Toekomstperspectieven voor de volksgezondheid: Trends, visies en dilemma’s.
EEN EDITIE VAN:
13-12-20121
2
3
Wat verwacht u van vandaag? Verwachtingen van bezoekers.
Henny Vermolen
Vicevoorzitter landelijk platform GGZ
“Perspectief van de kwetsbare doelgroep krijgen. Ik wil positieve vertaalslagen maken.“
4
Jeanne van Loon
Projectmanager VTV
“Mensen die hier komen hebben ideeën over problemen met betrekking tot de volksgezondheid. Zij hebben een beeld van de praktijk. Ik hoop op een vereniging van zowel wetenschappelijke- als maatschappelijke verantwoording.”
Dung Ngo
GGZ Nederland
“Ik hoop op een leuke samenwerking, kennismaken, netwerken voor een uiteindelijk mooi eindresultaat.”
5
6
Casper Schoemaker
Projectleider VTV
“Zelf heb ik ideeën voor maatschsppelijke discussies. Ik ben benieuwd naar nieuwe, andere discussie en standpunten waar we zelf nog niet aan gedacht hebben.”
7
“Diverse perspectieven opdoen.”
8
9
10
11
Toekomst verkennen André van der Zande, directeur-generaal RIVM
Met deze bijeenkomst over de Volksgezondheid Toekomstverkenning gooien we het roer om! Alleen forecasting (het uitgaan van het meest waarschijnlijke toekomstscenario) is onvoldoende toereikend voor het verkennen van toekomstige ontwikkelingen in de (volks)gezondheid en de zorg. Immers, in het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Het vergaren van kennis voor gezondheidsbeleid vraagt om een nieuwe aanpak, gericht op het ontwikkelen van toekomstbestendige beleidsstrategieën. “We gaan het dit keer anders doen. Het belangrijkste verschil met voorgaande VTV’s is dat de rol van stakeholders bij het opstellen van de toekomstverkenning veel groter is. Wij proberen dit keer niet alleen de universiteiten en kennisinstituten, maar ook stakeholders uit verschillende maatschappelijke sectoren erbij te betrekken. Daardoor komen we als RIVM dichterbij de samenleving te staan. Tijdens deze bijeenkomst proberen we ervaringskennis, praktijkkennis en wetenschappelijke kennis aan elkaar te verbinden.”
12
“De zorg van morgen begint vandaag. De toekomst is open maar niet leeg.�
13
“Waarom zou je dood moeten g André van der Zande
14
gaan?”
15
Wat zijn de plannen voor de toekomstverkenning? Jeanne van Loon, projectmanager VTV-2014
“De Volksgezondheid Toekomst Verkenning analyseert en integreert informatie en kennis om een beter beeld te krijgen van de gezondheid en zorg in Nederland. De toekomstverkenning bestaat dit keer uit vier onderdelen: uitgangssituatie, trendscenario, beleidsscenario’s gebaseerd op verschillende perspectieven en beleidsboodschappen. We hebben de ideeën van stakeholders nodig voor alle onderdelen, maar vooral voor het formuleren van de perspectieven op gezondheid en zorg. Zo zorgen we dat we aansluiten bij bestaande maatschappelijke discussies.”
16
17
18
19
De huidige volksgezondheid en verwachte toekomstige trends Henk Hilderink, onderzoeker VTV-2014
“We kijken in onze verkenning tot 2030 met een doorkijkje naar 2040 en 2050. Belangrijke trends zijn de vergrijzing en de veranderingen in de leeftijdsopbouw. De belangrijkste bronnen die we hebben gebruikt bij onze verkenning zijn simulatiemodellen, CBS bevolkingsprognose, CPB lange termijn verkenningen en SCP.� Hilderink belichtte de volgende trends op het gebied van (volks)gezondheid en zorg: - Nederlanders leven over het algemeen langer, maar dit betekent niet dat ze ook gezonder zijn. Op hogere leeftijd zal er sprake zijn van multimorbiditeit. - Kanker is nu de belangrijkste doodsoorzaak, voorheen waren dit nog hart- en vaatziekten. - De zorgkosten stijgen, zowel in de curatieve, maar juist ook in de langdurige zorg. - Het aantal werkers in de zorg neemt sterk toe. - Overwicht zal ook toenemen. - Er zijn grote sociaal economische verschillen in gezondheid.
20
“We hebben het met z’n allen voor elkaar gekregen om de gemiddelde levensverwachting te laten stijgen naar 80 jaar.”
21
“Een lichte stijging in overgewicht.”
22
23
Beleidsscenario’s op basis van perspectieven Jeanne van Loon, projectmanager VTV-2014
Een vernieuwende stap in de toekomstverkenning is de verkenning van normatieve onzekerheden. Daarvoor is het nodig om de toekomst van gezondheid en zorg vanuit verschillende perspectieven te belichten, rekening houdend met maatschappelijke drijfveren, normen en waarden. Deelnemers kropen in de huid van chronisch zieken, gezonde burgers, het bedrijfsleven, aanbieders van preventie, aanbieders van cure en care, lokale overheden, zorgverzekeraars en spelers op welzijn, werken en leren. Zo werd er gezocht naar een betere en constructieve aansluiting van gezondheidsbeleid op de samenleving. Deze vorm van toekomstverkennen met meerdere normatieve perspectieven is geïnspireerd op de meest recente Natuurverkenning van het Planbureau voor de Leefomgeving. Jeanne van Loon, projectmanager VTV-2014 merkte het volgende op: “We gebruiken de perspectieven op de natuur als voorbeeld en inspiratiebron voor de volksgezondheid. We willen graag dat de VTV net als de Natuurverkenning mogelijke effecten van beleid zichtbaar maakt en inzicht geeft in mogelijke alternatieven. Daarmee komen we tot scenario’s, die niet alleen wetenschappelijk onderbouwd en beleidsmatig relevant zijn, maar die ook relevant zijn voor de maatschappij en voor ons allemaal!”
24
25
26
“We moeten het denken oprekken.�
27
28
“Welke eisen stelt de maatschappij aan onze gezondheid?� Annemiek Goris, dagvoorzitter en directeur van STG/HMF. 29
Discussies Een overzicht van verschillende tafeldiscussies
“Hoe kunnen we meerwaarde bieden?�
30
“Succes voor de volksgezondheid stoelt op kleine initiatieven, IT, arbeidsparticipatie, claimsregelgeving, de mondige burger.� 31
“Kleine initiatieven op het gebied van collectieve organisatie van wonen en zorg. Groepen ouderen organiseren gezamelijk hun zorg.� 32
“E-health wordt doorontwikkeld door hoog opgeleiden. Nu gaan we de inhoud met laag opgeleide groepen vormgeven.�
33
“De beroepen die we nu hebben, bestonden 20 jaar geleden niet. Werk is een belangrijke factor als het gaat om gezondheid.� 34
“Eigen verantwoordelijkheid wordt steeds belangrijker, maar niet iedereen pakt het.�
35
Verkenning In kleine groepen de mogelijke perspectieven verkennen
“Wil je de verantwoordelijkheid als overheid naar jezelf toetrekken of juist de eigen verantwoordelijkheid van de burgers vergroten?�
36
“Net als bij de tandarts wil ik ook een periodieke controle bij de huisarts.�
37
38
“De angst is dat als je de marktwerking nog meer zijn gang laat gaan het helemaal ontspoort.�
39
Verkenning
40
“Kruip in de huid van: chronisch zieken, gezonde burgers en het bedrijfsleven.�
41
42
“Zorg moet meer mogen kosten.”
43
Praktijkgedeelte In kleine groepen aan de slag met perspectieven
“Orde scheppen in een veelvoud van perspectieven.�
44
45
“Laten we werken aan toekomstbestendige beleidsadviezen.� 46
“Het gaat uiteindelijk om de kwaliteit van de zorg.”
47
48
49
Eindpresentaties De bevindingen van de dag in ĂŠĂŠn minuut gepresenteerd
Tijdens het laatste deel van het programma werden vol enthousiasme de uitkomsten van het derde deelprogramma gepresenteerd. Ook tijdens de afsluitende borrel werden - onder het genot van een hapje en een drankje- de ervaringen van de dag uitgewisseld. De acht perspectieven waarmee de stakeholders de straat op gingen: - Meedoen - Solidariteit - Winst - Eigen regie - Gezond blijven - Betaalbaarheid - Goede zorg - Welbevinden
50
51
52
53
54
55
56
“Dat is een van de grote uitdagingen van de toekomst: je moet een verschil durven maken. En burgers moeten dat verschil kunnen accepteren.� 57
58
“De drijfveer is om iedereen in dezelfde richting te laten meebewegen.�
59
Organisatie RIVM & STG/HMF
60
Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) Postbus 1, 3720 BA Bilthoven Tel: (030) 274 4581 Fax: (030) 274 4450 Mail: vtv2014@rivm.nl Site: www.vtv2014.nl Twitter: @VTV2014
STG/Health Management Forum Blekerssingel 4 2806AA Gouda Tel: (0182) 601 540 Mail: info@stg.nl Site: www.stg.nl Twitter: @Toekomstforum
61
Colofon Visuele Notulen door Cre-Aid
I breekijzer in innovatie I
62
Diederik Vrijhoef - Team Captain Marijke Timmerman - Illustrator Githa Schrijver - Illustrator Mirjam Tonnaer - Fotograaf Esmee Meulenkamp - Tekstschrijver Jeroen Wielheesen - Redacteur Michael Kluver - Magazine Designer
Cre-Aid | Visuele Notulen diederik.vrijhoef@cre-aid.nl tel: 06 300 77 675 www.cre-aid.nl
63
64
65
66