Rond de eeuwwisseling waren er verschillende
agglomeratiekrachten van cruciaal belang. Deze
inzichten voorhanden die de beperkte effectivi-
krachten leiden tot clustering van economische
teit van het instrumentarium kunnen verklaren.
activiteit in de ruimte. Nabijheid en economi-
Zonder uitputtend te willen zijn zullen we de
sche dichtheid loont volgens deze theorie. De
belangrijkste inzichten hier bespreken, met een
vorming van steden en het succes van veel
nadruk op inzichten die relevant zijn om de ver-
clusters kan met deze theorie worden begrepen.
dere inrichting van het instrumentarium te kun-
Wat infrastructurele werken in deze visie doen
nen begrijpen en om lessen voor de toekomst te
is dat ze vooral de reeds krachtige kernen van
kunnen trekken.
economische systemen versterken die door de verbetering van de infrastructuur nog eenvou-
Een eerste potentieel belangrijke verklaring voor
diger het achterland kunnen bedienen. Eco-
de beperkte effectiviteit van het beleid kan wor-
nomische activiteit trekt dus naar het centrum
den gevonden in de vaak zeer specifieke eisen
in plaats van naar de periferie. Ten tweede
die werden gesteld aan onder andere cofinan-
leidt de eis van cofinanciering er potentieel toe
ciering (landen moeten ook een eigen bijdrage
dat ‘goed’ geld wordt ingezet in suboptimaal
leveren aan met EU-geld gefinancierde projec-
renderende projecten en uit de markt wordt
ten) en het type projecten dat voor financiering
getrokken. De mechanismen zijn hier complex,
in aanmerking kon komen. Er spelen bij deze
maar de basisgedachte is eenvoudig en herken-
wijze van vormgeving van het beleidsinstrumen-
baar. Het begint bij ambtenaren die met goede
tarium twee typen problemen. Ten eerste wer-
bedoelingen middelen proberen te mobiliseren
den grote delen van het budget gespendeerd
uit Brussel. De specifieke projecten die voor
aan infrastructurele projecten die de toegan-
financiering in aanmerking komen zijn niet nood-
kelijkheid van achterstandsgebieden moesten
zakelijkerwijs de best renderende projecten. De
versterken en daarmee het groeivermogen. De
prikkel om de middelen desalniettemin binnen
logica van dergelijke maatregelen lijkt voor zich
te slepen is echter groot. Wanneer de middelen
te spreken, maar er is een toenemende consen-
puur additioneel zijn is het enige probleem dat
sus dat dergelijk beleid vaak averechts uitpakt.
het geld beter aangewend had kunnen worden.
Om dit te kunnen begrijpen is het fenomeen van
De eis van cofinanciering maakt echter dat
13