Anna Rumińska Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej UWR architektka, antropolożka kultury
Opozycja (an)estetyzacji i aktywizacji przestrzeni publicznej miasta w kontekście transkrypcji wzorców na przykładzie Wrocławia prezentacja + referat - wygłoszone na IV Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Przestrzeń miejska miejscem międzykulturowego uczenia się” Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego 2 XII 2010 Wrocław
estetyzacja rzeczywistości wg Wolfganga Welscha: powierzchniowa – wysiłki skupiające się na kreowaniu estetycznego wyglądu („image”) lub postaw („ducha”), w codzienności sprowadzonego do ładnych (styling); głęboka: m.in. zastępowanie standardów moralnych autostylizacją, zamiana towaru i opakowania Przestrzeń publiczna miasta - działania estetyzacyjne skupiają się na tworzeniu tekstów (dokumentów) oraz realizacji działań prowadzących do urzeczywistnienia zaprogramowanej narracji (formuły) według transkrypcji wzorca z obszarów i miejsc kulturowych lub historycznych
przykłady z Wrocławia: narracja artystycznorzemieślnicza dla osiedla Nadodrze
narracja rozrywkowokulturalna dla ul.Szewskiej
narracja centrum akademickiego dla Pl.Grunwaldzkiego
REWITALIZACJA,URBACT II
STRATEGIE,MODERNIZACJA
STRATEGIE, STUDIUM…
narracje zapożyczane dla Wrocławia z zagranicy lub innych miast Polski: Graz, Jakomini
Berlin, Kreuzberg
Tybinga, kampus
Kraków, Floriańska
Barcelona, Ramblas
Łódź, Piotrkowska
wybrane źródła dysfunkcji transkrypcji wzorców obcych kulturowo lub historycznie: • różnice w percepcji przestrzeni uwarunkowane kulturowo, np. w procesie wychowania i socjalizacji lub w wyniku przyjęcia określonej postawy metafizycznej (np. horror vacui i amor vacui) • różnice w proksemice przestrzeni
• różnice w geomancji przestrzeni zakodowane w kosmologii • różnice psychologiczne – jednostkowe lub grupowe, np. niski poziom zaufania społecznego • różny bagaż historyczny społeczności lokalnej lub narodu • niedostateczna wiedza i umiejętności decydentów
Przestrzeń publiczna miasta - działania aktywizacyjne skupiają się na organizowaniu wydarzeń integrujących mieszkańców oraz umożliwiających im interwencje w przestrzeni
przykłady z Wrocławia:
akcja podwórkowa Fundacji Dom Pokoju na osiedlu Nadodrze
akcja „Moja ławeczka, moje miejsce” na osiedlu Ołbin
obchody 100-lecia Mostu Grunwaldzkiego na skwerze
PROTEST ZZK…
BRAK CIĄGŁOŚCI…
POZOSTAŁOŚCI…
przestrzeń publiczna miasta jako tekst kultury… tekst kultury jako krok na drodze rozumowania…
Dan Havel+Dean Ruck, instalacja rzeźbiarska łącząca dwa domy / Montrose, USA
„Rozum musi być czymś więcej niż tylko formalnym terminem ogólnym. Kiedyś można było taką koncepcję - rozumu jako nadrzędnego pojęcia i podstawowej formy różnych racjonalności - uznać za wystarczającą, a nawet pożądaną. Dziś jest inaczej. Wskutek pomnożenia i specjalizacji typów racjonalności zadanie rozumu przesunęło się, a jego pojęcie zmieniło: Rozum jest dla nas dzisiaj - w odniesieniu do wielości zdolnością łączenia i przechodzenia pomiędzy formami racjonalności. Już nie kosmiczne, lecz ziemskie, nie globalne, lecz wiążące funkcje kształtują jego obraz.” Wolfgang Welsch, Nasza postmodernistyczna moderna, przeł. R. Kubicki, A. Zeidler-Janiszewska, Warszawa 1998 s. 405.
Pay&Sit Fabian Brunsing
rozum transwersalny nie zmierza do ogólnych i uniwersalnych teorii, np.nt. jedynej właściwej formy ławek…
Space To Take Place Claudia Linders Amsterdam
nie-miejsce
miejsce
rozum transwersalny to współczesne postmodernistyczne narzędzie zrozumienia opozycji binarnych, np.: miejsce antropologiczne
nie-miejsce
versus nie-miejsce Marc Auge, Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności, Wrocław. Zaskakujący flash mob w Galerii Dominikańskiej 2008-12-28 07:32, aktualizacja: 2008-12-28 07:32:15 wiadomosci24.pl W sobotę w Galerii Dominikańskiej, punktualnie o godzinie 16, kilkadziesiąt osób zamarło w bezruchu na dwie minuty. Cel akcji, to zdziwić i rozbawić ludzi. Uczestnicy o miejscu i formie flash mobu, dowiadują się z forów internetowych.
Warszawa 2010.
miejsce
dlaczego Marc Auge zalicza terminale lotnicze do nie-miejsc? Ponieważ przyjął określoną skalę percepcji tego miejsca: skalę globalną – nazwijmy ją skalą bociana. W perspektywie estetyzacyjnej i w skali bociana terminal lotniczy można uznać za nie-miejsce, jednak w skali lokalnej (skali wróbla) i w skali obiektowej (skali myszy) można śmiało uznać je za miejsce i wówczas analizować je w perspektywie aktywizacyjnej.
www.sleepinginairports.net
nie-miejsce
miejsce
skala bociana (globalna)
DOWOLNY TERMINAL LOTNICZY
skala wr贸bla (lokalna)
skala myszy (obiektowa)
skala bociana (globalna) Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia: Plac Grunwaldzki: centrum akademickie
WROCŁAW, PLAC GRUNWALDZKI skala wróbla (lokalna) Zespół mieszkaniowo-usługowy przy Placu Grunwaldzkim: Perła architektury powojennego modernizmu w sąsiedztwie zabudowy XIX-wiecznej
skala myszy (obiektowa) Blok mieszkalny – punktowy wieżowiec jako przestrzeń życiowa: Degradacja przestrzeni publicznej
skala bociana (globalna)
WROCŁAW, ULICA SZEWSKA
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia: Stare Miasto jako jedno z trzech centrów miasta Wrocławia
skala wróbla (lokalna) Ulica staromiejska: Szewska jako jedna z głównych ulic „artystycznych” Starego Miasta
skala myszy (obiektowa) Blok mieszkalny – przykład powojennej architektury modernistycznej (budynek eksperymentalny) Degradacja architektury i przestrzeni publicznej
skala bociana (globalna) Program rewitalizacji dla miasta Wrocławia:
WROCŁAW, OSIEDLE NADODRZE
Nadodrze jako Obszar Wsparcia
skala wróbla (lokalna) Kwartał przy ulicy Łokietka: Łokietka jako dawny trakt handlowy przeznaczony do rewitalizacji w oparciu o formułę artystyczno-rzemieślniczą
skala myszy (obiektowa) Podwórze przy ulicy Łokietka: Degradacja przestrzeni publicznej
skala bociana (globalna)
WROCŁAW, ULICA OŁAWSKA
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia: Stare Miasto jako jedno z trzech centrów miasta Wrocławia, „rejon o podwyższonym prestiżu”, a Oławska jako jedno z „miejsc z klasą”
skala wróbla (lokalna) Ulica staromiejska: Oławska jako jedna z głównych ulic handlowych Starego Miasta
skala myszy (obiektowa) Przestrzeń publiczna ulicy: Wysoka intensywność komercyjna kosztem niskiej aktywności społecznej
narracja wg Rolanda Barthesa: [Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań, w: Narratologia, Gdańsk 2004, s.20.]
„…<rewizja> dokonywana w poziomym układzie relacji narracyjnych, choćby najpełniejsza, by zyskać skuteczność, musi kierować się także <pionowo>”. Sens nie mieści się <na końcu>, ale przechodzi w poprzek opowiadania.” „…czytać (słuchać) opowiadanie to nie tylko przechodzić od słowa do słowa, lecz także z poziomu na poziom.” Na skutek eliminacji stosownych poziomów narracji oraz minimalizacji lub braku rozumu transwersalnego następuje rozminięcie się estetyzacji z aktywizacją w efekcie uruchamiają się mechanizmy anestetyzacyjne, a przestrzeń publiczna miasta ulega degradacji.
dziękuję za uwagę
Anna Rumińska architektka, antropolożka kultury
emsa.relacje@gmail.com / www.emsarelacje.pl / tel. 660.968.363