India perspectives pashto september october 2016 by Indian Diplomacy

CONSULAR GRIEVANCES MONITORING SYSTEM

02 Step

Click on “Activation” link sent in email (or OTP sent in SMS to Indian Mobile Holders) to activate the account.

03 Step

Click on “Register Grievances” link to fill details of your grievances.

01 Step

05 Step

Click on “Register (New User)” and fill required details

Click on “Track Grievances Status” link to View latest status and processing done on your grievance.

MADAD Because You Are Us

mymea.in/madad PASHTO

04 Step

‫خربې اترې‬

‫سندو یوه داسې ځوانه او ژمنه ښځه ده چې په آرام کولو باور نلري‬

‫معلومیږي‪ .‬په املپیک کې د سپینو زرو مډال له ګټلو‬ ‫وروسته‪ ،‬سندو د ورزش دومره ښکلی احساس وښودو‬ ‫چې د هغې د ‪ 21‬کالو عمر په پرتله ډیر لوړ وه‪ .‬هغه نه‬ ‫یوازې د خپلې حریفې په طرف الړه او د بریا مبارکي‬ ‫یې ورکړه بلکې د خپل مډال له اخیستلو وروسته د‬ ‫قهرمانی له ځای څخه هم ښکته شوه ترڅو د مرین د‬ ‫خوشحالی په موقع کې مزاحت وه نکړي‪ .‬په هغې کې‬ ‫ځانته د اهمیت نه ورکولو خاصیت د تازه هوا د تنفس‬ ‫کولو ښودنه کوي او د هغې وعده څرګندونه کوي‬ ‫چې له خپل ځان نه یې د باور نه کوونکي ورزشکار د‬ ‫جوړولو لپاره ورکړې‪.‬‬ ‫اکاډمی ته ژرترژره د هغې بیرته راستنیدل ترڅو‬ ‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪90‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫خپلې معمويل روزنې ته ادامه ورکړې‪ ،‬او د خپل پرهیز‬ ‫زیاتول ترڅو دریو لوبعاړو په وړاندې په یوازې تن د‬ ‫متریناتو اجرا کولو ته ځان چمتو کړي‪ ،‬چې دا ډیر‬ ‫پرمختللی او د حریف له منځه وړونکی عمل دی‪ ،‬ددې‬ ‫ښودنه کوي چې دغه ځوانی انجلی له داسې موادو‬ ‫جوړه شوې چې آخر به هم یو لوی اتل ترې جوړیږي‪.‬‬ ‫هغې خپل ځان ته د اتلې ویلو حق ترالسه کړی خو سندو‬ ‫یوه ځوانه او متعهده ښځه ده چې په آرام کولو باور‬ ‫نلري‪ .‬له داسې روښانه ډالی شوې ځوانې ورزشکارې په‬ ‫لرلو رسه هند یوې داسې ساحې ته دننه کیږي‪ ،‬چیرته‬ ‫چې د حیرانه وونکو او عجیبه ورزشکارو ښځو ترمنځ‬ ‫ورزيش مسابقې یا لیګونه په الر اچول کیږي‪.‬‬

‫موده چې د هغې د پخې بیرته رغیدو ونیوه‪ ،‬هغې د‬ ‫ځان لرې ساتلو چې له نوموړې لوبې به لرې ساتله‪،‬‬ ‫خپل بدن پاسینی برخه او بازوګان وروزل‪ ،‬چې دې کار‬ ‫هغې خپله قرباين په طبعي شکل مخته وړله‪ .‬په لوی‬ ‫ښه عمل په مترکز کولو رسه هغې خپل ټول ژوند د دغه د هغې د سټامینا په زیاتولو کې ډیره مرسته وکړه‪ .‬کله‬ ‫مسیر لپاره غوره بللی او ستړې کیدونکې هم نه ده‪ .‬دا چې د هغې پخه جوړه شوه‪ ،‬هغه بیرته روزنې ته ستنه‬ ‫شوه‪ .‬د اوږده قد لرونکي ورزشکارې په‬ ‫د هغې توجه ته ګټه لري او د هغې لوبه‬ ‫توګه د هغې اصيل ستونزه د تیزوايل‬ ‫مخ په وړاندې وړي‪.‬‬ ‫سندو د ‪ 2013‬کال‬ ‫کمښت وه‪ .‬په اوسط ډول د ‪ 300‬توپونو‬ ‫د‬ ‫هغې‬ ‫د‬ ‫ممکن‬ ‫روزنه‬ ‫د سندو سخته‬ ‫دجوالی میاشتې‬ ‫ویشتل یوازې د لوبې د راستنولو لپاره او‬ ‫بریا ځواب وي‪ ،‬خو هغه څه چې نوموړې‬ ‫را په دې خوا په‬ ‫ترڅنګ په تیزی رسه ټوپونه وهل‪ ،‬ددې‬ ‫مخ په وړاندې بیایي‪ ،‬هغه هیڅ وخت د‬ ‫بهارت پټرولیم کې‬ ‫ټولو لپاره باید سندو د رسعت او چابکتیا‬ ‫مرګ د نوم د نه اخیستلو روحیه ده‪ .‬له‬ ‫د لوبو د مدیریت‬ ‫لپاره نه ستړی کیدونکی کار کړی وی‬ ‫املپیک څخه یو کال وړاندې د هغې په‬ ‫د معاون په توګه‬ ‫او همدارنګه د جاذبې قوې بشپړ مرکز‬ ‫پخې کې درز پیدا شوی وه‪ .‬چې د هغې‬ ‫دنده ترسره کوي‬ ‫پیدا کول ترڅو وه نه لړزیږي او د توپ‬ ‫د اغیزې له امله ممکن په املپیک کې له‬ ‫د بیرته وهلو خپل توازن وسايت‪.‬‬ ‫هر ډول اجرااتو څخه محرومه پاتې شوې‬ ‫هغه څه چې یو ورزشکار رامنځته کوي‪ ،‬هغه ګڼ‬ ‫وای‪ ،‬خو سندو د ګوپیچند او د يس کرن فزیوترافیست‬ ‫په مرستې وکولی شوه چې په قالب کې د پخې له پاتې شمیر لقبونه نه دي چې پرله پسې یې ترالسه کړي‬ ‫دي‪ .‬یو رښتینی ورزشکار د هغه‪/‬هغې له روحیې څخه‬ ‫کیدو رسه هم لوبه وکړي‪ .‬د دریو میاشتو لپاره‪ ،‬هغه‬

‫الندې‪ ،‬کیڼ لور ته‪ :‬له استاز پولیال ګوپیچند رسه او د املپیک د سپین زرو د مډال له ګټلو وروسته‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪89‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫خربې اترې‬

‫د ساعت ستنې رسه سم له پاسیني لور څخه‪ :‬سندو د هند له لومړي وزیر ښاغيل نارندرا مودي رسه د مبارکی ویلو پرمهال‪ ،‬چې د استاذ ګوپیچند او د‬ ‫مهارشرتا د لوی وزیر ښاغيل داویندرا فدناوس په موجودیت کې د ولسمرش ډاکټر پرناب مکرجي لخوا د کهیل رتنا جایزه ترالسه کوي‬

‫‪ 19-21, 21-21,‬په نومرو رسه بریا ترلسه کړه خو سندو لپاره تشویق شوه‪ ،‬چې دغې پریکړې د هغې ژوند په‬ ‫د رسو زرو له مډال څخه هم زیات السته راوړه‪.‬‬ ‫بشپړه توګه بدل کړو‪.‬‬ ‫سندو حتا په ماشومتوب کې هم ډیره د پام وړ‬ ‫پخوانی ورځې‬ ‫وه‪ .‬هغې هره ورځ د ‪ 56‬کیلومرتو‬ ‫داسې معلومیږي چې سندو په دې‬ ‫په واټن په منظم ډول د ګوپیچند‬ ‫د‬ ‫المپیک‬ ‫د‬ ‫سندو‬ ‫الرې د تګ لپاره پیدا شوې وه‪ .‬د‬ ‫د بډمنټن اکاډمی ته سفر کولو‪ .‬د‬ ‫د‬ ‫مډال‬ ‫زرو‬ ‫سرو‬ ‫هغې پالر ‪ PV Ramana‬په ‪2000‬‬ ‫هغې فداکارو او زیار ورته په ډیر کم‬ ‫ادارې‬ ‫کوونکې‬ ‫ترالسه‬ ‫میالدي کال کې د هند د واليبال‬ ‫عمر کې رسلوړي وبښله او په منظم‬ ‫لخوا حمایه کیږي‪،‬‬ ‫لوبې لپاره د زیاتو السته راوړنو لپاره‬ ‫ډول یې لقبونه ګټل‪.‬‬ ‫المنفعه‬ ‫عام‬ ‫یو‬ ‫چې‬ ‫د ارجونا جایزه ترالسه کړې وه او د‬ ‫د سحر په ‪ 4:30‬بجو د مترین په‬ ‫هندي‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫دی‬ ‫سازمان‬ ‫هغې مور‪ P Vijaya‬هم د والیبال‬ ‫رشوع کولو رسه د هغې څلور ساعته‬ ‫لپاره‬ ‫تشویق‬ ‫د‬ ‫ورزشکارانو‬ ‫مسلکي لوبغاړې وه‪ ،‬خو طبعتاً‬ ‫هغې‬ ‫روزنه پیلیده او ددې مودې په اږدو‬ ‫رامنځتهشوی‬ ‫خپلې خوښې ته په کتلو رسه پریکړه‬ ‫کې یې ‪ 15‬دقیقې دمه کوله او دا‬ ‫وکړه چې د بډمنټن مسلکي لوبغاړې‬ ‫له تیرو لسو کلونو راهیسې د هغې‬ ‫يش‪ .‬په اته کلنی کې سندو د پولیال ګوپیچن (د هغې ورځنی تقسیم اوقات وه‪ .‬د خپل ژوند د خوند لپاره‬ ‫اوسني استاز) د د بریالیتوب له امله په خپله هم د‬ ‫لکه له خپل موبایل رسه ساعت تیرولو لپاره یې خپلې‬ ‫بریايل کیدو احساس پیدا کړو او د بډمنټن د پیلولو‬ ‫هڅې کمې نه کړې‪ ،‬او پر ځای به له ټولو هغو شیانو‬ ‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪88‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N

2016 ‫اکتوبر‬-‫سپټمرب‬

‫خربې اترې‬

‫نقره یي و الړه‬

‫مجسمه‬

‫نقره يي پوخ وګروئ نو تر الندې به د یوې داسې ځوانې ښځې هڅوونکی سفر وګوری‬ ‫چې د ستونزو په وړاندې یې مبارزه کړې او مبارزې یې ګټلې دي‬

‫کله چې هغې د نړی لومړی درجه لوبغاړې‪،‬‬ ‫د پرساال وینکتا سندو د انسټاګرام پوسټونه د عامو ‪21‬‬ ‫کلنو انجونې په څیر دي چې په املپیک لوبو کې د نقره سپانیارډ کارولین مارین رسه سیايل کوله‪ ،‬هغې هم‬ ‫لوبه وبایلله او هم یې وګټله‪ .‬د هغې له خوا د رسو زرو‬ ‫یي مډال د ګټلو ترڅنګ د راجیو ګاندي کهیل رتنا او‬ ‫مډال بایلل او د سپین زرو مډال ګټل یوه تاریخي موقع‬ ‫پدما رشي جایزې هم ترالسه کړي‪ .‬په ‪ 21‬کلنی کې د‬ ‫وه‪ .‬رسه له دې چې د هغې د املپیک ګټه ډیره د پام‬ ‫دومره السته راوړنو لرونکې انجونې ډیرې کمیابې دي‪.‬‬ ‫وړ او په زړه پورې وه‪ ،‬هغه لومړنی‬ ‫هغه څه چې له دې هم کمیاب دي‬ ‫هندی ښځه وه چې په املپیک لوبو‬ ‫هغه داسې یو ابتکار دی چې په دومره‬ ‫کې‬ ‫کال‬ ‫‪2015‬‬ ‫په‬ ‫کې یې د سپینو زرو مډال ترالسه کړو‪.‬‬ ‫واړه عمر کې یې رسته رسولی‪ .‬کله چې‬ ‫سندو د هند تر ټولو‬ ‫د یوه ځوان هندي لخوا د املپیک‬ ‫یو څوک د هغې د انسټګرام معصوم‬ ‫یعنی‬ ‫ویاړ‬ ‫مدني‬ ‫لوړ‬ ‫په انفرادي لوبو کې بریا ترالسه کول‬ ‫پوستونه ګوري‪ ،‬د هغې د قربانیو‬ ‫جایزه‬ ‫شري‬ ‫پدما‬ ‫د‬ ‫داسې یو څه وه چې ملت تر ډیرې‬ ‫ثبوتونه ډیر ښکاره دي‪ .‬سحر وختي له‬ ‫کړه‬ ‫ترالسه‬ ‫اوږدې مودې راهیسې ورته په مته‬ ‫مترین څخه مخکې او وروسته د هغې‬ ‫وه‪ .‬د سندو سخت مقاومت د مارین‬ ‫پوسټونه او ترڅنګ یې د چکر وهلو په‬ ‫پوسټونو کې هغه له یوه خوندور ځای څخه بل په یوازې د هغه ګټونکې ډول لوبې مخه ونیوله چې نوموړې ته‬ ‫توګه د ټورنامنټونو لپاره سفر کوي‪ .‬د هغې له زیاره ډک سخته رضبه ورسوي او یا یې تحقیر کړي‪ .‬هغه جوړې‬ ‫مهالویش او قربانی دومره ماهرانه دي چې یو څو د هغې چې د سختې جګړې لپاره ټاکل شوې وې‪ ،‬دواړو تر ټولو‬ ‫لوړ مقام ته د رسیدو لپاره سخته مبارزه وکړه‪ .‬د ‪83‬‬ ‫له زورورې او بریالی مسکا له لیدو وروسته هیڅ فکر نه‬ ‫دقیقو لپاره د جذبايت لوبې په پای کې مرین ‪21-15,‬‬ ‫کوي چې دومره زحمت دې وبايس‪.‬‬ ‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪86‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫بلونز آش‬

‫د تیارولو موده‪ 10 :‬دقیقې‬ ‫د پخيل موده‪ 40 :‬دقیقې‬ ‫د ‪ 4‬کسانو لپاره‬

‫مواد‬

‫‪ 500‬ګرامه آش (تازه يا پاکټي)‪ 750 ،‬ګرامه د غوايي‬ ‫قیمه شوې غوښه‪ 3 ،‬قاشوغې د زیتونو تیل‪ 2 ،‬متوسط‬ ‫ټوټه شوي پياز‪ 6 ،‬پيل هوږه‪ 3 ،‬لوی ټوټه شوي روميان‪،‬‬ ‫‪ 2‬قاشوغې د روميانو رب‪ ،‬د خوند په اندازه مالګه او تور‬ ‫مرچ‪ ¼ ،‬قاشوغه وچ ریحان‪ ¼ ،‬قاشوغه وچ اوریګینو‪½ ،‬‬ ‫پیاله اوبه‪ 60 ،‬ګرامه میده شوی پارمیسن پنیر‪ ،‬د خوند‬ ‫په اندازه تازه ځمکني تور مرچ‬

‫طریقه‬

‫په غیرچويب لوخي کې ‪ 2‬قاشوغي زیتون غوړي توده کړئ‪،‬‬

‫پياز او هوږه ورواچوئ او تر هغې یې ګرم کړی چې نرم‬ ‫يش‪ .‬د غويي قیمه شوې غوښه ورواچوئ او په لوړ حرارت‬ ‫یې تر هغې پاخه کړئ تر څو نصواري رنګ واخيل‪ .‬په‬ ‫رومیانو‪ ،‬د رومیانو په رب‪ ،‬مالګه‪ ،‬مرچ‪ ،‬ریحان‪ ،‬اوریګینو‬ ‫او اوبو کې یې ولړی؛ رس پرې پټ کړئ او له ‪ 20‬څخه تر‬ ‫‪ 52‬دقيقو پورې یې پاخه کړئ او يا تر هغې چې غوښه په‬ ‫بشپړه توګه پاخه او نازکه يش؛ بس تیارولی یې شی‪.‬‬ ‫يو زيات دیګ استعامل کړئ ترجیحاً د مکروين تلی‬ ‫چې تشول یې آسانه وي؛ له اوبو یې ډک کړئ او اوبه‬ ‫وايشوئ؛ آش‪ ،‬د رضورت په اندازه مالګه او د زيتونو‬ ‫پاتې غوړي ورواچوئ‪ .‬آش ته د ‪ 10‬دقیقو لپاره په لوړ‬ ‫حرارت جوش ورکړئ او يا تر هغې چې آش نرم يش؛‬ ‫تخليه یې کړئ‪.‬‬ ‫آش په ګرم دیګ کې واچوئ او د غوښې قورمه یې‬ ‫په رس توی کړئ؛ په رس یې وشیندئ‬

‫آداب‪ :‬په زړه پورې خوندونه‪ :‬سباناری‪ ،‬غرمنی چای له کلچو رسه‪ ،‬کاکټیل‪ ،‬او د پخولو‪/‬اشپزۍ یو لړ کتابونه چې په نوي ډهيل‬ ‫کې د وزارت د مېرمنې او خاوند د بهرنیو چارو د اتحادیې له لوري د عامو وګړو لپاره وړاندې شوي دي‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪85‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫خواړه‬

‫رسلیک‪ :‬د افراطي‬

‫خوراک موسم‬

‫پیژندنه‪ :‬د میلو موسم شاوخوا رانږدې دی او‬ ‫تر دې به ښه الره چیرې وي چې خوندور خواړه‬ ‫پاخه کړې او ځانته د خوندورو او په آسانه د‬ ‫پخیدونکو خواړو میله جوړه کړې‬

‫پنیر د نيلوفر تخم رسه‬ ‫د تیارولو موده‪ 10 :‬دقیقې‬ ‫د پخيل موده‪ 30 :‬دقیقې‬ ‫د ‪ 4‬کسانو لپاره‬

‫مواد‬

‫‪ 150‬ګرام کورنی پنیر‪ 1 ،‬پیاله نړېدلې او وچ د نيلوفر‬ ‫تخم (مکهانه)‪ 3 ،‬قاشوغې غوړي‪ 1 ،‬قاشوغه د زيرې تخم‪،‬‬ ‫‪ 1‬قاشوغه د زنجبیل رب‪ 1 ،‬قاشوغه د رسو مرچو پوډر‪ ،‬د‬ ‫خوند په اندازه مالګه‪ 1 ،‬جام د روميانو پوره‪ 250 ،‬ګرامه‬ ‫شنه نخود‪ 1 ،‬پیاله اوبو‪ 1 ،‬قاشوغه ممیز‪ 10-15 ،‬ټوټه شوي‬ ‫وچه مغزي میوه‪ ،‬د ښکال پخاطر د دڼيا پرې شوې پاڼې‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪84‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫طریقه‬

‫غوړي په يوه دیګ یا کړايي توده کړئ‪ ،‬د زيرې تخم ورواچوئ او‬ ‫تر هغې یې رسه کړئ تر څو نصواري رنګ واخيل‪ ،‬د زنجبیل رب‪،‬‬ ‫رسه مرچ او د ګرمې مسالې پوډ‪ ،‬مالګې او د روميانو پوره پکې‬ ‫ګډه کړئ؛ تر هغې پاخه کړئ چې غوړي یې رس ته رايش‪.‬‬ ‫شنه نخود ورواچوئ‪ ،‬شاوخوا تر ‪ 5‬دقیقو پورې یې پاخه کړئ‬ ‫او وروسته بیا پنیر ورواچوئ او له ‪ 2‬څخه تر ‪ 3‬دقیقو پورې یې په‬ ‫اور پریږدئ؛ اوبه‪ ،‬ممیز او زمیني بادام ورزیات کړئ‪ ،‬حرارت کم‬ ‫کړئ او له ‪ 3‬څخه تر ‪ 4‬دقیقو پورې یې پاخه کړئ‪.‬‬ ‫د نیلوفر تخم ورواچوئ او د اضافه له ‪ 2‬څخه تر ‪ 3‬دقیقو پورې‬ ‫حرارت ورکړئ؛ له پوري رسه یو ځای یې ګرم ګرم وخورئ‪.‬‬

‫پاسیني لور ته‪ :‬حلوا او (ښي لور ته)‪ :‬فالوده کلفي‬

‫زعفران اشپز چینت سیتي زیاتوي چې هوښار اشپزان به‬ ‫سلطان له کور څخه السته راغيل دي‪ .‬دا هند ته د وچې‬ ‫رسه یوځای کیدل تر څو نه یوازې له اروپایي منګي ډولې‬ ‫شوې غلې په څیر راغلې او د ګالب د اوبو‪ ،‬بورې او‬ ‫طریقې له الرې د غوښې حلوا یا ګوشت کا حلوا او حتا‬ ‫پستې په وسیلې اوبجنه شوې تر څو کریمي بڼه غوره‬ ‫له غوښې رسه یوځای ګالبجامن جوړ کړي‪،‬‬ ‫کړي او د مخملو په څیر رسیخناکه بڼه‬ ‫بلکې په غوړو کې د میده اوړو د رسه کولو‬ ‫ځانته هغه وخت غوره کړي چې کورين‬ ‫بل عامل چې‬ ‫له الرې یو ډول خواږه خواړه جوړ کړي چې‬ ‫غوړي له بورې رسه یو ځای په دودیز ډول‬ ‫زموږ د خوږو‬ ‫د بالوشاهي په نوم یادیږي‪.‬‬ ‫پکې ګډ يش‪.‬‬ ‫یې‬ ‫پراخوايل‬ ‫په‬ ‫اشپز سیتي زیاتوي چې کوم شی چې‬ ‫بل موثر عامل چې په پراخه کچه یې‬ ‫زموږ‬ ‫لرلې‬ ‫اغیزه‬ ‫زموږ خوږه خواړه تر نورو ټولو غوره کړي‬ ‫په دې هیواد کې د خوږو ملنه پراخه کړې‬ ‫خوښوونکی‬ ‫دي د هغوی طبیعي خوند دی‪ .‬دا ممکن‬ ‫زموږ زړه راښکونکی طبعیت وه‪ .‬بله د پام‬ ‫دی‬ ‫طبعیت‬ ‫د پخوانیو پیړیو ښه برخه وي چې هند‬ ‫وړ موضوع کلفي او ګوشت کا حلوا ده‪.‬‬ ‫د سیايس او ټولنیز برخورد مرکز پاتې‬ ‫څرنګه چې پخوانیو خلکو له هندي مهارت‬ ‫شوی‪ ،‬چې نه یوازې یې موږ ته تخنیکونه وښودل بلکې د‬ ‫څخه په ګټې اخیستنې رسه د شیدو او اړوندو توکو په‬ ‫بیالبیلو ټولنو خوندونه راته پاتې شول چې په واسطه یې‬ ‫وسیله خوږو خوړو ته کریمي بڼه ورکوله‪ ،‬خو اوسني‬ ‫زموږ خواړه په بشپړ ډول مکمل شول‪.‬‬ ‫خلک له بیالبیل ډول تخنیکونو څخه ګټه پورته کوي‪ .‬د‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪83‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫خواړه‬

‫اولح اک رجاګ‬

‫ورکړئ‪ ،‬نوموړي مخلوط وخوټوئ او بخار‬ ‫د تیارولو موده‪ 15 :‬دقیقې‬ ‫ورکړئ‪ .‬په ټیت حرارت د مخلوط د بخار‬ ‫د پخيل موده‪ :‬شاوخوا دوه ساعته‬ ‫پر مهال د خوړو خوځولو ته ادامه ورکړئ‪.‬‬ ‫له ‪ 5‬نه تر ‪ 6‬شپږو کسانو لپاره‬ ‫ټکول شوې ګازرې به په شیدو کې پخې يش‬ ‫او شیدې به ورو ورو کمیږي او په بخار به‬ ‫مواد‬ ‫‪ 8-9‬له اوبو ډکې ګازرې – ‪ 4-5‬پیالې ټکول شوې بدلې يش‪.‬‬ ‫کله چې تر ‪ %75‬پورې شیدې په‬ ‫ګازرې؛ ‪ 4‬پیالې خالصې او غوړې شیدې؛ ‪4‬‬ ‫قاشقې خالص غوړي؛ ‪ 10-12‬قاشقې غټه بوره یا کمیدو يش‪ ،‬کورين غوړي‪ ،‬بوره او د هیلو‬ ‫پوډر په مخلوط کې اضافه کړئ‪ .‬په ښه‬ ‫عادي بوره‪ ،‬د رضورت پر اساس؛ ‪ 20-25‬بادام؛‬ ‫توګه یې رسه ګډ کړئ او بخار ورکولو ته‬ ‫‪ 5-6‬شنه هیل چې په ښه توګه په هاونګ کې‬ ‫ادامه ورکړئ او هڅه وکړئ چې حرارت یې‬ ‫ټکول شوي وي یا ‪ 1/3‬قاشقه د هیلو پوډر؛ لږه‬ ‫ټیټ وساتئ‪ ،‬بیا بادام‪ ،‬میده شوي زعفران‬ ‫اندازه زعفران او یو موټی رسه ممیز‬ ‫او کشمش پکې اضافه کړئ او تر هغه وخت‬ ‫پورې بخار ورکړئ چې ټولې شیدې په بخار‬ ‫طریقه‬ ‫ګازرې پاکې پریمنځئ او له سپینولو وروسته یې بدلې يش‪ .‬حرارت بند کړئ او د ګازرو‬ ‫وټکوئ‪ .‬په یوه ژور لوخي کې شیدې له ټکول شوو ګرمه حلوا نوش جان کړئ‪ ،‬او په یاد مو وي‬ ‫چې دا حلوا یخه هم خوړلی شی‪.‬‬ ‫ګازرو رسه یوځای کړی‪ .‬ټیټ یا اوسط حرارت‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪82‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫چیکي‬

‫جلیبي‬

‫کیده‪ .‬په هوښیارۍ رسه به د رسکهنډ یا شیکاراين‬ ‫شو‪ .‬پریمکرنرپکاتا‪ ،‬د جینیاتو یو کتاب چې له میالد‬ ‫په څیر هغوی د اوږدو ساعتونو لپاره د کارکولو وړتیا‬ ‫څخه ‪ 1450‬کاله وروسته ترتیب شوی پکې جلبیو ته‬ ‫لرله‪ .‬تر ټولو ښه بیلګه یې د لونوال مګنالل چیکی‬ ‫ورته خواږه ذکر شوي دي‪ ،‬او نورې زیرمې یې د پکا‬ ‫دی‪ ،‬چې د دودیزې ګوردانې عرصي بڼه ده او د هغو‬ ‫رسیا په پخواين منت کې لیدل شوي چې کنډالیکا یا‬ ‫کاریګرو لپاره ټاکل شوي خواړه وه‪.‬‬ ‫کل والیکا (رشبت لرونکي خواږه) ورته‬ ‫د رضورت لپاره د خوړو رامنځته‬ ‫وایي‪ ،‬او ممکن له هامغه ځایه جلبیو ته‬ ‫په لومړیو کې به‬ ‫کول او د شیدو‪ ،‬ګبین‪ ،‬وریژو (زموږ د‬ ‫لیوالتیا زیاته شوې وي‪ .‬په خوږو کې د‬ ‫چلوونکي‬ ‫کشتي‬ ‫خوږو خوړو درې اړین توکي) او بورې‬ ‫نوښت راوستلو پر بنیاد‪ ،‬د خوږو خوړو‬ ‫خوږوايل‬ ‫اضايف‬ ‫د‬ ‫فریامين زر کاله مخکې له هغې په هند‬ ‫تاریخ وایي چې په هند کې د رشبت‬ ‫زیړه‬ ‫ګبین‬ ‫لپاره‬ ‫کې موجود وه چې بغداد ته ورسیږي‪.‬‬ ‫جوړولو رواج له میالد څخه مخکې هم‬ ‫بوره په ماستو کې‬ ‫موجود وو او کښتۍ چلوونکو به اکرثا ً‬ ‫اشپز سیت زیاتوي چې‪ ،‬دا یوازې د‬ ‫ګډول‬ ‫هند د خوږو د جوړولو د داستان او‬ ‫ګبین او ګوړه له مستو رسه یو ځای کوله‬ ‫د شیرینیو د تیارولو د پراخو موجودو‬ ‫ترڅو خواږه خواړه ترې جوړ کړي او د‬ ‫مهارتونو یوه برخه وه‪ ،‬او بله برخه یې‬ ‫اوږدو سفرونو پر مهال به یې مغزینې‬ ‫وچې میوې‪ ،‬کورين غوړي او بوره له ځان رسه اخیستل‪ .‬فرهنګ دی چې په هغې کې میتا (خواږه) زموږ د ژوند‬ ‫د دایرې یوه برخه ده‪.‬‬ ‫د خوږو خوړو اشپز ویکاس سیت وایي چې پخوا‬ ‫حیلوا (چې وروسته حلوا شوه) د پاچا سلیامن‬ ‫به خوړو ډیره انرژۍ لرله او نوموړي خواړه به د هغې‬ ‫(‪ )1520-1566‬د اوتامن امپراتوری تر ټولو اوږدمهاله‬ ‫بودیجې برخه وه چې وسله والو ځواکونو ته به ټاکل‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪81‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫خواړه‬

‫توګه تررسه شوي دي‪.‬‬ ‫په اصيل نوملړ کې ځای لري‪ ،‬د وریژو د شیریخ دغې‬ ‫بل مثال د جلبیو ورکولی شو چې هند څنګه پکې‬ ‫بڼې د هند لرې پرتې سیمې ته ډیر پخوا په ‪6‬مې پیړۍ‬ ‫بدلون راوستو‪ ،‬جلبۍ چې مشهوره دودیزه کیسه لري‪،‬‬ ‫کې له خوزستان (د اوسني ګلف د ایران برخې) څخه‬ ‫هند ته له منځیني ختیځ څخه راغيل دي‪ .‬خو هغه‬ ‫را رسیدلې ده‪ ،‬چې د بهیتیا په نوم یادیده‪ .‬نوموړي‬ ‫ډول جلبۍ چې هند ته په لومړي رس کې‬ ‫خواړه چې اکرثا ً ورته د فیریني پالر ویل‬ ‫راغلې وې‪ ،‬له اوسني ډول رسه خورا ډیر‬ ‫کیږي‪ ،‬او له ایران څخه یې رسچینه‬ ‫هغه جلبۍ‬ ‫توپیر لري‪ .‬پخوا به یې زلبی یا زیالبیا ورته‬ ‫اخیستې‪ ،‬یوه ورځ مخکې د وریژو له‬ ‫چې هند ته له‬ ‫ویلې او په خوند کې یې ډیر توپیر موجود‬ ‫پوډرو څخه چمتو کیده او په بازار کې‬ ‫ختیځ‬ ‫منځیني‬ ‫وو (میده اوړه یې د جوړولو اصيل توکي‬ ‫د خوږو شوو ټوټو په څیر خرڅالو ته‬ ‫رارسیدلې‬ ‫څخه‬ ‫وه) او تر ډیره حده په ګبین او د ګالب په‬ ‫وړاندې کیده‪ .‬د تجارانو د خوښې وړ‬ ‫وې‪ ،‬له اوسنۍ‬ ‫اوبو رسه خوږوالی ورکول کیده‪ .‬جلبیو په‬ ‫خواړه بهیتیا هند ته ممکن د ایراين او‬ ‫بڼې رسه یې ډیر‬ ‫هند کې خپله نوې بڼه السته راوړې ده او‬ ‫عربو تجارانو د سفر پر مهال منتقل‬ ‫زیات توپیر درلود‬ ‫اوسنۍ بڼه یې (نرې شوې)‪ ،‬کرسوونکې‪،‬‬ ‫شوي وي او دا خواړه د دوو دلیلونو له‬ ‫رنګ او چسپناک خوږوالی لري‪.‬‬ ‫مخې په آسانی رسه د خلکو لخوا منل‬ ‫نو کله او څنګه دا بدلون رامنځته شو؟ ګالب‬ ‫شوي دي چې هغه دوه شیان شیدې او وریژې دي‪.‬‬ ‫جامن بیا برخالف هند ته د ټوټو په شکل راغلی ول‬ ‫دا چې د بندرونو د اوسیدونکو لخوا دغه ډول‬ ‫او د خوږو په نرمو او رنګ لرونکو خوړو بدل شول‪ .‬د‬ ‫خواړه ډیر خوښیدل – چې د تاریخ پروفیسور مایکل‬ ‫شیدو او ماوا له اضافه کولو څخه مننه چې په هند کې‬ ‫هوډ یې هم په هکله ویيل دي چې په هغه وخت کې‬ ‫یې ګالب جامن ته نوې بڼه ورکړه او ترڅنګ یې جلبۍ‬ ‫بندرونه د توکو‪ ،‬نظرونو او خوړو د تبادلې مرکزونه وه‬ ‫هم په بیالبیلو ډولونو د خوښې وړ خوږو په څیر پاتې‬ ‫– نو ددغو خوړو خپلول هم د هندیانو لخوا په همدې‬

‫ګالب جامن‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪80‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N

2016 ‫اکتوبر‬-‫سپټمرب‬

‫خواړه‬

‫خوږ‬

‫هندوستان‬

‫پدې به پوه شی ولې هند د نړۍ د خوږو هیوادونو‬ ‫د مخکښ په توګه ګڼل کیده‬ ‫لیکواله‪ :‬مدهولیکا داش‬ ‫ښه نو د جلبیو‪ ،‬ګالبجامن‪ ،‬حلوا او فالودې تر منځ کوم‬ ‫مسایل عام دي؟ که څه هم دوی د هند شیرینیو یا‬ ‫خوږو په نوملړ کې تر ټولو غوره توکي دي خو یو یې هم له‬ ‫هند څخه منشا نه ده اخیستې‪ ،‬خو بیا هم که په هر میز‬ ‫کیښودل يش نو تر ډیره حده د هندي خوړو په نوم یادیږي‪.‬‬ ‫– نه د فارسی یا ترکي خوړو په نوم چې اصيل رسچینې یې‬ ‫دي‪ .‬لدې خربې رسه موږ ته دا فکر پیدا کیږي چې په هند‬ ‫کې د خوږو په جوړولو کې کوم هرن پروت دی چې په هر‬ ‫هغه خوړو نه پاکیدونکې نښه او اغیزه اچوي چې د هند‬ ‫ساحلونو ته رارسیږي‪.‬‬ ‫د بیلګې په توګه فیریني‪ ،‬چې نن ورځ د خوږو د منیو‬ ‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪78‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫په زړه پورې ځای او همدارنګه د هغې په ژغورو اوبو‬ ‫کیلومرتو ځمکې په نیولو رسه د المبو وهلو لپاره ډیر په‬ ‫کې د ډول ډول ماهیانو شتون او نور شیان لکه مرجانونو‬ ‫زړه پوری ځای منځته راوړی دی‪.‬‬ ‫شتون د المبو وهونکو پام نور هم ځانته‬ ‫د ټاپو د محبوبې په نوم رسه هم‬ ‫راړوي‪ .‬مسلکي المبو وهونکې دا کارونو‬ ‫پیژندل شوي ده‪ ،‬کومه چې المبو وهلو‬ ‫که چیري تاسو عبادت‬ ‫د کشتۍ څخه د لنګر په اچولو رسه دا‬ ‫خوب رښتیا کولو لپاره په زړه پوری ځای‬ ‫او یا په رخصتیو چیرې‬ ‫کارونه تررسه کوي‪.‬‬ ‫دی‪ .‬دا زړه ډوله ټاپو د کریستال غوندې‬ ‫شیوارا‬ ‫مورود‬ ‫نو‬ ‫ځی‬ ‫مورود شیوارا یو روحاين ځای دی‬ ‫صافو اوبه لرونکی دی‪ ،‬او د اوبو په عمق‬ ‫کشفیاتو‬ ‫الندې‬ ‫اوبو‬ ‫د‬ ‫چیرته چې د انسان روح آرام او سکون‬ ‫کې د ښکلې منظرو لرلو رسه د سکیوبا یا‬ ‫لپاره ډیر په زړه پوری‬ ‫مومي‪ .‬دا ځای هر څه لري لکه بحر‪،‬‬ ‫د ژغورو ژغورو المبو وهلو لپاره ښایسته‬ ‫دی‬ ‫ځای‬ ‫ښایسته طبیعت‪ ،‬روحانیت‪ ،‬تاریخ‪،‬‬ ‫ځای بلل کیږي‪ .‬المبو وهونکو په دې‬ ‫فرهنګ‪ ،‬دود‪ ،‬جسارت‪ ،‬تپې‪ ،‬سواحل‪،‬‬ ‫سیمه کې ډول ډول مرجانونه‪ ،‬ماهیان‪،‬‬ ‫سیندونه او نور ډیر شیان چې د فکر او تصور څخه‬ ‫نهنګان لیدلې دي او همدارنګه هغوی ډولپینونه‪ ،‬سنګ‬ ‫پشت د نیرتان ټاپو شاوخوا ته لیدلې دي‪ .‬د نیرتان دغه لیرې دي‪.‬‬

‫په مورود شیوارا کې یو زوړ او پخوانۍ معبد‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪77‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫سفر‬

‫په مورود شیوارا کې قوي هیکل ګوپورا‬

‫د مورود شیوارا څخه لیدنه‬ ‫د لیدنې ترټولو ښه وخت‬ ‫نومرب نه تر فیربورۍ پورې‬

‫واټن‬ ‫د مورود شیوارا څخه بنګلور ‪ 455‬کیلومرته واټن لري‬ ‫څنګه ځان ورسوو‬

‫د هوا له الرې‪ :‬منګلور نړیوال هوایي میدان‬ ‫‪ ،‬شاوخوا ‪ 150‬کیلومرت واټن‬

‫د ریل ګاډې له الرې‪ :‬د مورود شیور ریل‬ ‫ګاډې ستیشن د منګلور او ممبۍ رسه وصل‬ ‫دی‪ .‬منګلور د هند ټولو لویو ښارونو رسه‬ ‫وصل دی‪.‬‬ ‫د سړک له الري‪ :‬شخيص او دولتي بسونه‬ ‫مورود شیور د ممبۍ رسه‪ ،‬کوچي د بنګلورو‬ ‫رسه نښلوي‪ .‬بسونه په منظم ډول رسه د دوو‬ ‫ښارونو ترمنځ ځې راځي او د منګلور څخه‬ ‫تیريږي‪ .‬بنګلورو په سیمه کې نورو ډیرو‬ ‫مشهورو ښارونو رسه وصل دی‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪76‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫او دايس عقیده ساتل کیږي چې دا ډیر سپیڅلی‬ ‫دي‪ .‬دايس عقیده ساتل کیږي چې په شویالینګا کې‬ ‫چې کوم معبد دی هغه ظهور موندلی ده کله چې په‬ ‫ګوکرنا کې د ات ملینګا لباس شړل شوی وو‪ .‬شیوا‬ ‫خدای د پیچلو حوادثو تیریدو څخه وروسته دا بیان‬ ‫کړه چې مورود شیوارا باید د هغې پنځو سپیڅلو‬ ‫ځایونو څخه یو ځای وي‪.‬‬ ‫په مورود شیوارا کې بحر د منظرې ډیره ښایسته‬ ‫برخه تشکیلوي‪ ،‬چې په هغې مجسمې او د طبیعت‬ ‫نورې برخې د هغې په ښکال کې خورا نورې ښکالګانې‬ ‫شاملوي‪ .‬لویدیځ اړخ ته پرتې تپې هم دغه ځای ښکال‬ ‫ته ډیر څه وربخښي‪ .‬کوم خلک چې مورود شیوارا ته‬ ‫په رخصتیو یا عبادت لپاره راځي د هغوی لپاره دا ډیر‬ ‫په زړه پوری ځای بلل کیږي‪ .‬د عرب بحیرې او نورو‬ ‫کوچنیو ټاپوګانو الجوردې اوبه به مورود شیوارا کې‬ ‫داسې یو مناسب ځای برابر کړی دی ترڅو د المبو‬ ‫لپاره ښه ځای وويس او همرانګه د نیټراين ټاپو ‪91‬‬

‫د مورود شیوارا ریښې پیژندنه خپله کیسه د رامیانه حامسې څخه اخيل‪ .‬د مورود شیوارا ساحيل کلی‬ ‫خپل نوم د ات ملینګا ( د شیوا روح) کوم چې د شیوا زوی له اړخه ساتل شوی وو‪ ،‬ګنیشا د شیطان پاچا‪،‬‬ ‫روانا کوم نه چې ویل کیدل چې هغه به النکا ته ویيس څخه ترالسه کړی دی‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪75‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫سفر‬

‫کنیا کامري څخه ممبۍ ته د ميل لويي الرې (مخکینی د کاراوايل ساحل یوه برخه ده چې په کارناټیک کې‬ ‫درې ولسوالی منځته راوړي دي او همدارنګه د سویلې‬ ‫‪ )NH 17‬باندې سفر کونه د هم د خوښۍ او هم د‬ ‫کونکن ساحل هم تشکیلوي‪.‬‬ ‫چیلینج لرونکې ده‪ .‬دا لویه الره کومه چې د لویدیځ‬ ‫سرت او لوی شیوا د لویدیځ اړخ ته مخامخ دی او‬ ‫سواحلو رسه موازي پرته ده او تر ممبۍ رسیدو پورې‬ ‫ددې معبد اطرافو ته او همدارنګه بحر‬ ‫د عرب بحیرې رسه منډه وهي‪ .‬دا‬ ‫ته ځانګړي ښکال وربښي‪ .‬د مورود شیوارا‬ ‫لویه الره چې کرناټیک څخه تیریږي‬ ‫لوړه‬ ‫ټولو‬ ‫تر‬ ‫نړۍ‬ ‫د‬ ‫ریښې پیژندنه خپله کیسه د رامیانه‬ ‫د ‪ 320‬کیلو مرتو څنډه لري‪ ،‬چې یو‬ ‫د شیوا مجسمه‬ ‫حامسې څخه اخيل‪ .‬د مورود شیوارا‬ ‫شمیر فرهنګې سیمې او ښارونه رارسه‬ ‫چې ‪ 123‬فوته‬ ‫ساحيل کلی خپل نوم د ات ملینګا ( د‬ ‫نښلوي‪ .‬په کومه برخه کې چې دا سړک‬ ‫لمر‬ ‫د‬ ‫لري‬ ‫لوړوالی‬ ‫شیوا روح) کوم چې د شیوا زوی له اړخه‬ ‫آوتارا کانده ولسوالۍ د کوچنې مورود‬ ‫ښاسته‬ ‫لویدنې‬ ‫ساتل شوی وو‪ ،‬ګنیشا د شیطان پاچا‪،‬‬ ‫شیوا کلې څخه تیریږي په هغه ځای‬ ‫منظره لرونکی دی‬ ‫روانا کوم نه چې ویل کیدل چې هغه به‬ ‫کې دا سړک د ډیر ښکيل ساحل په‬ ‫النکا ته ویيس څخه ترالسه کړی دی‪ .‬د‬ ‫څنډو پروت دی‪ .‬او په دغه ځای کې‬ ‫شیوا معبد د کندوکاګیري کوچنۍ تپې باندې والړ دی‬ ‫چې د شیوا خدای ‪ 123‬فوتو په اندازي څخه د نړۍ‬ ‫کوم چې د بحر پواسطه احاطه شوی ده او د ښاستوو‬ ‫تر ټولو لوړ شیوا مجسمه شتون لرې د هغې شاته د‬ ‫ملر ډوبیدنه تاسو ته ښه راغالست وایي‪ .‬مورود شیوارا الیحو لرونکې ده چې تاریخ يي تریتایوګا ته رسیږي‬ ‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪74‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N

2016 ‫اکتوبر‬-‫سپټمرب‬

‫سفر‬

‫زړه وړونکۍ‬

‫مورود شیوارا‬

‫په کارناټیک کې مورود شیوارا د طبیعت د معنویت مظهر بلل کیږي‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪72‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫چپ‪ :‬د دود ساګر مشهور آبشار او (پاسیني لور ته)‪ :‬د اګوډا قال‬

‫میرامار ساحل یو ګڼ ښاري ساحل دی او زیات‬ ‫شمیر کورنی د اوبو څنګ ته د تفریح لپاره ځي‪ .‬څنګه‬ ‫چې د مندووي سیند له عربی سمندر رسه یو ځای‬ ‫کیږي‪ ،‬نو ګووا له دغه یوځای کیدلو څخه ملانځنه‬ ‫کوي! له بیالبیلو سیندونو څخه د خوښی چینې په تیزی‬ ‫رسه د ګووا په لور بهیږي‪ .‬د ګووا سندرې او نڅاګانې او‬ ‫همدارنګه خوندور خواړه له رسګرمی ډک ماښام جوړوي‬ ‫او تاسې ته د ګووا بیالبیل خوندونه وړاندې کوي‪.‬‬

‫آرامتیا په شامل کې‬

‫د ګووا اصيل ذات د شاميل ساحل په تیږو کې‬ ‫راڅرګندیږي‪ .‬د تیږو په تختو او پاکو څاڅکو کې ډرامه را‬ ‫برسیره کیږي‪ .‬د ډبرو د دغو تختو په آرامتیا کې پټ‪ ،‬له‬ ‫باګا بیچ څخه لس کیلومرته پټ د ویګاټر‬ ‫بیچ موقعیت لري‪ .‬له واګاټر ساحل څخه د‬ ‫‪ 4‬کیلومرتو په واټن له وړاندې تږ وروسته‬ ‫به تاسې د انجونا د اوبو غږ واوری‪ .‬ستا‬ ‫ذهني افکار به د ناڅاپي بنجاره د غږ له‬ ‫امله ګډوډ يش‪ .‬د چهارشنبه په ورځ انجونا‬ ‫ته راشی ترڅو د سمندري ښکلو توکو بازار‬ ‫وګوری! بهرنیان او محيل خلک‪ ،‬د محيل‬ ‫هرني کالیو په اغوستلو رسه ټول بیرون‬ ‫راځي او یو خوندور ماښام رامنځته کوي‪.‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪71‬‬

‫‪n‬‬

‫‪Like‬‬ ‫‪INDIAN DIPLOMACY‬‬

‫‪Follow‬‬ ‫‪@INDIANDIPLOMACY‬‬

‫‪Channel‬‬ ‫‪INDIAN DIPLOMACY‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫سفر‬

‫د ګووا د کوچني ویګاټور په ساحل کې د شیوا کږې شوې تیږې‬

‫کولوا ساحل کې د شپې ډوډی په خوړلو رسه کولی شی‬ ‫چې خپله ورځ په ډیر خوند رسه پای ته ورسوی‪ .‬د ملر د‬ ‫کیناستو پر مهال له ځالنده څپو او منظرې څخه لیدنه‬ ‫وکړی‪ .‬واقعاً چې د ګووا په سویيل برخه کې پاتې کیدل‬ ‫ستاسې ذهن د یوې سپینې ډبرې په څیر پاکوي او نوې‬ ‫تجربې پکې ځای په ځای کوي‪.‬‬

‫اولډ ګووا‪ :‬د کلتور د آوازونو مرکز!‬

‫ګووا د کلتور او مدنیتونو په تقارب کې موقعیت لري‪ :‬د‬ ‫کلکاين ژبه له پرتګاوایي ژبې رسه تړاو لري‪ .‬دا د ګووا په‬ ‫زړه کې لیدل کیږي‪ ،‬د اولډ ګووا په مسیر کې‪ .‬دودیزې‬ ‫عبادت خونې‪ ،‬پخوانی کلیساګانې او د پخوانی نړۍ‬ ‫قرصونه تاسې ته هغه وخت له حده زیاته خوښي ورکوي‪،‬‬ ‫کله چې تاسې د ګووا مرکز‪ ،‬پنجم ته ورسیږی‪.‬‬ ‫فونټین هس ته سفر وکړی‪ ،‬په آسیا کې د التیني‬ ‫قرصونو یوازینی څلورمه برخه‪ .‬له پورتګال څخه ګووا ته‬ ‫راغيل روښان رنګونه او د تنګو بنیادونو لرونکې کوڅې د‬ ‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪70‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫پخوانی نړۍ د خوند ښودنه کوي او د د مرصوفو خلکو‬ ‫د لنډمهاله تفریح لپاره غوره ځای دی‪.‬‬ ‫د اور لیډي په کلیسا کې یوه شمع ولږوی چې د‬ ‫معصومې مفکوري لرونکې وه‪ ،‬یا د نوموړې کلیسا له‬ ‫ټاورونو رسه خپل د عکس اخیستلو مهارت و ازمایی!‬ ‫په بوم مسیح کې باسالیکا یونسکو په نړۍوالو میرايث‬ ‫سیمو کې شامله ده چې د فرانسس ژاور د مشهورو‬ ‫پاتې شوو آثارو ښودنه کوي‪ .‬له پیچيل ډیزاین رسه ددې‬ ‫برخې محرابونه او رسامی د هرن مینه والو ته له حده‬ ‫زیاته خوښښي وربښي‪ .‬یو لنډ انحراف‪ ،‬له پونډا څخه‬ ‫د ‪ 33‬کیلومټرو په واټن کې د کولکاين فولکلور پروت‬ ‫دی – د سنتا دورګا مندر‪ .‬لویې مناوې او د هرم په څیر‬ ‫جوړ شوي شیکاراس د هند او پورتګال د ګډو دودونو‬ ‫ښودنه کوي‪ .‬دا ځای د ګووا له اصيل ژوند څخه لرې‬ ‫پروت دی‪ ،‬او د اطرايف ګووا په منځ کې قرار لري –‬ ‫خپل اصيل حالت یې له السه نه دی ورکړی خو لیدنه‬ ‫ترې نه کیږي‪.‬‬

‫‪GOA‬‬

‫‪Map not to scale‬‬

‫د ساحل د ښار لیدنه‬ ‫د تلو الر‬

‫د هوار له الرې‪ :‬ډوبلیم هوايي ډګر د‬ ‫آیالت له مرکز پنجیم څخه ‪ 29‬کیلومرته‬ ‫لري دی‪ .‬د ورځې لخوا له چینايي‪ ،‬ممبيي‪،‬‬ ‫نوي دهيل‪ ،‬حیدرآباد‪ ،‬چوچین او بنګلور‬ ‫څخه دغه ښار ته پروازونه کیږي‪.‬‬ ‫د ریل ګاډي له الرې‪ :‬په ګووا کې دوه‬ ‫سرت د ریل متځایونه مدګوون او تیویم دی‬ ‫چې له ټول هیواد څخه اورګاډي ورځي‪.‬‬ ‫د رسک له الرې‪ :‬یو شمیر عامه او شخيص‬ ‫بسونه په ګووا کې فعالیت کوي چې د‬ ‫ښارونو تر منځ او د ښار دننه فعالیت کوي‪.‬‬

‫پاسیني لور ته‪ :‬د بوم مسیح باسیلیکا او (پاسینی لور ته)‪ :‬د شپې بازارونه له سیالنیانو ډک وي‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪69‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫سفر‬

‫په ارمبول کې د سمندري توکو بازار چې په الس جوړ شوي د یادګارونو سامان د ملر له غورځیدو وروسته پکې اخیستلی شی‬

‫کتنه وکړی‪ .‬په ځنګله کې د په نښه شوو الرو په تعقیبولو‬ ‫د ‪ 70‬کیلومرتو په واټن کې یو کوچنی موټر کولی يش‬ ‫چې تاسې شنو او له ونو ډکو لویدځې برخو ته ویيس‪ ،‬چې او په جوړو شوو ټاورونو کې د پاتې کیدو له الرې کولی‬ ‫شی داسې غږونه واوری او منظیرې وکړی چې پخوا مو‬ ‫زیات شمیر ځنګيل ساکنین پکې ژوند کوي! د ‪ 600‬په‬ ‫نه وي تجربه کړي هوسۍ‪ ،‬بېزوګانې‪ ،‬مارغان او ښايي یو‬ ‫مرتو په اندازې لوړ آبشار داسې ښکاري لکه له آسامنه‬ ‫چې را بهیږي – د شیدو په څیر ژوند ته ښکال ورکوونکې ډول کمیاب پړانګ!‬ ‫څنګه چې د ونو بوټو شینوالی‬ ‫اوبه په تیزی رسه په ځمکه لږیږي‪ ،‬او په‬ ‫ستاسې توجه جلبوي‪ ،‬په همدې ډول‬ ‫یو ډول ښکيل رطوبت کې ستاسې وجود‬ ‫لویدیځه برخه په‬ ‫د اوبو آسامين رنګ هم تاسې ځانته‬ ‫پوښي! په ځنګله کې خپله الر د یوه‬ ‫پیژندل‬ ‫د‬ ‫کچه‬ ‫نړیواله‬ ‫جذبوي‪ .‬نیرتاين چې د ګووا د سویل په‬ ‫محيل الرښود په لرلو رسه پیدا کړی او‬ ‫ژوو‬ ‫بیالبیلو‬ ‫شوو‬ ‫‪ 220‬کیلومرته واټن کې پروت دی‪ ،‬د‬ ‫خپل ځان له اطرايف طبعیت رسه نیږدې‬ ‫لري‬ ‫سیمې‬ ‫اوبو د مینه وايل هیيل په آسانی رسه پوره‬ ‫کړی‪.‬‬ ‫کوي او د کرستايل پاکو اوبو په لرلو رسه‬ ‫سویيل ګووا د وحيش ژوو د لټولو‬ ‫د اوبو د جنت په څیر معلومیږي! له تعبیروونکو منظرو‬ ‫سیمه ده‪ ،‬او لویدیځې برخې یې په نړۍواله توګه د‬ ‫څخه په پراشوټ کې د غره له رس نه د ځان په غورځولو‬ ‫بیالبیل ډول ژوو او بوټو لرونکې نقطې لري! د کوټیګاو د‬ ‫رسه یوه یا دوې ورځې خوندور چکر وهلی شی‪.‬‬ ‫وحيش ژوو ساتن ځای‪ ،‬له پواللیم څخه د ‪ 9‬کیلومرتو په‬ ‫د ګووا شږو ته بیرته په ستنیدو رسه له عاشقانه‬ ‫واټن کې‪ ،‬د طبعیت د لیدلو لپاره غوره ځای بلل کیږي‪.‬‬ ‫آرامتیا څخه خوند واخلی‪ .‬د سمندر په غاړه په اګونډا یا‬ ‫د تلپاتې شنو‪ ،‬ګڼو او ډکو ځنګلونو له وحيش موجوداتو‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪68‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫د تناقضاتوجنت‬ ‫ګووا یو تاریخي‪ ،‬عرصي‪ ،‬دودیز‪ ،‬طبیعي او آباد ځای دی چې پیژندل شوی خو تراوسه‬ ‫پټ پاتې شوی دی‪ .‬تاسې په ګووا کې الندیني د خوښې وړ کارونه تررسه کولی شی!‬ ‫لیکواله‪ :‬رهوچا کلکرين‬

‫ګووا‪ :‬په دې نوم کې د سمندر‪ ،‬څپو او ملر جادویي‬ ‫منظرې پټې دي او د احساس یوه رنګینه نړۍ ده‪.‬‬ ‫یوه لور ته د موسیقی لوړ آوازونه – او د هرچا لپاره‬ ‫له رسګرمیو ډک د نڅا محفلونه او بل لور ته درانده‬ ‫فیروزه یی ساحلونه او له ونو ډک عرفانی ځنګلونه‬ ‫لري‪ .‬د هرچا لپاره د یو څه په لرلو رسه ګوا د حیرانتیا‬ ‫یو احساس دی‪ ،‬او د سیالنیانو د لوی مرکز د بدلیدو‬ ‫په مته ده‪ .‬له دغه افراطي ځای څخه ستاسې مړښت‬ ‫ناممکن دي‪.‬‬ ‫ځلیدونکې شږه او په الس کې د تازه کوونکي‬ ‫څښاک په لرلو رسه د ګووا سویيل سیمه د ګووا د‬ ‫اصيل ژوند ښودونه کوي‪ .‬دا د یوه ښاري سیالين لپاره‬

‫له یوازیتوب څخه د خوند اخیستلو لپاره تر ټولو غوره‬ ‫ښاري برخه ده‪ .‬د پالولیم په پراخ ساحل کې قدم وهل‬ ‫تاسې ته ښکيل ذهني فکرونه پیدا کوي او ترڅنګ یې‬ ‫زړه راښکونکی ملر! د سمندر تازه خوشبویي ستاسې‬ ‫په بدن‪ ،‬ذهن او روح کې ځای پیدا کوي او د څپو له‬ ‫څوکو د راغلو اوبو هره لپه ستاسې پخې په زرینو شږو‬ ‫نازوي‪.‬‬ ‫په سویيل برخه کې پټ ځایونه دي چې د ژوند‬ ‫له ستړیا څخه لرې د طبعیت په ملنه کې پراته دي‪.‬‬ ‫د خطري او طبعي ځایونو د موندلو لپاره او له لوړو‬ ‫غرونو څخه د ځان غورځولو لوبو لپاره یوه ورځ د‬ ‫دودساګر آبشارونو څخه لیدنه وکړی‪ .‬له پواللیم څخه‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪67‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫سفر‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪66‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫پورته‪ :‬ښځې په کپالیسوارر معبد کې کومل جوړوي او لور ته‪ :‬یوه هرنمنده د‬ ‫کومل په آخري کارونو اخته ده‬

‫معنوي نظریاتو څخه اخیستل شوي دي‪ .‬په کومل‬ ‫کې د آلوتونکو او حیواناتو آنځورونه کومل ته قاعدوې‬ ‫او منظم شکل وربښي‪ ،‬او د نړیوالې هامهنګۍ‪،‬‬ ‫یوځایوالې او سولې وړاندیز کوي‪.‬‬ ‫د کوملونو جوړښت بهیر په نړیوالې کچې رسه د‬ ‫کمپیوټر ساینس پوهانو‪ ،‬ریايض پوهانو توجه ځانته را‬ ‫اړولې ده‪ ،‬د خطونو او ټکو جدول شاوخوا د شکلونو او‬ ‫جوړښتونو جوړولو په اړه ډیر تحقیقات تررسه شوي‬ ‫دي او ددې سبب شوي دي چې درې ډوله جدولې‬ ‫چې محدود جدول‪ ،‬منظم جدول او د آزادو رشایطو‬ ‫ښودنې منظم کومل د پیژندلو سبب وګرځي‪.‬‬

‫د دود ساتنه‬

‫د یو نسل څخه بل نسل ته د کومل هرن انتقال په‬ ‫پایله کې د کورنۍ ښځې ددې دود اصيل دود‬ ‫ساتونکې پاتې شوي دي‪ .‬دا یو داسې دود دی چې‬ ‫مترکز‪ ،‬نظم او انظباط‪ ،‬ظرافت‪ ،‬وقار او ځانګړې‬ ‫مهارت ته اړتیا لري او د تاریخ په اوږدو کې دا د‬ ‫یوې ښځې د فضیلت او ښوالې د پیژندلو معیار په‬ ‫ډول کارولی شوی دی‪.‬‬ ‫ددې لپاره چې دا لرغونۍ دود بقا ومومي او‬ ‫هیر نه کړای شې نو ددې لپاره ډیر داسې سازمانونه‬

‫منځته راغيل دې ترڅو ځینې سیالۍ په الره واچوي او‬ ‫دود پاتې يش‪ ،‬دا سیالۍ د مارګجه په میاشت کې چې‬ ‫د ډیسمرب او جنوري میاشتو ترمنځ راځي په الره اچول‬ ‫کیږي‪ .‬ددې سیالۍ ګډونکوونکې ښځې د سیالۍ څخه‬ ‫مخکې د خپل کومل رسامي په کاغذونو‬ ‫تررسه کوي او د سیالۍ په وخت کې په‬ ‫ټاکلې ځای رسموي او اکرث وخت دا هم‬ ‫شوي دي چې ګډون کوونکو ښځو پرته‬ ‫د دمې څخه په متواتره توګه د مکملې‬ ‫کوڅې باندې هم د کومل په جوړولو تیره‬ ‫کړي ده‪ .‬د داسو سیالو په الره اچونه‬ ‫ددې زمینه برابره کړي ده ترڅو ددې‬ ‫بهیر ګډون کوونکې ډیر تشویق يش او‬ ‫همدارنګه دا تاریخي دود او فرهنګ دې‬ ‫ته پرې نږدې ترڅو هیر کړای يش‪.‬‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪65‬‬

‫‪n‬‬

‫‪Like‬‬ ‫‪INDIAN DIPLOMACY‬‬

‫‪Follow‬‬ ‫‪@INDIANDIPLOMACY‬‬

‫‪Channel‬‬ ‫‪INDIAN DIPLOMACY‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫هرن‬ ‫یو جالب حقیقت‬

‫کومل د ځمکې مور ته عبادت دی‪.‬‬ ‫دا کیدالی يش چې پیچلې هندسې‬ ‫ډیزاینونو لرونکې ووسې‪ ،‬کوم چې پکې‬ ‫ډول ډول خطونه‪ ،‬ټکې‪ ،‬حلقې‪ ،‬منثلثونه‪،‬‬ ‫او صدف ډوله یو شانتې جوړښتونه‬ ‫شتون لري او همدارنګه په متحده‬ ‫توګې رسه د نورو نباتاتو او ګالنو‬ ‫لرونکې هم وي‪.‬‬ ‫د کومل خطونو په برخه کې د نه‬ ‫نښلونکې ځای دا معنا ده چې شیطان‬ ‫دا چانس لري ترڅو یوې کورنۍ ته‬

‫فولکلور ( دودونه او عقیدي) رسه د‬ ‫ریاضیاتو منځته راتګ‬

‫د کومل دوه ډولونه تر اوسه پورې شتون لري‪ ،‬یو خطې‬ ‫کومل دی چې په آزاده توګه رسه غټې ګوتې او وررسه‬ ‫بلې ګوتې رسه په آزاده توګې پوډر په ټاکلې ساحې‬ ‫باندې موښل کیږي او کولو رسمیږي‪ ،‬دوهم پولې‬ ‫(‪ )Pulli‬کومل دی چې په ځمکه یا سطحې باندې ټکې‬

‫د پونګال مراسمو په ترڅ کې په نادو تامیل کې کومل‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪64‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫ننوځي‪ .‬د وریجو پوډرو کارونه پر دې‬ ‫داللت کوی ترڅو د اوسیدو ځای‬ ‫ته د روحاين خدایان دعوت يش‪ .‬د‬ ‫کومل ریاضیکي ځانګړتیاوې د کمپیوټر‬ ‫سانیس په برخه کې کارول کیږي‪.‬‬ ‫د کمپیوټر سافتویر کې کومل ښو‬ ‫انځورونو کاږلو لپاره آلوګاریتم کارول‬ ‫کیږي‪ .‬د کوملونو څخه د انسانانو د‬ ‫روابطو تحقیق په برخه ګټه اخیستل‬ ‫کیږي او همدارنګه د آسانې پوهې لپاره‬ ‫د کوملونو څخه د پیچلو جوړښتونو په‬ ‫ساده کولو کې هم کار اخیستل کیږي‪.‬‬

‫اوباسل کیږي او د هغې څخه وروسته د مستقیم‬ ‫خطونو په ډول رسه‪ ،‬حلقو او منحنې ډولونه رسه را رسه‬ ‫وسلیږي او دهغې څخه وروسته یو کومل تشکیل کیږي‪.‬‬ ‫دودونو او عقیدې دا ښکاره کوي چې د کومل شکل‬ ‫خطونو په پای باید را رسه ونښلول يش ترڅو بهرنې‬ ‫عوامل دننه نيش‪ .‬اصيل نظریات د طبیعي عواملو‪،‬‬ ‫فلسفې‪ ،‬دینې عقیدو‪ ،‬نجوم علم‪ ،‬طبیعي شکلونو او‬

‫ځایونه‪ ،‬او د هندې مذهب ډول ډول خدایانو محرابونو‬ ‫کې او همدارنګه په سوداګریز ځایونو کې د ښه بخت‬ ‫او نیکمرغۍ د راوړلو لپاره تررسه کیږي‪.‬‬

‫د یو ځای اوسیدو ښکلې بیلګه‬

‫د تامیل آدبې متنونو ته په کتو رسه‪ ،‬کوم کې چې د‬ ‫کومل د جوړیدل او رسم کیدل په ځانګړې ډول رسه‬ ‫رشحه شوي دي‪ ،‬هغې څخه دا ښکاره کیږي چې‬ ‫د کومل رسمولو تاریخ ‪ 16‬پیړۍ ته رسیږي‪ .‬د کومل‬ ‫جوړونه په لومړۍ کې د سطحې په سمه توګه پاکونې‬ ‫ته اړتیا لري‪ ،‬په دودیزه توګه د وریجو پوډر‪ ،‬آهکې یا‬ ‫چې‬ ‫لیمويي ډبرې پوډر‪ ،‬ګالن او ګلپاڼې هغه شیان وو‬ ‫د پونګال (‪ )Pongal‬مراسمو په ترڅ کې د کومل جوړونه‬ ‫په لومړیو کې به د کومل د رسمولو په خاطر کارول‬ ‫کیدل‪ ،‬خو دا شیان ددې سبب شول چې د ورځې‬ ‫په تیریدو رسه رسم پاک يش‪ ،‬نو ددې‬ ‫په خاطر په کورونو کې دې ته اړتیا وه‬ ‫د کولم موجودیت‬ ‫ترڅو منظمه توګې او قاعدوې وخت رسه‬ ‫کورنۍ‬ ‫یوې‬ ‫د‬ ‫کومل او د ژوند دوران‬ ‫کوملونه وکاږل يش‪.‬‬ ‫په بشپړه توګه‬ ‫که په جزیاتو رسه وویل يش‪ ،‬نو د کومل‬ ‫د نوې ټکنالوجۍ په منځته راتګ‬ ‫د ښوالې باندې‬ ‫رسم یوې کورنۍ ته د نیکمرغۍ راتګ‬ ‫رسه زمونږ اړتیاوې تر ډیرۍ برخې پورې‬ ‫داللت کوي‬ ‫دی‪ ،‬د مثال په توګه په کور کې د‬ ‫رفع شوي دي‪ ،‬تباشیر او مصنوعي‬ ‫ماشوم پیدا کیدنه او یا هم د خاوند‬ ‫رنګونو په منځته را تګ رسه دا آسانتیا‬ ‫منځته راغيل ده چې سطحه باندې د رنګ دوام تر ډیر او ښځې تر منځ ښې اړیکې‪ ،‬او همدارنګه د کومل نه‬ ‫وخت پورې وي او پاک نه يش‪ .‬د وریجو پوډرو څخه د شتون په یو کور کې د بدمرغۍ دلاللت کوونکۍ دی‪.‬‬ ‫یو رنګ په توګه ګټه اخیستنه ددې لپاره ده ترڅو هغه د کومل شتون او نه شتون ددې لپاره د کورونو ښوالې‬ ‫وروسته د ځینو حرشاتو‪ ،‬آلوتونکو او موږکو لپاره خواړه ښودونکۍ دی او کومل په دغو سیمو کې د ټولې ټولنې‬ ‫هم ووسې‪ ،‬دوی ته د خواړو په برابرولو او راتګه رسه د په روانې حالت باندې لوی اثر کوونکی دی‪ .‬په دې‬ ‫الرې رسه د کومل سپیڅلې هندسې شکلونه د هند‬ ‫دوی عقیده دا ده چې کور ته د نیکمرغۍ راتګ لپاره‬ ‫سویلې ټولنو کې کامیابه بلل کیږي‪.‬‬ ‫د لکشمي خدای رضایت ډیر اړین او مهم دی‪.‬‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪63‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫هرن‬

‫کومل (‪ )Kolam‬رسه د نیکمر‬

‫غۍ ښودنه‬

‫په سپیڅلو او مذهبي ځایونو کې کومل د ښځو له اړخه رسم کیږي‪ ،‬او دا کار د یو‬ ‫مذهبي او سپیڅلې دود په ډول تررسه کیږي‬ ‫لیکواله‪ :‬پریرونه باسو‬

‫د هند په سویل کې خلک هندسې ډول رسمونه‬ ‫د نیکمرغۍ او د هستې د دوام عقیدو په خاطر‬ ‫رسموي‪ ،‬چې دا کار په پراخه توګه د یو دود په ډول‬ ‫په تامیل نادو سیمو کې تررسه کیږي‪ .‬رسم کیدونکې‬ ‫شکلونه د کوملونو په نوم رسه پیژندل کیږي کوم‬ ‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪62‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫چې د وریجو پوډرو او تباشیر (ګچ) رسه رسمیږي‪،‬‬ ‫دا رسمونه د دوی لکشمي خدای ښودنکي دي‪ ،‬کوم‬ ‫خدای چې په کورونو کې د نیکمرغۍ او پریامنۍ‬ ‫خدای دی‪ .‬کومل د یو مذهبې دود په ډول رسه د ښځو‬ ‫له طرفه په سپیڅلو ځایونو کې لکه معبدونه‪ ،‬د ملانځه‬

‫د کاغذ پر مخ د ښکار زمري د مناتوري نقايش‬

‫ظریف او لطیف غزل‪ ،‬د اروپایي هرني آثارو کار تر څنګ‬ ‫تر داشیا او په مادیا پرادیش کې تر اوړچا پورې ټول‬ ‫ډیکان د بشپړې سټې نندارتون یې وکړ‪.‬‬ ‫جیساملیر او بیکانیر تر خپل پوښښ الندې راووست‪.‬‬ ‫د ډیکاين هرن په اړه په یوه وروستي نندارتون کې‪ ،‬د‬ ‫هرنمندانو‪/‬انځورګرانو له کاغذونو‪ ،‬د لرګي له تختو‪،‬‬ ‫ډیيل په ميل میوزیم کې د ‪16‬مې پېړۍ د راګمال رسامي‬ ‫مرمر‪ ،‬جامو او برشونو څخه کار اخیسته‪ .‬یو له ډېرو‬ ‫چې د مناتوري یوه بې سارې په زړه پورې او پېچيل هرن‬ ‫مشهرو بڼو څخه یې یو هم د کیشنګړ ښوونځی وو چې‬ ‫ښودنه یې کوله ګډون درلود‪ .‬د هرن سبک برېښنده او زړه‬ ‫د مهاراجا سامنت سینګ له لوري تاسیس او مالتړ یې‬ ‫وړونکی وو‪ ،‬په یو په بل کې ننويت تارونه‪ ،‬او‬ ‫کېده‪ .‬دا ښوونځی د محيل ټوپوګرايف‬ ‫د دورګه لید ښودنه کوي چې د راجستان د‬ ‫(د بېلګې په توګه د جادپور رسامۍ چې‬ ‫د‬ ‫ال‬ ‫ً‬ ‫اص‬ ‫هنرمندانو‬ ‫اصطالحاتو په پایله کې کوم چې د راچپوت‬ ‫د ام ډېر شمېر ونو انځور یې وړاندې‬ ‫کاغذ‪ ،‬د لرګيو ټوټو‪،‬‬ ‫مغول پوځونو د جرناالنو‬ ‫کاوه)‪ ،‬په ځانګړې توګه د فولکلوریکه‬ ‫مرمرو او ټوکرو او‬ ‫له لوري راوړل شوي وو‬ ‫توګه د ښځو ښایست کریشنالیال او د‬ ‫موادو‬ ‫څیر‬ ‫په‬ ‫برشونو‬ ‫‪Like‬‬ ‫راغوړېدلی وو‪.‬‬ ‫موسیقۍ د راګونو له کبله پرمختګ‬ ‫‪INDIAN DIPLOMACY‬‬ ‫اخلي‬ ‫کار‬ ‫څخه‬ ‫د پهاړي ښوونځي تر‬ ‫کړی وو‪.‬‬ ‫څنګ‪ ،‬باشويل‪ ،‬ګهروال او‬ ‫که څه هم د ډیکان د مناتوري هرني‬ ‫کانګرا تر ټولو ډېر مشهور دي چې دریم‬ ‫اثار د مغلو له دورې څخه مخکې شتون نلري‪ ،‬د ډیکان‬ ‫‪Follow‬‬ ‫‪@INDIANDIPLOMACY‬‬ ‫یې د اوو رنګونو په کارولو او ښایسته‬ ‫لومړنۍ رسامۍ هم د ملوا د شامل دود او رسم او هم د‬ ‫ویجې یانګر دیوايل انځورونو سهیيل رسم او رواج د پام وړ خلکو په لرلو رسه له نورو څخه ممتاز او‬ ‫د نفوذ ښودنه کوي‪ .‬د هغوی د جغرافیایي هویت له کبله‪ ،‬جال دی‪ .‬په مدوباين او میتیال سیمو کې‬ ‫‪Channel‬‬ ‫د بیهار او پټاچیرتا ښوونځي د وخت له‬ ‫د احمد نګړ‪ ،‬بیجاپور‪ ،‬ګولکندا او حیدرآباد محکمې او د‬ ‫‪INDIAN DIPLOMACY‬‬ ‫ازموینو څخه ژوندي راويت دي‪.‬‬ ‫ډېرو هرني عنارصو د ګډېدو مالتړ یې وکړ او د پارسیا د‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪61‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫هرن‬

‫د مدهیا پرادیش په یوه موزیم کې د میناتوري نقاشۍ ننداره؛ ښي لور ته‪:‬‬ ‫د اودیپور په یوه کوڅه کې د میناتوري نقايش‬

‫مغيل ښوونځي ته نوی روح ورکړی دی‪.‬‬ ‫ډبل او ښکيل رنګونه او پر طبیعت باندې پیاوړی‬ ‫مترکز د دې ښوونځي له اسايس تکیه ځایونو څخه‬ ‫ګڼل کېده‪ .‬د دې دورې یو مشهور آثر د حمزه نامه‬ ‫ده چې معامري يې هندو‪-‬پاريس ده‪ .‬ونې د ډیکاين‬ ‫رسامۍ څخه اخیستل شوي دي او د ښځو څېرې‬ ‫د راجستان مخکنيو رسامیو ته راجع کیږي‪ .‬د اکرب‬ ‫ځایناستي د جهانګیر اثارو کې د محکمې صحنې‪ ،‬د‬ ‫ښکار ډلې‪/‬سفرونه او انځوریز اثار شامل دي‪ .‬له دې‬ ‫وروسته‪ ،‬په دې سبک کې اروپایي رسامۍ هم راګډې‬ ‫شوي دي چې د مغلو محاکمو پورې دا حالت روان‬ ‫دی او د لویدیځ ځینې تخنیکونه لکه سیوری ورکول‬ ‫او انځورپوهنه یې هم رانغاړيل ده‪.‬‬ ‫د مغلو له رسامۍ څخه پرته کوم چې له لومړیو‬ ‫څخه غیرمذهبي رسامي ګڼل کېده‪ ،‬په مرکزي هند‬ ‫کې د مناتوري هرن‪ ،‬هم په راجستان او هم په پهاړي‬ ‫یا پنجاب کې د هندي دودیزې ټولنې څخه رسچینه‬ ‫اخیسته چې د هندي قصیدو‪ ،‬مذهبي افسانه پوهنې‪،‬‬ ‫د مینې احساساتو‪ ،‬او د فصلونو له بدلون څخه یې‬ ‫الهام اخیسته‪ .‬د راجستان ښوونځي په لویدیځ کې‬ ‫تر کوټا او بوندي او په سهیل ختیځ راجستان کې‬ ‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪60‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫د مناتوري نقاشۍ ښوونځي‬ ‫مغل ښوونځی‬ ‫راجستاين ښوونځي‬ ‫نیپايل ښوونځی‬

‫پاال ښوونځی‬ ‫اوریسه ښوونځی‬ ‫جین ښوونځی‬

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N

2016 ‫اکتوبر‬-‫سپټمرب‬

‫هرن‬

‫د مناتوري بیالبیل ډولونه‬ ‫د هند د مناتوري د نقاشیو تکامل د ‪17‬مې پیړۍ په شاوخوا کې پیل شو‪ .‬په داسې حال کې‬ ‫چې د مناتوري په نقاشیو کې فاريس دود د مغلو لخوا معريف شو‪ ،‬لويديځ نفوذ ته کوالی شو‬ ‫چې مسلامنو پاچاهانو ته نسبت ورکړو‬ ‫لیکواله‪:‬پونم ګویل‬

‫یو څوک کويل چې د مناتوري هرن د د بودا د دین ته‬ ‫د روان کال په لومړیو کې‪ ،‬په نوي ډیيل کې د هندي هرن‬ ‫اړونده انځورونو په بڼه کې د خرما پر ونه باندې وګوري‪.‬‬ ‫په نندارتون کې هغه څه چې د ډېر شمېر هرنپېژندونکو‬ ‫دا انځورونه په ‪11‬مه پېړۍ کې د پاال د حاکمیت په دوره‬ ‫لیوالتیا یې ځان ته راواړوله هغه د پیچوای رسامۍ لپاره‬ ‫کې په ختیځ هند او د بودا کتابونه په ‪12‬مه پېړۍ کې په‬ ‫بېله ځانګړې شوې برخه وه‪ .‬د پیچوای د رواج او دود په‬ ‫لویدیځ هند کې کښل شويدي‪ .‬د پاال ښوونخی په سبک‬ ‫کوربتوب او له هغه څخه هاخوا‪ ،‬دا لومړی ځل وو چې د‬ ‫برابرو څېرو‪ ،‬قوي تازه رنګونو‪ ،‬تفصیيل ډول او سینګار‬ ‫دودیزې مناتوري د هرن بڼې د معارصې هرني خپرونې‬ ‫ښودنه وکړه‪ .‬دا د هند د مناتوري نقايش ده او په هند او له او لویو سرتګو باندې ټینګار او تاکید کوي‪ .‬د پاال هرن‬ ‫په ‪۳۱‬مه پيړۍ کې د مسلامنو یرغلګرو له لوري د بودا‬ ‫هند څخه بهر د هغوی د راټولولو بی ساری پرمختګ دی‪.‬‬ ‫د خانقاوو په ویجاړوولو رسه له منځه والړ‪ .‬بیا هم‪ ،‬څو‬ ‫په راجستان کې یودایپور ته نږدې د ناتدوارا له کيل‬ ‫راهبان او هرنمندان وتښتېدل او یا نیپال‬ ‫څخه د رسچینې په اخیستو رسه‪ ،‬د مناتوري‬ ‫ته کډه شول چې له هغوی رسه یې د شته‬ ‫هرن د کرشنا خدای د بت معبد یوه سینګار‬ ‫د ‪16‬مې پیړۍ‬ ‫دودیز هرن د بیا تقویه کولو لپاره مرسته‬ ‫ورکوونکې پردې په توګه منځ ته راغلی دی‪.‬‬ ‫نيمايي وو چې د‬ ‫وکړه‪.‬‬ ‫پیچوایس د مناتوري د هرن یو له هغو بېلګو‬ ‫د‬ ‫هنر‬ ‫میناتوری‬ ‫په ځانګړې توګه د اکرب پاچا د‬ ‫څخه ګڼل کیږي چې له ‪11‬مې پېړۍ څخه‬ ‫حد‬ ‫لوړ‬ ‫ټولو‬ ‫تر‬ ‫هغه‬ ‫حکمرانۍ پر مهال‪ ،‬دا د مغوالنو راتګ وو‬ ‫راپدېخوا په هند کې شتون لري او منځ‬ ‫ته ورسیده‬ ‫چې د مناتوري هرن د محکمې د صحنو‪،‬‬ ‫ته راغلی دی‪ .‬د مناتوري رسامي د انسان‬ ‫انځورونو‪ ،‬فلورا او فونا باندې په مترکز‬ ‫په الس جوړیږي او ډېرې رنګینې وي‪ ،‬او‬ ‫کولو رسه په لویه کچه وغوړېده‪ .‬دا د هغه تر حکمرانۍ‬ ‫په ډېرو باریکو او په زړه پورې برشکارۍ رسه یې نقشه‬ ‫الندې چې پاريس حکمرانانو اغېزه د مناتوري په هرن‬ ‫کښل کیږي‪ .‬پداسې حال کې چې له ډېر شمېر مرنالونو‪،‬‬ ‫سبزیجاتو‪ ،‬قیمتي ډبرو‪ ،‬د صدف پوښونو‪ ،‬رسه زر او سپین کې په راژوندۍ کېدو وه‪ .‬اکرب پاچا په فاتیپور سیکړي‬ ‫کې د دوه فاريس هرني ماسټرانو تر مدیریت الندې یوه‬ ‫زرو څخه په کار اخیستنې رسه رنګونه جوړیږي‪ ،‬د هغوی‬ ‫هرني کارګاه جوړه کړه چې په هغو کې میر سید عيل او‬ ‫محتوا او کار اخیستنه یې په مختلفو ښوونځیو کې توپیر‬ ‫عبدالصمد شامل دي‪ .‬له ګوجرات‪ ،‬ګوالیور‪ ،‬او کشمیر‬ ‫لري چې اسايس هغه یې مغولیان‪ ،‬راجپوتان‪ ،‬پهاړیز‪ ،‬او‬ ‫څخه هندو هرنمندان استخدام او د مناتوري د رسامۍ‬ ‫ډیکان دي‪.‬‬ ‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪58‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫یو اوبدونکی‪ ،‬د ټامیل ناډو په ترونیلوي کې د اوبدلو د لرګین ماشین په کارولو رسه د یوې دودیزې سارۍ د جوړولو پر مهال‬

‫پاتې شوی‪ .‬له دودیز کتان‪ ،‬وریښم‪ ،‬وړی او له وړیو جوړو شوو‬ ‫رنګولو‪ ،‬چاپولو او په عمومي ډول د اليس توکو د مهارت په‬ ‫نخي تکو څخه د ګټې اخیستنې تر څنګ‪ ،‬اوبدونکي له عرصي‬ ‫برخو کې سختې هڅې پیل کړي دي‪ .‬د اليس توکو زیات‬ ‫ساختګی ترکیباتو هم ګټه پورته کوي‪ .‬خو دغو بدلونونو د‬ ‫شمیر جوړوونکی او همکارو ټولنو هم په زرګونو کلیو کې له‬ ‫هغو ښځو رسه مرستې کولو ته چمتو دي چې له همدې الرې اليس اوبدلو ارزښت‪ ،‬حساسیت او اهمیت نه دی کم کړی‪ .‬له‬ ‫خپل ځان او خپلې کورنی ته د مايل مالتړ په برابرولو بوښتې کتان او وریښمو جوړې شوې تزیني تکې په نړۍواله کچه په‬ ‫یوې لیووالتیا بدلې شوي‪.‬‬ ‫دي‪ .‬د هندي د اليس توکو د ټکنالوژی انسټټیوټ‪ ،‬په ټول‬ ‫له ‪ 50‬سلنې څخه زیات د هند د‬ ‫هند کې د اليس توکو د جوړولو په برخو‬ ‫منسوجاتو اوبدل شوي تولیدات بهرنیو‬ ‫کې له ‪ 500‬زیاتو متخصصو جوړوونکو ته‬ ‫توکي‬ ‫شوي‬ ‫اوبدل‬ ‫السي‬ ‫هیوادونو ته لیږدول کیږي چې په هغې کې‬ ‫ټریننګ ورکوي تر څو راتلونکی نسل هم‬ ‫د کاربن د چاپ له یوې‬ ‫د تختونه‪ ،‬میز او د پخلنځي کتاين تکې‪،‬‬ ‫نوموړی هرن خپل کړي او د تکو د اوبدلو‬ ‫کوچنی اندازه څخه د کار‬ ‫پردې‪ ،‬د بالښت پوښونه او رجایانې شاملې‬ ‫میراث پاتې يش‪ .‬د هغې تر څنګ اليس‬ ‫تلپاتي‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫اخیستلو‬ ‫دي‪ .‬او په نوموړو ټولو توکو د اليس اوبدل‬ ‫توکي د کاربن له یوه کوچني چاپ رسه‬ ‫منفي‬ ‫کم‬ ‫ډیر‬ ‫او‬ ‫دي‬ ‫شوو توکو ټاپه وهل شېږ له لوګو او ځانګړي‬ ‫تلپاتې بڼه ځانته غوره کولی يش‪.‬‬ ‫چاپیریالي اغیزې لري‬ ‫کوډ څخه جوړه شوې نښه د اليس اوبدل‬ ‫شوو توکو د ودې او پرمختګ لپاره جوړه‬ ‫راتلونکی‬ ‫شوې او غوره بازار رامنځته کوي‪ .‬دا یوه داسې نښه ده چې‬ ‫د تکو هندي اوبدونکي د نوښتونو د رامنځته کولو او د‬ ‫له شوق نه د جوړو شوو توکو ښودنه کوي او په ښکاره توګه د‬ ‫مشرتیانو د غوښتنو رسه په برابرښت د بدلون رامنځته کولو‬ ‫تولید معريف کوي او له رقابت څخه یې بیلوي او همدارنګه‬ ‫ته جوګه دي او نه ستړې کیدونکې هڅې کوي چې خپل هرن‬ ‫یې له مشرتیانو رسه اړیکه نیږدې کوي‪ .‬په لنډ ډول ویلی‬ ‫او اليس توکو ته د عرصي ډیزاینونو او منونو په خپلولو رسه‬ ‫شو چې د هند اوبدونکي په ډاډمن ډول د خپل ځان او د‬ ‫وده ورکړي‪ .‬د هغوی د ډیزاین تکړهوالی‪ ،‬د تلپاتې کیدو‬ ‫ارزښتونه‪ ،‬له هرې زمانې رسه سمون لرل او انفرادیت تل ثابت اليس توکو د هرن لپاره ښه راتلونکي جوړولی يش‪.‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪57‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫هرن‬ ‫کیږي او د هغوی لیوالتیا زیاتوی يش‪ ،‬د اليس توکو د‬ ‫بیلګې دي‪ .‬په اوړیسا کې د ایکتاس تکې‪ ،‬په اندرا پردیش‬ ‫جوړولو لومړی ميل ورځ په چینی کې وملانځل شوه‪.‬‬ ‫کې د کاالماري تکې‪ ،‬په ټامیل ناډو کې د کاجيوارم تکې‪ ،‬په‬ ‫اصيل هدف د اليس توکو او طبعیت تر منځ د دوستانه‬ ‫بنارس کې ابریشمي تکې‪ ،‬په مدهیا پردیش کې چندیريو په‬ ‫اترر پردیش کې نقايش لرونکې تکې او په لویدیځ بنګال کې د اړیکې په هکله څرګندونې کول وه‪ .‬له هغې وروسته د هند‬ ‫ډکیا جمدانس تکې د سټایلونو او د پراخو منونو ښودنه کوي‪ .‬لومړي وزیر ښاغيل مودي د هند د اليس توکو له لوګو یا‬ ‫نښې څخه پرده پورته کړه‪ .‬د هند د اليس توکو په جوړولو‬ ‫په عمومي ډول هغه نقاشی چې په دغو تکو کې اوبدل شوي‪،‬‬ ‫له تاکید وروسته هغه زیاته کړه؛ خادي او اليس توکي‬ ‫په هغوی کې ګالنو‪ ،‬میوو‪ ،‬مرغیو‪ ،‬ونو او آسامين موجوداتو‬ ‫هامغه اندازه ګرمښت او مینه وړاندې‬ ‫ته په توجه کولو رسه یې له طبعیت څخه‬ ‫کوي څومره مینه چې مور خپلو بچیانو‬ ‫الهام اخیستی‪.‬‬ ‫له‬ ‫اوبدل‬ ‫توکو‬ ‫السي‬ ‫د‬ ‫ته ورکوي‪ .‬یو اوبدونکی یوه ساري په‬ ‫پیل څخه تر پایه شپږو‬ ‫هامغه شکل ګنډي؛ په کوم ډول چې‬ ‫نوښتونه‬ ‫لري‬ ‫کارکوونکو ته اړتیا‬ ‫مور خپله لور لویوي‪ .‬سږ کال له یوې‬ ‫د روانې پیړی په لومړی نیامیي کې د اليس‬ ‫خو برقي اوبدونکي‬ ‫اونی څخه په کم وخت کې د متحده‬ ‫تکو د جوړولو سکتور د ماشینو تکو د قدرت‬ ‫یوه‬ ‫یوازې‬ ‫ماشینونه‬ ‫منسوجاتو وزیرې اغلې سمريت ایرانی‬ ‫په وړاندې د ځان د ساتلو له امله له سخت‬ ‫لري‬ ‫اړتیا‬ ‫ته‬ ‫کارکوونکي‬ ‫د ‪ #iwearhandloom‬یا زه اليس توکو‬ ‫رقابت او ستونزو رسه مخامخ شو‪ .‬اليس‬ ‫اغوندم؛ په نوم کمپیاین په ټیوټر کې له‬ ‫توکي لږ تر لږه شبږو کارکوونکی ته د تکې د‬ ‫پیلولو وروسته په یوه لوی کمپاین بدل شو‪ .‬په فیسبوک‬ ‫جوړولو له پیل څخه تر پایه پورې اړتیا لري چې په هغه کې‬ ‫کې هم په زرګونو الیکونو نوموړی کمپیان وملانځل شو او‬ ‫رنګول‪ ،‬ټکول‪ ،‬تاوول‪ ،‬ګنډل‪ ،‬اوتو کول او د سستو شوو برخو‬ ‫وروسته په هند کې د هرې برخې پیژندل شوو خلکو اليس‬ ‫کلک تړل شامل دي‪ ،‬خو بیا د ماشیني تکو د جوړولو لپاره‬ ‫توکي واغوستل او نندارې ته یې وړاندې کړل‪.‬‬ ‫یوازې یوه کارکوونکي ته اړتیا ده‪.‬‬ ‫د دغه دودیز کلتور د ساتلو لپاره او د هغوی د‬ ‫په ‪ 2015‬کال کې د هند د اليس توکو له جوړولو څخه د‬ ‫تولیداتو او کیفیت د لوړولو په موخه د هند د حکومت‬ ‫ساتنې او په دې برخه کې د راتلونکي نسل د تشویقولو لپاره‬ ‫د اليس توکو د پرمختګ د کمیشرن دفرت د ګنډلو‪،‬‬ ‫چې د تکو د جوړولو د بیالبیلو ټولنو لخوا دې هرن ته تشویق‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪56‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫اوبدل شوې شاعري‬ ‫د هند د اوبدلو ماشینونه پدې وروستیو کې په ميل او نړۍواله کچه د فیشن په صحنې‬ ‫بدل شول‬ ‫لیکواله‪ :‬شالیني مرتا‬

‫کله چې د دودیزو نساجیو د اوبدلو ډیزاین کوونکي‪ ،‬ګورنج‬ ‫شاه خپل جوړښت نندارې ته وړاندې کړو ـ یو ګاليب نارنجي‬ ‫رنګه پیتاين انارکيل له کنجیوارام ایکت دوپټې رسه او یو‬ ‫سمندر آسامين غراره – د فلمونو د کینس په کلني فیسټیوال‬ ‫کې‪ ،‬نړۍوال لیدونکي ورته ناست وه او د جذابو هندي‬ ‫اوبدل شوو تکو څخه یې خوند اخیسته‪ .‬د لکمي د فیش په‬ ‫اونۍ (‪ 2015 )LFW‬کې د فیشن زیات شمیر نامتو ډیزایرنانو‬ ‫د خلکو زړونه د هندي اوبدل شوو لباسونو او نساجیو له الرې‬ ‫السته راوړل‪ .‬په دې غونډه کې د ناوې ‪ 44‬جوړې نندارې‬ ‫ته وړاندې شوې او د بنارس ګنډل شوو جوړو ځانته ډیر لوړ‬ ‫ځای خپل کړ‪ ،‬چې په نړۍ کې د بې حده جذابیت او بیالبیلو‬ ‫ډولنو او ښه جوړښت د لرلو له امله پیژندل کیږي‪.‬‬

‫ماسټران‬

‫هند د خپلو نساجیو له امله له ډیر پخوا نه پیژندل کیږي‪ .‬د‬ ‫کنډل شوي کتان آثار د موهنجو دارو او د اندوس درې په‬ ‫تاریخي سیمو کې موندل شوي‪ .‬حتا د مهابهارتا او رامیانا‬ ‫په افسانو کې د اوږدو اوبدل شووو توکو یادونه شوې‪ .‬دا د‬ ‫ماسټرو خیاطانو وړتیا وه‪ .‬دا د ماسټرو خیاطانو وړتیا وه او‬ ‫له هغې وروسته افسانه یي خیاط امرپايل نیمه شفافه ساري‬ ‫وګنډله او حتا تر نن ورځ پورې تر د یو لوی تخنیکي هرن‬ ‫په سرتګه ورته کتل کیږي‪ .‬په همدې ډول‪ ،‬د کتان تلپاتې‬ ‫مصلین جوړه د وارنايس له لورې ویل کیږي چې ډیره په زړه‬ ‫پورې وه چې حتا غوړو پکې نفوذ نشو کوالی‪ ،‬ځکه چې په‬ ‫ډیرې لوړې کچې اوبدل شوې وه‪.‬‬

‫د اوبدلو پخوانی اليس ماشین او د تار لوټکی‬

‫ساحوي سټایلونه‬

‫له زراعت وروسته په هند کې د ګنډلو صنعت په دوهمې‬ ‫درجې کې تر ټولو لوی صنعت بلل کیږي‪ ،‬چې په مستقیم‬ ‫او غیر مستقیم ډول د میلیونونو وګړو لپاره د کار زمینه‬ ‫برابره کړې‪ .‬په حقیقت کې له څلور میلیونو څخه زیات د‬ ‫تکو جوړوونکي یا اوبدونکي (چې له ‪ 80‬سلنې څخه زیاتې یې‬ ‫ښځې تشکیلوي) د هند په بیالبیلو ایالتونو کې د دودیزو تکو‬ ‫په اوبدلو مرصوف دي تر څو هند د ارزښت لرونکي میراث‬ ‫دودیز اړخ نندارې ته وړاندې کړي‪ .‬په هره سیمه کې ځانګړی‬ ‫نوم لري او د اوبدلو‪ ،‬منونو او د رنګونو د استعامل له اړخه بی‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪55‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫هرن‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪54‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫پورته‪ :‬په چاندن نګر کې د روماين کاتولیک کلیسا‬

‫په دې کتابتون کې د ‪ 18000‬په شمېر کتابونه چې‬ ‫په لیدو رسه حیران پاتې شئ‪ .‬دا نومونه څه په دې‬ ‫د فرانسوي لیکواالنو له لوري د ‪16‬مې پېړۍ څخه‬ ‫ډول دي‪ ،‬دوپلیکس سایکل‪ ،‬ویسا ویس سټوکیست‪ ،‬ال‬ ‫راپدېخوا تر اوسه پورې لیکل شويدي شتون لري‪.‬‬ ‫ووګ‪ ،‬بان امي‪ ،‬او ال میدیسین‪.‬‬ ‫تاریخ ښوولې ده چې فرانسویانو هیڅکله هم هندوان‬ ‫چاندنګړ انسټیټوټ یا فرانسوي انسټیټیوټ له‬ ‫ندي اړ کړي تر څو د هغوی ژبه زده کړي‪ ،‬بلکه د دې‬ ‫کلونو څخه راپدیخوا د یو فرهنګي پل په توګه یې رول‬ ‫لوبولی دی‪ .‬د فرانسوي ژبې د ډیپارټمنټ تر څنګ‪ ،‬په پرځای یې هغوی ته مینه ورکړېده او فرانسوي حکمرانانو‬ ‫د هندي پوهانو زړونه د ځان خوا ته‬ ‫انسټیټیوټ کې یو کتابتون او موزیم‬ ‫رااړويل دي‪ .‬د هندي‬ ‫چې له ‪ 1731‬څخه تر ‪ 1741‬پورې کله‬ ‫چې‬ ‫کوي‬ ‫فکر‬ ‫ډلې‬ ‫یوه‬ ‫زده کوونکو تر منځ الندې‬ ‫چې جوزیف فرانکوایس دوپلیکس د‬ ‫سيند‬ ‫د‬ ‫نژدې‬ ‫ته‬ ‫ښار‬ ‫ویناوې ډېر مشهورې‬ ‫چاندنګړ وايل وو‪ ،‬د ښارګوټي یوه لنډ‬ ‫د میاشتې بڼه د هغه‬ ‫دي لکه‪ ،‬فرانسوي زده‬ ‫منظر وړاندې کوي‪ .‬په حقیقت کې دا‬ ‫په نوم پورې تړلې ده‬ ‫کول دوه ځله ژوندي پاتې‬ ‫یو ځل د جرنال دوپلیکس د اوسیدو‬ ‫کېدل دي؛ په مینه کې‪،‬‬ ‫ځای وو‪ .‬د دوپلیکس د څلور پایه‬ ‫په کار کې‪ ،‬د ټکنالوژۍ لپاره‪ ،‬په چکر کې‪،‬‬ ‫بسرتې څخه پرته‪ ،‬په موزیم کې د لویس دي سیونت‬ ‫فرانسوي تله له تاسو رسه ده؛ فرانسوي د‬ ‫د کور سامان االت هم شتون لري‪ .‬د میوزیم په شان‪،‬‬ ‫ژوند یوه الر ده؛ آیا فرانسوي عیايش ده؟ نه‪،‬‬ ‫کتابتون هم د ‪ 4000‬فرانسوي کتابونو په لرلو رسه‬ ‫یوه اړتیا ده؛ پرون‪ ،‬نن‪ ،‬او سبا‪ ،‬فرانسوي د‬ ‫چې د فرانسوي رژیم له لوري د ښار ازادې ادارې‬ ‫تل لپاره شتون لري‪.‬‬ ‫ته ورکړل شوي وو یوه خزانه ګڼل کیږي‪ .‬اوسمهال‪،‬‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪53‬‬

‫‪n‬‬

‫‪Like‬‬ ‫‪INDIAN DIPLOMACY‬‬

‫‪Follow‬‬ ‫‪@INDIANDIPLOMACY‬‬

‫‪Channel‬‬ ‫‪INDIAN DIPLOMACY‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫انځور‬ ‫پداسې حال کې چې یو شمېر وګړي فکر کوي چې‬ ‫ورور جیوتریندرانات رسه رشیک کړ او دلته یې د‬ ‫د سیند سپوږمۍ نوې راختنې ته ورته بڼه هغه نوم‬ ‫جیتانجايل په اړه ډېر شمېر شعرونه ولیکل‪.‬‬ ‫ته نسبت ورکول کیږي چې په بنګايل کې “چاند”‬ ‫د نندادوالل معبد چې په ‪ 1740‬کال کې د‬ ‫سپوږمۍ او نګړ یوه ښار ته ویل کیږي‪ .‬ځینې نور باور‬ ‫اندرانارین روی چودري له لوري جوړ شو‪ ،‬د لرغونې‬ ‫هندي مجسمې جوړولو یوه بېلګه ګنل کیږي‪ .‬د نریتیا لري چې دا نوم د چاندن (سندل) له کلمې څخه چې‬ ‫د سوداګرۍ په مانا دی ‪ ،‬کوم چې‬ ‫ګوپال سمریتی مندر‪ ،‬د رسي هریهار‬ ‫دلته یې ډېر زیات پرمختګ وکړ‪،‬‬ ‫سیت له لوري د چاندنګړ خلکو ته‬ ‫فرانسې زمونږ هېواد‬ ‫منځ ته راغلی دی‪.‬‬ ‫د یوې ډالۍ په توګه‪ ،‬د تیاتر صالون‬ ‫پرېښود‪ ،‬خو په ډیرو‬ ‫فرانسویانو هندو ډېر کلونه‬ ‫او یوه کتابخانه‪/‬کتابتون د ښارګوټي‬ ‫ځايونو کې یې داسې‬ ‫مخکې پرېښود او په یو شمېر ځایونو‬ ‫کلتوري میراث استازیتوب کوي‪.‬‬ ‫نښانۍ پريښودې چې‬ ‫کې یې خپل اثار هم پرېښودل کوم‬ ‫که چېرته تاسې له چاندنګړ څخه‬ ‫ددوی د تاخت او تاز د‬ ‫چې د وخت د ویجاړیو پر وړاندې یې‬ ‫د ښارګوټي کلني جشن‪ ،‬جاګاداتري‬ ‫دورې څرګندونه کوي‬ ‫مقاومت ښودلی دی‪ .‬د داس نانوایي‬ ‫پر مهال لیدنه وکړئ‪ ،‬تاسې پوهېږئ‬ ‫چې په ‪ 1875‬کال کې د ننداالل‬ ‫چې په ژوند کې ملانځنه له څه يش‬ ‫له لوري جوړه شوې وه یو له هغو څخه ده‪ .‬کله چې‬ ‫څخه عبارت ده‪ .‬د څراغونو د معامرۍ حیرانوونکې‬ ‫فرانسوي سیاحانوله چاندنګړ څخه لیدنه کوي‪ ،‬هغوی‬ ‫او زړه وړونکې ښودنه پټه خوله پاتې کوي‪ .‬یواځې دا‬ ‫جمله مو په شونډو راځي چې‪ :‬چاندنګړ ستا نوم دې تل له دې نانوایي څخه ډوډۍ اخيل‪ .‬کله چې د چاندنګړ‬ ‫په نریو الرو قدم وهئ‪ ،‬تاسې ښایي د فرانسوي نومونو‬ ‫همداسې وي!‬

‫د دورګه پوجا مراسمو يوه سینګار شوې کېږدۍ‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪52‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫سوداګري په ‪ 1688‬کال کې د ‪ 40000‬نذرانې په مقابل‬ ‫کې چاندنګړ ته واړوي‪ .‬پر همدې اساس‪ ،‬په چاندنګړ‬ ‫کې د فرانسې د استوګنې بنسټ کېښودل شو‪ ،‬حتا‬ ‫مخکې له دې چې کالکته (نوې کلکته) وزېږیږي‪.‬‬ ‫چاندنګړ د ژوند د هر فعالیت په تررسه کولو کې د‬ ‫یو اطرايف‪/‬کلیوايل ښارګوټي په توګه پاتې شو‪ .‬په دې‬ ‫ښارګوټي کې سوداګريز‪ ،‬کلتوري‪ ،‬تجاريت معاملې‪ ،‬د‬ ‫سیاحت‪ ،‬وطن دوستۍ اړونده او جشنونه او د خوښۍ‬ ‫فعالیتونه پکې پر مخ وړل کېدل‪ .‬یو پخوانی پوخ‬ ‫عمره سړی چې خپل ژوند یې همدلته تېر کړی دی‬ ‫وایي‪“ ،‬دا ښارګوټی تاسې د ژوند د ملبو له دننه څخه‬ ‫تحریکوي‪ ”،‬ورپسې هغه زیاتوي چې‪“ ،‬ما ټول عمر په‬ ‫همدې ښارګوټي کې تېر کړی او دا پاتې عمر هم غواړم‬

‫په همدې ښارګوټي کې تېر کړم‪”.‬‬ ‫که چېرته د دې سیمې د ریلګاډي په پټلۍ‬ ‫باندې ودرېږئ‪ ،‬د انځورونو ځینې بڼې یې ستاسو پام‬ ‫ځان ته راړوي‪ .‬تاسو باید پوه شئ چې دا ښارګوټي‬ ‫یو ځل د هېواد د ډېرو لویو حاکامنو کوربتوب کاوه‪.‬‬ ‫تاسو هم پوهېږئ چې چاندنګړ چې له کلکتې څخه ‪53‬‬ ‫کیلو مرته لرې پروت دی یواځې فرانسوي‪ ،‬هالنډي‪،‬‬ ‫انګریزي او ډمنارکي ښکالګانې یې ندي ترالسه کړي‪.‬‬ ‫لکه څنګه چې رابرت کلیف دا د سوداګرۍ او ګټې‬ ‫د ترالسه کولو د ډېرولو په توګه ګڼي‪ ،‬دې ښارګوټي د‬ ‫ټاګور په ډول شاعر زړه ترالسه کړ‪ ،‬د بنګال د جنګ‬ ‫تودوونکو ځوانانو تر منځ یې لکه رسي اروبندو‪ ،‬راس‬ ‫بیهاری بوس‪ ،‬کانیال داتا او د هغوی د پیروانو د‬ ‫وطنپالنې ملبو ته ملن ووهله‪ ،‬د اشور چندرا ویدیاساګر‬ ‫ټولنیز سمونغوښتونکي لپاره یې عبادتځای برابر کړ‪،‬‬ ‫او اکاډمیسن یا عاملان‪ ،‬لکه کايل کرون کورماکار او د‬ ‫هغه ورور رسیپادا کروماکار ته یې الهام ورکړ‪.‬‬ ‫له ‪ 300‬ډېرو کلونو تېرېدو وروسته‪ ،‬چاندنګړ ال‬ ‫تر اوسه د فرانسوۍ دورې جادو تر اوسه روغ رمټ‬ ‫ساتلی دی‪ .‬د برسات دروازه د دوه قورنتي ستنو په‬ ‫لرلو رسه د ګرنډ ټرنک سړک څخه ښکاري او د برم‬ ‫او شان او شوکت معامرۍ په لرلو رسه زړه راکښونکي‬ ‫بریښي‪ .‬د فرانسې جمهوریت نښان اوس هم د فرانسې‬ ‫د انقالب د روح انعکاس کوي‪ :‬لیربتې‪ ،‬ایګالیتې‪،‬‬ ‫فراترنیتې‪ .‬دا د فرانسې د مستعمریزې اړیکې له‬ ‫سمبولونو‪/‬نښانونو څخه یو هغه دی چې په ښارګوټي‬ ‫کې یې پیدا کولی شئ‪.‬‬ ‫د چاندنګړ بندر ته په رسېدو رسه هلته پاتې شئ‬ ‫او د سیند پر غاړه ودریږئ‪ .‬د ونو په منځ کې د نڅا‬ ‫ځای‪ ،‬له ‪ 18‬څخه تر ‪ 81‬کلونو عمر لرونکو کسانو لپاره‬ ‫ګډځای‪ ،‬د فشار له منځه وړلو لپاره غوره ځای دی‪.‬‬ ‫څنګه چې تاسې ملکي محکمې ته چېرته چې د پاریس‬ ‫هوټل ودانۍ شتون لري‪ ،‬پر الره ځئ نو تاسو ته به د‬ ‫نڅاخونې ته د یو چوپړوال له لوري ښه راغالست وویل‬ ‫يش او په هوا کې به مخکې له دې چې سرتګې پرانیزئ‬ ‫ورک يش‪ .‬که چېرته د چاندنګړ د سکریډ هارټ کلیسا‬ ‫د فرانسوي معامرۍ د ښکال ښکارندویي کوي‪ ،‬پټال‬ ‫باري د معارصې معامرۍ یوه بېلګه او په چاندنګړ کې‬ ‫د خلکو هرني احساس دی‪ .‬وروسته د بندر تر څنګ‬ ‫د سیند منظرې ته پام وکړئ کوم چې ټاګور له خپل‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪51‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫انځور‬

‫لکه څنګه چې د بنګال نواب‪/‬حاکم ابراهیم خان‬ ‫دا به کومه بله کیسه نه وي کوم چې فرانسوۍ بېړۍ‪،‬‬ ‫فرانسویانو ته اجازه ورکړه تر څو چاندنګړ خپله مستعمره‬ ‫فلیمین خپله الره غلطه او د فرانسوي بېړیو له کاروانه‬ ‫کړي‪ ،‬فرانسوي قوماندان په ټالندنګا کې یو کور ودان‬ ‫جال شوه‪ .‬د ‪17‬مې پېړۍ په دریمه ربعه کې کله چې‬ ‫کړ چېرته چې په کال ‪ 1688‬کې د فرانسویانو دایمي‬ ‫هالنډیانو فلیمین بېړۍ چې د بنګال خلیج ته روانه وه‬ ‫ځایځاګی وګرځېد‪ .‬په ‪1730‬زیږدیز‬ ‫ونیوله‪ .‬دا خرب هغه لیک کې چې د‬ ‫کال کې د وايل په توګه د جوزیف‬ ‫انګریزي اداره کوونکي والټر کلیویل د‬ ‫د زړه په مقدسې‬ ‫فرانکوایس دوپلیکس له رارسېدو رسه‪،‬‬ ‫‪ 1674‬زېږدیز کال د دسمرب په ‪28‬مه‬ ‫د‬ ‫فرانسې‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫کلیسا‬ ‫د ښار په منظره کې یو بدلون راغی‪:‬‬ ‫یې په انګلستان کې د هیات مرش ته‬ ‫ښکال‬ ‫معمارۍ‬ ‫د‬ ‫دور‬ ‫کانکریټي ودانۍ جوړې شوې‪ ،‬او‬ ‫ولیک برمال او رابرسېره کړ او دا بېړۍ‬ ‫ده‬ ‫نغښتې‬ ‫سمندري سوداګرۍ پراختیا ومونده‪ .‬په‬ ‫یې هوغيل ته چېرته چې دوی خپلې‬ ‫ټوله کې‪ ،‬دا سیمه د اروپایي سوداګرۍ‬ ‫سوداګریزې چارې پرمخ بېولې وتښتوله‪.‬‬ ‫او تجاريت معاملو د مرکز په توګه بدله شوه‪ .‬په همدې‬ ‫د دې پېښې له کبله په ځورېدو رسه‪ ،‬د انګلستان‬ ‫وخت کې‪ ،‬د فرانسې نوی قوماندان چا چې د هوغلې‬ ‫حاکامنو په ډاکا کې خپلو مغلو همکارانو ته په دې اړه‬ ‫رسه نږدې په بندال کې خپله سوداګري پیل کړه له‬ ‫خرب ورکړ‪ .‬مغلو په ډېره بېړه هالنډیان اړ کړل تر څو‬ ‫مغيل حاکامنو څخه یې اجازه ترالسه کړه تر څو خپله‬ ‫فرانسوۍ بېړۍ له خپل ملکیت څخه وبايس‪.‬‬

‫د هوغيل سیند پر غاړی کوچنی دوکان چې په ‪ 1921‬کې د ښاغيل روکیوټي لخوا په هوغيل کې جوړ شوی دی‪ .‬د مخ پاڼه‪ :‬چاندن نګر میوزیم او انسټټیوټ‪ ،‬د ډوپلیکس پخوانی کور‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪50‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N

2016 ‫اکتوبر‬-‫سپټمرب‬

‫انځور‬

‫له فرانسې رسه اړیکې‬ ‫د استعامر پر مهال پرمتینې معامرۍ او د ډېر شمېر بډای میوزیمونو په لرلو رسه‬ ‫د فرانسې مخکنۍ مستعمره چاندن نګړ ته سفر‬ ‫لیکواله‪ :‬پرتا موکرجي او پریانکا موکرجي‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪48‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫د کاالریپایاتو زړه‬ ‫قهرمانه میرمن‬

‫اوس په تعلیمي مرکزونو کې د کاالریپایاتو روزنه ورکول کیږي‬

‫یو شخص چې حمله کوي‪ ،‬له غاړي نیول کوي‪،‬‬ ‫ورزيش لغتې وهي او په ټوپ اچولو رسه حرکات‬ ‫تررسه کوي هغه ‪ 74‬کلنه میکشیاما ګروکل ده‪ .‬د‬ ‫کاالریپایاتو تر ټولو پخوانی ژوندی میرمن‪ ،‬میکشیاما‬ ‫ددې رزمي هرن زدهکړه په شپږ کلنی کې پیل کړو‬ ‫او له شپږو لسیزو را په دې خوا خپلو زده کوونکو‬ ‫ته ددې ورزش روزنه ورکوي‪ .‬هغه په شاميل کرال‬ ‫کې کالیکت ته نیږدې په واداکارا کې د کداتانا‬ ‫کاالري سنګم کلب چلوي چې په نوموړي کلب کې‬ ‫په سلګونو شاګردان هر کال ددې رزمي هرن روزنه‬ ‫ترالسه کوي‪.‬‬

‫آسانو د هغو نامتو نړیوالو پیژندل شوو څهرو له ډلې‬ ‫څخه دي چې د کاالریپایاتو مترینات یې کړي‪ .‬نو ویلی‬ ‫شو چې کاالریپایاتو هغه درناوی او شهرت ترالسه کړی‬ ‫چې لیاقت یې لري‪ .‬او د کاالریپایاتو د اویا کلن رزمي‬ ‫هرني متخصص میناکشیام ګوروکل په څیر ماسټرانو‬ ‫په موجودیت کې د کاالریپایاتو راتلونکې روښانه‬ ‫ښکاري‪.‬‬ ‫د منځینی دورې د دغه رزمي هرن زیاتیدونکې‬ ‫مشهورتیا له هغه حقیقت څخه معلومیږي چې نوموړي‬ ‫رزمي لوبې د مټرو لرونکو ښارونو د اوسیدونکو ذهن‬ ‫ته غورځیدلې‪ .‬کاالریپایاتو اوس د هیواد په ښونځیو‬ ‫او اکاډمیو کې تدریس کیږي‪ .‬دا نه یوازې یو شخص‬ ‫ته د نرمښت‪ ،‬قوت‪ ،‬مصونیت او په عمومي ډول د‬ ‫بشپړیدو خاصیت وربښي‪ ،‬بلکې په منظم ډول ددې‬ ‫ورزش مترین بدن چاپکوي او په حرکت راويل‪ ،‬ددې‬ ‫ترڅنګ مترکز‪ ،‬حوصله‪ ،‬په ځان باور او ځان پیژندنې ته‬ ‫وده ورکوي‪.‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫دا یوه په زړه پورې کیسه ده چې کاالري په کوم‬ ‫ډول د هغې د خاوند ماسټر رګاون لخوا دلته جوړه‬ ‫شوې‪ ،‬د پاسینی طبقې له تبعیض څخه متاثر شوی‬ ‫رګاون چې د ازهایه په ټولنې پورې یې تعلق درلود‪،‬‬ ‫نه وه پریښودل شوی چې ددې سیمې کاالري ته‬ ‫دننه يش‪ .‬نو له همدې کبله هغه په ‪ 1949‬کال کې‬ ‫د نوموړي ورزش خپل ښودنځی جوړ کړو چې هرچا‬ ‫کوالی شول ځانونه پکې شامل کي‪.‬‬ ‫په اوسط ډول میناکشیام په کال کې ‪ 60‬نندارې‬ ‫وړاندې کوي او ددې حقیقت لپاره ویاړ لري چې د‬ ‫هغې د شاګردانو یو پر دریمه برخه انجونې دي‪ .‬په‬ ‫زړه پورې توګه‪ .‬تر ټولو په زړه پورې خو دا ده چې‬ ‫هغه ددې پوهې د تدریس هیڅ ډول فیس نه اخيل‬ ‫او زده کړې د دورې په پای کې د هغې د استازی‬ ‫یا ګوردکشینا په وخت کې هر هغه شی قبلوي چې‬ ‫شاګردان یې ورکوي‪.‬‬

‫‪n‬‬

‫‪47‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫میراث‬

‫دا رزمي هرن د ژوند کولو یوه منبع ده او د سیالنیانو لپاره ځانګړي اجراات نندارې ته وړاندې کیږي‬

‫د ښکاریانو لخوا د حیواناتو د جنګي تخنیکونو د لیدلو‬ ‫بهرنیو سیالنیانو ته چې سویيل ایالتونو ته سفر کوي‪.‬‬ ‫په نتیجه کې رامنځته شوی دی‪ .‬په یوې حویلی کې چې‬ ‫ددې زیاتیدونکې مشهوتیا په پایله کې دا رزمي هرن‬ ‫‪ ft21 x ft42‬اوږدوالی لري ددې هرن مترینات تررسه‬ ‫رسیلنکا‪ ،‬مالیزیا او انډونیشا ته لیږدولی‪.‬‬ ‫کیږي چې په هغې کې حمله کول‪ ،‬له غاړې نیول‪ ،‬لغتې‬ ‫له دودیز اړخه د چین د شولین عبادت خونې‬ ‫وهل او د ټوپ اچولو حرکات شامل دي‪.‬‬ ‫رزمي هرن د بودایي مرش او د چان‬ ‫کاالريپایاتو د کرال د تیاتر او بیالبیل‬ ‫(زین) بودایزم د بنیاد ګذار لخوا‬ ‫هنر‬ ‫رزمي‬ ‫دغه‬ ‫په‬ ‫ډول نڅاګانو په انقاليب بدلون کې ډیره‬ ‫معريف شوی‪ .‬بودي دهرما (له میالد‬ ‫له‬ ‫کولو‪،‬‬ ‫حملې‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫اغیزه لرلې ده‪ ،‬او تر ډیره حده دا اغیزه‬ ‫څخه ‪ 450-523‬کاله ورسته)‪ ،‬او له‬ ‫غاړې نیولو‪ ،‬لغتې وهلو‬ ‫د کتکايل او تییم ډولونو لخوا وه‪.‬‬ ‫هند څخه چین ته الړ وه‪ .‬په ښوونځي‬ ‫او ټوپ وهلو حرکات‬ ‫همدارنګه‪ ،‬د هند په ګوټ ګوټ‬ ‫کې د کاالریپایاتو د دریو بیالبیل‬ ‫دي‬ ‫شامل‬ ‫کې او د نړی په بیالبیلو برخو کې‬ ‫ډولونو مترین کیږي – شاميل‪ ،‬مرکزي‬ ‫ددې هرن په پیژندنې کې فلمي ستورو‬ ‫او د سویيل ښونځي ډولونه‪ .‬خو ددې‬ ‫ډیره ونډه لرلې او کاالریپایاتو ته یې وده ورکړې‪ ،‬هم د‬ ‫ټولو ډولونو اساس ددې هرن‪ ،‬علم او تداوی په ګډې‬ ‫هامهنګی کې پروت دی‪ .‬کاالریپایاتو کې زیات شمیر صحنې په مخ کې او هم د صحنې تر شاه‪ .‬د ماالیايل‬ ‫حرکات د حیوناتو له عملونو څخه اخیستل شوي او په نامتو فلمو ستورو موهنالل او ممويت‪ ،‬په هنکانګ کې‬ ‫میشت د هالیووډ فلمي ستوري او د رزمي ورزش‬ ‫منایيش حرکاتو یې هم د حیواناتو نومونه لري‪.‬‬ ‫هرنمند جیکي چین او جاپانی فلمي ستوری ټډانوبو‬ ‫د رزمي هرن دا ډول ویل کیږي چې په ځنګلونو کې‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪46‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫نظامي مترین پر مهال ددغه رزمي هرن زدهکړه‬ ‫آیا تاسې پوهیدی چې په هندي افسانو کې ذکر‬ ‫کولو او دا په نړی کې د جګړې کولو تر ټولو پخوانیو‬ ‫شوي چې څنګه کالراپایاتو رزمي لوبه د پاچا شیوا‬ ‫سیسټمونو له ډلې څخه دی چې تر اوسه موجود دی‪.‬‬ ‫د هغه د خرس‪ ،‬دکشا‪ ،‬تر منځ له جګړې وروسته‬ ‫دا مشهور او په پراخه کچه تررسه کیدونکی رزمي‬ ‫رامنځته شوې‪ ،‬چې د جوړښت د رامنځته کوونکو یا‬ ‫هرن د بریتانیا لخوا په هند کې بند‬ ‫پاراجاپاتیس له ډلې څخه دی؟ وروسته‬ ‫شوی وه‪ .‬هغه هم ددې لپاره چې محيل‬ ‫شیوا دغه رزمي هرن پاراسوراما ته‬ ‫کاالریپایاتو د موجودو‬ ‫خلک بریتانوینو ته ددې زرمي هرن له‬ ‫وښودو‪ ،‬د مهاویشنو شپږم تجسم‪،‬‬ ‫رزمي ورزشونو یا‬ ‫الرې خطر متوجه نکړي‪ .‬ددې رزمي‬ ‫چې په مقابل کې نوموړي خپلو ‪21‬‬ ‫ټولو‬ ‫تر‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫مسابقو‬ ‫هرن ډول له خپلواکی وروسته بیرته‬ ‫شاګردانو ته وښوده او بیا یې ‪108‬‬ ‫دی‬ ‫ورزش‬ ‫پخوانی‬ ‫راڅرګند شو‪ .‬خو خپل مینه وال یې په‬ ‫کاالریس جوړ کړیه – ښونځي یا د‬ ‫شاهانه ایاالتونو کې له السه ورکړي وه‪.‬‬ ‫بدن د ښکال کلبونه – د کرال په ګوټ‬ ‫که څه اوسمهال په دې هرن مترکز زیات شوی دی‪.‬‬ ‫ګوټ کې‪ .‬نن ورځ‪ ،‬کاالريپایتو د ټولو رزمي هرنونو د‬ ‫اوس مهال‪ ،‬د کاالريپایاتو هرن د ژوند کولو په یوې‬ ‫مور حیثت لري‪.‬لومړی ذکر شوی ټکی لغت کاالري‬ ‫منبع بدله شوی او سیاالنیانو ته ددې هرن ځانګړي‬ ‫د سنګام په ادبیاتو کې راڅرګند شوی چې د جګړې‬ ‫اجراات نندارې ته وړاندې کیږي‪ ،‬په خاص ډول هغو‬ ‫میدان او سیمه ترشیح کوي‪ .‬هر جنګیايل به د خپل‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪45‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫میراث‬

‫د بدن او ذهن د روزلو‬ ‫لپاره په بشپړه توګه‬

‫غوره طریقه‬

‫د سړیو او ښځو‪ ،‬ځوان او بوډا لخوا مترین کیدونکې د کاالریپایاتو رزمي لوبه له‬ ‫بل هر وخت څخه اوس مهال ډیره مشهوره شوې ده‬ ‫لیکواله‪ KV :‬پرییا‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪44‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫پورته‪ :‬د دوسیهرا لپاره د راوڼ مجسمې او له چموندیسواري معبد څخه د دورګا بت د معبد شاوخوا د رسم ګذشت په حال‬

‫کیږي چې د روښنایی ‪ 25,000‬ګروپه له دوسیهرا څخه‬ ‫وړاندې نوي نصب کیږي‪ .‬فیالنو ته ددې ملانځنې لپاره‬ ‫مخکې له مخکې روزنه ورکول کیږي‪ .‬چې په دې کې ‪ 21‬لوی‬ ‫فیالن د مذهبي تګ په لومړي قطار کې د میسور له قرص‬ ‫څخه بانيمنتپ په لور په ورځې کې دوه ځلې‬ ‫تررسه کیږي‪.‬‬

‫بوماال کولووو (اندهریت پردیس)‬

‫نورو فیسټیوالونو ته ورته چې په دې ایالت کې له‬ ‫پوره لیوالتیا رسه ملانځل کیږي‪ ،‬په اندرا پردیس کې‬ ‫خلک له څو میاشتو وړاندې نوموړي فیسټوال ته سودا‬ ‫اخيل‪ .‬لکه تامیلیان او اندرایتس چې‬ ‫په ښایسته ډول تزیین شوې مجسمې‬ ‫دوسیهرا د میناتوري‬ ‫په ځانګړو ترتیباتو رسه پکې ایښودل‬ ‫شکلونو سره چې‬ ‫ګولوس (تامیل نادو)‬ ‫کیږي‪ ،‬او د بوماال کولووو په نوم‬ ‫کولوس‬ ‫یا‬ ‫ګولوس‬ ‫نه‬ ‫ګډونکوونکي‬ ‫د دوسیهرا د فیسټیوال‬ ‫یادیږي‪ .‬مقدسې مقربې د ټولو نهو‬ ‫ورځې‬ ‫نهه‬ ‫کیږي‬ ‫بلل‬ ‫ورځې وړاندې د ګولس یا کولس له څهرو‬ ‫ورځو په جریان کې په ګالنو کې پټې‬ ‫پیلیږي‬ ‫وړاندې‬ ‫څخه پیل کوي‪ .‬هغوی په پنځو‪ ،‬اوو یا ‪11‬‬ ‫وي‪ .‬د څښنت ونکاتشوارا مند په‬ ‫قدمونو کې کیښودل کیږي‪ .‬تر ټولو اوچتی‬ ‫تیرومال کې او د کانکا درګا اماوارو‬ ‫شوې‬ ‫ټاکل‬ ‫لپاره‬ ‫برخه د دریو ښځینه خدایانو د مجسمو‬ ‫مندر په ویجیواړه کې د دوسیهرا پر مهال ځانګړی‬ ‫– سارسويت – دورګا او لکشمي‪ .‬الندینی برخه یا پوړ اکرثا ً‬ ‫جذابیت لري‪ .‬دا ورځ د ښه بخت‪ ،‬مثبت فکر او ثروت‬ ‫ماشومانو لپاره ټاکل کیږي چې خپل ځانونه جوړ کړي‪.‬‬ ‫د الرښوونې لپاره ملانځل کیږي‪.‬‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪43‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫فرهنګ‬ ‫دا د زیات شمیر هندوانو لپاره له ډیر اهمیت څخه‬ ‫برخمنې ورځې دي او ددې نهو ورځو په جریان کې‬ ‫روژه نیيس‪ ،‬او د دوسیهرا په ورځ یې پای ته رسوي‪.‬‬

‫لوی مذهبي تګ (کارناتاکا)‬

‫په میسور کې د دوسیهرا ملانځنه تر ‪ 400‬کلونو پورې‬ ‫پخوانی دود دی‪ .‬خلک یو کال د میسور ښار په قرص‬ ‫کې ددې فیسټیوال ملانځلو ته په مته وي‪ .‬د میسور‬ ‫خدای ته درناوی کول‬ ‫د دسارا مراسم به سږ کال د اکتوبر په ‪ 11‬نیټه پیل‬ ‫دا هغه ورځ ده چې عبادت کوونکي په ژوند کې د‬ ‫يش چې په هغې کې به جمبو سواري‪ ،‬یو ډول دودیز‬ ‫بریالیتوب لپاره خپل درناوی څرګندوي‪.‬‬ ‫مذهبي مراسمو کې د ښځینه خدای‬ ‫راځي چې پوه شو چې په سویيل هند کې‬ ‫چامندیشواري مجسمه په یوه زرین هوده‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫میاسور‬ ‫په‬ ‫هر ایالت د دوسیهرا ورځ تر کوم حده‬ ‫د یوه جوړ شوي فیل په رس ایښودل‬ ‫مراسم‬ ‫دوسیهرا‬ ‫ملانځي‪.‬‬ ‫کیږي‪ .‬دا کار ډیر زیار ته اړتیا لري چې‬ ‫پخوانی‬ ‫کاله‬ ‫‪400‬‬ ‫په زرګونو خلک د نړی په ګوټ ګوټ کې‬ ‫دود دی‬ ‫ساراواسرتي پوجا (کیراال)‬ ‫جذبوي‪ .‬دغه مذهبي تګ د میسور له‬ ‫کیږي‪،‬‬ ‫تررسه‬ ‫دا چي د آیودا پوجا په نوم‬ ‫قرص څخه پیل کیږي او تر بادي منتپ‬ ‫عبادت کوونکي په دې ورځ ښځینه خدای سارسويت‬ ‫پورې دوام مومي‪.‬‬ ‫ته د پوهې د خدای په توګه عبادت کوي‪ .‬هر عبادت‬ ‫په کارناتاکا کې دوسیهرا د ندهابا په څیر ملانځل‬ ‫کوونکی د پوجا لپاره وسایل او اړین توکي سايت‪.‬‬ ‫کیږي‪ ،‬ځکه چې دغه فیسټیوال د میسور د شاهي کورنی‬ ‫آخري‬ ‫ستوراس یا روحاين رسودونه د ټولو نهو ورځو او‬ ‫لخوا مخته بوول کیږي‪ .‬دغه ښار روښان او رنګین کیږي‬ ‫ورځې پر مهال ویل کیږي‪ ،‬دوسیهرا د بی پروایی په‬ ‫او قرص ته په زرګونو سیالنیان راځي‪ .‬هر کال‪ ،‬تقریباً ‪1‬‬ ‫وړاندې د پوهې د بریالیتوب سمبول دی‪.‬‬ ‫کروړ روپی ددې مراسمو د روښانتا او تزیین لپاره کارول‬

‫فلکلوریک هرنمندان په دوسیهرا جشن‪ ،‬کولوسیکاراپټینم‪ ،‬توتوکودي‪ ،‬تامیل ناډو کې اجراات کوي‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪42‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫دوسیهرا د هند په سهیيل آیالتونو کې د‬ ‫شاميل آیالتونو په څیر په یو شان اوامرو‬ ‫رسه ملانځل کیږي‬ ‫لیکواله‪ :‬رینوکه سوریاونيش‬

‫لکه څنګه چې د هند هر آیالت ځانته ځانګړنه‬ ‫لري‪ ،‬په هېواد کې په بې سارې الرو چارو رسه‬ ‫بيالبيل فيستيوالونه ملانځنل کیږي‪ .‬دوسیهرا‬ ‫هم د نیکمرغه درې نیم موهورات له جملې‬ ‫څخه دي چې په ټول هند کې په ځانګړې توګه‬ ‫په جنويب آیالتونو کې ملانځل کیږي‪ .‬دا دریم‬ ‫مهورات دي‪ ،‬لومړی یې ګوډي پدوا‪ ،‬دوهم یې‬ ‫اکشۍ تریتیا او نياميي مهورات له پډوا څخه‬ ‫دي چې د دیوايل پر مهال ملانځل کیږي‪.‬‬ ‫د کارناتاکا‪ ،‬تامیل ناډو‪ ،‬کیراال او‬ ‫اندراپرادیش آیالتونه د مراسمو د ملانځلو ځانته‬ ‫خپلې طریقې لري چې په بدو باندې د ښو بري‬ ‫کیدل یعنې په دیمون مهیشاسوري باندې د الله‬ ‫دورګا بری ملانځل کیږي‪ .‬ویل کیږي چې الهه‬ ‫له دیمونز رسه ‪ 10‬ورځې او نهه شپې وجنګیدله‪.‬‬ ‫کله چې هغې په ‪10‬مه شپه بری وموند‪ ،‬نو د‬ ‫ویجۍ (بري) او دشمي (‪10‬مه شپه) په نوم‬ ‫مشهور دی‪ ،‬لدې کبله ورته ویجایادشمي ویل‬ ‫کیږي‪.‬‬

‫تاریخي مرجع‬

‫ددې فیسټیوال زیات شمیر تاریخي مرجع‬ ‫موجودې دي‪ .‬دوسیهرا دغې بریا ته د څښنت‬ ‫رام لخوا په څښنت روانا د غالب کیدلو نوم‬ ‫ورکړی چې دوهم څښنت جګړه وګټله او خپله‬ ‫ښځه سیتا یې بیرته ترې راوسته‪ ،‬د لنکا په‬ ‫سلطنت کې‪ .‬دا چې د ناوتري پای وه‪ ،‬چې معنی‬ ‫یې د نهو ورځو لپاره ملکې ته په کور یا مندرونو‬ ‫کې د نهو ورځو لپاره د ښه راغالست مراسم دي‪،‬‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪41‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫فرهنګ‬

‫په بدو د ښو د‬

‫بري ملانځنه‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪40‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫د جواهر الل نهرو د ملریزې برښنا ميل ماموریت موخې‬ ‫د اقلیم په بدلون کې د عمل ميل پالن‬ ‫یوه برخه‪ JNNSM ،‬د اقلیمي بدلون‬ ‫ننګونکو اړخونو ته د ځان برابرولو‬ ‫لپاره یوه نړیواله هڅه ده‪.‬‬

‫پروژې خپل فرصتونه متمرکز کړي چې‬ ‫له هغوی څخه یو یې د هند د کلیوايل‬ ‫اقتصاد بدلول دي‪ .‬د هند لرې پرتو کلیو‬ ‫ته د ملریزې برښنا رسوول‪.‬‬

‫تر ‪ 2022‬پورې ‪ JNNSM‬موخه لري‬ ‫چې په ټول هند کې د ملریزې برښنا‬ ‫شاوخوا ‪ 20,000‬میګاواټه برښنا‬ ‫تولیدونکې شبکه جوړه کړي‪.‬‬

‫‪ MNRE‬د برښنا رسوونه په روف ټاپ ملریزې برښنا‬ ‫پروژو باندې ویشلې دي چې ‪ 40,000‬میګاواټه‬ ‫برښنا به تولیدوي او د په سرته او منځینۍ کچه د‬ ‫ملریزې برښنا پروژې به جوړې کړي چې د ‪60,000‬‬ ‫میګاواټه تولید ظرفیت ولري تر څو ټول ټال‬ ‫‪ 100,000‬میګاواټه ټاکلې برښنا ترالسه کړي‪.‬‬

‫ترالسه کړي‪ .‬البته‪ ،‬څنګه چې کپور اشاره کوي‪“ ،‬ګمرکي تعرفه‬ ‫د موقعیتونو پر اساس توپیر کوي‪ .‬پرمخ بېوونکي د پروژو د‬ ‫ژوندي او دوامداره پاتې کېدو لپاره خپله حسايب کوي‪ ”.‬په‬ ‫هر حال‪ ،‬هغه روښانه کړه چې‪“ ،‬ټیټه ګمرکي تعرفه د ډېرو‬ ‫داوطلبانو له لوري منځ ته راځي‪ ”.‬او دا چې د بدال داوطلبي د‬ ‫لومړي ځل لپاره دا چاره نه تررسه کوي‪.‬‬ ‫دویمه مسله له مترکز څخه ویستنه یا جال کول دي‪ .‬تر‬ ‫اوسه پورې‪ ،‬ډېر شمېر د ملریزې بریښنا پروژو په ګجرات‪،‬‬ ‫راجستان‪ ،‬او اندرا پرادیش په ایالتونو باندې مترکز کړی دی‪.‬‬ ‫دغو ایالتونو له پخوا څخه په دې ساحه کې مخکې تګ کړی‬ ‫دی‪ ،‬مخکې له دې ې متحد دولت په ميل سطحه د ملریزې‬ ‫بریښنا د رامنځ ته کولو پرېکړه وکړي‪ .‬اوس پوښتنه دا ده چې‬ ‫مونږ د دې کار لپاره نور ایالتونه څنګه هڅولی شو؟ په همدې‬ ‫دلیل‪ ،‬متحد دولت د تشې د ډکولو لپاره مايل مالتړ په هغو‬

‫ایالتونو کې د پروژو لپاره ورکوي چې د سولر پراختیا په‬ ‫نسبي ډول ټیټه وي او تعرفه یې په پرتلیز ډول تر ‪4.50‬‬ ‫کیلو واټ هارس پاور پورې ټیټه راويل‪.‬‬ ‫دا ترالسه کېدونکی هدف دی‪ ،‬په ځانګړې توګه که‬ ‫چېرته د ملریزې بریښنا ساحه کې موجوده داوطلبي په هر‬ ‫ډول پر مخ والړه يش‪ .‬په تېرو څو کلونو کې‪ ،‬په هندوستان‬ ‫کې دا سکتور‪ ،‬د ملریزې بریښنا ظرفیت په ‪ 2015‬کال کې‬ ‫له ‪ 81‬میګا واټه څخه ‪ 3800‬پورې له ډېرېدو رسه په چټکه‬ ‫توګه پر مخ والړ‪ .‬په پایله کې‪ ،‬د ملریزې بریښنا قیمت له‬ ‫‪ 17.90‬څخه په ‪ 2010‬کې د یونټ پر رس په ‪ 2015‬کې له‬ ‫‪ 7‬څخه ډېره راټیټه شوه‪ .‬د ملریزې بریښنا د کچې ډېرولو‬ ‫تر څنګ‪ ،‬دوامداره څېړنې او پراختیا باید اوسمهال ملریزه‬ ‫بریښنا ال نوره د الرسيس وړ او له عهدې څخه وتونکې‬ ‫کړي‪.‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪39‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫پرمختګ‬ ‫کچه ‪ 7700‬میګا واټه پورې پورته شوېده‪ .‬د ‪ 2017‬کال تر مارچ باندې تکیه لري‪ .‬فضا او ساتنه یې بله ننګونه ده‪ ،‬په ځانګړې‬ ‫میاشتې پورې مته کیږي دا ډېرېدونکی هدف ښایي تر ‪ 17000‬توګه د مونسون د میاشتو پر مهال د محیطي وسایلو تر‬ ‫څنګ ملریزې تختې د جرقې پیدا کېدو المل ګرځي‪ .‬د دغو‬ ‫پورې لوړ يش‪ .‬له ‪ 2017-18‬هاخوا‪ ،‬مونږ باید هر کال ‪15000‬‬ ‫ننګونو د له منځه وړلو لپاره‪ ،‬وړاندې ذکر شوي ماموریت د‬ ‫میګا واټه بریښنا هر کال تولید کړو‪ .‬دلته ډېرې شمېر شتون‬ ‫نړیوالو داوطلبانو د څېړنو او دوامداره ارزونو په کولو رسه‬ ‫لري خو دا بسنه نه کوي‪ .‬هغه وویل چې ‪ 20000‬میګا واټه د‬ ‫یو مرحله ییزه الره چاره غوره او پلې کړېده‪.‬‬ ‫ملریزې انرژۍ ظرفیت په پایپالین کې وي‬ ‫پالن دا ده ترڅو د ملریزې برېښنا متمرکز‬ ‫او له هغې څخه د باندې یې ظرفیت ‪14000‬‬ ‫او غیر متمرکزه ترویج او پراختیا څخه ډاډ‬ ‫میګا واټه پورې رسېدلی دی‪.‬‬ ‫لمریزه بریښنا په‬ ‫ورکړي او د هېواد په ساره او اوږدو کې له‬ ‫د هند تر ټولو لویه شتمني چې لري یې‬ ‫ویشلې ډول باندې‬ ‫ملریزې برېښنا څخه د کار اخیستنې ډېرولو‬ ‫عبارت ده له پرېامنې‪/‬د ډېر کچې ملریزې‬ ‫تولید کېدلی شي او په‬ ‫او غوړېدولو لپاره مناسب او وړ رشایط‬ ‫وړانګې څخه چې دا هېواد یې په لویه پیامنه‬ ‫ډېر کم وخت کې د‬ ‫برابر کړي‪.‬‬ ‫په دوامداره توګه ترالسه کوي‪ .‬دا د چارو‬ ‫چټک ظرفیتجوړونې‬ ‫په دې رشایطو کې‪ ،‬د کپور له لوري دوه‬ ‫سمون ښیي چې دولت دا شتمني په خپل‬ ‫لپاره زمینه برابروي‬ ‫فکتورونه روښانه شول‪ .‬لومړی‪ ،‬د ملریزې‬ ‫بشپړ توان رسه په اغیزمنه توګه تر خپل‬ ‫برېښنا ګمرکي تعرفه تر ‪ 4.34‬کیلو واټ هارس پاوره پورې‬ ‫کنټرول الندې راوستی يش او که څنګه‪ .‬پدې موازنه کې‬ ‫راټیټه شوېده چې د هغو خلکو لپاره دا چې ډېر لګښتونه به‬ ‫وسعت او توازن ساتل بل مهم فکتور ګڼل کیږي‪ .‬په ښکاره‬ ‫ملریزې بریښنا ته الرسسی کم کړي د یوې هوسایۍ د دمې‬ ‫توګه‪ ،‬ملریزه بریښنا په ویشلې ډول باندې تولید کېدلی‬ ‫اخیستو په توګه منل کیږي‪ .‬دا ټیټه فیصدي‪/‬شمېره په‬ ‫يش او په ډېر کم وخت کې د چټک ظرفیت جوړونې لپاره‬ ‫ښکاره توګه د فورتوم فینسوریا انرژۍ رشکت له لوري ورکړل‬ ‫زمینه برابروي‪.‬‬ ‫شوی دی تر څو د ‪ NTPC‬بادال سولر پارک د داوطلبۍ‬ ‫په هر حال‪ ،‬په دې الر کې ځینې ننګونې پرتې دي‪.‬‬ ‫ملریزه بریښنا ال تر اوسه هم له لومړیو څخه په لوړو لګښتونو الندې د ‪ 70‬میګا واټه ملريزې بریښنا د نصبولو لپاره قرارداد‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪38‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫ابتکار چې د “نوې او نوې کیدونکې انرژۍ د وزارت” لخوا په‬ ‫دا هیڅ تکرار ته اړتیا نلري چې هند یو راوالړیدونکی ځواک‬ ‫الره اچول شوی دی په ‪ 2010‬کال کې پیل شو ترڅو ‪ 22‬ګیګا‬ ‫دی او دا امکان هم شته چې په یو نړیوال اقتصادی ځواک‬ ‫واټه ملریزه انرژي تر ‪ 2022‬کاله پورې تولید کړي‪ .‬په ‪2015‬‬ ‫وګرځي‪ .‬پوښتنه دا ده چې هند به څنګه وکوالی يش چې‬ ‫کال کې دولت پر دې ارقامو تجدید نظر وکړ او تر ‪ 2022‬کال‬ ‫دغه وده په پاکه او دوامداره توګه تامین کړي‪ .‬د صنعتي‬ ‫پورې یې د ‪ 100‬ګیګاواټو یوه هدفمنده موخه ځانته تعیین کړه‪.‬‬ ‫کیدلو په ملړۍ مرحلې کې که غرب ورڅخه ګټه پورته کړه‪،‬‬ ‫دا پروژه په دوه برخو ویشل شوې ده چې ‪ 40‬ګیګاواته د “بام‬ ‫ننیو پرمختللیو هیوادونو په خپل ټول توان او هر قیمت رسه‬ ‫د رس پروژې” او ‪ 60‬ګیګاواټه متوسطې او سرتې پروژې دې‬ ‫د ودې لپاره هلې ځلې وکړې ‪ -‬اوس‪ ،‬چې هغوي د شمتنۍ‬ ‫چې په ګریډ (‪ )Grid‬کې رسه تړل کیږي‪ .‬ددې‬ ‫او هوساینې تر یوې کچې پورې رسیديل دي‪،‬‬ ‫پروژې بیه `‪ 6,00,000‬کروړه تخمین شوېده‪.‬‬ ‫هغوي غواړي چې د “نوې کیدونکې انرژي‬ ‫لوري‬ ‫په‬ ‫شینوالي‬ ‫د‬ ‫لکه څنګه چې مته کیده‪ ،‬کله چې تیر کال‬ ‫‪ ”Renewable Energy‬د پاکو او دوام وړ‬ ‫سره‬ ‫پاکوالي‬ ‫د‬ ‫مزل‪،‬‬ ‫دولت نوې موخه اعالنه کړه په اړه یې لږ شک‬ ‫رسچینو لپاره هڅه وکړي‪ ،‬کومې چې د فوسیيل‬ ‫یو‬ ‫یا‬ ‫ټاکنه‬ ‫یوه‬ ‫مزل‬ ‫رامنځته شو ‪ -‬آیا زمونږ هدف ډیر لوړ دی؟‬ ‫سونتوکو په پرتله ګرانې دي‪.‬‬ ‫میالن نه دی‪ .‬دا‬ ‫آیا دولت به وکوالی يش چې دې موخې ته‬ ‫په ‪ 2016‬کال کې هند دا ټاکنه (آپشن) نلري‬ ‫زمونږ لپاره اړینه ده‬ ‫ورسیږي؟ آیا نور وڼډواله به هم خپله برخه کار‬ ‫چې په هره بیه کیږي مخ ته الړ يش او رامنځته‬ ‫وکړو‬ ‫ژوند‬ ‫چې‬ ‫تررسه کړي؟ دا ډیرې پرځای پوښتنې دي چې‬ ‫شوي ککړتیا بیا وروسته پاکه کړي‪ .‬د بیلګې په‬ ‫ځوابونه یې سوکه سوکه اما په پرله پسې توکه‬ ‫ډول‪ ،‬د هوا وخیم حاالت چې د اقلیم د تغیریدلو‬ ‫څرګندیږي‪.‬‬ ‫نښانه ده هغه پدیده چې په زرګونو هندیانو باندې یې منفي‬ ‫یو کال وروسته له دې چې د یووايل دولت ملریزه برېښنا د‬ ‫اغیزې غورځولې دي‪ .‬د شینوايل په لوري مزل‪ ،‬د پاکوايل رسه‬ ‫مزل یوه ټاکنه (آپشن) یا یو میالن (ټرینډ) نه دی‪ .‬دا زمونږ لپاره هند د کیسې اصيل موضوع وګرځوله‪ ،‬دا غوره ده تر څو یادونه‬ ‫ويش چې هېواد پر سمه الر روان دی‪ .‬د بهرنیو چارو وزارت‬ ‫اړینه ده چې هم ژوند وکړو او هم پرمختګ وکړو‪.‬‬ ‫وزیر تارون کپور له نظره‪“ ،‬د ‪ 2016‬کال په مارچ کې‪ ،‬د ملریز‬ ‫د همدې کاري چوکاټ لپاره باید د هند د دولت د‬ ‫“جواهر النهرو د انرژۍ ميل ملریز ماموریت” ته کتنه ويش‪ .‬دا برېښنا نصبول تر ‪ 6700‬میګا واټو پورې پورته شو‪ ”.‬اوسمهال‪ ،‬دا‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪37‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫پرمختګ‬

‫پر ملریزې بریښنا سنبال‬

‫برښناکوټ‬

‫د جواهر لعل نهرو د ملریزې بریښنا ميل ماموریت د نړیوالو داوطلبانو د څېړنو او‬ ‫دوامداره ارزونو په کولو رسه یو مرحله ییزه الره چاره غوره او پلې کړېده‪.‬‬ ‫لیکواله‪ :‬مایوري موخیرجي‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪36‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫و مستوى الحكومة المركزية وهي تشكل ما يقرب من بكثير وأكثر مالئمة من حيث البيئة الضريبية‪ .‬وسوف‬ ‫حوالي ‪ 25‬في المائة إلى ‪ 40‬في المائة من سعر المنتجات‪ .‬تساعد ضريبة السلع والخدمات على جعل الهيكل‬ ‫ولن يعد لعدد من الضرائب وجود مثل‪:‬ضريبة إدخال الضريبي بسيطا وشفافا و إخضاع المزيد من الكيانات‬ ‫البضائع إل��ى المناطق‪ ،‬وضريبة‬ ‫التجارية لهذا النظام الضريبي‬ ‫المبيعات ال��م��رك��زي��ة‪ ،‬وضريبة‬ ‫وبالتالي توسيع القاعدة الضريبية‪.‬‬ ‫الضرائب‬ ‫من‬ ‫لعدد‬ ‫يعد‬ ‫لن‬ ‫ال��دخ��ول‪ ،‬وضريبة ال��رس��وم على‬ ‫ومن الجدير بالذكر أن الهند لديها‬ ‫�ال‬ ‫�‬ ‫إدخ‬ ‫مثل‪:‬ضريبة‬ ‫�ود‬ ‫�‬ ‫وج‬ ‫الترخيص‪ ،‬حيث ستأتي جميعا تحت‬ ‫واحد من أضيق القواعد الضريبية‬ ‫المناطق‪،‬‬ ‫��ى‬ ‫�‬ ‫إل‬ ‫�ع‬ ‫�‬ ‫�ائ‬ ‫�‬ ‫�ض‬ ‫�‬ ‫�ب‬ ‫�‬ ‫ال‬ ‫الضريبة على السلع والخدمات‪.‬‬ ‫بين دول مجموعة العشرين‬ ‫المركزية‪،‬‬ ‫المبيعات‬ ‫وضريبة‬ ‫وسوف تتراجع األسعار في العديد‬ ‫وتجمع البريكس‪ ،‬حيث أنها مقيدة‬ ‫وضريبة‬ ‫الدخول‪،‬‬ ‫وضريبة‬ ‫من القطاعات‪ ،‬بما في ذلك العقارات‬ ‫فيما يتعلق بقدرتها على تمويل‬ ‫حيث‬ ‫الترخيص‪،‬‬ ‫على‬ ‫الرسوم‬ ‫وال��خ��دم��ات اللوجستية‪ ،‬وت��ج��ارة‬ ‫تقديم الخدمات األساسية والحماية‬ ‫الضريبة‬ ‫تحت‬ ‫جميعا‬ ‫ستأتي‬ ‫التجزئة‪ ،‬وال��س��ي��ارات واالسمنت‬ ‫االجتماعية للقطاعات المحرومة‬ ‫والخدمات‬ ‫السلع‬ ‫على‬ ‫والسلع الرأسمالية‪ ،‬وهو أمر يقلل‬ ‫من السكان‪ .‬وسيتم االستفادة من‬ ‫التكلفة ويفيد المستهلك‪ .‬وسيجعل هذا‬ ‫إي��رادات الضرائب في تمويل‬ ‫األمر إبرام الصفقات و العمليات التجارية تتم بصورة برامج الرعاية االجتماعية للمساعدة في رفع الدخل‬ ‫أكثر سهولة أيضا جعل ممارسة األعمال التجارية أسهل الحقيقي للفئات األقل دخال والحد من الفقر‪.‬‬ ‫سبتمبر‪ -‬أكتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪35‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫پرمختګ‬

‫لخوا د ‪ GST‬قانون تصویبول دي چې په پایله کې به یې‬ ‫مخالفتونو له امله تررسه شوی وه‪.‬‬ ‫فیچ ریټینګ دا لویه پریکړه ستایلې او ویيل یې دي د ‪ GST‬شورا جوړه يش او له دې الرې به مرکز او والیات‬ ‫رسه یو ځای يش ترڅو د نوموړي قانون رشایط‪ ،‬حدود‪،‬‬ ‫چې‪ :‬هند له ډیر اوږمهاله انتظار وروسته د اجناسو‬ ‫معافیت او د ستونزو د حل میکانیزمونه جوړ کړي‪.‬‬ ‫او خدماتو مالیايت قانون (‪ )GST‬تصویب کړو چې دا‬ ‫حکومت غواړي چې اصيل مقدار یې ‪18‬‬ ‫یو داسې مهم عملیايت عمل وو چې‬ ‫سلنه وي خو ځینې ایاالت غواړي چې‬ ‫تجاريت خنډونه به له لرې کړي او‬ ‫حکومت غواړي چې‬ ‫له دې هم لوړ يش‪ .‬دا به ډیر فکر او‬ ‫اقتصادي کفایت کې به پرمختګ‬ ‫‪18‬‬ ‫یې‬ ‫مقدار‬ ‫اصلي‬ ‫غور ته اړتیا ولري تر څو نوموړی ریټ‬ ‫رامنځته کړي او په اوږمهاله موده‬ ‫ځینې‬ ‫خو‬ ‫وي‬ ‫سلنه‬ ‫یا کچه نهایي کړي‪ .‬هغه والیتونه چې‬ ‫کې به په اقتصادي ودې کې خورا لوی‬ ‫له‬ ‫چې‬ ‫غواړي‬ ‫ایاالت‬ ‫د لوړ ریټ غوښتونکي دي باید په یاد‬ ‫بدلون رامنځته کړي‪.‬‬ ‫دې هم لوړ شي‬ ‫ولري چې ‪ 18-19‬سلنه ریټ د انفالسیون‬ ‫‪ GST‬یوه بی بیلګې بیانیه ده چې‬ ‫په رامنځته کولو کې ډیره ونډه لوبولی‬ ‫په تصویبولو یې هند نړی ته ثابته کړه‬ ‫يش چې د اقتصاد لپاره ګټور نه دی‪ .‬دا یو زیری دی چې‬ ‫چې دوی د خرڅالو متحده مالیه په خپل هیواد کې‬ ‫د آسام شامل لویدیځ ایالت چې د ‪ BJP‬لخوا اداره شوی‬ ‫عميل کولی يش او ‪ 1.3‬ملیارده مرصف کوونکي په یوه‬ ‫لومړنی ایالت وه چې په مجلس کې یې د ‪ GST‬قانون‬ ‫واحد مارکیټ بدلولی يش‪ ،‬چې د نوموړي کار په تررسه‬ ‫تصویب کړو‪.‬‬ ‫کولو کې متحده ایاالت او اروپایي اتحادیه ناکامه شوې‬ ‫کله چې ‪ GST‬عمالً پیل يش‪ ،‬د زیات شمیر اجناسو‬ ‫ده‪ .‬بل ستونزمن کار د نیمو ایاالتونو او متحدو قلمروونو‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪34‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫امله رامنځته شوی وه چې نوموړو ایاالتو د تصویب‬ ‫رامنځته کړي‪ .‬دا له خپلواکۍ وروسته تر ټول مهم‬ ‫شوي تنظیم له امله د خپلو هغو فدرايل مايل ازادیو په‬ ‫مايل اصالحايت تررسه شوی عمل دی چې په لویه‬ ‫وړاندې د خطر له رامنځته کیدو څخه اندیښنه ښودله‬ ‫کچه مرکزي او ایااليت مايل چارې به پکې شاملې وي‬ ‫چې اسايس قانون ورکړې وه او ویریدل چې محصوالت‬ ‫او د دندو د زیاتولو د وسیلې په توګه به په ګمرکاتو‪،‬‬ ‫به له السه ورکړي‪ .‬په پای کې ایاالتونه یو ځای رسه‬ ‫خدمايت مالیې‪ ،‬د اضافه ارزښت مالیې‪ ،‬د مرکزي‬ ‫کیناستل او حکومت موافقه وررسه‬ ‫خرڅالو مالیې‪ ،‬د دخول مالیې او د‬ ‫وکړه چې د اسايس قانون په نظر کې‬ ‫عرصي لوازمو مالیې د خرڅالو په ميل‬ ‫د لومړي وزیر مودي‬ ‫نیولو رسه به ددوی هغه نقصانونه تر‬ ‫مالیو کې شاملې کړي چې دا د تجاريت‬ ‫حکومت ته باید د‬ ‫پنځو کلونو پورې جربانوي چې د ‪GST‬‬ ‫ټرانسپورټ د بیې په ټیټولو کې هم‬ ‫تصویبولو‬ ‫د‬ ‫‪GST‬‬ ‫د منلو له امله وررسه مخامخ کیږي‪.‬‬ ‫مرسته کولی يش‪.‬‬ ‫شي‬ ‫ورکړل‬ ‫امتیاز‬ ‫له ټولو ایاالتونو رسه د اوسني‬ ‫د لومړي وزیر ښاغيل نارندرا‬ ‫چې یو وخت نا ممکن‬ ‫حکومت له زیاره ډکې خربې او د هغوی‬ ‫مودي حکومت ته باید د ‪ GST‬د‬ ‫معلومیده‬ ‫مخالفت باالخره د پارملان د دواړو‬ ‫تصویبولو امتیاز ورکړل يش چې یو‬ ‫جرګو لخوا د ‪ 122‬مادې د قانون له‬ ‫وخت نا ممکن معلومیده‪ .‬په نوموړې‬ ‫تصویبولو وروسته پایلې رامنځته کړې‪ .‬ددې اړینې مالیې‬ ‫موضوع له لسو کلونو را په دې خوا بحثونه وشول‪ .‬د‬ ‫د اصالحايت قانون تصویبول به پانګې اچوونکو ته یو قوي‬ ‫‪ GST‬نظریه په لومړي ځل د ‪ 2006‬کال په بودیجوي‬ ‫سیګنل ورکړي‪ ،‬په ځانګړې توګه په بهرنیو هیوادونو کې‪،‬‬ ‫وینا کې رامنځته شوه او ددې د بشپړولو آخري نیټه‬ ‫چې د ځمکې او کارګرانو د قانون له تصویبولو وروسته‬ ‫د ‪ 2010‬کال د اپریل میاشت ټاکل شوې وه‪ .‬دا زنډ‬ ‫شکمن شوي وه‪ ،‬چې دا کار د یو شمیر هذبونو د سختو‬ ‫په زیات شمیر ایالتونو کې د ویرې د موجودیت له‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪33‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫پرمختګ‬

‫د بدلون پر لور‬

‫لوی ګام‬

‫د اجناسو او خدماتو د مالیې د قانون تصیبول به د اوږدمهاله پرمختګ د‬ ‫کچې د لوړولو ترڅنګ په راتلونکي کې د لویو اصالحاتو پر لور د حکومت د‬ ‫مثبتو اصالحاتو ښکارندوی هم دی‬ ‫لیکوال‪ :‬ویکاس کنها‬ ‫له ډیر انتظار وروسته د اجناسو او خدماتو د مالیې‬ ‫د قانون (‪ )GST‬تصویبول یوه د پام وړ السته راوړنه‬ ‫ده چې په راتلونکو کلونو کې به د هند ‪ 2‬ټریلیونه‬ ‫اقتصادي وده دوه برابره کړي‪ .‬اقتصاد پوهانو‬ ‫وړاندوینه کړې چې هند په داسې حال کې چې د نړۍ‬ ‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪32‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫تر ټولو چټک مخ پر ودې اقتصادي هیواد دی‪ ،‬کولی‬ ‫يش چې د دریو کلونو په موده کې د ‪ GST‬له الرې‬ ‫لږ تر لږه ‪ 0.8‬سلنه امتیازات السته راوړي‪ .‬د هند‬ ‫د مالیې وزیر آرون جیتيل په دې باور دی چې ‪GST‬‬ ‫کولی يش چې د هند په ‪ GDP‬کې دوه سلنه لوړوالی‬

‫د سیټاالیټونو د زیاتولو د نړیوالې غوښتنې رسه سم ‪ ISRO‬د پام وړ وده کړې او ‪ 74‬سټاالیټونه‬ ‫یې په تجاريت بڼه د زیات شمیر هیوادونو لپاره فضا ته لیږيل‪ .‬اوس مهال‪ ،‬هند غواړي چې د‬ ‫سیټالیټ د لیږد شميس فضایي بیړۍ (‪ )PSLV‬د ماموریتونو په زیاتولو رسه د سیټاالیټ د‬ ‫لیږد شمیر زیات کړي‬

‫د کارګل د جګړې پر مهال نوې ډهيل ته د ښه کیفیت لرونکې د هند ‪ NAVIC‬یو سیمه ییز سیګنال برابروي خو امریکایي او‬ ‫سیټاالیټ له الرې د مخابرايت سیسټم له سیګنلو څخه له ګټې رويس سیسټمونه نړیوال سیګنلونه یا انځورونه وړاندې کوي‪.‬‬ ‫اخیستلو انکار شوی وه‪ ،‬او په ډیر شدت رسه هڅه شوې وه چې که رضورت پیښ يش نو د هند انځورونه هم د سیسټاالیټونو د‬ ‫تقویه شوې پناهګاوې د پاکستان لخوا د لوړو جوړو شوو تپو په شمیر په زیاتولو رسه نړیوال کیدلی يش‪.‬‬ ‫‪ NAVIC‬ډاډ ورکړی چې د سیګنل پوښښ‬ ‫منځ کې وګوري‪ .‬د ميل اعتاليف دیموکراتیک‬ ‫په ټول هیواد کې خور شوی او لږ تر لږه‬ ‫دولت په لومړی دورې کې د سوادیيس ‪GPS‬‬ ‫کیښودل شو‪ ،‬چې م��ودي رسته ورسولو‪ .‬له د هند انځورونه هم د‬ ‫‪ 1,500‬کیلومرته د هند له رسحدونو څخه‬ ‫هند څخه پرته په نړیواله کچه د سیټاالیټ له سپوږمکیو یا سیټاالیټونو‬ ‫هغې خواته هم تر پوښښ الندې راويل‪ ،‬او‬ ‫الرې مخابرايت سیګنلونه په سویيل آسیا کې د تعداد په زیاتولو سره‬ ‫پوهانو هم ترشیح کړې چې ددې تر الشه‬ ‫یوازې د متحده ایاالتو د کانستیلیشن لخوا د نړیوال کیدلی شي‬ ‫پروت منطق هغه تخمین شوی خطر دی چې‬ ‫دې هیواد ته راجع کیږي‪.‬‬ ‫موقعیت ښودلو د نړیوال سیسټم (‪ )GPS‬له‬ ‫د روان کال په پای کې ‪ ISRO‬د هند د لوی راکټ د‬ ‫الرې ښودل کیږي او همدارنګه د رويس کانستیلیشن لخوا چې‬ ‫د ‪ GLONASS‬په نوم موجود سیسټم نه ګټه اخيل‪ ISRO .‬ازموینې لپاره چمتو دی – د یوه ځمکني همزمان سیټالیټ د‬ ‫ادعا کوي چې د هند مخابرايت یا فضایي څارنیز سیسټم د سویيل لیږد بیړی – مارک ‪ – III‬چې د ځمکې په ټیټ مدار کې د اتو‬ ‫آسیا د سیمې لپاره له یادو دواړو سیسټمونو څخه پیاوړی دی‪ .‬ټنو په اندازې د وزن د پورته کولو وړتیا لري‪ .‬که چیرته هر څه‬ ‫دغه راز‪ ،‬امریکایي او رويس سیسټمونه زموږ په پرتله څلور برابره د پالن مطابق تررسه يش نو په راتلونکي کال کې به د هیواد‬ ‫زیات سیټاالیټونه کاروي او ‪( NAVIC‬د ‪ ISRO‬د زیات شمیر دوهم ماموریت سپوږمۍ ته عميل يش ‪Chandrayaan-2‬‬ ‫ټکنالوژیو په څیر) ارزان‪ ،‬او یوازې د اوو سیټاالیټونو په وسیله د چې د نورو السته راوړنو ترڅنګ به د سپوږمۍ په سطحه کې‬ ‫عملیاتو اجرا کولو وړتیا لري‪ .‬نو باید دا په ښکاره ومنل يش چې د هند درې رنګه جنډه وه ځړوي‪ ،‬هند به ستورو ته ورسیږي‪.‬‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪31‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫پرمختګ‬

‫په بنګالور کې د شميس صفحې د موقعیت ټاکلو او پراخوايل ازموینه‬

‫عملیايت پروازونه تررسه کړي د امریکا متحده ایاالت‪ ،‬چې خپله‬ ‫فضایي بیړی یې ‪ 135‬ځلې فضا ته لیږدولې او په ‪ 2011‬کال کې یې‬ ‫نوموړي عملیات پای ته رسويل‪ ،‬روسانو یوازې یو ځل ورته فضایي‬ ‫بیړی لیږدولې چې د بوران نوم یې ورکړی‪ .‬دا یوازې یو ځل په‬ ‫‪ 1989‬کال کې الوتنه کړې‪ .‬له هغې وروسته فرانسې او جاپان هم‬ ‫ددې پروازونو په برخه کې تجربې تررسه کړي‪.‬‬

‫مهال د هند لومړي وزیر ښاغيل نارندرا مودي وویل چې په‬ ‫هغه خوځښت او لیوالتیا رسه چې زموږ ساینس پوهانو له کلنو‬ ‫راهیسې په ‪ ISRO‬کې کار ک��ړی‪ ،‬ډیر استثایي او تشویق‬ ‫کوونکی دی‪ .‬هو‪ ،‬لوی قدرتونه د وزر لرونکې او د دوهم ځل‬ ‫لپاره د ګټې اخیستونکې بیړی د جوړولو له نظریې څخه شاته‬ ‫شوه‪ ،‬خو د هند انجیرانو فضایي مدارونو ته د‬ ‫سپوږمکیو د لیږد د بیې په راټیټولو او د دوهم د هند انجنیران باور‬ ‫بریاليتوب ته اشاره کول!‬ ‫ځل لپاره له یوې بیړی څخه په ګټې اخیستلو لري چې د سپوږمکیو‬ ‫په تیرو نیږدې وختونو کې ‪ ISRO‬د هند د‬ ‫باور وکړو‪ .‬په ‪ ISRO‬کې موجود ساینس پوهان د لیږد م��ص��ارف له‬ ‫‪ NAVIC‬یا د هند د کانستیلیشن یا یوځای‬ ‫باور لري چې فضا د شیانو د لیږد مصارف دوی راکټونو څخه د دوهم‬ ‫‪ 10‬برابره ټیټولی يش که چیرته د بیاځلې ګټې ځل ګټې اخیستنې له‬ ‫کولو مخابرايت سیسټم لپاره یو ځانګړی ګام‬ ‫اخیستنې ټکنالوژي کامیابه يش‪ ،‬او د یوه کیلو الرې کمیدلی شي‬ ‫اوچت کړو‪ ،‬کله چې د اوو سپوږمکیو له جملې‬ ‫څخه آخري هم په بریالیتوب رسه د ‪ 2016‬کال‬ ‫د لیږد مرصف به ‪ 2,000‬ډالرو ته ښکته يش‪.‬‬ ‫د دوهم ځل لپاره د ګټې اخیستنې نقلیه وسیله – د تکنالوژی د اګست په ‪ 28‬نیټه د ‪ PSLV‬لخوا په مدار کې ځای په شوه‪.‬‬ ‫ډیمونسټریټر (‪ )RLV-TD‬الوتنه لومړنی پرواز وه چې ‪ ISRO‬د هند د سیټاالیټ د یوځای کولو چارې شپه او ورځ د هند په‬ ‫د دوو وزرو لرونکو بیړی له الرې تررسه کړو او له لیږدولو ټولې سیمې کې د مخابرايت سیګنل د پوښښ لپاره کار کوي‪ .‬دا د‬ ‫وروسته نوموړې فضایي بیړی د بنګال په ساحل کې په واقعي ‪ ISRO‬لخوا یوه بی بیلګې السته راوړنه ده‪.‬‬ ‫لومړي وزیر مودي دا نظریه د پخواين لومړي وزیر اتل بیهاري‬ ‫رنوې د ‪ 13‬دقیقو له الوتنې وروسته په رسعت رسه کیناسته‪.‬‬ ‫یوازیني هیوادونه چې د فضایي وزر لرونکې بیړی له الرې یې واجپای له ترصف څخه السته راوړې‪ ،‬کله چې له پاکستان رسه‬ ‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪30‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫او د هند فضایي ادارې لپاره یې تاريخ جوړ کړو‪ .‬د سیټالیټ د‬ ‫لیږد شميس فضایي بیړی (‪ )PSLV-C34‬په ‪ 26‬دقیقو کې‬ ‫‪20‬سیټاالیټونه په مدار کې کیښودل‪ .‬دا بده السته راوړنه نه‬ ‫ده‪ .‬دا ښونځي ته په بس کې د ماشومانو د وړلو په څیر وه‪ ،‬چې ‪ ISRO‬بالخره وزرې پیدا کړې!‬ ‫په خارق العاده رسعت رسه په فضا کې سفر کوي‪.‬‬ ‫د رسيهاري کوټا آرام‪ ،‬ګرم او سوزوکی سحر دقیقا د ‪2016‬‬ ‫‪ PSLV‬په خپل ‪ 36‬پ��رواز کې ‪ 320‬ټنه وزن لرلو‪ ،‬او د کال د مې په ‪ 23‬نیټه د سحر په ‪ 7‬بجو په شور او غوغا بدل شو؛‬ ‫‪ 44.4‬مرت په اندازه یې لوړوالی لرلو‪ ،‬چې دا د يوه ‪ 15‬پوړيزه کله چې د هندي نوي جدید توغندي له ځان رسه د کوچنی‬ ‫ودانۍ اوسط لوړوالی دی‪ .‬له دې الوتنې رسه‪ISRO،‬د هند د فضایي بیړی په جیګولو رسه د هند د توغندیو له هوایي ډګر‬ ‫کوچني فضایي بیړی‪ 35‬توغندي پرله پسې فضا ته ولیږدول‪ .‬په څخه د آسامن په لور الوتنه وکړه‪.‬‬ ‫‪ 2008‬کال کې‪ ISRO،‬په یوه واحد ماموریت‬ ‫په تاریخ کې د لومړي ځل لپاره ‪ISRO‬‬ ‫کې ‪ PSLV‬په کارولو رسه ‪ 10‬سیټاالیټونه یا‬ ‫وزرې وک��ړې‪ ،‬کله چې نوموړي سازمان یو‬ ‫سپوږمکی ولیږلې او د نړۍ ریکارډ یې جوړ تر اوسه پورې ‪ISRO‬‬ ‫داسې فضایي الوتنه تررسه کړه چې پخوا نه‬ ‫کړو‪ .‬نن ورځ‪ ،‬په نړۍ کې په بریالیتوب رسه ‪ 113‬سپوږمکۍ یا‬ ‫وه تررسه شوې او په دې کار رسه یې یو نوی‬ ‫په یوه واحد ماموریت کې د زیاتو سپوږمکيو سیټاالیټونه فضا ته‬ ‫تاریخ جوړ کړو‪ .‬د هند فضایي ادارې دا نوې‬ ‫د لیږد ریکارډ روسیې جوړ کړی‪ ،‬چې په ‪ 2014‬لیږدولي چې د هغې‬ ‫فضایي الوتنه په ځپل الس د چوړې شوې‬ ‫له جلې څخه ‪ 74‬د ‪20‬‬ ‫فضایي بیړی په وسیله تررسه کړی‪ ،‬چې په‬ ‫کال کې یې فضا ته ‪ 37‬سپوږمکی ولیږلې‪ .‬د بیالبیلو هیوادونو دي‬ ‫ريکارډ ماتولو په دې ماموریت کې‪ISRO ،‬‬ ‫بشپړه توګه په هند کې جوړه شوې ده‪.‬‬ ‫د بهرنیو پلورونکو لپاره ‪ 17‬سپوږمکی فضا ته‬ ‫ساینس پوهانو ته د مبارکی ویلو پر‬ ‫واستولې چې ‪ 13‬سپوږمکی د امریکا او پاتې نورې د جرمني‪،‬‬ ‫اندونیزیا او کاناډا لپاره لیږدول شوي‪ .‬ډاکټر جتندرا سینګ‪،‬‬ ‫چې د لومړي وزير د دفرت د کورنیو چارو وزیر او د فضایی چارو‬ ‫مسوول دی وایي چې‪“ :‬د دغو ‪ 17‬بهرنيو سپوږمکيو د لیږد له‬ ‫الرې‪ ،‬د انټریکس خصويص رشکت د ‪ 10.24‬میلیونه یورو او‬ ‫‪ 4.54‬ميليونه امريکايي ډالرو په اندازه ګټه کړې‪ .‬دا د هند‬ ‫لخوا متحده ایاالتو ته په یوې فضایي بیړی کې تر ټولو زیات‬ ‫شمیر سپوږمکی وې چې ولیږدول شوې‪ .‬په زړه پورې خو دا ده‬ ‫چې د لومړي ځل لپاره هند د ګوګل یوه سپوږمکی یا سیټالیټ‬ ‫هم مدار ته ولیږدوه‪ .‬تیرا بیال‪ ،‬چې یو کلیفونیایي کمپني ده او‬ ‫د نړیوال لوی رشکت‪ ،‬ګوګل‪ ،‬یوه برخه ده‪ ،‬د ‪ 110‬په وزن رسه د‬ ‫لوړې ټکنالوژی یوه له ځمکې څارونکې ټکنالوژي ولیږدوله چې‬ ‫د ‪ SkySat Gen-2‬په نوم یادیږي‪ .‬دا د ګوګل سپوږمکی به‪،‬‬ ‫ددې کمپنی پر وینا د نقشو د کشفولو په موخه استعاملیږي‪.‬‬ ‫د بهرنيو خرڅوونکو لیوالتیا ورځ په ورځ د هند د فضایي‬ ‫بیړی له الرې د خپلو کوچنیو سیټاالیټونو د لیږد په برخه‬ ‫کې په زیاتیدو ده‪ .‬دا خربه حیرانه وونکې ځکه نه ده چې د‬ ‫تخمین پر اساس د ‪ ISRO‬لخوا د سیټالیټونو د لیږد مرصف‬ ‫د نورو فضایي سازمانونو په پرتله ‪ %50‬ټیټ دی‪ PSLV .‬په‬ ‫یوه معترب‪ ،‬بانکي اعتبار لرونکي او دقت ښودونکي بدل شوی‬ ‫چې له هند څخه یې د ډیرو هیودونو لخوا د سیټاالیټ د‬ ‫لیږدولو لپاره یو جذاب‪ ،‬معترب او د ټیټ مرصوف کیدونکی‬ ‫موقعیت جوړ کړی‪ .‬تر اوسه پورې ‪ 113 ISRO‬سپوږمکۍ فضا‬ ‫ته لیږدويل چې د هغوی له ډلې ‪ 74‬سپوږمکۍ د ‪ 20‬مختلفو‬ ‫هیوادونو دي‪ .‬په مقابل کې یې ‪ ISRO‬له ‪ 120‬میلیونو څخه‬ ‫زیات امریکایي ډالر خپل هیواد ته د عایدو په توګه راوړي‪.‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪29‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫پرمختګ‬

‫‪ ISRO‬غټ خوبونه ګوري او غټې‬

‫السته راوړنې لري!‬

‫په یوه معتبر‪ ،‬بانکي اعتبار لرونکي او دقت ښودونکي بدل شوی چې له هند څخه یې د‬ ‫ډیرو هیودونو لخوا د سیټاالیټ د لیږدولو لپاره یو جذاب‪ ،‬معتبر او د ټیټ مصروف کیدونکی‬ ‫موقعیت جوړ کړی‬ ‫لیکوال‪ :‬پلوا باګال‬ ‫په فضایي ټکنالوژی کې د هند د بریا کیسه د جذبې او‬ ‫لوی پرمختګ په طرف په مبارزې کولو رسه روانه ده‪ ،‬ځکه‬ ‫چې د هند د فضایي څیړنې سازمان (‪ )ISRO‬په زړه پورې‬ ‫السته راوړنې لري‪ .‬د هند لخوا د خپل سیټاالیټ په اساس‬ ‫د مخابرايت سیسټم رامنځته کولو نه د هیواد لخوا فضا ته‬ ‫د کوچنی فضایي بیړی تر لیږلو پورې چې په یوه مدار کې‬ ‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪28‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫یې د ‪ 20‬سیټاالیټونو د نصبولو تاریخ جوړ کړو‪ .‬له سپوږمی‬ ‫څخه بیا لیدنه کول د هند په فضایي لړی کې یوه روماتیکه‬ ‫السته راوړنه وه‪.‬‬ ‫د ‪ 2016‬کال د جون په ‪ 22‬نیټه‪ ، ،‬دقیقاً د سحر په‬ ‫‪ 9:26‬بجو‪ ،‬یو هندي راکټ په اندراپرادېش کې د بنګال‬ ‫د بای په ساحل له رشیهاریکوتا جزيرې څخه پرواز وکړو‬

‫سلطانه رضیه (‪ 34‬کلنه)‬

‫بیګم شهال (‪ 39‬کلنه)‬

‫کلی‪ :‬خګراچاری‬ ‫ماشومان‪3 :‬‬ ‫تعلیم‪ :‬بې سواده‬ ‫ژبه‪ :‬بنګايل‬ ‫دنده‪ :‬کورنۍ‬ ‫د‪ ITEC‬کورس‪( XV :‬سپټمرب‬ ‫‪ –2015‬مارچ ‪)2016‬‬

‫بیګم سکینه (‪ 37‬کلنه)‬

‫کلی‪ :‬خګراچاری‬ ‫ماشومان‪4 :‬‬ ‫تعلیم‪ :‬سواد داره‬ ‫ژبه‪ :‬بنګايل‬ ‫دنده‪ :‬کورنۍ‬ ‫د ‪ ITEC‬کورس‪( XV :‬سپټمرب‬ ‫‪ –2015‬مارچ ‪)2016‬‬

‫کلی‪ :‬خګراچاری‬ ‫ماشومان‪3 :‬‬ ‫تعلیم‪ :‬سواد داره‬ ‫ژبه‪ :‬بنګايل‬ ‫دنده‪ :‬کورنۍ‬ ‫د ‪ ITEC‬کورس‪( XV :‬سپټمرب‬ ‫‪ –2015‬مارچ ‪)2016‬‬

‫بیګم کوه نور (‪ 50‬کلنه)‬

‫کلی‪ :‬خګراچاری‬ ‫ماشومان‪6 :‬‬ ‫تعلیم‪ :‬سواد داره‬ ‫ژبه‪ :‬بنګايل‬ ‫دنده‪ :‬کورنۍ‬ ‫د ‪ ITEC‬کورس‪( XV :‬سپټمرب‬ ‫‪ –2015‬مارچ ‪)2016‬‬

‫د بیرفوټ کالج د ملګرو ملتونو لویو سازمانونو رسه‬ ‫دا کار د هند دولت لپاره اسانه او شونی نه بریښي‪ .‬د‬ ‫د ملریزې بریښنا د ښځینه انجنیرانو د بیرفوټ موډل د‬ ‫بیرفوټ نړیوال کالج او د ملریزې بریښنا د نړیوال اتحاد‬ ‫پراخولو لپاره تفاهم لیکونه السلیک کړل‪ .‬په دې سازمانونو تر منځ د یو تفاهم لیک السلیک کول تر کار او پروسې‬ ‫کې د ملګرو ملتونو د ښځو سازمان (‪،)UNWOMEN‬‬ ‫الندې دي کوم چې د لومړي وزیر مودي او د فرانسې د‬ ‫یونسکو‪ GEF ،‬د کوچنیو قراردادونو پروګرام او ‪UNDP‬‬ ‫ولسمرش له لوري د ملریزې بریښنا د ښځینه انجیرنانو‬ ‫یا د ملګرو ملتونو پرمختیایي پروګرام‬ ‫له لوري پر برېښنا سنبال شوو کلیو‬ ‫شامل وو‪ .‬د ملریزې بریښنا د ښځینه‬ ‫شمېر د زیاتولو لپاره په الر اچول شوی‬ ‫د ‪ ITEC‬له الرې د‬ ‫انجنیرانو له پروګرام څخه د هند دولت‬ ‫وو‪ .‬د ملریزې بریښنا د اتحادیې د ‪120‬‬ ‫لمریزې‬ ‫د‬ ‫دولت‬ ‫هند‬ ‫بیسارې پنځونې د سکول فونډیشن (د‬ ‫غړو هېوادونو څخه اوسمهال په ‪ 70‬کې‬ ‫ښځینه‬ ‫بریښنا‬ ‫امریکا متحده ایالتونه)‪ :‬آک بنسټ‪ ،‬د‬ ‫د ملریې برېښنا ښځینه انجنیرانې شتون‬ ‫انجنیرانېروزي‬ ‫اینیل ګرین پاور (آیټالیا)‪ :‬د ایرول بنسټ‬ ‫لري‪.‬‬ ‫(د امریکا متحده ایالتونه)‪ :‬د امریکا بانک‪،‬‬ ‫د بهرنیو چارو وزارت له لوري د‬ ‫کوکا کوال‪ ،‬اپل انډیا‪ ،‬او کارتیر (فرانسه) په ګډون د ډېرو‬ ‫نو پرابلم ان سولر ماماز په نامه فیلم ډېر شمېر ميل او‬ ‫نړیوالو سازمانونو مالتړ سبب وګرځېده‪.‬‬ ‫نړیوالې جایزې ترالسه کړې‪ .‬د رافعه سولر ماما فلم چې‬ ‫د ‪ ITEC‬له الرې د هند دولت د ملریزې بریښنا‬ ‫د اردون یوه اوسېدونکې پکې د ملریزې برېښنا ښځینه‬ ‫ښځینه انجنیرانې روزي‪ :‬تر څو د ملګرو ملتونو او‬ ‫کارکوونکې په توګه روزل کیږي د ‪ 400‬میلیونو وګړو له‬ ‫خصويص بنسټونو مايل مالتړ له الرې خپل کيل کورونو‬ ‫لوري او په اسټرالیا او متحده ایالتونو د شبکو له الرې په‬ ‫ته ملریزه بریښنا ورکړي‪ .‬د دې خال‪/‬تشې د ډکولو لپاره ټوله نړۍ کې ترې لیدنه کیږي‪.‬‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪27‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫د بنګالدیش د بیرفوټ د ملر برښنا‬ ‫ښځینه انجنیرانو پروفایلونه‬

‫پرمختګ‬ ‫خاتون مست منوره‬ ‫(‪ 41‬کلنه)‬

‫بیګون رجیا (‪ 37‬کلنه)‬

‫کلی‪ :‬کازیپون‪ ،‬کازیپور‪،‬‬ ‫سیرجګنج‬ ‫ماشوم‪1 :‬‬ ‫تعلیم‪ :‬بې سواده‬ ‫ژبه‪ :‬بنګايل‬ ‫دنده‪ :‬کورنۍ‬ ‫د ‪ ITEC‬کورس‪( XIII :‬سپټمرب‬ ‫‪ – 2014‬مارچ ‪)2015‬‬

‫کلی‪ :‬کازیپون‪ ،‬کازیپور‪ ،‬سیرجګنج‬ ‫ماشومان‪2 :‬‬ ‫تعلیم‪ :‬بې سواده‬ ‫ژبه‪ :‬بنګايل‬ ‫دنده‪ :‬کورنۍ‬ ‫د ‪ ITEC‬کورس‪( XIII :‬سپټمرب‬ ‫‪ – 2014‬مارچ ‪)2015‬‬

‫خاتون مست منظوره (‪ 39‬کلنه)‬

‫کلی‪ :‬کازیپون‪ ،‬کازیپور‪ ،‬سیرجګنج‬ ‫ماشومان‪3 :‬‬ ‫تعلیم‪ :‬بې سواده‬ ‫ژبه‪ :‬بنګايل‬ ‫دنده‪ :‬کورنۍ‬ ‫د‪ ITEC‬کورس‪( XIII :‬سپټمرب‬ ‫‪ – 2014‬مارچ ‪)2015‬‬

‫د کورنۍ رڼا لپاره د ملر برښنا او د بیرفوټ د ملر برښنا انجیرنان‬

‫‪As on March 2015‬‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪26‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫کې‪ ،‬لومړي وزیر مودي په جیپور کې د پاسفیک‬ ‫لپاره د بیرفوټ روزنیر مرکز د تاسیسولو لپاره‬ ‫ټاپووزمې‪ 14‬هېوادونو د مرشانو په شتون کې اعالن‬ ‫‪ 250000‬زره امریکایي ډالر منظور کړل‪ .‬دا‬ ‫کړه چې د ملریزې بریښنا ‪ 70‬ښځینه انجنیرانې‬ ‫چارې د ‪ 2015‬کال په اګست کې پیل او د‬ ‫به وروزل يش او د پاسفیک ټاپووزمې ‪ 14‬هېوادونو‬ ‫زانزیبار د ولسمرش له لوري پرانیستل شو‪ .‬د‬ ‫کې به تر‪ 2800‬کورونه پر ملریزې‬ ‫‪ 48‬ملریزې بریښنا ښځینه‬ ‫برېښنا باندې سمبال کړي‪ .‬د‬ ‫انجنیرانو د روزلو او د خپلو‬ ‫د‬ ‫دولت‬ ‫زانزیبار‬ ‫د‬ ‫هند‪-‬افریقا په ګډه غونډه کې‬ ‫کلیو په برېښنا سنبالولو لپاره د‬ ‫لمريزې برېښنا د‬ ‫چې د ‪ 2015‬کال په اگست کې‬ ‫بیرفوټ سیمه ییز روزنیز مرکز‬ ‫بیرفوټ روزنیر مرکز‬ ‫تررسه شوه‪ ،‬د سهیيل افریقا‪،‬‬ ‫چې په مرکزي او التین امریکا‬ ‫لپاره‬ ‫تاسیسولو‬ ‫د‬ ‫منیبیا‪ ،‬ګانا‪ ،‬او مايل هېوادونو‬ ‫کې ‪ 8‬هېوادونه تر پوښښ‬ ‫امریکایي‬ ‫زره‬ ‫‪250000‬‬ ‫لومړیو مېرمنو په افریقا کې د‬ ‫الندې راويل‪ ،‬له ګواتیامال څخه‬ ‫ډالر منظور کړل‬ ‫ملرېزې بریښنا ښځينه انجنیرانو‬ ‫د بهرنیو چارو وزیر جین وی‬ ‫رسه وکتل‪ .‬په پای کې‪ ،‬وزارت په‬ ‫کې سینګ د لیدنې پر مهال‬ ‫ملریزه بریښنا باندې د ‪ 7500‬کورونو سنبالولو لپاره‬ ‫اعالن شوه‪.‬‬ ‫د ‪ 25‬کروړو روپیو د مالتړ اعالن وکړ چې دا چار به‬ ‫د ‪ 2015‬کال په اګست کې د پاسفیک‬ ‫‪ 15‬افریقایي هېوادونو ته غځیږي‪.‬‬ ‫ټاپووزمې هېوادونو د ګډې غونډې په پای‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪25‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫پرمختګ‬

‫د ملر کورنۍ برښنا لپاره په ‪36‬‬ ‫افریقايي هیوادونو کې د بیرفوټ‬ ‫کړنالره‬ ‫‪TRAINED BSE/‬‬ ‫‪NUMBER OF SOLAR‬‬ ‫‪ELECTRIFIED‬‬ ‫‪HOUSES‬‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪24‬‬

‫‪n‬‬

‫‪20‬‬ ‫‪Sudan‬‬

‫‪COUNTRY‬‬

‫‪2/55‬‬

‫‪MAURITANIA‬‬

‫‪3/320‬‬

‫‪MALI‬‬

‫‪9/350‬‬

‫‪SENEGAL‬‬

‫‪4/114‬‬

‫‪THE GAMBIA‬‬

‫‪6/250‬‬

‫‪GUINEA BISSAU‬‬

‫‪10/1720‬‬

‫‪SIERRA LEONE‬‬

‫‪8/100‬‬

‫‪LIBERIA‬‬

‫‪13/602‬‬

‫‪BURKINA FASO‬‬

‫‪4/150‬‬

‫‪NIGER‬‬

‫‪4/0‬‬

‫‪IVORY COAST‬‬

‫‪6/185‬‬

‫‪TOGO‬‬

‫‪5/110‬‬

‫‪GHANA‬‬

‫‪2/408‬‬

‫‪BENIN‬‬

‫‪2/100‬‬

‫‪CHAD‬‬

‫‪4/263‬‬

‫‪CAMEROON‬‬

‫‪7/0‬‬

‫‪NAMIBIA‬‬

‫‪7/0‬‬

‫‪BOTSWANA‬‬

‫‪5/0‬‬

‫‪SOUTH AFRICA‬‬

‫‪4/412‬‬

‫‪LESOTHO‬‬

‫‪6/100‬‬

‫‪SUDAN‬‬

‫‪4/0‬‬

‫‪CENTRAL AFRICAN REPUBLIC‬‬

‫‪16/237‬‬

‫‪SOUTH SUDAN‬‬

‫‪10/250‬‬

‫‪ETHIOPIA‬‬

‫‪5/250‬‬

‫‪DJIBOUTI‬‬

‫‪12/400‬‬

‫‪DR CONGO‬‬

‫‪10/440‬‬

‫‪UGANDA‬‬

‫‪16/1205‬‬

‫‪KENYA‬‬

‫‪12/340‬‬

‫‪RWANDA‬‬

‫‪4/100‬‬

‫‪BURUNDI‬‬

‫‪31/2000‬‬

‫‪TANZANIA + ZANZIBAR‬‬

‫‪6/200‬‬

‫‪ZAMBIA‬‬

‫‪13/316‬‬

‫‪MALAWI‬‬

‫‪7/150‬‬

‫‪ZIMBABWE‬‬

‫‪3/100‬‬

‫‪MOZAMBIQUE‬‬

‫‪6/100‬‬

‫‪COMOROS‬‬

‫‪7/390‬‬

‫‪MADAGASCAR‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫‪10‬‬ ‫‪Niger‬‬

‫‪14‬‬ ‫‪Chad‬‬

‫‪24 Djibouti‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪Ethopia‬‬ ‫‪South Sudan‬‬

‫‪21‬‬ ‫‪Car‬‬

‫‪26‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪Uganda Kenya‬‬ ‫‪28 Rwanda‬‬ ‫‪Burundi 29‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪Tanzania Zanzibar‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪Mali‬‬

‫‪9 Burkina‬‬ ‫‪13 Benin‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪Cameroon‬‬

‫‪25‬‬ ‫‪DR Congo‬‬

‫‪Ghana‬‬

‫‪36‬‬

‫‪31‬‬ ‫‪Zambia‬‬

‫‪33‬‬ ‫‪Zimbabawe‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪Mozambique‬‬

‫‪Madagascar‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪Guinea Bissau‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪Sierra Leone 6‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪Liberia 7‬‬ ‫‪12 Togo‬‬ ‫‪Ivory Coast‬‬

‫‪35 Comoros‬‬ ‫‪32 Malawi‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪Mauritania‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪The Gambia 4 Senegal‬‬

‫‪16‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪Namibia Botswana‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪South Africa 19‬‬ ‫‪Lesotho‬‬

‫هېوادونو کې وروزل شوې‪ .‬دوی په ‪ 500‬کلیو‬ ‫کې تر ‪ 50000‬زرو پورې کورونه په ملریزه‬ ‫بریښنا سنبال کړل‪ .‬د شپږو میاشتو په موده کې‪،‬‬ ‫نږدې ‪ 200‬ساعتونه د دوي د روغتیایي مسایلو‪،‬‬ ‫د سپام اهمیت‪ ،‬او دا چې یو بانکي حساب څنګه‬ ‫خالص کړي‪ ،‬کوچنی کاروبار څنګه پیل او څنګه‬ ‫کلیوايل سوداګران واويس‪ ،‬د ژوندانه مهارتونو‪،‬‬ ‫ډیجیټيل سواد رسه اشناتوب ته اختصاص کیږي‬ ‫تر څو ایپاډ څخه په کار اخیستنې رسه د پروګرام‬ ‫له برخه اخیستونکو رسه خربې اترې وکړي‪.‬‬ ‫د بیرفوټ ګاندین موډل نړیواله اغېزه او‬ ‫بریالتوب د دې المل وګرځېده تر څو د بهرنیو‬ ‫چارو وزیر په سینیګال‪ ،‬بورکینافاسو‪ ،‬الیبیریا‪،‬‬ ‫ماداګاسکار‪ ،‬او زانزیبار هر هېواد او سیمه کې‬ ‫د ‪ 2.48‬کروړو روپیو په کچه د بیرفوټ مسلکي‬ ‫روزنیز مرکزونو تاسیسول تایید کړي‪ .‬د زانزیبار‬ ‫دولت د ملريزې برېښنا د ښځینه انجیرنانو‬

‫کړل چې یو پیچلی چارچ کنټرولر‪ ،‬اینورټور‪ ،‬د ‪LED‬‬ ‫د بیرفوټ کالج په ‪ 2008‬میالدي کال کې د هند د‬ ‫ملریز څراغ څنګه جوړ کړي‪ ،‬یو کلیوايل بریښنایي‬ ‫تخنیکي اقتصادي همکارۍ تر چرت الندې د روزنیز‬ ‫انسټیټیوټ په توګه پېژندل کېده‪ .‬له همغې راهیسې‪ ،‬د ورکشاپ څنګه جوړ کړي‪ ،‬او کورونو کې د ملریزې‬ ‫بریښنا سیستمونه څنګه جوړ او نصب کړي‪ .‬د ملریزې‬ ‫‪ 40‬ښځو دوه ډلې‪ ،‬برېښنا ته د نه الرسيس لرونکو کلو‬ ‫بریښنا په هر کيل کې د کلیوايل برېښنا‬ ‫څخه چې هر ډله یې بیرفوټ کالج ته د‬ ‫ورکشاپ په جوړېدو رسه‪ ،‬د ملریزې‬ ‫هرو شپږ میاشتو لپاره له ټیټ پرمختللو‬ ‫د بیرفوټ کالج په‬ ‫بریښنا میندو ټول بیاځلې ترمیمونه او‬ ‫سیمو څخه راتله‪ .‬هغوی به بېسواده‬ ‫کال‬ ‫میالدي‬ ‫‪2008‬‬ ‫بريښنایي پاملرنې تررسه کړې‪ .‬د سیمو‬ ‫وې او یا نیمه بېسواده او عمرونه به یې‬ ‫چتر‬ ‫تر‬ ‫‪ITEC‬‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫وګړو د خاور تیل‪ ،‬شمعې‪ ،‬اليس څراغونو‪،‬‬ ‫د ‪ 35‬او‪ 50‬کلونو تر منځ وو‪ .‬لکه څنګه‬ ‫روزنیز‬ ‫د‬ ‫الندې‬ ‫موبایل چارجولو‪ ،‬لرګیو او ډیزلو باندې‬ ‫چې هغوی له مختلفو هېوادونو څخه‬ ‫انسټیټیوټ په توګه‬ ‫د پیسو لګولو په اندازه یو شان پیيس‬ ‫وې او په مختلفو ژبو یې خربې کولې‪ ،‬د‬ ‫پېژندلکېده‬ ‫ورکوي‪ .‬دا په نړۍ کې د لومړي ځل‬ ‫انځورونو‪ ،‬نښو نښانو‪ ،‬د لیدنې او اشارو‬ ‫لپاره له تخنیکي او مايل اړخه د ملریزې‬ ‫د وسایلو او د زده کړل شوو شیانو په‬ ‫بریښنا خودکفا کيل ګڼل کیږي‪.‬‬ ‫عميل کارکولو څخه په کار اخیستنې رسه د ملریزې‬ ‫په ‪ 2016‬زېږدیز کال کې‪ ،‬د ‪ 16 ITEC‬کوروسونو له‬ ‫برېښنا انجیرنانې شوې‪.‬‬ ‫الرې له ‪ 800‬ډېر شمېر ملریزې بریښنا میندې په ‪78‬‬ ‫په شپږو میاشتو کې‪ ،‬د ملریزې برېښنا میندو زده‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪23‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫پرمختګ‬

‫د نړۍ د بیرفوټ د ملریز‬

‫ې برښنا میندې‬

‫په ‪ 2016‬کال کې د ‪ ITEC 16‬کورسونو له الرې د ‪ 78‬هیوادونو له ‪ 800‬څخه زیاتې د ملر‬ ‫میندې روزل شوې دي‪ .‬دوی ‪ 50,000‬کورونه ته د ملر برښنا هم ورکړې ده چې له ‪ 500‬څخه‬ ‫کيل کیږي‬ ‫لیکوال‪ :‬بونکر روی‬ ‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪22‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫لومړی وزیر مودي د موزمبيق په ماپوټو کې په ميل شورا کې د ښه راغالست نیول شوي مراسمو پر مهال‬

‫له نږدې څخه کار وکړي او د امنیت شورا د ال پراختیا‬ ‫لپاره او پدې شورا کې د بدلونونو پر لوري خپلې چارې‬ ‫دوامداره وسايت‪ .‬رسبېره پردې‪ ،‬د ‪ IBSA‬او ‪ BRICS‬او‬ ‫‪ IOR-A‬په څېر د څو اړخیزو غونډو په جوړولو کې د ګډ‬ ‫کار کولو پر رس د نظریاتو یووالی څرګندیږي‪.‬‬

‫د مخکې تګ الر‬

‫د اقتصادي او سرتاتیژیکو ګټو د یووايل د په پام کې‬ ‫نیولو رسه‪ ،‬په افریقا په مالتړ د هند پالیيس د نوو پولو د‬ ‫جوړولو لپاره منځ ته راغلې ده‪ .‬مهارت‪ ،‬پراختیا او چټکتیا‪،‬‬ ‫لکه څنګه چې د ‪ IAFS-III‬څخه وروسته د لوړپوړو‬ ‫چارواکو لیدنو کې ښودل کیږي‪ ،‬د درې ګونې ایس‬ ‫(‪ )Skill, Scale and Speed‬یو شعار رامنځته کوي چې‬ ‫دا متقابله پیاوړو اړیکو ته قوت وربخښي‪ .‬د هند له لوري‬ ‫له افریقا رسه دا پیاوړې اړیکه له وخت رسه سم ټینګه‬

‫شوېده چې د راپورته کېدونکې لویې وچې د جیوپولیتیک‬ ‫برابروايل د بدلون د انځور پر وړاندې منځ ته راغلې ده‪.‬‬ ‫افریقا د ټاکلو لپاره ډېر شمېر همکار هېوادونه لري‪ ،‬او‬ ‫ټول یې د قوت او پیاوړي کېد په حال کې دي او د تازه‬ ‫لیوالتیا په لرلو رسه د افریقا د پرمختګ مهمو لوبغاړو په‬ ‫توګه راڅرګندیږي‪ .‬هند د سیالې او رقابت په لوبه کې‬ ‫راګیر ندی‪ ،‬بلکه د لویې وچې د راپورته کېدو د دوامداره‬ ‫غوښتنو پر اساس او د سهیل‪-‬سهیل د همکارۍ پر بنسټ‬ ‫له افریقا رسه د هند د همکارۍ موډل له‬ ‫نورو رسه د توپیر د رامنځته کولو لپاره‬ ‫وضع او جوړ شوی دی‪ .‬مته کیږي هند‬ ‫خپلې پیاوړې رسچینې‪ ،‬او خپله رابرسېره‬ ‫کېدونکې نړیواله څېره څرګنده کړي تر څو‬ ‫د افریقا لویې وچې رسه دوه اړخیزه قوت‬ ‫ورکوونکې همکاري تبادله کړي‪.‬‬

‫منیش چند د انډیا رایټس شبکې مسؤل مدیر دی‪ ، www.indiawrites.org ،‬باب او الټرونیکي‬ ‫مجله چې په نړیوالو چارو‪ ،‬راپورته کیدونکو ځواکونو او هندي مسایلو لیکنې کوي‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪21‬‬

‫‪n‬‬

‫‪Like‬‬ ‫‪INDIAN DIPLOMACY‬‬

‫‪Follow‬‬ ‫‪@INDIANDIPLOMACY‬‬

‫‪Channel‬‬ ‫‪INDIAN DIPLOMACY‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫همکاري‬

‫د هند ولسمرش ډاکټر پراناب موکرجي د اکرا په ګانا پوهنتون کې د مهامتا ګاندي مجسمې ته درناوی کوي‬

‫سرتاتیژیکې اړیکې‬

‫د هند او افریقا تر منځ دا پیاوړی پرمختګ او اقتصادي‬ ‫همکاري د سرتاتیژیکې همکارۍ له پیاوړتیا رسه چې د‬ ‫تروریزم او سمندري غلو پر وړاندې مبارزه او نړیواله‬ ‫همکاري پکې ګډون لري د بشپړاوي تر حده رسیږي‪.‬‬ ‫لومړي وزیر مودي په سهیيل افریقا کې د دغه هېواد‬ ‫دفاعي صنعت وهڅاوه تر څو د میک این انډیا په پروژه‬ ‫کې برخه واخيل‪ .‬هند او کینیا د دفاعي همکارۍ په‬ ‫برخه کې چې د نظامي تبادلې پیاوړتیا پکې ګډون لري‬ ‫تړون‪/‬هوکړه لیک السلیک شو‪ .‬په پریتوریا کې د هند‬ ‫لومړي وزیر مودي وویل‪“ ،‬مونږ همدارنګه د داوړو‬ ‫صنعتي او همدارنګه سرتاتیژیک او امنیتي اړتیا وو‬ ‫په پام کې نیولو رسه په دفاعي او امنیتي برخو کې‬ ‫همکارۍ ته چمتو یو‪ ”،‬چې په افریقا کې د هند د‬ ‫پالیسۍ نوې سرتاتيژیکې ښکېلتیا ښودنه کوي‪.‬‬ ‫د هندي سمندر د اهمیت د ډېرېدو په بهیر کې‪،‬‬ ‫دواړو خواوو څخه مته کیږي تر څو نه یواځې د بحري‪/‬‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪20‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫سمندري امنیت په برخه کې‪ ،‬بلکه د پیاوړي اقتصاد‬ ‫په ګډه پراختیا کې همکاري وکړي‪ .‬په سرتاتیژیکو‬ ‫موضوعګانو کې دا ډېرېدونکی یووالی او جوړښت د هند‬ ‫لپاره تر ټولو غوره ګټې لري‪ .‬د اتومي وسلو د برابروونکو د‬ ‫ډلې هېوادونو کې د هند د غړیتوب لپاره د سهیيل افریقا‬ ‫د مالتړ اعالن له سهیيل افریقا رسه د هند سرتاتیژیکې‬ ‫همکارۍ او رشاکت پر دوامدارې پیاوړتیا باندې تاکید‬ ‫کوي‪ .‬لومړي وزیر سمدالسه له ولسمرش جاکوب زوما‬ ‫څخه مننه وکړه‪ .‬ولسمرش مودي په یو مطبوعايت‬ ‫کنفرانس کې اعالن کړه‪“ ،‬زه د اتومي وسلو برابروونکو ډلې‬ ‫هېوادونو کې د هند د غړیتوب په برخه کې له ولسمرش‬ ‫څخه د سهیيل افریقا له کبله مننه کووم‪”.‬‬ ‫د ملګرو ملتونو په امنیت شورا کې د دایمي څوکۍ‬ ‫د ترالسه کولو لپاره له هند څخه د ډېر شمېر افریقایي‬ ‫هېوادونو د مالتړ بیایادونه د دواړو خواوو لپاره یو امر‬ ‫پیاوړی کوي تر څو د ملګرو ملتونو په اصالح شوې‬ ‫امنیت شورا کې د هند او افریقا لپاره د څوکیو پر لوري‬

‫هند په کوټ ډي آیوورا کې د ټیټې ځمکې د پراختیا‬ ‫لپاره د ‪ 102‬میلیون ډالرو د اعتباري مرستې د ورکړې‬ ‫پر لور د حرکت پر حال کې دی‪.‬‬ ‫په هغو ټولو هېوادونو کې چې ولسمرش‪ ،‬مرستیال‬ ‫ولسمرش او لومړي وزیر ترې لیدنه وکړه‪ ،‬هند د‬ ‫سوداګرۍ او پانګونې پر پراختیا باندې مترکز وکړ کوم‬ ‫چې د سوداګرۍ له ټولنو رسه د هند د لوړ پوړو چارواکو‬ ‫په خربو اترو کې ورباندې ټینګار وشو‪.‬‬ ‫د هند‪-‬افریقا دوه اړخیزه سوداګري اوسمهال تر ‪70‬‬ ‫میلیاردو ډالرو پورې اټکل شوې‪ .‬خو که چېرته د هند د‬ ‫همکارۍ په نړۍ کې افریقایي خوشبیني په هره برخه کې‬ ‫پرمخ والړه يش‪ ،‬دواړه خواوې باید وتوانیږي تر څو د نوو‬ ‫متمرکزو ساحو په توګه د ډیجیټيل اقتصاد‪ ،‬پنځونې‪ ،‬د‬ ‫تخنیکي ډلو رامنځ ته کول‪ ،‬سفري او سیاحتي اسانتیاوو‬ ‫لپار د ‪ 100‬میلیونو ډالرو مرسته ډېر ژر ترالسه کړي‪.‬‬

‫د ‪ IAFS-III‬تر‬ ‫چرت الندې د هند‬ ‫کلیدي ژمنې‬ ‫په راتلونکو پنځو کلونو کې د افریقا لپاره د‬ ‫‪ 10‬میلیارده ډالرو الین آف کریډیټ د ‪600‬‬ ‫میلیونو ډالرو د وړیا اضايف مرستې ژمنه‪.‬‬ ‫د ‪ 100‬میلیونه امریکايي ډالرو په ارزښت د‬ ‫هند افریقا پراختیايي بسپنې برابرول‬ ‫د ‪ 100‬میلیونه امریکايي ډالرو په ارزښت د‬ ‫هند او افریقا د روغتیايي بسپنې برابرول‬ ‫په راتلونکو پنځو کلونو کې ‪50.000‬‬ ‫افريقايي زده کوونکو لپاره بورسونه دوه‬ ‫برابره کول‪.‬‬ ‫په افریقا کې د روزنیزو انسټټیوټونو د‬ ‫جوړولو بیړنی تعقیب‬ ‫د پان افریقا الکرتونیکي شبکې پراخول‪ ،‬د‬ ‫ډیجیټل اتصال پروژه چې اوس مهال د ټیيل‬ ‫میډیسن او ټیيل ایجوکیشن په برخه کې د‬ ‫افریقا ‪ 48‬هیوادونه ته رسیديل دي او افریقا‬ ‫ته د مهارت جوړونې‪ ،‬روزنې او زده کړې‬ ‫انسټټیوټونه هم ورکړل شول‪.‬‬ ‫هند په افریقا کې د زیربنايي پراختیا‬ ‫(‪ )PIDA‬لپاره پروګرام ته د رسمایې د بهیدو‬ ‫جریان زیاتوي‪.‬‬ ‫د هند سوداګرو هڅونې لپاره د عامه‪-‬‬ ‫شخيص مشارکت ته وده ورکول تر څو د‬ ‫افریقا په صنعتي زون کې د مهارتونو د‬ ‫پراختیا واحدونه رامنځته يش‬ ‫د اسامين اقتصاد ګډ پرمختګ‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪19‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫همکاري‬

‫په توګه راڅرګندیږي‪ .‬د پیاوړې کرهڼیزې همکارۍ‬ ‫له تانزانیا څخه د مودي د لیدنې پر مهال‪ ،‬هند‬ ‫لپاره له نقشې څخه په ‪ IAFS-III‬کې د ګډې اعالمیې‬ ‫ومنله چې په زانزیبار کې د مسلکي زده کړو مرکز جوړ‬ ‫په ترڅ کې مالتړ وشو او له همغه وخت راهیسې یې پر‬ ‫کړي‪ .‬له منیبیا څخه د ولسمرش موکرجي د لیدنې پر‬ ‫ډېرو مهمو تړونونو او هوکړه لیکونو باندې خپل اغېز‬ ‫مهال‪ ،‬د داوړو هېوادونو تر منځ د معلومايت ټکنالوژۍ‬ ‫غورځولی چې د دغو لوړپوړو چارواکو‬ ‫د زده کړو د مرکز تاسیسولو تفاهم‬ ‫په لیدنو کې السلیک شول‪ .‬د اوږدمهال‬ ‫لیک السلیک شو او دغو هېوادونو‬ ‫د نوو نوښتونو بیانولو‬ ‫پېرودنې تړون‪ ،‬چې د لومړي وزیر مودي‬ ‫دعامه کارکوونکو د ظرفیت جوړونه‬ ‫پر مهال په روزنو او‬ ‫له لوري له موزمبیک څخه په لیدنه‬ ‫کې د همکارۍ تړون السلیک کړ چې دا‬ ‫‪ HRD‬باندې د تمرکز‬ ‫کې السلیک شو‪ ،‬د پرتګايل ژبې ویونکي‬ ‫تړون به دودیزه ظرفیت جوړونه‪ ،‬عامه‬ ‫کولو یادونه هم وشوه‬ ‫هېواد پر پوتانشیل باندې تاکید کوي‬ ‫حکومتويل او رهربي او عامه مدیریت‬ ‫تر څو د هند په غذایي خوندیتوب کې‬ ‫تر خپل پوښښ الندې ونیيس‪.‬‬ ‫مهم او ژوندبخښونکی رول ولوبوي‪ .‬په همدې توګه‪،‬‬ ‫د اوبو د رسچینو د مدیریت لپاره د هند او تانزانیا‬ ‫معیاري اقتصادي اړیکې‬ ‫ترمنځ تفاهم لیک په دغه ختیځ افریقایي هېواد کې د‬ ‫کرهڼیز او غذایي خوندیتوب له افریقا رسه د هند نوې‬ ‫کرهڼیزې پراختیا لپاره به مهم او حیايت وي‪ .‬همدارنګه‪،‬‬ ‫رابرسېره کېدونکې ښکېلتیا کې د مهم سیايس کړنالرې‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪18‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫لپاره د ‪ 15‬میلیونو هوکړه السلیک کړه‪ ،‬له کینیا رسه‬ ‫نهو افریقایي هېوادونو څخه په لیدنه کې ‪ 24‬څخه ډېر‬ ‫یې د کوچنیو او منځنیو سوداګریو تړونونه السلیک‬ ‫تړونونه السلیک شول‪ .‬د لومړي وزیر نرندرا مودي د‬ ‫لیدنې پر مهال‪ ۹۱ ،‬تړونونه السلیک شول چې ډېرې برخې کړل او همدارنګه د کینیا له دولت رسه یې د ریفټ‬ ‫لکه‪ ،‬روزنه‪ ،‬ظرفیت جوړونه‪ ،‬سوداګري او پانګونه‪ ،‬دفاعي درې د نساجۍ فابریکې د الپراختیا لپاره د ‪29.95‬‬ ‫ملیونو ډالرو تړون السلیک کړ‪ .‬په تانزانیا کې‪ ،‬هند په‬ ‫او زراعتي تړونونه‪ ،‬د ځوانانو چارو‪ ،‬ورزشونو او د ویزو د‬ ‫زانزیبار کې د اوبو برابرولو د سیستم‬ ‫معافیت تړونونه پکې ګډون درلود‪.‬‬ ‫د ښه کولو او بیا جوړولو لپاره د ‪92‬‬ ‫هند د ‪ SMEs‬پراختیا‬ ‫میلیونو ډالرو مرسته اعالن کړه‪ .‬په‬ ‫سهیيل الر‪ :‬پرمختیایي همکاري‬ ‫‪15‬‬ ‫د‬ ‫ته‬ ‫‪LOC‬‬ ‫لپاره‬ ‫افریقایي هېوادونو کې د ظرفیت‬ ‫پیاوړې پرمختیایي همکاري د متقابل‬ ‫ورکولو‬ ‫ډالرو‬ ‫میلیونو‬ ‫جوړونې او زیربنایي برخو کې د هند‬ ‫انکشاف د سهیل‪-‬سهیل د امید د‬ ‫تړون السلیک کړ‬ ‫د همکارۍ کولو ښکېلتیا څرګنده وه‪.‬‬ ‫راغوړېدو په لړۍ کې د دغو ټولو لیدنو‬ ‫په تانزانیا کې دواړو هېوادونو د اوبو‬ ‫د اتکا ټکی تشکیلوي‪ .‬په ‪IAFS-III‬‬ ‫د منابعو د مدیریت او پراختیا په برخو کې او د هند‬ ‫کې د هند له لوري د اعتبار د خط په توګه د ‪10‬‬ ‫میلیاردو ډالرو له اعالنولو رسه‪ ،‬دغو لیدنو د افریقا په د ميل کوچنیو صنعتي رشکتونو (‪ )NSIC‬او د تانزانیا‬ ‫د کوچنیو صنعتونو د پراختیا سازمان (‪ )SIDO‬تر‬ ‫هېوادونو کې د ظرفیت جوړونې او زیربناوو لپاره د‬ ‫منځ د ګډ کاري پالن (‪ )JAP‬د بل تړون په برخو کې د‬ ‫نوي ډیيل د هڅو نوي پړاوونه رابرسېره کړل‪ .‬د بېلګې‬ ‫همکارۍ تفاهم لیک السلیک کړ‪.‬‬ ‫په توګه‪ ،‬هند په کینیا کې د اعتبار د الین د برابرولو‬

‫د کنیا په نیرويب کې د هند لومړی وزیر او د کنیا ولسمرش اوهور کینیاتا د هندوستان او کنیا په تجاريت غونډه کې‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪17‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫همکاري‬ ‫له مختلفو ملیتونو رسه‬ ‫اړیکې نیول‬ ‫مهامتا او مودیبا‪ .‬د هند او افریقا تړلې څېرې‪.‬‬ ‫د هند راپورته کېدل‪ .‬پراختیا او بیاراژوندي‬ ‫کېدنه‪ .‬دا د جوالی په ‪8‬مه په جهانسربګ کې‬ ‫د هندي ټولنې ته د لومړي وزیر مودي مهم‬ ‫شعارونه او موضوعګانې وې‪ .‬د مودیبا کمیس‬ ‫په اغوستو رسه‪ ،‬مودي د نوي هند د تصویر په‬ ‫کښلو رسه یې د نږدې ‪ 11,000 PIOs‬زړونه‬ ‫راخپل کړل او د بیشمېره کلتوري او تاریخي‬ ‫اړیکو یادونه یې وکړه کوم چې دواړه هند او‬ ‫سهیيل افریقا له یو بل رسه تړي‪ .‬هغه د امید‪/‬‬ ‫هیلې له یوه نوي شعار څخه پرده لرې کړه په‬ ‫کوم کې چې هند‪ ،‬افریقا او په افریقا لویه وچه‬ ‫کې هندو ټولنه له یو بل رسه رشیکېدای يش‬ ‫تر څو یو بل د ګډې نیکمرغۍ او پرمختګ په‬ ‫نوي دوره کې له یو بل رسه همکاري وکړي‪.‬‬ ‫لومړي وزیر مودي وویل‪“ ،‬د بې سارې پراختیا‪،‬‬ ‫نوې راژوندي کېدل‪ ،‬بې سارې چټکتیا‪ ،‬او د‬ ‫حیرانوونکي وسعت په لرلو رسه‪ ،‬د هند راپورته‬ ‫کېدل د ایچ‪ ،‬او‪ ،‬پي‪ ،‬اي په توګه تعریفېدای‬ ‫يش‪ :‬همغاړېتوب‪ ،‬خوشبیني‪ ،‬پوتانسیل او‬ ‫انرژي‪/‬پیاوړتیا‪ ”.‬هندو ټولنې ته د هغه ویناوې‬ ‫د هند‪-‬افریقا مخ پر وړاندې اړیکو کې د هند پر‬ ‫ډېرېدونکي اهمیت باندې ټینګار کوي او د هند‬ ‫ښکاره بدلون کې د هغوی مالتړ راجلبوي‪.‬‬ ‫په نایرويب کې‪ ،‬د هند لومړی وزیر مودي د‬ ‫نایرويب په پوهنتون کې زده کوونکو ته خطاب‬ ‫کې له کینیایي ځوانانو رسه لیدنه وکړه او له‬ ‫هندو ټولنې رسه یې په جال توګه خربې وکړې‪.‬‬ ‫په نایرويب کې د هندو ټولنې ته په خطاب کې‬ ‫مودي د هند د بدلون په اړه خپل لید رشیک‬ ‫کړ او د هندو ټولنې د مالتړ غوښتنه یې وکړه‪.‬‬ ‫هغه په خپلو خربو کې وویل‪“ ،‬هند یو مغروره‬ ‫ملت ندی‪ .‬مونږ پر وسودایوا کوتومباکم باندې‬ ‫باور لرو‪ ”.‬د کینیایي ځوانانو ته په بې سارې‬ ‫خطاب کې‪ ،‬هغه د کلتوري نږدېوايل لکه د‬ ‫فلمونو او یوګا لپاره مینه په اړه خربې وکړې‬ ‫او د سوداګریز او پنځوونکي کلتور لپاره یې د‬ ‫کینیایانو ستاینه وکړه‪ .‬لومړي وزیر مودي وویل‪،‬‬ ‫“د کینیاو په زړه پورې راتلونکې لپاره‪ ،‬زه د هند‬ ‫د اته سوه میلیونو ځوانانو د زړه له کومې ملګرتیا‬ ‫او دوستي تاسو ته راوړم‪ ”.‬د افریقا خوځېدونکې‬ ‫لویې وچې عامه پراختیا د خلکو له خلکو رسه‬ ‫د اړیکو د پیاوړتیا او د دواړو خواو تر منځ د‬ ‫ملګرتیا کامن او لیندۍ د پراخولو لپاره اټکل‬ ‫شوې ده‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪16‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫لومړي وزیر مودي د ‪ 30‬ساحوي امبوالنسونو کلیانې کنیا ته وسپارلې‬

‫افریقا پر لور د هند د ډیپلوماسۍ یو انځور جوړوي چې‬ ‫ښه منونه او بېلګه یې د‪ IAFS-III‬په تعقیب د له افریقا‬ ‫څخه د لوړې سطحې لیدنه وه‪.‬‬ ‫د لوړې سطحې مترکز د ټولې سیمې په پام کې نیول‬ ‫رسه له افریقا رسه د هند ګډ کار د انځور پر پراخولو دی‪.‬‬ ‫پداسې حال کې چې د لومړي وزیر نرندرا مودي لیدنو‬ ‫مترکز پر ختیځو او سهیيل افریقایي هېوادونو (موزمبیک‪،‬‬ ‫سهیيل افریقا‪ ،‬تانزانیا‪ ،‬او کینیا) باندې راټول وو‪ ،‬د‬ ‫ولسمرش ډاکټر پراناب موکرجي په لیدنو کې د انګلش‬ ‫ویونکي او فرانسوي ژبې ویونکي افریقایي هېوادونه‪ ،‬لکه‬ ‫ګانا‪ ،‬آیووري کاسټ او منیبیا شامل وو او د مرستیال‬ ‫ولسمرش لیدنو د هند اړیکې له عريب ژبې ویونکو هېوادونو‬ ‫لکه موراکو او ټونس رسه راژوندۍ کړې‪.‬‬ ‫له دغو افریقایي هېوادونو څخه لیدنې ریښتینې او‬ ‫پراخې وې‪ ،‬په افریقا په پرمختګ کې د هند د ورګډېدو‬ ‫هوډ یې پیاوړی کړ کوم چې د پیاوړې سوداګرۍ‪،‬‬ ‫ظرفیت جوړونې‪ ،‬پرمختیایي همکاري‪ ،‬او د پوهې‬ ‫رشاکت تر شاوخوا راڅرخیږي‪ .‬په ټولیزه توګه‪ ،‬له دغو‬

‫لکه څنګه چې د افریقا لویه وچه د روان‬ ‫نړیوال پڅ پرمختګ په درشل کې د هیلې‬ ‫د نښې په توګه رابرسېره کیږي‪ ،‬دا لویه‬ ‫وچه د هند د بهرنۍ پالیسۍ مرکزي‬ ‫نقطې پر لوري حرکت کړی دی‪.‬‬ ‫لیکوال‪ :‬منیش چاند‬

‫د ‪ 2016‬کې افریقا د هند ډیپلومايس ګرځېدلې ده‪ .‬د‬ ‫‪ 2015‬کال په اکتوبر کې‪ ،‬د هند‪-‬افریقا د ټولنې دریمې‬ ‫بریالۍ غونډې له جوړېدو رسه چې د افریقا د لویې‬ ‫وچې د هېوادونو ټول مرشان او استازي یې د لومړي‬ ‫ځل لپاره هند کې راټول کړل‪ ،‬هند ولسمرش‪ ،‬مرستیال‬ ‫ولسمرش او لومړي وزیر په روان کال کې د افریقا له لسو‬ ‫هېوادونو څخه لیدنه وکړه‪ .‬له افریقا رسه دا بې سارې‬ ‫اړیکې د بیاراپنځېدونکې لویې وچې په روان بیاپرمختګ‪/‬‬ ‫بیا راژوندي کېدنه کې د همکارو هېوادونو پر وړاندې د‬ ‫هند پر پیاوړو تعهداتو باندې ټینګار کوي‪.‬‬

‫د افریقا د ښې راتلونکې په هیله‪ :‬د‬ ‫ښې امید ځمکه‬

‫د افریقا د ښې راتلونکې هیله تر اوسه پورې یو مسلط‬ ‫احساس او تصور دی‪ ،‬رسه له دې چې په رسچینو پورې‬ ‫تکیه کوونکو ځینو افریقایي هېوادونو کې د توکو بیې د‬ ‫اقتصاد د پڅ پرمختګ سبب ګرځېدلی‪ ،‬د نړۍ د اقتصاد‬ ‫چټک پرمختلونکي هېوادونه د افریقا په وچه کې د‬ ‫راغوړېدو په حال کې دي‪ .‬د ودې او پرمختګ کچه ښه‬ ‫شوې خو تقاضا او غوښتنه ډېره زیاته شوېده‪ .‬په ډېرو‬ ‫افریقایي هېوادونو کې ډیموکرايس پلې او اقتصادي سمون‬ ‫منځ ته راغلی دی‪ ،‬ځکه په دغو هېوادونو کې د مډرن‬ ‫کېدو‪ ،‬صنعتي کېدلو‪ ،‬او ښاري کېدلو پروسه وهلې او مخ‬ ‫کې روان دي او لویه وچه یې د ښه امید یا هیلې ځمکه‬ ‫ګرځولې‪ .‬د افریقا د لویې وچې بیا ځلې پرمختګ د راپورته‬ ‫کېدونکي هند پورې تړلی دی‪ ،‬چې په نړۍ کې په چټکه‬ ‫توګه د پرمختليل او مخ پر ودې اقتصاد لرونکي آسیایي‬ ‫هېواد په توګه راڅرګندیږي‪ .‬دا ګډ بیاځلې پرمختګ د‬ ‫لومړی وزیر موزمبیکو ته د سفر پر مهال په‬ ‫ماپوټو کې په ولسمرشۍ ماڼې کې د احرتام‬ ‫ګارد څخه لیدنه کوي‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪15‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫همکاري‬

‫پرمختلې افریقا د هند پر‬ ‫ډیپلوماتیک انځور باندې لویه‬

‫اغېزه غورځوي‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪14‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫د ملګرو ملتونو د ‪ 71‬مه عمومي غونډې په څنډه کې د بریکس ډلې استازي‬

‫د هند د کانارا بانک ته د ‪ ۰۵۲‬میلیونو ډالرو په‬ ‫ورکولو رسه په پرمختللو هېوادونو کې د پرمختیایي‬ ‫پروژو د مالتړ په موخه د پور ورکول پیل کړل‪،‬‬ ‫لویه ونډه ورکړل يش‪ .‬د نوي پرمختیایي بانک‬ ‫(‪ )NDB‬په رامنځ ته کولو رسه تر څو په پرمختلونکو‬ ‫هېوادونو کې د زیربنایي پروژو لپاره مايل مرستې‬ ‫په ورکړه کې مهم رول ولوبوي‪ ،‬د بریکس هېوادونه‬ ‫د بریکس د هېوادونو د اقتصادي کارپوهانو د‬ ‫ټولنې د رامنځ ته کولو لپاره د یو پروپوزل‪/‬وړاندیز‬ ‫په لټه کې دي‪ .‬دا ټولنه به له پرمختلونکو هېوادونو‬ ‫څخه غوره نړیوال اقتصادپوهان او اقتصادي او‬ ‫متفکرین راغونډ کړي تر څو د نوي پرمختیایي‬ ‫بانک او د بریکس د ډلې هېوادونو اقتصادي او‬ ‫پرمختیایي اجنډا لپاره د مسیر او پیوستون د ټاکلو‬ ‫په موخه اوږدمهاله د نقشې الر جوړه کړي‪ .‬په‬

‫همدې توګه‪ ،‬د بریکس د ډلې هېوداونه د بریکس د‬ ‫کریډټ ریټینګ خپلواکې ادارې د رامنځ ته کولو د‬ ‫نظر په لټه کې دي کوم چې مته کیږي د غرب تر‬ ‫ولکې الندې ادارو ته یو بدیل وړاندې کړي‪.‬‬

‫د نړیوال نظم بیا رغول‪/‬طرحه کول‬

‫په پای کې‪ ،‬د نړیوالې اقتصادي او سیايس‬ ‫حکومتولۍ د نوي سبک بیا طرحه او‬ ‫تشکیلول چې د بریکس د پروسې له مهمو‬ ‫موضوعګانو څخه ګڼل کیږي او په ګووا کې‬ ‫د بریکس د امته غونډه په پام کې ده تر څو‬ ‫له اقتصادي پلوه د پرمختلونکو هېوادونو د‬ ‫لوی مالتړ په لرلو رسه د نړیوال نظم د بیا‬ ‫تشکیلولو له اوږد مهاله ځڼدنۍ پروژو تازه‬ ‫پړاو برابروي‪.‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪13‬‬

‫‪n‬‬

‫‪Like‬‬ ‫‪INDIAN DIPLOMACY‬‬

‫‪Follow‬‬ ‫‪@INDIANDIPLOMACY‬‬

‫‪Channel‬‬ ‫‪INDIAN DIPLOMACY‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫همکاري‬

‫د ‪ 2016‬د بریکس غونډې‬ ‫د لوګو طرح او ډیزاین‬ ‫د بریکس په ‪8‬مه غونډه کې‪ ،‬هند د برازیل‪،‬‬ ‫روسیې‪ ،‬چین‪ ،‬او سهیيل افریقې د هېوادونو‬ ‫د مرشانو هرکلی د ځواب ویوونکې‪ ،‬ګډې او‬ ‫ټولیزې حل الرې چارې جوړلو په موخه کوي‪.‬‬

‫نوې لوګو – د نیلوفر ونه او دوه جوړه السونه‬ ‫چې منستې‪/‬سالم ورکولو مفهوم ترې اخیستل‬ ‫کیږي – هند ته د بریکس د هېوادونو د‬ ‫مرشانو هرکلی په ورین تندي‪ ،‬دودیز او له‬ ‫درناوي ډکو حرکاتو او د ميل ګل‪ ،‬نیلوفر‬ ‫رسه کوي‪.‬‬ ‫هغه رنګونه چې په لوګو کې کارول شويدي‬ ‫د ډلې د هېوادونو د بیرغونو سمبول وړاندې‬ ‫کوي‪ .‬برازیل په شین‪ ،‬روسیه په ايب‪ ،‬هند په‬ ‫زعفراين‪ ،‬چین په سور او سهیيل افریقا په زیړ‬ ‫رنګ کې‪.‬‬

‫د ګووا د ایالت یادونه‬

‫ټاکل شوې ګووا ایالت کې د لومړي ځل لپاره‬ ‫د څو لویو هېوادونو لویه غونډه تررسه يش‪.‬‬ ‫مته کیږي له برازیل‪ ،‬چین‪ ،‬روسیې‪ ،‬سهیيل‬ ‫افریقا او د ‪ BIMSTEC‬له غړو هېوادونو څخه‬ ‫له ‪ 900‬ډېر پالوي او چارواکي په دې غونډه‬ ‫کې ګډون وکړي‪ .‬په دغو هېوادونو کې به د‬ ‫روسیې او چین پالوي ډير وي‪ .‬دا غونډه به نه‬ ‫یواځې د ګووا ایالت نړیواله څېره د رخصتۍ‬ ‫د ځایځایګي په توګه بلکه د سوداګرۍ او‬ ‫ډیپلوماسۍ د څلورالرې په توګه لوړه کړي‪.‬‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪12‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫پانګونې د همغږۍ لپاره د بریکس د هېوادونو د نقشې‬ ‫الر پر پلې کولو باندې مترکز وکړي چې د روسیې د یوفا‬ ‫په ښار کې د وروستۍ غونډې په بهیر کې ترې مالتړ‬ ‫څرګند کړل شو‪ .‬د بریکس د هېوادونو مرشان مته‬ ‫لري تر څو داسې نوي پروګرامو رامنځ ته کړي تر څو د‬ ‫غیرمعمويل ساحو لکه ډیجیتيل اقتصاد‪ ،‬پنځونې‪ ،‬توریزم‪/‬‬ ‫سیاحت‪ ،‬پیاوړتیا‪ ،‬او فرهنګ باندې د مترکز کولو په‬ ‫وسیله د بریکس د ډلې هېوادونو تر منځ اقتصادي ګډې‬ ‫همکارۍ ته پیاوړتیا ورکړي‪.‬‬ ‫د بریکس د هېوادونو د فلمونو فیسټیوال‪ ،‬د بریکس‬ ‫د هېوادونو د توریزم‪/‬سیاحت کنوانسیون او د بریکس‬ ‫د هېوادونو د پیاوړتیا د ټولنې کوربه توب څخه مته‬ ‫کیږي تر څو د دغو هېوادونو د پنځوونکو صنعتونو او‬ ‫غوړېدونکو فرهنګونو د ژوند بخښونکي‬ ‫نقش او رول لوبولو باندې څراغ روښانه‬ ‫‪ NDB‬له وړاندې‬ ‫کړي‪ .‬کارپوهان باور لري‪ ،‬په سوداګرۍ‬ ‫څخه مخ پر ودې‬ ‫او د توریزم د ویزې په رژیم کې د‬ ‫هیوادونو کې د‬ ‫اسانتیا راوستل به د بریکس هېوادونو‬ ‫پراختیاييپروژو‬ ‫تر منځ اقتصادي او پانګه ییزو اړیکو په‬ ‫لپاره قرض ورکول‬ ‫پیاوړي کولو کې مهم رول ولوبوي‪ .‬د‬ ‫بریکس د هېوادونو تر منځ د سوداګرۍ‬ ‫پیل کړي دي‬ ‫او پانګونې اړونده موضوعګانې به د‬ ‫بریکس د هېوادونو د سوداګرۍ د‬ ‫مرشانو تر منځ غونډه کې چې د هند د سوداګریزې‬ ‫ادارې ‪( FICCI‬د هند د فدرايل ادارې د سوداګرۍ‬ ‫او صنعت خونې) له لوري په ترتیبیږي په تفصیل رسه‬ ‫خربې اترې ويش‪ .‬په غونډه کې به د بریکس هېوادونو‬ ‫د سوداګرۍ د وزیرانو په ډیيل کې د اکتوبر په ‪13‬مه او‬ ‫‪14‬مه پیشنهادونه وړاندې کړل يش‪.‬‬

‫د بریکس هېوادونو د کارپوهانو ټولنه‬

‫د ګووا د غونډې خربې اترې او له دې وروسته د‬ ‫سوداګرۍ د وزیرانو د غونډو مترکز به په اصويل‬ ‫ايډیالوژیکي موضوعګانو راټول وي تر څو نوي نړیوال‬ ‫پرمختیایي بانک ته‪ ،‬چې د ګرینفیلډ پروژې لپاره یې‬

‫پورته‪ :‬د آیالت د بهرنیو چارو وزیر‪ ،‬متقاعد جرنال وي کۍ سینګ او د آیالت د معلوماتو او نرشاتو وزیر‪ ،‬ډګروال رجیاوردن‬ ‫سینګ راتوړ‪ ،‬په نوي دهيل کې د ‪ BRICS‬د فلم فیسټوال په پرانیسته کې‬

‫د هیوادونو تر منځ د اقتصادي اړیکو د بیا رامنځ ته‬ ‫لومړي وزیر نرندرا مودي د همکار فدرالیزم د نظریې له‬ ‫کولو څخه عبارت دي تدریجي تکامل کې د یوه نوي‬ ‫مخې منځ ته راغلې‪ .‬دا سرتاتیژي بیانوي چې هند ولې د‬ ‫پړاو پیل وي‪ .‬د نړیوال سوکه پرمختګ په بهیر کې‪ ،‬د‬ ‫بریکس ‪۸‬مه غونډه له ډیيل څخه پرته‪ ،‬په ګووا آیالت کې‬ ‫بریکس هېوادونو اقتصاد د دغې ډلې‬ ‫د کوربه کولو پریکړه وکړه‪ .‬د هند پر پل‬ ‫ځينو هېوادونو د پڅ اقتصادي پرمختګ‬ ‫د پښې اېښېدول رسهو د بریکس متمرکز‬ ‫د ‪ BRICS‬هیوادونه‬ ‫رسه رسه‪ ،‬د اقتصادي فعالیتونو قوي‬ ‫پروګرامونه د هند نومونې د ښودلو‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫لري‬ ‫ځواک‬ ‫دا‬ ‫او پیاوړی مرکز ګڼل کیږي چې د دغو‬ ‫څرګندولو لپاره طرح شويدي کوم چې‬ ‫نړۍ د اقتصادي ودې‬ ‫هېوادونو اقتصادي راکړه ورکړه له ‪۶۱‬‬ ‫د نړیوال اقلیم د ننګونو په درشل کې د‬ ‫د کلیدي چلوونکي په‬ ‫تریلیون څخه ډېره حساب شوې ده او‬ ‫بیاژوند پر لوري خپله الره او مسیر ټاکي‪.‬‬ ‫توګه راپورته شي‬ ‫د نړیوال اقتصاد د پرمختګ د مهمو‬ ‫چلوونکو په توګه د رابرسېره کېدو لپاره‬ ‫د بریکس هېوادونو تر منځ‬ ‫پیاوړتیا لري‪ .‬د دغې موضوع ترشا‪ ،‬د ګووا غونډې څخه‬ ‫اقتصادي اړیکو ته پراختیا ورکول‬ ‫مته کیږي تر څو د بریکس د هېوادونو اقتصادي رشاکت‬ ‫د ګووا غونډه به د بریکس هېوادونو د اجنډا مهمو‬ ‫او تر ‪ 2020‬زیږدیز کال پورې د سوداګرۍ‪ ،‬اقتصادي او‬ ‫موضوعګانو چې د نړیوال نظم د بیا رغولو او د بریکس‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪11‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫همکاري‬ ‫د تخنیکي او اقتصادي څو‬ ‫سکتوریزې همکارۍ لپاره د بنګال‬ ‫د خلیج پروګرام (‪ )BIMSTEC‬ته‬ ‫رسېدنه‪/‬الرسسی پیدا کول‬

‫د بریکس په سفر کې د راغوړېدونکو سیمه ییزو هېوادونو د‬ ‫یوځای کولو چارې د تررسه کولو په پام کې نیولو رسه‪ ،‬هند د‬ ‫اوو هېوادونو د تخنیکي او اقتصادي څو سکتوریزې همکارۍ‬ ‫لپاره د بنګال د خلیج پروګرام (‪ )BIMSTEC‬مرشان د بریکس‬ ‫امتې غونډې ته رابليل دي‪ .‬په دې ډله کې جنويب او جنوب‬ ‫رشقي اسیایي هېوادونه‪ ،‬بنګله دیش‪ ،‬بوتان‪ ،‬هند‪ ،‬میامنار‪،‬‬ ‫نیپال‪ ،‬رسیالنکا‪ ،‬او تایلنډ شامل دي‪ .‬د ګاونډۍ سیمې د‬ ‫هېوادونو مرشان رابلل په تېرو دریو ناستو کې یوه تکراري‬ ‫بڼه غوره کړېده‪ .‬جنويب افریقا د افریقایي هېوادونو مرشان‬ ‫او د سیمه ییز اقتصادي سازمانونو استازي یې په دوربن کې‬ ‫د بریکس ‪۵‬مې غونډې ته راوبلل‪ .‬دا بهیر همداسې د برازیل‬ ‫له لوري هم تعقیب شو چې د ‪ 2014‬کال په جوالی کې په‬ ‫فورټالیزا کې یې د بریکس په شپږمه غونډه کې یې جنويب‬ ‫افریقا څخه د وړاندې کېدو د برخې په توګه د ارجینټاین‪،‬‬ ‫بولیویا‪ ،‬چیيل‪ ،‬کوملبیا‪ ،‬ایکوادور‪ ،‬ګیانا‪ ،‬پاراګوای‪ ،‬پیرو‪،‬‬ ‫سورینام‪ ،‬یوروګوای او ویزویال هېوادونو مرشان راوبلل‪.‬‬ ‫په ‪ 2015‬زیږدیز کال کې‪ ،‬روسیې د شانګهای د همکاریو‬ ‫سازمان غړي هېوادونو مرشان د الرسيس او پراختیا په موخه‬ ‫د بریکس غونډې ته راوبلل‪.‬‬

‫لومړی وزیر په اوفا کې د ‪7 BRICS‬مې غونډه کې د ‪ BRICS‬نورو مرشانو رسه‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪10‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫د هېوادونو د کارپوهانو تر منځ مناظره او علمي‬ ‫غونډه‪/‬ټولنه‪.‬‬ ‫په فربوري کې د ‪ 2016‬د بریکس له لوګو څخه په‬ ‫ډیيل کې د پردې لرې کولو رسه‪ ،‬د بهرنیو چارو وزیر‬ ‫سوشام سواراج د دغو مختلفو خو له یو بل رسه د‬ ‫اړوندو پروګرامونو تر شا دلیل ترشیح کړ‪“ .‬دا به خلکو‬ ‫ته د بریکس د پروسې د پیاوړي کولو لپاره لوی فرصت‬ ‫برابروي‪ .‬دا به د هند د مختلفو ښارونو او ایالتونو څخه‬ ‫د لیدنې لپاره زمونږ د بریکس ملګرو هېوادونو لپاره یوه‬ ‫موقع وي‪”.‬‬

‫مشرتک یا همکار فیدرالیزم‪ :‬د بریکس‬ ‫هېوادونه د هند ایالتونو ته لېږدول‬

‫د هند د بریکس مرشي به د بریکس د هېوادونو په‬ ‫غونډه کې د خلکو د پام راآړلو او د هند ایالتونو او‬ ‫ښارونو ته د بریکس د هېوادونو لېږدلو لپاره په یاد‬ ‫وساتل يش‪ .‬خرب دا ده چې له پایتخت څخه لرې والړ‬ ‫شو او د بریکس نورو هېوادونو ته د هند فرهنګي‪ ،‬ژبني‬ ‫او قومي ټوپیر وروښودل يش‪ .‬دا سرتاتیژي د هند د‬

‫ترمنځ د تعامل‪/‬اړیکو ‪ ،‬د ځوانانو‪ ،‬ځوانو ډیپلوماتانو‪،‬‬ ‫بریکس له خوب څخه د پردې لرې کولو له الرې یې د‬ ‫بریکس د انځور د بیا نقشې کښلو او پراختیا لپاره مرشي ورزشکارانو‪ ،‬اداري کارکوونکو‪ ،‬د عميل ټولنې غړي‪،‬‬ ‫ژورنالیستان‪ ،‬او د پارملان غړو د راګډولو‬ ‫پر خپله غاړه واخیسته‪ .‬هغه په ‪2014‬‬ ‫د دایرې په پراخولو باندې متمرکز دي‪.‬‬ ‫زېږدیز کې د برازیل د فورټالیزا په ښار‬ ‫هندوستان به د‬ ‫د نورو تر څنګ‪ ،‬په دې پروګرامونو کې د‬ ‫کې د بریکس د هېوادونو په جوړه شوې‬ ‫ګووا په راتلونکې‬ ‫بریکس د هېوادونو له ‪ 17‬کلونو څخه د‬ ‫غونډه کې د پر وګړو متمرکز پروګرامونو‬ ‫غونډه کې د‬ ‫ټیټ عمر لرونکو د فوټبال ټورمنینټ‪/‬د‬ ‫په اړه خربې وکړې‪ ،‬او د ‪ 2015‬کال د یوفا‬ ‫‪ BRICS‬اړوندو‬ ‫لوبو مسابقه‪ ،‬د بریکس د هېوادونود‬ ‫په غونډه کې یې د (دس قدم) په نامه‬ ‫‪ 101‬پیښو کوربه‬ ‫فلمونو فسټیوال‪ ،‬د بریکس د هېوادونو‬ ‫لس‪-‬ماده ییز پالن څخه مالتړ څرګند کړ‪.‬‬ ‫توب کوي‬ ‫د پیاوړتیا ټولنه‪ ،‬د بریکس د هېوادونو د‬ ‫په ‪ 2016‬زیږدیز کال کې‪ ،‬هند د ګووا د‬ ‫ځوانانو ټولنه‪ ،‬د ځوانو دیپلوماتانو ټولنه‪،‬‬ ‫غونډې په درشل کې د بریکس اړونده ‪101‬‬ ‫د بریکس د هېوادونو سوداګریز نندارتون‪ ،‬د بریکس‬ ‫پروګرامونو په کوربه توب رسه‪ ،‬دا خوب او ارمان نوي‬ ‫د هېوادونو د دوستۍ ښارونو ګډه غونډه‪ ،‬د بریکس‬ ‫وزرونه ترالسه کوي چې له نیامیي څخه ډېر یې د وګړو‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪9‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫همکاري‬

‫لومړی وزیر مودي د روسیې په اوفا کې د ‪7 BRICS‬مې عمومي غونډه کې د وینا کولو پر مهال‬

‫پروژو وروسته چې یوه یې د نوي پرمختیایي بانک (‪)NBD‬‬ ‫انځور پنځونې او وړتیا ته اړتیا لري‪ .‬په همدې دلیل‪ ،‬ټولې‬ ‫پرانسته ده او بله یې د احتاميل پېښو پر وړاندې د ژغورنې سرتګې به هند ته ګوري تر څو د دغو پنځو هېوادونو‬ ‫غونډه ده‪ ،‬د نوو معیارونو د کچې معلومولو‬ ‫ډلې د بیا یووايل‪/‬راژوندي کولو لپاره د‬ ‫ته ګوري او د بریکس د هېوادونو تر منځ‬ ‫نظریو او پنځونو نوی الهام وړاندې کړي‪.‬‬ ‫لومړي وزیر مودي‬ ‫د نظر د یووالی د ال ژورتیا د نقشې الر‬ ‫د هند د بهرنیو چارو په وزارت کې د‬ ‫نقشې‬ ‫د‬ ‫‪BRICS‬‬ ‫د‬ ‫جوړوي‪ ،‬د هند لپاره د بریکس د امتې‬ ‫بریکس د هېوادونو رسمنيش الوک دیمری‬ ‫د بیا نقشه کشي او‬ ‫غونډې مرشي او کوربه توب یوه ننګونه‬ ‫وایي چې د بریکس غونډه به چې مرشي‬ ‫پراخولو مشري په‬ ‫ده‪ .‬د بریکس د امتې غونډې لپاره ناڅاپې‬ ‫یې هند کوي نوي نظرونه منځ ته راوړي‬ ‫غاړه اخیستې ده‬ ‫چمتووالی – نامتوازن نړیواله پرمختګ‪ ،‬له‬ ‫او د بریکس ډلې هیوادونو لپاره به نوي‬ ‫هند څخه پرته د بریکس د ټولو هېوادونو‬ ‫مسیرونه او الرې وټاکي‪.‬‬ ‫په اقتصاد کې د پرمختګ د کچې راټېټېدل‪ ،‬په نړۍ کې‬ ‫د شخړو ډېرېدل‪ ،‬او د نړیوال تروریزم منځته راتلنه – د‬ ‫په وګړو متمرکزه بریکس‬ ‫بیاځلې تازه اقداماتو نیولو لپاره مرشتوب‪ ،‬د سرتاتیژیک‬ ‫د هند لومړي وزیر‪ ،‬نرندرا مودي د پر وګړو متمرکز‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪8‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫د مخ پاڼه‪ :‬د برازیل ولسمرش مایکل تیمیر‪ ،‬د هندوستان لومړي وزیر نارندرا مودي‪ ،‬د چین ولسمرش زي جینګپینګ‪ ،‬د روسیې ولسمرش‪ ،‬والدمیر پوتین او‬ ‫د سهیيل افریقا ولسمرش جاکوب ژومه په هنګژو کې د ‪ G20‬غونډې په څنډو کې د ‪ BRICS‬د مرشانو غونډې پر مهال‬

‫بیرغونو لرونکی دی چې په منځ کې یې په دودیزه توګه‬ ‫هندي سالم ورکول یا (منستې) شتون لري‪.‬‬

‫‪ :I4C‬د ادارو رغول‪ ،‬پلې کول‪ ،‬متحد کېدل‪ ،‬پنځول‪ ،‬او د‬ ‫یوځای کېدنې جاری ساتنه‪ .‬د نوو قوتونو په رابرسېره کېدو‬ ‫رسه‪ ،‬په د بریکس امته غونډه چې د ګوا په‬ ‫زړه راکښونکې ایالت کې به د اکتوبر په ‪15‬‬ ‫د ‪ I4C‬شعار‪ :‬دوام او یووالی‬ ‫او ‪ 16‬کې به نیول کیږي په پام کې نیول‬ ‫د بریکس د هېوادونو د الرښود شعار په توګه‪،‬‬ ‫‪8‬مه غونډه به د‬ ‫شوې چې د دغو پنځو هېوادونو ګډ ګروپ تر‬ ‫د ‪ I4C‬شعار په لرلو رسه‪ ،‬هند‪ ،‬چې د ‪2016‬‬ ‫پنځوهیوادونو‬ ‫منځ د اړیکو نوی رنګ پیدا کړي‪ .‬دا نوې ژبه‬ ‫زېږدیز کال د فربوري په ‪15‬مه یې د بریکس‬ ‫تر منځ د تعامل‬ ‫به د خلکو‪ ،‬ځوانانو‪ ،‬موسیقۍ‪ ،‬نڅا‪ ،‬ورزشونو‪،‬‬ ‫د هېوادونو د غونډې دوره یي مرشي پر غاړه‬ ‫نويریتمونه‬ ‫او فرهنګ ژبه وي‪ ،‬چې د بریکس هېوادونه‬ ‫واخیسته‪ ،‬یوه هیله بخښونکې او مشرتکه‬ ‫رامنځتهکړي‬ ‫به په یوه ټینګه غېږ کې رسه راټول کړي‪ .‬د‬ ‫اجنډا جوړه کړه تر څو د دغو هېوادونو‬ ‫بریکس د امتې غونډې لوګو د پیوستون دا‬ ‫تر منځ دوامدار پیوستون او سرتاتیژیک‬ ‫ځالنده او برېښنده روحیه منځ ته راوړي‪ .‬دا لوګو د نیلوفر ژوروالی منځ ته راوړي‪ .‬لکه څنګه چې پنځه هېوادونه‪ ،‬د‬ ‫د ګل په شان جوړ شوی چې د دغو پنځو هېوادونو ميل‬ ‫هند د ګډون تر څنګ د بریکس دوه نوي السلیک کېدونکو‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪7‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫همکاري‬

‫د بریکس نومول‪ :‬پر وګړو‬ ‫متمزکز‪،‬پنځوونکی‪،‬‬

‫ټول شموله‬

‫په هند کې د بریکس ‪۸‬مه غونډه په پام کې نیول شوې چې د دغو پنځو هېوادونو ګډ‬ ‫ګروپ تر منځ د اړیکو نوی رنګ پیدا کړي‪.‬‬ ‫لیکوال‪ :‬منیش چاند‬

‫هند ليد‬

‫‪n‬‬

‫‪6‬‬

‫‪n‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫محتویات‬

‫‪14‬‬

‫‪86‬‬

‫‪40‬‬

‫همکاري‬

‫د بریکس نومول‪ :‬پر وګړو متمزکز‪،‬‬ ‫پنځوونکی‪ ،‬ټول شموله‪06 .............................‬‬ ‫همکاري‬

‫پرمختلې افریقا د هند پر ډیپلوماتیک‬ ‫انځور باندې لویه اغېزه غورځوي ‪14 ..................‬‬ ‫پرمختګ‬

‫انځور‬

‫له فرانسې رسه اړیکې‪48 ............................ .‬‬

‫هرن‬

‫اوبدل شوې شاعري ‪54 ...............................‬‬

‫هرن‬

‫د مناتوري بیالبیل ډولون‪58 ..........................‬‬

‫د نړۍ د بیرفوټ د ملریزې برښنا میندې ‪22 ........‬‬

‫هرن‬

‫‪ ISRO‬غټ خوبونه ګوري او غټې‬ ‫السته راوړنې لري! ‪28 .................................‬‬

‫سفر‬

‫پرمختګ‬

‫د بدلون پر لور لوی ګام ‪32 ...........................‬‬ ‫پرمختګ‬

‫کومل (‪ )Kolam‬رسه د نیکمرغۍ ښودنه ‪62 ..........‬‬

‫د تناقضاتو جنت ‪66 ..................................‬‬ ‫سفر‬

‫زړه وړونکۍ مورود شیوارا‪72 .........................‬‬

‫پر ملریزې بریښنا سنبال برښناکوټ ‪36 ..............‬‬

‫خواړه‬

‫په بدو د ښو د بري ملانځنه‪40 .......................‬‬

‫خواړه‬

‫فرهنګ‬ ‫میراث‬

‫د بدن او ذهن د روزلو لپاره په‬ ‫بشپړه توګه غوره طریقه ‪44 ...........................‬‬

‫خوږ هندوستان ‪78 ...................................‬‬

‫د افراطي خوراک موسم ‪84 ...........................‬‬

‫خربې اترې‬

‫نقره یي والړه مجسمه ‪86 .............................‬‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫‪n‬‬

‫‪5‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫هند ليد‬ ‫‪ 30‬ټوک ■ ‪ 5‬ګڼه ■ سپټمرب‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫ایډیټر‪ :‬ویکاس سواروپ‬

‫د ایډیټر مرستیال‪ :‬نیکالیش ډیکشټ‬ ‫د بهرنیو چارو وزارت‬ ‫‪ 152‬شمیره خونه‪ ’A‘ ،‬برخه‪ ،‬شاسرتي باون‪،‬‬ ‫نوی دهيل – ‪India, 110001‬‬ ‫فکس‪،+91.11.23381719 ،23388949 :‬‬ ‫ټیلیفون‪91.11.23384663 :‬‬ ‫ځوابونو لپاره‪osdpd2@mea.gov.in :‬‬ ‫د ماکس پوژر رسنیو ګروپ هندوستان خصويص رشکت ملیټد‬ ‫خپرونکي او د عملیاتو افرس‪ :‬ویکاس جوهری‬ ‫د اجرايي ريس او اداري ډایرکټر‪ :‬پرکاش جوهری‬ ‫د ایډیټ ریس‪ :‬سوراب ټانکه‬ ‫مرکزي دفرت‬ ‫د مکس پوژر رسنیز ګروپ‬ ‫‪246‬م کور‪3 ،‬م منزل‪ ،‬اوخله‬ ‫‪3‬م فاز‪ ،‬نوی دهيل‪India, 110020-‬‬ ‫ټیلفون‪+91.11.43011111 :‬‬ ‫فکس‪+91.11.43011199 :‬‬

‫‪CIN No: U22229DL2006PTC152087‬‬

‫د پښتنو‪indiaperspectives@maxposure.in :‬‬

‫د ماکس پوژر ګروپ څخه د پوښتنو‬ ‫لپاره‪:‬‬ ‫ټیلفون‪+91.11.43011111 :‬‬ ‫فکس‪+91.11.43011199 :‬‬ ‫انټرنټی پاڼه‪www.maxposure.in :‬‬

‫د هند لید مجله په عريب بهاسا انډونیزیايي‪ ،‬انګلیيس‪ ،‬فرانسوي‪،‬‬ ‫آمل��اين‪ ،‬هندي‪ ،‬ایټالیوي‪ ،‬پښتو‪ ،‬ف��اريس‪ ،‬پرتګايل‪ ،‬رويس‪،‬‬ ‫سینهايل‪ ،‬اسپانیوي‪ ،‬تامیيل‪ ،‬چینايي او جاپاين ژبو چاپیږي‪.‬‬ ‫هند لید مجله د بهرنیو چارو وزارت (‪ )MEA‬د اضايف منيش‬ ‫(‪ )XP‬او رسمي ویاند ویکاس سوواروپ‪ ،‬لخوا نرشیږي‪ ،‬د اطاق‬ ‫شمیره‪ ’A‘ ،152 :‬وینګ‪ ،‬شاسرتي بهاون‪ ،‬نوی دهيل – ‪110001‬‬ ‫او د مکسپوژر میډیا ګروپ انډیا پرایویټ ملټډ لخوا د ‪MEA‬‬ ‫په استازیتوب چاپ کیږي‪ .‬د مکس پوژر رسنیز ګروپ ‪246‬م‬ ‫کور‪3 ،‬م منزل‪ ،‬اوخله ‪3‬م فاز‪ ،‬نوی دهيل‪ ،110020-‬هندوستان‪.‬‬ ‫د هند لید مجله په کال کې شپږ ځله چاپ کیږي‪ .‬ټول حقوق‬ ‫یې خوندي دي‪ .‬پدې ګڼه کې شته لیکنې‪ ،‬هرني کارونه او‬ ‫یا انځورونو باید د هند لید مجلې په تصدیق رسه استعامل یا‬ ‫بیا تولید يش‪ MEA .‬او ‪ MMGIPL‬د نه غوښتل شوو تولیداتو‪،‬‬ ‫لیکنو‪ ،‬انځورونو‪ ،‬هرني کارونو‪ ،‬شفافیت یا نورو موادو د ورکیدو‬ ‫یا خرابیدو مسؤلیت په غاړه نه لري‪ .‬په مجله کې څرګند شوي‬ ‫نظریات لزوماً د ‪ MEA‬یا ‪MMGIPL‬نظریات نه دي‪.‬‬

‫تاسو کويل يش مجله د الندي ځایونو څخه تر السه کړي‪:‬‬ ‫‪http://www.facebook.com/MEA‬‬ ‫‪http://www.twitter.com/MEA‬‬ ‫‪http://www.youtube.com/MEA‬‬ ‫د هندوستان د مجلو د السته راوړل��و لپاره‪ ،‬د هندوستان د نزدي‬ ‫دیپلوماتیک دفرت رسه اړیکه ټینګه کړي‪.‬‬

‫‪58‬‬

‫راتلونکي‬ ‫سږکال افریقا ته د هند د ولسمرش‪ ،‬د ولسمرش مرستیال او لومړي وزیر سفر د افریقا په‬ ‫روانه بیارازرغونیدنه کې د هیواد د همکارۍ تعهد څرګندوي‪ .‬د همکارۍ په برخه کې‪،‬‬ ‫موږ په ډاګه کړې ده چې د تورپوستو خوشبينۍ څنګه اوس هم د افريقا په وچه کې د‬ ‫نړۍ د چټکو مخ پر ودې اقتصادي هیوادونو واکمن احساسات ساتيل دي‪ .‬همدارنګه‪،‬‬ ‫هند چې په اکتوبر کې په ګووا کې د بریکس ‪8‬مې غونډه کوربه توب کوي‪ ،‬د دغه‬ ‫ځوان څو اړخیزې ډلې پنځو هیوادونو تر منځ متقابل عمل به يو نوی ریتم رامنځته‬ ‫کړي ځکه چې غړي هیوادونه د هند په مالتړ د بریکس د دوه السليکونو نوښت او‬ ‫د بریکس دننه د همکارۍ زیاتولو په موخه د تګالرې چوکاټ جوړونې له رسمي پیل‬ ‫وروسته د نوو معيارونو د رامنځته کیدو مته لري‪.‬‬ ‫د پرمختګ په برخه کې‪ ،‬موږ پدې خربې کوو چې څنګه له ‪ 800‬څخه زیاتې بې سواده‬ ‫ښځې له ‪ 78‬هیوادونو څخه د ‪ 35‬او ‪ 50‬تر منځ عمرونه لري د نښان ژبې څخه په ګټې‬ ‫اخیستنې رسه د ملریزې برښنا انجنیرانې شوې ځکه چې دوی د هندوستان د تخنیکي‬ ‫او اقتصادي همکارۍ (‪ )ITEC‬پروګرام الندې په بیرفوټ کالج کې روزل شوې دي‪ .‬مونږ‬ ‫د جواهرالل نهرو د ملریزې برښنا په ميل ماموریت هم غږیږو چې په ‪ 2010‬کال کې‬ ‫پیل شوي نوښت لپاره د تطبیق یو پړاو دی چې تر ‪ 2022‬کال پورې به ‪ GW 22‬ملریزه‬ ‫برښنا تولیدوي‪ .‬هغه مقاله چې د هند د فضايي تحقیق ادارې په اړه لیکل شوې په‬ ‫تفصیل رسه بیانوي چې هندوستان څنګه د سپوږمکې د توغولو تر ټولو اقتصادي ځای‬ ‫وګرځیده‪.‬‬ ‫د هندي هرن‪ ،‬فرهنګ او میراث د ښودلو په برخو کې‪ ،‬مونږ د هند د اوبدنې ماشینونو‬ ‫په اړه معلومات ورکړي چې د فیشن په ډګر کې یې ځانګړی ځای نیولی دی‪ ،‬د هندي‬ ‫میناتوری نقاشۍ تکامل او د تامیل ناډو په پراخه کچه عميل کیدونکی د ګالنو د‬ ‫متناسبو ډیزاینونو جوړولو دود ته کوملز ویل کیږي‪.‬‬ ‫د یادونې وړ ده چې ګووا به دا ځل د بریکس د غونډې کوربه وي‪ ،‬ددې تر څنګ مونږ‬ ‫تاسو د ګووا په چکر بیایو‪ ،‬چې د ساحل د مینه والو یو طبیعي جنت دی‪ .‬همدا راز به‬ ‫موږ تاسو ته په لویدیځ بنګال او مورودیشور کې د چاندن نګر د فرانسې پخوانۍ‬ ‫مستعمره ښکاره کړو‪ ،‬چې په کارناتاکا کې د معنويت هستوګنځای دی‪.‬‬

‫هند ليد‬ ‫‪ 30‬ټو‬ ‫ک■‪5‬‬

‫ګڼه ■‬

‫سپټمبر‪-‬‬

‫اکتوبر‬

‫‪2016‬‬

‫ویکاس سواروپ‬ ‫د بیر‬ ‫فوټ د‬ ‫برښنا ماماز ملریزې‬ ‫جوړونه‬

‫کمیراث‬

‫االریپایاتو‬

‫هرن‬

‫د هند د‬

‫اوبدنې‬

‫ماشینونه‬

‫خرب‬ ‫پي وي ې اترې‬ ‫سیندو‬

‫سپټمرب‪-‬اکتوب ‪2016‬‬ ‫سپټمرب‪-‬اکتوبر‬

‫‪n‬‬

‫‪3‬‬

‫‪n‬‬

‫‪W W W. I N D I A P E R S P E C T I V E S . I N‬‬

‫پوټپواري‬

‫په هند کې راتلونکي پیښې‬ ‫د زیرو فیسټوال‬ ‫دغه ساه ویستونکې دره چې ډیر زر په هند‬ ‫کې د انډي موسيقۍ فرهنګ یوه په ګرمو‬ ‫ټوټو بدلیدونکې ده‪ ،‬د موسیقۍ د یوه تر ټولو‬ ‫مشهورو بیرونیو مراسمو کوربه توب کوي‪.‬‬ ‫زیرو کې چې له ‪ 30‬څخه زیات انډي بانډونو‬ ‫چې له ټولې نړۍ څخه راغيل وي اجرات تررسه‬ ‫کوي‪ ،‬مراجعه کوونکو ته د خيمې حیرانوونکي‬ ‫مرکزونه او ځایونه برابریږي‪.‬‬ ‫کله‪ :‬سپټمرب ‪22-25‬‬ ‫چیرته‪ :‬زیرو‪ ،‬اروناچل پرادیش‬ ‫دورګا پوجا‬ ‫دغه کلني مراسم چې دورګوتسوا هم ورته‬ ‫ویل کیږي د الهه دورګا عبادت ته ځانګړي‬ ‫شوي دي‪ .‬د دورګا په الس جوړ شوي‬ ‫بتان‪ ،‬په رنګونو ښکلې شوې مجسمې‪ ،‬د‬ ‫رڼا حريانوونکي کار او معطر خوړو ددغو‬ ‫مراسمو اصيل جاذبه ده‪.‬‬ ‫کله‪ :‬د اکتوبر په ‪7-11‬‬ ‫چیرته‪ :‬ټول هند کې‬

‫د پایي پاډ د مار کښتیو ځغاسته‬ ‫د پايي پاډ سيند شاته کلنی جشن د مار‬ ‫د کښتیو د لوی ګډون شاهد وي‪ ،‬چې د‬ ‫نهرو د جایزې دوهمه د کښتۍ ځغاسته‬ ‫ده‪ .‬دغه درې ورځنۍ سيالۍ د هريپاډ په‬ ‫سوبرامانیا سوامي معبد کې د بت د جوړولو‬ ‫په مناسبت تررسه کیږي‪.‬‬ ‫کله‪ :‬سپټمرب ‪16‬مه‬ ‫چیرته‪ :‬هریپاډ‪ ،‬کیراال‬

‫نیلم پیرور پټیاين‬ ‫دغه مراسم چې تر ‪ 61‬شپو پورې ملانځل‬ ‫کیږي پکې د رنګارنګ ماسکونو اله ګوله وي‬ ‫او الهې بدراکايل ته د درناوي پخاطر ټولو‬ ‫الرویانو خولۍ په رس کړې وي‪ .‬لوی سوان‬ ‫دغه جشن ته عجیب او غریب جذابیت‬ ‫وربخښلی وي‪.‬‬ ‫کله‪ :‬د سپتمرب ‪29‬مه‬ ‫چیرته‪ :‬نیلم پیرور‪ ،‬کیراال‬ ‫دوسیهرا‬ ‫کله چې په هند کې د دوسیهرا د ملانځنې‬ ‫وخت وي کولو او میسورکې د صف په رس‬ ‫کې وي‪ .‬پول یرتا‪ ،‬نینا ديوی جشن او د‬ ‫میسورکې روښانه ماڼۍ دغه جشن یو ډول نه‬ ‫بدلیدونکي مراسم وګرځوي‪.‬‬ ‫کله‪ :‬اکتوبر ‪11‬‬ ‫چیرته‪ :‬میسور‪ ،‬کرناتاکا او کولو‪ ،‬هیامچل‬ ‫پرادیش‬

‫د الداخ جشن‬ ‫دغه شپږ ورځنۍ فيسټيوال په له سیمه کې‬ ‫تررسه کیږي‪ .‬پدغو مراسمو کې نڅا‪ ،‬سندرې‪،‬‬ ‫دوديزه موسيقي تررسه کیږي او د خلکو لخوا‬ ‫رنګارنګ دوديز الداخي جامې اغوستل کیږي‪.‬‬ ‫پدغه جشن کې نیزابازي‪ ،‬پولو او د خانقاوو لخوا‬ ‫مخپټې نڅاوې او د فرهنګي ډلو لخوا نڅاګانې‬ ‫تررسه کیږي‪.‬‬ ‫کله‪ :‬د سپټمرب ‪20-26‬‬ ‫چیرته‪ :‬ټول الداخ کې‬

‫هند ليد‬ ‫‪ 30‬ټوک ■ ‪ 5‬ګڼه ■ سپټمبر‪-‬اکتوبر ‪2016‬‬

‫د بیرفوټ د ملریزې‬ ‫برښنا ماماز جوړونه‬

‫میراث‬

‫کاالریپایاتو‬

‫هرن‬

‫د هند د اوبدنې ماشینونه‬

‫خربې اترې‬ ‫پي وي سیندو‬