Ilustracja Gašper Rus
słowenia
stwa czy perfekcjonizmu sposób. (Obecnie współpracuje z Marijanem Pušavecem nad epopeją historyczną w pięciu częściach pt. Meksikanarji, opowiadającą historię słoweńskiego żołnierza-ochotnika, który wziął udział w wyprawach cesarza Maksymiliana w latach 1862-1867. Do tej pory zostały wydane trzy jej części: Laibach, Miramar i Meksiko). Wątki jugosłowiańskie były również przemycane przez trzeciego z autorów trzeciej generacji – Dušana Kastelica (ur. 1964), którego komiks Afera JBTZ (1991) zadał kłam mitowi Słowiańskiej Wiosny i unaocznił prawdę. Kastelic opisywał wydarzenie z dwuletnim opóźnieniem, Romeo Štrakl (ur. 1962) natomiast, niczym Nostradamus, już w roku 1988 przepowiedział, w swoim dokumentalnym komiksie Točno opolnoči, atak wojska jugosłowiańskiego na Słowenię. Ostatni przedstawiciel trzeciej generacji twórców, Iztok Sitar (ur. 1962), nie opisywał krwawego rozpadu Jugosławii. Poszedł on za radą Levstika, który radził kolegom tworzyć komiksy w taki sposób, by Słoweńcy mogli siebie w nich oglą-
dać niczym w lustrze. W trylogii Svobodna Slovenija odnosi się wyłącznie do społeczno-politycznych zawirowań w Słowenii. W pierwszym albumie, Črni možje, bel ekosti (1999), ujawnia zbrodnie popełnione przez Kościół katolicki. Drugi album jest wolną adaptacją antyutopijnej powieści Ivana Tavčara 4000 (2001) i odzwierciedla nacjonalistyczną, rasistowską politykę skrajnej prawicy w Słowenii. Glave (2006) z kolei w pięćdziesięciu krótkich historyjkach ukazuje różne przejawy nietolerancji w społeczeństwie słoweńskim po odzyskaniu niepodległości.
STRIPBURGER Właśnie po odzyskaniu niepodległości przyszedł czas na nowy magazyn poświęcony komiksom w Słowenii. Kto będzie brał na poważnie naród, który nie ma magazynu tego typu? I tak we wrześniu 1992 roku ukazał się pierwszy numer magazynu Stripburger (do końca 2010 roku wydano pięćdziesiąt cztery numery. Pierwszym redaktorem był Boris Bačić, następnie Igor Prassel, Ivan Mitrevski,
David Krančan oraz wieloletnia członkini redakcji oraz redaktor naczelna wydań specjalnych Katerina Mirović). Na początku magazyn nie wywołał żadnej sensacji na rynku. Twórcy przejęli format albumu Magna Purga. Stripburger składał się z amatorskich, niedokończonych komiksów, dziwnych ilustracji i ciemnych zdjęć – przypominał raczej gazetę średnich lotów typu Snovanja niż specjalistyczny magazyn. Jednak w kolejnych latach ów periodyk komiksowy zyskał uznanie odbiorców. W legendarnym, podwójnym numerze (4/5, 1994), redaktorzy zadeklarowali chęć wydawania wyłącznie niekomercyjnych komiksów z przesłaniem, z kraju i zagranicy. Ta deklaracja stała się fundamentem przyszłego kształtu pisma i zapewniła magazynowi pozycję lidera gatunku. Obecność Stripburgera na zagranicznych festiwalach umocniła jego prestiż również poza granicami kraju. Autorzy pracujący dla tego periodyku nie są zainteresowani tematami z życia społeczno-politycznego, które tak zajmowały trzecią generację twórców komiksów.
Tamci nie byli z kolei zainteresowani bliskim drugiej generacji autorów hasłem „sex, drugs and rock-and-roll” z czasów Magna Purga ani przyrodą. Współcześni autorzy są niezależni, często w swoich pracach przemycają wątki autobiograficzne, a opowieść komiksowa staje się formą ich spowiedzi. Wykorzystują techniki eksperymentalne, przy których pomysł jest bardziej istotny niż wykonanie. Już na pierwszej stronie pierwszego numeru Stripburgera znajdziemy dziwaczne, ponure i zdegenerowane rysunki autorstwa Jaka Klemenčiča (ur. 1968). Kolejny, podwójny numer magazynu (2/3, 1993) zawierał jego opowieść Skrivnost stare ribogojnice (1993), ekspresyjne, czarno-białe rysunki z mistrzowskimi kontrastami. Ów styl stał się znakiem rozpoznawczym Klemenčiča i nie zmienił się istotnie w ciągu kolejnych lat. W numerze 4/5 z 1994 roku zaprezentowano artystę Miloša Radosavljeviča (ur. 1968) oraz jego eksperymentalny komiks muzyczny Ko zaprem oči rysowany zgodnie z tradycją ustanowioną przez Danijela Žeželja, a także pokazano krótkie komiksy Matjaža Bertoncelja (1971) Old Shiterhand and Nimetu. Odnosząc się do imponującej ilości prac Bertoncelja, Max Modic przezwał go Stachanowem komiksów słoweńskich. Autor ten wydał kilka albumów zawierających jedno-, a czasami kilkustronicowe ekspresyjne i autobiograficzne prace, ale tak naprawdę uznanie przyniosły mu komiksy dla dzieci (drukowane w czasopismach Ciciban i Trobentica), w których zamiast surowych obrazków zamieszczał łagodne ilustracje pokolorowane przez swoją żonę Jelenę, mającą wybitne wyczucie koloru. Marko Kociper (ur. 1968) to kolejna osoba, która przyczyniła się do sukcesu magazynu Stripburger. Autor ten w trakcie swojej kariery publikował jednak również w innych gazetach i magazynach. Po udanym starcie w Mladinie osiągnął pełen sukces w gazecie Polet, w której zaprezentował komiksy Erotični almanah (2005) oraz Jazbec (2009). W tym drugim ukazał odbiorcom antropomorficznego borsuka w stylu macho. Każdego autora, który udzielał się na łamach Stripburgera, cechowało indywidualne podejście do medium komiksowego.
75