India perspectives Sinhala January February 2017

Page 1

bkaÈhd o¾Yk

31 jk fj¿u n ksl=;=j 1 n ckjdß - fmnrjdß 2017

wñ;dí iu. ( h:d¾:h yd iskudj ;=<

yjq,aldÍ;ajh wdishdfõ yoj; uqk.efihs

Pdhd rE bkaÈhdfõ c,msys,s ux

l,dj ;x.ald is;a;ï


fmdÜmqß bka È hdfõ meje;a ù ug ks h ñ; W;a i j bka§h l,d fmd< kQ;k yd iuld,Sk l,dj i|yd ol=Kq wdishdfõ m%Odk;u fõÈldj jk fuh l,dmfha fyd|u l,d Njkj,a .fõIKh i|yd fyd|u wjia:djla ,ndfohs' l,d mßphka ms<sn|j idlÉPd lsÍu i|yd jk foaYk" ;sr.; lsÍï yd ixjdohkao fuys§ meje;afõ'

ljodo( fmnrjdß 2-5 fld;eko( kj È,a,sh

cd;Hka;r irex.,a W;aijh

f,dj mQckSh wd;au W;aijh bkaÈhdfõ yd f,dj wka fmfoiaj, iq*s l,dlrejka ;u ldjH" ix.S;h yd k¾;kfhka fm%alaIlhka mskjk wdOHd;añl yd ix.S;uh pdßldjlg tla jkak' rdcia:dkfha wdVH jQ ixialD;sh fuu w;aoelSu wu;l fkdjkakla njg m;a lrkq we;'

fuu W;aijh ixúOdkh flfrkafka ul¾ ixl%dka;s kï yskaÿ W;aijhg fmr jk w;r .=crdgfha§ W;a;rdhka f,i ye¢kafõ' fuu W;aijh irex.,a weÍfuka by<ska ieuf¾' fuu jd¾Isl W;aijhg úúO rgj, irex.,a hjkakka yd thg Wkkaÿ jkakka iyNd.s fõ'

ljodo( fmnrjdß 13-15$ fmnrjdß

17-18

ljodo( ckjdß 14 fld;eko( wyauodndoa" .=crdgh

fld;eko( kd.amQ¾$fcdaèmQ¾" rdcia:dkha

gdÊ ufyda;aiõ fuu Èk 10 la mqrd meje;afjk W;aijh bkaÈhdfõ l,dj" w;alï" ixialD;sh" wdydr mdk" k¾;k yd ix.S;h iurkq ,nhs' uQ.,a hq.fha ffY,sfhka isÿ flfrk fmryerj,a" wdydr W;aijh" ck ix.S;{hka yd k¾;k Ys,amSka úiska flfrk bÈßm;a lsÍï fuys m%Odk wx.hka fjhs'

ljodo( fmnrjdß 18-27 fld;eko( w.%d" W;a;¾ m%foaYa

iqrÊl=kaoa Ys,am fï,d

lcqrdfyda k¾;k W;aijh

fuu Ys,am lvuKaäh w;alï" w;a hka;% frÈ ms<S yd bkaÈhdfõ ixialD;sluh frÈms<Sj, úÑ;%j;a nj yd úúO;ajh lshd mdkakls' l,dlrejka yd l,d Ys,amSka ish .Kkla fuu fmdf<a ;u ksIamdok wf,ú lrkq oelsh yelsh'

lcqrdfyda mqo N+ñfha i;shla mqrd meje;afjk fuu W;aijh bkaÈhdfõ ish¿u idïm%odhsl iïm%odhsl k¾;khka f.k yer olajhs' kj l,dlrejkaf.a yd ksmqKhkaf.a m%ix. hka fm%alaIlhkaaf.a is;a i;ka ukau;a lrjkq we;'

ljodo( fmnrjdß 1-15 fld;eko( *Ívdndoa" y¾hdkd

ljodo( fmnrjdß 25-ud¾;= 3 fld;eko( lcqrdfyda" uOH m%foaYa


fmrjok bka§h iskudfõ iqmsß ;rej jk wñ;dí nÉpka" iskudj fukau i;H Ôú;h ;=<skao ldka;djf.a whs;Ska fjkqfjka fmkS isàu i|yd ;u y~ wjÈ lrhs' bka§h o¾Yk iÕrdfõ fuu ksl=;=j ;=< bka§h iskudfõ whslkhla f,i Èÿ,k fuu ñksid iu. l< ixjdohla m, lrkafkuq' tfukau 2016 foieïn¾ ui uq,a Nd.fha§ mkacdnfha wïß;aid¾ mqKH k.rfha mej;s Heart of Asia-Istanbul Process (HoA-IP) ys 6 jeks wud;H iuq¿j ;=< .kakd ,o jeo.;a mshjrhka ms<sn|jo i|yka lrkafkuq' bkaÈhdj yd we*a>ksia:dkh úiska iu iNdm;s;ajh oerE yd rgj,a 45 l kdhlhka iyNd.s jQ fuu wjia:dfõ§ we*a>ksia:dkh yd uq¿ HoA l,dmh ;=< yd we*a>ksia:dkh ;=< ia:djr;ajh" iduh yd iuDoaêh m%j¾Okfha ,d ióm l,dmSh iyfhda.S;djhla yd foaYmd,k ixjdohla we;s lsÍfï ,d fukau we*a>ksia:dkh l,dmfha wfkla rgj,a iu. iïnkaO ùu i|yd HoA-IP ys l,dmSh jeo.;alu ;yjqre lrk ,§' 2016 fkdjeïn¾ ui w.ue;s fudaÈ cmdkh fj; isÿ l< ixpdrfha§ forg w;r w;aika flreKq isú,a kHIaÀl .kqfokqj;a iu. bkaÈhdj cmdkh w;r iïnkaO;djfha mßj¾;khla isÿ úh' tfukau cmdkh iu. w.ue;s fudaÈ isÿl< §¾> idlÉPdjkaf.a m%;sM,hka ms<sn|jo wms idlÉPd lrkafkuq' m%.;sh úfYaIdx.h ;=< bkaÈhdj yd m%xYh w;r w;aika ;enqKq /f*hd,a .kqfokqj ms<sn|j fukau wOHdmkh ;=<ska .eyeKq orejkaf.a Ôú;hka mßj¾;khlg ,la lrk rcfha ie,eiau ms<sn|jo idlÉPd flf¾' tfukau l,dmfha ixj¾Ok l%shdj,sh ;=<g .e,fmk mßphka we;=<;a lsÍfï ,d rchka yd yjq,alrejka w;r jk iyfhda.S;djh u; flakaø.; jQ wdmod wjodkï wvq lsÍï ms<sn| wdishdkq wud;H iuq¿j foio wm wjOdkh fhduq lr we;' bka§h l,dj yd Wreuhka ;=< i¾fodais w;alï" ;x.ald is;=jï" ldnqhs k¾;k ffY,sh yd wïß;aid¾ ys ixj¾Okh flreKq Wreu ùÈh ms<sn|j idlÉPd lrkafkuq' bkaÈhdfõ ksixi, yd ks¾u, jQ ú,a fj; fukau jkÔjhg wdorh lrkakkaf.a wdl¾IKhla jk uydrdIag%fha cd;sl WoHdk fj; wms Tn /f.k hkafkuq' wjika jYfhka" idïm%odhsl ñ,Ü j¾.j, fi!LH m%;s,dNhka ms<sn|j;a tÈfkod Ôú;hg tajd iïnkaO lr.; yels wdldrh;a ms<sn|j idlÉPd lrkafkuq'

bkaÈh

31 jk

fj¿u

d

o¾Yk

n ksl

=;=j 1

n ck jdß fmnr jdß 20 17

úldia iajrema

wñ; h:D¾ dí iu. ( :H Y D ISK UDJ ; =<

yjq, wdishaldÍ;ajh dfõ yo j; uq k.e

fihs

Pdhd bkaÈhdrE fõ

c,msy

s,s ux

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

3

n

l,dj ;x.al d

is;a;

ï

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


bkaÈhd o¾Yk

31 jk fj¿u n ksl; = j = 1 n ckjdß - fmnrjdß 2017

ixialdrl( úldia iajrema iydh ixialdrl( ksÅf,aIa älais;aV úfoaY lghq;= wud;HdxYh ldur wxl 152, ta - wka;h, Ydia;%S Njka kj È,a,sh, 110001 bkaÈhdj ÿrl:k( 91'11'23388949, 23381719 *elaia( 91'11'23384663 fjí wvúh( http://www.indiandiplomacy.in Tnf.a m%;spdr( osdpd2@mea.gov.in uelaiafmdaIqj¾ óähd .DDma bkaähd mqoa.,sl iud.u m%ldYl yd m%Odk fufyhqï ks,OdÍ( úldia fcdydß m%Odk úOdhl ks,OdÍ yd l<uKdldr wOHlaI( m%ldIa fcdydß l<ukdldr ixialdrl ( chSgd nkaèfhdamdOHdh m%Odk ld¾hd,h uelaiafmdaIqj¾ óähd .DDma bkaähd mqoa.,sl iud.u 246 jkf.dvke.s,a,, 3 jkuy,, ´la,d - 3 wÈhr, kjÈ,a,sh110020" bkaÈhdj ÿrl:k( +91.11.43011111, Fax: +91.11.43011199 CIN No: U22229DL2006PTC152087 úuiSï i|yd( indiaperspectives@maxposure.in úuiSï | MMGIPL i`oyd ÿrl:k( +91.11.43011111 *elaia( +91.11.43011199 www.maxposure.in

bkaÈhd o¾Yk wrdì" nydid bkaÿkSishd" bx.%Sis" m%xY" c¾uka" yskaÈ" b;d,shdkq" meIafgda" m¾ishka" mD;=.Sis" reishdkq" isxy," iamd[a[" fou< iy Ök NdIdj,ska m%ldYkh flf¾' bkaÈhd o¾Yk úldia iajrema, w;sf¾l f,alï ^tlaim a &S iy ks, m%ldYl, úfoaY lghq;= wud;HdxYh (MEA), ldur wxl 152 “ta” l=¿K, Ydia;S% Njka, kj È,a,h s -110001 f.a m%ldYkhla jk w;r úfoaY lghq;= wud;HdxYh fjkqfjka m%ldYkh lrkq ,nkafka uelaif a mdaIj q ¾ óähd .Dma bkaähd m%hf s jÜ ,sñgâ, (MMGIPL) 246 jkf.dvke.s,, a , 3 jkuy,, ´la,d - 3 wÈhr, kjÈ,a,h s 110020, bkaÈhdj - úisk¡s bkaÈhd o¾Yk jirlg 6 jrla m%ldYhg m;a fõ¡ ish¿u ysñlï weúßKs¡ fuys m<jk ,sm”s ie,iqï yd $ fyda PdhdrEm bkaÈhd o¾Yk ys wkque;sh we;sj Ndú;d l< fyda kej; ks¾udKh l< yelsh¡ MEA yd MMGIPL, úfYaI b,a,u S la fkdue;sj imhk ,o ksIm a dok, w;a msgm;a, PdhdrEm, ie,iqï úksúoNdjh yd fjk;a oE j,g isÿjk ydks fyda mdvq ms<n s |j j.lshkq fkd,efí¡ iÕrdj ;=, we;s woyia w;HjYHfhkau MEA fyda MMGIPL ys woyia fkdjk nj i,lkak¡

tkak wm yd( http://www.facebook.com/MEA http://www.twitter.com/MEA http://www.youtube.com/MEA —bkaÈhd o¾Yk˜ msgm;a i|yd wdikak;u bka§h ;dkdm;s ld¾hd,h wu;kak¡

48


we;=<;

12

74

84

ixjdoh

l,d Ys,am

wjOdkh fhduq l< hq;= y~laa.................................06

ixialD;Ska rka yqfhka tla lsÍu............................. 58

yjq,aldÍ;ajh

Wreuh

we*a.ksia;dkh idufha N+ñhla lsÍu.........................12 bka§h cmdk iïnkaO;dj, kj wreKe,a,..............20

m%.;sh bkaÈhdfõ fufyhqï msïu....................................... 28 .eyeKq orejkag wOHdmkh ,nd§fuka bkaÈhdj

wïßÜid¾ ys biqreu;a w;S;h h<s k.d isgqjñka........ 62

l,dj ixrlaIKh ms<sn| wOHhkhla................................66 uksmqrfha ßoauhka..................................................71

mßj¾;khlg ,la lsÍu......................................... 32

fiaouh f;,s;=vq....................................................74

ysudpd,ays iQ¾h n,Yla;s úNjh wjfndaO lr.ekSu ............................................................ 36

ixpdrh uydrdIag%h - fidndoyfï ;s<sKhka i|yd

uQ,drïNh wdishdfõ wdmod wjodku wvq lsÍu i|yd fikavdhs jev rduqj l%shd;aul lsÍu.............................................40

wNh N+ñhlaa ......................................................... 78

bjqï msyqï

wdrlaIdj

úúO jQ ñ,Ü yd ;j;a foaa....................................... 84

fgcd ks,drïNh - fïla bka bkaähd jeä j¾Okh lsÍu........................................................ 44

isisrfha m%Œ; wdydra............................................. 88

Pdhd rE

uqo,a lreKqq

ú,a winv is;; a ï.................................................. 48

úuq,Hhkh...........................................................90

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

5

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ixjdoh

bkaÈhd o¾Yk

n

6

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


wjOdkh fhduq l<

hq;= y~la

ñ,shk .Kkla ck;dj ii, l< yels k¿fjl= yd uy;aufhl= jk fnd,sjqvfha jeäu ld,hla /¢ iqmsß ;drldj jk wñ;dí nÉpka ldka;d whs;Ska fjkqfjka fmkS isà joka |

ihsn,a peg¾Ô

yoj;g oeKqkq ,smshlska rg mqrd wjOdkh Èkd fnd,sjqvfha iqmsß ;rejla iudcuh lreKla .;af;ah' tys§ Tyq ;u yoj; wkQj l%shd lsÍug fjkqfjka fmkS isàu wuq;= lreKla fkdjQj;a .eyeKq orejkag ffO¾hh ÿkafkah' bka§h iskudfõ jD;a;dka;hla n÷ jQ wñ;dí fuu orejka fofokd m%isoaO kïj, Wreuhka nÉpka zia;%Sjd§z jHdmdrhla fjkqfjka fmkS mj;ajd.kafka jqjo- kjHd kfj,s" m%isoaO isák úg thg úfYaI wdl¾IKhla fhduq fõ' ;u i;H Ôú;h ;=< fukau Ñ;%mg ;=<;a l¾udka;lre tÉ mS kkaof.a yd wdrdOHd úoaj;a fuu k¿jd ldka;d whs;Ska fjkqfjka il%Shj yßjkdYa rdhs nÉpkaf.a- ;uka fl;rï jrm%ido fmkS isáfhah' ,nd we;af;a jqjo Tyq Tjqkag wk;=re yÕjd tfy;a nÉpkaf.a kj isákafka Tjqka .eyeKq orejka N+ñldj jvd úYd, ie,iqul tla ksidfjka lsisjla myiq fkdjkq fudyq 2014 jif¾ fldgils' 2014 jif¾ isg Tyq we;s njhs' isg .eyeKq .eyeKq orejd fjkqfjka jk ;uka fï l:d lrkafka ish¿u orejd i|yd tcd tlai;a cd;Skaf.a ksfhdað;fhl= nd, .eyeKq orejkag nj mjiñka ksfhdað;hd f,i f,i l%shd l< w;r th Tyq b;d nÉpka ;u ñ‚ìßhkag fufia lghq;= lrkq ,nhs ne?reï fldg .;af;ls' ,shhs" —‍Tn,d .eyeKqka ksidfjka ck;dj Tng Tjqkaf.a Ñka;kh i;H jYfhkau miq.sh jir lsysmh ;=< fuu iqmsß ;rej úiska odhl;ajh n,y;aldrfhka mgjkq we;' Tn we÷ï we¢h hq;af;a flfiao" yeisßh hq;af;a flfiao" Tn oelaùug f;dard.kakd ,o Ñ;%‍mg ;=< mqrjeisfhl= f,i Tyqf.a iudc wjOdkhka uqK .eish hq;af;a ljqrekao yd Tng hd yelafla ms<sn|j idlaIs orhs' ieneúkau Tyqf.a fldfyao hkak Tjqka Tng mjikq we;' Tnf.a ckm%sh;ajh úiska Tyqf.a y~ jvd Yla;su;a yd f;aÍu Tnf.a kqjK wkQj isÿ lrkak'˜ iqmeyeÈ,s lr we;' nÉpkaf.a ,smsh u.ska wjOdkhg f.k tk ;j;a lreKla jkafka ldka;djf.a wdrlaIdj iema;eïnrfha§ ;u ñ‚ìßhka fofokd jk kjHd kfj,s yd wdrdOHd fj; ,shk ,o yd iïnkaOj jeä jYfhka udOH u.ska

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

7

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ixjdoh

l:d flfrk fuu ld,h ;rï rg ;=< ldka;dj wk;=rg m;aj isá fjk;a ld,hla fkdue;s njhs' bkaÈhdfõ ck.ykfhka w¾Ohla jk fudjqkaf.a wNs,dIhka úoyd oelaùug yd Tjqkag wdrlaIdj oefkk mßirhla ks¾udKh lsÍug bka§h iskudj ;u ld¾hh bgq lrkafkao@ fuu m%Yakh iïnkaOfhka" ia;%S mqreI iudk;au;djh ms<sn| Y+rfhl= jk nÉpka yg meyeÈ,s oelaula ;sfí' l,algd k.rfha 22 jk jd¾Isl cd;Hka;r iskud Wf<, iudrïN lsÍug fkdjeïn¾ udifha§ 74 úhe;s f;iamshdkqfjl= meñK isáfhah' oYl .Kkdjla mqrd bka§h iskudj ;=< ia;%S mqreI iudk;au;djh úoyd oelajqKq whqre yd ldka;djf.a whs;Ska ms<sn|j iudch oekqïj;a lsÍug iskud l¾udka;h

bkaÈhd o¾Yk

n

8

n

ckjdß - fmnrjdß 2017

l< hq;af;a l=ulao hkak ms<sn|j Tyq l:d lf<ah' Tyq fufia mjihs( —‍2020 jir jk úg bkaÈhdkqjkaf.a jhfia idudkHh 29 la jk njg ;lafiare lr ;sfnkjd' wmg fuu ckúldikfha m, fk,d .eksug wjYH kï" 2030 jk úg bkaÈhdj wd¾Ól n,jf;l= njg m;a lsÍug wjYH kï" jevj,§ wmf.a ldka;djkag iu ;ek §u b;d jeo.;a fjkjd'˜‍ Y+Üð is¾ld¾ f.a msl+ yd wksreoaO frdahs fp!oaßf.a mskala kï kj;u iskud lD;sj, nÉpka r. olajkqfha ;u ufkdaNdjd;aul" YdÍßl yd udkisl wNsfhda.hka yuqfõ jqjo ;u Ôú;h ;=< ldka;dj úiska ork úfYaI ia:dkh y÷kd .ekSug iu;a jk úhm;a ñksiqkaf.a pß;hs' m<uqj i|yka l< iskud mgh ;=< Tyq rÕkafka ;u hy meje;au fjkqfjka ;u Èh‚hf.a wjOdkh Èkh mqrd wfmalaId lrk


ju iy my<( mskala wekaâ mSl= ys fmdaiagr wNsuqL msgqj( Tyq ;u ñ‚ìßhkag ,shk ,o ,sms

ÿn, uy¿ msfhl= f,i;a fojkqj i|yka l< ksjy,a" iajdëk yd ;u /lshd Ôú;h ms<sn|jo iskud mgh ;=< ;ukag ,sx.sl n,mEï l< wjOdkh fhduq lrkakshka' bka§h ixialD;sh foaYmd,k iïnkaOlula we;s mqoa.,fhl=g idïm%odhslj" mqreIhd wdodhï Wmhkakd f,i;a tfrysj igka lrk ldka;djka ;sfofkl=g ldka;dj uq¿;ekaf.fhys yd ,sfmys Ndrldrhd kS;suh myr t,a, lrk r¿ f,i; wre;a .kajd ;sfnkjd' kS;s{fhl= f,i;a h' ta;a oeka fuh fjkia ùug mgka oYl .Kkdjla mskala iskud mgfha §mla f.k ;sfnkjd'˜ mq r d ia ; % S mq r eI ihs.,a kï pß;h ;=<ska iajdëk mSl= wekaâ mskala ;=< l:d iudk;djh yd wújdyl ldka;djka hkq jia;=j ;=< wvx.= jk hd:d¾:h bka§h iskudj iq¿ fldg ;elsh hq;= jia;+ka th nj Tyq úYajdi lrhs' Tyq ;=< Ñ;%Kh ù f,i;a m%YakldÍ pß;hkaf. fufia mjihs" —‍mSl= ys Èh‚h we;s whqre ms<sn|j ka fyì wh nj;a f,i i,lk wfmalaIdfjka msß /lshdjla lrk nÉpka l:d lf<ah jevjiï wdl,amhka m%Yak .eyeKq orefjla" ;u /lshdj lsÍulg ,la lrhs' zkeye hkq lrk w;r;=r weh ;u ufkdaëk" keyez hk Tyqf.a m%ldYh fm%alaIlhka u; oeä frda. ldkaidfjka fmf<k mshd /l n,d n,mEula we;s lrhs' .kq ,nkjd'˜‍ weh meyeÈ,s f,iu widudkH fuu m%ùK k¿jd fufia mjihs( —‍wo Èk nqoaêhlska yd wêIaGdkhlska fyì ldka;djls' Ndr;Sh kdß jQ l,S fyd¢ka wOHdmkh ,enQ" kj È,a,sfha fjfik úhm;a fjñka hk

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

9

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ixjdoh

yd ;u iSud iys; f,dalfhka t<shg meñfkk ÿjd f.dia ;sfnkjd' ks¾Ndh lKavdhï ¥IKh kS;s{jrfhl= jk §mla ihs.,a f.a pß;h jeks wjikdjka; yd idyisl wmrdOhla isÿ nÉpka úiska rÕ mdkq ,nhs' jk f;la kS;sfha fjkila isÿ fuys f;audj jkafka kd.ßl jQfha keye'˜ —‍bkaÈhdfõ bkaÈhdj ;=< ldka;djf.a fndfyda bka§h iskudlrejka ldka;djka ;u wdrlaIdj ms<sn|j jk .eg¿j úiska ldka;djka ,sx.sl NdKav i;H úNjh ldka;djg tfrys m%pKav;ajh f,i muKla fhdod fkd.ekSu l= u laoehs y÷kd. ms<sn|j fukau ,sx.sl i|yd jk j.lSu meyer yer ;snqKo ekSug mgka f.k n,y;aldrlï m%;slafIam lsÍug furfÜ iskudj hï muKlg we;"˜‍ hkqfjka Tyq ldka;djlg we;s whs;sh ms<sn|j fyda ldka;d whs;Ska k.d isgqùug mjihs kj uÜgulska idlÉPd lsÍuhs' odhl;ajh olajd we;s nj nÉpka ˜‍wOHdmkh yd ksoyi mjihs' —‍bkaÈhdfõ ldka;djka ;u fuu ;;a;ajh fjkia fldg keye"˜‍ nÉpka i;H úNjh l=ulaoehs y÷kd.ekSug mgka f.k mjihs' ˜‍,sx.sl ysxikh yd m%pKav;ajh Wvq we;' Tjqyq oeka iudk ffk;sl yd jHjia:dodhl whs;Ska iys; mqoa.,hka f,i fmkS isàug wfmalaId lr;s"˜‍ nÉpka mjihs' bkaÈhdfõ m%Odk fmf<a Ñ;%mglrejka uq,ald,Sk Yío iys; Ñ;%mgfha isg wo olajd ish¿u wdldrfha ldka;djkag ksis ;ek msßkud we;s nj Tyq mjihs' ìu,a frdahs" i;Hð;a f¾" YHdï fnfk.,a yd hdYa fpdmard jeks wOHlaIjre ms<sn|j úfYaIfhka i|yka lrk Tyq mejiqfha tu Ñ;%mglrejka uj" Èh‚hla yd ìß|la hk N+ñldj,g tmsáka ldka;djka whs;Ska iys; mqoa.,hka f,i ksrEmKh l< njhs' —‍wÉyqÜ lkHd isg iqcd;d olajd yskaÈ Ñ;%mglrejka l=, msvkh fukau th


ldka;djf.a Ôú;hg n,mdk whqre ms<sn|j ;sìh hq;=h"˜‍ Tyq fufia mjikafka orejka l:d lr ;sfnkjd"˜‍ Tyq mjihs' wjdis iy.; cdjdrï lrk ud*shd l,a,shla iu. .efgk ;;a;ajhka folla- tkï wvq l=,hl ldka;djla fmd,sia ks,Odßkshla f,i rx.kfha fhÿk ù isàu - ;=< fuu Ñ;%mgj, rd‚ uqL¾Ôf.a u¾odks ms<sn|j m%Odk ldka;d pß; ðú;hg l:d lrñks' tys iudcuh uqyqK fowhs' bka§h iudch ;=< ldka;djg mßj¾;kh idrdxY n,.kajk ,o ldka;djkaf.a fl;rï wixfõ§ f,i i,lkq fldg olajk NdIdjla ðú; .%yKh lr.ekSug bka§h ,nkafkao hk m%Yakh u;= ksuùug bka§h iskudj ork W;aidyh fukau lrñka ia;%S mqreI Ndjh ms<sn| iskudj lghq;= l< oeka isÿfjñka mj;sk iudc fjkialï m,jd yeÍug bka§h hq;=j we; mßj¾;kho úoyd fmkajk iskud l¾udka;fha fldgila NdIdjla th úiska ksujd .; l%shd;aul fjñka ;sfí' wñ;dí hq;=j we;' —‍u¾odkS kï jpkh meñfKkafka nÉpka ish wdorhg ,lajQ y~ wjÈ lrñka ud¾oa hkafkks' ldka;djf.a ffO¾hh yd igkg ms<smkaj we;s w;r tu.ska hym;a m%;sM, ùr;ajh m%ldY flfrk jpkhla NdIdfõ ,eîug wdrïN ù we;'

2030 jk úg bkaÈhdj wd¾Ól n,jf;l= njg m;a lsÍug wjYH kï" jevj,§ wmf.a ldka;djkag iu ;ek §u b;d jeo.;a fjkjd'˜‍ wñ;dí nÉpka

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

11

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

we*a.ksia;dkh idufha

N+ñhla lsÍu

Èk folla mqrd wïßÜid¾ys mej;s wdishdfõ yoj; iuq¿j ^Heart of Asia conference&" ;%ia;jdoh yd thg wdrlaIdj" mqyqKqj yd uQ,H iyh ,ndfok ia:dkhka uq,skqmqgd oeóu i|yd l,dmSh yd cd;Hka;r iyh m;d isà¡ joka | ukSIa pdkaoa

bkaÈhd o¾Yk

n

12

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


rka fofjd, msysá wïßÜidrfha§ we*a. ksia:dkh —‍idufha N+ñhla˜‍ f,i;a m%dfoaYSh iïnkaO;djh yd mqk¾Ôjkfha uOHia:dkhla njg;a yev .eiaúu i|yd wjia:djka .Kkdjla u;= úh¡ th 2016 foieïn¾ ui mkacdnfha wdOHd;añl k.rhg isisrfha Wohla jqjo" foieïn¾ 3-4 Èkhka ;=< mej;s 6 jk wdishdfõ yoj; iuq¿fõ§ u;=jQ woyia we*a.ksia:dkh iduldó l,dmhla njg m;alsÍu i|yd jk udj; wdf,dal lrkq we;¡ we*a.ksia:dkfha wkd.;fha fodr.=¿ yeÍfï,d wïßÜid¾ f;dard.ekSu b;d iqÿiq woyila úh¡ wdishdfõ mer‚;u yd §¾>;u ud¾.hla jk .%Ekaâ g%kala ud¾.h ;=< wïßÜidrfha msysàu" we*a.ksia;dkh iu. k.rfha mj;sk wdOHd;añl iïnkaO;djh"

fjf<| uOHia:dkhla f,i tys ft;sydisl ;;a;ajh" iïnkaO;djh f.dvke.Sfï,d jk woyia yd ck;dj-wdishdfõ yoj;bia;dkanq,a l%shdj,sh ^HoA-IP& iuq¿fõ f;audj úh¡ fuys ux., ieisfha§ we.ksia:dk ckdêm;s wYar*a >dks iu. iu iNdm;S;ajh oerE kf¾kaø fudaÈ fufia mejiqfõh" —‍we*.aksia:dkfha wd¾Ól iuDoaêh" j¾Okh yd ia:djr;ajh i|yd wjYH lrk iïnkaO;djh f.dv k.d .ekSfï wjYH;djh wïßÜid¾ biau;= lrhs¡˜‍

fkdksñ fufyjr( we*a.ksia:dkh h<s f.dvke.Su iuq¿fõ m%Odk f;audj u;=lr olajk w.ue;s fudaÈ rgj,a 45 l kdhlhka

wdishdfõ yoj; wud;H iuq¿fõ iudrïNl Èkfha§ w.ue;s fudaÈ yd we*a.ksia:dk ckdêm;s wYar*a >dks

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

13

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

wdishdfõ yoj; iuq¿fõ§ w.ue;s fudaÈ yd we*a.ksia;dk ckdêm;s

yd ksfhdað;hkag fukau cd;Hka;r .eg¿fõ wNHka;rh( ksfhdað;hkag fufia isysm;a lrk ,§ ;%ia;jdoh —‍wmf.a jpk yd l%shdjka flakaø.; fuys idlÉPdjka" l,dmSh iyfhda.S;djh jkafka wmf.a hq.fha ;SrKd;aul yd we*a.ksia:dkfha iduh" wdrlaIdj fkdksñ fufyjrla u;hs¡˜‍ fuu fkdksñ yd ixj¾Okh we;s lsÍu i|yd jk fufyjrg —‍we*a.ksia:dkfha Rcq" wjxl yd bÈß.dó iudc" foaYmd,ksl iy m%.;s.dó woyia j,ska iduh yd yd wdh;ksl foayhka fmdaIKh úh¡ fuh 2011 ia:djr;ajhg f.dvke.Su yd Yla;su;a fkdjeïn¾ ui ;=¾lsfha§ we;s úYd,;u lsÍu¦ ndysr ;¾ckhka Èh;a lrk ,o HoA-IP ys ;¾ckh fj;ska tys N+ñh yd ck;dj ihjk wÈhrhs¡ w.ue;s ;%ia;jdoh njg wdrlaId lsÍu¦ tys wd¾Ól fudaÈ yd we*a.ksia:dk iuq¿j úiska yd ixj¾Ok l%shdldÍ;ajh ckdêm;s w;r ;%ia;jdoh y÷kd.kakd ,§ jeä ÈhqKq lsÍu¦ yd tys ms<sn| Rcq l;dnyla ck;dj fjkqfjka ia:djr flreKq w;r" ;%ia;jdoh yd iuDoaêu;a wkd.;hla we;s lsÍu hkq l,dmSh yd cd;Hka;r iduh yd we;=<;a fõ¡ fuu tlsfklg ine¢ ia:djr;ajhg jk úYd,;u ;¾ckhla wruqKq iuq¿fõ m%Odk f;audj ;=<g f,i iuq¿j úiska y÷kd.kakd ,§¡ .%yKh lr.e‚k( —‍wNsfhda.hka weu;Su¦ ckdêm;s >dks” mlsia:dkh ;u rgg iuDoaêh <Õd lr.ekSu˜‍ tfrysj —‍wm%ldYs; hqoaOhla˜‍ Èh;a lsÍu

bkaÈhd o¾Yk

n

14

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


ms<sn|j i|yka l< w;r trgg ,ndfok wk;=re yÕjk w.ue;s fudaÈ fufia wdOdr ;%ia;jdoh thska bj;a lr oeóug mejiSh( —tksid" we*a.ksia:dkfha iduh fhdod.kakd f,i bia,dudndoa fj;ska i|yd jk y~g iyh §u muKla m%udKj;a b,a,d isáfhah¡ —mlsia:dkh úiska ,ndfok fkdfõ¡ thg oeä l%shdldÍ;ajhla u.ska m%;s{djkag wms ia;+;sjka; jkafkuq¡ fuu iyh oelaúh hq;=h¡ ;%ia;jd§ n,fõ.hkag tfrysj muKla fkdj thg iyh olajk” wruqo, wka;jd§ka uev,Sug fhdod.; yelshs" ulaksido h;a iduh wdrlaIdj imhk" mqyqKq lrjk yd uQ,Hh‍kh lrk n,fõ. ke;sj ,ndfok wka ljr w.ue;s fudaÈ" hkago tfrysj lghq;= l< fyda iyhla wmf.a ck;djf.a ìh yd f,a hq;=h¡ iÕjd ;snqKo" we*a. wjYH;djhka msßfkduik je.sÍu i|y fya;=fjk ksia:dkh" bkaÈhdj yd l,dmh neúks"˜‍ Tyq mejiSh¡ ;%ia; cd,h ;=< ;%ia;jdoh me;srùfï ,d mj;akd ia:dhS njla mrdch ls Í u mlsia:dkfha N+ñldj ljqre;a i|yd wjYH jkafka we*a. i|yd iduQysl okakd lreKls¡ ksia:dkh úiska kdhl;ajh wNsm%dhla wjYH HoA iuq¿j wjik .kakd" we*a.ksia:dkh i;= yd nj mejiSh m%ldYs; wïßÜid¾ m%ldYkh” we*.aksia:dkh úiska md,kh lrk idu l%shdj,shla nj iduQysl l,dmSh l%shdud¾. mjik w.ue;s fudaÈ" ìh yd f,a je.sÍu hka ;=<ska ;%ia;jdoh uq,skqmqgd oeófï i|y fya;=fjk ;%ia; cd,h mrdch lsÍu uOH.;Ndjh wjOdrKh lrk ,§¡ wud;H i|yd iduQysl wNsm%dhla wjYH nj mejiSh¡ iuq¿fõ§ bkaÈhdj ksfhdackh l< uQ,H uq¿ uy;a l,dmhu wk;=f¾ fy,ñka wud;H w¾cqka fchsÜ,s fufia m%ldY lf<ah ;%ia;jd§ Wjÿr flfrys úia;SrK j¾Okh jk ;%ia; m%pKav;ajhla yd f,i weu;Su i|yd iyh fok rgj,a ndysrj we;s jk wia:dhS njla ms<sn|j

w.ue;s fudaÈ yd we*a.ksia:dk ckdêm;s wYar*a >dks wfkla ksfhdað;hka iu.

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

15

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

yd ixúOdk fukau wdishdfõ yoj; ;=< iïnkaO;djh m%j¾Okh lsÍu rgj,a flakaø.; lr.ksñka iuq¿j úiska we*a.ksia:dkfha wd¾Ól ixj¾Okh Wod wïßÜid¾ m%ldYkh ilik ,§¡˜‍ bka§h lr.ekSu i|yd wdrlaIl yd ;%ia; úfrdaë oelau wkQj fuys jeo.;au lreK jkafka iyfhda.S;djh iïnkaO lrñka we*a. bka§h úfrdaë mlsia:dkh ;=< l%s‍hd;aul ksia;dkh l,dmSh uOHia:dkhla njg m;a jk chsIa-t-fudfyduâ" lsÍug wïßÜid¾ iuq¿j úiska ,dlaYd¾ t-;,Snd yd yldks iïnkaO;djh m%j¾Okh yd wïßÜid¾ cd,h jeks ixúOdk" l,dmfha jeä ÈhqKq lsÍfï ie,iqula iuq¿j úiska yd we*.ksia:dkh ;=< ilik ,§¡ fï iïnkaOj iïnkaO;djh ;%ia;jdoh l%shd;aul lrk .;a úg fjf<|" jd‚c yd m%j¾Okh yd ikakoaO lKavdhï ,ehsia;=jg wdfhdack ^TCI& CBM ^úYajdih jeä ÈhqKq lsÍfï ie,iqula we;=<;a lsÍuhs¡ f.dvke.Sfï l%shdud¾.& ilik ,§ yuqj wjika jQfha 2017 lafIa;%hka ;=< bkaÈhdfõ uq, Nd.fha§ HoA-IP ys ueÈy;aùu yuqfõ wdishdfõ fcHIaG ks,Odß yuqjg bÈßm;a lsÍu i|yd yoj; ;=< m%Odk;u rg njg m;a ùu b;d ks¾foaY iemhSu ms‚i wdrlaIdj" wHdmkh jeo.;a lreKla fjhs¡ 2016 uehs ui§ w.ue;s yd m%dfoaYSh md,kh hkd§ lafIa;%j, fudaÈ fgfyrdkhg isÿ l< ixpdrfha§ úfYaI{hkaf.ka b,a,Su u.ska l,dmSh brdkfha pnyd¾ jrdh ixj¾Okh i|yd jYfhka l%shdldÍ ie,iqula iu.sks¡ rgj,a ;=kl kdhlhka úiska w;aika l<

jfï isg( we*a.ksia:dkfha ksfhdacH úfoaY wud;H" fylauÜ L,s,a l¾idhs" bka§h rcfha uQ,H yd taldnoaO lghq;= wud;H wreka chsÜf,a yd bka§h úfoaY f,alï iqn%udkshï chsYxl¾

bkaÈhd o¾Yk

n

16

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


c,shkaj,d n.a iaudrlfha§ ksfhdað; idudðlhka

bkaÈhd-brdk- we*a.ksia;dk ff;%md¾Yaúl wgdß ys§ ,nd.ekSug bkaÈhdj leue;a; iuq¿j ms<sn|jo i|yka lrk ,§¡ bka§h m, lrhs¡ fjf<|fmd, ;=<ska f.dvìu yryd we*a.ksia;dkh fj; msúiSfï .eg¨‍jg ixj¾Okh y iuDoaêh wduka;%Kh lrk neúka pnyd¾ jHdmD;sh Èk folla mqrd mej;s iuq¿fõ m%Odk jQ l,S l,dmSh iïnkaO;djh úIh m:h jQfha we*a. j¾Okh lsÍfï ;SrKd;aul ksia;dkh wjia:dfõ yd fuu yuqj we*a. fuj,uls¡ iuDoaêfha l,dmSh l,dmSh iuDoaêfha ìula njg ksia:dkfha uOHia:dkh f,i we*a. f.k tau h:d¾:hla njg wdrlaIdj yd ksia;dkh ia:dk.; lsÍfï§ m;alsÍuhs we*a.ksia:dkfha iuDoaêh ;yjqre bka§h yd we*a.ka NdKavj,g N+ wd¾Ól yd N+ Wml%ñl lrk idl,H t<Uqula iu. ;u foaY iSudj yryd .uka msysàu wkQj m%pKav;ajh wjika úh lsÍug mlsia:dkfha mj;sk u.ska folv flreKq rfgys RKd;aul wdl,amh úYd, wd¾Ól iuDoaêh ilik iuq¿j wNsfhda.hls¡ —‍we*a.ksia:dk g%la r:j,g úiska TAPI .Eia k," TAT ÿïßh ud¾.h we*a.ksia;dkh" uOHu wdishdj yd bka yd CASA 1000 jeks wd¾Ól yd n,Yla;s Tíng;a tysu wfkla mfig;a bka§h jHdmD;Ska ,nd§ug m%;s{d fok ,§¡ fuu ksIamdok f.k hd yels kï we*a. jHdmD;Ska 2017 fkdjeïna¾ ui wYa.nÜ ksia;dkhg buy;a m%;s,dN ,efnkq we;¡ ys§ meje;aùug kshñ; i;ajk l,dmSh fï wkQj" we*a.ka g%la r:" bka§h ìula jk wd¾Ól iyfhda.s;d iuq¿j ^RECCA& ;=<§

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

17

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

,nd§ug fmdfrdkaÿ fjk ,§¡ wïßÜid¾ jeä ÿr idlÉPd lsÍug wfmalaIs;h¡ iuq¿j iuq¿j" we*a.ksia:dkfha wdrlaIdj yd ;=<§ l=vd yd uOHu mßudK jHdmdrhka iuDoaêh ;yjqre lrk idl,H t<Uqula m%j¾Okh" f¾.= mámdàka ir, lsÍu" iu. wjika úh¡ w.ue;s fudaÈf.a jpkj,g l,dmSh fjf<|fmd, ;=< f;dr;=re yqjudre wkQj há;, myiqlï" lr.ekSu yd nÿ yd nÿ rys; n,Yla;sh yd m%jdyk ud¾. ndOdjka ms<sn|j i,ld ne,Su ;=<ska iïnkaO;djh yd hkdÈh ms<sn|j wjOdkh fhduq iuq¿fõ m%Odk iuDoaêh m%j¾Okh lsÍu lrk ,§ úIh m:h jQfha we*a.ksia;dkh u.ska we*a.ksia:dkh —‍idufha wjia : dfõ bÈß u. N+ñhla˜‍ njg m;afjkq we;¡ yd l,dmSh bkaÈhdj ksr;=rej we*a. —‍we*a.ksia;dkh idufha iuDoaêfha ìula ksia:dkh ia:djr lsÍfï yd N+ñhla njg m;alsÍfï ,d njg f.k tau mqk¾Ôjkh lsÍfï l,dmSh wm kej; kej;;a lem fjuq¡ h:d¾:hla njg ;¾lkh yd iduh rchk t<Uqula i|yd Wkkaÿ jk m;alsÍuhs ;ekla¦ m%.;sh yd iuDoaêh neúka Tjqka i|yd HoA rchk yd m%cd;ka;%jdoh iy iuq¿fõ m%;sM, i;=gqodhl nyqúO;djh Èkk ;ekla njg m;a lruq"˜‍ fõ¡ jir .Kkdjla mqrd we*a.ksia;dkhg wdOdr ,ndÿka m%odhlhka w;ßka bkaÈhdj w.ue;s fudaÈ mjihs¡ wdishdfõ yoj; kj m%Odk fjhs¡ w.ue;s fudaÈ ldnq,a fj; isÿ Yla;shlska yd cjhlska msß ;ekla m;alsÍug l< ixpdrfha§ Odß;d yd yelshd j¾Okh we*a.ksia:dkfha ish¿u l,dmSh yd f.da,Sh yjq,alrejka tlaj .uka l< hq;=h¡ i|yd w;sf¾l jYfhka wefvd ì,shk 1 la

jfï isg( rka fofjdf,a§ w.ue;s yd we*a.ka ckdêm;s" mQckSh ìu ;=< ne;su;=kag ,x.d¾ msßkuñka

bkaÈhd o¾Yk

n

18

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


wïßÜid¾ m%ldYkfha úfYaI ,laIK

i ; % ; a jdoh" wdishdfõ yoj; l,dmh ;=< iduh" ia:djr;ajh" iyfhda.; s djh yd wdrlaIdjg ;¾ckhla njg y÷kd .e‚k¡ tfukau ;%i; a jdofha ish¿u wdldrhka wjika lsÍug yd tfia wjika lsÍu keje;aùug iyh oelaùh¡ e*a.ksi; w a dkh ;=< isÿfjk m%pKav;ajh ms<n s |j wjOdkh fhduq lr ;,sndka" ISIL/DAISH yd thg wkqnoaO lKavdhï" yldks cd,h" w,a lhSvd" Wiafnlsi; a dkfha bia,du jHdmdrh" kef.kysr ;=¾ls bia,du jHdmdrh" ,dYal¾ t g,snd" chsYa t fudfyduâ" TTP" cudÜ W,a wyard¾ yd cqkÿa ,a,dya hkdÈh ;%i; a jd§ lKavdhï f,i kï lrk ,§¡ e*a.ksi: w a dkfha wìx j.dfõ yd ksIm a dokfha jeä ùu ms<n s |j wjOdkh fhduq lrk ,§¡ d;Hka;r ;%i; c a jdohg tfrys úia;¾ S K iïuq;h s ms<n s |j yels blaukska fmdÿ tlÕ;ajhla ;=<k s a wjika ;SrKhlg t<öu fcHIaG wdrlaIl ks,OdÍkaf.a wjOdkhg fhduq lsÍu i|yd l,dmSh ;%i; a úfrdaë rduqfõ flgïqm; idlÉPd lsÍug úfYaI{ yuqjla le|jk ,§¡ 2 020 olajd we*a.ksi: a dk cd;sl wdrlaIl n,ldh ^ANDSF& fj; wLKav uQ,H iyh iemhSu i|yd cd;Hka;r m%cdj yd we*a.ksi; a dkh w;r jk .súiqï ms<. s kq ,eîh¡

fiao udj;a wd¾Ól ;Srej iduQyslj f.dvke.Sfï yd Ökh iy we*a. ksia:dk w;r 21 jk ishjfia iuqø fiao udj; i|yd jk ‍wjfndaO;d .súiqu ms<s.kq ,eì‚‘ we*a.ksia;dkhg iyh oelaùu fjkqfjka hqfrdamd ix.uh" bia,du iyfhda.S;d ixúOdkh, rgj,a 100 lg wêl ixLHdjla yd cd;Hka;r ixúOdk w.h lrk ,§¡ tlai;a cd;Skaf.a wdrlaIl ljqkais, fhdackdjka 1325 ^2000& yd wdishd yoj; l,dmh ;=< .egqï uev,Su" idu idlÉPd yd mYapd;a .egqï l%shdj,S iïnkaOj ldka;djf.a N+ñldj úia;r flfrk tys fhdackdjka ms<s.kq ,eì‚‘. ysiaí t bia,ñ .=,anqâäka yelaugh¾ iu. id¾:lj idu idlÉPd meje;aùu ms<sn|j we*a. ksia;dkh w.t wka;jd§ yd ;%ia;jd§ cd,j,g ;reK m%cdj n|jd .ekSfï .eg¿j úi£fï wjYH;djh ms<s.kakd ,§¡ wdishdkq cd;Hka;r ÿïßh udj;" pnyd¾ .súiqu" cd;Ska mfya ÿïßh u." g¾lafuksia;dk-we*a. ksia;dkh- gðlsia;dk ^TAT& ÿïßh u. yd TAPI m%dfhda.slj l%shd;aul lsÍu ms<s.kakd ,§¡

Like INDIAN diplomacy

Follow @INDIANdiplomacy Source: mea.gov.in

Channel ^udksIa pdkaoa bkaÈhdj ,shhs cd,fha m%Odk ixialdrl jrhdh" www.indiawrites.org" bkaÈhdkq l;dj iy wka;¾cd;sl lghq;= b,lal lr.;a oajdrhla iy B-c¾k,hla fõ&

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

19

n

INDIAN diplomacy

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

fgdalsfhdafõ lekafghsys§ bka§h w.ue;s kf¾kaø fudaÈ yuqod f.!rj ,nñka

bkaÈhd o¾Yk

n

20

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


bka§h cmdk iïnkaO;dj,

kj wreKe,a,

w.ue;s kf¾kaø fudaÈf.a cmdk ixpdrh w;r;=r§ bkaÈhdj yd cmdkh t<UqKq isú,a kHIaál .kqfokqj" cd;Hka;r yjq,alrejka iu. isú,a kHIaál n,Yla;s iyfhda.s;djh ;=< kj udj;a újr lrkq ,nhs joka | ukSIa pdkaoa

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

21

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

w.ue;s fudaÈ"= wlsysf;da cmka wêrdchd iu.

th jQ l,S bkaÈhdfõ yd cmdkfha ;SrKd;aul w.ue;s ld¾hd,fha§" bka§h úfoaY f,alï fudfyd;j,a tlsfklg yuqjQ ÿ,n wjia:djls¡ yd bkaÈhdfõ cmdk ;dkdm;s úiska kHIaál 2016 fkdjeïn¾ ui bka§h w.ue;s kf¾kaø .súiqug w;aika ;nk ,§¡ kHIaál wdhqO fudaÈ cmdkh fj; l< ixpdrfha§ Tyq yd iSud lsÍfï iïuq;sh ^NPT& g w;aika fkd;enQ cmdk w.ue;s Yskafida wfí bkaÈhd cmdk rgla iu. m<uqjrg kHIaál .kqfokqjlg yjq,aldÍ;ajh ,sh,d hdfï ñ<Õ wÈhr t<öfuka cmdkh bkaÈhdj jH;sf¾lhla fy<sorõ lrk ,§¡ ft;sydisl njg m;a lrk ,oafoah¡ tu.ska" kHIaál .súiqu w;aika lsÍu yd fgdalsfhdafõ Wml%ñl ie,iqu fuys WÉp;u Yskalkafika nq,Ü ÿïßh ixpdrh ;=< kj È,a,sfha jeo.;alu wjia:dj jkafka hkdÈh wvx.= jQ miq.sh jif¾ wjOdrKh jQfhah¡ wfí uy;dg mßj¾;kSh cmdkh fj; w.ue;s fudaÈ wkQj" kHIaál fndaïnhl kHIaál .súiqu isÿ l< fojk ixpdrfha§ m%ydrh w;aú¢ tlu cd;sh f,i w;aika lsÍuhs bka§h-cmdk iïnkaO;djhkaf.a cmdkhg fuu ;SrKh .ekSu mßj¾;khka úoyd oelaú‚' wiSre lreKla jqjo f,dj fõ.fhkau j¾Okh jk wd¾Ólh ysñ yd iqúi,a .kqfokqj ke.S tk wdrlaIdj imhkakd f,i bkaÈhdfõ kHIaál .kqfokqj w;aika lsÍu jQ l,S úNjh yuqfõ fuu Wml%ñl ;SrKh fj; bkaÈhdfõ ixj¾Ok .uk ;=< fgdalsfhdafõ t<fUk ,§¡ fjka fkdl< yels in|;djh jvd;a tlÕ;ajhg t<UqKq .súiqfï iEu Yla;su;a lrkakls¡ lkafghsys" cmdk jpkhlau idlÉPdjg .ksñka fomd¾Yajh

bkaÈhd o¾Yk

n

22

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


jir yhl ixlS¾K jQ idlÉPdjka .ekSfï ft;sydisl mshjr ;nd we;af;uq¡˜‍ W;alDIaghg m;a lrk ,§¡ kHIaál .súiqu" kfha isák kHIaál n,h ms<sn|j tc yd m%xY iud.ïj,g bkaÈhdj iu. jk Wkkaÿjkakka flfrys wjOdkh fhduq ;u kHIaál jHdmdrhka ksisf,i y÷kd lrñka wfí uy;d fufiao mejiqfõh"˜‍ fuu .ekSug bv ,ndfohs¡ cmdkh .súiqu kHIaál wdhqOj,ska iu. jk kHIaál .súiqu" f;dr f,dalhla f.dv ke.Su cmdk f.da,Sh kHIaál ;dlaIKhka i|yd jk cmdk wNsm%dh yd md¾,sfïka;=fjka fj; bkaÈhdjg wjYH jQ msúiqu ieifoa˜‍‘ taldnoaO m%ldYh ;=< wkqu; lsÍfuka ,ndfok w;r" kHIaál úÿ,sh i|yka jkafka —‍fuu .súiqu miqj fuu ksIamdokh by< kexùfï w;aika lsÍu msßisÿ n,Yla;sh" .kqfokqj ie,iqï iu. oeka bkaÈhdjg wd¾Ól ixj¾Okh yd iduldó l%shd;aul bÈßhg hd yelsh¡ yd wdrlaIs; f,dalhla ìys jkq we; cmdk md¾Yajh iu. tlaj lsÍfï wruqK i|yd jk kj meje;ajQ udOH idlÉPdjl§ uÜgfï wkafhdakH úYajdihla w.ue;s fudaÈ fufia mejiqfõh" —kHIaál yd Wml%ñl yjq,aldÍ;ajhla ms<sìUq n,Yla;sh iduldó Ndú;hka i|yd fhdod. lrk˜‍ njhs¡ ekSu ms<sn|j jk iyfhda.S;djhg w;aika bkaÈhdj rgj,a fod<ylg wdikak ;eîfuka msßisÿ yjq,aldÍ;ajhla f.dvk.d m%udKhla iu. w;aika ;nd we;s kHIaál

.=crdg rdcHfha yd ysfhdaf.da m%Odk rdcH w;r iyfhda.S;d .súiqu w;aika lsÍfuka miqj w.ue;s fudaÈ yd Yskafida wfí

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

23

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

w.ue;sjrhd bka§h cmdk jHdmdr kdhlhkaf.a ixioh iu. idlÉPdfõ fhfoñka

.súiqï w;ßka jvd úia;S¾K .súiqu jkafka ials,a bkaähd( ixj¾Ok kHdh bkaÈhd-cmdk .kqfokqj jk w;r th m;%h jeä j¾Okh lsÍu cmdk md¾,sfïka;=j ;=< iïu; jQ jydu wNHjldYh" yelshdjka" fjf<|du l%shd;aul flfrkq we;¡ bkaÈhd cmdk yd wdfhdackh" lDIsl¾uh" frÈ ms<S" kHIaál iïuq;sh hkq hï cmdk ksYaÑ; ixialD;sh yd l%Svd we;=¿ fjk;a jeo.;a úfYaIdx. yereKq fldg tc .súiqïj,go w;aika ;eì‚‘ iu. bkaÈhdj w;aika l< ksIamdok yelshd yqjudre 123 .súiqfï wkqm%;smdÈ; jevigyk i|yd bkaÈhdj fomd¾Yajh jir yhl ixlS¾K wkqjdohls¡ bka§h-tc ;=< mqyqKq wdh;khla jQ idlÉPdjka .kqfokqj wÈhr y;rlska isÿ msysgqùfï cmka iïuq;sh W;alDIaghg m;a flrekq w;r" bka§h cmka zials,a bkaähdz yd zfïla bka lrk ,§ kHIaál iïuq;sh" 123 .súiqu" bkaähdz id¾:l lr.ekSug kej; ieliSu" mßmd,k fya;= fjkq we;¡ ksIamdokh lghq;= yd NSG hk wÈhr y;ru tla ms<sn| cmdk - bkaÈhd ksIamdok wdh;kh iïuq;shlg f.dkq lr we;¡ tys wre; ^JIM& yd f;dard.;a bxðfkare fld,Sðj, jkafka fuu .súiqu cmdk md¾,sfïka;=j cmdk ksúo;a mdGud,d ^JEC& we;s lsÍfï u.ska iïu; l< miqj th l%shd;aul lsÍu jevigyka ;=<ska ó<Õ jir 10 ;=< cmdk i|yd lsisÿ w;sf¾l iïuq;shla fyda tl;= ffY,sfha ksIamdokh iïnkaOj bka§h lsÍula wjYH fkdfõ¡ ;reKhka 30"000 la mqyqKq lsÍug iïuq;sh

bkaÈhd o¾Yk

n

24

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


úiska wfmalaId flf¾¡ iSud iys; cd;sl wdfhdack yd há;, myiqlï wruqo, yd cmdk úfoaY há;, myiqlï wdfhdack ixia:dj w;r w;aika flreKq .súiqu" há;, myiqlï yd kd.ßl m%jdykh fj; flfrk wdfhdackh jeä lsÍu wruqKq lrhs¡

bka§h õhd mdr kdhlhka weu;+ w.ue;s fudaÈ" bkaÈhdj ˜‍b;d wdl¾IŒh wdfhdack ìula˜‍ njg m;a lrk wvq Y%u msßjeh" úYd, foaYSh fjf<|fmd, yd laIqø wd¾Ól ia:djr;ajh we;=¿ bkaÈhdfõ jdis iy.; ;;a;ajhka u;= lr oelajQfõh¡ —‍ÿ¾j, cd;Hka;r wd¾Ól bkaÈhdfõ ;;ajhla hgf;a jqjo bkaÈhdj wd¾Ól zweoysh yels m%;sm;a;s Yla;su;a j¾Okhla yd mqk¾Ôjkh ;=< iys; weoysh wêl;r wjia:djka m%udKhla m%Odk N+ñldjla fkdyels bkaÈhdjz iys;j Yla;su;aj isà¡ th rÕ olajk bkaÈhdfõ wd¾Ól mqk¾Ôjkh bkaÈhdfõ weoysh fkdyels cmdkh ;=< m%Odk N+ñldjla rÕ wjia:djka yd weoysh yels olajk cmdkh wNshi" m%;sm;a;s ms<sn| l:djhs"˜‍ fudaÈ mejiqfõh¡ Tjqkaf.a b;d n,j;a ixia:dksl wdh;kh NdKav yd fiajd noao wkqu;lsÍu" jk flhsvkafrka weu;+ w.ue;s fudaÈ" jia;= Nx.;aj yd nxfldf,d;a ùï bkaÈhdfõ j¾Okh ms<sn|j yd cmdk ix.%yh yd wdrlaIl iy rlaIK wxYhka wdfhdaclhka yg tys we;s wjia:djka ms<sn|j wjOdrKh lr isáfhah¡ cmdk yd ;=< úfoaY wdfhdack ,sys,a lsÍu hkd§

w.ue;s fudaÈ" bka§h m%cdj wu;ñka

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

25

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


yjq,aldÍ;ajh

by<( w.ue;s fudaÈ yd Tyqf.a cmdk i.hd Yskalkafika nq,Ü ÿïßh ixpdrfha§ by<( kdhl fom< ljidls ner l¾udka; wx.kfha

bkaÈhd o¾Yk

n

26

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


wêfõ.S .uk w.ue;s fudaÈ yd Tyqf.a cmdk iuhd 2016 fkdjeïn¾ 12 jkod fgdalsfhda isg fldafí olajd cmdkfha Yskalkafika nq,Ü ÿïßfha .uka lsÍu;a iu. bka§h cmdk iïnkaO;do ;r úh¡ kdhlhka fom< fldams mdkh lrñka ufyaYdLH *Qð lkafoa iqkaor;ajh krUk w;r bkaÈhdfõo <Õ§u y÷kajdfokq ,nk Yskalkafika ÿïßfha ;;= ms<sn|j idlÉPd l<y¡ fgdalsfhda isg JR Yska fldafí ÿïßh ia:dkh fj; .sh .ufka§ kdhlhka fom< w;r fm!oa.,sl in|;djho j¾Okh úh¡ w.ue;s fudaÈ Yskalkafika ;dlaIKfha wdrlaIl yd ;dlaI‚l wx.hka ms<sn|j cmdk w.ue;sjrhdf.ka úuiQ nj i|yka h¡ fldafíys§ w.ue;s fudaÈ iSudiys; ljidls fyú bkaviaá%ia fj; f.k hk ,ÿj Bidk È. cmdk ÿïßh ud¾.h wdjrKh lsÍug fgdfydal= Ykalkafika i|yd mehg lsó 320 l fõ.fhka Odjkh flfrk E5 ud,dfõ ÿïßh krUkq ,eîh¡ mehg lsó 240 isg 320 olajd fõ.hlska .uka lrk nq,Ü ÿïßh bkaÈhdfõ isyskh jk w;r 2015 § w;aika ;efnk iïuq;sfhka miq uqïndhs -wyuodndoa ;Srh ;=< cmdk iyfhka f.dvkef.k bkaÈhdfõ m<uq wêfõ.S ÿïßh iu. h:d¾:hla njg m;afjkq we;¡ fuu jHdmD;sfha ie,iqu 2016 jif¾§ werfUk njo forfÜ kdhlfhda m%ldYhg m;a l<y¡ uqïndhs yd wyuodndoa w;r wêfõ.S ÿïßh u. bÈlsÍu 2018 § wdrïN fjkq we;s w;r 2023 jif¾§ fufyhqï lghq;= wdrïN flfrkq we;¡

jYfhka fudaÈ rch bkaÈhdj ;=< isÿ l< m%;sixialrKhka yd uQ,drïNhka u.ska cmdkh ;=< bka§h l:dj fjkia f,i wre;a .ekaú‚‘. miq.sh oYlfha§ bkaÈhdj ;=<g cmka Rcq úfoaY wdfhdack m%udKh ih .=Khlska jeä jQ w;r bkaÈhdj ;=< l%shd;aul jk yd fufyhqï jeä lsÍug ie,iqï lrk cmka iud.ï .Kk 1200 lg jeäh¡

bÈß u. fgdalsfhda idlÉPd ;=<ska wdishdfõ m%Odk;u m%cd;ka;%jd§ rdcHhka oajhh bkaÿ meis*sla l,dmh ;=< Wml%ñl iyfhda.S;djhla u;= lr olajk w;r tcd wdrlaIl ljqkais, m%;sixialrK" ;%ia;jdoh" hd;%Kfha ksoyi yd f,dj idudkH mqrjeishkaf.a wdrlaIdj hkd§ tlsfkl úksúÈk .eg¿ .Kkdjla Tiafia tlg tla /iaùulao isÿ flf¾¡ jd¾Isl iuq¿ yuqj" —bka§h yd cmdk oelau 2025˜‍ f,i ye¢kafjk úfYaI Wml%ñl yd f.da,Sh yjq,aldÍ;ajh f.dvke.Su hkdÈh ;=<ska wdishdj yd wm%sldj mqrd jHdma; jk mdr-l,dmSh iïnkaO;djhka i|yd jk ie,iqï i|yd wdishdfõ fojk yd f;jk úYd,;u wd¾Ólhka tlaùu iksgqyka lrhs¡ w.ue;s fudaÈ mejiQ f,i —Yla;su;a bkaÈhdjla-Yla;su;a cmdkhla úiska cd;ska oajhh fmdaIKh lrkq muKla fkdj wdishdj yd f,dj ;=< ia:djrlrK idOlhlao jkq we;¡˜‍

Like MEA INDIA

Follow @MEAINDIA

^udksIa pdkaoa bkaÈhdj ,shhs cd,fha m%Odk ixialdrl jrhdh" www.indiawrites.org" bkaÈhdkq l;dj iy wka;¾cd;sl lghq;= b,lal lr.;a oajdrhla iy B-c¾k,hla fõ&

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

27

n

Channel MEA india

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


m%.;sh

bkaÈhd o¾Yk

n

28

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


bkaÈhdfõ

fufyhqï msïu

bkaÈhdj m%xYh iu. t<UqKq /f*hd,a .kqfokqj" bkaÈhdfõ ikakoaO yuqod kùlrKh i|yd w.ue;s kf¾kaø fudaÈf.a ie,iqfï bÈß msïuls joka | thd¾ udI,a wks,a fpdmard ^úY%dñl&

2016 iema;eïn¾ 23 jeks Èk" hQfrda ì,shk 7¡87 bkaÈhdj fj; iyh oelaùh¡ 50 oYlfha uq,a Nd.fha isg .=jka fiajdjka bkaÿ-m%xY ^wefvd ì,shk 8¡85& la jákd mqyqKq meflachka iïnkaO;dj, m%Odk ia:dkhla .;af;ah¡ 1950 iy /f*hd,a .=jka hdkd 36 la we;=¿ ta wdY%s; ueo Nd.fha§ bkaÈhdj Dassault ‘Ouragan’ .=jka wdhqO uqod yßk ,o m%Odk;u .kqfokqjlg hdkh ,nd.;a w;r 1957 § Mystere IVA ,nd. bkaÈhdj yd m%xYh w;aika ;nk ,§¡ /f*hd,a kakd ,§¡ bka§h kdúl yuqodj" Breguet Alize u.ska bka§h .=jka yuqodfõ ^IAF& ieye,a¨‍ hqO jdyl mokï iíueÍk m%;sfrdaOl hqoaO .=jka .=jka hdkd ^LCA&" fgcd yd Su-30 MKI w;r hdkdj yd Aerospatiale Allouette III jk mr;rh msrùug woyia flf¾¡ ieye,a¨‍ Wmfhda.s;d fy,sfldmagr /f*hd,a 2019 w. Nd.fha§ bka§h 50 oYlfha uq,a .=jka yuqodj iu. fN!;sl f,i úYd, ixLHdjla HAL ^yskaÿia:dka Nd.fha isg tafrdfkdálaia ,sñgâ& ys n,m;% tla ùug wfmalaId lrhs¡ /f*hd,a .= j ka fia j djka i|yd lgd¾ rdcHh yd Bðma;=j hgf;a ksIamdokh lrk ,§¡ IAF bkaÿ-m%xY úiska 1984 Dassault Mirage-2000 oekgu;a w;aika ;nd we;s w;r iïnkaO;dj, ksIamdok lghq;=o fõ.j;a flÍ ñ,§ .kakd ,§¡ uE;ld,Skj th m%Odk ia:dkhla Mirage-2000-5 Mk II ;;a;ajhg we;¡ tksid bkaÈhdjo uQ,sl iemhqï .;af;ah blauka lsÍug n,dfmdfrd;a;= úh¡ W;afY%a‚.; lrk ,§¡ IAF úiska 2012 ckjdß ui mej;s uOHu nyq 2030 g miqj fuu ñrdÊ hdkd ld¾h hqO .=jka hdkd ;r.fhka wvq wdhq ld, Odjkh lrkq we;¡ /f*hd,a yd Mirage 2000 w;r fufyhqï yd m%j¾Ok iudk;d lsysmhla úhoï u; /f*hd,a ch.%yKh lr we;s w;r MiG-21yd MiG-27 .=jka hdkd m%;sia:dmkh lrhs¡ we;¡ ld.s,a hqoaOh ;=<§ IAF úiska b;d id¾:lj Mirage 2000 Ndú;d lrk ,§¡

È.= ld,Sk m%xY in|;d

bkaÈhdfõ mer‚ wdOdrlrefjl= jQ m%xYh iS;, hqO iufha§ bkaÈhdjg fldkafoais úrys; f,i Wmldr jQ w;r kHIaÀl n,h iïnkaOfhkao

/f*hd,a- l,dmSh .uk fjkia lrkakd /f*hd,a hkafkys ldjHd;aul w¾:h jkafka

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

29

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


m%.;sh

w.ue;s kf¾kaø fudaÈ m%xY wdrlaIl wdud;H Ôka-hsõia f, ä%hdka iu.

zlaI‚l iq<x myrlaz hkakhs¡ tkaðka oaú;ajhlska fuys by< uÜgfï ixfõolhka .=jka hq;a fv,agd ;gq iys; /f*hd,a hkq m%xY kshuqjdg Wml%ñl ;SrK .ekSu i|yd mj;sk .=jka yd kdúl yuqod u.ska Odjkh lrk cj ;;a;ajh ms<sn|j o;a; ú,Sk" meyeÈ,s oekSula iïmkak nyq ld¾h igka hdkdjls¡ fuu hdkdj" ,ndfohs¡ jd‚cuh f,i ,o yels udmdxls; .=jka wdrlaIdj$ .=jka wdêm;Hh" .=jfka isg o;a; ieliqï tallh wLKav W;afY%a‚.; fmdf<dj olajd yd .=jfka isg uqyqo lsÍïj,g yd kj wdhqO talSlrKh olajd jk myr §ï" .=jka msßlaiqï lsÍug bv i,ihs¡ fgdka kjhla /f*hd,a yg yd kHIaál wú yrKh we;=¿ jk ndysr wdhqO oeÍfï Wmßuh ´kEu ld,.=K igka$fndaïn fy<Sfï ld¾hhka ;=<g BVR MICA ñihs," ;;a;ajhla .Kkdjla wdjrKh lrkq ,nhs¡ udmdxls; fndaïn yd È.= ÿr hgf;a ´kEu b;du Wiia ;dlaIKhka újD; yd .=jka m%ydr je,elaùfï wdhqO wdldrfha by<skau .e,fmk uqLH ;dlaIKhka we;=<;a fõ¡ ryia úfYaIdx.h yd fufyhqula Èh;a Ndú;d lrk /f*hd,a yg ´kEu bf,lafg%dksl wdhqO tys fkdkeiS l< yelsh ld,.=K ;;a;ajhla hgf;a Èjd mej;Sfï yelshdj j¾Okh lrhs¡ rd;%S ´kEu fufyhqula Èh;a l< zuOHu m%udKfhaz .=jka hdkhla yelsh¡ jdyl úp,Hh yd kHIaál wdhqO ßh jqjo tkaðka oajhhlska iukaú; fuh oeßh fmÜáh fuys m%Odk;u jdis fjhs¡ fï jk úg yels ñ,lskao hqla;h¡ by< oeÍfï yelshdj yd isÿfjk m%Odk;u W;afY%a‚.; lsÍug lsó 320 udmdxls; M-88 tkaðu kv;a;= lsÍu i|yd jk l mrdihla iys; ‘Meteor’ Beyond Visual Range ñksia meh .Kk" msßjeh yd wl%shd ld,h wvq (BVR) ñihs,h talSlrKho we;=<;a fõ¡ lrkq ,nhs¡

bkaÈhd o¾Yk

n

30

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


ixLHdj .=jka hdkd ;sia yhla hkq l=vd ixLHdjls¡ th wju jYfhka Ng lKavdhï follgj;a m%udKj;a fkdfõ¡ Dassault Aviation ys m%Odk úOdhl ks,Odß tßla Ü/hmsh¾ mjikafka jvd jeä m%udKhlska weKjqï lrkafka kï fuu .=jka hdkh mQ¾K ;dlaIK yqjudrejla iys;j bkaÈhdj ;=< ksmoùug fuu m%xY iud.u iQodkï njhs¡ ;j;a .=jka hdkd i|yd bkaÈhdj w;sf¾l weKjqï isÿ lrkafka kï 2018 fyda 2019 § udihlg .=jka hdkd tfla isg ;=k olajd m%udKhlg ksIamdokh by< kexùu i|yd Dassault Wm fldka;%d;alrejka iu. idlÉPd mj;ajñka isà¡ fuys§ ishhg 50 wkq,ïN j.ka;shla hgf;a m%xY l¾udka;h bkaÈhdj ;=< fldka;%d;a w.fhka Nd.hla wdfhdackh lrkq we;s w;r th foaYSh wka;ÍlaI wxYfha ksmqK;ajh ixj¾Okh lsÍug Wmldr fjkq we;¡

IAF ys wvqmdvq wju flfrkq we;s w;r bka§h id.rfha fjr<nv rdcHhka bkaÈhdfõ f.da,Sh ia:djrhg yd wfmalaIdjka iu. .e,fmk ;=re z.=jka-n,OdÍ;ajhz ;=<ska IAF ys wdêm;Hh yd n,h me;srùug bv i,ikq we;¡ .=jka hdkdj,ska ishhg 75 la ´kEu wjia:djl iQodkïj ;eîu ;yjqre lsÍug wod, ixúOdk lghq;= yd ìï uÜgfï iyh ,nd§ug m%xYh fmdfrdkaÿ ù we;¡ bkaÈhdfõ kHIaál wúyrKh ;=< fuu .=jka hdkh m%Odk fjkq we;¡ tfukau th IAF ys wú je,elaùfï yelshdjo jeä lrkq we;¡

bkaÈhdfõ ikakoaO yuqodfõ j¾Okh /f*hd,a .kqfokqj wjika wÈhrg f.k tafuka

ol=K( .kqfokqj w;aika lsÍfuka miqj bka§h wdrlaIl wud;H ufkdayd¾ mßld¾ m%xY wdrlaIl wdud;Hjrhd iu. .súiqï yqjudre lr.ksñka¦ my;( Dassault Rafale nyq ld¾h igka .=jka hdkh

wks,a fpdmard úY%du ,;a thd udI,ajrfhl= jk w;r wxl 1 Ng lKavdhfï ysgmq wKfok ks,Odßhdo fõ

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

31

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


m%.;sh

.eyeKq orejkag wOHdmkh ,nd§fuka bkaÈhdj mßj¾;khlg

,la lsÍu

bka§h .eyeKq orejka id¾:l l:dkaorhka f.k yer mdñka isák w;r rch u.ska Èh;a lrk ,o jevms<sfj< lsysmhlau Tjqkaf.a Ôú; mßj¾;khlg ,la lr we;sjd muKla fkdj iudch ;=< jk ufkdaNdjhkaf.ao fjkialï we;s lr we; joka |

bkaÈhd o¾Yk

n

úldia Lkakd

32

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


f,dal jd¾;d msysgjQ msyskqï l%Säld Nla;s I¾ud fõjd" fnd,sjqâ ks<s m%shxld fpdmard" bkaÈhdfõ yd f,dj m%:u wndê; ldka;d l÷ k.skaksh rEmd foaú" fndlaisx l%Säld fïß fldï fyda bka§h ñihs, ldka;dj jk fgiS f;dauia hkd§ka fõjd bka§h ldka;dj f,dj mqrd kj udkhka fj; hñka isà' furg ldka;djka" lf,l mqreI flakaøSh f,i ie,l+ ish¿u lafIa;%hka ;=< ;u ux i,l=Kq ;nd we;' wOHdmkfha isg l%Svd olajdo" iskudj yd ikakoaO yuqodj olajdo ;u ch.%yK iu.ska Tjqka furg wdvïnrhg m;a lr we;' rch u.ska l%shd;aul lrk ,o yd ckjdß 24 jk Èk ieufrk cd;sl .eyeKq orejkaf.a Èkh Tjqka ;jÿrg;a ffO¾hhg m;a lrjkakls' th ta iudk uQ,drïNhka w;=ßka tlls' fuu Èkfha wruqK jkafka bka§h iudch ;=< .eyeKq orejdf.a jeo.;alu ms<sn|j iudch oekqj;a lsÍu yd wef.a iqn idOkh i|yd jvd hym;a wjia:djka ks¾udKh lsÍuhs' .eyeKq orejkaf.a wOHdmkhg Èߧu i|yd bka§h rch úúOdldr jevigyka yd m%;sm;a;Ska wdrïN lr we;' 2015 jif¾§" w.ue;s kf¾kaø fudaÈ fNaá npd´ fNaá mOd´ ^Èh‚h iqrlskak" Èh‚hg W.kajkak& jHdmdrh Èh;a l< w;r tys wruqK jQfha rg ;=< .eyeKq msÍñ <ud wkqmd;h - msßñ orejka 1"000 lg WmÈk .eyeKq orejka .Kk- jeä lsÍu yd wOHdmkh fj;

m%fõYh ilid §fuka ia;%S mqreI iudkd;au;djh we;s lsÍuhs' wOHdmkh" fmdaIKh" ffk;sl ysñlï" ffjoH /ljrKh yd <ud újdy hkdÈfhka Tjqka wjdikdjka; ;;a;ajhlg m;a lr we;' tneúka" ish¿u iudcuh fjka fldg ie,lSï yd Y%u iQrdlEï bj;a lsÍu w;HdjYHh' fujka ikao¾Nhla hgf;a§h bka§h rch .eyeKq orejka uqyqK fok fjkia fldg ie,lSu ;=rka lsÍu i|yd ksYaÑ; jevigyka Èh;a lrk ,oafoa' ;u úNjh ms<sn|j wjfndaOhla ,eîu i|yd .eyeKq orejkag wdrlaIs; yd yelshdjka we;s lrk mßirhla w;HdjYHh' Tjqka ;u ffk;sl whs;Ska ms<sn|j fukau ;u wdrlaIdj yd whs;Ska i|yd rch u.ska iïmdÈ; kS;s ms<sn|j oekqj;a úh hq;=h' wo Èk .eyeKq orejka Ôú;fha wNsfhda. hka fj; uqyqK §u i|yd iQodkïj isàu ;Dma;shg lreKls' 2009 jif¾ .Dyia: m%pKav;ajh ms<sn| mk;" 2006 <ud újdy ;ykï lsÍfï mk; yd 2006 oEjeoao ;ykï lsÍfï mk; Tjqkaf.a ksis whs;Ska ;yjqre lr we;' fNaá npd´ fNaá mOd´ jevigyk ks¾udKh flrefKa <ud ia;%S mqreI wkqmd;h wvq Èia;%slal 100 la flakaø .; lrf.khs' tys§ mQ¾j Wm;a ia;%S mqreI Ndjh f;aÍu wmrdOhla f,i ie,flk mj;sk kS;s l%shd;aul lsÍfuka yd .eyeKq orejkaf.a mdi,a hdu jeä lsÍu jeks l%shdud¾.

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

33

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


m%.;sh

hka .ekSfuks' fuu jHdmdrfha m%Odk wruqK jQfha we;=<;a lsÍï Èß.ekaùu yd .Dyia: b;=reï jeä msßñ ore Wm;a 1"000 lg .eyeKq ore Wm;a 1"000 la ÈhqKq lsÍuhs. ;sìh hq;= njhs' 1997 § wdrïN flrE nd,sld iïßoaÈ fhdackdfõ 2015 jif¾§ Èh;a l< iqlkHd iïßoaÈ jev wruqK jQfha .eyeKq orejka mdi,aj,g n|jd.ekSu igyfka wruqK jQfha .eyeKq orejdf.a wOHdmkh yd tys /£ isàu jeä lsÍu ;=<ska mjq,a yd m%cdjka yd újdyh i|yd b;sß lsÍug ck;dj ;=< .eyeKq orejd flfrys we;s Èß.ekaùuhs' fuu jevigyk RKd;aul wdl,am fjkia lsÍuhs¦ hgf;a§" wjqreÿ 10 la olajd jk .eyeKq orejkaf.a újdy jhia iSudj iqlkHd iïßoaÈ .eyeKq orejka fofofkl=f.a kñka jeä lsÍu yd wdodhï bmhSfï wjia:d jevigyk u.ska .eyeKq orejdf.a ;eme,a ld¾hd, fyda kï lrk ,o yd l%shdldrlï jeä lsÍuhs' fuu wOHdmkh i|yd jd‚c nexl=j, .sKqï újD; l< jevms<sfj< hgf;a§ .eyeKq orefjl= b;sßlsÍug Èßfokq yelsh' jirlg wju wdfhdackh WmÈk úg ujg re'500 l ;Hd.hla ,nhs f,i re'1"000 la wdfhdackh lsÍfuka ,nd§u yd X jk jirg hk f;la fuu jevigyk jd¾Islj ishhg wOHdmkh i|yd jd¾Isl YsIH;ajhla 9'1 la fmd<shla ,ndfohs' .eyeKq orejdg jhi ,nd§u isÿ flß‚‘ orejd mka;sj,ska by<g hdu;a wjqreÿ 21 jk úg fuu uqo,a ,nd.; yels jqjo l,a iu. YsIH;aj uqo, jeä flß‚‘ <ud ukd,shka msÍug fmr uQ,H j¾Ih wjidkfha§ tu .sKqfï jk .eyeKq orejkag wOHdmkh u. yeÍ hk w;r uqo,ska Nd.hla .eyeKq orejdf.a Wiia wOHdmkh YdÍßl yd ,sx.sl m%pKav;ajhg uqyqK §fï jeä fyda jhi wjqreÿ 18 ka miq újdyh i|yd ,nd. wjodkula mj;S¦ Tjqyq YdÍßlj fyda udkislj ekSug bv fokq ,nhs' fuys woyi jkqfha uQ,Huh iQodkï ùug fmr orejka ,n;s' <ud l, wdrïN

bkaÈhd o¾Yk

n

34

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


flfrk m%pKav;ajh ldka;djla njg m;ajk Èfkka Èk .eyeKq orejka ;udg wkkH f;la fukau mrïmrdjka .Kkdjla mqrdo mj;S' jQ ia:dkhla f.dv k.d.ekSu yd rgg fuu jevigyfka wruqK jQfha Tjqkaf.a wjYH;d f.!rjh /f.k tau ;=<ska fuu jevigykaj, flfrys wduka;%Kh lsÍu yd Tjqkaf.a úNjhg id¾:l;ajh ueksh yelsh' flfiafj;;a" <ud bv ie,iSuhs' újdy yd n,y;aldrfhka isÿ tfukau" ldka;d yd <ud lrk újdy keje;aùu i|yd ixj¾Ok wud;HdxYh u.ska Ok kS;s yd m%;sm;a;s ieliSfï <ud ukd,shka jk ,laIañ kï jevigykla wdrïN blauka wjYaha;djhla mj;S' .eyeKq orejkag l< w;r .eyeKq orejdf.a fuu iïm%odhg wOHdmkh u. yeÍ hk w;r m%;sYla;slrKh" mdi,g we;=<;a úreoaOj m%cdfjkao YdÍßl yd ,sx.sl lsÍu yd VIII mx;sh olajd l%shdldÍ;ajhla m%pKav;ajhg uqyqK wehj r|jd ;nd.ekSu i|yd tu wef;d;a rcfha §fï jeä orejdf.a mjq,g uqo,a ,nd§ula fuu W;aidyhka wjodkula mj;S fï hgf;a§ isÿ flß‚‘ wOHdmkh jvd id¾:l jkq i|yd we;s whs;sh ms<sn| mk; we;' ldka;d hgf;a" .eyeKq orejkag ksoyia yd w;HjYH wOHdmkfha m%;s,dNhka ms<sn|j wOHdmkh ,nd§fï úê úOdk imhd we;' oekqj;a lsÍula we;s lrk ;=re tfukau .%dóh m%foaYj, .eyeKq orejkaf.a fuu jevigykaj,ska wfmalaIs; Ôjfkdamdh hym;a lr,Su i|yd iajYla;s n,dfmdfrd;a;= tmßÈu isÿ lKavdhïo we;' fkdjkq we;'

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

35

n

Like MEA INDIA

Follow @MEAINDIA

Channel MEA india

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


m%.;sh

ysudpd,ays iQ¾h n,Yla;s úNjh

wjfndaO lr.ekSu

HIMURJA fyj;a ysudpd,a m%foaYfha n,Yla;s ixj¾Ok wêldßh úiska iQ¾h m%ldY fjda,aàh úÿ,s jevigyk" iQ¾h W÷ka fnodyeÍu yd n,Yla;s WoHdkh ks¾udKh jeks uQ,drïNhka Èh;a lr we; joka | m%dÑ ilafiakd PdhdrEm | HIMURJA

bkaÈhd o¾Yk

n

36

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


1980 ;rï wE; ld,hl§ idïm%odhsl fkdjk n,Yla;s wud;HdxYhla msysgjQ m%:u rg bkaÈhdj jQ w;r 2015 § tys kj;u wdlD;sh f,i kj yd mqk¾ckkSh n,Yla;s wud;HdxYh ^MNRE& msysgjk ,§¡ tys wruqK jQfha 2022 jk úg mqk¾ckkSh úÿ,sh jHdma; lsÍuhs¡ —‍n,Yla;s wdrlaIdj yd ;srirNdjh ms<sn| wruqK idlaId;a lr.; yelafla rdcHh ;=< we;s wêl;r úNjh tu rdcHh ;=<u fhdod.ekSu ;=<ska mu‚˜‍ h hkak rchg oeKqkq tla wjia:djla f,i ysudpd,a m%foaY rcfha ixfYdaê; iQ¾h n,Yla;s m%;sm;a;sh 2016 ie,lsh yelsh¡ fuu.ska —‍úÿ,s iemhqï moaO;sh fj; ld¾hlaIu" .=Kd;aul yd idOdrŒh msúiqula˜‍ f.k fok w;r —/lshd yd wdodhï jeks wdfhdack m%;s,dNo˜‍ ,efnkq we;¡ ysudpd,a m%foaYfha ishhg 100 l msßisÿ n,Yla;s m%;sm;a;sh 2014-15 l%shd;aul lrk w;r tys úÿ,sh wjYH;djfhka ishhg 100 la u c, uQ,dY%j,ska yd kHIaál yd iQ¾h uQ,dY%hka iaj,amhlska iemsf¾¡ c, uQ,dY%j,g we;s úl,amhla jYfhka iQ¾h n,Yla;sh y÷kdf.k we;s w;r rdcHh ;=< j¾Ih mqrdu iuj ,nd.; yels iQ¾h n,Yla;sh fya;=fjka rch úiska iQ¾h n,Yla;s jHdmD;Ska ld¾ñl jHdmD;s wdfhdack f,i ie,lSug wruqKq lrhs¡ cd;sl iQ¾h n,Yla;s wdh;kh ^NISE&" uq¿ uqvqìï m%udKfhka ishhg ;=kla yd mdßfNda.slhkaf.a jy, uqÿk; bvlv i,ld n,ñka ysudpd,a m%foaYh i|yd 34 GW l n,Yla;s úNjhla weia;fïka;=.; lr we;¡ iSudiys; bka§h mqk¾ckkSh n,Yla;s ixj¾Ok ksfhdað;dh;kh ^IREDA& uq¿ uqvqìï

by< isg my<g( jy,hla u; ia:dmkh lrk ,o iQ¾h mek,hla" fi,a,ï ld¾ u; ia:dmkh lrk ,o iQ¾h mek, iy iQ¾h mek, iliñka

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

37

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


m%.;sh

m%udKfhka ishhg myla i,ld n,ñka 53 GW rdcHfha nyq;rhla fj; úÿ,sh iemhSug l n,Yla;shla weia;fïka;= lr we;¡ wu;rj wvq fjda,aàh;djhla yd ksrka;r msiSu yd WKqiqï lsÍu i|yd fukau uyd úikaê ùï iys; w;ayer ouk ,o ÿr mßudKfha n,Yla;s WoHdk yd wx.k olajd m%foaYj, yd f.da;%sl m%foaYj, me,am;a fj; jHdma; jQ m%dka; rcfha uE;ld,Sk uQ,drïNhka úÿ,sh ,nd§fï tlu úl,amh jkafkao iQ¾h iQ¾h m%ldY fjda,aàh úÿ,s jevigyk n,Yla;shhs¡ l÷lr m%foaYj, N+f.da,Sh msysàu yd ld,.=K iSudlï wkQj cd,h u; r|d hg;g .; yelsh¡ mej;Su ÿIalrh¡ flfia fj;;a" úuOH.; iQ¾h ks, m%ldYkhla wkQj" rch u.ska l%shd;aul ysudp,a m%foaYa n,Yla;s ixj¾Ok m%ldY fjda,aàh;djh fhdod.ekSu ;=<ska Tjqka fj; ndOd úrys; wêldßfha ^HIMURJA) iQ¾h m%ldY iQ¾h m%ldY n,Yla;shla ,ndÈh yelsh¡ fjda,aàh úÿ,s jevigyk úiska ùÈ fjda,aàh 2016 Tlaf;dan¾ udih jk ,dïmq 77"533 la o .Dyia: wdf,dal jevigyk úiska úg iyk ñ, hgf;a HIMURJA 23"966 lao m%dfoaYShj 39"246 ,dïmqo m%dfoaYShj ùÈ ,dïmq 77,533 la úiska Èklg ,Sgr 192"64"70 l imhd § we;¡ 2016 wfm%a,a ui ,nd§ ;sfí Odß;djla iys; c,h WKqiqï MNRE ud¾f.damfoaYh wkQj lsÍfï moaO;s ia:dmkh lr we;¡ cd,hg iïnkaO jy, u; iú lrk ,o iQ¾h mek,$ n,Yla;s wx.k i|yd iQ¾h ;dm jevigyk hgf;a HIMURJA úiska ishhg 70 l iykhla ,nd§ we;s w;r w;sßla; k.r lsysmhlu j¾. ó 738 lska hq;a iQ¾h jdIam n,Yla;sh ysudpd,a m%foaYa rdÊh úÿ,sn, ckk msiSï moaO;s ia:dmkh lr we;s w;r uKav,hg ^HPSEBL& tallhla re 5 ne.ska fmÜá yevfha iq¾h Wÿka 37"339 lo ;eá wdldr wf,ú lrkq we;¡ ta wkQj tajd ysñlrejka iQ¾h mSvk W÷ka 755 la o ,nd § we;¡ kj yd mqk¾ckkSh n,Yla;s wud;HxYfha n,Yla;sh Ndú;d lrkakka muKla fkdj úfYaI m%foaY wdo¾Yk jHdmD;s fhdackd l%ufha wdodhula Wmhkakka njgo m;a fõ¡

kjqks ys mqk¾ckkSh n,Yla;s WoHdkh ;=< ia:dms; iQ¾h mek,

bkaÈhd o¾Yk

n

38

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


f,dj úYd,;u iQ¾h n,Yla;s wx.kh

bkaÈhdfõ ;ñ,akdvqj, luq;s k.rfha msysgqjd we;s fufjd 648 l úÿ,s n, Odß;djlska hq;a iQ¾h n,Yla;s wx.kh 2016 iem;eïnrfha§ f,dj úYd,;u wx.kh njg m;a úh¡ fuu wx.kh re fldaá 4"550 l úhoulska ia:dmkh lr we;¡ fuu wx.kh jQ l,S" 2015 jir jk úg fufjd 3000 la ckkh lr bka miq iEu jirlu fufjd 1000 lska Odß;dj kexùu i|yd jk rcfha iQ¾h n,Yla;s m%;sm;a;sh 2012 ys tla wx.hls¡ fuu wx.kh mokï 3"80"000 lska" iQ¾h fudähq, 25"00"000 lska" õhqy fuá%la fgdka 27"000 lska bkaj¾gr 576 lska" g%dkaiaf*daur 154 lska yd /yeka lsó 6000 lska iukaú;h¡ fuu iqúYd, wx.kh udi wglska bÈlsÍu i|yd 8"500 l muK msßila fjfyi jQfõh¡ uq¿ fufjd 648 l m%udKh gkag%lkaiafldys lsfjd 400 luq;s Wmfmd< yd iïnkaO ù we;s w;r th ;ks ia:dkhl mj;sk f,dj úYd,;u iQ¾h wx.kh njg m;aù we;.

m%Odk l%shd;aul lsÍfï ksfhdað;dh;h ;dlaIKh yd mßirh ms<sn| rdcH HIMURJA fõ¡ fuu fhdackd l%uh hgf;a" ljqkais,h" ysudp,a m%foaYa rch" Ysï,d& yd wdpd¾h jhs tia m¾ud¾ WoHdk úoHd yd jk NIT yó¾mQ¾ fhdodf.k we;¡ úoHd úYaj úoHd,h ^kjqks& yd ;dlaIKh ysudpd,a m%foaYa rch" iQ¾h n,Yla;sh ms<sn| cd;sl wdh;kh ^yñ¾mQ¾& ;=< rdcH ixj¾Okh lsÍfï rdcH úNjh h:d¾:hla uÜgfï n,Yla;s WoHdk njg m;alr .ekSug folla msysgqjd we;¡ lsfjd ;SrKd;aul mshjrhka 1"677¡50 lska hq;a n,Yla;s .kq ,en we;¡ ;u ysudpd,a m%foaYa rch úiska wx.k frfldx.a ms´" ldid" fkajdislhkag iQ¾h n,Yla ; s M,odhS rjqßla yd iqïfvda ;=< W÷kaj, isg iQ¾h iïm;aj, ñY% l%shd;aul lr we;¡ m%ldY fjda,aàh fuj,ï lÜg, ysudpd,a m%foaYa úÿ,sn, vjy,aj,a olajd ,ndfohs kshduk fldñiu ^HPERC& n,Yla;s M,odhS úiska Èia;%slal y;rla ;=< iïm;aj, ñY% fuj,ï mqoa.,sl wdfhdack i|yd úNjh iys; N+ñ lÜg, ,nd§fuka th bka§h y÷kd.ekSug wd¾hhNÜgd N+ f;dr;=re rch úiska 2022 i|yd ilik ,o yd wNHjldY fhÿï uOHia:dkh ^úoHdj b,lal lrd <Õd fjñka isà¡

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

39

n

Like MEA INDIA

Follow @MEAINDIA

Channel MEA india

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


uQ,drïNh

wdishdfõ wdmod wjodku wvq lsÍu i|yd fikavdhs

jev rduqj l%shd;aul lsÍu wdmod wjodkï wju lsÍfï wdishdkq wud;H iuq¿j jQ l,S f.da,Sh iyfhda.S;djh ia:dms; lsÍu" wdmod wjodku wju lsÍfï jHdhduhka ;=< bkaÈhdj kdhlfhl= f,i ;yjqre lsÍu iïnkaO jeo.;a mshjrla jQfõh joka | ¨‍;skka l¾k,a ikafÊ fiya.d,a

bkaÈhd o¾Yk

n

40

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


2016 fkdjeïnrfha§ l,dmfha ixj¾Ok l;sldj flfrk ;;a;ajhla olajd wjYH;djhka fjkia ù we;¡ wdmod wjodkï wju lsÍu ^DRR& —‍iQodkïj ;=< jk mßphka idlÉPd lsÍu Wfoid rchka yd md¾Yajlrejkaf.a yjq,aldÍ;ajh fmroeß lrf.k isàfï˜‍ m%Odk ixrplhla f,i u;= jQ w;r wdmod fj; m%;spdr olajk m%cdjla iy;sl lsÍu i|yd wdmod wjodkï wjulsÍfï wdishdkq wud;H iuq¿j úúO md¾Yajlrejka úiska wdmod wju lsÍfï ^AMCDRR& kjÈ,a,sfha§ meje;aú‚ 2015 ud¾;= l%udkql+, yd jHqyd;aul hdka;%Khla ilia lsÍfï ui cmdkfha fikavdhs ys mej;s tlai;a cd;Skaf.a wjYH;djh oekS .sfhah¡ f;jk f,dal iuq¿j úiska ilia fï wkQj" iajNdúl wdmodjka lr.;a wdmod wjodkï wju lsÍfï wdmod flfrys úiska isÿ fjk Ôú; wysñ ùu" foam< fikavdhs jev rduqfjka ^SFDRRR& m%;l s h s% d lsÍu hk úkdY ùu iy iudc yd wd¾Ól miq meje;ajQ m<uq AMCDRR m%Odk wruqK ydkSka wju lsÍu wruqKq lrf.k iuq¿j fjh¡ wdmod i|yd 1990 oYlh" iajNdúl wdmod wju iQodkïj yd tajd b;sydih lsÍfï cd;Hka;r oYlh f,i kï md,kh l< yelsj isàu fj; fjkia lsÍfuka wdmod m%;HiaÓh ,nd.ekSug f,dj mqrd fjkiajk iudc wd¾Ól ù we; tlai;a cd;Skaf.a uyd uKav,h ;;a;ajhka yd wdmod l<ukdlrKh mshjr .kq ,eîh¡ IDNDR i|yd wjYH flfrk kd.ÍlrK cd;Hka;r l%shdldÍ jev rduqj u.ska wOHdmkh" m%jK;djhka iy ld,.=K fjkialï" 1990 Odß;d ixj¾Okh” iudc n,mEï" isú,a iudch yd .Kkaj, mßmd,lhka" ie,iqïlrejka yd uyck-mqoa.,sl yjq,aldÍ;ajh" wdmod wju lsÍfï ixj¾Ok jD;a;slhka fj; kj wNsfhda.hla f,i wd¾Ól yd fi!LH me;slvhka" bvï mßyrKh u;=fjñka mj;¡ f.da,Sh jYfhka .;a l, fuu ie,iqï lsÍu yd mßirh wdrlaId lsÍu hkd§ ;;a;ajhkag m%;sl%shd olajk ;;a;ajhkaf.a isg tu ;;a;ajhka i|yd —‍iQodkïj isàu˜‍ wjOdrKh lafIa;%j,g wod,j wdmod l<ukdlrKh wruqKq

iajfoaY lghq;= rdcH wud;H" lsf¾ka ßðcq" wdmod wjodkï wju lsÍfï wdishdkq wud;H iuq¿fõ§

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

41

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


flf¾¡ ysfhdaf.da l%shdldÍ rduqj ^HFA&" 2005bkaÈhdj yd wdmod wjodkï 2015( wdmod i|yd cd;Skaf.a yd m%cdjkaf.a wju lsÍu m%;HiaÓh f.dvke.Su ;=<ska IDNDR i|yd jk w.ue;s kf¾kaø fudaÈ úiska iudrïN cd;Hka;r l%shdldÍ;aj rduqfjys lrk ,o fuu iuq¿j 2016 fldgila f,i Èh;a flfrk fkdjeïn¾ 3-5 olajd kj jHdhduhkaf.a f.da,Sh W;aidyhkag wdmod wjodkï È,a,sfha§ meje;ajqKq w;r wdmod Èßfokq ,nh¡ wju lsÍu l<ukdlrK wud;Hjreka" tcd wdmod wjodkï wju lsÍfï ;=<g mdßißl" ksfhdað;dh;kj, ksfhdað;hka fikavdhs jev rduqj 2015-2030 ;dlaI‚l fukau yd wdishdkq yd wdishd meis*sla fj; wdmod wjodkï wju lsÍu ffcj úoHd;aul rgj, wfkla md¾Yajlrejkao fï i|yd jk tcd ld¾hd,h fj;ska wjodkï i|yd iyNd.s úh¡ tu.ska woyia iyh ,ndfok w;r HFA hgf;a yd Wmøjo yqjudrej i|yd fõÈldjla ;ekqkd l%shd;aul lrk ,o jev lghq;= we;=<;a fõ muKla fkdj DRR lafIa;%h ;=< bÈßhg lrf.k hdu i|yd ie,iqï m%;sm;a;s rduqj yd ud¾f.damfoaYhka lrk ,§¡ tfukau iajNdúl yd ñksid úiska o Yla;su;a flß‚‘ ks¾ñ; wdmodjka fukau iajNdúl" ;dlaIksl yd iuq¿j ;=<§ ilik ,o wdishd yd meis*sla ffcj úoHd;aul wjodkï yd Wmøj o fuu jev rgj, wdmod wjodkï wjulsÍfï kjÈ,a,s rduqjg we;=<;a lrk ,§¡ kj wdmodjka fuhg m%ldYkh 2016 u.ska wdishdkq l,dmSh ie<iqu tlaùu je<elaùuo fuys wruqKla úh¡ ;=< wvx.= fjk lreKq yd ks¾foaYs; l%shdjka

by<( w.ue;s fudaÈ" bka§h iajfoaY lghq;= weu;s rdckd;a isx yd iajfoaY lghq;= rdcH wud;H lsf¾ka ßðcq" by; iuq¨‍fõ Ñ;% ;r.h i|yd iyNd.sjQfjl= iu.¦ my;( w.ue;s fudaÈ" rdÊkd;a isx yd lsfrka ßðcq ksfhdað;hka iu.

bkaÈhd o¾Yk

n

42

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


wdishdj ;=< SSFDRR l%shd;aul lsÍfï ie,iqu cd;sl yd m%dfoaYSh uÜgfï l%shdldÍ;ajfha m%uqL;djka ^2017-2018& wdmod wjodkï wjfndaO lr.ekSu' wdmod wjodkï l<ukdlrKh i|yd wdmod wjodkï md,kh Yla;su;a lsÍu' m%;Hia;sÓh i|yd wdmod wjodkï wju lsÍu flfrys wdfhdackh lsÍu' M,odhS m%;spdr i|yd wjodkï flfrys iQodkï ùu yd m%;sidOkh" mqkre;a;dmkh yd h<s f.dvke.Su ;=< —‍jvd hym;a f,i kej; f.dvke.Su˜‍ ^"Build Back Better"&'

l,g fõ,djg l%shd;aul i|yd rgj,g wjYH n,mEu flfrk ,§¡ wdmod wjodkï wjulsÍfï laßShd wd¾. hka i|yd flfrk wdfhdackhka jeä lsÍu" oekqj;a lsÍu m%j¾Okh lsÍu" ldka;djkaf.a w¾: iys; iyNd.S;ajh jeä lsÍu yd m%dfoaYSh uÜgïj,ska flfrk iyNd.S;ajhka Yla;su;a lsÍu hkdÈh wdmod wjodkï wjulsÍfï l%shdj,sh flfrys iyNd.S;aj rgj, lemùu fmkakqï lrk o¾Ylhka fõ¡ kj È,a,s m%ldYkh ;=< wvx.= jk úúO l%shdldrlïj, m%.;sh jßka jrg jd¾;d lsÍfï wjYH;djh úiska tu rgj,a m%ldYkh fj; ne£ isàu yd l%shdldÍ;ajh iy;sl flß‚‘ ¨‍;skka l¾k,a ikafÊ fiya.,a hkq oYl ;=klg jeä ld,hl w;aoelSï we;s wdmod l<ukdlrK jD;a;slfhla jk w;r bka§h rcfha wdmod l<ukdlrK ksfhdað;dh;k iu. tlaj jev lghq;= lr we;af;ls'

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

43

n

Like MEA INDIA

Follow @MEAINDIA

Channel MEA india

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


wdrlaIdj

fgcd ks,drïNh fïla bka bkaähd

jeä j¾Okh lsÍu

bka§h .=jka yuqodfõ LCA fgcd - bka§h Wiia igka .=jka hdkd- 83 la ks, jYfhka wdrïN lsÍu ft;sydisl uxi,l=Kla igyka lrk w;ru fïla bka bkaähd jHdmdrhg ch.%yKhlao tla lrhs joka | wdpd¾h tia l%siafgda*¾

bkaÈhd o¾Yk

n

44

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


wdldY ;rK ixj¾Ok ksfhdað;dhs;kh u.ska ie,iqï lrk ,o LCA fgcd

2016 cQ,s 1 jkod foaYShj ksIamdÈ; ieye,a¨‍ uQ,sl fufyhqï ksIaldYkh ^IOC& yd igka .=jka hdkh ^LCA& bka§h .=jka yuqodj wjika fufyhqï ksIaldYkh ^FOC& miq lr ^IAF& fj; y÷kajd ÿka w;r È.= ld,hla ks,drïN wÈhrg msúiSug fmr" ta ms<sn| ;siafia wdrlaIl lghq;= j, isyskhla u,a M, woyi cks; jQfha jir 33 lg fmr wdrlaIl oeÍh( tu isyskh kï iajhx fmdaIs; njhs¡ ;dlaIKh ;=< iaj Yla;sh ms<sn| wjYH;djh w.ue;sf.a zfïla bka bkaähdz jHdmD;sfha oekqkq l,ays §h'’ kj mßÉfþohla ,shñka bka§h .=jka yuqodj fuu iajfoaYsl igka .=jka hdkfha i|yd LCA Mk-1A 83 la m%iïmdokh lsÍu ie,iqu yd ixj¾Okh wdrïN jQfha 1980 ueo wdrlaIl wud;H ufkdayd¾ Nd.fhah¡ iuld,Sk igka .=jka mßld¾ úiska uq,iqk .kakd hdkhla ixj¾Okh lsÍfï woyi foaYh S jQ igka wdrlaIl w;am;a lr.ekSï my, jQfha MiG-21 .=jka hdkh .=jka hdkhla ljqkais,h úiska wkqu; lrk i|yd wdfoaYkhla f,ih¡ LCA ks¾udKh lsÍu ,§¡ LCA ys i;H ks,drïNh jHdmD;sh Èh;a lsßfï ,d jQ yd ixj¾Okh iïmQ¾K ùu i|yd hï l,la .dul n,fõ.h jQfha fuu wxYh lsÍu wdrïN .; jqjo" fgcd jevigyfka ;=< iajYla;sh we;s lr.ekSu jQfha 1980 ueo m%;sM, úiska wkqnoaO lghq;=j, i|yd jQ wNsm%dhhs¡ wdrlaIl Nd.fha § h ixj¾Okh fyda ;dlaI‚l oDIaá fldaKhlska neÆ úg .=jka ixj¾Okh fyda fõjd bka§h ;rKh lsÍfï lafIa;%h ;=< yuqoduh iemhqïj, bÈß .uk i|yd Wojq jk m%Odk pß; w;rg meñŒu bkaÈhdjg fjkq we;¡ jeo.;a úh¡ .=jk ;=< ˜‍iajYla;sh˜‍ ms<sn| \lg bka§h w.ue;s wf;,a ìydß jÊmdhS uQ,drïNh jQ l,S yqÿ .=jka hdkhla ksmoùu úiska wkqu; lrkq ,enQ LCA oyihla wo muKla fkdj" wdldY ;rKh lafIa;%h jk úg .=jfka irñka we; ^IAF u.ska ;=< n,j;a ;dlaIKhka yd kùk;u wdldY Odjkh lrk ud,d ksIamdok .=jka hdkd ;rK ksIamdokhka ksueùfï yelshdjka yer&¡ LCA lKavdhfï ch.%yKh iksgqyka ixj¾Okh lsÍuo fjhs¡ LCA jevigyfkys lrñka" tlÿ fyda yÈis wk;=rla fkdue;sj wruqK jQfha bkaÈhdfõ iajfoaYsl wdldY myr §ï 3300 la isÿ lr we;¡ fgcdjka ;rK yelshdjka mq¿,a lsÍu yd by< kexùu

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

45

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


wdrlaIdj

fjhs¡ fuu l%shdj,sh wdrïN lsÍu i|yd LCA jevigyk wëlaIKh lsÍug wdrlaIl m¾fhaIK yd ixj¾Ok ixúOdkfha ^DRDO& iajdëk ixiohla jk wdldY ;rK ixj¾Ok ksfhdað;dh;kh (ADA) 1984 § wdrïN lrk ,§¡ LCA ie,iqu ixj¾Okh lsÍu ks, jYfhka wkqu; jQfha 1993 §h' kùk igka .=jka hdkhla ixj¾Okh lsÍfï lghq;a; lsÍug wod, há;, myiqlï fkdue;s ùu yd ta i|yd ;dlaI‚l oekqu w,am ùu ksid LCA ys ixj¾Okh iqúfYaIS úh¦ LCA ìï uÜgfï isg ixj¾Okh flfrkq ,eîh¡ bkaÈhdj úiska fmdlard kHIaál mÍlaIKh isÿ lsÍfuka miqj kùk yuqod ;dlaIKh yqjudre lsÍu u; tc úiska iïndOl mekùu;a iu. fuu jevigyfka hï miqnEula isÿ úh¡ flfia fj;;a" LCA lKavdhu id¾:l f,i iajfoaYslju fuu ;dlaIKhka ixj¾Okh lrk ,§¡ LCA lKavdhu IAF" yskaÿia:dka tafrdfkdálaia ,sñgia" úoHd yd l¾udka; m¾fhaIK ljqkais,h" yuqod .=jka fhda.H;djh yd iy;sllrKh ms<sn| ljqkais,h" wdldY ;rK ;;a;aj iy;sl wOHlaI uKav,h" Ydia;%{hka" rdcH yd mqoa.,sl bka§h l¾udka;

bkaÈhd o¾Yk

n

46

n

ckjdß - fmnrjdß 2017

iy úfoaY yjq,alrejka iu. rg mqrd jev uOHia:dk 400 la mqrd b;d Yla;su;a iyfhda.S m¾fhaIK yd ixj¾Okhka isÿ lf<ah¡ fuu jHdhdufha m%;sM,h jQfha LCA ixj¾Okh lsÍuhs- .=jk u;" .=jfka isg fmdf<dj fj; yd .=jfka isg iuqøh fj; m%ydr t,a, lsÍfï N+ñldjka i|yd fuu l=vdu" nßka wvq" iqm¾fidksla yelshdj we;s" ish¿u ld,.=K ;;a;ajhkag Tfrd;a;= fok" nyq ld¾h .=jfka rchk igka .=jka hdkh ìys úh¡ 2016 ckjdß ui nyf¾ka ys uekud j, mej;s cd;Hka;r .=jka ixo¾Ykfha§ LCA ys m<uq wdYap¾hj;a l%shdldÍ;ajhs m%o¾Ykh flß‚‘ wjika jYfhka" bkaÈhdj b;d kùk" foaYShj ie,iqï lrk ,o yd ksujk ,o .=jka hdkhla w;a lr .;af;ah" th ish,a, fjkia lrjk iq¿ yd ta yd iudk .=jka hdkd w;=ßka f,dj fyd|u .=jka hdkhla njg m;a úh¡ buy;a jQ wNsfhda.hka yd w;s úYd, ld,hla yd msßjehla jeh ùu u; t,a, jQ úfõpkhka wNsuqj f,dal uÜgfï kùk;u ksIamdokhla ìys lsÍfï ,d thg iïnkaO jQ mqoa.,fhda iu;a jQy¡ fuu 4 jk mrïmrdfõ igka .=jka hdkhg bka§h .=jka ;rK wxYh úma,jhlg ,la lsÍug yelshdj ;sfí¡


u.ska ,nd.;a ch.%yK úiska ixj¾Okh lrk ,o yd ikakoaO yuqod úiska ms<s.;a$ks,drïN l< m%Odk ksIamdok yd moaO;Ska

Platforms • Light Combat Aircraft ‘Tejas’ • Remotely Piloted Vehicle ‘Nishant’ • Pilotless Target Aircraft ‘Lakshya-I’ • Main Battle Tank ‘Arjun Mk-I’ • Armoured Amphibious Dozer Mk-I • Armoured Engineer Recce Vehicle • NBC (nuclear, biological, chemical) recce vehicle • Bridging Systems ‘Sarvatra’ Sensors • Airborne Early Warning & Control (AEW&C) • Integrated sonar system for EKM submarine • Hull Mounted Sonar • Short Range Battle Field Surveillance Radar • Weapon Locating Radar ‘Swathi’ • 3D Low Level Light Weight Radar ‘Aslesha’ Mk-I

• Holographic sights for small weapons Weapon Systems • Akash Weapon System • Prithvi missile for Army and Air Force • Supersonic cruise missile ‘BrahMos’ • Multi Barrel Rocket Launcher System ‘Pinaka’ Mk-I • 3D SurveillanceRadar ‘Revathi’

• Torpedo Advanced Light

• Electronic Warfare system for Navy ‘Sangraha’

• Heavy weight ship launched torpedo ‘Varunastra’

• Electronic Warfare system for Army ‘Samyukta’

Soldier Support Systems

• Electronic Warfare system ‘Divya Drishti’

• Computerised Pilot Selection System for Indian Air Force

• Electronic Support Measure ‘Varuna’

• Submarine Escape Suit

• Telemedicine System for Navy

• Commander’s Thermal Imager Mk-II for T-72, T-90 and BMP tanks

Wiia uOHu uÜgfï igka .=jka hdkd ^AMCA& iïnkaOj .;a úg fuh bka§h wkd.; jev ms<sfj< ixj¾Okhg ,la lrkakla jkq fkdwkqudkh¡ fuh" wdrlaIl wxYh i|yd flfrk wdhd; lsÍu u; jk wmf.a r|d mej;Su wvq lrkq we;¡ bka§h wNHjldY m¾fhaIK ixõOdkfha wNHjldY fufyhqïj,ska miq" ;dlaIKh fj; bkaÈhdfõ ó<Õ uyd msïu iksgqyka lrkafka fgcdh¡ .=jka n,h ;=< iajYla;sh <Õd lr.ekSfï ,d rfgys wjYahj;djhg fuh Yla;shla jkq we;¡ jir 33 lg fmr we;s jQ n,dfmdfrd;a;=fõ ߧ f¾Ldj bkaÈhdfõ wdrlaIl wxYh úma,jhlg n÷ka lsÍfï W;afma%lhla jkq we;¡

• Flame Retardant Gloves • NBC products

rgl Yla;sh yd wdrlaIdj n,.ekaùfï ,d .=jka wdêm;Hh ;SrKd;aul idOlhls¡ wdrlaIl yuqodj cd;Hka;r ;r.ldÍ l%uhka yd úi÷ï u.ska ikakoaO lr tu.ska Tjqkag ;SrKd;aul n,hla ,nd§u i|yd f,dal uÜgfï úoHd yd ;dlaIK mokï ia:dms; lsÍug;a tu.ska bkaÈhdj iuDoaêu;a lsÍug;a DRDO msysgqjk ,§¡ bkaÈhdfõ yuqoduh .=jka n,h j¾Okh lsÍug;a wdldY ;rKh" bf,lafg%dksl hqO wú moaO;sh yd ñihs, hk lafIa;%hkaf.a moku ixj¾Okh lsÍug;a iaj Yla;sh <Õd lr.ekSug;a DRDO ksrka;rj W;aiy ord we;¡

wdpd¾h tia l%siafgda*¾ hkq bka§h rcfha wdrlaIl wud;HdxYfha DRDO, DG ADA" ys iNdm;so wdrlaIl m¾fhaIK yd ixj¾Ok fomd¾;fïka;=fõ f,alïo fjhs’

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

47

n

Like MEA INDIA

Follow @MEAINDIA

Channel MEA india

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


Pdhd rE

ú,a winv

is;a;ï

bkaÈhdfõ ikaiqka iqmsßisÿ c,dYhkaf.a Èÿ,k c,h jkdyS ixpdrlhka tla;ekajk ia:dkhka muKla fkdj ta jgd f.dv kef.k k.rj, yoj;ao fjhsæ bkaÈhdfõ iqkaor;u ú,a foi wfma fk;a fhduq lruq

bkaÈhd o¾Yk

n

48

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


iajNdúlju iEÿKd fyda fõjd ñksid úiska f.dv k.k ,oaod fõjd" ú,a w;s iqkaorh" ikaiqka h Èkh f.ùug lÈuh' tajd l÷" ;eka;,d" ldka;dr fyda uqyqÿ fjr< hkd§ ´kEu ;ekl mej;sh yelsh' bkaÈhdfõ úúO jQ N+ úIu;djhka ;=< hful=f.a yoj; uki yd YÍrh we| ne| .kakdjQ ú,a .Kkdjla we;' fuu ú,a" c, iemhqfï uQ,dY%hka muKla fkdj wd.ñl jYfhkao jeo.;a ixpdrlhka w;r ckm%sh jQ ia:dk fjhs' rdcia:dkfha ú,a tys n,fldgq yd ud,s.dj,g ufyaYdLH njla f.k tkjd fukau jk ðù wNh N+óka yd cd;sl WoHdk ;=<ska iqkaor;ajhlao ,nhs' meñfKkak" fuu oiqk ú| .kakæ

msfpda,d ú, WohmQ¾" rdcia:dkh

úf,a wdldrh( lD;Su ñßÈh ú, mDIaÁh m%foaYh( j'ls'ó 6.96 .eUqr( ógr 8.5 zú,a k.rhz ;=< msysgd we;s msfpda,d ú, u; ¥m;a i;rla fjhs- wd¾is ú,dia" c.a uka§¾" c.a ksjdia yd fudayka uka§¾' l%sj 1362 § ks¾udKh lr we;s fuu ú, ysre ke.Su neiSu keröug fukau fndaÜgq ijdß hdugo lÈuh' úf,a kef. kysr bjqf¾ msysgd we;s k.r ud,s.h" k.rfha úYd,;u ud,s.d ixlS¾Kh fjhs' keröug fyd|u ld,h Tlaf;dan¾ isg ud¾;=

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

49

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


Pdhd rE

mqIal¾ ú,

mqIal¾" rdcia:dkh úf,a wdldrh( lD;Su ú, mDIaÁh m%foaYh( j'ls'ó 22 .eUqr( ógr 10 l÷ yd ldka;drh u.ska jgù we;s mqIal¾ ú, yska¥ka i|yd jk mQckSh ia:dk w;=ßka tlls' ld¾;sla mQ¾‚ud Èkfha yd mqIal¾ fmd< Èkhg ne;sugqka msÍ we;s iakdkh lrk >Üia 52 lska fuh jg ù we;' fuu ú, jgd yskaÿ fldaú,a 400 lg jvd msysgd we;s' keröug fyd|u ld,h Tlaf;dan¾ isg fmnrjdß=

bkaÈhd o¾Yk

n

50

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


yqfiaka id.¾ ú, yhsoar ndoa" f;,ka.kd

úf,a wdldrh( lD;Su ú, mDIaÁh m%foaYh( j'ls'ó 4.4 .eUqr( ógr 9.8

yoj;a yevfha ú,la jk th 1563 § yiard‍;a yqfiaka YIS úiska Bírd ysï laú,a l=gqí Id f.a md,k ld,fha§ bÈ lr we;' fuu ú, ueo ðífrdr,agd¾ mdIdKhla u; 1992 § bÈlrk ,o f.!;u nqÿkaf.a talffY,uh m%;sudj ke.S isà' fuu úf,a fndaÜgq ijdßh Tng wdkkaockl w;aoelSula f.k tkq we;' keröug fyd|u ld,h Tlaf;dan¾ isg ud¾;=

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

51

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


Pdhd rE

jQ,¾ ú,

nkaäfmdard" cïuq yd ldYaórh úf,a wdldrh( ñßÈh ú, mDIaÁh m%foaYh( j'ls'ó 260 .eUqr( ógr 14

bkaÈhd o¾Yk

n

52

n

l÷ yd .k jkdka;rhkaf.ka jgjQ jQ,¾ ú, ixpdrlhka" .uka lrkakka yd c, l%Svd i|yd Wkkaÿj olajkakka yg ukd ia:dkhls' ú, jgd yd ta wi< isákd úfYaI .Kkdjl mlaISka" ta i|yd Wkkaÿj olajkakka wdl¾IKh lr.kS' jQ,¾ ú, b;d jeo.;a u;aiH ckdjdihlao fjhs' keröug fyd|u ld,h cQks isg wf.daia;=

ckjdß - fmnrjdß 2017


vd,a ú,

Y%S k.¾" cïuq yd ldYaórh úf,a wdldrh( ñßÈh ú, mDIaÁh m%foaYh( j'ls'ó 22 .eUqr( ógr 6 mS¾ mkacd,a l÷j,ska jgù we;s fuu o¾YkSh ú, tys we;s yjqiafndaÜ" Ysld¾ yd mdfjk t<j¿ fjf<|fmd, ksid m%isoaOj we;' vd,a ú, ;=<o ¥m;a ;=kla we;s w;r bka folla Ñkd¾ .iaj,ska w,xldr ù we;' vd,a ú, jgd we;s uQ.,a WoHdk ldYaórfha m%Odk wdl¾IKhls' keröug fyd|u ld,h cQks isg wf.daia;=

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

53

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


Pdhd rE

fjïnkdoa ú, flar<h

úf,a wdldrh( lsjq,a Èh$ñßÈh ú, mDIaÁh m%foaYh( j'ls'ó 2033 .eUqr( ógr 12

bkaÈhd o¾Yk

n

54

n

flar<fha úYd,;u ú, jk fuh" tys wdl¾IŒh jQ l,mq ksidfjka ixpdrlhka w;r ckm%sh .ukdka;hla jk w;r ixpdrl ksjdifndaÜgq yd ud¿ nEu i|ydo lÈu f;da;ekakls' úYd,;u mDIaÁh uQ,dY%h jk fjïnkâ ú, úYd, jQ f;;aìï moaO;shl fldgils' l=udrfldaï mlaIs wNh N+ñh kef. kysr ú,a bjqf¾ msysgd we;s w;r mlaISka reÑ lrkakka hd hq;=u ia:dkhls' keröug fyd|u ld,h fkdjeïn¾ isg ud¾;==

ckjdß - fmnrjdß 2017


f,dlagla ú, fudhsrdx.a" ukSmQ¾

úf,a wdldrh( ñßÈh ú, mDIaÁh m%foaYh( j'ls'ó 287 .eUqr( ógr 4.6

mdfjk ¥m;a ksid m%isoaOj we;s f,dlagla ú, c, me,Eá j¾. 200la" mlaIs úfYaI 100 yd i;aj úfYaI 400 lska hq;=h' fuu ¥m;a w;ßka úYd,;u ¥m; jk flhsnq,a ,ïcd´ cd;sl WoHdkh f,dj tlu mdfjk cd;sl WoHdkh o fjh' keröug fyd|u ld,h fkdjeïn¾ isg ud¾;=

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

55

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


Pdhd rE

bkaÈhd o¾Yk

n

56

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


Üfidïf.da ú,

kef.kysr islSuh, islSï úf,a wdldrh( .a,eishr ú, mDIaÁh m%foaYh( j'ls'ó 0.24 .eUqr( ógr 15 px.= ú, f,io ye¢kafjk fuh úúO R;=j, úúO j¾Khkaf.ka yevfjhs' jif¾ jeä ld,hla ñ§ mj;skafka jqjo ixpdrlhkag fuys§ hela ixpdrhl fhÈh yelsh' fuu ú, wêl nEjqï iys; l÷j,ska jgù we;s w;r úf,a fmdaIlh we,amhska jkhlska wdjrKh ù we;' keröug fyd|u ld,h ckjdß- uehs=

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

57

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


l,d Ys,am

ixialD;Ska rka yqfhka

tla lsÍu

bka§h rch úiska ,enqKq Èß.ekaùu Tiafia i¾fodais oeka kej;;a tys fmr Y%S úN+;sfhka nn,hs joka | fm%frdaKd ndiqa

bkaÈhd o¾Yk

n

58

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


jfï isg( f,fyka.djl i¾fodais rgdjla¦ froaola u; fudaia;rhla tïfn%dhsv¾ lrk l,dlrefjla

rdclShhka ieriQ i¾fodais kï tïfn%dhsv¾ Ys,amSka úúO jev ouk ,§' tajdfha jQ ñ, l,dj" olaI Ys,amSka úiska ishjia wêl fmkqu rdclShkaf.a is;a ne| .;a .Kkdjla Tiafia mj;ajdf.k tk ,efí' w;r fuu l,dj rdclSh we÷ïj, isr fuu mqrd;k l,dj R.a fõofha msgq w;r fkdlr l+vdrï" ì;a;s ieris,s yd rdclSh mjd ;u i,l=Kq ;nd we;' m¾ishdkq igka fuj,ï fj;go f.k hk ,§' jpk folla jk id¾ ^r;a;rka& yd fodais ^tïfn%dhsv¾& hkafkys tl;=jla jk fuh" mßmQ¾K;ajh foig uQ.,a l,djka bka§h nj yd uqiq lrñka ld,h;a iu. i¾fodais l,dj ;=< úúO jákd .,a j¾. yd wd;kH m%udKfha yevfha yd f,day Ndú;fhka ksufjk iajNdjfha oej" uq;=" ùÿre" w.%.KH l,djla fjhs' ߧ yd ma,diaála" jdfka" ismams idß ieliSu i|yd yd .,aj¾. j,ska ksuejqKq weUÍu" we§u" wdf,am lsÍu yd nen,Sfï wdrïNh w,xlrK" fiao" ;U" rka Tm oeóu hkdÈh brdkfha yd mlsia:dkfha yd ߧ j,ska ieliqKq kQ,a is ÿ l< hq ; = h by<ska ie,flk hkdÈh Ndú;d flß‚‘ idß tïfn%dhsv¾ wdlD;shla jk fyj;a rka yqh ksueùu i¾fodais bkaÈhdj ;=< ia:dms;j we;af;a jQ l,S b;d wiSre l%shdj,shla fjhs' ñY% uOH;k hq.fha jk w;r uQ.,a wêrdc fkdl< r;a;rka tïfn%dhsv¾ i|yd fhdod wlan¾ hgf;a§ úYsIag;ajhg m;aj we;' .ekSu b;d úhoï wêl l%shdj,shla jk uQ.,a hq.h ;=< i¾fodais tïfn%dhsv¾ isÿ neúka isyska rka ;ka;= yd ߧ WKqlr lrkq ,enqfõ wd;kH f,day Ndú;d lrñka ilik ,o ud;a;= Ndú;h fidhd .e‚k' jk w;r rdclShhkaf.a we÷ïj, ixlS¾K fuu ;ka;= bkamiq isÿre iys; jdfka ;Ügq rgdjka ujk ,§' msßisÿ r;a;rka yd ߧ ;=<ska hjd w.sis me;<s lr.;a w;r wjika ;ka;=j,ska flreKq fudaia;rhka u; ksIamdok i|yd fiao yqh fhdod wUrjd.kq uq;= yd fjk;a jákd .,a j¾. fhdoñka ,eì‚‘ fuu l%shdj,sh wdrïNfha§u ,nd.

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

59

n

rij;a lreKq i¾fodais l,dj fï jk úg È,a,sh" ,lakõ" fNdamd,a" l,algd" yhsøndoa" w.%d" ldYaó¾" uqïndhs" wÊu¾" jdrKdis" iQr;a" cdhsmQ¾ yd fpkakdhs hk m%foaY ;=< jecfUhs' th iuld,Sk hqfrdamd fudaia;rhka ;=<o ie,lsh hq;= ia:dkhla w;a lrf.k we;'

rka kQ,a fkdue;sùu" Y;j¾I .Kkdjla / lshd úrys;ùu" ld¾ñl úma,jh hkd§ ish¿ wNsfhda.hkag id¾:lj uqyqKÿka i¾fodais wjidkfha§ ;u ld, úrys; W;alDIag nj fyd¢ka ia:dms; lrf.k we;'

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


l,d Ys,am

kakd isks÷ ;ka;= noa,d f,io fiao iu. wUrd fudaia;r i|yd fhdod .kakd f,day yd .,aj¾. .kakd ;ka;= lidõ f,io ye¢ka fõ' ksid wêl nrlskao hqla; fõ' fï ksid fuu wema,sla lsÍfï tïfn%dhsv¾ l,djla jk we÷ï újdy ux.,Hhka yd W;aij i|yd fjka i¾fodais ksueùu i|yd iQlaIu ksrjoH;djhla flfrk ,§' yd ukd úkhla wjYH fõ' fõ.h" ksrjoH;djh yd iQlaIuNdjh mj;ajd .ekSu wNsfhda. yd ndOdjka i|yd fuys§ Ndú;hg .kakd froao oej rduqjla wjqrka.afií md,k ld,h ;=<§ fuu l,d ;=< ;o lr.kq ,efí' isks÷ wdlD;sh laIh ù .sfhah' wêl b¢lgqjla jeks jQ fldlalla ñ, jeäùu ord .; fkdyelsj i¾fodais ksueùu Ndú;fhka" Ys,amshd úiska fmr rc ud,s.h fï i|yd wkq.%yh i|yd iQlaIu we|.kakd ,o fudaia;rh" ieáka" iemhSu l%ufhka wvq l< w;r ksrjoH;djhla fj,ajÜ fyda fiao froao u;g fuu l,dlrefjda ;u Ôjfkdamdh yd ukd úkhla wjYH fõ fÜ%iska fld<hla Tiafia we| .kq iß lr.ekSu Wfoid ;eka ,nhs' bkamiq N+ñf;,a fmdÕk ;ekaj,g ixpdrh l<y' fï ,o frÈlvla isÿre iys; fÜ%iska fld<h u; fya;=fjka i¾fodais l,dlrefjda È,a,sh w;er w;=,a,.kq ,nk w;r th rgdj froao ;=<g f.dia mkacdnh" W;a;¾ m%foaYh yd rdcia:dkh Wrd.ekSug bv i,ikq ,nhs' bkamiq" f,dayuh fj; msúishy' 18 jk ishjfia§ WodjQ ld¾ñl ;ka;= yd w,xlrK fhdodf.k rka uqiq rEm úma,jh;a iu. fuu l,dfõ j¾Okh ;jÿrg;a ksujd .kq ,efí' i¾fodais tïfn%dhsv¾ frÈ wvq jQ w;r ñksia yelshdjka fhdod .ksñka ms<S rdclSh fmkqulska hqla; jk w;r fuu hka;% iQ;% rchkakg úh'

ol=K( wnq cdks-ika§ma fLdaia,d weÿï ks¾udK Ys,amSka fjkqfjka i¾fodais we÷ï weÕ Æ fnd,sjqâ k¿ wñ;dí NÉpkaf.a Èh‚h Yafõ;d kkaod yd TiafÜ%,shdkq l%Svl fn%Ü ,S my<( i¾fodais tïfn%dhsv¾ iys; nE.a yd cqá

bkaÈhd o¾Yk

n

60

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


jfï isg( i¾fodais j,ska ieriQ weÕ¿ï we¢ fnd,sjqâ ks<shka jk rdêld wemafÜ yd whsIaj¾hd rdhs nÉpk

mqkreoh

i¾fodais tys fmr ;snQ Y%S úN+;shg /f.k ksoyi ,nd.ekSfuka miq ishjia tkq ,en we;' fuu l,dj úÑ;% we÷ï ;=< muKla .Kkdjla fkdi,ld yer ;snQ fuu l=vd mßudK fkdj ysia jeiqï" w;a nE.a" ;srfrÈ" l=Ika l¾udka;hka fj; bka§h ld¾ñl úma,jh;a iu. rch wjOdkh fhduq l< w;r ljr yd mdjeiqï ;=< fuu W;alDIag tajd i|yd wkq.%yh iemhSug mjd olakg ,efí¡ l,dfõ j¾Okh mgka .;af;ah' i¾fodais idïm%odhslj fuu wvd, úh ksIamdokh jeä ÈhqKq lr fudaia;r uQ.,a hq.h úYd, l¾udka; njg m;a isys.kajkafka jqjo lsÍu i|yd rch uQ,HdOdr ,ndÿka w;r i¾fodais l,dj oeka kj rgdjka tajd mdßfNda.slhka fj; f.ka hdu Ndú;d lrñka kejqï uqyqKqjrlskao i|yd wf,úie,ao iemhQfõh' wo jk úg" bÈßhg meñK we;'

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

61

n

Like MEA INDIA

Follow @MEAINDIA

Channel MEA india

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


Wreuh

wïßÜid¾ ys biqreu;a w;S;h

h<s k.d isgqjñka ft;sydisl k.r Yd,dfõ isg rka fofjd, fj; jeà we;s kùlrKh flfrk u. Tiafia weúo f.dia n,kak" k.rfha isÿ flfrk uyd mßudK ixj¾Okh Tng oelsh yels jkq we; joka |

bkaÈhd o¾Yk

n

62

.=¾isïrdka Isx

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


.=re .%dka;a iysí kï mQckSh .%ka:h ;=< ft;sydisl k.r Yd,dfõ isg rka fofjd, miajk isla .=re w¾cka foaõ úiska oeka olajd jk ìï fmfoi iïmQ¾Kfhkau wïßÜid¾ f,i y÷kajk rdïodiamQ¾ k.rh w¨‍;ajeähd lrñka mj;S' Y%S y¾ñkavd¾ úia;r lrkqfha —Vasdi saghan apaar anoop iysí wjg f.dvke.s,s 150 lska hq;a m%dido Ramdaspur˜ ^rdïodiamQ¾ hkq iuDoaêu;a" uqLh" jir 400 la bmer‚ wïßÜid¾ by< ck.ykhlska fyì wiuiu f,i k.rhg iïnkaO jk talSh jQ .Dyks¾udK iqkaor jQ k.rhls& hkqfjks' Ys,amSh f;audjlska .=re rdï odia úiska 1774 m%;sks¾udKh lr we;' § we;s lrk ,o wïßÜid¾ fuu m%d‍ldr k.rfha .=re rdï odia úiska 1774 § we;s lrk Wreuhkaf.ka msÍ mj;S-mqoìï" idudkH ùÈhla f,i mej;s ,o wïßÜid¾ mgq udj;a" lvms,a yd wdydr fuu ìï fmfoi oeka Wreuhkaf.ka thg we;=<;a fjhs' tfy;a ftYap¾hfhka nn,hs' isÿ msÍ mj;S ta ishjia follg tmsáks' lr we;s ish¿ fohska fuu ue;ld,fha§ wïßÜid¾ u| ia:dkhg kj udkhla mer‚ yd wn,ka fmkqula f.k we;' ,nd§ we;s whqrla fmfka' md¾,sfïka;= fuu k.rfha b;sydih ms<sn|j fmd;a yd f.dvke.s,af,a wdo¾Ykh fukau fl!;=ld.dr ;=<ska oek.; yelsjdla fukau c,shkajd, n.a bÈßmsg we;s iodld,sl th ixrlaIKfha ,d flfrk jHdhduhka myklska wdf,dalu;a lr we;s ndnd iySí Tnf.a oEiskau oel n,d.ekSugo yelsh' wïfnoald¾f.a ffY,uh m%;sudj" uydrdcd mkacdí rch úiska fuf;la f.k we;s rkað;a isx kï mkacdí md,lhdf.a fujka wdldrfha m<uq uQ,drïNh jYfhka iqúi,a ms<suh" k.r Yd,dfõ fjka lsÍfï

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

63

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


Wreuh

fl!;=ld.drh tfia kï l< yels lsysmhls' iEu bÈlsÍulgu thgu wkkH jQ l;djla we;a;d fiau yd;ami mßirhg fjkiau jQ iqkaor;ajhla tla lrhs' fuu —‍Wreu ùÈfha˜‍ m%§mdf,dalhka yd w,xlrKhka f,dj ´kEu by< k.rhla yd iujkafka fjhs' kjuq lrk ,o fuu ft;sydisl Wreu ùÈh oDYHuh iqLdiajdohla fukau m%ikak w;aoelSulao fõ' oeka fjka lsÍï fl!;=ld.drh mj;sk mer‚ k.r Yd,d f.dvke.s,af,ka wdrïN ù c,shkajd,d n.a fj;g;a bka rka fofjd, fj;g;a jk lsó 1 l .uk újD; fl!;=ld.drhl .uka lsÍula jeksh' §ma;su;a myka lKq" uQ.,a yd rdÊmq;a wdNdih ,enQ f.da,d¾O iys; f.dvke.s,s iy cdfrdLd" f.dvke.s,s uqyqK; wdf,dalu;a lrk f,â úÿ,s nqnq¿" b;sydih yd Wreuh by< ;dlaIKh iu. noaO jQ ukd wjia:djla Tn bÈßmsg ;nhsæ mkacdnfha ksfhdacH m%Odk wud;H iqlaî¾ isx no,a úiska b;sydih Tiafia weúo hdfï fuu ld¾hh wdrïNfha ,d Wr ÿkafkah' kj fmkqulska hq;a fuu ùÈh ms<sn|j l:d lrñka Tyq fufia mejiSh" —‍Nrjka od Ond isg rka fofjd, olajdu ßlafIdalrejka" ù§ fjf<ka|ka iu. .kqfokq lrk mÈlhkaf.ka muKla fkdfjhs" wms<sfj<lskao msÍ mej;=Kd' Wreu ùÈhla ms<sn| oelau we;s jQfha rka fofjd< msg; újD; p;=rY%h w¨‍;ajeähd lsÍfï jHdmD;shla iu.hs' jir ;=klg fmr mkacdn ixpdrl yd Wreu m%j¾Ok uKav,h úiska fuu p;=rY%h kej; ie,iqï lsÍu i|yd .Dy ks¾udK Ys,amSka w;r ;r.hla ksfõokh lrkq ,enqjd'

by< isg( tjlg cf,ìjd,d fpdaõla" Wviska wdY%ï wLdrd ix.,ajd,d yd rka fofjdf,a fukau rdïodiamQ¾ k.rfha oiqkla

bkaÈhd o¾Yk

n

64

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


tys§ äihska wefidaisfhaÜia ys .Dy ks¾udK Yd,dj tjlg mßmd,kfha uOHia:dkh úh' Ys,amS yd yjq,alre fÊ ldlaáld¾ ;r.fhka jrla fik.ska ;o noj mej;=K fuu fmfoi ch ,enQ w;r Tyq" jkaokdlrejkag tla /ia oeka jdyk .uka l< fkdyels l,dmhlao úh yels kd.ßl m%foaYhla f,i fuu m%foaYh iu. kj —‍Wreu˜‍ uqyqKqjrlska Èÿ,hs' fuu ixj¾Okh lsÍfï ,d rch jHdmD;sh ;=< cd,s jev lghq;=" iu. ióm;ajfhka jev lghq;= k.r Yd,dj yd fjk;a m%;sud Wreu ùÈh f,i lrkq ,enqjd' fuu p;=rY%h iy j;=r u,a w¨‍;ajeähd j,g kï l< fuu újD; lsÍfï§" fuu jHdmD;sh wu;rj ikSmdrlaIl yd úÿ,s ó 800 ls k a hq ; a rka fofjd, yd wïßÜid¾ ys Wmfhda.S;djhka ia:dms; lsÍfï fmfoi kej; b;sydih kej; u;= lroelaùfï wiSre ld¾hhlao wvx.= úh' ish¿u f.dvke.Sfï,d ,d iïmQ¾K ùÈhgu wod, Wäia /yeka ìï.; WuÕla ;=<ska ñksiqka 1200 la lr.kq fkd,nkafka ukaoehs uu iïnkaO lr we;' fuu jHdmD;sh Èk 330 la mqrd m%Yak l<d'˜‍ mj;ajd.ekSu i|yd wïßÜid¾ fjfyi úh wïßÜid¾ ys k.r Yd,dj yd ixpdrl yd ixialD;sl ixj¾Ok rka fofjd< olajd jk Wreu ùÈh uKav,h kñka kj wdh;khlao f,i kï l< fuu ó 800 lska hq;a fmfoi msysgqjk ,§' fuu jHdmD;ssfha jev lghq;= kej; f.dvke.Sfï,d ñksiqka 1200la Èk fõ.j;a flrefKa udi yhlg muK fmr§h' 330 la mqrd fjfyi úh' mer‚ yd ì%;dkH tkhska n,k úg jHdmD;sh idfmalaIj blaukska hg;aúð; ffY,sfha f.dvke.s,a,la jk k.r wjika lrk ,oaols'

w¨‍;ska bÈ l< wïßÜid¾ k.r msúiqï fodrgqj yd rka fofjdf,a kùlrKh lrk ,o f.ñÿ,

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

65

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


l,dj

bkaÈhd o¾Yk

n

66

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


ixrlaIKh ms<sn|

wOHhkhla

bka§h ixrlaIK iydh;aj jevigyk §¾> lsÍu ;=<ska bka§h ixrlaIlhka m%;s,dN ,nkq we; joka | mQkï f.dt,aa

bkaÈhdj yd f,dj úYd,;u fl!;=ld. drj,ska tlla jk ksõfhdalays fufg%dfmd,sgka ñhqishï T*a wd¾Ü ^MET& ;j;a jir mylska bka§h ixrlaIK iydh;aj jevigyk §¾> lsÍu i|yd w;aika ;eîu rg mqrd l,dldókag iqn wdrxÑhla úh' bka§h l,d ixrlaIlhka yg tlai;a ckmoh yd hqfrdamh ;=< Wiia mqyqKq wjia:d ,nd§u i|yd jk iydh;aj kshuq jevigyk" fko¾,ka;fha Stichting Restauratie Atelier Limburg ^SRAL& ys iyfhda.S;djfhka 2013 jif¾§ bka§h ixialD;sl wud;HdxYh yd MET w;r w;aika ;eì‚' fuu kj wÈhr i|yd wekavD fu,ka moku u.ska fvd,¾ ñ,shk 1'55 la ,nd § we;' fuu .súiqu hgf;a fl!;=ld.dr jeks ixrlaIK lghq;= kùk f,i isÿ lsÍu yd m%o¾Yk ie,iqï lsÍu ms<sn| oekqu ,nd§u i|yd MET yd ixialD;sl wud;Hdx Yh tlaj jev lrkq we;' tl;+ka yd mßmd,kh ms<sn|j MET ys ksfhdacH wOHlaI leÍ frfndard nerÜ

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

67

udOH m%ldYkhl mejiqfõ bkaÈhdfõ wdVH ixialD;sl Wreuh ixrlaIKh l< hq;= nj;a bkaÈhdj yd tlai;a ckmofha iyNd.S;ajh úiska wkafhdakH bf.kqï l%shdj,shlg bv i,ikq we;s njhs' ,kavkfha fÜÜ fudv¾ka yd ieka *%ekaisiaflda flaäiaÜ wd¾Ü *jqkafâIka iu. iyfhda.S;ajfhka rgj,a mqrd úúO l,d;aul y fl!;=ld.dr mßphka m%j¾Okh l< rdcH fkdjk ixúOdkhla jk kjÈ,a,sfha msysgqjd we;s fLdaÊ cd;Hka;r l,dlrejkaf.a ix.ufha uQ,drïNl wOHlaI mQcd iQoa fufia mjihs( —‍oeka ld,fha wjYH jkafka tjka iyfhda.S;djhka h' wmg b;d wk¾> jQ l,d lD;Ska ;sfí" tfy;a tajd ;ndf.k we;af;a b;d whym;a ;;a;ajfhka jk w;r m%o¾Ykh flfrkafka l,d;=rlsks' fujeks uQ,drïNhka u.ska fl!;=ld. dr md,lhka yd ixrlaIlhka fj; úoHd;aul l%u ms<sn| oekqu ,ndfok w;ru cd;Hka;r m%ñ;Skag wkQj jHdmD;s ie,iqï lsÍug" l<ukdlrKh lsÍug

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


l,dj

yd l%shd;aul lsÍug bv újr lrkq we;'˜‍ l,d fhdod.ekSug bka§h ixrlaIlhkag Wmldr m%;sixialrK úfYaI{ rEmsld põ,d fufia lrkq we;s nj m%ldY lf<ah' lshhs( —‍mj;sk l%uh jeä ÈhqKq lrk ´kEu fuu iydh;ajhka ie,iqï lr we;af;a uQ,drïNhla ms<s.kq ,efí'˜‍ bkaÈhdfõ l,d yd ixialD;sl iQoa" c¾uksfha yd ì%;dkH Wreu fl!;=ld.dr yd —mj;sk l%uh ljqkais,fha ixialD;sl wdh;kh wdh;khkays ixrlaIlhkaf.a jeä ÈhqKq jk f.df;a wdh;kfha ol=Kq w;aoelSï mq¿,a lsÍu i|ydh' fuu lrk ´kEu wdishdkq uQ,drïNhla jk l,d iydh;ajhka udi 3‐6 olajd jk uQ,drïNhla l<ukdlrK yd ixialD;sl w;r ó<Õ jir my ;=< jd¾Islj ms<s.kq ,nkjd˜‍ hkqfjka rEmsld m%;sm;a;sh ;=< jk jevigykla iydh;ajhka 6-8 olajd msßkukq põ,d mjihs jk ARThinkSouthAsia ys f;aÍï we;' fuu jevigyk ;=<ska uQ¾;s cQßfhao idudðlfhla fjhs' Ys,amh" frÈ ms<S" lvodis" PdhdrEm" bkaÈhdfõ fldkai,a ckrd,a ;dkdm;s jk Ñ;% yd ft;sydisl wNHka;rhka hkdÈh Íjd .x.=,s odia o fuu uQ,drïNh b; is;ska ixrlaIKh wdjrKh flfrkq we;' ms<s.;a w;r" fuu iyfhda.S;djh ixrlaIKh kjÈ,a,sfha ìlfk¾ yjqia ys yd l<ukdlrKh ms<sn| úoHd;aul l%uhka fl!;=ld.dr wOHlaI m%shd fmda,a mjikafka

bka§h cd;sl fl!;=ld.drh" kj È,a,sh

bkaÈhd o¾Yk

n

68

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


ju( fufg%dfmd,sgka ñhqishï T*a wd¾Ü" ksõfhda¾la¦ by<( MET ys khsÜjre yd wdhqO ldurh

fujeks jev ms<sfj< bka§h Wreuh yd fl!;=l jia;+ka úYd, m%udKhla tl;=jla ixialD;sh m%j¾Okh lrkq we;s njhs' we;' fujeks uQ,drïNhkaf.ka wmg uy;a ft;sydisl f.dvke.s,sj, .Dy ks¾udK m%;s,dN ,eìh yelsh'˜‍ Ys,amSh ixrlaIKh yd m%;sixialrKh ms<sn| pd,aia fjd,ia iydh;ajh yodrd ,kavkfha úfYaI{ .Dy ks¾udK úlafgdaßhd yd we,an¾Ü Ys,amS wNd kdrhka ,eïNd fl!;=ld.drfha fiajh l< fuu jevigyk ;=<ska ìlfk¾ yjqia tys fmr mej;s §maYsld l,ais kï È,a,sfha uQ¾;s Ys,amh" frÈ ft;sydisl Wodr;ajhg f.k frÈ ms<S ixrlaIsld fufia ms<S" lvodis" PdhdrEm" tk ,§' ,eïNd" ìlfk¾ yjqia mjihs' —ngysr f,dalh Ñ;% yd ft;sydisl fuu ;;ajhg f.k tafï§ ;=< oekqu yqjudrej jQ l,S wNHka;rhka hkdÈh tys uq,a wdlD;sh ms<sn|j isys fndfyda fihska újD; yd ixrlaIKh wdjrKh ;ndf.k isá w;ru fujeks m%cd;ka;%jd§ l%shdj,shla' flfrkq we; uQ,drïNhka fj;ska ,nd.;a uf.a úIhg isáfha tla kejqï" kùk woyia ta yd uqiq .=rejrfhla muKla jqj;a" l<dh' fmda,a fufia mjihs( —‍ixrlaIlhka V&A ys úfYaI{ lKavdhula iEu úgu yg wm rg ;=< ixrlaIKh ms<sn| Tjqkaf.a Wmldr lsÍug bÈßhg meñ‚hd' bkaÈhdj úoHd;aul l%uhka wod, lsÍug we;s ;=< ixrlaIlhkag lsisÿ ksis mqyqKqjla yd wjia:djka wmuKh' wmg frÈms<S" l,d yd úfYaI{ Ndjhla ,nd fokafka keye' wmf.a

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

69

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


l,dj

by< isg my<g( bka§h fl!;=ldrh" l,algdj¦ we;ao<la yd bka§h fl!;=ld.drh ;=< fl!;=l NdKav tl;=jla

fmdfydi;a Wreuh ixrlaIKh lsÍug isákafka b;d iq¿ msßila muKhs' fujeks iydh;ajhka ;=<ska fuu lafIa;%h ÈhqKq lsÍug jeä ffO¾hhla ,efnkq we;'˜‍ 2015 jif¾§ V&A ys mej;s —bkaÈhdfõ frÈms<S˜‍ kï m%o¾Ykh ;=< ixrlaIl lKavdhfï idudðldjl f,i l,ais l%shd l<dh' bkaÈhdfõ ukrï yd úÑ;% jQ w;alï frÈms<S f,dj .fõIKh lsÍu i|yd jQ m<uq m%Odk m%o¾Ykh thhs' flfia fj;;a iQoa úYajdi lrkafka ixrlaIKh yd fl!;=ld.dr tl;+ka isÿ lsÍu bkaÈhdj ;=<u isÿ úh yelsh' —wm cd;Hka;r Like m%ñ;Skg a .e,fmk MEA INDIA m%o¾Yk meje;aúh hq;h = 's tfukau" bkaÈhdj ;=< rdcH wxYh" mqo. a ,sl l,d Follow Njka" fl!;=ld.dr yd @MEAINDIA rdcH fkdjk ixúOdk úiska fyd¢ka mqyK q j q ,;a ixrlaIlhka i|yd Channel ukd fõÈldjla ilid MEA india Èh hq;h = '˜‍

bkaÈhd o¾Yk

n

70

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


l,dj

uksmqrfha

ßoauhka

uksmq¾ys ksi, yd .%dóh ìï fmfoi ;=< k¾;kh jkdyS yqÿ l,d ffY,shla fkdj Ôjk rgdjls joka | wNsfIala pl%fnda¾;s

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

71

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


l,dj

j¾Kj;a we÷ï" wd;aóh ix.S;h" fnr y~ yd jk fuh f.da;%fha ldka;d yd msßñ fomlaIh ßoaóh k¾;khka - fï uksmqrhhs" ud‚lHhkaf.a úiskau rÕ olajkq ,nhs' krUkafkl=g thu N+ñhhs' fuys k¾;kh yd ix.S;h hkq yqÿ mqoa., úfYaI jQ w;aoelSula f.k fokq we;' ldnqhs ufkdaNdjhka okjkakla muKla fkdj m%cdfõ kd. k¾;kfha§" úYd, msys w;ska .;a k¾;k iudc úhuk yd iómj ne£ mj;skaklao fjhs' Ys,amSka rjqug k¾;kfha fhfok w;r ldka;d ix.S;h" k¾;kh fyda Ñ;% fõjd" .fõIKh Ys,amskshka Tjqka iu.u k¾;kfha fhfohs' n/;s fkdlrk ,o l,d ffY,Ska msreKq Ok f.da;%sl wdNrKj,ska yd j¾Kj;a idïm%odhsl ksOdkhla iys; uksmqrfha ck;dj Tjqkaf.a we÷ïj,ska ieriS.;a k¾;k Ys,amskshka fk;a ixialD;sluh iïm%odhka yd is;a mskjk oiqkls' Tjqkaf.a O¾u;djka w;ayer oud ke;' úÑ;%j;a jQ ixialD;sl Wreuh ri ldnqhs kd. Tjqkaf.ka iuyrla fjkiajk ú£ug" hfula jd¾Isl .ka.a-ka.dhs k¾;kh l÷lr f,dal iajNdjhka iu. fjkia ù W;aijhg iyNd.s úh hq;=h" Tjqka f.da;%hkaf.a ;snqKo Tjqka ish¿ fokdu ;ju;a th fl;rï Wkkaÿjlska yd ckm%sh k¾;k ;u Wreuhka iurkq ,nk w;r ;u wNsreÑhlska mj;ajkq ,nkafkao ffY,shls ixialD;sluh isß;a úß;a wkd.; hkak w;aoelsh hq;=h' mrïmrdj úiska bÈßhg f.k hkq fuu k¾;kh i|yd ßoaóh ,nk njg ;yjqre lrkq ,nhs' fuu ud‚lHhka ;d,hla we;s lrk úYd, fnrhla Ndú;d lrkq w;r tlla jkafka ldnqhs kd. f.da;%fha ,nhs' fuu fnr y~ k¾;kfha iÔú nj jeä ldnqhs k¾;khhs' lrk w;ru fm%alaIlhkaf.a Wkkaÿj ;Sj% lrhs' th isisr ld,fha§ újD; ìul mj;ajk w;r krUkakkaf.a ;=Iaáh .ï jeishka tys jdäù k¾;kh krUkq ,nhs' k¾;kh wjika jQ miqj werfUk idofha úYd, jvd mq¿,a f,i .;a úg f;areï .ekSug wiSre fNdack ix.%yhg ìh¾" yeï yd n;a hkdÈh jqjo ldnqhs kd. k¾;kh l÷lr f.da;%hkaf.a wvx.= fõ' ckm%sh k¾;k ffY,shls' m%cd k¾;khla

bkaÈhd o¾Yk

n

72

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


wdlD;Ska yd wdldrhka ldnqhs kd. k¾;kh úúO wdlD;Skaf.ka hq;= fjhs" ka.dhs ,dï" fmdjqfuhs ,dï yd n,a¨‍ ,dï hkdÈh Bg wh;a fõ' ka.dhs ,dï" W;aijj,§ bÈßm;a flfrk w;r fmdjqfuhs ,dï rÕ oelafjkafka m%cd Wmfhda.S;djhka ;efkk úghs' foúhkaf.a k¾;kh f,i ie,flk n,a¨‍ ,dï ;=< jk p,khka yd bßhõ i|yd iïNdjH jQ wdldrhla we;' n,a¨‍ ,dï ;jÿrg;a fnod oelaúh yelsh¦ fydahs ,dï" fihsiqka.a ,dï" iQfudka mÜfuhs ,dï" f.dhsms ,dï" nkacdhs ,dï" ndka ,dï hkd§ jYfhks fuu k¾;k wdlD;Skaf.a úfYaI;ajh jkafka tajd bÈßm;a lrk wdldrhhs' WodyrKhla f,i" fihsiqka.a ,dï msßñ mlaIh úiskao iQfudka mÜfuhs ,dï ldka;d mlaIh úiskao bÈßm;a flfrkq ,efí' f.dhsms f;ka.afuhs ,dï hkq msßñ mlaIh úiska muKla flfrkq ,nk k¾;khla jk w;r iEu k¾;k Ys,amsfhlau by<ska t,a,d we;s f.dhsms kï .j ysi fj; <Õd úh hq;=h" th m<uqjrg veye.kq ,nkakd ch.%dylhd fjhs' nkacdhs ,dï k¾;khg ldka;d msßñ fomlaIhu iyNd.S fjk w;r k¾;kh rd;%sh mqrd B<Õ Èkh myka jk f;la meje;afõ' fuu k¾;khka iu. iïnkaO ùug ,eîu wdYs¾jdohla f,i ldnqhsjre i,l;s' Bidk È. m%foaYfha ixpdrl l¾udka;fha ke.Su;a iu. fuu k¾;k ffY,sh i|yd l%ñl ms<s.ekSula ,efnñka mj;shs' iajfoaYSh k¾;k ffY,Ska m%j¾Okh lsÍfï ,d rch yd iudc udOH úiskao úYd, ld¾h Ndrhla isÿ lrkq ,nhs' bÈka" ksoyfia jdä ù k¾;kh ri ú¢kak'

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

73

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


l,dj

fiaouh

f;,s;=vq

;x.ald is;=jï" tajd mokï jk úIhhka fya;=fjka fukau Ndú;d flfrk Ys,am l%u fya;=fjka wfkl=;a idïm%odhsl bka§h Ñ;% l,djka w;r fjkaj lemS fmfka joka |

f.!rõ kd.amd,aa

bkaÈhd o¾Yk

n

74

n

ckjdß - fmnrjdß 2017

is;=jula ks¾udKh jkafka ;Ska;" j¾Kl" meyehka fyda fjk;a udOHhla >k mDIaGhla u; ;ejÍfuks' bkaÈhdj ;=<" iïm%odh yd Ñ;% l,dfõ b;sydih ;=< m%d.a ft;sydisl ffY, is;=jïj, isg kQ;k wuq¾; is;=jï olajd;a iqúi,a lekajiaj, isg isÕs;s rE olajd;a is;=jï m%Odk;u ia:dkhla .kq ,nhs' fndfyda ffY,Skaj, ks¾udmlhka jkafka l,dlrejdh- Tyq fyda weh" l,d lD;shla ks¾udKh lsÍug ;u ú{dkh yd is;sú,sj," jia;+kaf.a" ia:dkhkaf.a yd ud;Dldjkaf.a w¾: ksrEmKhka i|yd wod, lr.kS' l,dlrejd jQ l,S l:dkaorhla mejiSfï udOHhla fukau hula b.ekaùfï


wNsuqL msgqj( ;x.ald is;=jula w¢kq ,nk l,dlrefjla yd by<( ixlS¾K rgdjka iys; j¾Kj;a is;=jula

fuj,ulao úh yelsh- ;x.ald is;=jï m<uq ;x.ald is;=ju bkaÈhdfõ§ we| we;s ffY,sfha wruqK jkafka fuhhs' nj mejfia' rdÊ.sß ^wo Èk ìydrh& ys rcq ;x.ald hkq lmq fyda fiao wema,sla fj; wi,ajeis rgl rfcl= úiska wêl ñ, u; flfrk áfnÜ fn!oaO Ñ;% l,djls' we;s ;Hd.hla ,ndÿka njg i|yka fõ' thg —‍;x.ald ˜‍ hk áfnÜ jpkfha m%;spdrhla f,i l=ula heúh w¾:h jkafka —‍hfula fy<s hq;=oehs is;d.; fkdyelsj rcq" ;x.aldjka fndfyda lrk hula˜‍ fyda —j¾;d.; nqÿka jykafia úuik ,ÿj úg mqoa.,hka úiska m‚jqvhla˜‍ hkak nj mejfia' t;=uka ks¾foaY lf<a ks¾jdKh ksujk ,o w;r wdY%uhka fj; l%s'j' i;ajk yd wgjk yd meje;afï iïmQ¾K pl%h ;Hd. lrkq ,eì‚ ishjiaj, we;sjQjd hehs úYajdi jk —‍Ôjk pl%h˜‍ fmkajk flfrk ;x.ald l,dj fndfyda ;x.ald is;=jula hjk f,ihs' úg ;ks mqoa.,hka úiska ksujk ,ÿj wdY%u fuys§ nqÿka jykafiaf.a rEmh is;=jï lsÍug fyda mqoa.,hka fj; ;Hd. lrkq ,en we;¦ ;SrKh flreKo l,dlrejd yg Rcqju l,dlrejd fj; .dia;=jla fkdj fndfyda úg nqÿka jykafia foi n,d isàug fkdyels ;Hd.hla msßkuk ,§' jQ nj mejfia' fuu .eg¿j úi£u i|yd

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

75

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


l,dj

;x.ald is;=jula ;=< olajd we;s áfnÜ ñ:Hd pß;hla wNsuqL msgqj( zÔjk pl%hz ;x.ald is;=jula yd rka idhfuka ksu flreKq ;x.aldjla

bkaÈhd o¾Yk

n

76

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


nqÿka jykafia c, foayhla wi, jdäj isá nj;a l,dlrejd t;=ukaf.a Pdhdj foi n,ñka is;=ju ksu l< njg;a úYajdi flf¾' bka we¢ is;=ju —‍Èfhka .;a˜‍ ;x.aldj f,i ye¢kafõ' is;=ju we£u i|yd fhdod.;a Ys,am l%uh yd øjHh u; mokïj ;x.ald j¾. l< yelsh' jvd;a nyq, jkafka" is;=jï l< ;x.aldjka yd lmq fyda fiao u; wema,sla fyda tïífrdhsv¾ l< ;x.aldjkah' tajdfha m%udKh óg¾ .Kkdjla È. yd m<, is;=jïj, isg idudkH iïmQ¾K wdf,aLH Ñ;%hl w¾Ohla olajd m%udKh olajd fjkia fõ' fuu is;=jïj, we;s ishqï nj ksid" ;x.aldjka .nvd lr ;eìh hq;af;a f;;a núka fiao wdrlaId flfrk mßÈ úh<s ia:dkhlhs' ixo¾Ykh fkdlrk úg ;x.aldjka frÈ miqìul ;nkq ,efí ^fiao ljrhla iys;j frda,a lr ;nkq ,efí&' ;x.ald is;=jï w.h flfrkafka tajdfha we;s l,d;aul .=Kh ksid muKla fkdj ;j;a fya;+kao ksidh' ;x.ald is;=jï ks;ru jeo.;a b.ekajqï fuj,ula f,i Ndú;d flf¾' tajdfha foaj;d rEm nqÿka jykafiaf.a Ôú;h" ,dudjrekaf.a Ôú; yd

iïnkaO jeo.;a ft;sydisl isoaëka fyda ÈjHuh ñ:Hd l:d f.k yer olajhs' wd.ñl W;aijhl§ fyda mQcdjl§" heÈu fyda b,a,Sï lsÍu i|yd wd.ñl rEmhla ;nkq ,efí' ;x.ald is;=jïj, jeo.;au wruqK úh yelafla Ndjkduh fuj,ula f,i tajdfha N+ñldjhs' ;x.aldjla ;=<ska" Ndjkdfõ fhfokafkl=g foaj;djka ms<sn| meyeÈ,s oelaula j¾Okh lr.; yels w;ru Tyqf.a$wehf.a wjOdkh Yla;su;a lr.ekSugo yelsh' m%{dj my< jk fudfyd; ;=<§ wdOHd;añl .=rejrekag fmfkk foa ;x.ald is;=jï ;=< foaj;djka f,i olajd we;s w;r Tjqkaf.a m%udKhka mQckSh f,i ie,fla' thg fya;=j jkafka ;u .=rejrekaf.a wNHka;rh fj;g Ndjkd lrkakka fhduq lrjk ud¾. is;shula f,i th Ndú;d flfrk neúks' úia;r oelaùfï ksrjoH;djh b;d jeo.;a jk w;r ;x.aldjl wjHdc nj l,dlrejd iq/lsh hq;=h'

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

77

n

Like MEA INDIA

Follow @MEAINDIA

Channel MEA india

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ixpdrh

uydrdIag%h - fidndoyfï ;s<sKhka i|yd

wNh N+ñhla

.y fld< jk i;=kaf.a fmdfydi;a úúO;ajhlska fyì fuu ngysr rdcHh" jkÔù wNh N+óka yd cd;sl WoHdk lsysmhlska iukaú; fjhs joka |

fkydßld ud;=¾ isxyd

wrdì uqyqog iSud jQ yd ngysr >Üiaj,g ksjyka jQ uydrdIag%h" tys iqkaor l÷jeá" ksïk yd Èh we,so tys isák uyd¾> jQ jk Ôúkao fya;=fjka m%isoaO ù we;' ngysr >Üia fyda iodyß; jkdka;rhka fõjd ke;fyd;a úo¾Nfha m;kYS,s jkdka;rhka fõjd fuys tla tla m%foaYh iqúfYaIS jQ iqkaor;ajhlg Wreulï lshhs' wms" w;s iqkaor jQ yd ;%dickl w;aoelSï f.k tk uydrdIag%fha mrisÿ cd;sl WoHdk lsysmhla fj; mshux lruq'

bkaÈhd o¾Yk

n

78

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


Map not to scale

Maharashtra

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

79

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ixpdrh

gfvdand wkaOdß fldá jHdmD;sh jkfhka jeiqKq yß; meye lÿ mx;Ska yd ;K msß fo‚ gfvdnd jefõ yd wkaOdß .x.dfõ isis,a ks,a meyeh iu. w;s iqkaorj Èÿ,hs' pkaømQ¾ Èia;%slalh yd th jgd .,dhk .x.dj wdY%s;j Èú f.jk f.da;%hkaf.a foúhka jQ gfvdandf.a kdufhka ye¢kafjk gfvdand wkaOdß fldá jHdmD;sh" uydrdIag%fha mer‚;u cd;sl WoHdkhkaf.ka tlls' j¾. lsó 1727 lska hq;a fuu m%foaYh tu rdcHfha úYd,;u cd;sl WoHdkh fjhs' fuu rlaIs;h ;=< fldáhka 88 la o wjg jkh ;=< 58 lao isák w;r th bkaÈhdfõ —‍fldá jHdmD;s˜‍ rlaIs; 43 ka tlls' tys c, foayhka ;=< bka§h u.¾ lsUq,kaf.ka msÍ mj;S" tfukau l÷ uqÿka yd .=ydjka" Èúhka" iaf,d;a j,iqka yd nec¾jreka jeks i;=kag ksjyka fjhs' bka§h msUqrd" lnr lgqiaid" /mag¾jre" iuk,hka yd vkhsâ t.a *a,hs yd .af¾sÜ t.a *a,hs jeks j| ùfï ;¾ckhg uqyqK md isák lDóka fukau w¿ ysie;s rdcd,shd" lru,a i¾m rdcd,shd yd Wl=iq rdcd,shd jeks jQ c,dY%s; mlaIs úfYaIhkaf.kao fuu m%foaYh .yK fjhs'

keröug fyd|u ld,h( Tlaf;dan¾ ueo isg fmnrjdß

<Õd úh yels whqre .=jkska( wdikak;u .=jka f;dgqfmd, lsó 140 la tmsáka we;s kd.amQ¾ h'

by< isg my<g( ;s;a uqfjla" nec¾" Wl=iafila yd fldáfhla

bkaÈhd o¾Yk

n

80

n

ckjdß - fmnrjdß 2017

ÿïßfhka( lsó pkaømQ¾'

45 la tmsáka we;s

uy u.ska( lsó pkaømQ¾'

45 la tmsáka we;s


kj.fhdka cd;sl WoHdkh w;s iqkaor kj.fhdka jej uOH fldgf.k msÍ we;s yß; l÷ mx;Ska iys; fuu cd;sl WoHdkh tys iqkaor;ajh ksidu mrisÿj úo¾N m%foaYh ;=< rchhs' j¾. lsó 133'78 l m%foaYhla wdjrKh lrk fuu jk WoHdkfha ftYap¾hh fmkajk kerUqï l=¿Kla iys; fuh ixpdrlhkaf.a f;da;ekakls' iaf,d;a j,iqka" fldáhka" yhskd" Èúhka" ;s;a uqjka" ysj¨‍ka" l=vd bka§h Wre,Ejka" j,a W!rka" .jreka" f.dakqka yd w,aka.=¾jreka keröug Tng i*dß ijdßhlao hd yelsh' uydrdIag%fha mlaISkaf.ka ishhg 60 la muK Ôj;a fjk i,Sï w,s mlaIs wNh N+ñh jej jgd msysgd we;' iEu isisrhl§u ixl%u‚l mlaISka úYd, m%udKhla kj.fhdka jej jgd tla /ia fjkq olakg yelsh' jej mqrd fndaÜgq ijdßhla hdfuka fidndoyfï iqkaor;ajh ú¢h yelsh'

keröug fyd|u ld,h( Tlaf;dan¾ isg uehs

<Õd úh yels whqre .=jkska( kd.amQ¾ .=jka f;dgqfmd< lsó 150 la tmsáka msysgd we;'

ähq.fhdka" lsó 2 lg tmsáka msysgd we;'

ÿïßfhka(

lsó 10 la tmsáka we;s kj.fhdka'

uy u.ska(

by< isg olaIsKdj¾;j( fudKfrla" yhskd yd j÷frla

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

81

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


ixpdrh

jfï isg olaIsKdj¾;j( fnx.d, fldáfhla" bka§h nhsika yd leianEfjla

fu,a>Ü fldá rlaIs;h fu,a>Ü fldá rlaIs;h ;=< we;s fLdard ^.eUqre ksïkhka fukñka ye¢kafõ& yd n,a,d ^Wia l÷& ;=< .yK jQ úiañ; Ydl yd i;aj ix;;Ska" th rg ;=< b;d úfYaI ia:dkhla njg m;a lrhs' úo¾Nfha imqgrd l÷ w;r .=.ud,a cd;sl WoHdkh m%Odk fldgf.k msysgd we;s fuh" Íiia j÷rka" .jreka" w÷ka Èúhka" yhskd" ysj¨‍ka" kßka" iaf,d;a j,iqka" b;a;Ejka" Èh n,a,ka" ´¨‍ uqjka jeks jQ fndfyda laISrmdhSka úfYaI 80 lg muK ksjyka fjhs' tfukau tys i¾m úfYaI 16 la" Wr. úfYaI 54 la we;=¿ È.= j,s.e;s yQkka" le,E lgqiaika" leianEjqka úfYaI .Kkdjla yd mlaIs úfYaI 250 lg wêl ixLHdjla Ôj;a fõ' ;ma;s .fÕa w;= .x.djka .Kkdjlska iqieÈ fuu m%foaYh ;=<

bkaÈhd o¾Yk

n

82

n

ckjdß - fmnrjdß 2017

Tjqyq jecfU;s' j¾. lsó 2,029 la mqrd me;sr we;s fuu fu,a>Ü fldá rlaIs;h" 1973-74 ld,h ;=< bkaÈhdfõ msysgqjk ,o fldá rlaIs; kjfhka tlls'

keröug fyd|u ld,h( foieïn¾ isg uehs

<Õd úh yels whqre .=jkska( wdikak;u .=jka f;dgqfmd, lsó 160 la tmsáka we;s wflda,d h' ÿïßfhka( wdikak;u ÿïßh ia:dkh lsó 110 la tmsáka we; nâfkrd h' uy u.ska( ckm%sh l÷ m%foaYhla jk Ñl,avrd fj; we;af;a lsó 25 ls'


by<( msßñ iaf,d;a j,fila yd ju( mlaISka hqj,la

áfmaYaj¾ jkÔú wNh N+ñh

keröug fyd|u ld,h( wfm%a,a isg uehs

<Õd úh yels whqre .=jkska( lsó 170 la tmsáka msysá kd.amQ¾' ÿïßfhka( wdikak;u ÿïßh ia:dkh jkafka lsó 35 lg tmsáka we;s wä,ndoa h' uy u.ska( Tng lsó 22 la tmsáka msysá mkaO¾ldjv fj; nifhka hd yelsh'

uydrdIag%fha hjÜud,a Èia;%slalfha msysgd we;s fuu áfmaYaj¾ jkÔú wNh N+ñfha mlaIs-i;aj úúO;ajh iqúfYaIS fõ' fld< óueis lkakd" l¿ ljqvd" i¾m rdcd,shd yd l=re¨‍f.dhd hkd§ jQ mlaIs úfYaI 180 lg wêl m%udKhla fuys jdih lrhs' tfukau fldáhka" w÷ka Èúhka" l¿ t¿jka" j,iqka" yhskd" f.dakqka" j,a W!rka yd jDlhkao fuys§ oelsh yelsh' j¾. lsó 148 l muK m%foaYhla mqrd me;sr we;s fuu yß; j¾K l÷ m%foaYh ;=< jákd T!Iëh me,Eá j¾. .Kkdjlao ;sfí' fuu wNh N+ñh tys jkÔúka yd ffcj úúO;aj ixrlaIKh w;skao jeo.;a jk w;r fidndoyu .fõIKh lsÍu i|yd jk újD; fl!;=ld.drhla jeksh'

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

83

n

Like MEA INDIA

Follow @MEAINDIA

Channel MEA india

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


bjqï msyqï

úúO jQ ñ,Ü yd

;j;a foa

.aÆgka flfrys jk ixfõÈ;djh jeä fjñka mj;sk lf,l fndfyda fokd ;sßÕ=‍ rys; Ôjk rgdjla ms<sn|j idlÉPd lrk w;r thg úl,am f,i ;u wdydrh ;=<g mQ¾K OdkHhla we;=<;a lr.ekSu i|yd W;aiy orhs joka |

bkaÈhd o¾Yk

n

84

ñkS ßfnhsfrdaa

n

ckjdß - fmnrjdß 2017


ñ,Ü hkqq È<skoa df.a OdkHhla nj iu. lEug .; yelsh' fi!LH ixfõ§ lsif s jl= fyda mejiqfõ kï ta ms<n s |j bkaÈhdj ;=< l=rlalka kj ;;a;j a hla w;a kej; is;d ne,sh hq;j = we;' f.%Ü a ñ,Ü" lrf.k isà' th le,aih s ï" ue.aki S h s ï" *sk. a ¾ ñ,Ü" f*dlaif a Ü,a ñ,Ü" fldafvda hlv" fm%dà a ka yd *hsn¾j,ska wkQkh' ñ,Ü yd ,sÜ,a ñ,Ü f,i ye¢kafjk l=rlalka msá jkakg weUÍug fmr úúO wdldrfha ñ,Ü fyj;a ñ,Ü j¾. wxl=r ,k f;la fmfÕkakg ;nd" úh,d oeka ,nd.; yelsh' ñ,Ü neÆ ne,aug r¿ .ekSfuka fmdaIlhka wjfYdaIKh jeä yd is;a fkd.kakd fmkqulska hql; a jqjo lr.; yelsh' th fi!LH m%;, s dNhka rdYshlska hql; a l=rlalka Wmamu q d isg frdà olajd;a" fjhs' tfukau" ;dlaIKh úiska ñ,Ü ìialÜ yd y,ajd olajd;a fuu nyq ld¾h ieliSug yelshdj ,nd§ we;' ñ,Ü me‚ri yd ñßia rie;s wdydr i|yd i;H jYfhkau fhdod.; yelsh' l=rlalka oeka fldalh s ka úiska fodai" .=,"s mEka flala fi!LH ixfõ§ idïm%odhsl bka§h OdkH yd le|o ri ne,sh hq;= bkaÈhdj ;=< ;u wd.ka;l = hkag wyr fjhs' l=rlalka kj kej; y÷kajd §u wdrïN nÊrd fyj;a uq;= ;;a;ajhla w;a lr ;sfí' fjiaáka fufkaß" mer‚;u ñ,Ü lrf.k isà fpkakdhs fj,dfpß ys j¾.j,ska tlla jk úOdhl iQmfõ§ hfÜkaø w;r .aÆgkaj,ska f;dr rdj;a fufia mjihs —‍tu OdkH kej; iqIr S l frda.fhka mSvd ú¢kakkag hym;a lr<shg meñK we;af;a mdßfNda. wdydrhla fõ' tajd iu. Tng ;,sm; S "a l s hkaf.a fjkiajk Ôjk rgdjhs' fuu Nlaß" f;ma,d" fvdla,d" pla,"s Wmqud" Åpq OdkHhkaf.a fmdaIK .=Kh iïnkaOfhka yd ,âvQo iEÈh yelsh' l:d lrk úg tajd iy,a fyda ;sßÕ=‍j,g nlaùÜ ;sßÕ=‍ tys we;s fi!LHuh jvd by< fjhs' m%;, s dNhka ksid jeäfhka m%p,s; ù we;' oeka tajdg wu;rj ;j;a f;dard. tu.ska Tng wdydr. Kkdjla idod .; ekSï fndfyduhla fjhs - nv bßÕ=‍“ yelsh' cmka fidand kQâ,aia idod.ekSu laúfkdjd" nq,. a ¾ = ;sßÕ=‍“ nd¾,s" i|yd nlaùÜ ;sßÕ=‍ msá yd ;sßÕ=‍ msá tlg l=rlalka" rÊ.sr yd nÊrd bka lsym s hls' uqiq lr.kq ,efí' .aÆgka rys; fuu fïjd wmf.a wdydrj, wfkla foa OdkH mEka flal"a fl%m a "a frdá" ìialÜ

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

85

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


bjqï msyqï

j¾. idod .ekSug fhdod.kakd w;r ñ,Ü j¾. ;ksju fyda fjk;a wdydr wfkla msá yd ñ,Ü iu. uqiq lr.;a iu. uqiq fldg idod.; yelsh' bâ,s" úg wdydrhl iajNdjh yd mou fjkia fodai negrhg fyda frdà msáj,g fyda lr.ekSug yelsh' ´Üia iu. ñ,Ü iaj,amhla tla lrkak" nq,. a ¾ = o mQ¾K OdkHhla f,i ke;fyd;a ìialÜ yd ,âvQ iE§ug ;sßÕ=‍ ie,flk kuq;a ieliSfï§ msá yd yl=re iu.;a tl;= tys ksjâ q fvka ishhg lr.; yelsh¦ tfukau cmka fida n d myla muK bj;a fõ' i,do j,g wxl=r oeuQ kQâ,aia idod.ekSu fuh hka;ï msi.kq ,nk ñ,Ü Ndú;d l< yelsh' i|yd nlaùÜ ;sßÕ=‍ wdydrhla jk neúka nq,. a ¾ = ñ,Ü Ndú;d lrkqfha ms á yd ;s ß Õ=‍ ms á hkq myiq wdydrhla jk OdkH wdldrfhka muKla tlg uqiq lr.kq w;r wjYH jkafka WKq fkdfõ' ñ,Ü msá ffoksl ,efí j;=r tla lsÍu mu‚‘ wdydr fõ,a i|ydo Ndú;d nq,. a ¾ = hkq OdkH wdydr" i,do jeks wdydr idod .ekSu i|yd fyda mdka yd iqma jeks foa i|yd tla lsÍug lÈuh' fm%dà a ka yd hlv nyq, wurkd;a" y,ajd" mQß" mrd;d yd ldä i|yd Ndú;d flf¾' Tn okakjdo@ nlaùÜ ;sßÕ=‍ ;sßÕ=‍ f,i ye¢kajqjo ;sßÕ=‍ yd iïnkaOhla fkdolajka .aÆgka úrys; Yla;sckl wdydrhls Tng nlaùÜ ;sßÕ=‍ msá iu. m%Œ; fvdla,d" u*ska" mEka flala yd fodai iEÈh yelsh nla ùÜ ;sßÕ=‍ hkq ue.akSishï nyq, wdydrhla jk w;r tys u,a w÷re j¾Kfhka yd ;o rihlska hq;a me‚ iE§u i|yd Ndú;d flf¾' nlaùÜ ;sßÕ=‍ mEka flala


by<( OdkH yd fndaxÑ iys; ldnksl t<j¿ i,dohla yd ju( nlaùÜ ;sßÕ=‍ msá ìialÜ

flf¾' WodyrKhla f,i fida.ï msá me‚ w;r fjkia jQ msiï q .=Khka iys; fjhs' ri f,i ie,l=jo wvq .aÆfldaia m%udKhla tneúka fuu OdkH yd msá tla we;s w;r *hsn¾ j,ska by< .aÆgka rys; lsÍu u.ska tla tla rihka fjkia ckmsh % wdydrhls' fjk kuqÿ fmdaIK tla;rd ld,hl bka§h .=Khka jeä lrhs' tla tla msá uq¿;ekaf.j,a ;=< ;snf q Ka jvd mßK; ridxl=r j¾.j, fjkia jQ tla msá Ndckhla mu‚‘ iys;j fydag,a fj; fmdaIK .=Khka tfy;a oeka" iqmß s fjf<| meñfKkakka W;alDIag we; ie,aj, msá j¾. úYd, jQ foa fidhñka ixÄhdfjla oelsh yels w;r isákq úh yels jqj;a úúO;ajh i|yd jeä mßfNdack b,a¨‍ula kj;u w;aoelSï i|yd ks¾udKYS,s fmkakï q flf¾' tla tla msá j¾.j, wdydr ri ú£ugo leue;a; fjkia fmdaIK ix>glhka wvx.= fjk olajkafkda fj;s'

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

87

n

Like MEA INDIA

Follow @MEAINDIA

Channel MEA india

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


bjqï msyqï

isisrfha m%Œ;

wdydr

fuu R;=fõ§ Tnf.a yoj;a WKqiqï lrk yd YS;, rd;%Ska .; lsÍug myiqj iok wdydr jÜfgdare lsysmhla f.k taug wms iQodkï jkafkuq

wdukaâ-fld;a;u,a,s y;= iQodkï ùug .; jk ld,h( ñks;a;= 10 msiSug .; jk ld,h( ñks;a;= 12 mqoa.,hka: 4 fofkl=g iEfya

wjYH øjH y;= .%E400" idudkH m%udKfha ¿EKq f.ä 3" f;,a fïi ye¢ 2" lrdnq keá 5" lrouqx.= 5" l=re÷ 1˜‍“ iqÿ ¿EKq fmaiaÜ fïi ye¢ 1" bÕ=‍re fmaiaÜ fïi ye¢ 1 isyskaj lmd .;a wuq ñßia lr,a 2" ñßia l=vq f;aye¢ 1" wdukaâ fmaiaÜ fïi ye¢ 1" úiala lr.;a fhda.Ü fldamam 1" lmd.;a fld;a;u,a,s fld< fldamam 1 idok l%uh mer‚ frÈ lene,a,lska w;=,a,d y;= msßisÿ lr.kak¦ tajd fnfyúka uv iys; kï" fidaod fõ,d .kak' ¿EK"q f;,a rys;j ;dÉÑhl oud" f;;a .;sh wvqfjk f;la ye¢ .dkak¦ isis,a ùug ;nd íf,kavrhla wdOdrfhka fmaiaÜ tlla iEfok f;la wUrd.kak¦ mfilska ;nd.kak' ;dÉÑhl f;,a r;a lr thg lrdnq keá" lrouqx.= yd l=re÷ oud iqjo yuk ;=re ;nd.kak¦ fuhg ¿EKq fmaiaÜ tla lr ,d ÿUqre meyehla jk ;=re ;nkak¦ fuhg iqÿ ¿EKq yd bÕ=‍re fmaiaÜ" wuq ñßia" ñßia l=vq" wdukaâ fmaiaÜ yd fhda.Ü tla lrkak¦

bkaÈhd o¾Yk

n

88

n

ckjdß - fmnrjdß 2017

u;=msg f;,a mEfok f;la wvq .skaof¾ ye¢ .dñka msi.kak' fuhg y;= yd fld;a;u,a,s fld< tla lrkak¦ n÷k jid wvq .skaof¾ ñks;a;= 3 la msi.kak¦ WKqfjka ms<s.kajkak'


lv, msá mEka flala ^fíika mQvd& iQodkï ùug .; jk ld,h( ñks;a;= 20 msiSug .; jk ld,h( ñks;a;= 20 mqoa.,hka 4 fofkl=g iEfya( 4

wjYH øjH msrjqu i|yd f;,a fïi ye¢ 2" isyskaj ,shd.;a f,dl= ¿EKq f.ä 1" isyskaj lmd.;a wuq ñßia lr,a 2" lmd.;a bÕ=‍re 1/2˜‍, fmd;= wer.;a uqx weg .%E 100" l=vd len,sj,g lvd.;a fldfÜÊ Öia .a? 250" .rï uid,d l=vq f;aye¢ 1/2" ri wkQj ¨‍Kq mQvd i|yd lv, msá .%E 250" uyÿre f;a ye¢ 1" ri wkQj ¨‍Kq" wjYH m%udKhg c,h" fkd.eUqre f;f,a ne§ug wjYH f;,a

idok l%uh ;dÉÑhl f;,a r;a lr ¿EKq" wuq ñßia yd bÕ=‍re tla lrkak' ¿EKq ,d rka meye jk f;la neo.kak¦ uqx weg tla lr n÷k jid uDÿ jk f;la msi.kak" mkS¾" .rï uid,d yd ¨‍Kq tla lrkak¦ fuu ñY%Kh úhf<k ;=re ,sm ;nd.kak¦ bkamiq bj;a lr isis,a ùug ;nkak' lv, msá uyÿre yd ¨‍Kq iu. n÷klg oukak¦ mEka flala i|yd iqÿiq jk f,i negrhla iE§ug c,h tla lrkak¦ isks÷ jk f;la îÜ lrkak' ;eáhla r;a lr" negrfhka fïi ye¢ 2la ta u;g oud me;,s lrkak¦ tys w.sij a ,g f;,a iaj,amh ne.ska j;a lrkak¦ wfkla mi yrjd tfiau lrkak' msrjqfuka fïi ye¢ 2 la ;nd mEka flala tl T;d.kak¦ ñkaÜ-fld;a;u,a,s pÜks iu. WKqfjka ms<. s kajkak'

wkq.%yh( b;d m%Œ; rihka( wdydr " Wiia ;;ajfha f;a" u;ameka ñY% m<;=re mdk" bjqï msyqï wdY%s; fmd;a fm< f.k tkqfha kjÈ,a,sfha úfoaY lghq;= ^wud;HxYfha& jks;d ix.uhhs'

ckjdß - fmnrjdß 2017

n

89

n

w w w. i n d i a p e r s p e c t i v e s . i n


uqo,a lreKq

úuq,Hhkh bka§h uqo,a fkdaÜgq jHdcdkqlrKh lsÍu ksrdlrKh lsÍug;a" uqo,a jYfhka Ndú;d jk l¿ i,a,s wj,x.= lsÍu i|yd;a jHdc fkdaÜgq Ndú;fhka ;%ia;jdohg uq,Hhkh lsÍu uev,Sug;a

re 500 nexl= fkdaÜgq kj re 500 nexl= fkdaÜgqj óg fmr ksYaÑ; nexl= fkdaÜgqfjka ^SBN& my; m%Odk ,laIK wkQj fjkia fõ( m%udKh: ñó 66 x ñó 150 j¾Kh: .,a w¿ meyeh f;audj: bka§h Och miqìu u; r;= p;=rY%fha rEmhla

Source: www.rbi.org.in

re 2"000 nexl= fkdaÜgq kj re¡ 2"000 nexl= fkdaÜgqfõ m%Odk ,laIK( m%udKh: ñó 66 x ñó 166 j¾Kh: oïmdg ;o r;= f;audj: wka;ÍlaI wNHjldYh fj; rfÜ m<uq .uk fmkajk ux.,dhka

bkaÈhd o¾Yk

n

90

n

ckjdß - fmnrjdß 2017

uy;aud .dkaê ud,dfõ re 500 yd re 1"000 nexl= fkdaÜgq kdñlhkaf.a ffk;sl fgkav¾ ;;a;ajh 2016 fkdjeïn¾ 8 jkod wj,x.= lsÍug bka§h rch mshjr .;af;ah¡

oekqï §ï 2017 ckjdß 2 isg n, meje;afõ" 2016 fkdjeïn¾ 9 isg foieïn¾ 30 olajd ld,h ;=< úfoaYhkays isá bka§h fkajdislhkag mer‚ fkdaÜgq 2017 ud¾;= 31 olajd udre l< yels w;r 2016 fkdjeïn¾ 9 isg foieïn¾ 30 olajd úfoaYhkays isá wfkajdisl bka§hhkag 2017 cQks 30 olajd mer‚ uqo,a udre l< yelsh¡t

Èklg tla ldâm;lska ATM hka;%j,ska uqo,a ,nd.ekSfï ffoksl iSudj jQ re 2"000" 2017 ckjdß 1 isg n,meje;afjk mßÈ re 4"500 olajdo 2017 ckjdß 16 isg re 10"000 olajdo jeä flß‚‘ cx.u .sKqïj,ska uqo,a ,nd.ekSfï iSudj re 50"000 isg re 100"000 olajd jeä lr we;¡



Consular Grievances Monitoring System

02 Step

Click on “Activation” link sent in email (or OTP sent in SMS to Indian Mobile Holders) to activate the account.

03 Step

Log in to the Consular Grievances Monitoring System (MADAD).

Click on “Register Grievances” link to fill details of your grievances.

01 Step

05 Step

Click on “Register (New User)” and fill required details

Click on “Track Grievances Status” link to View latest status and processing done on your grievance.

MADAD Because You Are Us

mymea.in/madad Sinhala

04 Step


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.