Michał Gayer / 1982
Michał Gayer używa medium malarstwa, choć korzysta również z innych technik. W swoich pracach bawi się kodami, komunikatami, wciąga we wzajemną zabawę artystę i widza. W swych pracach odnosi się także do karkołomnego wysiłku opisowego i interpretacyjnego krytyki sztuki. W opisie „Maszyny do pisania” przyznaje, że projektował przedmiot, którego funkcja miała polegać na bezsensownym pisaniu. Klawiatura miała pozostać bez oznaczeń, a myśli miały spływać papierowym przewodem z klawiszy uginających się pod naciskiem do zamkniętego pojemnika. W malarskiej pracy „Głaskanie. Portret Heleny Mathei”, bazującej na fotografii prasowej, portretuje śląską agentkę gestapo. Malował ją powolnymi, delikatnymi ruchami, używając opuszek palców. Gra, przenikanie między obrazem a fotografią występuje też w innych pracach Gayera. Obraz i fotografia „Becker, Barkmann/ S1” - przedstawia strażniczki z obozu w Stutthof stracone w 1946 roku w Gdańsku. „Sznury i widoczne fragmenty szubienic nie zostały namalowane. Głowa Elisabeth Becker została wyprostowana. Obraz został sfotografowany. Reprodukcja została wydrukowana. Manipulowano ustawieniami drukarki. Na wydruk nałożono kolejny. Wydrukowana reprodukcja została ponownie sfotografowana. Proces został powtórzony. Powstało zdjęcie”. Artysta opisał swoje działanie określeniem „dishonest trick” (nieszczerą sztuczką), co rozwinął na niezwykle spójnej indywidualnej wystawie w bytomskiej Kronice poświęconej niemożliwości poznania, wystawie, którą grał z wytrzymałością widza. Na ostatniej wystawie w galerii Bęc Zmiana Gayer zaprezentował cykl rysunków zainspirowanych popularnonaukową powieścią „Poza Ziemią” z elementami science-fiction napisaną przez jednego z pionierów astronautyki, twórcę modelu rakiety kosmicznej, Konstantego Ciołkowskiego (1857-1935), którą artysta kupił u przydworcowego bukinisty. Artysta postanowił stworzyć cykl rysunków do nieistniejącego wznowienia książki. Michał Gayer posługuje się nierzadko bardzo prostymi materiałami, wykorzystując ich znaczenie. Niektóre z nich odnoszą się również do kwestii wykluczeń i biedy. Jedną z nich są, jak mówi: „Aluminiowe puszki z napojami w środku. Kupione w sklepie i wypolerowane ręcznie. Kilka złotych i jakieś dwie godziny polerowania. Rozmyślałem o lustrzanych pracach Koonsa, kształtach nadmuchiwanych zabawek, które tak bardzo go zajmowały, o polskich odpowiednikach tych zabawek i o miejskich zbieraczach aluminium”. W prezentowanej na wystawie do nagrody Gepperta pracy „Lekcja angielskiego” za pomocą znalezionego listu i „biednych” obiektów dokonuje tłumaczenia polskiej rzeczywistości posttransformacyjnej. Przedstawia „looserów” przemian, tworzy ich ikonografię.
44 ———
1O. KONKURSU GEPPERTA ——— CO ROBI MALARZ?
Michał Gayer works in the painting medium, though he uses other techniques as well. In his works, he plays with codes and messages, engaging the viewer in a game with the artist. He also refers to the painstaking effort of critical description and interpretation of art. Describing his “Typewriter”, he admits that he designed an object meant for pointless writing. The keypad was to be left unmarked, the thoughts flowing to a closed container down a paper lead straight from the pressed keys. In his painting “Stroking. The Portrait of Helena Mathei”, based on a press photograph, he portrays a Silesian Gestapo agent. He painted her with slow, gentle movements of his fingertips. This game of morphing paintings and photographs is also played in his other works. The picture/photo “Becker, Barkmann/S1” shows the Stutthof camp guards executed in 1946 in Gdańsk. “The ropes and visible fragments of gallows were not painted. Elisabeth Becker’s head was straightened. The picture was then photographed. The reproduction was printed. Printer settings were manipulated. The printout was covered with another. Next, the printed reproduction was photographed again. The process was repeated. The result was a photograph.” The artist labelled this action a “dishonest trick”, later to elaborate on the idea in a very coherent individual exhibition at Bytom’s Kronika, which concentrated on the impossibility of perception and deliberately stretched the viewers’ patience to the limit. Gayer’s latest exhibition at the Bęc Zmiana gallery featured a cycle of drawings inspired by the popular science novel with sci-fi elements “Beyond the Planet Earth” by one of the pioneers of astronautics, rocket scientist Konstantin Tsiolkovsky (1857-1935), which the artist had bought from a secondhand bookstall at the railway station. He decided to draw a series of illustrations for the non-existent new edition of the novel. Michał Gayer often uses simple materials and their meanings. Some of them touch on the issue of poverty and social exclusion. They include “aluminium cans with beverages inside, bought in a shop and hand-polished – a few zlotys and two hours of polishing.” He adds: “I was inspired by Koons’ mirror-surfaced works, the shapes of inflatable toys that fascinated him so much, their Polish equivalents and the scrap aluminium pickers from the city.” In his Geppert Competition work “The English Lesson”, he explains the Polish post-transformation reality by means of a letter he found and some “poor” objects. He presents the “losers” of the transition and creates their iconography. Stanisław Ruksza
———
ARTYŚCI