India perspectives Sinhalese July-September 2017

Page 1

bkaÈhd o¾Yk

31 jk fj¿u n ksl=;=j 4 n cQ,s - iema;eïn¾ 2017

bkaÈhdj-tlai;a ckmoh( kj Wml%uhka lrd

fudaiï mshu. bkaÈhdfõ j¾Id iaf;da;%h

ksoyia Èkh ksoyfia fl!;=ld.dr

ixjdohl wdlafIa l=ud¾ iu.


fmdÜmqß bka È hdfõ meje;a ù ug ks h ñ; W;a i j

bâ-W,a-iqyd nl% s â f,io y÷k a jk fuh f,dj m qr d ieufrk a kl 's úÑ;% we÷ñk a ieri . S ; a uqi a , sï m%cdj kudi a ^hd{d& l sÍfuk a yd i qn me; ï = yqjudre l sÍfuk a fuh iurh' ’

ljodo( 2017 iema;eïn¾ 2 fld;eko( bkaÈhdj yd f,dj mqrd

ckauYagñs

,vla W;aijh

l% sI a K foú÷k a f . a Wm; iurñk a flfrk ck a uY a gñ" t; u = k a Wmk a i a :dkh f,i ie,flk õßk a ojk a y s § úfY a I f,i ieuf¾ ’ th" y sk a ÿ Èk o¾Ykhg wkQj" l% sI a K ml a Ifh a wgfjk s ojfi a § lr.k s ; 's

m%dk a ; rdcHh yd fo a Y Sh m%cdj úi sk a iEu jirlu mj; a jk fuu W; a i jh ,vl a y s fmdfydi; a ixi a lD; sh' iïm%odhk a yd ck Wreuh fmk a jh ’ W; a i j we÷ñk a ieri qK q ñk s i qk a fmryer ie§ .uk a lrk q oel sh h q; = oi qkl' ’

ljodo( 2017 wf.daia;= 15 fld;eko( bkaÈhdj mqrd" tfy;a

ljodo( 2017 iema;eïn¾ 20-23 fld;eko( f,ya” cïuq yd ldYaórh

W;a;¾ m%foaYa ys õßkaojka ;=< úfYaIfhka ieuf¾

;srefjdakï ´kï W; a i jfh a i qnu Èkh f,i ie,flk ; s¾fjd a k ï" wju jYfhk a wdydr 11 l sk a iuk a ú; ´kidoh kñk a ye¢k a fjk idïm%odh s l idohl sk a h q; h = '’

ljodo( 2017 iema;eïn¾ 4 fld;eko( flar<h

.fkaIa p;=¾;s

kjrd;%S

úkdhl p;=¾;s f,io ye¢kafjk fuh rg mqrd ieufrk w;r uydrdIag%h ;=< iqúfYaIS f,i meje;afõ’ fuu ieureï .fkaI foú÷g flfrk hd{djka yd fudavla mQcd lsÍïj,ska iukaú;h’’'

Èk kjhl a m qr d meje; a fjk kjrd;% S Wmjdih yd úfkd a oh hk folu f.k th ’ rg m qr d ckhd ÿ¾.d fo a úhg hd{d lrk w;r ;Hd. yqjudre lr.k s ;' s

ljodo( 2017 wf.daia;= 25 isg iema;eïn¾ 5 olajd fld;eko( bkaÈhdj mqrd” úfYaIfhka uydrdIag%fha

ljodo( 2017 iema;eïn¾ 21-29 fld;eko( bkaÈhdj mqrd


fmrjok uE; udi lSmh bkaÈhdfõ rdcH;dka;%sl lghq;= iïnkaO Èk oiqk msÍ mej;s w;r thg by< uÜgfï yd jeo.;a oaúmd¾Yaúl yd nyqmd¾Yaúl iïnkaO;d lsysmhlau wh;a úh' oaúmd¾Yaúl iïnkaO;d iïnkaOj .;a l, bka§h o¾Yk fuu l,dmh ;=< wms” cQks udifha§ w.ue;s kf¾kaø fudaÈ isÿl< w;sid¾:l tlai;a ckmo ixpdrh yd bka miq BY%dh,hg isÿ l< ft;sydisl ixpdrh f.k tkafkuq' uE;l§" bkaÈhdfõ welaÜ BiaÜ m%;sm;a;sfha tla mshjrla f,i bka§h w.ue;sjrhd ñhekaudrh f,i ish m<uq oaúmd¾Yaúl ixpdrh isÿ lf<ah' tfukau fuu l,dmh ;=<ska wm"s bka§h cmdk jd¾Isl iuq¿j i|yd cmdk w.ue;s Yskafid wfí uy;df.a bka§h ixpdrho wdjrKh lrkafkuq' nyqmd¾Yaùh iïnkaO;d ms<sn|j idlÉPd lrk úg G20 yd BRICS jeo.;a fõ' tfukau" ksoyi ,enQ od isg cd;Hka;r c, iSudjka fkdìhj wdrlaId l< bka§h kdúl yuqodfõ iíueÍk wxYfha rka ixj;airho iurkafkuq' fuu jir kdúl yuqodfõ —iíueÍk jir˜ f,i m%ldYhg m;a lr we;s w;r iíueÍklrefjl=f.a Èúh fln÷o hkak wms Tng f.k yer olajkafkuq' jeis foú÷ka ms<s.ekSu i|yd ;u ixialD;sh yd iïm%odhka m%o¾Ykh lrñka úúO m%dka;hka fudaiï jeis W;aij mj;ajk wdldrh Tiafiao wms Tnj f.k hkafkuq' ysudpd,a m%foaYfha ñkacd¾ fmdf<a isg páia.d¾ya ys yfr<s olajdo" rdcia:dkfha àÊ olajdo flar<fha ´kï olajdo Tn f.k hñka tla tla m%foaY W;al¾Ifha yd kejqï nfõ R;=j je<|.kakd whqre Tn fj; fmkajkq we;' ksoyia wr.,h yd ksoyia igkaldóka ms<sn|j u;lh kej; wjÈ lrk fl!;=ld.drhka iu.u bka§h ksoyia Èkh ieuÍuo isÿ flfrkq we;' iema;eïn¾ udifha§ ika;=Iaáfhka msÍ hñka ÿ¾.d foaúhf.a ms<su iu.;a bkaÈhdfõ kef.kysr m%foaYh ;=< iqkaor f;drK yd w,xlD; ksjdi iu.;a ÿ¾.d mQcdj ieuÍu foio fk;a fhduuq' l,algdfõ Ys,amSka úiska m%;sud ksujk whqre ne,Sugo wms Tn le|jdf.k hkafkuq' uE;l§ mej;s ICC ldka;d f,dal l=i,dk ;r.fha§ bka§h ldka;d l%slÜ lKavdhu b;d w.kd ;r.hla ,ndfokq ,eîh' f,dj mqrd krUkakka oeka ks,a meyefhka ieriqKq ldka;djka l%slÜ l%Svd lsÍu foi fk;a fhduk whqre wms mÍlaId lr n,kafkuq' wjika jYfhka" wms fma%laIlhka yg úfkdaoh f.fkk w;ru Tjqka oekqj;a l< yels nj;a t;=<ska iudc fjkila l< yels njo úYajdi lrk iskud k¿ wdlafIa l=ud¾ iu. o¾yk ms<si|rl fhfouq'

bkaÈh

31 jk

fj¿u

d

n ksl

=;=j 4

n cQ ,-s ie ma;eï n¾s 20 17

rùIa l=ud¾

bkaÈ kj Whdj-tlai; ml%uhk a ckm a lrd oh(

fudai ï ms bkaÈhd hu. fõ j¾ Id ia f;d

a;%h

ksoyi ksoyf a Èkh ia fl !;=ld.

dr

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

3

n

ixjdo wdlaf hla Ia l=u d¾ iu .

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bkaÈhd o¾Yk

31 jk fj¿u n ksl; = j = 4 n cQ,s - iema;eïn¾ 2017

ixialdrl( rùIa l=ud¾ iydh ixialdrl( tï’t,a’fla rdcd úfoaY lghq;= wud;HdxYh ldur wxl 152, ta - wka;h, Ydia;%S Njka kj È,a,sh, 110001 bkaÈhdj ÿrl:k( 91'11'23388949, 23381719 *elaia( 91'11'23384663 fjí wvúh( http://www.indiandiplomacy.in Tnf.a m%;spdr( osdpd2@mea.gov.in uelaiafmdaIqj¾ óähd .DDma bkaähd mqoa.,sl iud.u m%’ú’ks’ yd l<ukdldr wOHlaI( m%ldIa fcdydß wOHlaI( úldiaa fcdydß ixialdrl wOHlaI( chSgd nkaèfhdamdOHdh m%Odk ld¾hd,h uelaiafmdaIqj¾ óähd .DDma bkaähd mqoa.,sl iud.u #TheAddress, 62, jkf.dvke.s,a,, ´la,d - 3 wÈhr, kjÈ,a,sh110020" bkaÈhdj ÿrl:k( +91.11.43011111, Fax: +91.11.43011199 CIN No: U22229DL2006PTC152087 úuiSï i|yd( indiaperspectives@maxposure.in

úuiSï | MMGIPL i`oyd ÿrl:k( +91.11.43011111 *elaia( +91.11.43011199 www.maxposure.in

bkaÈhd o¾Yk wrdì" nydid bkaÿkSishd" bx.%Sis" m%xY" c¾uka" yskaÈ" b;d,shdkq" meIafgda" m¾ishka" mD;=.Sis" reishdkq" isxy," iamd[a[" fou< iy Ök NdIdj,ska m%ldYkh flf¾' bka§h o¾Yk m%ldYhg m;a lsÍu rùIa l=ud¾” iu f,alï ^XP& yd ks, udOH m%ldYl, úfoaY lghq;= wud;HdxYh ^MEA&, ldur wxl 152 'ta˜ fldgi, Ydia;S% Njka, kj È,a,h s -110001 f.a m%ldYkhla jk w;r úfoaY lghq;= wud;HdxYh fjkqfjka m%ldYkh lrkq ,nkafka uelaif a mdaIj q ¾ óähd .Dma bkaähd m%hf s jÜ ,sñgâ, (MMGIPL) #TheAddress, 62, jkf. dvke.s,, a , ´la,d - 3 wÈhr, kjÈ,a,h s 110020, bkaÈhdj - úisk¡s bkaÈhd o¾Yk jirlg 6 jrla m%ldYhg m;a fõ¡ ish¿u ysñlï weúßKs¡ fuys m<jk ,sm”s ie,iqï yd $ fyda PdhdrEm bkaÈhd o¾Yk ys wkque;sh we;sj Ndú;d l< fyda kej; ks¾udKh l< yelsh¡ MEA yd MMGIPL, úfYaI b,a,u S la fkdue;sj imhk ,o ksIm a dok, w;a msgm;a, PdhdrEm, ie,iqï úksúoNdjh yd fjk;a oE j,g isÿjk ydks fyda mdvq ms<n s |j j.lshkq fkd,efí¡ iÕrdj ;=, we;s woyia w;HjYHfhkau MEA fyda MMGIPL ys woyia fkdjk nj i,lkak¡

tkak wm yd( http://www.facebook.com/MEA http://www.twitter.com/MEA http://www.youtube.com/MEA —bkaÈhd o¾Yk˜ msgm;a i|yd wdikak;u bka§h ;dkdm;s ld¾hd,h wu;kak¡

54


we;=<;

06

58 36

ch.%yKh ks,a meye iqmsß ;re.......................................06 yjq,aldÍ;ajh kj Wml%uhka fj;....................................... 11 m%.;sh lrd ......................................................16 ñhekaudrfha Wreuhg wdpdr lsÍu............20 kj uxi,l=Kla iksgqyka lrñka............. 22 m%.;sh fj; .ukla...................................... 26 jvd §ma;su;a wkd.;hla i|yd BRICS.... 30 id¾:l;ajh bka§h kdúl yuqodfõ Yla;su;au ndyqj............................................ 32 Wreuh jir ie;a;E tlla ;reKj......................... 36 ksoyfia ksjyka ............................................40 kjfHda;amdok iQ¾h m:hla u;............................................. 44

ixpdrh n,j;a bka§h fudaiï ld,h.......................46 k¾;kh ÈjHuh Ndjh fj; .efhk iaf;da;%h...... 54 iskudj iskudj n,j;a udOHhls.............................. 58 Pdhd rE Nla;sfha Ys,amh..............................................64 l,dj wuq¾; l,dj yuqùula ...................................74 ú,dis;d ld,fha úhuk............................................... 78 bjqï msyqï w;HjYH jQ riï............................................ 84

m%.;sh hym; i|yd nÿ.............................................90

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

5

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ch.%yKh

ks,a meye

iqmsß ;re ICC ldka;d f,dal l=i,dk 2017 ;=< ldka;djkaf.a n,fhka msß l%Svd oialï ;=<ska wm fj; wdo¾Yu;a kj l%slÜ l%Svl lKavdhula ,eì‚ joka Ysndð frdahs fp!øs

bkaÈhd o¾Yk

n

6

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


bkaÈhdj ;=< ldka;d l%Svdj fln÷o hkak fmkaùug yels ùu ms<sn|j ud i;=gg m;a fjkjd" ta jf.au ldka;d l%Svd lKavdhï ;j;a fndfyda .Kkla l, t<s niskq we;ehs uu wfmalaId lrkjd ñ;s,dhs rdÊ kdhsld" bka§h ldka;d l%slÜ lKavdhu

bka§h ldka;d l%slÜ lKavdhug ICC ldka;d f,dal l=i,dkh wysñ jQjd úh yelsh" tfy;a Tjqyq Bg jvd jk ch.%yKhla w;am;a lr .;ay' f,dal l=i,dk wjidk ;r.h ;=< mrdch ùu" úfYaIfhka ,l=Kq kjhla jeks iq¿ .Kklska mrdch ùu ÿlaLodhl w;aoelSula nj i;Hhls' tfy;a fï l%Säldjka lsisfjl=f.a rEm /.;a mUhka ms<siaiSula isÿjQfhaj;a Tjqkaf.a ksjdij,g .,a .eiSulaj;a isÿ jQfha ke;' fuh fndfyda úg fufia jQfha" wmf.a wm%udKj;a Wmldr uOHfha;a by<u ia:dkhlg meñ‚ fuu úúO j¾.fha ldka;d msßi fj; cd;shla f,i wmf.a wêl m%Yxidj yd f.!rjh ysñ úh hq;= nj ieu fokd ms<s.kakd ksidfjka úh hq;=h' ks,a meyefhka ieÈ fuu wfmalaId Nß; ldka;djka wjika ;r.hg meñ‚fha ih jrla f,dal Y+rhka jQ TiafÜ%,shdj" mlsia:dkh" Y%S ,xldj" kjiS,ka;h" tx.,ka;h yd ngysr bka§h fldfoõjka jeks oeä m%;sjd§ka mrojñka lKavdhï yd fkdla wjqÜ wjëka wreu iy.; f,i miq lrñks' cQ,s - iema;eïn¾ 2017

olaI f,i l%slÜ l%Svd lsÍfï isyskh ienE ù ;sfnkjd' wfma rfÜ Och by<skau f,<ùug yels ùu ms<sn|j wms wdvïnrhs' wfma rg ldka;d l%slÜ ms<sn|j wjÈfhka isákjd y¾ukam%S;a ljq¾ bka§h l%slÜ l%Säld

n

7

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ch.%yKh

th b;du ishqï ;r.hla' Tjqkag ,l=Kq ish,a, ysñ fjkjd' ;r.dj,sh mqrdu Tjqka ^b;d olaI f,i& l%Svd l< wdldrh ms<sn|j b;d i;=gqhs iqks,a .jiald¾ ysgmq bka§h l%slÜ l%Svl

wfma l;=ka .ek b;d wdvïnrhs' wiSre ;r.hla" tfy;a bkaÈhdj ;=< ldka;d l%slÜ hq.h ieneúkau meñ‚,d ;sfnkjd' ia;+;shs' Tnf.a Yla;shg wms wdpdr lrkjd #WWC17Final úf¾kaø fiyaj.a ysgmq bka§h l%slÜ l%Svl

bkaÈhd o¾Yk

n

8

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

u;lfha /f|k myr §ula ;r.h fjk;a w;lg fhduq l< bksu lsysmhla ;=<u Y;l .Kkdjla ,nd.ekSug bka§h l%slÜ lKavdhug yels úh' fuu jif¾ w¾O wjidk ;r.fha§ y¾ukam%S;a ljq¾ TiafÜ%,shdjg tfrysj fkdoeù ,nd.;a ,l=Kq 171 jd¾;d jk f;la úYsIag;u ,l=Kq ,nd.ekSu ù ;snqfKa 1983 § mDfvkaI,a f,dal l=i,dkh ;=< isïndífõg tfrysj lms,a foaõ ,nd.;a ,l=Kq 175 hs' mkacdnfha l=vd k.rhla jk fuda.d fj;ska meñ‚ fuu l=i,;d msß ;reK l%Säldj" l%slÜ f,dalfha kj wdl¾IKh ù ;sfí' l%slÜ TiafÜ%,shd úiska i;aldrl f,i lghq;= lrk ldka;d ì.a nEIa ,S.h fj; iyNd.s jk bkaÈhdfõ m<uq l%slÜ l%Säldj jkafkao wehhs' tys§ weh isâks ;kav¾ fjkqfjka

wNsuqL msgqj" jfï isg ol=Kg( l%slÜ l%Säld iqIaud fj¾ud wef.a lKavdhu iu. fi,a*shla .ksñka' ICC ldka;d f,dal l=i,dkh ;=< y¾ukam%S;a ljq¾ ,l=Kq 171la iu. nenef,ñka my<( bka§h ldka;d l%slÜ lKavdhfï kdhsld ñ;s,dhs rdÊ iy y¾ukam%S;a ljq¾ kjÈ,a,sfha mej;s Wmydr Wf<,l§


l%Svd lrkq we;' tfukau tx.,ka;h yd fõ,aia l%slÜ uKav,h ^ECB& i;aldrlhka f,i lghq;= lrk lshd iqm¾ ,S.a kï T20 ;r.dj,sh ;=< l%Svd lsÍug f;dard.;a m<uqjekakdo wehh' tys§ weh if¾ iagd¾ia ys l%Svd lrkq we;'

yqfol,d rKldñksh ljq¾ yd wef.a lKavdhu bkaÈhdjg meñŒug fmr isgu" bkaÈhdj ;=< weh yd iÑka f;kavq,ald¾ ikaikaokh lsÍu wdrïN ù ;sì‚' —ldka;d f;kavq,ald¾˜ yd ldka;d l%slÜ msáfha f;kavq,ald¾ hk kï mgne£ wjikaj ;sì‚' Tjqka fofokdf. au l%slÜ Ôú;h ;=< iudk wjia:d miq lr ;sì‚- wiSre ld,hla jQ 90 oYlh ;=< iÑka msßñ l%slÜ lKavdhu fufyhjQ w;r kj iyY%lfha m<uq oYlh ;=< ldka;d lKavdhfï yqfol,d rKldñksh jQfha rdÊ h' tfy;a iÑka f;kavq,ald¾ fukau iqks,a .jiald¾ o ck;djf.ka b,a,d we;af;a weh b;d iqúfYaIS jk ksid yd wka whg msrúh fkdyels N+ñldjla weh ork ksid —ldka;d f;kavq,ald¾˜ hk kñka wehj weu;Sfuka j<lsk f,ihs'

isyskuh ,l=Kq /ialsÍu uE;ld,fha§" ksf,ka ieriqKq fuu ldka;djka ft;sydisl i,l=Kla tla lf<a 2016 ckjdß ui mej;s ;u m<uq T20 ;r.dj,sh ;=<§" f;jrla f,dal Y+ßhka jQ TiafÜ%,shdj Tjqkaf.au uõ N+ñfha§ mrdch lsÍfuks' bkamiq lKavdhu ODI ys§ yd fmnrjdßfha T20 ;r.dj,sh ;=< Y%S ,xldj mrdch l< w;r 2016 mej;s iQlaIu ODI ;r.dj,sfha§ fmr f,dal Y+ßhka jQ kjiS,ka;h meroùh'

f,dal uÜgfï l=i,;djh wo jk úg bka§h ldka;d l%slÜ lKavdhu f,dal ;r.dj,sh ;=< jeo.;a yd uqyqK

iÑka f;kavq,ald¾ fukau iqks,a .jiald¾ o ck;djf.ka b,a,d we;af;a weh b;d iqúfYaIS jk ksid —ldka;d f;kavq,ald¾˜ hk kñka wehj weu;Sfuka j<lsk f,ihs’

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

9

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ch.%yKh

tx.,ka;fha mej;s ICC ldka;d f,dal l=i,dk ;r.fha§ bka§h ldka;d l%slÜ lKavdhu w.kd ,l=Kq /ia lf<ah

§ug wiSre ;r.lrefjl= f,i ie,fla' ikaiqka wdrïNl ms;sldßh jk mQkï rjq;a" ksjqKq kdhsld ñ;s,dhs rdÊ" rKldó fõ.j;a cq,dka f.daiajdñ" ,dnd, yd olaI §ma;s I¾ud" fõod l%sIaKuQ¾;s yd yïrkam%S;a ljq¾ hkd§ ish¨‍ fokd f,dal uÜgfï l%Säldfjda fj;s'

È.= l,la ;siafia n,d isá mßj¾;kh uE;ld,fha§ lKavdhu fj; ,efnñka mj;sk w;s uy;a jQ iyfhda.fhka miq ldka;d l%slÜ lKavdhu bkaÈhdj ;=< thg ysñ wjOdkh Èkd.ksñka ;sfí' flfia

bkaÈhd o¾Yk

n

10

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

uE; ld,fha§ ;u l=¿÷,a T20 ;r.dj,sfha l%Svd l< lKavdhu TiafÜ%,shdj merÿfõh fj;;a" i;H mßj¾;kh r|d mj;skafka oe,afjñka mj;sk we.hSfï yd m%Yxidfõ myk tf,iu mj;ajd .ekSuhs' yelshdfjka msßmqka fuu l%Säldjka yg wjYH wjOdkh ,nd§u Tjqkaf.a id¾:l;ajhg uQ,sl fjkq we;' bka§h ldka;d l%Säldfjda fuu mqreI wêm;s l%Svdj ;=< ;ukaf.au jQ bvla fjka lr.;a l%Svd fm!reIhka fj;s'


yjq,aldÍ;ajh

kj Wml%uhka fj; fï jif¾ cQks ui w.ue;s kf¾kaø fuda§ tlai;a ckmoh fj; l< miajk ixpdrh" bkaÿ-tlai;a ckmo in|;d Yla;su;a l< w;r forfÜ oaúmd¾Yaúl in|;dj,g kj udkhlao tla lf<ah joka urE*a rdid

fjdIskagkfha Oj, ukaÈrfha§ taldnoaO m%ldYh isÿ lrk fudfydf;a§ bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈ yd tlai;a ckmo ckdêm;s fvdk,aâ g%ïma w;g w; foñka

tlai;a ckmofha ckdêm;sjrhd f,i fvdk,aâ g%ïma fuu jif¾ cQks ui fjdIskagkfha Oj, ukaÈrfha§ bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈ m<uqjrg yuqùfuka miqj udOH wu;ñka fufia m%ldY lf<ah" —bkaÈhdj yd tlai;a ckmoh w;r iïnkaOh fmr fkdjQ úrE ;rï wo Yla;su;a yd hym;a'˜ tlai;a ckmoh fj; w.ue;s fudaÈ isÿ l< ixpdrfha úfYaI

wjia:d w;r f,dj úYd,;u m%cd;ka;%jd§ rgj,a foflys kdhlhka fofokd w;r jk wkafhdkH tlÕ;djh oelaúh yelsh" fuu Èk fofla ixpdrh ;=<ska ie,lsh hq;= m%;sM,hka /ila <Õd lr.ekSug Tyqg yelshdj ,eì‚'‘ ;%ia;jdohg tfrysj lghq;= lsÍu yd bkaÈhdjg wdrlaIl fv%dak 22 la wf<ú lsÍfï isg iuqø wdrlaIdj yd g%ïma mjq,g bkaÈhdj

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

11

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

fj; wrdOkd lsÍu olajd jQ isÿùï fm< iïnkaOj cd;Hka;r udOH jd¾;d lf<a fuu ixpdrh ‘ft;sydisl' jk njhs'

;%ia;jdohg tfrysj igk cd;Hka;r ;%ia;jdohg tfrysj iyfhda.fhka l%shdlsÍu ia|yd ;u lemùu wjOdrKh l< w.ue;s fudaÈ yd ckdêm;s g%ïma" ;%ia;jdoh hkq —f.da,Sh jix.;hla jk w;r thg tÈßj igka l< hq;=h' ;%ia;jd§kag /ljrKh imhk ia:dk f,dj iEu fmfoilskau uq,skqmqgd oeñh hq;=h˜ —w,a lhSvd" ISIS" chsYa t fudyïuoa" ,dlaYd¾ t ;Snd" ã lïmks yd tajdfha wkqnoaO ixúOdkj,ska meñfKk ;%ia; ;¾ckj,g tfrys iyfhda.S;djh flfrys we;s lemùu˜ Tjqka ;jÿrg;a ;yjqre lrk ,§'

cd;Hka;r fjf<|du ckêm;s g%ïma" tlai;a ckmo iud.ïj,g tfrys fjf<| ndOl ,sys,a lrk f,i w.ue;s fudaÈf.ka b,a,d isáfhah' —wjxl yd wkafhdakH˜ jQ fjf<| iïnkaO;djhla bkaÈhdj iu. mj;ajd .ekSug leu;s nj Tyq mjid isáfhah' f.da,Sh wd¾Ólh

;=< tlai;a ckmo yd bkaÈhdj —j¾Okfha kshdul hka;%r˜ nj mjid isá w.ue;s fudaÈ ;jÿrg;a fufia mejiSh" — kj bkaÈhdj' la iïnkaO uf.a oelau yd kej; wefußldj úYsIag lsÍug jk ckdêm;s g%ïmaf.a oelau tla ùfuka wmf.a iyfhda.S;djhg kj udkhla tla fjkq we;s nj ug úYajdihs'˜ rdcH kdhlhka fofokd ksl=;a l< taldnoaO m%ldYh ;=< fufia i|yka úh —kshduk l%shdj,Ska läkï lsÍu¦ ;dlaIKh yd kjfHda;amdok ukd f,i fhoùu" w.h lsÍu yd wdrlaId lsÍu ;yjqre lsÍu¦ iy lDIsl¾uh" f;dr;=re ;dlaIKh" ksIamdÈ; NdKav yd fiajdjka jeks lafIa;% ;=< fjf<|fmd,

—bkaÈhdj yd tlai;a ckmoh w;r iïnkaOh fmr fkdjQ úrE ;rï wo Yla;su;a yd hym;a'˜ hkqfjka g%ïma m%ldY lf<ah

ju( Oj, ukaÈrfha ´j,a ld¾hd,fha mej;s yuqjl§ bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈ" tlai;a ckmo ckdêm;s fvdk,aâ g%ïma yd wd¾hdj fu,kshd g%ïma wNsuqL msgqj( Oj, ukaÈrfha frdai Whfka§ w.ue;s fudaÈ yd ckdêm;s g%ïma taldnoaO m%ldYhka lrñka

bkaÈhd o¾Yk

n

12

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


msúiqu jeä lsÍu hkd§ jQ wruqKq fmroeß lrf.k fjf<| in|;dj, úia;S¾K iudf,dapkhla lsÍug tlai;a ckmoh iy bkaÈhdj ie,iqï lrhs'˜

wdrlaIl Èkfmd; —tlai;a ckmofha ióm;u ñ;=rka yd iylrejkag iß,k uÜgñka˜ Wiia wdrlaIl WmlrK yd ;dlaIKh iïnkaOj lemù l%shd lrk njg forfÜu kdhlhka ;yjqre lrk ,§' /iaùug fmrd;=j" tlai;a ckmoh bkaÈhdj fj; wdrlaIl fv%dak 22 la ksoyia l< w;r" fvd,¾ ì,shk 2-3 l w.hlg ;lafire l< fuu .kqfokqj —;;a;ajhka fjkia lrkakla˜ fjkq we;s njg i|yka flßks'

Wiia wdrlaIl WmlrK yd ;dlaIKh iïnkaOj lemù l%shd lrk njg forfÜu kdhlhka ;yjqre lrk ,§

iuqø wdrlaIdj ms<sn| ;u iyfhda.S;djh jHdma; lsÍu iïnkaOj w.ue;s fudaÈ yd ckdêm;s g%ïma ‘Oj, keõ.;lsÍï' o;a; yqjudre l%uhla l%shd;aul lsÍfï ;u woyi ksfõokh l<y' th iuqø ;onoh iïnkaO o;a; yqjudre lsÍug;a iuqø fvdfïk ms<sn| oekqj;a ùu iïnkaO iyfhda.S;djh;a j¾Okh lr.ekSug rgj,aj,g bv fohs' fuu ixpdrh ;=<§ u,nd¾ kdúl W;aiyhk ms<sn|jo idlÉPd flß‚‘ taldnoaO m%ldYfha fufia i|yka úh( —meñfKk u,nd¾ kdúl lÜhq;=j, jeo.;alu y÷kd.ksñka" kdhlfhda ;u iuqø wruqKq mq¿,a lr.ekSug yd kj jHdhduhka .fõIKh lsÍug ;SrKh l<y'˜ ckdêm;s g%ïma" kHIaál iemhsï lKavdhu" jfikd¾ iïuq;sh yd TiafÜ%,shd lKavdhu ;=< bkaÈhdfõ idudðl;ajh yd m%;sixialrKh l< tlai;a cd;Skaf.a wdrlaIl ljqkais,fha idudðl;ajh iïnkaO ;u m%n, iyh m, lr isáfhah'

wjOdkh fjkia ùu ckdêm;s g%ïma yd w.ue;s kf¾kaø fudaÈ mjid

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

13

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

kdhlhka idlÉPd l< lreKq bkaÿ-meis*sla l,dmh ;=< iduh bkaÿ meis*sla l,dmh ;=< j.lsjhq;= Ndrlrejka f,i" ckdêm;s g%ïma yd w.ue;s fudaÈ tlai;a ckmoh yd bkaÈhdj w;r jk ióm iïnkaO;djh" tu l,dmfha iduh yd ia:djr;ajhg m%Odk fjk nj ms<s.;af;ah' W;aiyhka ;=<§ ,nd.;a jeo.;a m%.;sh y÷kd.ksñka kdhlhka ;u yjq,aldÍ;ajh ;r lr.ekSug wjYH jeä ÿr l%shdud¾. ms<sn|j tlÕ;ajhlg meñ‚fhah' tcd m%{ma;sh ;=< olajd we;s m%;sm;a;s wkQj l,dmh i|yd fmdÿ uQ,O¾uhka m%udKhla ieliSug Tjqyq lemjQy' we*a>ksia:dkfha m%cd;ka;%jdoh" ia:djr;ajh" iuDoaêh yd wdrlaIdj m%j¾Okh lsÍfï bka§h W;aidyhka ckdêm;s g%ïma úiska ms<s.kq ,enqfõh' ;%ia;jdohg tfrys ms<sfj; ;%ia;jdoh hkq f.da,Sh jix.;hla jk w;r thg tÈßj igka l< hq;= nj;a ;%ia;jd§kag /ljrKh imhk ia:dk f,dj iEu fmfoilskau uq,skqmqgd oeñh hq;= nj;a kdhlfhda wjOdrKh l<y' ukqIH;ajhg oeä wNsfhda.hla jk fuhg tfrysj bkaÈhdj yd tlai;a ckmoh tlaj igka l< hq;= nj ;SrKh lrk ,§' fï wruq‚ka hq;=j kdhlfhda foaYSh yd cd;Hka;r ;%ia;jd§ kï fhdackd iïnkaO kj WmfoaYk hdka;%Khla ms<s.;ay' nqoaêuh yqjudre yd fufyhqï uÜgfï m%;s ;%ia;jd§ iyfhda.S;djh jeä lsÍu u.ska ;%ia;jd§ ixpdrh je<elaùug yd f,dõ mqrd flfrk n|jd .ekSï je<elaùug w;aje,a ne|. kakd ,§' Wml%ñl wNsirKh ckdêm;s g%ïma yd w.ue;s fudaÈ bkaÈhdj m%Odk wdrlaIl yjq,alrefjl= f,i tlai;a cd;Ska ;=< y÷kd.ekSu ;=<ska wdrlaIl iyfhda.S;djh jeä lsÍu fmdfrdkaÿ jQy'

bkaÈhd o¾Yk

n

14

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

tlai;a ckmofha ióm;u ñ;=rka yd iylrejkag iß,k uÜgñka Wiia wdrlaIl WmlrK yd ;dlaIKh iïnkaOj lemù l%shd lsÍug tlai;a ckmoh yd bkaÈhdj wfmalaId lrhs' yjq,aldÍ;ajh ms<sìUq lrñka wdrlaIl ;;ajhka m%j¾Okh lsÍfï bkaÈhdfõ yelshdjka jeä ÈhqKq lsÍug ux i,ik uqyqÿ wdrlaIl ñksiqka fkdue;s taßh,a moaO;shla ms<sn|j bkaÈhdfõ wjOdkh fhduq lrk f,ig tlai;a ckmoh fhdackd lr we;' iuqø wdrlaIdj ms<sn| ;u iyfhda.S;djh jHdma; lsÍu iïnkaOj w.ue;s fudaÈ yd ckdêm;s g%ïma ‘Oj, keõ.;lsÍï' o;a; yqjudre l%uhla l%shd;aul lsÍfï ;u woyi ksfõokh l<y' ksoyia yd idOdrK fjf<|du f.da,Sh wd¾Ólfha j¾Okh ;=< m%Odk N+ñldjka ork tlai;a ckmofha yd bkaÈhdfõ kdhlhka ;u cd;Ska Yla;su;a lsÍug yd mqrjeishka iuDoaêu;a lsÍu i|yd Tjqkaf.a wd¾Ól iyfhda.S;djh jeä l< hq;=h' ;u rgj, Èh;a l< úia;D; wd¾Ól yd nÿ m%;sixialrK buy;a jQ wd¾Óluh wjia:djka we;s lrk nj olsñka" j¾Okh yd /lshd W;amdokh i|yd jk ndOl bj;a lrñka ;u fjf<| iïnkaO;d ;jÿr;a mq¿,a lsÍug kdhlfhda l;sld lr.;ay' tfukau ksoyia yd idOdrK fjf<|dula i|yd jk m%;sm;a;s jeä ÈhqKq jk wdldrfha jd‚c iyfhda.S;djhla we;s lr.ekSugo m%;sIaGd ÿkay' fï i|yd kshduk l%shdj,Ska läkï lsÍu¦ ;dlaIKh yd kõfhda;amdokh ukd f,i fhoùu" w.h lsÍu yd wdrlaId lsÍu ;yjqre lsÍu¦ iy lDIsl¾uh" f;dr;=re ;dlaIKh" ksIamdÈ; NdKav yd fiajdjka jeks lafIa;% ;=< fjf<|fmd, msúiqu jeä lsÍu hkd§ jQ wruqKq fmroeß lrf.k fjf<| in|;dj, úia;S¾K iudf,dapkhla lsÍug tlai;a ckmoh iy bkaÈhdj ie,iqï lrhs'


ckdêm;s g%ïma yd w.ue;s kf¾kaø fudaÈ mjid isáfha bkaÿ meis*sla l,dmh ;=< ;u yjq,aldÍ;ajh Yla;su;a lr.ekSug wjYH l%shd ud¾. .kq we;s njhs

isáfha bkaÿ meis*sla l,dmh ;=< ;u yjq,aldÍ;ajh Yla;su;a lr.ekSug wjYH l%shd ud¾. .kq we;s njhs' Tjqyq" l,dmh mqrd hd;%Kfha" .=jfkys ieÍfï yd jd‚cHfha ksoyig .re lsÍfï jeo.;alu wjOdrKh lrk ,oy' tfukau cd;Hka;r kS;shg wkql+,j iduldó f,i fN!ñl yd iuqø u;fNaohka ksrdlrKh lrk f,i ish¨‍u rgj,ska b,a,d isáhy'

ks, wdrdOkh

by<( Oj, ukaÈrfha§ w.ue;s fudaÈ yd ckdêm;s g%ïma w;g'; foñka ju( ´j,a ld¾hd,fha§ w.ue;s fudaÈ yd ckdêm;s g%ïma yuqj

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

ckdêm;s g%ïmaf.a Èh‚h bjkald g%ïma" fuu jif¾§ bkaÈhdfõ meje;aùug kshñ; f.da,Sh jHjidhl;aj iuq¿j ^GES& fj; bka§h ksfhdað; lKavdhug kdhl;ajh fokq we;' GES hkq f.da,Sh jHjidhlhka yd kõfhda;amdolhka tl fõÈldjlg f.k tk m%Odk úfoaY m%;sm;a;s uQ,drïNhla jk w;r bkaÈhdj fujr tys i;aldrl rg jkq we;' —ud wehg ^bjkald g%ïma& tlai;a ckmo ksfhdað; lKavdhug kdhl;ajh ,ndfok f,ig wdrdOkd l<d"˜ hkqfjka ckdêm;s g%ïma iu. udOH weu;+ w.ue;s fudaÈ mejiqfõh' bjkald g%ïma wdrdOkh ms<s.ekSfuka miq ckdêm;sjrhd yd Tyqf.a mjq,go bkaÈhdj fj; meñfKk f,i bka§h w.ue;sjrhd wdrdOkd lrk ,§' bjkald miqj fufia Üùg¾ m‚jqvhla igyka lr ;sì‚“ —fuu ir;a iufha bkaÈhdfõ meje;aùug kshñk f.da,Sh jHjidhl;aj iuq¿fõ tc lKavdhug kdhl;ajh fok f,ig l< wdrdOkdjg ia;+;shs fudaÈ w.ue;s;=uks'˜

n

15

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

m%.;sh lrd bka§h w.ue;s Yskafida wfíf.a bkaÈhdkq ixpdrh" ;dlaIKh yd wdrlaIdj jeks m%Odk lafIa;%hka ;=< bkaÈhdj yd cmdkh w;r jk oaúmd¾Yaúl iyfhda.S;djh Yla;su;a lsÍu iksgqyka lf<ah

bkaÈhdfõ w.ue;s f,i kf¾kaø fudaÈ;a cmdkfha w.ue;s f,i Yskafida wfí;a tlaj .=crdgfha wyuodndofha§ bkaÈhdfõ m%:u wê-fõ.S ÿïßh ud¾. jHdmD;sh i|yd uq,a., ;eîh' tfukau forg w;r jvd Yla;su;a oaúmd¾Yaúl in|;d yd iyfhda.S;dj i|yd wjYH mokuo ilid.kq ,eîh' w.ue;s wfí" iema;eïn¾ 13-14 olajd mej;s bka§h cmdk jd¾Isl iuq¿jg iyNd.s ùu i|yd meñK bkaÈhdj ;=< Èk folla .; lf<ah' ixpdrh w;r;=r ksl=;a l< taldnoaO m%ldYh ;=< i|yka jk wdldrhg" forg w;r jk úfYaI Wml%ñl

bkaÈhd o¾Yk

n

16

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

yd f.da,Sh yjq,aldÍ;ajh hgf;a mq¿,a lafIa;%hla Tiafia idlÉPd mej;ajQ w;r" —miq.sh jir ;=k ;=< oaúmd¾Yaúl iïnkaO;d ;yjqreùu yd fmdÿ jákdlï yd iïm%odhka fukau iduh" wdrlaIdj yd ixj¾Okh jeks iuld,Sk .eg¿ ms<sn| tl.;djhka u; foaYmd,k" wd¾Ól yd Wml%ñl wxYfha iïnkaO;djka jeã j¾Okh úh'˜

úÿ,s ÿïßh kdhlhka fofok úiska wyuodndofha in¾u;S ÿïßh ud¾.fha uq,a., ;nk ,o" uqïndhs-wyuodndoa


wyuodndoays in¾u;s ÿïßh ia:dkfha§ forfÜ kdhlfhda uqïndhs-wyuodndoa wê fj.a. ÿïßh ud¾.h ^MAHSR& i|yd uq,a mshjr .kakd ,§

wê fõ.S ÿïßh ud¾.h ^MAHSR& —wdmakq wïojdoa “ wdïÑ uqïndhs ^uf.a wyuodndoa wmf.a uqïndhs fj;&˜ iïnkaO lrk úÿ,s ÿïßhlska iukaú; jk nj w.ue;s fudaÈ iudrïNl mshjfrka miq mjid isáfhah' k.r fol w;r .uka ld,h meh yf;a isg meh ;=k olajd wvq lrk fuu jHdmD;sh mokï jkafka cmdkfha Yskalfika iqmsß fõ.S ÿïßh ;dlaIKhgh' fuu lsó 508 l ÿïßh ud¾.h" forg úiska isÿ lsÍug kshñ; iyfhda.S;d há;,myiqlï jHdmD;sj,ska tlla jk w;r" bkaÈhdkq ksoyfia 75 fjks ixj;irh iurk 2022 jif¾§ iïmQ¾K lsÍug ie,iqï lr we;'

bkaÿ-meis*sla iyfhda.s;djh

by<( bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈ yd cmdk w.ue;s Yskafida wfí" .=crdgfha wyuodndoays§ uqïndhs-wyuodndoa wê fõ.S ÿïßhs jHdmD;sfha ^MAHSR& m<uq mia msve,a, lemSfï W;aijhg iyNd.S fjñka by<( w.ue;s fudaÈ yd w.ue;s wfí" .dkaêk.¾ ys 12 jk bka§h cmdk jd¾Isl iuq¿fõ§

;u Wml%ñl yjq,aldÍ;ajh mq¿,a lr.kq jia w.ue;sjre fofokd .súiqï 15 lg w;aika ;enQy' tu.ska —iajdêm;Hh yd cd;Hka;r kS;shg .re lrk újD; yd iuDoaêu;a bkaÿ-meis*sla l,dmhla˜ ieliSfï ,d jk ;u lemùu wjOdrKh lr isáhy' —tjeks Í;s u; mokï jQ l%uhla wdrlaId lsÍu yd Yla;su;a lsÍu˜ ;=< bkaÈhdjg yd cmdkhg b;d jeo.;a N+ñldjla oeßh yels nj;a ta i|yd bkaÈhdfõ welaÜ BiaÜ m%;sm;a;sh y cmdkfha ksoyia yd újD; bkaÿ meis*sla Wml%uh tla u.lg .; yels nj;a kdhlfhda wjOdrKh l<y' tfukau" wdrlaIl iyfhda.S;djh jeä ÈhqKq lsÍu" bka§h-cmdk wdfhdack m%j¾Ok yjq,aldÍ;ajh ;=<ska iuDoaêh i|yd Èß §u" há;, myiqlï jHdmD;sh ld,Skj l%shd;aul lsÍu ;%ia;jdoh yd ld,.=K úm¾hdih jeks f.da,Sh wNsfhda.hka iïnkaOj lghq;= lsÍu" —tlai;a ckmoh" TiafÜ%,shdj yd wfkla rgj,a iu. ff;md¾Yaúl iyfhda.s;d rduqjla˜ ilid.ekSu yd —ixpdrl jHdmdrh" isú,a .=jka fiajd" Wiia wOHdmkh" ldka;d wOHdmkh yelshd ixj¾Okh yd l%Svd˜ jeks wxY Tiafia mqoa., in|;d ;yjqre lsÍu hkdÈh iïnkaOjo kdhlfhda fofok .súi .;a y' cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

17

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

ju( w.ue;s fudaÈ yd w.ue;s wfí iy Tyqf.a ìß| wlS wyuodndoa ys in¾u;S wdY%ufha§ my<( w.ue;s fudaÈ udka ls nd;a - f¾äfhdafõ iudcuh úma,jh fmd; .dkaêk.¾ys§ w.ue;s wfíg ms<s.kajñka wNsuqL msgqj( wyuodndoa ys MAHSR m<uq mia msve,a, lemSfï§ w.ue;sjre fofok

cd;sl wdrlaIdj ;u Wml%ñl iyfhda.S;djh jeä ÈhqKq lr.ekSfï,d" forg w;r wdrlaIl wud;Hjre iïnkaO jQ yd yd wdrlaIl l¾udka; iyfhda.S;djh ms<sn| wfmalaId iy.; uQ,drïNhka wdjrKh lrñka uE;l§ meje;ajQ jd¾Isl wdrlaIl wud;HdxY ixjdoh kï fgdalsfhdaj ;=< mej;s m<uq wdrlaIl l¾udka; ixioh ms<s.ksñka w.ue;s fudaÈ yd w.ue;s wfí wdrlaIl iyfhda.S;djh wjOdrKh lrkq ,eîh' forfÜ kdhlfhda" —iuqø wdrlaIdj ms<sn|j jk iyfhda.S;djfha ie,lsh hq;= m%.;sh ms<sn|j m%ixYd;aulj idlÉPd l<˜ w;r —wkafhdakH wNs,dYhka iys; lafIa;%hka ;=< bka§h kdúl yuqodj iy cmdk iuqø wdrlaIl n,ldh w;r jk ióm iyfhda.S;djh biau;= l<y'˜ Tjqka jeä ÿrg;a" ñksiqka fkdfhdojk jdyk yd frdfnda ;dlaIKh hk wkd.; m¾fhaIK lafIa;%hka w;=¿ wdrlaIl WmlrK yd ;dlaIK lafIa;%fha oaúmd¾Yaúl iyfhda.S;djh iïnkaOjo lreKq olaùh'

iïnkaê; f,djla kdhlhka fofok bkaÈhdj yd bkaÿ meis*sla

bkaÈhd o¾Yk

n

18

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


w.ue;sjre fofokd fïla bka bkaähd uQ,drïNh iïnkaO ;u lemùu ;yjqre lrk ,§

m%dfoaYSh iïnkaO;djh jeä ÈhqKq lsÍu i|yd bkaÈhdfõ Bidk È. l,dmfha yd —iaud¾Ü ¥m;a˜ j, ixj¾Okh i|yd bkaÿ cmdk iyfhda.S;djh ms<sn|jo w.ue;s fudaÈ yd w.ue;s wfí idlÉPd l<y'

iuDoaêu;a Ndjh yd yjq,aldÍ;ajh l,dmh ;=< wfkla rgj,a iu. iïnkaO;djh jeä ÈhqKq lr.ekSfï ,d lem fjkq we;s nj mjid isák ,§' taldnoaO m%ldYfha i|yka jk wdldrhg w.ue;sjreka —bkaÿ meis*sla l,dmfha úúO md¾Yajlrejka yg m%;s,dN f.k tkq ,nk wdishdj yd wm%sldj j¾Okfha ,d jk l¾udka; cd,hka yd fodrgq ixj¾Ok .fõIKh lsÍfï W;aidyhkao ms<s.kq ,eîh'˜ iajdêm;Hh yd fN!ñl wLKav;djh" kS;sfha n,h yd mßirh flfrys f.!rjh olajñka cd;Hka;r iïu;hka yd j.lsjhq;= Kh uQ,Hk Ndú;hka u; mokï jQ újD;" úksúo Ndjh iys; yd lsisjla bj;a fkdlrk wdldrfhka iïnkaO;d há ;, myiqlï ixj¾Okh yd Ndú;d lsÍfï ,d ish¨‍ rgj,a lghq;= lsÍfï jeo.;alu ms<sn|jo wjOdrKh lrk ,§'˜

w.ue;sjre fofokd fïla bka bkaähd uQ,drïNh fukau HSR jHdmD;s ;=< ;dlaIK yqjudrej iïnkaOjo idlÉPd l<y' Ndr;a fyú bf,lag%sl,a ,sñgâ ^BHEL& yd ljidls w;r we;s lr.ekSug kshñ; iyfhda.S;djh jeks forg w;r ;dlaI‚l iyfhda.S;djhka ms<sn|j idlÉPd l< w;r wê fõ.S ÿïßh ud¾. lafIa;%h ;=< ;u yjq,aldÍ;ajh ;jÿrg;a Yla;su;a lr.ekSfï m%jK;djla Èiaúh' ixpdrh wjik cmdk w.ue;s Iskafida wfí cmdkh fj; kslau hEfï§ bka§h rchg;a" tys ck;djg;a Tjqkaf.a wd.ka;=l i;aldrhka fjkqfjka ia;+;sh m, l< w;r ó<Õ jd¾Isl iuq¿ /iaùug meñfkk f,i bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈ yg ñ;%YS,s f,i wdrdOkd lf<ah' w.ue;s fudaÈ werhqu ms<s.;a w;r forggu myiq Èkl§ Tyq cmdkh fj; ixpdrh lrkq we;'

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

19

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

ñhekaudrfha Wreuhg

wdpdr lsÍu 2017 iema;eïn¾ 5 jkod bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈ ñhekaudrh fj; ;u m<uq oaúmd¾Yaúl rdcH ixpdrh isÿ lf<ah

ñ hekaudrfha fka ms fgda ys ckdêm;s ukaÈrfhaÈ, 2017 iema;eïn¾ 5 jk Èk tu rgg ish m<uqfjks oaúmd¾Yaúl ixpdrh isÿ l< w.ue;s fudaÈ W;aijdldrfhka ms<s.kq ,eîh' ;ud fjkqfjka rdcH

bkaÈhd o¾Yk

n

20

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

fNdack ix.%yhla meje;ajQ ñhekaudrfhackdêm;s W! yaáka lHdõ fj; w.ue;sjrhd ia;=;s m%ldYhla lf<ah' fuu ixpdrfha fojk Èkfha§ ñhekaudrfha rdcH fldkai,a foda wjqka idka iQ lS iu.


ju( ñhekaudrfha fka ms fgda ys ckdêm;s ukaÈrfha§” w.ue;s fudaÈ” ñhekaudr ckdêm;s W! yaáka lHdõ yuqfjñka wNsuqL msgqj( n.ka ys wdkkao mkaif,a§ w.ue;s fudaÈ ixpdrl mqia;lfhys w;aika ;nñka

w.ue;s fudaÈ úIhhka lsysmhla Tiafia oaúmd¾Yaúl idlÉPdjka isÿ lf<ah' fuys§ ksl=;a lrk ,o taldnoaO m%ldY ;=< kdhlhka fofokd —mj;sk ks, yqjudre" wd¾Ól fjf<| yd ixialD;sl iïnkaO;d fukau ñhekaudrfha iajdëk" il%sh yd fkdne¢ úfoaY m%;sm;a;sh iy bkaÈhdfõ m%dfhda.sl welaÜ BiaÜ yd wi,ajeishka m<uqj m%;sm;a;s ms<sìUq lrk mqoa.,uh yqjudreo iudf,dapkh˜ l< nj i|yka fõ' Tyqf.a ks, yuq yd idlÉPdj,g wu;rj w.ue;s fudaÈ ;u ;=kaÈk ixpdrh w;r n.ka yd hekaf.dka ys ft;sydislj jeo.;a ia:dko keröug .sfhah' Tyq n.ka ys msysgd we;s mqrd;k fn!oaO mkai,la jk 12 jk ishjfia bÈ lrk ,o wdkkao mkai, keröug .sfhah' th n.ka m%foaYfha we;s fojk úYd,;u mkai,o fjhs' miq.sh jif¾ isÿjQ N+ñlïmdjlska miqj bkaÈhdfõ yd ñhekaudrfha mqrd úoHd{hka" bka§h mqrdúoHd uekqfï (ASI& úfYaI{ ud¾f. damfoaYh hgf;a fuu mkaif,a m%;sixialrK lghq;= lrñka isà' bka§h w.ue;sjrhd thg ksis nqyquka oelaùfuka wk;=rej ASI ksfhdað;hka m%;sixialrK l%shdj,sh ms<sn|j úia;r lrk w;r mßY%h ;=< m%olaIsKd lf<ah' ;u ;=ka Èk ixpdrfha wjika Èkfha§ w.ue;s fudaÈ hekaf.dka ys Yafjof.dka od.en fj; ixpdrh

;u ;=ka Èk ixpdrfha wjika Èkfha§ w.ue;s fudaÈ hekaf.dka ys Yafjof.dka od.en fj; ixpdrh lf<ah lf<ah' jir 2"500 la mer‚ fuu bÈlsÍu" rdclSh ú,g ngysr fldgfia msysgd we;s w;r ñhekaudrfha mQckShu ia:dk w;=ßka tlla f,io nqreu nqoaOd. fï wdOHd;añl uOHia:dkh f,i ie,fla' bka§h w.ue;sjrhd Èúms¥jkaf.a iudêho krUd l,snß fofjdf,a mQcdjla isÿ lf<ah' rdcH fldkai,a iQ lS iu. Tyq fnd.afhdfla wjqka.a idka fl!;=lddrho kerUqfõh' tu fl!;=ld.drh wef.a mshd jk ckrd,a wjqka.a idka fjkqfjka bÈ lr we;s w;r Tyqf.a Ôú;fha úúO foa fukau mqoa.,sl oE iuyrlao m%o¾Ykhg ;nd we;' ;u rdcH ixpdrh iqnodhSj wjika lrñka” bkaÈhdjg hdug fmr w.ue;s fudaÈ fufia Üúg¾ igykla ;enqfõh" —uf.a ñhekaud¾ ixpdrh ;=<ska bka§h-ñhekaud¾ iïnkaO;d ;=<g wjYHj ;snQ m%.dul .=Kh ,ndÿka w;r oaúmd¾Yaúl iyfhda.S;djh ;r flfrkq ,eîh'˜

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

21

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

kj uxi,l=Kla

iksgqyka lrñka bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈf.a BY%dh, ixpdrh forg w;r oaúmd¾Yaúl in|;d f.dvke.Sfï ,d jeo.;a uxi,l=Kla igyka lr we;

fuu jif¾ cQ,s 4-6 ld,h ;=< w.ue;s kf¾kaø fudaÈ BY%dh,h fj; ixpdrh lsÍu fya;= lsysmhla u; ft;sydisl fjhs' bka tla iqúfYaIS fya;=jla jkafka n,fha isákd bka§h w.ue;sjrfhl= hqfoõ rdcHh fj; l< m<uq ixpdrh ùuhs' BY%dh,h yd m,ia;Skh iu. bka§h iïnkaO;d f.dv k.d .ekSu jeo.;a

bkaÈhd o¾Yk

n

22

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

mshjrla jk w;ru óg wjqreÿ 2000 lg muK fmr bkaÈhdfõ irK m;d l=vd hqfoõ m%cdjla meñŒfï YsYagdpdruh ineÈhdjo tu.ska iurKh flf¾' fudaÈ m<uq jrg BY%dh, fj; .sfha .=crdgfha m%Odk wud;Hjrhd f,i 2006 jif¾§h' Tyq BY%dh,fhka meñ‚fha Tjqka lDIsl¾uh yd c, l<ukdlrKh


ju( bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈ yd BY%dh, w.ue;s fnkacñka fk;kahdyq yhs*dys bka§h fid,aodÿjkag wdpdr lsÍu i|yd yhs*d fj; hñka wNsuqL msgqj( fg,a wùõ ys m%cd ms<s.ekSï jevigyfka§ w.ue;s fudaÈ yd w.ue;s fk;kHdyq

iïnkaOj f.k we;s mshjrhka ms<sn| myka is;sú,s iu.h' 2014 iema;eïn¾ ui§ t' cd' uyd uKav, iuq¿j w;r Tyq ksõfhdala ys§ BY%dh, w.ue;s fnkacñka fk;kHdyq yuq jQ w;r tys§ Tyqg BY%dh,h fj; meñŒug wdrdOkd lrkq ,eîh' fk;kahdyq tys§ fufia m%ldY lf<ah( —bkaÈhdj iu. jeä jeä jYfhka in|;d we;s lr.ekSu iïnkaOj wm b;du;au bkkaÿhs' wms is;kjd iSudj jkafka wdldYh nj' BY%dh,h yd bkaÈhdj w;r jk iïnkaO;d jeä ÈhqKq lr.ekSug ud fuh wjia:djla lr.kakjd'˜ bkaÈhdjg .,a*a l,dmh b;d jeo.;a fõ' th bkaÈhdfõ f;,a yd jdhq wjYH;d

bkaÈhdjg .,a*a l,dmh b;d jeo.;a fõ' th bkaÈhdfõ f;,a yd jdhq wjYH;d imqrk m%;dk;u n,Yla;s iïmdolhd fjhs

imqrk m%;dk;u n,Yla;s iïmdolhd fjhs' th bkaÈhdfõ m%Odk;u wd¾Ól yjq,alrejd jkakd fiau bkaÈhdfõ fjf<| yjq,alrejka" ;SrKd;aul ks¾hd; ia:dk yd m%Odk wdfhdack yjq,alrejka w;r m<uq ;sfokd isákafkao .,a*a iyfhda.s;d ljqkais, ^GCC& rgj,a w;rh' GCC oeka bka§hhka ñ,shk wglg ksjyk jk w;r Tjqka l,dmfha ixj¾Okhg jeo.;a odhl;ajhla ,nd§ jd¾Islj fvd,¾ ì,shk 40 la uõ rg fj; tjhs' bkaÈhdjg ueo fmrÈ. uqia,sï rgj,a iu. fukau BY%dh,h iu.o hym;a in|;d mj;ajd .ekSug wjYHh' BY%dh,h ìysùfï isg fï olajd 85"000 lg wêl bka§h hqfoõ ck;djla BY%dh,h fj; ixl%uKh ù we;' iafgdlafydaï cd;Hka;r idu m¾fhaIK wdh;khg S ^SIPRI& wkQj BY%dh,h wdhqO ks¾hd; lrk rgj,a w;=ßka by<skau isákafka bkaÈhdj jk w;r 2012 yd 2016 w;r BY%dh,fha wdhqO ks¾hd;hkaf.ka ishhg 41 la ñ,§ f.k we;af;a bkaÈhdjhs' 2012-2016 w;r

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

23

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

w.ue;s fudaÈ" forg w;r ck;d iïnkaO;djh jeä ÈhqKq lsÍfï W;aiyfha fldgila f,i BY%dh,h ;=< bka§h ixialD;sl uOHia:dkhla msysgjkq we;s nj ksfõokh lf<ah ks¾hd;hkaf.ka tlai;a ckmoh ^ishhg 14& yd reishdjg ^ishhg 68& miqj ishhg 7'2 l w.hla olajñka bkaÈhdfõ f;jk úYd,;u wdhqO uQ,dY%h jkafka BY%dh,hhs' bkaÈhdj yd BY%dh,h w;r mQ¾j iyfhda.s;djh wdrïN jQfha 1962 Ökbka§h hqoaOh w;r bkaÈhdjg BY%dh,h úiska hqO wdOdr ,nd§u;a iu.h' thg lD;.=K oelaùula f,i 1967 § ih Èk hqoaOh w;r bkaÈhdj BY%dh,hg m%xYfha ;kk ,o Mystere yd Ouragan .=jka hdkd

ol=K( BY%dh, w.ue;s fk;kahdyq iu. w.ue;s fudaÈ heâ jfYï iuQ, >d;k iurej krUñka wNsuqL msgqj( BY%dh,fha T,a.d îÉ ys§ w.ue;s fudaÈ yd w.ue;s fk;kahdyq

bkaÈhd o¾Yk

n

24

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

i|yd wu;r fldgia fukau AX-13 gexlso ^m%xYfha ;kk ,o& BY%dh,h fj; ,ndfok ,§' fuu yjq,aldÍ;ajfha m%Odk;u wjia:djla jkafka 1999 § ld.s,a hqoaOh w;r BY%dh,fhka ld,;=jlal= WKav iemhSuhs' bkaÈhdj yd BY%dh,h w;r mQ¾K rdcH ;dka;%sl iïnkaO;d ia:dms; lrkq ,enQfha 1992 § bka§h w.ue;s mSù krisïy rd´ úisks' 1993 uehs ui§" tjlg BY%dh, úfoaY weu;s isfudka fmfria isÿ l< bka§h ixpdrh hqfoõ rdcH;dka;%slfhl= isÿ l< m<uq bka§h ixpdrh fjhs' 2003 iema;eïn¾ ui" w;,a ìydß jdÊmdhs w.ue;sj isáh§ tjlg BY%dh, w.ue;s taßh,a fYfrdka bkaÈhdj fj; ixpdrh lf<ah' tfy;a 2017 kf¾kaø fudaÈf.a BY%dh, ixpdr bka§h w.ue;sjrfhl= l< m<uq ixpdrh fjhs' fuu ixpdrh iu. we;sjQ WKqiqu yd iqyo;ajh ksid th u;lfha /f|k yuqjla úh' w.ue;s fk;kahdyq .=jka f;dgqfmdf<a§ w.ue;s fudaÈ uqK .eiS m%ldY lf<a


bkaÈhdj yd BY%dh,h" wNHjldYh" lDIsl¾uh hkd§ uQ,sl lafIa;% .Kkdjl iyfhda.S;djh we;s lrk .súiqï y;lg w;aika ;nk ,§ bkaÈhdj yd BY%dh,h w;r iïnkaO;djh foõf,dj§ ie,iqï flreKq tfy;a uy fmdf<dfõ isÿjqKq tla ùula f,ih' w.ue;s fudaÈ BY%dh, ckêm;s ßhqfjka reú ßõ,skao uqK .eiS fufia Üùg¾ m‚úvhla igyka lr ;sì‚( —BY%dh, ckdêm;sjrhd iïu;hka ì| oud ud WKqiqïj ms<s.;a;d' fuh bka§h ck;dj flfrys jk f.!rjh m%ldY lsÍula'˜

bka§h vhiafmdardj weu;+ w.ue;s fudaÈ" forg w;r ck;d iïnkaO;djh jeä ÈhqKq lsÍfï W;aiyfha fldgila f,i BY%dh,h ;=< bka§h ixialD;sl uOHia:dkhla msysgjkq we;s nj ksfõokh lf<ah' bkaÈhdj yd BY%dh,h" wNHjldYh" lDIsl¾uh yd c, ixrlaIKh hkd§ uQ,sl lafIa;% .Kkdjl iyfhda.S;djh we;s lrk .súiqï y;lg w;aika ;nk ,§' fvd,¾ ñ,shk 40 la ják bka§h-BY%dh, l¾udka; m¾fhaIK yd ixj¾Okh R&D yd ;dlaI‚l kõfhda;amdok wruqo,la msysgqùu i|yd úoHd yd ;dlaIK fomd¾;fïka;=j iy BY%dh,fha cd;sl ;dlaI‚l kõfhda;amdok wêldßh w;r wjfndaO;d .súiqula w;aika ;eì‚‘ w.ue;s kf¾kaø fudaÈf.a fuu ixpdrh" forg w;r nyqudkSh Wml%ñl iyfhda.S;djhla we;s jQ id¾:l tlla úh'

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

25

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

m%.;sh

fj; .ukla miq.sh jif¾ c¾uksfha yeïn¾.ays mej;s G20 iuq¿fõ§ cd;Ska 20 l kdhlhka" jeo.;a cd;Hka;r .eg¿ iïnkaOj jv mq¿,a iyfhda.S;djhla i|yd ms<sK fok ,§ joka tka î rd´

fuu jif¾ c¾uksfha§ ilik ,o G20 kdhlhkaf.a m%ldYfha mQ¾úldj fufia i|yka lrhs( —;%ia;jdoh" wj;ekaùu" ÿ<s÷nj" l=i. skak yd fi!LH ;¾ck" /lshd W;amdokh" ld,.=K úm¾hdih" n,Yla;s wdrlaIdj yd ia;%S mqreI wiuk;djh we;=¿ wiudk;djhka we;=¿ f.da,Sh m%cdjg t,a, jk m%Odk wNsfhda.hka ;srir ixj¾Okfha yd ia:dhS;djfha mokula f,i i,ld úi£ug wms wêIaGdk lr we;af;uq'

bkaÈhd o¾Yk

n

26

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

fuu wNsfhda.hka ch.eksug;a" Í;s u; mokï cd;Hka;r iduhla we;s lsÍug;a ixj¾Okh jk rgj,a we;=¿ ish¨‍ fokd iu. wms tlaj wLKavj jv lrkafkuq' G20 ^20 lKavdhu& kdhlfhda 2017 cQ,s 7 yd 8 jeks Èkj, c¾uksfha yeïn¾.a kqjr yuq jQ w;r" Tjqkaf.a by<u m%uqL;djh jkafka Tjqkaf.a taldnoaO wruqK jk Yla;su;a" ;srir" ;=,s; yd ish,a, we;=<;a j¾Okhla nj wjOdrKh lr isáhy' fuu jif¾ meje;ajQ foÈk


iuq¿fõ f;audj jQfha wka;¾ iïnkaê; f,dalhla yev .eiaùu hkakhs' tys§ kdhlhka ish,a, ld,.=K úm¾hdih" äðg,alrKh lsÍu yd f,dj iuDoaêu;a Ndjh yd hymeje;au i|yd M,odhS f,i odhl ùu hkdÈh yeïn¾.a l%shdldÍ ie,eiau fj; fhdackd lr isák ,§'

;%ia;jdohg tfrysj lghq;= lsÍu fuu wjia:dfõ m%Odk lÓlfhl= jQ bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈ wjOdrKh lf<a G20" iduQyslj ;%ia;jdohg uQ,H iemhSu" n,h ,nd§u" wdrlaIdj iemhSu hkakg yd tjeks foa i|yd iyh ùu fyda wkq.%yh oelaùug úreoaO úh hq;= njhs' ;%ia;jdoh ukqIH;ajhg úYd,;u ;¾ckh we;s lrk nj Tyq fmkajd ÿkafka thg tfrysj lghq;= lsÍug G20 úiska ilik ,o l%shdldÍ ie,eiau ms<s.kakd w;rh' tfukau ;%ia;jdofhka we;sjk ;¾ckhg uqyqK §u ms‚i l%shdldÍ jev ms<sfj<lao Tyq bÈßm;a lf<ah' tlai;a rdcOdksfha w.ue;s f;f¾id fï mjid isáfha tlai;a rdcOdksho ;%ia;jdohg yd kQ;k jy,aNdjhg tfrysj lrk f.da,Sh wr.,hg iyh olajk njhs'

w.ue;s kf¾kaø fudaÈ meßia .súiqu l%shd;aul lsÍfï ,d bkaÈhdfõ lemùu h<s wjOdrKh lf<ah wd¾Ól m%;sixialrK NdKav yd fiajd noao y÷kajd §u we;=¿ bkaÈhdj ;=< lrk ,o wd¾Ól m%;sixialrK ms<sn|jo" ;srir wd¾Ól m%;sidOkhla i|yd ish¿ cd;Ska tlaj lghq;= lsÍfï wjYH;djho w.ue;sjrhd wjOdrKh lf<ah' tlai;a cd;Skaf.a ixj¾Ok jevigyk u.ska ilik ,o ;srir ixj¾Ok b,lal (SDGs) ms<sn|j i|yka lrñka w.ue;s fudaÈ bkaÈhdj ta yd wkq.; fjñka isÿ lrk uQ,drïNhka jk ials,a bkaähd l%uh" äðg,a bkaÈhd yd fjk;a uQ,Huh l%uhka ms<sn|j l:d lf<ah' tlai;a cd;Skaf.a ud¾f.damfoaYhka wkQj l%shd;aul lsÍfï ia:djr ie,iqula yd cd;sl iudf,dapkhla ;=<ska ;srir ixj¾Ok b,lal lrd <Õd ùfï

ju( bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈ G20 iuq¿jg iu.dój tlai;a rdcOdksfha w.ue;sks f;f¾id fï yuqjQfõh wNsuqL msgqj( 2017 cQ,s 7 jkod c¾uksfha yeïn¾.ays mej;s G20 iuq¿j w;r iuQy PdhdrEmhlg fmkS isák G20 rgj, kdhlhka

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

27

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

bkaÈhdfõ uQ,drïNhka meyeÈ,s lf<ah' tfukau Tyq ;dlaIKh y÷kd.ekSug" moaO;s ixj¾Okh lsÍug yd Odß;d ixj¾Okhg yelshdj we;s cd;Hka;r iNd.hla fhdackd l< w;r thg kdhl;ajh iemhSug bkaÈhdj iQodkï nj;a mejiSh' ;dlaIKh i|yd myiqlï iemhSu" ks, ixj¾Ok iyh ^ODA& ne£ï" há;, myiqlï" Y%u ixp,;djh yd fi!LHh ms<sn|j §¾> jYfhka l:d lrñka bka§h w.ue;sjrhd mjid isáfha fï wxY ;=< G20 cd;Ska m%Odk N+ñldjla rÕ oelaúh hq;=h'

ld,.=K úm¾hdih ld,.=K úm¾hdih ms<sn|j wjOdrKh lrñka ixj¾Okh jk rgj,aj,g j¾Okh ùu i|yd jeä bvla wjYH nj w.ue;s fudaÈ wjOdrKh lf<ah' fjf<|du yd oekqu iy jD;a;slhka ixp,kh ms<sn| lafIa;%hka wjOdrKh lrñka wdrlaIKjdohg tfrysj iduQysl y~la wjYH njo i|yka lf<ah' tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkfha ld,.=K úm¾hdi ms<sn| jev rduq iïuq;sh jk yß;d.dr jdhqj uqodyeÍu md,kh ms<sn|jo lghq;=

flfrk meßia .súiqu l%shd;aul lsÍu iïnkaOj bkaÈhdj m%dfhda.slj yd wdOHd;añlj lemjk nj;a ld,.=K úm¾hdihg tfrysj lghq;= lsÍfï§ th f.da,Sh jYfhka l%shd;aul lsÍfï jeo.;aluo wjOdrKh flß‚‘ mßirh wdrlaId lsÍu i|yd meßia .súiqu l%shd;aul lsÍu —w;HjYH˜ nj Tyq mjihs' tfukau Tyq BRICS fYa‚.; lsÍfï ksfhdað;dh;khla ia:dms; lsÍug läkï l%shdud¾. hla .ekSu;a wm%sldj ixj¾Okh lsÍfï ,d iyfhda.S;djfha jeo.;alu;a wjOdrKh lf<ah' kdhlhka 20 fokdf.ka 19 fofkl=u fuu taldnoaO m%ldYfha ^ks, ksfõokh f,io ye¢kafõ& lreKq ish,a,gu tlÕ jQ w;r tlai;a ckmo ckdêm;s fvdk,aâ g%ïma uy;d muKla ld,.=K úm¾hdih iïnkaO lreKg tlÕ fkdùh' iïm%odfhka fjkiaj meßia .súiqu yd f*dis, bkaOk iïnkaOj tlai;a ckmofha ia:djrh we;=<;a fjkuu mßÉfþohla tla lrk ,§' ckdêm;s g%ïma fuu jir uq,§ fï .súiqfuka bj;a ùu i|yd jk ;SrKh ksfõokh lrk ,§'

idlÉPd l< lreKq • ; %ia;jdohg iyh olajk cd;Skag tfrys ksjdrl l%shdud¾. • G 20 cd;Ska iel lghq;= ;%ia;jd§kaf.a ,ehsia;= yqjudre lr.; hq;=h • ;%ia;jd§kag tfrys l%shdj,Ska läkï l< hq;=h • cd;Hka;r ;%ia;jdoh iïnkaOj úia;S¾K iïuq;shla ieliSu • UNSC yd fjk;a cd;Hka;r fhdackdjka l%shd;aula lsÍu • G 20 cd;Ska" /äl,ajdoh ;=rka lsÍfï jevigyka u; wjOdkh fhduq l< hq;=h • ;%ia; l%shdjkag uQ,Hh iemhSu uq,skqmqgd oeóug uQ,H l%shd ld¾h n,ldhka msysgqùu • ld¾h n,ldhka ieliSfuka ;%ia;jd§kag wdhqO .,d hdu keje;aùu • ihsn¾ wdrlaIdj yd ;%ia;jd§kag tfrysj igka lsÍfï§ iyfhda.S;djh • ;%ia;jdohg tfrysj l%shd lsÍug cd;sl wdrlaIl WmfoaYlhka m;a lsÍu

bkaÈhd o¾Yk

n

28

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


by<( G20 iuq¿fõ yjq,a jevigyk w;r yeïn¾.a T,d*a iafld,aiays m<uq k.rdêm;sjrhd" rdcH kdhlhka yd wdrdê;hkaf.a ksfhdað;hka iu. wNsuqL msgqj( bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈ yd cmdka w.ue;s Yskafid wfí iuq¿fõ§

u¾l,a pdkai,¾jßh ;jÿrg;a i|yka lf<a kdhlhkaf.a m%ldYfha jk m%Odk lreKqj,ska tlla jkafka cd;Hka;r uQ,H l%uh ;=< ia:djr;ajh ;yjqre lsÍu njhs iyfhda.S;djh lrd c¾udkq pdkai,¾jßh jk wekafc,d u¾l,a fuu jif¾§ G20 iuq¿fõ m%;sM, ms<sn|j ;u m%idoh m, l<dh' fjf<|fmd< újD;j ;eìh hq;=h hk woyi iïnkaOfhka tl.;djhlg t<öu ms<sn|j weh i;=gg m;a jQjdh' m%Odk ld¾ólrKh jQ rgj,a fukau ke.S tk wd¾Ólhkao wdrlaIKjdohg yd widOdrK fjf<| iSudjkago úreoaOj igka lsÍug tlÕ ùuo weh w.h l<dh' tfukau f,dal fjf<| ixúOdkh ^WTO& úiska uQ¾;su;a l< Í;s u; mokï

jk cd;Hka;r fjf<| l%uhg fuu ;;a;ajh ;=< jeo.;a ld¾hhla isÿ l< yels nj weh i|yka l<dh' u¾l,a pdkai,¾jßh ;jÿrg;a i|yka lf<a kdhlhkaf.a m%ldYfha jk m%Odk lreKqj,ska tlla jkafka cd;Hka;r uQ,H l%uh ;=< ia:djr;ajh ;yjqre lsÍu njhs' iuq¿j wjidkfha§ ilik ,o yeïn¾.a l%shdldÍ ie,eiau ms<sn|j fufkys lrñka kdhlhkaf.a m%ldYh ;=< iïm%;s{d fok lreKq ms<sn|jo l:d l<dh( —wd¾Ól j¾Okh yd /lshd W;amdokh flfrys fhduqùfï§ ish,a, we;=<;aj" idOdrKj yd iudkj l%shd lsÍu m%j¾Okh lrkafkuq'˜ jvd;a is;a weo.kakd lreKla jkafka BRICS cd;Ska mfya kdhlhka ^n%iS,h" reishdj" bkaÈhdj" Ökh yd ol=Kq wm%sldj& G20 ys yeïn¾.a iuq¿jg iu.dój wúêu;a f,i yuqùuhs' fuh isÿ lrk ,oafoa fuu jif¾ iema;eïn¾ ui Ökfha laishdfuka ys meje;aùug kshñ; 9 jk BRICS iuq¿jg iQodkï ùula jYfhks'

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

29

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


yjq,aldÍ;ajh

jvd §ma;su;a wkd.;hla

i|yd BRICS

Ökfha laishdfuka ys§ 9 jk BRICS iuq¿j BRICS cd;ska my tla fõÈldjlg f.k wdfõh' tys§ wduka;%Kh flreKq lreKqj, iudf,dapkhla wms Tn fj; f.k tkafkuq joka tka î rd´

BRICS fyj;a m%Odk rgj,a myla jk n%iS,h" reishdj"

bkaÈhdj" Ökh yd ol=Kq wm%sldj ksfhdackh lrk cd;Hka;r ixúOdkh fuu jif¾ iema;eïn¾ 3 isg 5 jkod olajd Ökfha *qðhka m<df;a laishdfukays§ tys kj jk iuq¿j meje;ajQfõh' ‘BRICS §ma;su;a wkd.;hla i|yd jvd Yla;su;a yjq,aldÍ;ajhla hk f;audj iu. Èk ;=kla meje;ajQ fuu iuq¿j" ixúOdkfha fojk oYlho iksgqyka lf<ah' Ök ckdêm;s lais ðkamska.a iuq¿j fynjQ w;r thg ol=Kq wm%sldkq ckdêm;s fÊfldaí iQud" n%iS, ckdêm;s

bkaÈhd o¾Yk

n

30

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

uhsl,a fÜu¾" reishdfõ ckdêm;s õ,eÈó¾ mqáka yd bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈ iyNd.S úh' kdhlhka tlajQ fï fudfydf;a" ;%ia;jdoh" cd;Hka;r fjf<|du yd iyfhda.h jeks cd;Hka;rj jeo.;a jk .eg¿ .Kkdjla idlÉPdjg Ndckh flß‚'

jd‚cHuh iïnkaO;d 9 jk BRICS iuq¿j ;=<§ idudðl rgj,a" tlsfkld iu. jk jd‚cHuh iïnkaO;d jeä lr.ekSug wd¾Ól yd fjf<| iyfhda.S;djh we;=¿ m%Odk


Ökfha laishdfuka ys meje;aùug kshñ; jQ BRICS iuq¿fõ kjjk yuqfjys f;audj jQfha §ma;su;a wkd.;hla i|yd jvd Yla;su;a yjq,aldÍ;ajhla kakhs

iuq¿fõ mQ¾K ieisjdrfha§" w.ue;s fudaÈ" lDIsl¾uh" yd ld,.=Kh hkd§ uQ,sl lafIa;%hka ;=<o iyfhda.S;djh jeä lsÍfï wjYH;djh u;= lf<ah f,aLk y;rlg w;aika ;eîh' fïjd kï( wd¾Ól fjf<|du yd iyfhda.S;djh ms<sn| l%shdldÍ kHdh m;%h" kõfhda;amdok iyfhda.S;djh i|yd jk l%shdldÍ ie,iqu ^2017-2020&" BRICS ;Srenÿ iyfhda.S;dj yd BRICS jHdmdr ljqkais,h iy kj ixj¾Ok nexl=j w;r Wml%ñl iyfhda.S;djh iïnkaO wjfndaO;d .súiqu'

oi jeoEreï úi÷u iuq¿fõ l:d l< w.ue;s kf¾kaø fudaÈ" f.da,Sh mßj¾;khla i|yd jeo.;a N+ñldjla oeÍug ish¨‍u BRICS cd;Ska oi jeoEreï f,i ne£ isáh hq;= njg fhdackd lf<ah' fuhg m%;s;%ia;jdoh flfrys jk W;aidyhka" yß; f,djla i|yd mßirh wdrlaId lsÍu yd jeä äðg,alrKhla yd iuM,hka fj; tlaj lghq;= lsÍu hkdÈh we;=<;a úh'

iyfhda.S;djh jeä ÈhqKq lsÍu BRICS iuq¿fõ mQ¾K ieisjdrfha§ w.ue;s fudaÈ"

lDIsl¾uh" n,Yla;sh" mßirh" ld,.=K úm¾hdih" l%Svdj yd ixialD;sh hkd§ uQ,sl lafIa;%hka ;=<o iyfhda.S;djh jeä l< hq;= nj mejiqfõh' tfukau Tyq È<s÷lu msgqoelSu" jvd fyd| fi!LHdrlaIKh" wdydr wdrlaIdj" ikSmdrlaIdj yd wOHdmkh hkdÈh ;yjqre lsÍu i|yd bkaÈhdfõ ksrka;r W;aidyhka ms<sn|jo Tyq úia;r lf<ah'

laishdfuka m%ldYh iuq¿fõ ish¨‍u kdhlhka ,dYald¾-t-;,Snd" chsYa -t-fudfydïuoa"yd yldks cd,h jeks mlsia:dk ;%ia; lKavdhï m%ldYhla u.ska kï lr fy<d olsk ,§' f.da,Sh ;%ia; lKavdhï jk IS yd w,ala LhSvd iu. tla l< fuu mshjr foaY iSud yryd hk ;%ia;jdohg tfrysj jk bkaÈhdfõ W;aiyfha jeo.;a rdcH ;dka;%sl ch.%yKhls' miq.sh oYlh mqrd" ixj¾Okh jk rgj,a w;r iyfhda.S;djh j¾Okh lrk fõÈldjla f,i BRICS ke.S wdfõh' Okd;aul f,i wjika jqKq fuu jif¾ iuq¿fõ uQ,slu ;Hd.h jQfha jvd hym;a wkd.;hla i|yd jk fmdfrdkaÿjhs'

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

31

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


id¾:l;ajh

bka§h kdúl yuqodfõ

Yla;su;au ndyqj bka§h kdúl yuqodfõ iíueÍka wxYh 2017 jif¾§ jir 50 l fufyhqï lghq;= iurk neúka" bkaÈhdfõ cd;sl wdrlaIdj fjkqfjka Wkkaÿfjka jev lrk iíueÍka l%shdlrejka fj; wfma wdpdrh mqo lrkafkuq

bkaÈhd o¾Yk

n

32

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


by<( iíueÍk" bkaÈhdfõ wdrlaIl Wml%uhka ;=< m%Odk ia:dkhla .kS by< ol=K( iskaOqf.daIa mka;sfha iíueÍkhla

jir oyia .Kkla uq¿,af,a fkdokakd .eUqre m%foaY ukn¢kd jQ w;ru id.rfha r< w;r ießieÍug fkdìhj bÈßm;a jQjka lsysm fokdg tu w÷re fmfoi uy;a jQ wNsfhda.hla fjhs' jir .Kkla oeä wêIaGdkfhka yd lemùfuka iíueÍka l%shdlrejka fuu wNsfhda.h chf.k we;' iíueÍka wxYh" bka§h kdúl yuqodfõ wmQ¾j yelshdjka Tma kxjkakla jk w;r ÈhU irñka wm rg kdúl iSudjka wdrlaId lsÍfï jeo.;au fuj,u njg m;aj we;' tys msßiaj, Woafhda.h yd mßmQ¾K yelshdj wmg ysñ wNsudkj;a iïneÍka iïm%odfha uqødj njg m;aj we;' kdúl yuqodj fuu jif¾§ tys iíueÍka wxYfha wdrïN lsÍfï rka ixj;airh iurhs' jir mkylg fmr" 1967 foieïn¾ 8 jkod" ,eÜúhdfõ Í.dys§ bka§h kdúl m;dlh fmr INS le,ajß u; Tijkq ,enQ w;r ta wkQj bka§h kdúl yuqodj yd iíueÍkaj, yuqj isÿ úh' 1971 jif¾ uq,a Nd.fha§ bkaÈhdfõ cd;sl wdrlaIdjg we;s fjñka ;snQ ;¾ckj,g uqyqK §ug iQodkï jk f,ig kdúl yuqodfõ fiiq wxY iu. iíueÍka wxYh yg mjrkq ,eì‚‘ kj jD;a;Sh lafIa;%hl jir foll muKla fufyhqï w;aoelSula iys;j tjlg wolaI n,ldhlaj cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

33

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


id¾:l;ajh

wdrlaIdj i|yd iQodkñka bkaÈhdkq kdúl yuqodfõ iíueÍk wxYfha b;sydih bkaÈhdj ksoyi ,nd.;a Èkhg wdikak ld,hg Èj hhs' oYlhl muK lemjQ W;aidyhka ;=<ska 1962 § HMS Dolphin ys mqyqKqj ,;a ks,OdÍ lKavdhula iu. wdrïN úh' m<uq jrg bkaÈhdfõ ksIamdokh lrk ,o iíueÍkh jk INS Y,als 1992 fmnrjdß 7 jkod Èh;a lrk ,o w;r tu.ska bka§h kdúl yuqodjg foaYshj iíueÍk ksmoùfï we;s yelshdj y~ yd lshkq ,eîh' kHIaál n,fhka l%shd;aul jk pl% -I" 1988 § o miqj pl% -II 2012 jif¾§o Èh;a lsÍfuka bka§h kdúl yuqodj" kHIaál n,fhka iíueÍk l%shdlrjk kdúl yuqod lsysmh w;rg tla jQjdh'

;sìh§ jqj;a Wmuyoaùmh mqrd hqoaOfha j<d me;sr hk úg iíueÍka wxYh th uqyqK §ug iQodkï úh' wjidkfha§ hqoaOh wdrïN jQ w;r wmf.a iíueÍka fnx.d, fndlal yd wrdì uqyqo ;=< fiakdjka hjñka Èh;a jQ w;r iuyr iíueÍka m%;smdlaIsl c, m%foaY fj;o .uka lrñka hqoaOfha m%;sM, fj; ;SrKd;aul n,mEula we;s lf<ah' fuu wxYfha jir 50 l .uka u. myiq fkdùh' m<uq iíueÍka l%shdlrejkaf.a wm%;sy; lemùï fya;=fjka bka§h kdúl yuqodj f,dj mqrd ÈhU ;=< fufyhjk lS¾;su;a kdúla yuqodjka w;rg tla úh' kdúl yuqodj jir ;=kla we;=<; iíueÍka y;rla w;am;a lr.;a w;r tu i;rjekak ;=<ska ch.%dys hqoaOhlo ksr; úh¦ idïm%odhsl iíueÍka fj;ska kHIaál m%jd,kh olajdo .uka flß‚“ fï ish,a, isÿ jQfha oYl

;=kla jeks ld,hla ;=< jk w;r iíueÍk wxYh ilid jir 20 la wjik ;udf.au jQ iíueÍk iE§fï ld¾hhgo t<U ;sì‚' wo jk úg bka§h kdúl yuqodfõ iíueÍka wxYh /äl,a rEmdka;rKhl fodrlvg msúi we;' wmf.a kdúl yuqodj i;=j Yla;su;a" úYajikSh yd idïm%odhsl iskaOqf.daIa mx;sfha yd YsY=ud¾ mx;sfha iíueÍk ;snqKo oeka wm bkaÈhdfõ m<uq iajfoaYsl kHIaál iíueÍkh jk INS wßykaÜ iíueÍkho Ndú;d lrñka isà' iajfoaYslj ksIamdÈ; idïm%odhsl INS l,ajdß iíueÍkh yd tys wfkl=;a iíueÍk" bka§h rcfha fïla bka bkaähd oelau wkq.ukh lrñka isà' bka§h kdúl yuqodj wiSudka;sl lemùu" ord isàu yd ;srir nj iys; h:djd§ iïm;a njg m;ajQ §¾> ld,Sk ie,iqïlrKh y lemùu iksgqyka

bka§h kdúl yuqodj h:djd§ iïm;a njg m;ajQ §¾> ld,Sk ie,iqïlrKh y lemùu iksgqyka lrk fõÈldjls

bkaÈhd o¾Yk

n

34

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


wNsuqL msgqj( INS Kalvari u; iQodkñka isák msßia ol=K ^by< isg my<g&( lsñÿug fmr Èh u;=msg we;s iíueÍkhla INS Chakra iíueÍkh lsñ§ug iQodkñka

lrk fõÈldjls' kdúl yuqodj" iuqø kHIaál ;dlaIKfha is;shï fkdl< lv bï lrd .uka lrk neúka fuu n,Yla;sh fhdod.ekSu iïnkaOj we;súh yels wNsfhda.hka /ils' wmf.a rfÜ iduqøsl wNs,dYhka wdrlaId lsÍu i|yd bka§h kdúl yuqodj i;=j mj;skafka mq¿,a yd ixlS¾K ld¾h Nrhls' iíueÍk wxYh ish¨‍ ÿIalr;d yd wNsfhda.hka chf.k rfÜ wdrlaIdj fjkqfjka tys iuia; kdúluh N+ñldj imqrkq we;s njg úYajdih' jir 50 la mqrd cd;shg isÿ l< wk.s fufyjr iurkq jia" kdúl yuqodm;s woañrd,a iqks,a

,kand PVSM, AVSM, ADC, 2017 jir iíueÍk wxYfha jir jkq we;s njg 2016 kdúl yuqod Èkfha§ m%ldY lrk ,oafoah' fcHIaG;u iíueÍk l%shdlre jk kHIaál wdrlaIdj iïnkaO bkaiafmlag¾ ckrd,a jhsia woañrd,a Y%S ldka;a AVSM m%ldY lf<a 2017 jir bka§h kdúl yuqodfõ iaurK jir jkq we;s njhs' Tyq ;jÿrg;a mejiqfõ laIs;sch foi fk;a fhduñka .uka lrk fuu 50 jir" ffO¾hh" lemùu" ne£u yd ish,a,gu jvd wfmalaIdj" wkafhdakH úYajdih yd È.= l,a mj;akd ifydaor;ajh msß .ukla njhs'

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

35

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wreuh

jir ie;a;E

tlla ;reKj 2017 wf.daia;= ui" bkaÈhdj tys 71 jk ksoyia Èkh ieurejdh'’’ jeo.;a ieuÍï kej;;a iurñka foaYfma%ó yeÕ=‍ñka msÍ hkakæ joka f.!rõ kd.amd,a

bkaÈhd o¾Yk

n

36

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


71 jk bka§h ksoyia Èkh ieuÍï ms‚i ks¾ñ; je,s uQ¾;shla

wmf.a fYaIaG foaYfma%óka wmf.a u;lfha ;nd.ksñka wêIaGdkh" Yla;sh yd wruqK iys;j fjfyi ù jev lsÍfuka 2022 jk úg Tjqka isysk uejQ bkaÈhdj f.dvke.Sug wmg yels fõú

1947 wf.daia;= 15 jk Èk uOHu rd;%sfha§ bkaÈhdj ì%;dkH md,kfhka ksoyia ,enqjdh' tjla mgka wm Och wNsudkfhka f,< fok w;r ksoyia Èkh rfÜ b;d jeo.;a Èkhla f,i ieuf¾' fmr ish¨‍ jirj,aj, fiau fuu jif¾§o w.ue;sjrhd úiska m%n,' foaYfma%ó yd wkqm%dKh imhk l:djla iu. kjÈ,a,sfha r;= fldgqfõ isg cd;sh weu;=fõh' 2015 § fukau" ;u l:dj ieliSug fmr" tys we;=<;a úh hq;= lreKq ms<sn| fhdackdjka ck;djf.ka b,a,d isáfhah' kfuda fhÿu ;=<ska fhdackd 6"000 la muK;a MyGov.in fmdag,h ;=<ska 2"216 l=;a meñ‚fhah' w.ue;s fudaÈ ;u l:dfõ§" wmf.a rfÜ b;d jeo.;a wjia:djla jk uy;aud .dkaê úiska ì%;dkHhkag bkaÈhdfjka bj;a ùug n, lsÍu Wfoid isÿ l< bkaÈhdfjka msgjkq jHdmdrhg 75 jirla msÍu ms<sn|jo fufkys lf<ah' ì%;dkHhkag bkaÈhdfjka msgùug n, flfrk jHdmrhla Èh;a lsÍfï kHdh m;%hla iys;j 1942" wf.daia;= 8 jkod iuia; bka§h fldx.%ia lñgqj ^AICC& fndïndfha§ ^oeka uqïndhs& /ia úh' fuu jHdmdrh" miqld,Skj wf.daia;= l%dka;s uhsvka f,i kï l< f.djd,shd gexlsh wi<§ wf.daia;= ui 9 jkod uOHu rd;%sfha§ Èh;a lrk ,§' fuys§ tys /iajQ ck;dj weu;+ .dkaê fufia mejiqfõh( —uu Tng b;d flá uka;%hla fokakï' th Tn Tnf.a yoj; ;=< i,l=Kq lrf.k Tnf.a iEu yqiaula ;=<skau thg Ôjh ,ndfokak' tu uka;%h kï ‘lruq fyda ñh huq' hkakhs'˜ 1942 §” bkaÈhdfjka msgfjkak jHdmdrfha igka mdGh iïnkaOj rij;a lreKq lsysmhla we;’ fhdackdj jQfha —msgfjkq˜ cQ,s - iema;eïn¾ 2017

kf¾kaø fudaÈ bka§h w.ue;s

wmf.a ãtkata ;=< mj;sk ksi. udkqIjd§ .=Kdx.h kj bkaÈhdjg wvx.= úh hq;=hs th wmf.a rg yd YsIagdpdrh wre;a .kajd ;sfnkjd rdï kd;a fldaúkaoa bka§h ckdêm;s

n

37

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wreuh

äðg,a ùu ks¾NS; nj fjkqfjka msfok iïudk 71 jk ksoyia Èkhg fmrod iji w.ue;s kf¾kaø fudaÈ úiska bkaÈhdj ;=< ks¾NS; nj fjkqfjka msfok iïudkh ,;a wh fjkqfjka úfYaI ud¾..; fmdag,hla újD; lf<ah( gallantryawards.gov. in. th 1950 - 2017 olajd tu iïudkfhka msÿï ,enQ ish,a,kaf.a úia;rd;aul o;a; mokula wvx.= fõ'

BHIM - wdOd¾

ksoyia Èk l:dj ;=< w.ue;s kf¾kaø fudaÈ ck;djf.ka —.kqfokq i|yd BHIM fhÿula ieliSug yd th wmf.a wd¾Ól lghq;=j, fldgila lr.kakd˜ fuka b,a,Sh' BHIM - wdOd¾ fõÈldj hkq Ôjñ;sl mokï f.ùï l%uhls'

hkak jqj;a th wdpdrYS,S fkdjk nj ie,l+ uy;aud .dkaê thg iyh fkdoelaùh’ Tyqf.a —yDoh idlaIsh rlskakd˜ ^tf,i Tyq úiska y÷kajkq ,enQ& jk iS rdcf.damd,pdß úiska fhdackd l< —miqniskak˜ fyda —bj;a jkak˜ hk mdGo f;dard fkd.e‚k’ iudcjd§ jD;a;Sh iñ;s kdhlfhl= jQ yd ksoyia wr.,h ;=< wg jrla isr.; lrkq ,efí hQiq*a fufyr,s úiska —bkaÈhdfjka msgjkak˜ hkak fhdackd l< w;r th ms<s.e‚kæ bkaÈhdfjka msgjkq jHdmdrhg wu;rj" iqNdIa pkaøfndaia úiska widâ yskaoa *jqÊ ^bka§h cd;sl yuqodj f,io ye¢kafõ& ks¾udKh lr wjqreÿ 75 la msÍuo 2017 jif¾ isÿfõ' fuu wjia:d fol i|ydu bka§h rcfha ixialD;sl wud;Hjrhd" bka§h mqrjeishkaf.a wëlaIKh i|yd fï wjia:d folg

NaMo fhÿu

2015 cQks ui Èh;a l< kf¾kaø fudaÈ fhÿu" bka§h ck;dj yd w.ue;sjrhd w;r Rcq iïnkaO;djhlg bv i,ihs' th mßYS,lhskag Rcqju Tyqf.ka m‚jqv yd Bfï,a ,eîug yd udka ls nd;a ys úúO wkqjdohkag tla ùu we;=¿ úúO foa isÿ l< yels fõ'

bkaÈhd o¾Yk

n

38

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

ol=K( bka§h ckdêm;s ks, ksji" rdYag%m;s Njka ksoyia Èkh od §ma;su;aj Èÿ,ñka my<( bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈ r;= fldgqfõ isg cd;sh wu;ñka


iïnkaO f,aLk m%o¾Ykhla ixúOdkh lf<ah' lfrka.d hd ufrkaf.a 75 pf,da È,a,s' hkqfjka kï lrk ,o fuu m%o¾Ykh kjÈ,a,sfha msysá bka§h cd;sl ixrlaIKd. dr mßY%fha meje;aùh' tys m%o¾Ykhg ;nd ;snQ b;d ÿ,n f,aLkhla jQfha lfrkaf.a hd ufrkaf.a ^lruq fyda ñfhuq& kï igka mdGh idoñka 1942 wf.daia;= 8 jk od uy;aud .dkaê úiska ,shk ,o ,smshls' rfÜ hym; fjkqfjka wêIaGdk mQ¾jlj bÈßhg tk f,i w.ue;sjrhd bka§h ck;djf.ka b,a,d isáfhah' Tyq fufia mejiqfõh( —1942 isg 1947 olajd ld,h ;=< rg mqrd ck;djf.a iduQysl wêIaGdkh olakg ,enqKd" jir myla jeks ld,hla ;=< ì%;dkHhkag bkaÈhdfjka msgùug n, lrkq

,enQfha fuhhs" wmf.a ksoyfia 75 jk jir fj; <Õd ùug wmg we;af;a jir myla muK ld,hla' wmf.a fYaIaG foaYfma%óka wmf.a u;lfha ;nd.ksñ kawmf.a iduQysl wêIaGdkh" Yla;sh yd wruqK iys;j fjfyi ù jev lsÍfuka 2022 jk úg Tjqka isysk uejQ bkaÈhdj f.dvke.Sug wmg yels fõú'˜ tfukau rfÜ ;reKhka weu;+ Tyq mjid isáfha fï ishjfia Wmkakjqka wjqreÿ 18 ,nk njhs’ —fï whg fuu jir hkq ;SrKd;aulu jirla’ Tjqka 21 jk ishji ;=< wmf.a rfÜ brKu ;Skaÿ lrkakka njg m;a fjkjd' uu fuu ;dreKHh ms<s .ksñ" f.!rj lrñ uf.a m%Kduh mqo lrñ’ furfÜ ffojh fjkia lsÍug Tng wjia:dj meñK we;"˜ Tyq mejiqfõh’'

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

39

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wreuh

ksoyfia ksjyka ksoyi i|yd Èh;a l< cd;sfha igkaj,g lem l< fl!;=ld.dr .Kkdjla bkaÈhdj ;=< fjhs' Tn kerôh hq;=u lsysmhla wms fuys igyka lruq joka ksgdId mkavd

cd; shl ixi a lD; sl" fo a Ymd,k sl yd ft; sydi sl Wreufh a fld a I a Gd.drhl a jk fl!; l = d.drh keröuu wmQ¾j w; a oel Sul 's th rgl k soyi jek s jeo.; a hul a iurk úg t a fj; ;j; a i qúfY a I S njl a tl a fjh 's bk a Èhdj ; < = k soyi a wr.,fh a u;lhk "a jd¾;d yd fl!; l = ji a ; = /.; a fl!; l = d.dr oyi a .Kkl a we;' bk a iuyrl a fj; tî n,d ty s m%o¾Ykh lr we; s fo a l shkd l:djk a j,g ijk a fouq'

HIGHLIGHTS

bkaÈhd o¾Yk

n

40

n

Built in

.dkaê iaurK fl!;=ld.drh" wyuodndoa" .=crdgh .dkaê iaurK fl!;=ld.drh yd in¾u;S wdY%ï ;=< uy;aud .dkaê wyuodndoaj, isák ld,fha Ndú;d l< mqo. a ,sl oE ixo¾Ykh lrk w;r Tyq tys Ôj;a jQ wdldrh ms<n s | yeÕSula krUkakka fj; ,ndfohs' 1963 § pd,aia fldrhd úiska ;kk ,o fuu kj fl!;=ld.drh ;=< .dkaê úiska ,shk ,o ,sms 34"177 la" .dkaêf.a lgq igykaj, msgq 8"718 la" PdhdrEm 6"000 la muK" Ñ;%mg 334la" ´äfhda leiÜ 509 la" frfldaâ 121 la" ùäfhda leiÜ 63 la yd iïudk 155 la we;=¿ ;j;a fndfyda foa fõ'

Number of exhibits

Must-see

1963 40,000 34,177

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

letters written by Mahatma Gandhi

6,000 Photographs


;j;a fl!;=ld.dr

i¾od¾ j,índhs mfg,a cd;sl wkqiaurK fl!;=ld.drh" wyuodndoa" .=crdgh Iysfnda.a ud,s.fha we;s fuu fl!;=ld.drh i¾odj,a,íNdhs mfg,af.a ish¨‍ mqoa.,sl oE m%o¾Ykh lrhs'

fcHd;sika.a úldia hd;%d fl!;=ld.drh" wyuodndoa" .=crdgh fuu fl!;=ld.drh bkaÈhdfõ ksoyia jHdmdrfha uq,a jir lsysmfha isg 1934 fcHd;sika.a wdrïN lsÍu olajd ldka;d úuqla;sfha .uka u. m%o¾Ykh lrhs'

HIGHLIGHTS

Built in

1998

Inaugurated by Sheila Dixit in

2000

Located

2 KM

from the DelhiHaryana border

widoa yskaoa .%dï" È,a,s-NCR È,a,s - y¾hdkd udhsu wi< ál%s l,dka frdyagla mdf¾ we;s widoa yskaoa .%dï ixpdrl ixlS¾Kh ixj¾Okh lrk ,oafoa È,a,s ixpdrl l¾udka;h úiska fk;dð iqNdIa pkaø fndaia g f.!rj lsÍula f,ih' bka§h cd;sl yuqodfõ Ôú;h ms<sn|j fmkakqï lrk mek, .Kkdjla fl!;=ld.drh ;=< ;sfí' bka§h

cd;sl yuqodfõ fiajh l< whf.a molalï yd ,dxPk" bkaÈhdfõ ksoyia igkg iïnkaO mqj;am;a fldgia yd PdhdrEm tu m%o¾Ykdx.hka w;r fjhs' fl!;=ld.drh wjg we;s úÑ;% jQ f.da,d¾Ohka fuu ixlS¾Khg ;j;a úfYaI;ajhla tla lrk w;r th rx.mSG yd wdydr y,a jeks myiqlïj,skao iukaú;h'

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

41

n

cd;sl .dkaê fl!;=ld.drh" kjÈ,a,sh fuu fl!;=ld.drh uy;aud .dkaêf.a Ôú;h ;=<ska wuq;a;ka È.= .ukla f.k hhs' fuys .dkaê úiska yskaÈ NdIdfjka l< má.; l;d jdokh lrk w;a ÿrl:k yhla ;sfí'

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Wreuh

;j;a fl!;=ld.dr

úlafgdaßhd wkqiaurK Yd,dj" l,algdj úlafgdaßhd wkqiaurK Yd,dj ì%;dkHhkaf.a .Dy ks¾udK Ys,amSh ixfõ§;ajhka iys; fjk w;r ì%;dkH bkaÈhdfõ Wmrdc l=¾ika idñjrhd úiska úlafgdaßhd /ðk wkqiaurKh lsÍug wfmalaIdfjka idok ,§' th jQ l,S rfÜ b;sydih ;=< jeo.;a ld¾hhla bgq l<

fkare wkqiaurK fl!;=ld.drh yd mqia;ld,h" kjÈ,a,sh fuu fl!;=ld.drh oDYH udOH yryd cjy¾,d,a fkaref.a Ôú;h yd l%shdjka ksrEmKh lrhs' iuyr ldur" Tyq ñh hk fudfydf;a ;snQ f,igu ixrlaIKh lr we;'

mqoa.,hkaf.a mska;+r yd ms<su oel .; yels jQ fõÈldjla úh' 1921 § Oj, meye wk.s bÈlsÍula ck;dj fj; újD; lrk ,o w;r" th hg;a úð; hq.fha is;=jï" ì%;dkHhka úiska .;a bkaÈhdfõ ÿ,n PdhdrEm hkd§ ;j;a foa m%o¾Ykh lrhs'

fk;dð m¾fhaIK ld¾hdxY fl!;=ld.drh" l,algdj 1961 § ia:dms; fuh iqNdIa pkaø fndaia f.a pß;dmodk fl!;=ld.drhls' fuys .Dy NdKav" we÷ï" Tyqf.a id,fha f¾äfhda hka;rh" ,sms yd ;j;a foa wvx.= fõ'

iaj;ka;% ix.%ï ix.%d,h" È,a,sh r;= fldgqfõ msysgd we;s fuu fl!;=ld.drh" bkaÈhdfõ ksoyia wr.,fha m%Odk wjëka fj;g wm f.khhs'

bkaÈhd o¾Yk

n

42

HIGHLIGHTS

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

Founded in

1906

Number of artefacts

28,394

Must-see

21

beautiful gardens it is surrounded by


uks Njka" uqïndhs fuu fl!;=ld.drh uks Njkays uy;aud .dkaê kej;S isá ld,h ms<sn|j mjik w;r Tyqf.a mqoa.,sl oE iuyrlao iys; fjhs' th 1917 isg 1934 olajd .dkaêf.a l%shdldÍ;ajh iïnkaO jeo.;a uOHia:dkhla úh' Tyq fuys isg iyfhda.S;djh fkdoelaùfï jHdmdrh"

iajfoaYS jHdmrh" Ldä yd L,s*Ü jHdmdrh we;=¿ Tyqf.a jvd;au jeo.;a jHdmdrhka .Kkdjlg uQ,drïNh ,nd ÿkafkah' p¾l iu. .dkaêf.a iïnkaO;djh werUqfKa 1917 § jk w;r ta ld,fha§ Tyq uks Njka ys kej;S isáfhah'

HIGHLIGHTS Founded in

1955 Centre of Gandhi’s activity for

17

years

Trivia

1917

Gandhi’s association with charkha began here

cd;sl f,aLkdrlaIl fl!;=ld.drh" kj È,a,sh

HIGHLIGHTS Built in

cd;sl f,aLkdrlaIl fl!;=ld.drh ms<sn| jd¾;d lsó 40 È. bvl mj;sk w;r jir 1748 isg wdrïN lr l%ñlj ;ekam;a lr we;' fïjd bx.%Sis" wrdì" yskaÈ" ixialD; yd W¾ÿ hkd§ fndfyda NdIdj,ska we;' tfukau ;,a m;a" n¾É fmd;= yd tjeks øjH u; ,shk ,o jd¾;do we;s w;r mq¿,a jYfhka j¾. i;rlg fnod ;sfí( uyck jd¾;d" m%dÖk jd¾;d" w;amsgm;a yd mqoa.,sl m;%sld wd§ jYfhks'

1926 Transfer of records

1937 Must-see

7,500 microfilm rolls

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

43

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


kjfHda;amdok

iQ¾h m:hla u; bkaÈhdkq ÿïßh fiajfha m<uq iQ¾h Yla;sfhka .uka .kakd ãi,a bf,lag%sla ÿïßh” yß; n,Yla;sh fj; hk .ufka m%Odk ixêia:dkhla i,l=Kq lrhs joka f.!rõ kd.amd,a

bkaÈhd o¾Yk

n

44

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

ÿïßh m%jdykh bkaÈhdj ;=< f;acdkaú; b;sydihla iys; jk w;r bkaÈhdfõ m<uq ÿïßh jk jdIam n,fhka l%shd l< tkaðula iys; frâ ys,a f¾,afõ 19 jk ishjfia uq,a Nd.fha tkï 1837 § wdrïN ùu olajd Èfõ' wo jk úg" bka§h ÿïßh fiajh" rfÜ n,Yla;s ld¾hlaIu yd mßir ysff;IS Ndú;hka m%j¾Okh lsÍu i|yd flfrk bka§h rcfha W;aidyh ;=< jeo.;a iyNd.sjkafkl= njg m;aj we;' th uE;l§" iQ¾h n,Yla;sh Ndú;d lsÍu olajd b;d jeo.;a ux i,l=Kla ;nd we;æ úl,am bkaOk i|yd jk bka§h ÿïßh ixúOdkh ^IROAF& úiska È,a,sfha i*av¾cqka.a ÿïßh ia:dkafhka m<uq iQ¾h n,Yla;sh Ndú;d jk ãi,a úÿ,s nyqúO tall ^DEMU& ÿïßh Èh;a lrk ,§' ÿïßh fiajdj iïnkaO wud;H iqf¾Ya m%N+ fuys§ fufia mejiqfõh( —ÿïßh fiajh idïm%dodhsl fkdjk n,Yla;s uQ,dY%hka jeä lsÍu i|yd W;aiy orñka isà˜' fudag¾ ueÈß


lreKq f.dkqj ÿïßh È,a,sfha irhs frdys,d ÿïßh ia:dkfha isg y¾hdkdys *drela k.¾j, .d¾ys y¾ire ikaêh fj; .uka lrkq we; ÿïßh" fïla bka bkaähd uQ,drïNh hgf;a ksmojQ iQ¾h mek, 16 lska iukaú; jk w;r ta tla tla mek,hla fjdÜ 300 l by< w.hla ^Wp& ksmojkq we; ÿïßhg negßh yryd ;s<e,s l< n, Wmia: moaO;shlao we;s w;r iQ¾h n,Yla;sh rys;j meh 72 la olajd .uka l< yelsh tla ueÈßhglg u.Ska 89 fofkl=g .uka l< yelsh tys tla tla ueÈßh ;=< l=Ika iys; wdik" .uka nvq rdlal yd ixo¾Yk mqjre we; ÿïßh úiska jd¾Islj tl ueÈßhlg fgdka kjhlg iudk ldnkavfhdlaihsâ m%udKhla uqod yeÍu wvq lrkq we;s njg wfmalaId flf¾ ÿïßfha iïmQ¾K msßjeh re' fldaá 13'54 la jk w;r - re fldaá 1 ne.ska jákd ueÈß 8la yd re' fldaá 2'5 ne.ska jeh jQ fudag¾ ueÈß follska iukaú;h

wNsuqL msgqj( w.k.rfhka msg;a ùug iQodkï jQ kj ÿïßh by<( m<uq iQ¾h mek, iys; DEMU ÿïßh msg;a fjñka by<( ÿïßh fiajfha wud;H iqf¾Ia m%N+ kjÈ,a,sfha§ ÿïßh újD; lrñka

folla yd u.S ueÈß wgla iys;j ueÈß oyhlska hq;a fuu ÿïßh u.Ska 500 la iu. mQ¾K Odß;dfjka È,a,sfha isg meh tl yudrl§ y¾hdkd fj; .uka lrkq we;' u.S ueÈß yhla" fïla bka bkaähd uQ,drïNh hgf;a ieliQ iQ¾h mek, 16 lska iukaú; jk w;r wfkla ueÈß fol ãi,aj,ska Odjkh fõ' fuu iQ¾h mek,j, ;lafiare wdhq ld,h jir 25 ls' tajd ksr;=rej wëlaIKh flfrkq we;' m%udKj;a iQ¾h n,Yla;shla fkdue;s wjia:djl§ ÿïßhg negß n,h iys; Wmia: moaO;shla we;s w;r thg meh 72 la olajd ÿïßh Odjkh l< yelsh' fuh" mqk¾ckkSh n,Yla;s iïnkaOj wjOdkh fhduq lrk ÿïßh fiajfha jeo.;a mshjrla jk w;r tys m%;s,dNhka

buy;a h' jirlg tla ueÈßhlg jeh jk ,laI 2 l ãi,a b;=rejla yd jd¾Isl iuia; b;=reu fldaá ‘672 la muK fõ' 2016 jif¾ ÿïßh fiajd whjeh ;=< l< ksfõokh jk ó<Õ jir my ;=< iQ¾h n,Yla;sh fufjd 1"000 la ckkh lsÍu iu.o fuh iumd; fõ' ixúOdkh úiska ;u fufyhqï lghq;= i|yd wjYH bkaOk f,i iQ¾h n,Yla;sh u.ska Ndú;d lsÍug úl,am .fõIKh lrk neúka fuu ÿïßfha id¾:l;ajh bka§h ÿïßh fiajh ;=< ;j;a fujka uQ,drïNhkag bv i,ikq we;s njg wfmalaId flf¾' fmr§" tkï 2016 § bka§h ÿïßh fiajh úiska W;=re ÿïßh ud¾.fha frjdß-frdya;la fldgi u; bkaÈhdfõ m<uq CNG DEMU y÷kajd § ;sì‚'

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

45

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ixpdrh

Ah my heart dances like a peacock, the rain patters on the new leaves of summer, the tremor of the crickets’ chirp troubles the shade of the tree, the river overflows its bank washing the village meadows. My heart dances. — Rabindranath Tagore

bkaÈhd o¾Yk

n

46

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


n,j;a bka§h

fudaiï ld,h ix.S;h" k¾;kh yd idïm%odhsl pdß;% iu. jeis foúhkag wdYsxikh lrñka bkaÈhdj fuu R;=j ms<s.kq ,nkafka ia;+;sjka; nfõ yeÕSfuka To jevqKq fudaiï W;aij .Kkdjla iu.sks' Tnf.a ó<Õ ixpdrfha§ w;aoelsh hq;= w;aoelSï wgla fuys olajkafkuq joka kkaokS ã ;%sm;s

kj fhdjqka nfõ yd W;al¾Ifha iqn m‚jqvh f.k tk fudaiï ld,h bkaÈhdfõ yoj; ;=< ieureï ld,hla f,i iqúfYaIS ia:dkhla .kS' W;=f¾ ysudpd,a m%foaYaj, isg ol=fKa flar<h olajd yd kef.k.sr fï>d,hd isg ngysr uydrdIag%h olajd rfÜ iEu ;eklau úúO

jQ wdldrfhka jeis foúhka ms<s.kq oelsh yelsh' fuu ld,fha meñŒu;a iu.u úÑ;% pdß;%hka" m%S;su;a .dhkd yd k¾;k w;s W;al¾Ijka whqßka fhdod .kq ,efí' bkaÈhdfõ jvd;au úÑ;%j;a fudaiï W;aij wg foi n,kak" jeys j<d miqmi .uka lsÍug Tfíu .ukla idod.kakæ

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

47

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ixpdrh

f.dafõ isÿ l< yels ;j;a foa fk;a mskjk f.daj N+ñ o¾Ykh yryd u¾f.dafjda isg uqïndhs olajd Èfjk wêfõ.S fldkalka ÿïßh uf.a .uka lrkak' jeä úia;r i|yd msúfikak( goatourism.gov.in/by-rail

ifjda fcdwd´" f.daj Tnf.a fudaiï .uk f.dafjka wdrïN lrkak' f.daj idfjda fcdwd´ iu. m<uq j¾Idj ú¢k neúks' cQks ui wjika Nd.fha meje;afjk fuu W;aijh úYajdihka .Kkdjla Tiafia Tnj /f.k hkq we;' Ydka; fcdaka nemaáiaÜ idoh;a iu. fuys ck;dj .dhkfha" k¾;kfha kshef,ñka <sx" .x.d yd fmdl=Kqj,g mksñka fuh iurhs'

bkaÈhd o¾Yk

n

48

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


páia.d¾yays isÿ l< yels ;j;a foa fldáhka" uqjka" Èúhka yd fjk;a i;=ka Èúf.jk ndiag¾ uhskd rlaIs;h fj; hkak' fudaiï ld,fha§ fuu m;kYS,S jkh tys fyd|u ld,h .; lrhs' jeä úia;r i|yd msúfikak( cgtourism. choice.gov.in

yfr,a" páia.d¾ya tys kfukau wre;a .ekafjk mßÈ yfr,s W;aijh hkq fidndoyug .efhk iaf;da;%hls' bkaÈhdfõ w;súfYaI W;aij w;r fuu.ska wfmalaId flfrkqfha fudaiï iufha j¾Idj N+ñfha mji ksjd ouk w;r fidndoyï ujf.a wdYs¾jdo ,nd.ekSuhs' W;aijhkaf.a fldgila f,i" iY%Sl wiajkq i|yd whÈk w;r f.dúfhda .jhka y lDIs WmlrK j,g jkaokdudk lr;s'

fnyafvhskala,dï" fï>d,hd fuu j¾kj;a W;aijh fcdajdhsys Èk ;=kla mqrd ieufrk w;r idïm%odhsl k,d yd tr iu. ùÈ Èf.a k¾;kfha fhfokq oelsh yelsh' fuu k¾;kh i|yd ldka;djka iyNd.s fkdjqKo Tjqyq ;u uq;=ka ñ;a;kaf.a wd;auhka i|yd mQcdfõ fhfo;s' rd;a kñka ye¢kafjk l=¿Kla jeks bÈlsÍula flfrk w;r th w,xldr f,i irikq ,efí' bkamiq th ñksiqka 30 la fyda 40 la úiska Tijdf.k f.dia whsÜkd¾ ys l=vd ú,l .s,ajkq ,efí'

fï>d,hdys isÿ l< yels ;j;a foaa Ldis l÷" fuys mj;sk W;alDIagu f,kaj,g ysñlï lshk w;r fudalayhsfv%dma yd fl%ï fõ,a, we;=¿j f,ka ;=< weú§uo ukd w;aoelSula jkq we;' jeä úia;r i|yd msúfikak( megtourism.gov.in

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

49

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ixpdrh

rdcia:dkfha l< yels ;j;a foa chsi,aud¾" ìlfk¾ yd ukaâjdys Tgqjka msg ixpdrh lrñka ldka;drh fuk rdcia:dkfha msáir Ôú;h w;aolskak' jeä úia;r i|yd msúfikak( tourism.rajasthan.gov.in

àÊ" rdcia:dkh j¾Idfõ wd.ukh iurk rdcia:dkfha àÊ hkq ngysr yd W;=re bkaÈhdj mqrd meje;afjk fudaiï W;aij .Kkdjls' tys W;aijh rg ;=< fndfyda ia:dkj, fuka àÊ ud;d f,i y÷kajk md¾j;S foaúhg lem lr we;' fidnd oyfï ;s<sKhkag" yß; njg yd mlaISkag mqo i;aldr lsÍu" iudc l%shdldrlï" pdß;% jdß;% iys; fuu W;aijh uQ,sl jYfhka ldka;djka i|yd jk w;r thg k¾;kh" .dhkh" l:d lSu" w;a md j, fykd wdf,am lsÍu" §ma;su;a f,ydßhd idß we£u yd W;aij wdydrj,ska ;Dma;su;a ùu hkd§ f,iska ieuf¾'

bkaÈhd o¾Yk

n

50

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


wäfmrel= úid" ;ñ,akdvq wdä fmrelal= fyda mäfkÜgï fmrelal= f,io y÷kajk fuu W;aijh iurkqfha ldfõß .Õ yd tys w;= .x.dj,g m%Kduh mqo lsÍughs' iEu jirlu wdä kï fou< udifha 18 jkod meje;afjk w;r fydf.kdlal,a" Njdks yd g%sÑ j, iqúfYaIS f,i ieuf¾' m%dka;h mqrd isák ck;dj Ôjh ,ndfok c, iïm;a fj; ia;+;sjka; ùu ms‚i tldjkaj fm<.efi;s'

;ñ,akdvqfõ l< yels ;j;a foa Woay.ïkav,ï yd fu;a;=md,hï iïnkaO lrk hqfkiaflda f,dal Wreu N+ñhla jk ks,.asß l÷ ÿïßh ud¾.h Tiafia ixpdrhla hkak' jeä úia;r i|yd msúfikak( tamilnadutourism. org, nilgiris.nic. in, irctctourism.com

ñkacd¾ fmd<” ysudpd,a m%foaY ñkacd¾ fmd< ld,h ;=< ysudpd,a m%foaYa ys fidndoyfï ;s<sKhka iurk úg ngysr ysud,h j¾Idfõ ix.S;fhka msÍ b;sÍ hhs’ pïnd Èia;%slalfha mj;ajk fuu W;aijh wdrïN jkafka úÑ;% jQ iudrïNl W;aijhlska’ th w;sYh iqn ld,hla f,i úYajdi flf¾’ ieurefï fldgila f,i ck;dj” úÑ;% we÷ï me<÷ïj,ska ieriS idïm%odhsl l%Svd yd ixialD;sl l%shdldrlaïj, kshef<;'’

ysudpd,a m%foaYaj, l< yels ;j;a foaa pïnd j,§ Tng 11 jk ishjfia yß rdhs fofjd, jeks m%isoaO fofjd,j,a keröugo yelsh’ hg;aúð; yd foaYSh .Dy ks¾udK Ys,amh ixfhda. lrk mer‚ rka.auy,a ud<s.ho kerôh hq;=u ia:dkhls’ jeä úia;r i|yd msúfikak( hptdc.in

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

51

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ixpdrh

flar<fha l< yels ;j;a fo uqkak¾ys wÜgqldâ Èh we,a, yd jhdkdoa fyd fÉ;d,hdï Èh we,a, jeks jvd;au ukn¢kd Èh we<s oelSug yels fyd|u ld,h fuu fudaiï ld,hhs’ jeä úia;r i|yd msúfikak( keralatourism.org

´kï" flar<h bkaÈhdfõ iqm%isoaO fudaiï W;aij w;r” fuu Èk 10 la mqrd meje;afjk W;aijh ckm%jdoh yd iïm%odhsl lDIsld¾ñl Ndú;djka tla;eka lrhs’ wiajkq iy iY%Sl;ajh iurk fuu W;aijh ;u m%cdj ^hg;ajeishka& fj; meñfKk uydnd,s rcqf.a .uko i,l=Kq lrhs’ ckm%jdohg wkQj iEu jirlu fuu Od¾ñl rcq mrf,dj isg fuys meñfKkafka iEu iudÊ yd wd¾Ól ia:rhlu isák ck;djf.a iqjÿla ne,Sughs’ fï i|yd ck;dj tlaù W;aij mj;ajkq ,nhs’ fuu Èk 10 ;=< ksjdi” ld¾hd, yd wfkla

bkaÈhd o¾Yk

n

52

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

m%isoaO ia:dk w;mQlal,ï f,i y÷kajkq ,nk u,a ieris,sj,ska w,xldr flfrkq ,efí’ ;srefjdakï Èkh fyj;a jvd;au iqn Èkfha§ ´klafldaä f,i y÷kajkq ,nk kj we÷ï fnod fokq ,nk w;r ´kidOH kñka ye¢kafjk wdydrj¾. 11 lskaj;a iukaú; jk idïm%odhsl idohla mj;ajd ck;dj idïm%odhsl ix.S;h yd k¾;kh iu. úúO idïm%odhsl l%Svdjkaf.a kshef<;s’ ´kï ys mrm%dma;sh isÿjkafka wrkauq,d ys isÿjk fndaÜgq ;r.fhks’ tfyd§ mïnd .Õ Tiafia Ñ;a;dl¾IŒh i¾m fndaÜgq mÈk ñksiqka oelsh yelsh'


kdrd,s mQ¾‚ud" uydrdIag%h fmd,a W;aijh fyj;a kdrd,s mQ¾‚ud Y%jka mQ¾‚ud fyj;a Y%jka yskaÿ udifha m<uq mif<diajl i| we;s ld,h wjika lrk Èkh iksgqyka lrhs' Y%j‚ mQ¾‚ud" rdÅ mQ¾‚ud fyda rdlaI nkaOka f,io y÷kajk fuh kj ëjr lkakfha wdrïNho i,l=Kq lrhs' flda,s f,i y÷kajk m%dka;fha ëjr m%cdj úfYaI Woafhda. hlska hq;=j iEu jirlu úÑ;% f,i ;ska; wdf,am lr irik ,o fndaÜgq Èh;a lsÍug fmr uqyqÿ foúhka iekySu i|yd kdrd,s mQ¾‚ud iurkq ,nhs' jeä ëjr wiajekakla ,nd§ug yd iajNdúl fmd,aj,ska mQcdjla lr hd{d lrkq ,efí'

uydrdIag%fha l< yels ;j;a foa fudaiï ld,fha§ W;=rd .,k Èh we,s" Wia l÷ mx;s yd yß; meye l=Uqre hdhj,ska iukaú; Nkao¾odrd mdrd§ihla n÷h' jeä úia;r i|yd msúfikak( maharashtratourism.gov.in

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

53

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


k¾;kh

bkaÈhd o¾Yk

n

54

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


ÈjHuh Ndjh fj;

.efhk iaf;da;%h weiEu k¾;k ffY,shla jk i;%sh" jkaokd lsÍfï wruqK iys;j ixj¾Okh jQ bka§h iïNdjH k¾;k iïm%odhl joka wkackd rdcka

i;%sh ksmqK uOqiañ;d fndagd ^ju& yd fm%frdaKd N+hdka

k¾;kh i|yd jk wdYdj ksle<e,a h' ixialD;Ska fjkia jqj;a" k¾;kh i|yd jk ,d,didj mj;skakla jk w;r lsisÿ udhsulg th wre;a .ekaúh fkdyelsh' bkaÈhdfõ iEu fldgilu ta ta m%foaYhg wkkH jQ k¾;kh" oDYHuh l,dj fyda ix.s;huh l,d ffY,Ska we;' tla m%foaYhla ;=< mj;sk l,d iïm%odhla tys ksr; jkakka úiska mj;sk m%foaYfhka Tíng /f.k hdug yd ta ms<sn|j oekqj;a lsÍula lsÍug W;aiy fkdorkafka kï" tu ksYaÑ; l,d iïm%odh ms<sn|j wka fmfoiaj, ckhd oek.kq ,nkafka w,am jYfhks' fuys§ wmf.a wjOdkh fhduq jkafka Bidk È. bkaÈhdfõ weiEufha mj;sk iqkaor iajfoaYsl k¾;k ffY,shla jk i;%sh flfrysh' i;%sh wdrïN jQ nj ie,flkafka úIaKqf.a iajNdjfhka jev isák foúhka flfrys ne;su;a jQ ffjYakffj; mQclhka isá i;% kï wdY%u weiqfrks' weiEufha ck;djg yqre mqreÿ jqjo" fuu ixlS¾K k¾;k ffY,sh 1990 muK jk f;la

bkaÈhdfõ wfkl=;a m%foaYj,g wd.ka;=lj ;sì‚‘ tu ld,fha§ iïNdjH k¾;k Ys,amSyq lsysm fofkla i;%j,g iïnkaOlï lshQ .=rejreka hgf;a mqyqKqj ,nd tys kshef<kakg mgka .;ay' l%u l%ufhka i;%shd kj È,a,sh jeks m%Odk k.r iy fjk;a bka§h l,d uy k.r fj; kD;H uKavm l,djla f,i y÷kajd fokq ,eì‚‘ i;%sh l,dj ;=< we;s iqkuH p,khka yd uDÿ yia; wNskhka" k¾;kfha mj;sk ldka;duh fyj;a ,diH .=Kdx.fha ,d,s;Hh f.k yer olajhs' wfkla w;g" tys m%n, md ;eîï" läir N%uKhka yd Yla;su;a mskqï jeks n,j;a bßhõ o wvx.= fõ' tajd k¾;kfha mqreIuh fyj;a

weiEufha w.k.rh jk .=jdy;sfha isisr iufha§ i;%sh k¾;khka úfYaIfhka ri ú¢h yelsh

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

55

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


k¾;kh

wfkla ffY,Ska ìyq blauka yia; p,khka yd flá läir mshjr iys;j flfrk ìyq k¾;kh ;reK ;re‚hka úiska ìyq W;aijhkays§ isÿ lrkq ,nhs'

cQuQ¾ ishjilg wêl ld,hla ;siafia weiEufha f;a f.da;% úiska pdya n.k¾ cquQ¾ kdÉ kñka ixYaf,aIs; kdgH ffY,shla ixj¾Okh lr we;' th .eyeKq <uqka úiska muKla fyda .eyeKq yd msßñ <uqka foj.fhau iyNd.S;ajfhka bÈßm;a flf¾'

;dKavj ,laIKhka f.k yer olajhs' fuu k¾;kh wdrïN jQfha yd ixj¾Okh jQfha jkaokd lsÍfï wruqK fmroeß lrf.kh' th .S;" Ndjuh wNsk yd w,xldr wx. úkHdihka fukau läir md yeisÍï ;=<ska l:d lSul ksr; fjhs' .S; .dhkd lrkq ,nkafka fõÈldj mfil iud>d; NdKav jdolhka yd ;+¾h jdolhka iu. ys| .;a .dhlfhl= úisks' i;%sh ks¾udKh lsÍfï f.!rjh ysñjkafka" weiEuh mqrd Ydka;=jrfhl= f,i .re nqyquka ,nk 15 jk ishjfia wd.ñl m%;sixialrKjdÈfhl= jQ ixLrfoajgh' ;u m%dka;h ;=<

n.=reïnd íúid.= W;aijh ld,fha§ fndafvda m%cdj úiska rÕ olajk n.=reïnd k¾;kh ukao.dó mshjr iys; k¾;k ffY,shls' th ‘iuk,a kegqu' f,io ye¢kafõ'

ÈfhdaOdks ÈfhdaOdks k¾;kh" udki kï i¾m ÈjHdx. kdj keu£u yd iïnkaO fõ' fuu.ska wdNdih ,enQ m%dka;hl ÈfhdaOdks ldka;djla Lï ^fnrh& yd is*ka ^k,dj& ;d,hg k¾;kfha fhfoñka'

bkaÈhd o¾Yk

n

56

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

mj;sk k¾;k ffY,Skaf.a ,laIK ixfhda. lr" Y%oaOdfõ udOHhla jQ l,d ffY,shla ks¾udKh lf<ah' i;%sh ;=< we;s Ndjuh wNskhka mokï jkafka k¾;k Ys,amshdf.a uqyqfKa yeÕSï" YÍßl bßhõ yd yia; fyj;a yia;uh wNsk hkd§ ish,a, taldnoaO jk úÑ;% yqhla u;hs' iïNdjH k¾;kh ms<sn|j jk m%p,s;u ixialD; .%ka: folla jk kdgH Ydia;% yd wNskh o¾mKd ;=< tla yia; yd oaj yia; wNskhka ,ehsia;=jla we;=<;a fõ' i;%sh ;=< wvx.= fjk yia; wNskhkao t;=< i|yka fõ' tfy;a iuyr úgl È.=


wNsuqL msgqj( i;%sh k¾;ka bßhõjl isák wkafõYd uyka;d ju( ;u ifydaor i;%sh k¾;k Ys,amSka iu. k¾;kfha fhfok ifrdaÈ ihslshd

l,la ;siafia mejf;k m%dfhda.sl;ajh" kHdhka blaujd hhs' tneúka" i;%sh weiEuh ;=< mrïmrd .Kkla mqrd mj;sk w;r ixialD; jpk fndfyda .Kkla fjkqjg foaYSh NdIdj meñK we;' WodyrKhla f,i" w;a, Rcqj ;ndf.k" weÕs,s i;rla tlsfklg ;o lr.ksñka uymgeÕs,af,a m<uq mqrel wi<ska kejqKq mGl ^fldäh& f,i y÷kajk yia; uqødj" oajdÊ njg m;aj we;' bkaÈhdfõ k¾;kh" ix.S;h yd kdgHh iïnkaOj lghq;= lrk by<u ixialD;sl wdh;kh jk ix.S;a kdgla welvñh

i;%sh ks¾udKh lsÍfï f.!rjh ysñjkafka" weiEuh mqrd Ydka;=jrfhl= f,i .re nqyquka ,nk 15 jk ishjfia wd.ñl m%;sixialrKjdÈfhl= jQ ixLrfoajgh

úiska 2000 jif¾§ i;%sh" bkaÈhdfõ iïNdjH k¾;k ffY,Skaf.ka tlla f,i m%ldY lrk ,È' cd;sl ;,hg i;%sh f.k wd bkaÈrd fndard" jrla fofjd, ;=<g muKla fldgqj ;snqKq Nr;kdgHhï m%Odk Odrdj fj; f.k tau i|yd mqfrda.dój lghq;= l< relañks foaú wrekaod,a f.a fcHIaG f.da,fhl= ùu fuys ;j;a is;a weo.kakd ldrKhls' wdY%uhka fj;ska i;%sh msg;g f.k hdu iïnkaOj fndardf.a ueÈy;a ùuo tn÷u úh' ;ud Wmka weiEufha§ fkdlvjd i;%sh W.;a ;j;a Nr; kdgHï k¾;k Ys,amsfhla jkafka m%;SYd iqf¾Ia h' bkaÈrd fndardf.a Èh‚h jk fïkld fndardo m%p,s; i;%sh Ys,amskshls' YfrdÈ ihslshd" bkaÈhdj mqrd i;%sh /f.k f.dia we;s w;r wkafõYd uyka;a ;j;a tjeksu jQ i;%sh ms<sn| m%ùK k¾;k Ys,amskshls' weiEufha wdY%uhka ;=< isrj ;snqKq i;%sh fndfyda ÿrla meñK we;' fuu k¾;kh ;=< fjkia fkdjk yd iaÓr .=Kdx.h jkafka ÈjHuh nj fj; f.!rj olaùu úh yelsh'

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

57

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


iskudj

fgdhs,Ü(tala fma%ï l:d Ñ;%mgfha m%j¾Ok wjia:djl§ wdlafIa l=ud¾

bkaÈhd o¾Yk

n

58

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


ziskudj n,j;a

udOHhlsZ iskud k¿ wdlafIa l=ud¾g wkQj Ñ;%mghla ;ekSfï we;s úYd,;u wNsfhda.h jkafka fma%laIlhka mskjk w;ru Tjqkaj oekqj;a lsÍuhs joka kkaokS ã ;%sm;s

Ñ;%mghla l:dj yd pß; u;u f.dv kef.kjd fukau tho pß;hla rÕ mdkq ,nhs' i;H jYfhkau th pß; iuQyhla jk w;r N+ñldjka .Kkdjla rÕ olajkq ,nhs( Tnf.a ffoksl Ôú;fha le,öï wu;l lr isysk f.k tkakls" Ôú;fha mdvï lshdfok od¾Ykslfhls" lreKq ldrKd Tn fj; f.k tk h:d¾:jdÈfhls' wdlafIa l=ud¾g wkQj Ñ;%mghla foaYkd lrkafkl= fkdúh hq;=h' —Tng cd;shlg foaYkd l< fkdyelshs - m%Yakhla ;j;a flfkl=g mejÍug jvd fjkila lsÍu ms‚i ñksiqkag Èß fok wdldrfhka Tn f;dr;=re iemhSu yd ueÈy;a ùu isÿ l< hq;=hs"˜ hkqfjka Tyq mejiqfõ w.ue;s kf¾kaø fudaÈf.a iajdÉ Ndr;a wNshdka m‚jqvh bÈßhg f.k hk" fgdhs,Ü(

tala fma%ï l:d kïjk Tyqf.a kj;u id¾:l fi,shqf,dhsâ ks¾udKh ;=<ska WodyrKhla imhñks'

iajdÉ Ndr;a fufyjr —bkaÈhdfõ .%dóh m%foaYhl ;reK ldka;djla" ;u ksjfia jeisls<shla fkdue;s ùu fya;=fjka ;u ieñhdj Èlalido lrk l:djla /.;a ;sr msgm;la iu. kSrÊ mdKafâ ud fj; meñ‚ wjia:dfõ§ bkaÈhdj ;=< mj;sk u, my w¾nqoh ms<sn|j ud jgyd .;a;d"˜ hkqfjka l=ud¾ mjikafka" fgdhs,Ü(tala fma%ï l:d ;=< bkaÈhdfõ mqrjeisfhl= fukau k¿fjl= f,i ;ud f.a ld¾hh úia;r lrñks' —wms Ñ;%mgh lrk wjia:dfõ§ iajdÉ Ndr;a fufyjr iu. wmf.a W;aidyh iïnkaO lsÍu ;rï

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

59

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


iskudj

wNsuqL msgqj( l=ud¾ uqïndhs fmd,sia m%o¾Ykh jk UMANG fj; iyNd.S fjñka ju( fgdhs,Ü(tala fma%ï l:d Ñ;%mgfha k¿ ks<s le<" m%j¾Ok wjia:djl§

fgdhs,Ü( tala fma%ï l:d Ñ;%mgh" W;a;¾ m%foaYfha wdor l:djla ;=<ska újD;j u, my lsÍfï .eg¿j ms<sn|j idlÉPd lrhs

id¾:l wdldrhlska wmf.a wruqK uqÿkam;a lr.ekSfï fjk whqrla fkdue;s nj wmg jegyqKd"˜ Tyq mjihs' Y%S kdrdhka isx úiska wOHlaIKh l< fuu Ñ;%mgh" W;a;¾ m%foaYa ys u;=rd wi< .ïudk foll wdor l:djla ;=<ska bkaÈhdfõ .%dóh m%foaYh ;=< újD;j u, my lsÍfï .eg¿j ms<sn|j idlÉPd lrhs'

bkaÈhd o¾Yk

n

60

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

l:d lSfï l,dj iudchg n,mdk ud;Dldjla iïnkaOj Ñ;%mghla ;ekSfï§ ´kEu flfkl= uqyqK fok wjodkula jkafka l:dj lSu fjkqjg WmfoaY §u fj; hduhs' fgdhs,Ü( tala fma%ï l:d ;kk úg fuh ukfia ;snqfKao hkak fuu k¿jdf.ka úuik úg Tyq mjikafka" —we;a; jYfhkau' l:d lSu iy ixLHdf,aLk w;r fjki oelSug Tn oek.; hq;=hs' fuu Ñ;%mgh m<uq fldgu ´kEu mqoa.,fhl=g wdor l:djla f,i fmkS hkakla' fuys woyi jQfha" fma%laIlhdg úkaokhla ,nd§u ;=<ska Tjqka oekqj;a lsÍu" th wNsfhda.d;aul lghq;a;la' jvd hym;a bkaÈhdjla ;ekSu i|yd iEu fokdf.au W;aidyh wjYH jk w;r iskudjg thgu úfYaIs; jQ ld¾hhla mejfrkjd'˜


cQ,s - iema;eïnž 2017

n

61

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


iskudj

iudcuh jD;a;dka; Omg - Oh My God! 2012 § ksl=;a jQ wdlafIa l=ud¾ rÕk fuu Ñ;%mgh" úYajdih yd wkaO úYajdih w;r fjki olajk rdÊl=ud¾ ysrdks f.a ydfiHda;amdol PK Ñ;%mgh n,mEï ,enQ Ñ;%mghls' fuh lkað úreoa lkað kï jQ foúhkag úreoaOj kvq u.g hk ñksfil=f.a l:djla /.;a .=crdá kdgHhla u; mokï fõ'

Jolly LLB 2 jrm%ido fkd,enQ ñksiqkaf.a whs;Ska we;=¿ ;j fndfyda jQ .eg¿ .Kkdjla iïnkaOfhka fuu Ñ;%mgh idlÉPd lrhs' tfukau" yqud l=f¾Is úiska rÕk ,o mqIamd ñY%d kï pß;h we;=¿ ldka;d pß; yeisrùfï ,d fuu Ñ;%mghg mq¿,a úpdrl m%idohla ,eì‚‘

Padman 2018 § ksl=;a lsÍug ie,iqï lsÍug kshñ; fuu Ñ;%mgh ;=< wdlafIa l=ud¾ rÕk w;r th Tima ùu wdY%s; ikSmdrlaIdj ms<sn|j idlÉPd lrhs .%dóh bkaÈhdj ;=< Tima ùu wdY%s; ikSmdrlaIdj úma,jhlg n÷ka lrñka wvq úhoï ikSmdrlaIl ;=jd hka;%hla ks¾udKh l< iudc l%shdOr wreKdp,ï uqre.dkkaoïf.a l:dj fu;=<ska m%nkaOd;aul f,i f.k yer mdhs'

bkaÈhd o¾Yk

n

62

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

wNsuqL msgqj( l=ud¾" thd¾,s*aÜ ys ksYap, Pdhdrejl ju( l=ud¾" Jolly LLB 2 ys ksYap, Pdhdrejl my<( mEâ uEka ys ksYap, Pdhdrejl isák l=ud¾


ck;djg jeo.;a m‚jqvhla ,nd§fï udOHhla f,i iskudjg b;d úfYaI ia:dkhla ,efí

flfiao@ ùrfhla hula ms<sn|j l:d lsÍug yd ta ms<sn|j l%shd lsÍug leu;s kï" Tyq foi n,d wka wh;a thu lsÍug fm<fUkjd' bkaÈhdj ;=< iskudj n,j;a udOHhla'˜

pß; f.dv ke.Su iskud úIh m:h ck;djg jeo.;a m‚jqvhla ,nd§fï udOHhla f,i iskudjg b;d úfYaI ia:dkhla ,efí" l=ud¾ jeä ÿrg;a fufia mjihs" —iuyr úg" ;yxÑhla ì£ug wjYH jkafka tla ks¾Nh y~la muKhs" tajf.au u, my lsÍu jeks ud;Dld tla wka;hl isg m%Odk idlÉPdjlg f.k tau iïnkaOj;a tfiauhs' b;ska" Tn l:d lsÍug miqndk foaj,a fjkia lrkafka

jir 26 lg jeä ld,hla bka§h Ñ;%mg l¾udka;h ;=< .; l< l=ud¾ ish¨‍ Wia my;a wjia:d miq lr we;' flfia fj;;a" Tyq iïnkaO iaÓr f,iu mej;s hula fõ kï ta hï iudcuh wruqKla fjkqfjka jQ pß; rÕmEu i|yd jk Tyqf.a lemùuhs' —.eUqrla yd nyq úO ia:rhkaf. ka hq;a ;;a;ajhka ;=< lem ùug ud leu;shs" tfy;a th f,dj i|yd hï hym;a fohla lsÍug ñksiqka fmd<Ujk fohla kï ta ms<sn|j ud jeäfhka Wkkaÿhs"˜ Tyq mjihs'

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

63

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Pdhd rE

Nla;sfha Ys,amh ÿ¾. mQcd W;aijh i|yd iQodkï fjñka l,algdfõ l=ud¾gq,sys Ys,amSka wdorfhka yd iQlaIau whqßka ÿ¾.d foaúhf.a m%;sud fk,k whqre wms Tng f.k tkafkuq PdhdrEm iqìfkdahs odia

whym;a mrojd hym; ch.ekSu jQ l,S ixialD;Ska" úYajdihka yd ckm%jdo mqrd me;sß úYaùh f;audjls’ bkaÈhdfõ fnka.d, rdcHh ;=< wYaúka l%sIaK mlaI udih W;al¾Ij;aj iurk W;aijhla jk ÿ¾.d mqcdfõ meñŒu iksgqyka lrhs' ckm%jdofha i|yka wdldrhg ÿ¾.d foaúh uySIiqr kï jDIN hlaIhdg tfrysj igkla fufyhjQ w;r wjidkfha§" Tyq ldka;djla w;ska urKhg m;a jk nõ mejis wkdjelsh i;H lrñka Tyqf.a ysi .id oukq ,nh'’ ÿ¾.d mQcdj mj;ajkafka wef.a ch.%yKh ieuÍu i|ydh' fï i|yd Èk i;rla ;sìh§ l,algdfõ l=ud¾gq,sys olaI;u Ys,amSka úiska foaúhf.a ms<srE b;d ukrïj yd iQlaIauj ksujkq ,nhs’ fuu ks¾udK ld¾hh ;=< mj;sk lemùu" Nla;sh yd l,d ixfhda. hka f.a oiqka wms Tn fj; f.k tkafkuqs'’

bkaÈhd o¾Yk

n

64

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


cQ,s - iema;eïnž 2017

n

65

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Pdhd rE

ÿ¾.d foõ ms<srefõ rduqj ilikq ,nkafka WK fldagq yd msÿre Ndú;fhka jk w;r bka miq ÿ¾.d mQcdj i|yd úfYaIfhka iQodkï l< ueá j,ska wdjrKh lrkq ,efí’'

bkaÈhd o¾Yk

n

66

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


cQ,s - iema;eïnž 2017

n

67

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Pdhd rE

foúhkaf.a fka;%d w¢kq ,nk fudfydf;a ÈjHuh Ndjh iÔj fjkq we;s nj úYajdi flf¾’ ms<srE ieliSfï ux., lghq;= lrkq ,nkafka rd;%sfha§ lsisfjl=f.a wei fkd.efgk f,ih'

bkaÈhd o¾Yk

n

68

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


cQ,s - iema;eïnž 2017

n

69

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Pdhd rE

ms<srefõ ljkaOh m<uqj wUk w;r bkamiq fjka fjkaj ysi" w;a, yd mh wUd miqj ms<srejg iú lrkq ,efí'

bkaÈhd o¾Yk

n

70

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


ÿ¾.d mQcdfõ wdrïNh jk uyd,dh wjia:dfõ§ ms<srE lem lrkq ,nk w;r W;aijfha wjika Èkh jk ìfcdahd oYdñ Èkfha§ th c,fha .s,ajkq ,efí

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

71

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


Pdhd rE

bkaÈhd o¾Yk

n

72

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


ckm%jdohg wkQj w¾O ukqIH w¾O .j rEmhla iys; uysIdiqr hkq wiqrhkaf.a rcq jk w;r rïNdf.a mq;%hd fjhs’ ñysu;ska kmqr m,jd oud Tyqj >d;kh lrkafka ÿ¾.d foaúhh's

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

73

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


l,dj

wuq¾; l,dj

yuqùula f,dj lS¾;su;au l,d m%o¾Ykhka w;=ßka tlla jk c¾uksfha Documenta 14 ;=< fmkS isák bka§h l,dlrejka lsysm fokd w;r isák m%ùK wuq¾; l,d Ys,amS .fkaIa yef,dahs wkqm%dKh yd w;ayeÍu ms<sn|j l:d lrhs joka mQkï f.dt,a

bkaÈhd o¾Yk

n

74

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

PdhdrEm wdld¾ m%ld¾ l,d Njk


.fkaIa yef,dahs iu. l:d lsÍu Ndjkduh lghq;a;la jeksh' l,algdfõ isák fuu wiQ jhia úhe;s l,dlrejd udOHfhka jika ù isàug W;aiy oerEj;a Tyq jkdyS fuu jif¾ iema;eïn¾ 17 jkod f;la c¾uksfha lei,a ys meje;afjk Documenta 14 m%o¾Ykh i|yd f;dard .eKqkq bka§h l,dlrejka lsysm fokd w;=ßka flfkls' fuu lS¾;su;a l,d m%o¾Ykh meje;afjkafka jir mylg jrls' n,j;a n%yaumq;% .x.dfõ bjqre u; .; l< ;u <udúh" forg fjka lsÍfuka miqj ;u Wmka m%foaYh jk nx.a,dfoaYfha cu,amQ¾ fj;ska l,algd fj;g meñŒfï wiSre;djh iy uydrdIag%fha we;s hqfkiaflda f,dal Wreu N+ñhla jk wcka;d f,ka ;=< ì;= is;=jï m%;sks¾udKlrefjl= f,i .;

lsÍu ms<sn|j jk ixjdoh Tyqj pxp, lrhs' wuq¾; ffY,sh f;dard.ekSfï uQ,h u;=j we;af;a c,h wdY%s;j ye§ jeãfï mer‚;u u;lhkaf.ks' —ug ví ví" ika ika jeks Yío weiqKd" tajd meñfKkafka fldfykaoehs ud úu;shg m;a jqKd' ud wuq¾;h fj; msúfikakg we;af;a tfia fjkakg we;s' wuq¾; l,dj hkq mskai,a myr" úhuk fyda j¾Kh fh§u ;rï ir, lghq;a;la fkdfõ' th úúO jQ w;aoelSï .Kkdjla mrdj¾;kh flfrk oeä udkisl újdohla ;=<ska ks¾udKh flfrkakls' wuq¾; ks¾udKh olskakdf.a mßl,amkh iu. rÕ fokjd'˜ yef,dahsf.a uki msg; f,dalfha le,öï fj;ska fl;rï ÿriaj mj;skafkao h;a Tyqj l,dlrefjl= lsÍu i|yd Tyqg n,mE b;d l=vd foa mjd fufkys lsÍug iu;a h' YsIHfhl=

wNsuqL msgqj( l,dlre .fkaIa yef,dahs Tyqf.a Yd,sldfõ§ ol=K( yef,dahsf.a kula fkdue;s .=jdIa ks¾udKh" 2016

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

75

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


l,dj

lreKq f.dkqj lreKq f.dkqj yef,dahs 1956 § l,algdfõ l,d yd w;alï rcfha úoHd,fhka Wmdêh ,eîh Tyq wcka;d f,ka ;=< jir y;la .; l< w;r tys§ bkaÈhdfõ mqrdúoHd uekqu fjkqfjka ì;= is;=jï m%;sks¾udKh lf<ah 1963 isg úY%du .kakd f;la Tyq rcfha l,d yd Ys,am úoHd,fha b.ekajQfõh 1971 isg Tyq iuld,Sk l,dlrejkaf.a ixiofha idudðlfhl=j isà

Documenta 14" lei,a" c¾uksh mia jirlg jrla meje;afjk Documenta" wdrïN lrk ,oafoa II jk f,dal hqoaOh wjidk ùfuka miq f,dj wfkla rgj,a iu. ixjdohlg f.k tau ms‚i 1955 § wd¾fkda,aâ fndaâ úiska wdrïN lrk ,oaols' fuu jif¾§ yef,dahsf.a ks¾udK úis y;la m%o¾Ykh flfrkq we;'

bkaÈhd o¾Yk

n

76

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

by<( kula fkdue;s .=jdIa ks¾udKh" 2016 my<( ks¾udKh" f,dalv" 2015 wNsuqL msgqj( kula fkdue;s .=jdIa ks¾udKh" 2016

f,i nqoaO.hdj fj; .sh nqoaO chka;sh Tyq fufkys lrhs' —tys§ ;uhs uf. ukig wdfj- uu wcka;djg hd hq;=hs lsh,d"˜ Tyq mjihs" —ud kej; uf.a úoHd,hg tk úg tys oekaùula ;snqKd wcka;d ì;= is;=jï m%;sks¾udKh i|yd l,dlrejka isjq fofkla wjYH njg' uu wcka;djg hk úg" tys is;a;reka fndfyduhla Èh idhï iliñka isáhd" ud thg we§ .shd' ir, Èhidhï iu. ug tys .eUqr ,nd.ekSug fkdyels jqKd tal ksid uu Èh idhï iu. iqÿ meyeh ñY% lsÍug mgka .;a;d' tu.ska ud .=jdIa fj; fhduq jqKd" th mdrdkaO yd mdxY=uh iajNdfhka hqla;hs' .=jdIa ks¾udKh lsÍu b;du mqoa.,sl l%shdj,shla - Tn ìu fyda fïih wi< jdä úh hq;=hs" túg l,dj Tn fj; ks;e;skau meñfKkjd'˜ foaYlfhl= f,i l,d úoHd,hlg iïnkaO ùug 1963 § yef,dahs kej; l,algdjg meñ‚ úg kj NdIdjla yd


wuq¾; ffY,sh f;dard.ekSfï yef,dahsf.a uQ,h u;=j we;af;a c,h wdY%s;j ye§ jeãfï mer‚;u u;lhkaf.ks kj oDYHuh udkhla ks¾udKh lsÍfï Wkkaÿjla oeks‚‘ wcka;dfõ YsLr uqyqK; yd iyhøs l÷j, N+ñ;sl wdldrhka Tyqf.a ks¾udK fj; ldkaÿ jkakg úh' —1967 § ì%;dkH uQ¾;s m%o¾Ykhla kerîfï wjia:djla ,eîu;a iu. th ug oDYHuh bÕs ,ndÿkakd' ;reK uQ¾;s Ys,amSka jk flk;a wd¾ñfÜÊ" frdn¾Ü wevïia yd n¾kd¾â fufvdaiaf.a ks¾udK udj i;=gg m;a l<d' r¿ mDIaGhka Ndú;d lsÍu ;=< ú{dk Odrdjla u;= l<d" th uf.a NdIdj fidhd.ekSug ud fhduq l<d"˜ Tyq mjihs'

úúO jQ N+ñ;sl wdldrhka" ;s;a yd bß" lv;=¿ f¾Ld yd ifudaÉPhka Tyqf.a N+ o¾Ykhka mqrd we;s w;r tajd fidndoyug yd ukig wh;a foa f,i ks¾jpkh l< yelsh' wcka;d f,ka yd bka§h laIqø rEm y÷kd.ekSu ;=<ska yef,dahs wmf.a Wreuhka ms<sn| oeä yeÕSula w;s l< w;r" l=vd fld¨‍fjl=j isáh§ my< .x.d fv,agdfõ Tyq ÿgq mkai,a leghï fyda lshjQ cd;l l:djka Tyqf.a ks¾udKhka ;=< m%;sks¾udKh úh' Documenta i|yd yef,dahsf.a ks¾udK f;dard.ekSfï§ m%Odk ldrHhla isÿ l< l,d úpdrl kgdYd .skajd,d fufia mjihs" — yef,dahsf.a ks¾udK hkq úioDY ixfla;Sh wdldrhka tlg /ia lsÍu ;=<ska N+ o¾Yk is;=jï" Idkrh Ôj;a lrùuls' Tyqf.a lD;s iuia;h mqrdu iajNdúl;ajh iys; y rys; nj w;r fjkila olskakgu fkdyelshs'˜

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

77

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ú,dis;d

ld,fha úhuk ;u Wreuhka u; uq,anei.;a tfy;a fjkia fjk bkaÈhdjla m%;srEmKh lrk fuu idïm%odhsl bka§h tïfn%dhsvß my" f.da,Sh fõÈldj u;g imeñfKa joka yqïrd w*afrdia

lS¾;su;a ks¾udK Ys,amsŒ bifn,a urdka;a m%xYfha§ wef.a 2016 jika; ks¾udK tl;=j t<soelajQ wjia:dfõ§" rdcia:dkfhka weh ,;a wkqm%dKh meyeÈ,sj úoHudk úh' jirlg fmr bka§h ks¾udK Ys,amS inHiÖ uqL¾Ô" weufidka bkaähd l+p¾ ùla ys ir;a$isisr ks¾udK tl;=j i|yd l%siaáhka ¨‍fndáka iu. tlaù" idïm%odhsl bka§h tïfn%dhsvß kQ;k reÑl;ajhg .e,fmk whqßka ks¾udKh fldg ldka;d mqreI fomlaIhgu im;a;= fcdavq 80 la ks¾udKh lf<ah' ixialD;Ska" iïm%odhka yd b;sydih tla / ia jk ia:dkhla f,i tïfn%dhsv¾ l,dj úiska fjkia jk tfy;a ;u Wreuh u; uq,a nei.;a bkaÈhdj m%;srEmKh lrhs' i¾fodais yd f.dgd mÜá jeks tïfn%dhsv¾ j¾. ál ld,hl mgka ú,dis;d f,dalh ;=< mej;sho" bkaÈhdfõ úúO m,d;aj, mj;sk jeä fofkla fkdokakd tïfn%dhsv¾ iïm%odhka oeka kj ux fidhd f.dia ;yjqre fjñka ;sfí' f,dal fõÈldj ;=< fufia kj ux fidhd hk iïm%odhka w;ßka myla ms<sn|j wms idlÉPd lrkafkuq'

bkaÈhd o¾Yk

n

78

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

md¾is .drd 1800 .Kkaj,§ mdis ckhd úiska fuu tïfn%dhsv¾ l,dj bkaÈhdjg f.k wd njg úYajdi flf¾' uqïndhsys fifkdaìhd vj¾ fufia mjihs" —.drd tïfn%dhsv¾ m%Odk jYfhkau fidnd oyu - tkï u,a" l=re,a,ka" iuk,hska" i;=ka" c,h yd mqia j¾. mjd- yd iïnkaO fudaia;rhka ks¾udKh lrhs˜' fï tla tla fudaia;rhg ixfla;Sh jeo.;alulao ;sfí - WodyrKhla f,i ,s,S u, hym;a fi!LHho" l%sika;uï u, §¾>dhqIo ixfla; lrhs' miq.sh oYl tl yudrl ld,h mqrd ienE f,iu w;ska ks¾udKh lrk ,o md¾is .drd iu. jev lghq;= l< vdjd¾ fufia mjihs" —uq,a tïfn%dhsv¾ lsÍï lrk

md¾is .drd tïfn%dhsv¾ l,dj 1800 .Kkaj,§ mdis ckhd úiska bkaÈhdjg f.k wd njg úYajdi flf¾


pïnd reud,a y liqá jeks tïfn%dhsv¾ l,dfõ idïm%odhslj fhfok ,oafoa ldka;djka h

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

79

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ú,dis;d

,oafoa idß u;" ta jev oeóu fl;rï ishqïo lshkafka kï tys fyd| msg yd lKmsfgys fjki fidhd .ekSug mjd fkdyelshs'˜ .drd idßhla b;d fyd¢ka iq/lsj ;nd mrïmrd .Kkdjla olajd Ndú;hg .kq ,eì‚‘ wo jk úg idß muKla fkdj" ngysr we÷ï" fY¾jdks yd nkaè .d,d hkd§ ish,a, u; md¾is .drd fudaia;r oelsh yels w;r ldka;d mqreI fomlaIhu úiska w¢kq ,efí'

pïnd reud,a tïfn%dhsv¾ l,dj ;=< frÈ lv u; mydÈ ì;= is;=jï yd is;=jï ks¾udKh flf¾ bkaÈhd o¾Yk

n

80

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

pïnd rEud,a 15 jk ishjfia mgka isÿ flfrñka mj;skafka hehs lshkq ,nk fuu tïn%ොhsvß l,dj" mydÈ ì;= is;=jï yd is;=jï frÈ u; ks¾udKh lrkq ,nhs' ysudpd,a m%foaYa ys rdclSh mjqf,a wkq.%yh u; j¾Okh jQ fuu l,dj l÷ m%dka;fha pïnd Èia;%slalfha Wm; ,nd we;' fuu tïfn%dhsv¾ fudaia;r idudkHfhka RcqfldaKdY%dldr fyda iup;=rY%dldr f,akaiq u; ks¾udKh flfrk neúka tys kfï fojk fldgi jk‘reud,a' hkak ieliS we;' reud,a hkafkys f;areu f,akaiqj hkakhs' fuu Ys,amh fjkqfjka olajk ,o odhl;ajh fya;=fjka 1993 § cd;sl iïudkfhka msÿï ,o ,,s;d jlS,a fufia mjihs"˜ b¢lgq


ju( fndfyda idïm%odhsl bka§h tïfn%dhsv¾ i|yd u,a fudaia;r fhdod .kq ,efí ol=K( md¾is .drd tïfn%dhsv¾ j,ska yevjQ rdyq,a ñY%d úiska ks¾udKh l< idßhla

;=fvka flfrk ks¾udKh lsisÿ fodaIhlska f;dr úh hq;= ksid tla l=vd ks¾udKhla i|yd i;s .Kk fyda udi .Kka mjd .; úh yelshs' fuys§ foda-reLd ^fomsg& ueiau Ndú;d flfrkjd" th b;d ixlS¾K yd ishqï jk ksidu froafoa fome;a;u Ndú;d lsÍug yelshs'˜

fudaÑ Ndr;a 17 jk ishjfia uq,a Nd.fha§" fuu tïfn%dhsv¾ fudaia;r rdcia:dkfha yd .=crdgfha m%foaYj, fudaÑjre ^im;a;= uikakka& úiska muKla Ndú;d l< nj lshfõ' Tjqka ksmojk iï im;a;= w,xldr cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

81

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


ú,dis;d

lsÍug Tjqyq oïje,a ueiau fhdod.;ay' fuu tïfn%dhsvß l,dj fndfyda fihska we.hSug ,la jQ w;r" frÈ i|yd fhdod .ekSug fmr wfkla iï ksIamdok i|yd fhdod .kq ,eì‚‘ fuu tïfn%dhsv¾ fudaia;r ks¾udKh lrkqfha wdß fyda l;%dks f,i ye¢kajQ úfYaI b¢lgqjla Ndú;d lrf.kh' th imf;arejdf.a W,a lgqfõ jvd ishqï m%;sks¾udKhla úh' fï i|yd lmq kQ,a fyda m;a f,i y÷kajk fiao fl¢ fhdod. kq ,efí' idïm%odhsl bka§h tïfn%dhsv¾ fhdod.kakd bka§h fudaia;r ks¾udK Ys,amS rdyq,a ñY%d mjik wkaoug wo Èk ks¾udK Ys,amshd i;= wNsfhda.d;aul ld¾hh jkafka fuu tïfn%dhsv¾ i|yd kQ;k w¾: l:khla ,nd§uhs' —mej;Su i|yd .e,mSu yd mßkduh úh hq;= fjkjd˜ Tyq mjihs'

bkaÈhd o¾Yk

n

82

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


ol=K( ish¨‍u idïm%odhsl tïfn%dhsvßj, jvd;au jeo.;a wx.h jQfha ixlS¾K b¢lgq ueiauj,ah wNsuqL msgqj( idïm%odhsl bka§h tïfn%dhsv¾ j,g iuld,Sk fudaia;r ks¾udK Ys,amS ß;+ l=ud¾ jekakka kQ;k wre;a imhñka ;sfí

úùfï yd tïfn%dhsv¾ lsÍfï tluq;=jla jk Yñ,dñ Bidk È. bkaÈhdfõ uksmq¾ b;sydih iu. oeäj iïnkaO fõß

iEu mjq,lu" ;u mjqf,a we÷ï i|yd fuu ks¾udK lsÍug okakd flfkl= isáhd"˜ hkqfjka fudaia;r ks¾udK Ys,amS ß;+ l=ud¾ mjihs' Tyq idïm%odhsl tïfn%dhsv¾ mq¿,a f,i Ndú;d lr we;af;ls'

liqá Yñ,dñ úùu yd tïfn%dhsv¾ lsÍu w;r taldnoaO ùula jk fuu úfYaIs; ffY,sh uksmq¾ fj;ska meñfKk w;r õys b;sydih yd ;Èka ne£ mj;S' Yñ,dñ hk jpkfha uksmqß w¾:h jkafka le,E i;=kaf.a rgd iys; rK Y+rfhl=f.a frÈ lv hkakhs' fuu tïfn%dhsv¾ fudaia;r ;=< ;o yd §ma;su;a j¾Khka fukau i;aj rEmo Ndú;d flf¾' Yñ,dñ fudaia;r wo jk úg;a uksmq¾ ys iajfoaYsl m%cdj w;r ckm%sh jk w;r tys lsysm fofklau fuu w;alfuys ksmqKfhda fj;s' —tjeks ck tïfn%dhsv¾ ks¾udKh lrk ,oafoa mqoa.,sl Ndú;h i|yd' tneúka

bkaÈhdfõ mer‚;u tïfn%dhsv¾ l,djka w;=ßka tlla jk liqá" 7 jk ishji olajd Èfjk nj mejfia' th uq,a ld,fha§ ldka;djka úiska muKla lrk ,oaola jk w;r újdyh jeks wjia:djkaj,§ lrk ,o iqn lghq;a;la f,i ie,ls‚‘ —fndfyda idïm%odhsl tïfn%dhsv¾ l,djka" tajd ìys jQ m%cdjkaf.a udkj úoHd;aul ksfhdackhka' fïjd ldka;djka úiska lrk ,o neúka" fndfyda úg tajdhska olajkq ,enQfha ldka;djkaf.a Ôú;"˜ l=ud¾ mjihs' m%Odk jYfhka l¾Kdgl m%foaYh ;=< isÿ flfrk fuu tïfn%dhsv¾ fudaia;r mer‚ fiao idßj, fndavrhkaf.ka .kakd j¾Kj;a kQ,a Ndú;d lr idudkH uik b¢lgqj,ska lrkq ,nhs'

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

83

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bjqï msyqï

bkaÈhd o¾Yk

n

84

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017


w;HjYH jQ

riï th m%Œ;j yd is; ieye,a¨‍ lrjñka ishjia .Kkdjla mj;S' fuu mer‚;u iQmh fu;rï mßmQ¾K mdkhla jQfha flfiao@ joka uOq,sld vEIa

ol=Kq bkaÈhdkq mjq,aj, Èjd wdydr fïih n;a iu. msßkefuk T!Iëh .=Kfhka hq;= m%Œ; m%Odk wdydrhla we;( th riï fõ' th W;aij yeÕSu iys; iEu wjia:djlu w;HjYHfhka mj;sk wdydrhla jk w;r ;reK uõjreka i|yd ksjfia idok fmdaIK .=Kfhka hq;a w;sf¾l wdydrhls' cQ,s - iema;eïn¾ 2017

flar<h mqrd Tn fj; ms<s.kajk ckm%sh m%idohla jk idOHd fuu mqrd;k iQmh rys;j wiïmQ¾Kh’ i;H jYfhkau úfoaYslhkaf.a ri Èj mskjQ bka§h wdydr w;r m<uqjkakls riï- uq,s.Üõks riï ilaikq ,enqfõ 17 jk ishjfia ì%;dkHhka mskùu ms‚ih' wdhq¾fõoh ;=<§o wm yuqjk

n

85

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bjqï msyqï

riï fl;rï ukfudaykSh iQmhla f,i ie,l=fKao h;a m%xY cd;slfhda mjd fuh f,dj we;s rij;au iQmhkaf.ka tllah hk woyi oerefjdah’ tys bkaøcd,h we;af;a th ilik wdldrh wkQj muKla fkdj tys wvx.= foa wkQj;ah’ tys wdlD;sfhkau riï hkq mßmamq l=¿nvq yd T!IO ñY% ishU,d

iuyfrl=f.a u;h jkafka th l%s’mQ 400 § muK urekaÿ l=iïnq kï jQ nr ishU,d lidhla ;kql lsÍug W;aiy lsÍfï§ fuh ìysjQ njhs bkaÈhd o¾Yk

n

86

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

jHxckhls' wdhq¾fõoh wkQj th ilikq ,enQfha —Wkdõ ureka;= ureka;= Wkdõ˜ ^wdydr T!IO f,i;a T!IO wdydr f,i;a& hk isoaO o¾Ykh wkQjhs' isis,a yd WKqiqï rihka j,ska hq;= riï th ilik n÷k u;o wdl¾IŒh wdydrhla njg m;afõ-w;S;fha§ th ilik ,oafoa Bhï .dk ,o ;U uqÜáhl fyda .,aj,ska ;ekQ uqÜáhla jk l,a fpÜáhlh’ n÷k f;darkq ,nkafka riï i|yd wjYH lrk iqj|, rih yd .=Kh wkQjh' riï fl;rï fyd¢ka fi!LHodhS w;sf¾l wdydrhla f,i ie,lsh yelsoehs fmkakqï lrk ;j;a idOlhla jkafka fndfyda úg fudaiï ld,fha§ flar<fha T!Iëh le|la jk ld¾lsvl lxð iu.


fndfyda riï jÜfgdarej, w;HjYH øjHhla jk ishU,d l,Hdk riïj, wvx.= fkdfõ’ riï msßkeóuhs’ tjeks widudkH wdydrhl l:dj werUqfKa flfiao@ iuyfrl=f.a u;h jkafka th l%s’mQ 400 § muK urekaÿ l=iïnq kï jQ nr tfy;a M,odhS ishU,d lidhla ;kql lsÍug W;aiy lsÍfï§ fuh ìysjQ nj jk w;r wka wh úYajdi lrkafka tjlg wdydr mqreÿj, iajNdúl m%.;sh wkQj ìys jQ njhs’ riïj, .=KodhS nj fya;=fjka th fld¾rlka ld,s ^u,ajr ùfï ixl%dka;sh ieye,a¨‍ lsÍug .eyeKq orejkag fokq ,nk l¿ lv, le|& .khgu jefÜ' R;=j msysàu yd ,o yels foa wkQj fuhg T!IO tla lsÍu isÿ flf¾’ tla tla

riï j¾.h ilikq ,enqfha wruqK wkQjhs’ oekgu;a Ndú;fha mj;sk mer‚;u riï jÜfgdarejla jkafka lkaoka ;smams,s riï meñ‚fha tu Ndú;fha m%;sM,hla f,ih’ ore m%iQ;sfhka iqjh ,eîu i|yd thg thg wka.hd fmdä kï jQ fmdaIŒh l=vla tl;= lrkq ,nhs' tneúka rij;a wu;r wdydrhla f,i riïj,g ;snQ lS¾;s kduh fjkia ùug jeä l,la .; jQfha ke;’ miqj th idudkH fiïm%;sYHdj WK yd wÔ¾Khg mjd ,ndfok w;a fnfy;la njg m;a úh’ fï wkQj oekg m%isoaO ;lald,s riïj, mshd f,i úYajdi flfrkqfha fud,d.d riï h th b;d' M,odhS mdkhla úh’ ishU,d yd mßmamqj,g ol=Kq bkaÈhdkqjkaf.a wdYdfõ ;j;a M,hla jk idïnd¾ fuka fkdj riï tys wvx.= øjHj,g jvd mokï jkafka tys ixialD;sh u;hs’ wruqK wkQj wvx.=

ol=K( idukHfhka lrmsxpd" wn weg yd OdkH j¾.hla iu. riï f;,a od.kq ,efí’ wNsuqL msgqj( t<j¿ tla lsÍfuka riï j, fmdaIKh jeä lr.; yelsh

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

87

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


bjqï msyqï

ju yd by<( t,j¿ muKla fkdjk j¾.j, isg ^ju& .ïñßia wdY%fhka flfrk riï j¾. ^by<& olajd riï úúO iajNdjhka .kq ,efí wNsuqL msgqj( iuyr riïj,g weUq,a rih tla lsÍu i|yd iuyr úfgl ;lald,s Ndú; flf¾’

øjH jeä lsÍug fyda fjkia lsÍug yelsh’ fndfyda riï jÜfgdarej, w;HjYH øjHhla jk ishU,d whsfhk.¾ m%cdjf.a úfYaI riï j¾.hla jk l,Hdk riï fyda fmdßpd riïj, wvx.= fkdfõ’ fuu wdydrh fl;rï fjkia jkafkao hkak fmkajk ;j;a wjia:djla jkafka fld< meye;s t<j¿ yd OdkH fhdodf.k f.dúhka úiska ilik ñ,Ü j,ska ielfik fld,a¨‍ riï yd nidreh' nq,;a fld<fhka ilik fõ;,dhs riï nq,;a úgl hy.=Kh jvd blau‚ka ,ndfokakls’ idïm%odhslj, n/;s Èjd wdydrhlska miq ÔrKh myiq ùu i|yd fukau u,noaOh ;=rka lsÍu i|ydo fõ;,dhs riï ms<s.kajkq ,nhs’ WKqiqï nfõ yd rifhys u| fjkialï lsÍulska th

bkaÈhd o¾Yk

n

88

n

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

fiïm%;sYHdj yd leiaig wk.s Tiqjla f,io ms<sfh< lr.; yelsh' úfYaIs; Ñls;ail .=K we;s fjmamïfmda riïj,g mKqjka keiSug yels nj mejfik w;r ;ñ,akdvq kj jir ieuÍfï§ ielfia’ fuda¾ riï fyj;a uÊð. mq¿iq kï t;rï m%p,s; fkdjQ riï j¾.h wdkaød m%foaYaj, ir, riï j¾.hla jk w;r th yd,a msá fhdod ilik riï j¾.j,ska tlls' jir .Kkla ;siafia ta ta ;;a;ajhkag .e,mSu úiska riï iqúfYaIS wdydrhla njg m;aj we;s w;r" tys jvd;au is;a .kakd iq¿ ldrKh jkafk"a riï j¾. 300 l ;rïj;a m%udKhla mej;Suhs’ flar<h ;=< riï idudkHfhka ishU,d Ndú;fhka ilikq ,nhs¦ l¾Kdglfha tys me‚ rila mj;S¦ wdkaød m%foaYa yd ;ñ,akdvqj ;=< th


;ñ,akdvqfõ fldka.=jkavq m%cdfõ l=¿ nvq ñY% lgql riï j¾.hla jk ld;sßldh"s wdydrhla T!Iëh yd rij;a hk fohdldrhu .ekSug yels nj fmkajk WodyrKhls idudkH l=¿nvq m%udKhlska ;lald,s Ndú;d lr idokq ,nhs’ ;lald,s yd ñßia furgg meñ‚ nj úYajdi lrk 15 jk ishjfia fpda, wêrdcHfha ld,fha isg ;lald,s riï ld,h;a iu. mßKdukh fjñka we;’’ oekg mj;sk riï j¾. .Kkdjlau ks¾udKh ù we;af;a kj hula iE§fï i;=g iu.h’ WodyrKhla f,i mkS¾ riï iE§fïÈ frdai fm;so wfm, riï iE§fï§ fld, wem,ao Ndú;d lrkafka kejqï lrjk iq¿ ieye,a¨‍ iqma j¾.hla ksuùugh’ riïj, ´kEu j¾.fha fjkia ùula m%Œ; jk" w;r u jir .Kkdjla ;siafia fjkia ù fkdue;s mremamq Wrkavjq riï jeks wdydruh riï úiska ika;Dma;shg;a tyd hula ,ndfoh'’

fjmamïmQ ^fldfydU u,a& riï jeis ld,fha§ ;ñ,akdvqj ;=< we;s fuu riï j¾.h w;ayod ne,Sug jgfkah’ wjYH øjH( ishU,d j;=r fldamama 1’5 t<.s f;,a iu. nÈka ,o fldfydU u,a 2 la úh,k ,o r;= ñßia lr,a 4 fm¾uqldhï yd wn iaj,amhla f;dar mßmamq fïi ye¢ 1 lrmsxpd b;a;la yl=re f;a ye¢ 1$2 ¨‍ Kqt<Õs f;la yd wn weg rih wkQj idok l%uh( ishU,d j;=r f;dar mßmamq ly fmrexldhï yd lrmsxpd idiamdkl oud W;=rjd .kak’ j;=r fldamam 2 yd yl=re ñY% lr Wl=jk f;la W;=rjkak’ ,sfmka nd.kak’ fjku Ndckhl r;= ñßia neo wn weg Wäka bi lrmsxpd tla lr.kak’ th riï tl iu. tla lr fld;a;u,a,s fld<j,ska irid .kak’

cQ,s - iema;eïn¾ 2017

n

89

n

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N


m%.;sh

hym; i|yd nÿ bka§h rch NdKav yd fiajd noao y÷kajd §u;a tu úma,jldÍ nÿ ixfYdaOkfha uQ,sl lreKq;a idlÉPd flf¾

jir .Kkla uq¿,af,a" rg ;=< jHdmdr lsÍu myiq lrkq jia úúO jQ l%shdud¾.hka .Kkdjla .ksñka wd¾Óluh uÜgñka bkaÈhdj wdfhdack N+ñhla njg mßj¾;kh ù we;' fuys§ .kq ,enQ fmr<sldÍ l%shdud¾. hka w;=ßka tlla jkqfha fuu jif¾ cQ,s 1 jkod isg l%shd;aul jQ NdKav yd fiajd noaohs ^GST&' GST i|yd jk wjYH;djh u;= jQfha NdKav yd fiajd iïnkaOj jl% nÿ wh flfrk wêldÍka folla" tkï uOHu rch yd m%dka; rch" bkaÈhdj ;=< mej;Sfï fya;=j ksidfjks' fuu uÜgï fol ;=<u mj;sk nÿj, ixlS¾K;djh fya;=fjka" fomd¾Yajh úiskau tlajr nÿ wh flfrk tla noaola f.k tafï jeo.;alula u;=j ;sì‚‘ GST ms<sn| idlÉPdj oYlhlg wdikak ld,hla mj;sk w;r th y÷kajd §u u.ska bka§h wd¾Ólhg kj hq.hla t<ô‚'‘

nÿ jl% nÿ ish,a,u mdfya GST fj; Wm.%yKh lr .efka' fuhg we;=<;a fkdjk nÿ lsysmhla jkafka" ksYap, foam, u; wh flfrk ,shdmÈxÑ .dia;=j yd uqoaor .dia;=" m%dfoaYSh wêldÍkaf.ka wh flfrk úfkdao noao" úÿ,s noao" /f.k hk u;ameka i|yd wh flfrk rdcH iqrd noao iy GST fj; ´kEu fõ,djl Wm.%yKh l< yels tfy;a ;ju;a thg wvx.= fkdfjk fmfg%d,a" ãi,a" .=jka g¾nhsk bkaOk" iajNdúl jdhq yd

bkaÈhd o¾Yk

n

90

n

mßmamq yd ;sßÕ=‍ jeks fndfyda w;HjYH øjH we;af;ao nÿ oef,ka msg;hs'

ksoyia lsÍï yd ixhq;suh l%u

fndrf;,a hk fmfg%da,shï ksIamdok my i|yd wh flfrk noao'

j¾Ihlg ,laI 20 lg jvd wvq idudkH wdodhula iys; nÿ f.jkakka GST hgf;a nÿ f.ùfuka ksoyia flf¾' bka§h wdKavq l%u jHjia:dj hgf;a w¾: olajd we;s úfYaI j¾.fha m%dka; 11 i|yd fuu ksoyialsÍfï iSudj ,laI 10 ls' fuhg wh;a jkafka Bidk È. yd l÷lr rdcHhka h' j¾Ihlg ,laI 75 olajd jk idudkH wdodhula iys; fjf<kaoka" ksIamdolhka yd wjkay,a iïnkaOj .;a úg fjf<kaoka úiska iuia; wdodhfuka ishhg 1 lao" ksIamdolhka úiska iuia; wdodhfuka ishhg 2 lao wjkay,a úiska ishhg 5 lao f.úh hq;= fjhs' úfYaI j¾.fha m%dka; i|yd fuu ixhq;s l%ufha iSudj ,laI 50 ls'

wkqmd;hka

m%dka; i|yd jk m%;s,dN

GST hgf;a§" ljqkais,h u.ska m%Odk nÿ wkqmd;hka i;rla ;SrKh lr we;- ishhg 5" ishhg 12" ishhg 18 yd ishhg 28 jYfhks' wvqu wkqmd;h jk ishhg 5 wod< jkafka wdydrhg .; yels f;,a j¾." iSks" f;a yd fldams jeks ffoksl Ndú;fha mj;sk uQ,sl w;HjYH NdKavj,ghs' ,shdmÈxÑ l<" fjf<| i,l=K iys; ikakduhka úiska wf,ú lrkafka kï yer yd,a"

bka§h rcfha wdodhï f,alï yiauqÄ wdêhd mjikafka —ish,a, f;dr;=re ;dlaIKh u; mokï ùfuka yd moaO;sh iajhx úkh iys; ùfuka nÿlrKh jvd hym;a jk ksid m%dka;j,g GST iu. jeä W;am,djl;djhla we;s fjkjd'˜ Tyq mjik wdldrhg GST hgf;a§ nÿ u.yeÍfï m%jK;djh b;d wvq uÜgul mj;sk nj ;yjqre l< yelshs'

ish,a, f;dr;=re ;dlaIKh u; mokï ùfuka yd moaO;sh iajhx úkh iys; ùfuka m%dka;j,g GST iu. jeä W;am,djl;djhla we;s fjkjd yiauqÄ wdêhd wdodhï f,alï

cQ,s - iema;eïn¾ 2017



CONSULAR GRIEVANCES MONITORING SYSTEM

02 Step

Click on “Activation” link sent in email (or OTP sent in SMS to Indian Mobile Holders) to activate the account.

03 Step

Log in to the Consular Grievances Monitoring System (MADAD).

Click on “Register Grievances” link to fill details of your grievances.

01 Step

05 Step

Click on “Register (New User)” and fill required details

Click on “Track Grievances Status” link to View latest status and processing done on your grievance.

MADAD Because You Are Us

mymea.in/madad SINHALA

04 Step


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.