | ckjdß - ud¾;== 2018


uqÿfka isg Trf,daiq uqyqKf;a Èidjg( cQïrE hkq m%Odk fmf<a bkaÈhdkq ix.S;{ l%sfIda¾ l=ud¾f.a Ôú;h ksrEmKh lrk ix.S;uh fõÈld kdgHhls¦ äiaks bkaÈhd úiska f.k wd‚ ìhqá wekaâ o îiaÜ" bkaÈhdkq miqìï ks¾udml iy md;% j¾.hd pß; úfYaIfhka tla lr .;af;ah¦ .dkaê uy;audf.a Ôú;fha wvqfjka okakd mqj;a ix.S;uh fõÈld kdgHhla f,i úoyd olajhs

ckjdß - ud¾;== 2018 | 67 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


kfjda;amdokh

by<( .dkaê ix.S;uh fõÈld kdgHfha oiqkla jfï( fuda.,a t widï ys oiqkla

bkaÈhd o¾Yk

| 68 | ckjdß - ud¾;== 2018


dó wfhls' yqremqreÿ l:k iy .s,S we;s l;d m%ldYkh fj;ska mgka f.k w¿;a rEmld¾: iy äðg,a kfjda;amdok olajd‚ bkaÈhdkq ix.S;h ÿr .ukla meñK ;sfí' WodyrKhla f,i‚ th ;jÿrg;a mqfrdal:kh l< yels kdgH m%nkaOhla yd Ôú; ld,hg jeä È.=jla .kakd YDx.drh iy le/,a, yd iu. wdY%s; fkdfõ' ofkaYa Lïndgdf.a .dkaê - ix.S;uh Ñ;%mgh‚ fudykaodia lrïpdkaoa .dkaê f.a Ôú;h ;=<ska ksmojd we;‚ Tyqf.a Ôú;fha wvqfjka wid we;s mqj;aj,g wjOdkh fhduq lrñka ilid we;' Ldka iy Lïndgd w;súfYaI ix.S;fha jeo.;alu tlg .uka .kakd fohla njg fmr<k w;r‚ fojekakd‚ Lïndgd‚ cEia‚ idïm%odhsl bkaÈhdkq Ncka‚ .=crd;s ck ix.S;h iy y~leùfï ;dlaIKh idr.¾N taldnoaOhla

njg yrjhsæ fuh bkaÈhdkq rÕyf,ys ;j;a jHdmdrhla i,l=Kq lrk w;r iïNdjH‚ ck iy wka;¾cd;sl ix.S; yd k¾;k wdlD;sj, tlaj meñŒu igyka lrhs' —iEu ffY,shlau‚ úfYaIs; cjksldjl yeÕSï wjOdrKh lrk f,ila woyia lrhs' .dkaê Ô ol=Kq wm%sldkq wêlrKh bÈßfha neßiag¾jrfhl= f,i fmkS isák úg‚ Tyqf.a ;,mamdj bj;a lsÍu m%;slafIam lsÍu .ek ;Èka ;rjgq lrk ,§‚ fõÈldj u; isák ish¨‍u pß; cEia m%ix.hla njg yefrhs' ta iudkju‚ oDVj myrfok y~ leùï .Shla wdishd;sl mk; úia;rd;aulj ksrEmKh lrhs‚˜ Lïndgd meyeÈ,s lrhs' wka;¾cd;sl ix.S;uh fõÈld kdgH wdlD;sj, uQ,djhj o‚ bkaÈhdkq ksIamdokj, m%;srdjh fidhd .kshs' úial%d*aÜf.a ieka.+rd‚ y¾hdkdfõ .=re.%dï ys isysk rdcOdksfha fõÈld.; jk úg‚ mq¿,a udj;l rihla ixia:dmkh l< bka§h ix.S;uh fõÈld rx.kj,ska tlla úh' úial%d*aÜ úiska ksIamdokh l<‚ fï fnd,sjqâ wkq.%yh we;s lD;sh‚ øj ;rx. úoHdj iy t,aBã ;sr‚ rx.khg WÑ; ia:dk iy Ôjk mqj;a fõÈldj u; tla ia:dkhlg f.fkhs' ;jo‚ l;dmqj;a rdYshla ;sfí' fuda.,a t widï iy .dkaê - bkaÈhdfõ uq,anei.;a yqremqreÿ l:k ms<sn| ix.S;uh Ñ;%h‚ NdId iy ixialD;sl miqìï ndOl wìnjd hk‚ ckm%sh wka;¾cd;sl l:k o kj m%ldYk úê fidhñka miqfjhs' miq.sh wjqreÿ fol mqrd‚ äiaks úiska ìhqá wekaâ o îiaÜ iy we,äka ms<sn| l;d fn%daâfõ bkaÈhdkq fõÈldj lrd f.k wdfhah' l;d mqj;a folu rfgys fjr< iSudj,ska tmsg jqj;a‚ bkaÈhdkq k¿jka úiska‚ m%ia;drlrejka iy ix.S;{hska úiska rislhka Wfoid tajd m%;sks¾udKh lr we;' —fõÈld kdgHh bkaÈhdfõ fi!kao¾hd;aul l,dfõ wdlD;s w;r Yla;su;a wdlD;shls' ix.S;uh fõÈld kdgHhla f,i‚ fuda.,a t widï‚ fõÈldj,g fkdhk rislhka Y%jKd.drhg f.k wdjd' iuyr úg ksrEmKd;aul l;d m%jD;a;sh ksid jkakg mq¿jks' ieka.+rd iy cQïrE‚ wfkla w;g‚ kjuq foa fidhk fõÈld kdgH risl msßila .%yKh lr .;a;d' fï yqfolau wdrïNl wjia:djla mu‚“˜ Lïndgd l;dj yudr lrhs‚ bkaÈhdkq ix.S;uh fõÈld kdgH l,dj t<fUk jirj, § ;j;a yoj;a /ila Èkd.kq we;'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 69 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ú,dis;d

l,dj

fmdaIKh lsÍu

ksmqK bkaÈhdkq l,dlrejka iy Tiafg,shdkq fuÍfkda f,dau frÈ tlg f.fkñka‚ reÑld iÉfoajd 2017 cd;Hka;r jQ,audla ;Hd.h ÈkQ m<uq bkaÈhdkq ldka;dj njg m;aúh' weh Tng wehf.a ie,iqï o¾Ykh ms<sn| ne,aula ,nd fokakSh joka reÑld iÉfoajd

cd;Hka;r jQ,audla ;Hd.h ms<sn| ud l=vd w;a m;%sldjla lshjQ wjia:dfõ‚ ug uf.a <ore ld,fha § ñ;a;‚h úiska mrK idß lsysmhla tl u; tl ;nd ia;r lsysmhla iEfok fia ;shqKq ueiaulska ksulr ÿka ldka;d we;sß,s ms<sn|j isysm;a úh' ldka;d kQ,a idod .ekSug kej; Ndú; flfrk fuÍfkda f,dau mdúÉÑ lrñka ug wkq.%yh iemhqfKa‚ bkaÈhdfõ uqïndhs ys m%;spl%SlrK myiqlu we;s fï mfriaiï lsÍfï u;lh weiqßks' fï kQ,a uf.a w÷re u;lhg tla lrñka‚ mdßfNda.sl wm;h m%;spl%SlrKh lsÍfï idïm%odhsl ;dlaIK iu.ska ú,dis;djla njg m;alsÍfï l,dj wduka;%Kh lsÍfï yÈish iu. iïnkaO lf<ñ‚ tfukau‚ frÈj, we;s wdOHd;añl n,h ;=< ixialD;sl úYajdi iy wmf.a hymeje;au i|yd tys n,mEu iïnkaO

bkaÈhd o¾Yk

| 70 | ckjdß - ud¾;== 2018

lf<ñ' ukao.dó ú,dis;dj, uQ,O¾u l,dlrejkaf.a Ys,am .=Kh iu.ska ksrEmKh lrk w;r‚ fï fya;=j ksid‚ uu ysud,fha mduq, úhkakka iy uOHu bkaÈhdfõ úhkakka iu. jev lf<ñ' uu idïm%odhsl ;dlaIK lrd fmdÿfõ fkdms<s.eKqkq m%fõYhla .kakd f,i Tjqka Èßu;a lf<ñ' tla w;lska me<¢h yels ksuejqï o‚ l%shdldß;ajh i|yd moku jYfhka uDÿ ueiaulska o uf.a is; we§ .sh wjia:dfõ‚ uu bkaÈhdfõ idïm%odhsl we÷ï‚ úfYaIfhka‚ idß iy foda;s jeks /<s ,d ieliqKq ksñ we÷ïj,ska bkaÈhdfõ idïm%odhsl we÷ï l,dfõ taldnoaOj ;sfnk iqjmyiqj iy ksmqK;ajh u.ska wkq.%yh ,enqfjñ' uf.a cd;Hka;r jQ,audla ;Hd.hg wjYH tl;=j ;=<‚ wdrïNl wjia:d w;r‚ bka§h


reÑld iÉfoajd wehf.a ie,iqï ye| isá ksrEmsldjka fofofkl= iu.ska cd;Hka;r jQ,audla ;Hd. fha 2017-18 m<sy i|yd ;rÕ l<dh

ckjdß - ud¾;== 2018 | 71 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ú,dis;d

l,dlre ghsí fï;d ^1925 - 2009& f.a lD;sj, olakg jQ j¾K Ndú;h o úh' Tyq b;d uE;l ksoyi ,enQ bkaÈhdfõ wd;auh ms<sìUq lsÍug oDYH NdIdjla ixj¾Okh lf<ah' Ñ;a;fõ.Sh m%;spdrd;aul j¾K u.ska uk neka¥‚ lD;s j, fï;d udkj ;;a;ajh ksfhdackh lsÍug mú;% j¾K —l=ÜᘠNdú; lf<ah' uf.a tl;=j

uf.a tl;=j ;=<‚ j¾K Yla;sfha lïmkh jk —;eᘠj,skao‚ ,nd fok wdlD;sfhka o‚ úhuk f¾Ld yryd o ielfia

bkaÈhd o¾Yk

| 72 | ckjdß - ud¾;== 2018

;=<‚ Yla;sfha lïmkh jk iu;, wdlD;sfha j¾K‚ Yla;su;a uQÜgq l< má ;ekam;= ud¾.fhka ,ndÿka wdlD;sh iy úhuk‚ iy fußfkda jQ,a j, Ñ;a;dmr ie,ls,a,g we;=<;a úh' w÷re fiahd lrd‚ bkaÈhdkq jD;a;Sh k¾;k Ys,amSkaf.a iq<S .eiS we;s wdldr we÷ïj,ska wkq.%yh ,eì‚ - úfYaIfhka‚ weÕg ysrjk f,i uid ilia l< lnd‚ l,siï iy idh j,ska fïjd ks¾udKh ù ;sì‚‘ ixfõ§ lS¾;sh‚ ia;%S;ajh iy jD;a;Sh k<Õkl ùfuka ,efnk Yla;sh ia;%S;aj wkkH;dfõ n,iïmkak NdIdjla l;d lsÍu i|yd fndia;/lal ie,iqula idod .e‚ks' fï ldka;djka rka iy ߧ wdNrK m<|k


fhoùu i|yd Ndú; l< øjH iy vhs j,ska iy ta w;r iEufohlskau" iÉfoajdf.a tl;=j u.ska ieneúkau kùk ldka;djla ksfhdackh flfrhs ms,sma ,sï tlai;a ckmofha mÈxÑ ú,dis;d ie,iqïlre

w;r tajd kgk úg wdf,dalhla fok f,i ilia lr we;af;a tjdfha w,xldrfha iy .=ma; /ia Odrdj j¾Okh jk whqßks' uf.a tl;=j ;=<‚ b;d,s lïy,la úiska fuÍfkda jQ,a lrd rka iy ߧ mdg kQ,aj,ska uid we;af;a thg jHqyhla iy iQlaIau wdf,dal-mßj¾;l ldka;shla ,efnk whqßks' uf.a ie,iqï l%shdj,sh ;=< f¾Ld iy cHdñ;sl yev ork mQ¾j ksu.ak fõ' fï tl;=j i|yd‚ uu bkaÈhdkq l,dlre kiaÍka fudfydfuä ^1937 1990& f.a lD;s o .;af;ñ‚ wehf.a f¾Ld mokï lr.;a we£ï‚ Tjqkaf.a cd,l jeks rgdj, by<skau ßoaudkql+, jk w;r —jHqyh we;=<; lúl,dj˜ f,i úia;r flÍ we;' YslaIs;‚ msßis÷ wdpdr

by< iy uqyqK; msgqj( iÉfoajdf.a ie,iqï lrk f,an,h hgf;a” fndia;/lalhla m%o¾Ykh lrk ksrEmsldjla

we¢h yels nj" jd‚cuh YlH;dj iy ks¾udKYS,S .=Kh ksid by<skau ,l=Kq .;a fndia;/lalh'’’ fï ie,iqï f.da,Sh fj<|m, ;=< ießirK yeá oelSug wms fnfyúka Wkkaÿ fjuq ukSIa u,afyda;%d bkaÈhdkq ú,dis;d ie,iqïlre

ckjdß - ud¾;== 2018 | 73 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ú,dis;d

uu idïm%odhsl m%;spl%SlrK ;dlaIK iu.ska mdßfNda.sl wm;h wduka;%Kh lsÍfï yÈis wjYH;dj yd iïnkaOj jev lrñ

iÉfoajdf.a ie,iqula m%o¾Ykh lrk ksrEmsldjla

bkaÈhd o¾Yk

| 74 | ckjdß - ud¾;== 2018

we;s‚ fudfydfuäf.a lD;s‚ f¾Ldj ud¾. fhka iajNdúl m%mxphl p,k iy Yla;sh uqod yßhs' uf.a we÷ï ;=<‚ fuu Yla;sh wdldr lsysmhlska w¾: ksrEmKh lr we;' m<uqfjk‚ keuqï oeóu iy cHdñ;sl yev;, jeks ;shqKqj jHqy.; l< tfy;a m%jdy úia;r ud¾.fhka o‚ fojkqj‚ ldka;d tïfn%dhsvß ;=<‚ ld,h‚ wjldYh‚ udkj Ôú;h iy iajNdjO¾uh w;r Yla;suh yqjudrejla m%ldY lrkq ms‚i NjH;dj o f.dvk.hs' l=,a¨‍ kï ysud,no k.rh ;=<‚ m%ia;drhlska kej; kej;;a rgd .kajk úhukalrejka iu. uu iyfhda.fhka jev lf<ñ' m%ia;dr w;ayer ouñka‚ uu w;sf¾l yria kQ,a i|yd idïm%odhsl ;dlaIKh f;areï .;sñ‚ rgdjla ks¾udKh lsÍug fjdama tl;a yria kQ¨‍;a w;r kQ,a w;ska tl;= lrkq ,efí' fuhska È.= ld,hla ;=< iyfhda.h mj;ajd .ekSug;a ie,iqï lrk l%shdj,sh ;Dma;sodhl jk f,i;a bv ,efnhs' j¾K i|yd‚ uu uydrdIag%fha iajdka;ajdÈ ys nfhda vhs iu. jev lf<ñ' Tjqka ;u j¾K ish,a,lau iajNdúl m%Nj wkqidrfhka ,nd .kS' vhs m%Nj ks;ru mdfya wdhq¾fõo uQ,dY%h wkqidrfhka ksiaidrKh lr .kS' tajdfha úI iys; lsisjla wvx.= fkdjk w;r iug ydkslr fkdù .e<fma‚ wdrlaIs;h' >k wmøjH fldïfmdaiaÜ njg yrjkq ,nk w;r j;=r wm;h fnda. i|yd iemhqï f,i Ndú; flf¾'


cd;Hka;r jQ,audla ;Hd.h 2017-18 i|yd m%o¾Ykh l< ch.%dyS tl;=j

uf.a o¾Ykh m%ùk l,dlrejkag iyfhda.h oelaùu jk w;r uu ,o yels kùk;u ;dlaIKh Ndú; lrñ fndia;/lalj, §‚ wmf.a mßir f.dapr oE‚ fnd;a;ï mjd‚ WodyrK f,i‚ fmd,algq‚ ismams lgq iy ,S wdÈfhka ksujd .efk‚ tajd ish,a, m%;spl%SlrKh flfrk foaj,ah' kej; ckkh lr .ekSu myiqh' fï iïnkaOfhka‚ wfma lemùu‚ fi!kao¾hd;aul fukau wdpdr úoHd;aul f,i m%lg flf¾' fmd,shiag¾ iy Yla;sh ksmojk ;dm l%shdj,s fjkqjg‚ wm

kv;a;=jg myiq jHqy.; keuqï wdÈh fhdod nkaOk ilid .efka' mdßfNda.sl l,ameje;au o b;d jeo.;a fõ‚ fndia;/lal .Kkdjla‚ ñksia YÍrfha iajNdúl fjkialïj,g wkqj .<md .ekSula lrkq ,nhs' ú,dis;d ie,iqïlrefjl= f,i‚ uf.a o¾Ykh ,o yels fydou ;dlaIKh je<| .ekSu;a mßird;aul jYfhka ;sridr fudaia;rhla i|yd kfjda;amdokSh ie,iqï .fõIKh lsÍu;a fõ' fï is;sú,s we;sj uu cd;Hka;r jQ,audla ;Hd.h i|yd‚ Tiafg%,shka fußfkda jQ,a iy bkaÈhdkq m%ùk l,dlrejka tl ;eklg f.k wd yels f.!rjkSh tl;=jla iïmdokh lsÍu flf¾ úYajdi lrñ' uf.a ch.%yKh fï m%jdy folgu ysñh‚ folgu f.!rjh f.k ths'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 75 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


iskudj

bkaÈhd o¾Yk

| 76 | ckjdß - ud¾;== 2018


rx.k Ys,amsfhls‚

uyd;aufhls mshdf.a fõÈld kdgH rx.k iud.fï isg bkaÈhdfõ wk¾>;u rx.k Ys,amsfhl= o ksIamdolfhl= o ùu olajd .ufka § YYS lmQ¾‚ ish Ydia;%hg wkqj Tyqf.a ffY,sh‚ úl,am iskudj iu. w;aoelSï tl;= lr .kakg;a iqúi,a Wreuh w;ayer oud iajdëk ùug;a f;dard .;af;ah joka kkaÈkS ã' ;%Sm;s

fïf¾ mdia ud ydhs' bkaÈhdkq iskudfõ u;l ysá ck uqfjys ks;r lshejqKq jdlHdxY lsysmhls‚ tajd ksrEml n÷h‚ thska ir, jpk y;rla iskudfõ uqÿka wrd isá wñ;dí nÉpka ksy~ lrñka iskud b;sydifha ;j;a tla lE,a,la njg m;a lrk ,§‚ tajd uquqKk ,oafoa YYS lmQ¾ úisks‚ wefrk jefik weismsh .eiau‚ yoj;ska mek kef.k iskyj‚ iu. nqoaêOr rx.k Ys,amshd 1975 § §jd¾ Ñ;%máhg tla l< ;s<sKhls' lmQ¾ ifydaorhka w;r ;=kajekakd jQ‚ Tyq 2017 foieïn¾ udifha § —iaj¾.ia:˜ jQfha‚ iskud úYajfha muKla fkdj u; fNaohg ,laj we;s Tyqf.a m<uq wdorfha - fõÈld kdgH l,d wêrdcHfha § o - lS¾;su;a Wreufhka fkdjeà isákakg yelshdj m%o¾Ykh lrñks'

fõÈldj ilia lsÍu Èjx.; rx.k Ys,amshdf.a Èh‚h‚ ikaÊkd lmQ¾ woyia m< lrñka‚ —Tyq Tyqf.a mshdf.a fõÈld kdgH iud.u jQ m%S;aù ;shg¾ia ckjdß - ud¾;== 2018 | 77 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


iskudj

iu. ne£‚ fõÈld k¿fjl= f,i Tyqf.a ud¾.h ilid .kakg‚ ld¾hh .ek bf.k .ksñka jev l<d'˜ mjikakSh' Tyq ksIamdok l<ukdlrefjl=‚ wx. rplfhl=‚ wdf,dallrK Ys,amsfhl=‚ wjidkfha rx.k Ys,amsfhl= f,i ish lghq;= fm< .iajd .;af;ah' ta ksid‚ ta fõÈldj Tyqf.a Ôú;fha fldgila njg;a Tyqf.a ld¾hfha fldgila njg;a m;aúh' Ñ;%mg úpdrl iy .%ka: rpl‚ rx.k Ys,amshd iu. m%S;aúj,a,dya kï

úl,am iy iajdëk iskudjg y~la f.k tkq ms‚i” lmQ¾ *s,aïjd,d f,i ye¢ka jQ ksIamdok wdh;kh ia:dmkh lf<ah

bkaÈhd o¾Yk

| 78 | ckjdß - ud¾;== 2018

fmdf;a iu l¾;D jYfhka lghq;= l< §md .df,dÜ‚ Tyqg Wmydr jYfhka fufia ,shhs‚ —m%S;aù ;shg¾ia lKavdhu ;=kajeks mka;sfha ixpdrh l<d‚ ir, wdydr ;uhs .;af;a' m%S;aúrdÊ lmQ¾ Tyqf.a mq;=kag mjid isáfha Tjqka lïlrejka nj‚ bvï ysñhka fkdjk nj'˜ weh Tyqf.a mgka .ekafï uq,a jirj, § lmQ¾f.a fi!uH ufkdaNdjh‚ YslaIKh iy ffY,sh w.h lrkakSh' m%S;aù ;shg¾ia ys§ Tyqf.a wdOqksl wjêfha § Tyqg ;u wkd.; l,;%hd jk ì%;dkH ks<s fcks*¾ flkav,a yuqúh' wehf.a mshd‚ ðfhda*%S flkav,a‚ fYalaiamshßkd fõÈld kdgH iud.u lrf.k .sh w;r ta lmQ¾f.a ó<Õ kej;=u úh' —1960 .Kka jk úg‚ uf.a foudmshka fYalaiamshßkd iu. ráka rgg ixpdrh l<d‚ fYalaiamsh¾ lúhdf.a


Tyq Wmldr l< ck;dj" Tyq iu. jev l< Tjqkaf.a hy meje;au .ek Tyqf.a ie,ls,a, iy Wodr;ajh Tyq uyck;dj fj;ska iÕjd mj;ajdf.k wd Tyqf.a fm!reI;ajfha me;slvhs Ys,amS Indkd wiañ bkaÈhdkq rx.k

by<( rx.k Ys,amshd ;u ore ;sfokdf. ka fofofkl= iu." ikackd ^jfï& iy l=kd,a ^ol=fKa& uqyqK; msgqj( YYS lmQ¾ 2015 § m%S;aú rÕyf,a § odvd Ydla m,afla iïudkfhka msÿï ,eîha

kdgH wrka .shd‚˜ ikaÊkd ;jÿrg;a woyia m< lrhs‚ —È.=u kej;=ula .;af;a‚ uqïndhs ys m%S;aù ;shgria iu.ska” uu ys;kjd m%S;aù ;shg¾ia iu. tlaùu uf.a wïudf.a woyila lsh,d' uu tfyu ys;kakg mqreÿ fj,d ysáhd' tfyu ys;k ;j;a wh fndfyda .Kkl=;a isákjd' flfiafj;;a‚ uf.a kekaod‚ f*,sisá‚ wehg ish ifydaoßhlf. ka ,enqKq ,smshl u;lh wjÈ lrñka ,shd we;af;a‚ uf.a ;d;a;d is; fjkia lrf.k rÕy,la mgka .kakg is;=j nj tys ,shd ;snQ njhsæ uu ys;kjd uf.a ;d;a;d Ôú;fha bÈß ld,h f.jkakg rÕy,la mj;ajd f.k hdug leu;s jqKd lsh,d -- Tyq Bg iïmQ¾Kfhkau leu;s jqKd'˜

;srh miqmi

Tyq l;d lrk úg" tys oÕldr njla /£ ;snqKd" fldfy;au l;djla wefykafka keye" ñysß .dhkhla Tyqf.a y~ is;a weo .kakd myiqj i,ik fohla Ys,amS wï;dí nÉpka

yskaÈ iskudfõ m<uq mjqf,ys Wm; ,nd‚ YYS lmQ¾ <ud k¿fjl= f,i Tyqf.a ;srfha ux., rÕmEu lrk úg iy wd.a ^1948& iy wdjdrd ^1956& jeks Ñ;%mgj, fmkS isákakg ckjdß - ud¾;== 2018 | 77 |

bkaÈhdkq rx.k

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


iskudj

fuuß f,aka

o yjqiafyda,av¾ ^1963& ;reK bkaÈhdkqfjl= iy Tyqf.a Nd¾hdj .ek l;djla" fuh iudc Wmydih yd ne£ .sh ;SrKd;aul f,i kula ÈkQ lD;shla

fYalaiamsh¾ j,a,dya ^1965& fuh 50 yd 60 .Kkaj, fc*aß iy f*,sisá flkav,a,df.a Ôú;h iy ixpdr u; mokï j ;sfnkjd

my<( rx.k Ys,amshd 2011 § ^tjlg& bka§h ckdêm;s m%;sNd mdf;,a ue;s;=ud w;ska moau N+Ika iududkh ,nd .ksñk uqyqK; msgqj( YYS lmQ¾f.a wNdjfhka miqj" lmQ¾ mjq, mDÓú rÕyf,ys § hd{d fufyhlg iyNd.s fjñka

§jd¾ ^1975& YYS lmQ¾ iy wñ;dí nÉpka ifydaorhska f,i rÕmE ksrEmKd;aul fnd,sjqâ lD;shla

cQkQka ^1978& rialska fndkaâ f,i kï flreKq flá l;djla u; mokï jQ fuu lD;sh fyd|u úfYaIdx.sl Ñ;%máhg ysñjk cd;sl iïudkh Èkd .;a lD;sh

bkaÈhd o¾Yk

| 80 | ckjdß - ud¾;== 2018

hk w;r jhi wjqreÿ yhla úh' jeäysáfhl= jYfhka‚ iskud b;sydifha ;j;a m%;sNdjl úiska -- hdIa fpdmard úiska‚ fnÿïjdoh wduka;%Kh l< m<uq bkaÈhdkq Ñ;%máhla jQ O¾umq;% ^1961& u.ska Tyqj f,dalhg y÷kajdfok ,§' wjqreÿ y;rlg miqj‚ fnd,sjqâys m<uq ;re /ila rÕmE Ñ;%máhla jQ jdlaÜ ^1965& ys Tyq kej;;a fpdmard fjkqfjka rÕmEfõh' rx.k Ys,amsfhl= jYfhka lmQ¾‚ §jd¾ ^1975&‚ lî lî ^1976&‚ cdí cdí mQ,a lsf,a ^1965&‚ yiSkd udka cfha.S ^1969&‚ ;%sY+,a ^1978&‚ iy foda wjq¾ mdkaÉ ^1980& jeks kso¾Yk Ñ;%mg i|yd Tyqf.a odhl;ajh .ek f<ka.;=lñka isys lf<ah' lmQ¾ *s,aïjd,d f,i ye¢kafjk ksIamdok wdh;kh ia:dmkh lrkakg .sh w;r‚ Tyqf.a ifydaorhdf.a‚ rdÊ lmQ¾f.a wd¾ fla *s,aïia fuka fkdj‚ úl,am iy iajdëk iskudlrKh lrd y~la fokakg ne,Sug fhduq flß‚‘ Tyqf.a ld,hg fndfyda fmr isg‚ lmQ¾‚ YHdï fnfka.,a úiska wOHlaIKh


ì%;dkH fukau weußldkq iskudj Wäka m,af,ka w;m;.dñka‚ Tyq rx.k Ys,amsfhl= f,i ;uka okakd m%udKh úúO;ajhlska hqla;j ;ud fjkqfjka f.dvk.kq ,eîh l< cqkQka ^1979& iy l,ahq.a ^1981&‚ Tyq ish ìß| iu. rÕmE wm¾Kd fikaf.a 36 fpdaõßka.S f,aka ^1981&‚ f.daúkaoa ksy,dks f.a úfcgd ^1982& iy .sßYa ld¾kdoaf.a Wiagdõ ^1984& we;=¿ w;s W;alDIag Ñ;%má lsysmhlu msgqmiska isg odhl;ajh ,nd ÿ‚‘

fjrf<ka tf;r ´ï mQß‚ wkQmï fla¾‚ iy m%shxld fpdmard id¾:l wka;¾cd;sl iskudfõ -úfoaYd.

ukh- lrkakg fndfyda ld,hlg fmr‚ YYS lmQ¾‚ iaudhs,a u¾pkaÜ iy fÊïia whsjß hk Ñ;%mg ksIamdolhka iu.‚ o yjqiafyda,av¾ ^1963&‚ fYalaiamsh¾ jd,dya ^1965&‚ ySÜ wekaâ viaÜ ^1983& iy bka liagä ^1994& jeks Ñ;%mg iy weußldkq Ñ;%mg wOHlaI fldkarâ rElaia iu. isoaOd¾: ^1972& jeks ;SrKd;aulj m%S;sodhl bx.%Sis Ñ;%mgj, jev lf<ah' wo ojfia‚ m%S;aù ;shg¾ia m%S;aúrdÊ lmQ¾f.a isyskfha ixfla;hla f,i;a bkaÈhdfõ fõÈld kdgH l,dj flfrys lmQ¾ mjqf,a wñ, odhl;ajfha ixfla;hla f,i;a ke.S isà' YYS lmQ¾f.a orejka jk‚ ikaÊkd yd l=k,a‚ miq.sh oYl ;=k mqrd m%S;aù ys wd;aóh .=Kh wdrlaId lrñka jev l< w;r‚ fõÈld kdgHh i|yd mjqf,a Wreuh iy ffY,shla YYS fj;ska ,;a fohla f,i iy Tjqkaf.a uj fj;ska ,;a fohla f,i i,ld iÔùj bÈßhg f.k h;s'

ckjdß - ud¾;== 2018 | 77 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


bjqï msyqï

bkaÈhd o¾Yk

| 82 | ckjdß - ud¾;== 2018


f.or yefok

ri-.=K ishjia .Kklg fmrd;=j tajd f.orfodr ;snqK fihskau wo mjd mj;sk w;r fndfyda l,lg fmr ;snqKq jeo.;a lñkau hqla;j fyd| fi!LHhlg mdr lshhs' fï jdrfha Tfí uq¿;ekaf.g tl;=jk w;sf¾l wdydr w;r w;HjYH jk iqmsß bkaÈhdkq lEu jÜfgdare y;rla .ek wms fjfyi uykais ù fidhd ne¨‍fjuq joka uOq,sld vEIa

fmdß iu. tlg .;aúg r;= ;ïm,d Tnf.a WoEik wdydrhg úYsIag tla lsÍula jk w;r w;a;slald iy wdukaâ iu. fyd| ixfhda. hla idohs

fk¿ï weg‚ ldurx.d‚ Èjq,a iy r;= ;ïm,d j,g fmdÿ ,laIKhla ;sfío@ tajdg fmdÿ fm!rd‚l Wreuh yer‚ tajdfha ckm%sh;dj‚ úfYaIfhka bkaÈhdkq ixo¾Nh ;=<‚ folska tlla fï ud¾;= iufha ieufrk kõrd;%d fol w;ßka tlla jeks W;aij ld,j, §‚ Wmjdilrejka i|yd ms<sfh, flfrk wdydr hk idOlh j<lajd‚ ta y;ßka tl tllau fm!rd‚l w;S;hlg ysñlï lshhs' jdrh f.ù h;au‚ ld,.=Kh mßj¾;kh fjñka mj;sk ldrKh muKla fkdj‚ udkj YÍrh frda.j,g myiqfjka n÷ka úh yels o fõ' prl ixys;dj‚ idïm%odhsl wdhQ¾fõo ffjoH l%uh .ek l;d lrk fm!rd‚l ixialD; ffjoH .%ka:h‚ YÍrhg wjYH fmdaIKh imhk m%Njhla f,i muKla fkdj‚ ydkslr jHdê ;;a;aj lsisjlg tfrysj‚ fï ldrKfha § frda. ;;a;ajj,g tfrys wdrlaIdj imhk‚ m%Njhla f,i fï wdydrj,ska tl tlla .ek i|yka lrhs' ckjdß - ud¾;== 2018 | 83 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


bjqï msyqï

w;=remij, rildrlhla‚ me‚ri f.fkk‚ iy w;Sidrh‚ mdpkh iy Ô¾K ldrlhla f,i‚ iy fi!uH úf¾pkldrl m%;sl¾uhla f,i .Dyia:j fhdod .efkkakla f,i fyd¢ka m%p,s;hs

Èjq,a ffO¾hh f.fkk wdydr .ek i,loa§‚ Èjq,a mrojkq yels wka hula ke;' fu!¾h wêrdc wfYdal‚ ;j;a tla hg;a lr,Sula w;r;=r f.dúfhl= j;=r fjkqjg Èjq,a hqI ms<s. ekajQ wjia:dfõ §‚ fï m,;=f¾ úiaul=re .=Kh wkdjrKh lr .;a nj lshefõ' m,;=f¾ m%;s,dN WKqiqï ld,j,g fyd¢kau .e<fmk kuq;a‚ tys we;s úgñka‚ L‚c ,jK iy m%;sTlaisldrl imsß wka;¾.;h iEu ld,hlgu iqÿiq wdydr whs;uhla f,i .;

ol=fKa( Èjq,a f;a by<( fm;s lemQ iy iSks wÉpdre oeuQ Èjq,a laI‚l wdydrhla f,i .; yelsh uqyqK; msgqj( r;= ;ïm,d fmdß” íÆfnß iy fjda,akÜ iu.

bkaÈhd o¾Yk

| 84 | ckjdß - ud¾;== 2018

hq;= nj fmkajhs' ta .ek - tald.%;dj we;s lrk .=Kh .ek i,ld n,oa§‚ w;=remij, rildrlhla f,i‚ me‚ri f.fkk wuqøjHhla f,i‚ iy w;Sidrh‚ mdpkh i|yd .; yels T!IOhla f,i iy Ô¾K ldrlhla f,i‚ iy fi!uH úf¾pkldrl m%;sl¾uhla f,i .Dyia:j fhdod .efkkakla mßÈ fyd¢ka m%p,s;hs' m%;s,dN( wjqreÿ oyia .Kkla mqrdjg bkaÈhdkq foaYSh bjqï msyqï l,dfjys § tys we;s T!Iëh .=Kh ksid muKla fkdj iajNdúl isis,kldrlhla ksid o m%p,s; ù we;'

r;= ;ïm,d kùk f,dalfha iqmsß wdydrhla f,i ch.%yKh


,nkakg fmr r;=;ïm,d - úúO úfYaI 60 .Kkla‚ wdudYfhys fndfyda fõ,d /£ ;sîu j<lajk ueðla Èhrhlg kElï lshhs' rÊ.srd fyda rdï odkd f,i o y÷kajk‚ th wdhQ¾fõofhys‚ wdydrhg tla lr .; yels w;sf¾lhla f,i ie,flk w;r rla;ySk;dfjka fmf<k whg jeo.;a w;sf¾l wdydrhla f,i ks¾foaY flfrhs' bjqï msyqï l,dfõ Ndú;hla f,i‚ kejqï ksIamdokhla muKla f,i fkdj‚ laI‚l WoEik OdkH msá wdydrhla f,i .=Kh .ek

hlv‚ ;=;a;kd.ï‚ le,aishï‚ fmdiamria‚ iy ;ka;= we;s wdydrhla f,i‚ r;= ;ïm,d fmdaIŒh .=Kh w;ska l=hsfkdajdj,g jvd fnfyúka by<ska ,l=Kq .kshs

ie,lSfï §‚ idod .; yels udyeÕs fnda.hla f,i o ie,l=ï ,nhs' m%;s,dN( hlv‚ ;=;a;kd.ï‚ le,aishï‚ fmdiamria iy ;ka;=‚ j,ska fmdfydi;a‚ r;=;ïm,d‚ fmdaIŒh w.fhka lHqfkdajd j,g jvd Wiia f,i i,lkq ,nhs'

fk¿ï weg fk¿ï weg fm%daàka m%Njhla f,i fyd|u Ydluh wdydrh úh yelshdj .ek wkdjrKh ljod fld;ek isÿùoehs i|yka lsÍu wiSre úh yels kuq;a‚ fm!rd‚l bka§h fmd;aj, Bg mlaIj i|yka jk lreKq w;r fk¿ï weg - isÕd, weg f,i o ye¢kafjk - w;r ishjia .Kkdjl ld,hl mgka fk,k ld,fha§‚ wiajkq fk,d .ekSu isÿ flfrhs' isisrfha mgka úúO ld,j, u,a msmSfuka‚ fï mqxÑ iqÿ f.da,dldr weg‚ uq,skau y÷kd .;a w;sf¾l lEu f,i .kakd w;r wo tajd Ndú; flfrk( ix;Dma;sh iy fmdaIKh‚ i|yd w;S;fha isg mßfNdackh

ckjdß - ud¾;== 2018 | 85 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


bjqï msyqï

jfï( neo.;a fk¿ï weg m<Õdkla my<( fk¿ï fmdfydÜgq iy u,a l<Ula uqyqK; msgqj( ms<s. ekaùug fhda.H ldurx.d árdñiqjla

i|yd wms tla/ia lr we;af;uq' tajd fidaähï yd fïofhka wvqh hk idOlh‚ fodia rys; iakela wdydrhla njg m;a lrk w;r w¾;dm,a iy jHxck iu. fyd¢ka uqiq fjñka‚ bkaÈhdkq bjqï msyqï l,dfõ m%Œ; wuqøjHhla f,ig o m;a ù we;' m%;s,dN( iSks‚ fm%daàka‚ úgñka iS iy mSfkda,a wka;¾.;h wkqj tajd wdukaâ‚ fjda,akÜ iy lcq j,g jvd iajNdúlju iqmsßh'

ldurx.d tys ;drld yeve;s fmkqu yereKq úg‚ rkajka lymdgla we;s ldurx.d .sïydkh lrd ixl%dka;sh ,nk úg ix.%y lsÍu

ldurx.d iSks iy wï, w;ska wvq njla fmkajk w;r m%;sTlaisldrl‚ úgñka iS‚ úgñka î‚ fmdgEishï‚ ;U iy ;ka;= w;ska wêl rij;a wdydrhls bkaÈhd o¾Yk

| 86 | ckjdß - ud¾;== 2018


uqidïì‚ wdï wjq¾ ldurdla ld mkakd wjYH øjH( ldurx.d f.ä 1 la¦ wuq wU f.ä 2la¦ uqidïì 1$2 la¦ iSks fïi ye¢ 3la¦ neo msá l< iQÿre weg fïi ye¢ 1$4 la¦ l¿ ¨‍Kq fïi ye¢ 1$2 la¦ w¿;a ñkaÜ fld< 3la¦ ieriSu i|yd w;sf¾l fld< 1la¦ we;s ;rï ¨‍Kq

i|yd fhdod.; yels ;j;a tla fhda.H;djls ldurx.d‚ th úiauh ckl m%;sM, ,nd fohs' tajd wuqfjka fyda bÿKq úg ri ne,sh yelsh‚ pÜksj,g b;du;a lÈuhs‚ wk.s mdkhla bka ilid .; yelsh‚ mqxÑ iQlsß leg f,ig ilid .; yelsh‚ ;jo‚ ¨‍Kq l=vq iu. ms<s. ekaúh yelsh‚ ;j;a fndfyda oE o l< yelsh' iuld,Sk uq¿;ekaf.hs‚ th w;=remi irik øjHhla f,i fhdod .efkhs' idïm%odhsl bkaÈhdkq bjqï msyqï l,dj .ek i,loa§‚ ol=Kq bkaÈhdfõ riï j¾. lsysmhla tajdfha rildrl .=Kh mokï lrf.k idokq ,nhs' m%;s,dN( th m%;sTlaisldrl‚ úgñka iS‚ úgñka î‚ fmdgEishï‚ ;U iy ;ka;= j, úYsIag m%Njhls” iSks iy wï, j,ska wvqh' th frda. lsysmhla i|yd w;a fnfy;la f,i ;ju;a fhdod .efka' ckjdß - ud¾;== 2018 | 87 |

idok l%uh( wuq wU f.ä fol fmd;= yer ;ïnd ;,mhla idod f.k mfil ;nkak' ldurx.d ;=kShg fm;s lmd ieris,s i|yd y;frka tlla muK me;a;l ;nd .kak' uqidïìh weg yer hqI idod .kak' ;,mhla f,i idod .;a wU íf,ksvrh oud l,jï lr .kak‚ ldurx.d fm;s iy uqidïì hqI tlafldg iSks tla lrñka neo msá lr.;a ÿre l¿¨Kq ñkaÜ fld<‚ idudkH ¨Kq‚ iy we;s ;rï j;=r uqiq fldg l,jï lr .kak' ñkaÜ fld< iy fm;s lemQ ldurx.d iu.ska irid .kak‚ iS;h we;sj ms<s.kajkak'

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


m%.;sh

wkd.;hg

hk mS,a, uqïndhs isg wyuodndoa hd lrk‚ bkaÈhdfõ m<uq wêfõ.S nq,Ü ÿïßh‚ m%;s,dN iy wjia:d rdYshl tl;=jla fmkajd isà joka wp,a Ldf¾

bkaÈhd o¾Yk

| 88 | ckjdß - ud¾;== 2018


tÉtiawd¾ yryd iïnkaO flfrk ia:dk jeäjk m%fõYH;dj ksid fndfyda mqoa.,hska" jHdmdr iy l¾udka; wdl¾IKh lrkq we;

m%jdykh rgl m%.;sh ;SrKh lrk jvd;au jeo.;a idOl w;r tlla fõ' th cd;shl — iÔù nkaOkh˜ f,i ie,flkakg we;af;a fya;=jla we;sj h' bkaÈhdj‚ f,dalfha y;ajk úYd,;u wd¾Ólh‚ f,dalfha fï l,dmfha fõ.fhkau j¾Okh jkak njg oeka fyd¢ka ia:dmkh fjñka ;sfí' fï j¾Ok wkqmd;h w;alr .ekSu ms‚i‚ wdKavqj tys há;, myiqlï iy m%jdykh f.dv ke.Su flfrys ;Èkau wdfhdackh lrñka isáhs' miq.sh oYl fol mqrdjg - iaj¾Kuh isõmd¾Yaúl cd;sl wêfõ.S ud¾. moaO;sh‚ lem l< ÿïßh nvq m%jdyk mS,a,‚ iy .Kkla lSu ÿIalr kd.ßl ÿïßh jHdmD;s - úfYaIfhka m%jdyk wxYh ;=< rch úiska bgq lrk ,o wfmalaIdjka fõ' fï wLKav l%shdj,sfhys fldgila f,i" rch miq. sh j¾Ifha kj jHdmD;shlg fhduq úh - ta

uqïndhs iy wyuodndoa kqjrj,a hd lrk m<uq wêfõ.S nq,Ü ÿïßh mS,s ia:dmkh lsÍuhs' fï wdl¾IŒh jHdmD;sh i|yd uq,a., bka§h w.%dud;H kf¾kaø fudaä iy cmdk w.%dud;H Iskafida wfí ue;s;=uka,d úiska 2017 iem;eïn¾ 14 jk od in¾ud;s ys§ msysgqùh' fndfyda le<öï we;s l< fuu jHdmD;sh ;ju;a tys jdisodhl wjdisodhl m%;sM, .ek újdo lrñka mj;S' m<uq iy jeählau bÈßhg .sh‚ fuu jHdmD;sh by< .dia;= f.jk mka;sfha ck;djg muKlahehs hk úfrdaë ixl,amh meyeÈ,s lsÍug jeo.;a hhs uu is;kafkñ' oekgu;a .=jka úl,amh f;dard f.k isák wh yg ñka ld¾hlaIu úl,am ud¾.hla ìysjk njg lsis ielhla ke;;a‚ th úYd, jYfhka‚ ùrd¾‚ fndhsid¾‚ jdmS‚ j,aidoa‚ ì,sfudard‚ wdkkaoa‚ Ndrela jeks l=vd k.rj, ck;dj flfrys o b;d uy;aj m%fhdackj;a jkq we;' cmdk wêfõ.S ÿïßh ^tÉtiawd¾& ms<sn| wOHhkj,ska tÉtiawd¾ kej;=ï we;s l,dmj, wd¾Ól M,odhl;ajh flfrys wêfõ.S ÿïßh úi,a n,mEula lr we;s nj fmkajd fok w;r úfYaIfhka uy k.rj,ska wE;aj msysá l=vd k.rj, whg bka m%fhdackh ie,fia' tjeks ia:dkj, isg ixpdrh lrk u.Ska‚ .uka ld,h ie,lsh hq;= f,i wvqùfï m%;s,dN w;a ú¢kq we;sjd muKla fkdj‚ kuq;a fuu l=vd k.rj, fj<|m, w.hg wdOdr jk kj l%shdldrlï wdl¾IKh lr .kq o oelsh yels jkq we;' tÉtiawd¾ yryd hd flfrk ia:dk jeä ck;djla‚ jeäjk m%fõYH;dj ksid jeä jHdmdßlhka .Kkla iy l¾udka; jeä .Kkla wdl¾IKh lrkq we;s w;r‚ m%;sM,hla f,i‚ bvï iy foam, ñ, by< hkq we;' jHdmD;sh fufyhqï wÈhrg meñ‚ úg tÉtiawd¾ ys Okd;aul n,mEï ieneúkau w.h lsÍug Ndckh jkq we;ehs fmkS hk w;r‚ cmdkfha tÉtiawd¾ ys iuia; ixj¾Okh m%;slafIam l<

ckjdß - ud¾;== 2018 | 89 |

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


m%.;sh

bka§h w.%dud;H kf¾kaø fudaä iy cmdk w.%dud;H Iskafida wfí ue;s;=uka,d miq.sh j¾Ifha wyuodndoa ys nq,Ü ÿïßh i|yd fmd<j leŒfï W;aijhg iyNd.s fjñka

laIqø uÜgfï §‚ nq,Ü ÿïßh bvï iy foam, fj<|m, lrd ie,lsh hq;= n,mEula we;s lrkq we; fkdyels jkq we;' wms bkaÈhdj ;=<;a thu wfmalaId lrkafkuq' úYd, m%udKhl mÍlaId lsÍï oekgu;a lr we;s w;r fiñka wefok fï jHdmD;sfha msßjeh úYaf,aIKh cmdkh fj;ska ishhg oiu tll fmd<sh u; remsh,a fl%daf¾ 88000l Khla ,nd .ekSu mq¿,a f,i m%Yxidjg Ndckh ù we;' m%dfoaYSh wd¾Ólh flfrys tÉtiawd¾ ys n,mEu msgdr .,k uÜgulg meñK we;‚ th w;s úYd, n,mEuls' jHdmD;sh i|yd l=i,;d iïmkak iy w¾O l=i,;d we;s fiajlhkaf.a úYd, ixÑ;hla wjYH flfrhs‚ bÈlsÍï wÈhf¾ § o fiajdkshqla;s wjia:d ckkh lrkq we;' fufyhqu wdrïN lrk wjia:dfõ §‚ .uka ld,h wvq ùfï Rcq m%;s,dNh” jeäjk ksIamdokh iy id¾j uÜgfï

bkaÈhd o¾Yk

| 90 | ckjdß - ud¾;== 2018

M,odhl;ajh f,iska m%;sM, fmkajkq we;' id¾j uÜgfï §‚ nq,Ü ÿïßh bvï iy foam,j, wf,úh flfrys ie,lsh hq;= n,mEula lrkq we;‚ tfukau‚ ixpdrl jHdmdrh u;o n,mEula lr ;sfí' fiñka isÿjk ;j;a jeo.;a m%;súmdlhla jkafka bvï w;alr .ekSu jeäùuhs' cd;sl wêfõ. ÿïßh ixia:dj ^tkatÉtiawd¾iSt,a& jvd;au jeo.;a iajNdúl iïm; bvï njg ms<s.kakd w;r .Kkla lSu ÿIalr iudc‚ wd¾Ól iy bkaÈhdfõ ixfla;uh wod<;ajh lrd o fï b,a¨‍u we§ hhs' jHdmD;sfha uq,au wÈhrj, §‚ bvï wjYH;dj ÿïßh mS,s lemSfmfkk f,i Wia lsÍfuka wvq lr .kakd ,§' mS,s iïnkaOfhka lsó 508lska - uqïndhs isg wyuodndoa olajd ÿr - 96]la ÿrl ^lsó 487& mS,s Tijk ,§' b;sß lsó 21l uqïndhs iy wdikak k.r wdjrKh lrhs‚ ìï.;j we§ hk f,i ie,iqï lr we;' bvï wjYH;dj‚ tuksid‚ m%;sM, fok whqßka wvq flß‚‘ wm mq¿,a lsÍfï wjYH;dj óg¾ 17'5lg my<g f.k ;sfí' idïm%odhsl ÿïßh mS,sj, Wmfhdackh óg¾ 35 - 40 muK fjhs'



Consular Grievances Monitoring System

02 Step

Click on “Activation” link sent in email (or OTP sent in SMS to Indian Mobile Holders) to activate the account.

03 Step

Log in to the Consular Grievances Monitoring System (MADAD).

Click on “Register Grievances” link to fill details of your grievances.

01 Step

05 Step

Click on “Register (New User)” and fill required details

Click on “Track Grievances Status” link to View latest status and processing done on your grievance.

MADAD Because You Are Us

mymea.in/madad Sinhala

04 Step


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.