Relatie bijeenkomst 20 april 2017
2
3
4
AFTRAP
RDW: vernieuwen vanuit continuïteit Voordat de stakeholders van de RDW zich naar de workshops begeven, schetsen algemeen directeur Ab van Ravestein en directeur bedrijfsvoering Zeger Baelde recente ontwikkelingen binnen de RDW en blikken ze vooruit. Ze worden plenair geïnterviewd door dagvoorzitter Johan Boxma. Boxma wil om te beginnen weten wat de RDW heeft gedaan sinds de Toekomstverkenning in 2015. Van Ravestein zegt dat er dankbaar gebruik is gemaakt van input tijdens die stakeholders bijeenkomst. Hij noemt de drie belangrijke thema’s waarmee de RDW zich bezighoudt: veiligheid, duurzaamheid en rechtsze kerheid. Als het om de strategie gaat, wijst hij op het belang van samenwerking in de ketens. Ook vraagt hij aandacht voor de ‘dubbelrol’ van de RDW. ‘We moeten staan voor continuïteit én bezig zijn met innovatie.’ Zijn collega Baelde spreekt in dit verband van ‘vernieuwen vanuit continuïteit’. Wat dat vernieuwen betreft: de veranderingen waarmee de RDW
te maken heeft, volgen elkaar in een zeer hoog tempo op. Voertuigen worden meer en meer computers op wielen. Dat werpt de vraag op of de RDW gebruik wil en kan maken van de data uit die boordcomputers. En tevens wat dat kan betekenen voor de rol van de RDW als toezicht houder? Een andere ontwikkeling is de automatisering van veel functies van voertuigen. Straks zijn zelfdenkende en –sturende voertuigen gemeengoed. ‘De ontwikkelingen op het gebied van bestuurderondersteunende systemen gaan harder dan ik had verwacht’, erkent Baelde. Om de technische kennis daarover in huis te halen, heeft de RDW de fabrikant nodig. ‘De fabrikant van voertuigen moet ons gaan opleiden zodat wij 5
6
onze taak als toezichthouder goed kunnen uitoefenen. Dat is ook in het belang van de fabrikant.’
gestructureerd naar de toekomst te kijken’, legt hij uit. De drie meest urgente transitiepaden zijn:
Tijdig inspelen op die ontwikkelingen is noodzakelijk. Baelde benadrukt dat een wendbare organisatie een voorwaarde is om te kunnen bijsturen. ‘De werkwijze die de RDW vandaag hanteert, kan over vijf of tien jaar compleet anders zijn. Van onze medewerkers verwachten we dat ze mee veranderen.’ Naast die ‘wendbaarheid’ noemt Baelde ‘betrouwbaarheid’ en ‘dienstbaarheid’ als kernwaarden van de RDW.
• Van statische naar dynamische voertuigeigenschappen. • Van periodiek naar continu, risicogestuurd toezicht op voertuigen. • Van lerende bestuurder naar lerend voertuig.
Van Ravestein zegt dat het best lastig is om koers te houden, met al die ontwikkelingen waarmee de RDW te maken heeft en krijgt. Daarom wordt gewerkt met een zevental zogenoemde transitiepaden. ‘Zo’n transitiepad geeft je de mogelijkheid om
Aan het slot van de plenaire warming-up wordt het animatie filmpje ‘Data in a vehicle’s life cycle’ vertoond. Het onderwerp is de data tijdens de levenscyclus van een voertuig. Van Ravestein: ‘Het doel van het filmpje is de dataprocessen rond een auto op de agenda te krijgen.’ Het filmpje werd ook vertoond op een bijeenkomst in Brussel tijdens het Nederlandse voorzitterschap van de EU.
Iedereen veilig en vertrouwd op weg 7
8
MISSIE
RDW staat voor veiligheid, duurzaamheid en rechtszekerheid in mobiliteit
KERNWAARDEN
GEWAAGD DOEL
• Wendbaar • Dienstbaar • Betrouwbaar
Iedereen veilig en vertrouwd op weg
KERNKWALITEITEN • Excellente dienstverlening • Professioneel • Ketensamenwerking • Slagvaardig
9
THEMATAFEL NL TESTLAND
Samen de zelfsturende toekomst tegemoet Nederland is hét testland voor mobiliteit en zelfrijdende voertuigen. De Nederlandse infrastructuur is uitermate geschikt bevonden om mee te testen en de overheid pleit dan ook voor de tijdelijke toegang van zelfrijdende voertuigen. Dit alles met het oog op de toekomst; de ontwikkeling van softwaresystemen moet ons helpen om de verkeersveiligheid te vergroten. Praktijkroeven op de openbare weg zijn hierbij nodig. Dit betekent dat de software getoetst moet worden terwijl we tegelijkertijd nog niet goed weten waar we precies op moeten letten. Bij de thematafel ‘Nederland testland’ werd gediscussieerd over onderwerpen als software ontwikkeling, zelflerende systemen, regelgeving en ethiek. Er werd opgemerkt dat de softwaresystemen waarschijnlijk veiliger zullen zijn, maar dat de fabrikanten nu al hulpsystemen op de markt brengen waarvoor nog geen goede regelgeving is. Helaas bestaat er een grote kloof tussen innovatie en regelgeving. Voor zelfrijdende auto’s is er nog helemaal geen eenduidige regelgeving. Alle Europese landen moeten onderling 10
overeenstemming bereiken over regelgeving, dat is niet zomaar geregeld. Hier ligt volgens sommige deelnemers van de thematafel een verantwoordelijkheid voor de RDW. Deze hoeft zich niet te scharen achter of te wachten op Europese regelgeving, de RDW moet volgens hen zelf in de lead zijn. Ook om de doelstelling ‘iedereen veilig en vertrouwd op weg’ waar te maken. Als de RDW een kenteken afgeeft
11
dan vertrouwen alle partijen, van particulieren en autodealers tot verzekeraars, er blind op dat het voertuig veilig is bevonden. Dat moet de RDW dan ook kunnen garanderen. Daarnaast is veel gesproken over de ethische kant van de veiligheid van zelfsturende auto’s. Want kan het zo zijn dat de early adopters van zelfsturende voertuigen de proefkonijnen zijn? Hoeveel fouten staan we toe om alle systemen te perfectioneren? De andere, ‘reguliere’ weggebruikers die moeten reageren op deze software fungeren volgens velen – ongewild – ook als proefkonijn. Iedereen vraagt zich op zijn of haar eigen
manier dan ook af hoe dit onder controle te houden is. Deelnemers uitten ook hun zorgen over zelflerende systemen. De interactie tussen mens en machine is en blijft, in ieder geval de komende tijd, de enige manier om de veiligheid te garanderen. Daarvoor moet intensief worden getest. De RDW stelt een nationaal testcentrum voor waarin samenwerking tussen de verschillende partijen uit de voertuigketen die een rol hebben in de veiligheid, centraal staat. Daarover waren in ieder geval alle deelnemers van de thematafel het eens: de complexe uitdagingen van de toekomst dienen samen aangepakt te worden.
Zelflerende voertuigen
12
13
14
THEMATAFEL DATA
Stof tot nadenken
Naast vervoermiddel en statussymbool is de moderne auto ook een mobiele databank. Onze heilige koe is, volgestopt met technologie, inmiddels een onuit puttelijke bron van informatie. Maar hoe gaan we met al die data om? De RDW doet onderzoek. ‘Bij ons is alles data driven! Ja, ’t heerst hè!’ staat op een van de kleurrijke cartoons, die speels aan de muur hangen. De tekst blijkt een passende begeleiding van de workshops, die de RDW tijdens de relatiedag aan dit onderwerp wijdt. Want iedereen die zakelijks iets met automotive doet, blijkt er wel een mening over te hebben. Gert Jan Holland, divisiemanager Registratie en Informatie bij de RDW, heeft dan ook weinig moeite de tientallen belangstellenden te verleiden tot interessante discussies. Geholpen door informatiemanager Marije Stam en de relatiemanagers Martine van Heijnsbergen en Gert Stel legt hij strak doch speels prikkelende stellingen ten gehoor over informatie en privacy.
‘De auto is van statisch dynamisch geworden, dat vraagt om nieuwe eisen. Hoe gaan we daarmee om?’
EIGENDOM
En het zal niemand verbazen: de meningen lopen sterk uiteen. In het algemeen: de fabrikant mag best een mailtje sturen wanneer de banden aan vervanging toe zijn, maar veel verder moet het niet gaan. Laat staan over ons gedrag mét de auto, want dan komen we al snel in de persoonlijke levenssfeer. Of zoals een deelnemer dat verwoordt: ‘Voertuig en data zijn van mij, afblijven dus.’ Natuurlijk is er ook een mooi tegengeluid, zoals dat hoort bij een frisse discussie. Omwille van bijvoorbeeld het hogere doel van de RDW – iedereen veilig en vertrouwd 15
16
op weg – zou je van die privacy misschien niet meer zo’n halszaak moeten maken. ‘Door onze iPhones weet Apple dat we hier vergaderen, en daar doet ook niemand meer moeilijk over’, stelt een ander.
DOEL
Een voorzichtige slotsom is dat data alleen mogen worden gebruikt voor dienstverlening. ‘Maar welke data zijn maatschappelijk zo relevant dat die beschikbaar moeten zijn?’, stelt Holland. ‘En wie komt er aan mijn data en wat doet iemand
ermee? We zitten middenin die datastrijd.’ En daarin wil de RDW een eigentijdse rol spelen. ‘Je zou kunnen denken aan het onder voorwaarden beschikbaar stellen van data uit auto’s om burgers en bedrijven te beschermen, dus gekoppeld aan doelbinding.’ Zijn vraag houdt menigeen ook nog behoorlijk bezig tijdens het afsluitende walking dinner en heeft naar alle waarschijnlijkheid zelfs stof tot nadenken geboden tijdens de rit naar huis, in de trein dan wel de auto.
Data is de nieuwe olie
17
18
19
THEMATAFEL TOEZICHT
De uitdagingen van de toezichthouder ‘Belonen werkt altijd beter dan straffen’ is een van de stellingen tijdens de thematafel ‘Toezicht’. Maar hoe beloont de RDW een goed presterend APKkeuringsstation? Door er minder vaak langs te gaan om te controleren, oppert een van de deelnemers. Waarop een ander zich afvraagt of dat wel een beloning is. Een sterrensysteem voor APK-garages dan? De beste krijgt van de RDW vier sterren, de slechtste een. En met die sterren kun je als bedrijf dan pronken. Maar ook dat idee stuit op weerstand. ‘Je voldoet als APK-garage aan de eisen of je voldoet niet. Je bent goed of je bent fout. Daar zit niets tussenin.’ Iedereen is het er wel over eens dat toezicht niet zonder straffen kan en dat de RDW ‘foute’ bedrijven goed in de gaten moet houden. Verder wordt opgemerkt dat de RDW niet alleen toezicht moet houden, maar ook moet informeren. Nóg een stelling: ‘De toenemende digitalisering van voertuigen vergt een andere manier van toezicht’. Het uitlezen van de boordcomputer is inderdaad ook een vorm van toezicht. In theorie is het zelfs een stuk efficiënter dan de huidige wijze waarop toezicht wordt gehouden. Voorwaarde is wel dat de RDW kan 20
beschikken over de noodzakelijke data. En kan de eigenaar van een voertuig ervan op aan dat zijn data in goede handen zijn? Overigens zullen er voorlopig voertuigen blijven die geen digitale data leveren. Denk aan de oldtimers en de klassiekers. De traditionele manier van toezicht houden heeft
21
voorlopig nog bestaansrecht. Daarnaast staat de RDW open voor digitaal toezicht. Vernieuwing vanuit continuïteit dus. De rol en de opvattingen van de RDW bij het aanpakken van de sjoemelsoftware van Volkswagen komt ook ter sprake. De RDW heeft een belangrijke rol bij de terug roepactie. Dat het niet verplicht is om bij een terugroepactie met je auto naar de garage te gaan, is een complicerende factor. De interesse voor schone auto’s is bij ‘de’ consument niet zo groot. Daarover lijken de deelnemers aan deze thematafel het eens. De bereidheid om met je auto terug naar de garage terug te gaan is veel groter wanneer veiligheids aspecten in het geding zijn.
Hoe houd je toezicht met constante software updates? 22
De deskundige van de RDW houdt een pleidooi voor tests die de reële uitstoot van voertuigen meten. Dus geen laboratori umtests. ‘Als je echt goed kijkt naar de uitstoot, is de software niet interessant. Hoe meer je naar de praktijk kijkt, hoe minder discussie.’ Door de geruchtmakende Volkswagen-casus ontstond een roep naar meer Europees toezicht op emissie, maar daar lijkt de EU nog niet warm voor te lopen. Deelnemers aan deze thematafel juichen een vervolg op dit soort bijeenkomsten toe. Waarbij door iemand wordt aangetekend dat de volgende keer de transitiepaden aandacht moeten krijgen.
23
WRAP UP
Op weg naar een nieuwe traditie
De tweede RDW-relatiedag in de Jaarbeurs Utrecht staat bol van de discussies. Die debatten over eigen tijdse vraagstukken moeten eigenlijk nog vaker en nog intenser worden gevoerd, is de algemene opinie. Als de discussies over Nederland Testland, Toezicht en Data zijn verstomd, is het tijd om conclusies te verbinden aan de tweede RDW-relatiedag. Statafels hebben in zaal Spark de plek ingenomen van stoelen, wat relatiemanager/ presentator Johan Boxma de gelegenheid biedt de aanwezigen tijdens deze wrap up op een dynamische manier langs de belangrijkste programma onderdelen te loodsen. De eerste deelnemers, die de microfoon onder hun neus geschoven krijgen, blijken behoorlijk openhartig. De één heeft zich bij zijn workshop weer even in de collegebanken gevoeld, om er een ‘bijna filosofische discussie’ over zelfrijdende auto’s aan te horen. Praten over ethiek en slachtoffers leidt bij de ander 24
tot de conclusie van ‘gesomber’. In vernieuwing ziet hij vooral voordelen, al is het maar om uiteindelijk veel gemakkelijker van Amsterdam naar Den Haag te rijden, en uiteraard vice versa. Een derde geïnterviewde komt met een direct compliment. ‘De RDW staat middenin de maatschappij, en die rol speelt u ook met verve.’
VRAAGSTUK
Dat laatste aspect is ook een belangrijk element in het betoog van Gert Jan Holland. Divisiemanager Registratie en Informatie , niet geheel toevallig in het publiek ontdekt door presentator Boxma, mag ‘zijn’ workshop Data analyseren. ‘Hoe met al die informatie om te gaan, is een maatschappelijk vraagstuk. Gelukkig gaat de bewustwording met sprongen
25
omhoog. Over al die ideeën moet je in discussie blijven gaan, gesprekken blijven voeren. Zoiets los je niet in één of twee dagen op, maar we moeten wel het denken blijven stimuleren.’ Hiermee stipt Holland ook direct de waarde van deze relatiedag aan. De discussiestof wordt als zeer interessant betiteld, de gesprekken met de deskundigen uit het veld zijn uiterst geanimeerd. En dus klinkt alom de wens zo’n dag vaker te organiseren, liefst twee keer per jaar. Gewoon, om alle partijen uit het veld bij elkaar te brengen. ‘En’, concludeert een vertegen woordiger van de ANWB, ‘ook
We zijn goed op weg maar we kunnen altijd bijgestuurd worden
26
om een inkijkje te krijgen in de bezigheden van de RDW.’ Die openheid ziet de dienst als kernwaarde, stelt Ab van Ravestein in zijn slotwoord. Ook de algemeen directeur heeft zich niet alleen kostelijk geamuseerd, hij betitelt de meeting zelfs als noodzakelijk. ‘Op zo’n dag kun je uit onverwachte hoek richting meekrijgen. Bovendien wordt op deze manier de kans op tunnelvisie, waarbij je andere invalshoeken vergeet, aanzienlijk verkleind.’ Dat er ook voor hem een volgende RDW-relatiedag mag komen, zal duidelijk zijn.
27
28
29
30
Interviews José Burgemeester Bovag Een relatiedag als deze is altijd een leuke manier om te netwerken en weer eens goed te praten met elkaar. Ik was onder andere bij de thematafel Data aanwezig. Het is belangrijk om hierover in gesprek te gaan, want data betekent ontzettend veel voor ons. De BOVAG en de RDW zijn op dat vlak niet zomaar tot elkaar veroordeeld, we werken echt samen. Daar ben ik blij mee.
Michel Corveleijn VWE De uitnodiging voor vandaag was wat cryptisch, maar ik ben blij verrast. Al die verschillende invalshoeken bij elkaar, dat is interessant. In de toekomst ontstaat veel open data, wie bepaalt wanneer deze gevoelig is? Dit samen blijven bediscussiëren en bespreken is belangrijk. Misschien wel in een door de RDW gefaciliteerde omgeving?
31
Corné Kieboom Belastingdienst Voor het op een juiste en snelle manier faciliteren van data is een hele directe samenwerking nodig. De techniek gaat met enorme sprongen vooruit. Daar zien we niet tegenop, dat gaat gewoon gebeuren. Ik ben benieuwd wat de focus van de RDW wordt met betrekking tot deze transitie in de wereld. Zo lang autorijden belast wordt, blijft onze samenwerking in ieder geval hecht.
Maddy van Bilsen SHPV Vandaag was een goede dag, vooral met betrekking tot het onderwerp data. Het is goed om te weten hoe de RDW daarmee omgaat. Het onderwerp zelfsturende auto’s vind ik lastiger. Er gebeurt ontzettend veel, er wordt veel getest. Maar wie zegt op een gegeven moment: tot hier en niet verder? Dat is een belangrijk punt voor in de toekomst.
32
33
34
Maddy van Bilsen & Francoise Briaire SHPV & Gemeente Amsterdam Deze relatiedag was een nuttige bijeenkomst. De twee themarondes gingen wel snel voorbij. Echt goed in gesprek gaan was lastig. De RDW zou na vandaag hun relaties nog eens concreet op een item kunnen uitnodigen om meer de diepte in te gaan. Daar sluiten wij graag bij aan.
Titus Visser Stichting AV De RDW verbindt vandaag verschillende partijen, dat is belangrijk en leuk. Op zo’n middag komen niet de echte eye-openers voorbij, daarvoor is er te weinig tijd. Maar ook kleine inzichten dragen eraan bij dat partijen niet in tunnelvisie verzanden. Dat is mooi. Voor de RDW ligt er een opdracht om deze verbinding met partners op verschillende niveaus te blijven zoeken.
35
36
Colofon IN OPDRACHT VAN:
RDW Zoetermeer Europaweg 205 27211 ER Zoetermeer
VISUELE NOTULEN Diederik Vrijhoef - teamcaptain Marijke Timmerman - Magazine Design Lauke Bos - Teksten John de Graaff - Teksten Henk Aalbers - Teksten Jet van Gaal - Fotografie Michael Kluver - illustrator Web: www.visuelenotulen.nl Mail: info@visuelenotulen.nl Tel: 085 303 84 14
Voor vragen of aanvulling op dit document, neem contact op met: strategie@rdw.nl
37
38