Interview / The Normal Heart
HET WAS AL EEN HIT OP BROADWAY, EN VOLGEND JAAR KOMT ER EEN FILMVERSIE (MET ONDER ANDEREN JULIA ROBERTS EN MARK RUFFALO). MAAR EERST IS HET VEELGEPREZEN STUK THE NORMAL HEART, OVER DE OPKOMST VAN DE AIDSEPIDEMIE IN NEW YORK BEGIN JAREN TACHTIG, DEZE ZOMER IN HET DELAMAR THEATER IN AMSTERDAM TE ZIEN. HOOFDROLSPELERS JELLE DE JONG EN KEVIN HASSING EN REGISSEUR JOB GOSSCHALK LEGGEN UIT WAAROM NIEMAND DEZE VOORSTELLING ZOU MOGEN MISSEN. JOB, WAAROM WILDE JE PER SE DIT STUK OPVOEREN?
JOB: ‘Ik werd erop gewezen door Paul de Leeuw en Michiel van Erp, die het allebei in New York hadden gezien en er erg van onder de indruk waren. Toen ik het voor het eerst las, vond ik het eerlijk gezegd wel erg pamflettistisch, een soort voorloper van Angels in America. Dit verhaal was toch al verteld, van de opkomst van de aidsepidemie in de jaren tachtig? Maar het bleef toch hangen. En ik kwam erachter dat onder dat verhaal een zoveel grotere metafoor verborgen gaat. Het is een stuk over vriendschap, en over de vrees voor het onbekende. Een stuk over staan voor wie je bent. Over je verantwoordelijkheid nemen: niet alleen voor jezelf, maar ook voor anderen en voor de samenleving waar je in leeft. Over hoe je je kunt weren tegen iets vreselijks wat jou of je geliefden overkomt en waar je eigenlijk geen antwoord op hebt.’
IN HET STUK ZELF WORDT EEN VERGELIJKING GETROKKEN MET DE HOLOCAUST. JE ZOU THE NORMAL HEART OOK KUNNEN VERGELIJKEN
MET HET ONGRIJPBARE TERRORISME ANNO 2013. JOB: ‘Dat is niet perse mijn bedoeling.
Ik hoef het stuk niet zo nodig actueler te maken dan het toch al is. Maar het gaat wel om een zekere bewustwording. Je moet als samenleving wel durven enge, onbekende, levensbedreigende dingen recht in de ogen te kijken. In de jaren veertig schreven de joodse hoofdredacteuren van Amerikaanse kranten heel lang niet over de concentratiekampen, hoewel de feiten op tafel lagen. Hoe kan dat? In de jaren tachtig wilden mensen zich vooral distantiëren van wat toen als een homoziekte werd gezien. Ziekenhuizen weigerden doodzieke mensen te behandelen uit angst dat de artsen besmet zouden raken. Begraafplaatsen weigerden aidsdoden ter aarde te bestellen.’
WAT ZIJN JULLIE ROLLEN IN DE VOORSTELLING?
KEVIN: ‘Het hoofdpersonage is Frederik Brom, hij speelt de man die hiv op de kaart wil zetten binnen de politieke gemeenschap van New York. Ik ben de voorzitter van het bestuur van zijn organisatie, en bovendien zijn ex. Maar mijn personage wil er niet voor uitkomen dat hij homo is. Hij is bang voor zijn imago, en bang voor de gevolgen die het heeft als hij uit de kast zou komen.’ JELLE: ‘Mijn personage Mickey is ontzettend blij dat na jaren vechten homoseksualiteit eindelijk door iedereen wordt geaccepteerd. Ik krijg een enorme tik als aids die vreugde opeens doet omslaan in angst en verdriet. We zijn opeens toch weer de outcasts, toch weer de paria’s van de samenleving. We moeten wéér vechten voor openheid en acceptatie. Ik raak daar flink door in de war.’
DE ALGEMENE BOODSCHAP IS TOCH OM TOLERANTER TE DOEN TEGENOVER HOMO’S. ZIJN JULLIE NIET BANG DAT HET STUK ALLEEN MAAR HOMOSYMPATHISANTEN TREKT EN DAT JE DUS VOOR EIGEN PAROCHIE PREEKT?
JOB: ‘Ik hoop oprecht dat ik geen voorstellingen maak die alleen maar een bepaald beperkt publiek aanspreken. Ik wil die ‘homo-thematiek’ wel overstijgen. Je hoeft ook niet van Hazes te houden om de Hazes-musical prachtig te vinden. Maar je hebt wel gelijk als je zegt dat homo’s misschien eerder zullen zeggen als ze het krantje van het DeLaMar doorbladeren: “Dat lijkt me een interessant stuk”. Dat is ook logisch: misschien hebben wij als homo’s wel primair de verantwoordelijkheid om dit
verhaal levend te houden en er iets van te vinden. Maar ik hoop ook dat mensen die het stuk zien het net zo mooi vinden als wij en dus vrienden en kennissen erop wijzen.’ KEVIN: ‘Er zullen zeker veel homo’s afkomen op een stuk dat over homo-emancipatie gaat. En dat is ook goed. Het stuk vertelt over het begin van de aidsepidemie begin jaren tachtig. Dat is een periode die zeker de twintigers van mijn generatie niet bewust hebben meegemaakt. Het is heel belangrijk dat we onthouden wat er toen gebeurd is, hoe er toen werd gereageerd. En dat dat nooit meer zo moet gebeuren. De acceptatie van homo’s is nog steeds geen gelopen koers, al denken veel mensen van mijn leeftijd dat wel.’ JELLE: ‘We zullen het publiek duidelijk moeten maken dat de strijd tegen hiv en de strijd voor homorechten weliswaar een belangrijke kapstok is, maar dat het ondertussen óók gewoon een prachtig verhaal is over onvoorwaardelijke liefde. Over mensen die van elkaar houden en voor elkaar door het vuur gaan. Die voor elkaar hebben gevochten en voor elkaar hebben gezorgd toen het er écht op aan kwam. Dat lijkt me toch een heel universeel, voor iedereen toegankelijk onderwerp. Mensen die echt een hekel aan homo’s hebben, hoeven wat mij betreft toch niet te komen. Die hoef ik ook niet in de zaal te hebben als ik Shakespeare speel. Dat lijken mij ook sowieso geen mensen die openstaan voor de nieuwe gedachten en andere perspectieven die het theater je kan meegeven.’
KIJKT JULLIE GENERATIE OOK ANDERS TEGEN HIV AAN DAN BIJVOORBEELD VEERTIGERS EN VIJFTIGERS DIE DE BANGE JAREN TACHTIG HEEL BEWUST HEBBEN MEEGEMAAKT?
KEVIN: ‘Ik ken niemand die aan hiv of aids is overleden. Ik ken zelfs niemand die het heeft, of in elk geval niemand die ervoor uitkomt. Ik denk dat het een groot verschil maakt als dat wel het geval is. Er zijn mensen die in de jaren tachtig elke maand een begrafenis moesten bijwonen omdat vrienden één voor één dood neervielen. Ik betrap mezelf erop dat ik hiv eigenlijk schaar in het rijtje met ‘gewone’ soa, omdat er tegenwoordig medicijnen zijn tegen hiv. Dat is natuurlijk eigenlijk een rare, simplistische denkfout, zelfs al heeft de medische wetenschap de dodelijke gevolgen grotendeels een halt weten toe te roepen.’ JELLE: ‘Ik denk wel dat er sprake is van een generatieverschil, ja. Oren Schrijver, die ook in het stuk speelt, is acht jaar ouder dan ik. Hij speelde eind jaren tachtig
21