Boeken

Titel: Corporate Rebels Auteurs: Joost Minnaar en Pim de Morree Uitgever: Business Contact ISBN: 9789047011316

Titel: Komt het nog wel goed met ons? Auteur: Martin Visser Uitgever: Business Contact ISBN: 9789047008958

Door Hans Amesz

In de zomer van 2015 hadden Joost Minnaar en Pim de Morree het op een druk terras in Barcelona over hun toenmalige werk. Dat was, schrijven ze in Corporate Rebels, geen leuk gesprek, aangezien het erop neerkwam dat ze uit dat werk helemaal geen plezier haalden. Wat het nog frustrerender maakte, was dat er in feite niks mis was met het werk zelf. Het was, aldus de auteurs, interessant en uitdagend en paste bij de bèta-opleiding die ze op de universiteit hadden gevolgd. Maar waar ze vooral gek van werden, was dat hun werkgever alles voor hen bepaalde. En dat ze als kleuters werden behandeld. Ze kregen geen enkele vrijheid en werden door de 9-tot-5-mentaliteit beoordeeld op basis van het aantal uren dat ze op kantoor waren, in plaats van wat ze daadwerkelijk voor elkaar kregen. Het was frustrerend om verouderde werkwijzen en protocollen te moeten volgen waarin geen enkele plaats was voor creativiteit en eigen initiatief. Maar wat konden ze doen? Minnaar en De Morree zegden hun baan op en besloten om aan de hand van een bucketlist te gaan praten met vooruitstrevende organisaties, managementgoeroes, vooraanstaande wetenschappers en tegendraadse CEO’s, die de wereld iets te leren hadden over radicaal andere manieren van werken. De twee noemden zichzelf Corporate Rebels en hebben als zodanig een uiterst interessant boek geschreven. De kernboodschap is dat werknemers zich betrokken moeten voelen bij hun werk: met gemotiveerd, tevreden personeel presteren bedrijven ook financieel beter. Onderzoeks- en adviesbureau Gallup schat dat wereldwijd zo’n zeven biljoen dollar (meer dan de helft van het bruto nationaal product van China) verloren gaat aan productiviteitsverlies door een gebrek aan betrokkenheid. Minnaar en De Morree hebben vijf werelddelen en meer dan dertig landen bezocht en meer dan duizend interviews bij ruim honderd pioniers afgenomen. Betrokkenheid gaat volgens de auteurs hand in hand met aanzienlijk hogere winsten, meer productiviteit en tevreden klanten, en tevens met een lager personeelsverloop, minder absentie en minder bedrijfsongevallen. Dat werkt positief op de aandelenkoers. Essentieel voor meer betrokkenheid is dat de hiërarchische piramide ontmanteld wordt en een voorwaarde daarvoor is dat de medewerkers kunnen beschikken over alle informatie. Als zaken geheim worden gehouden, gaan mensen vaak uit van het slechtste. Roddels zijn vooral hardnekkig waar het financiële zaken betreft. Eerlijkheid en openheid zijn dus cruciaal. Radicale transparantie is een belangrijke eigenschap van progressieve organisaties.

Door Hans Amesz

Economische crises gaan in golfbewegingen, zo schrijft econoom en journalist Martin Visser in zijn nieuwste boek, met als ondertitel: Onzekere tijden in kaart gebracht. Ze dienen zich grofweg om de zeven jaar aan. De financiële crisis begon in 2008, de eurocrisis omstreeks 2015 en daarna duurde het nog geen vijf jaar voordat de coronacrisis uitbrak.

Uit elke economische crisis zijn natuurlijk lessen te trekken. In zijn concluderende opmerkingen naar aanleiding van de eurocrisis, die wellicht ook van toepassing zijn op de huidige coronacrisis, noemt

Visser drie thema’s: de ouderen, de euro en de kenniseconomie. Bij alle drie de thema’s kunnen politici, beleidsmakers en belangenbehartigende instellingen volgens hem niet stil blijven zitten.

Vakbonden en werkgevers moeten vernieuwen en moderniseren om te zorgen dat ook ouderen een volwaardige plek op de arbeidsmarkt krijgen. Scholen, universiteiten en Haagse politici moeten inzien dat er radicale veranderingen nodig zijn om van onze economie echt een kenniseconomie te maken. En op Europees niveau kunnen de politieke leiders er niet omheen dat het bouwwerk van de euro nog altijd gammel is. Daarover moeten lastige besluiten worden genomen.

Een nieuwe eurocrisis kunnen we ons volgens Visser niet permitteren. Hij gelooft dat mensen nieuwsgierig en innovatief genoeg zijn om een onzekere toekomst tegemoet te kunnen gaan, maar dat gaat volgens hem niet vanzelf. Daarom zouden politici, beleidsmakers en belangenbehartigers van werkgevers- en van vakbondszijde duidelijk moeten maken waar we voor staan en wat ons te doen staat. In onzekere tijden is een heldere koers nodig.

Titel: Morality Auteur: Jonathan Sacks Uitgever: Hodder & Stouighton ISBN: 9781473617315

Titel: Three Years in Hell, The Brexit Chronicles Auteur: Fintan O’Toole Uitgever: Hodder & Stouighton ISBN: 9781838937836

Door Joost van Mierlo

‘De teloorgang van een gemeenschappelijke moraal is de culturele equivalent van de klimaatverandering’, schrijft Jonathan Sacks. ‘De liberale democratie die de afgelopen eeuwen is opgebouwd, staat op instorten als gevolg van het doorslaan van de ik-cultuur.’ Het zijn dramatische woorden van de Britse voormalige opperrabbijn. En dat terwijl hij pogingen doet om geen doemscenario te schetsen. Sacks ziet bijvoorbeeld tekenen bij Generatie Z, degenen die geboren zijn na 1995, waaruit hij concludeert dat de in de jaren zestig ontstane ik-cultuur een omslag maakt. Met het stijgende inkomen en de vrijheden die daarvan het gevolg waren, is een mentaliteit ontstaan waarbij het vanzelfsprekend is geworden om geen rekening te houden met anderen. Dit uit zich bijvoorbeeld in de populariteit van ‘self help’-boeken en het gemak waarmee anderen worden beledigd via sociale media. Maar een omslag is mogelijk. Waar bij het probleem van klimaatverandering een gedragsverandering van miljarden mensen noodzakelijk is, geldt dat niet bij de zoektocht naar een nieuwe moraal. Die begint volgens Sacks bij het individu. Sacks, die talloze economen citeert, van Smith tot Keynes en Hayek, ziet ook een lichtpunt in Impact Economics, het fenomeen waarbij vermogensbeheerders bij bedrijven een vinger aan de pols houden als het gaat om verantwoord ondernemen. Sacks pretendeert niet dat moet worden teruggegrepen op een gemeenschapsgevoel zoals dat in het verleden bestond. Hij citeert de Amerikaanse filosoof Robert Putnam, die opmerkt dat er historisch gezien eerder periodes waren waarin een omslag werd gemaakt van doorgeslagen individualisme naar wat Sacks een ‘wij-cultuur’ noemt. Sacks denkt dat het opnieuw kan gebeuren.

Door Joost van Mierlo

Sinds het officiële vertrek van de Britten uit de Europese Unie en het uitbreken van het coronavirus wordt er nauwelijks meer over Brexit gesproken. Het is dan ook niet het meest dankbare moment voor de Ierse historicus Fintan O’Toole om zijn Brexit-kronieken te publiceren. Three Years in Hell is geen beschouwing achteraf. Het boek bevat de gedeeltelijk herschreven ‘kronieken’ die O’Toole schreef voor publicaties in The Irish Times en The New York Review of Books. Ze tonen dat O’Toole – geen fan van Brexit – een aandachtig waarnemer was. Er zijn weinig Britse politici die zonder kleerscheuren uit dit boek komen. Het dedain dat O’Toole toont voor de in zijn ogen leugenachtige Boris Johnson wordt alleen geëvenaard door de minachting voor oppositieleider Jeremy Corbyn, die hij desinteresse en gebrek aan leiderschap verwijt. Maar in de kronieken schetst O’Toole vooral een land dat in de war is. Het is een land waar de HaveNots een opmerkelijke coalitie sloten met de Have-Yaughts (jachten). Het is een woordgrapje, typerend voor de lucide toon waarmee O’Toole het Verenigd Koninkrijk ontleedt. Een paar jaar geleden schreef O’Toole ook al een boek over Brexit. In ‘Heroic Failure’ ging hij op zoek naar het decennialang verdrukte onbehagen van de Britten over de tanende invloed van het land in de rest van de wereld. O’Toole eindigt zijn recente kroniek overigens niet met de weinig feeërieke viering van het vertrek van de Britten op 31 januari. Hij kiest voor de laatste dag van Julian King als laatste Britse lid van de Europese Commissie. King was ook de Britse ambassadeur in Dublin toen koningin Elizabeth in 2011 een historisch bezoek aan het land bracht. King schreef volgens O’Toole de speech waarin Elizabeth fouten toegaf die de Britten in Ierland hadden gemaakt. Maar haar boodschap was vooral om te blijven samenwerken en verantwoordelijkheden te delen. Het is een les die de Britten volgens O’Toole sindsdien weer zijn vergeten. Zoals gezegd, O’Toole is geen fan van Brexit.