Civic Architects - Portfolio utiliteit en onderwijs by Civic Architects

Publieke meerwaarde Civic is een full service architectenbureau. Onze een focus ligt op de publieke meerwaarde van gebouwen. We hebben een brede portefeuille: Van stedelijke woongebouwen tot culturele hotspots en van duurzame laboratoriumgebouwen tot publiekspaviljoens en grootschalige gebiedsontwikkelingen. We werken in verschillende projectfases, van haalbaarheidsstudies en stedenbouw tot detaillering en uitvoering. En alles daartussenin. In ieder project dragen we in samenwerking met onze opdrachtgevers bij aan de maatschappelijke vraagstukken van deze tijd. Denk aan het waarborgen van cultureel erfgoed, het terugdringen van de milieu-impact, sociale inclusie en het maken van gezonde werk-, leef- en leeromgevingen. We geloven in het belang van omgevingsensitiviteit. In onze projecten combineren we ontwerpen bouwkennis met onze ervaring met gebruikers- en omgevingsgroepen, politieke gevoeligheden en de culturele betekenis van locaties. Dit deden we onder andere met meermaals (inter)nationaal bekroonde projecten in Amsterdam, Tilburg, Brussel, Arnhem, Geneve, Den Haag, Utrecht, Enschede en Rotterdam.

Circulair bouwen Civic staat voor een respectvolle omgang met de planeet, zowel in materiële als immateriële zin. We passen zo veel mogelijk biobased materialen toe en ontwikkelen geregeld nieuwe materialen en producten uit restmateriaal. In veel van onze projecten hergebruiken we (delen van) gebouwen. Dit verlaagt de milieu-impact en vergroot de verbondenheid van mensen met de geschiedenis en het karakter van de plek. Daarom zien al onze gebouwen er anders uit; we ontwerpen niet voor eigen eer en glorie, we maken iconen van/voor de plek en de gebruikers. Onze ontwerpen zijn toekomstbestendig, constructies en ruimte zijn flexibel. We streven naar meer dan de ruimtelijke vertaling van een spreadsheet. Onze gebouwen moeten generaties lang meegaan omdat ze functioneel robuust én geliefd zijn.

Bioklimatisch ontwerp Civic zoekt in iedere opgave naar een duurzame omgang met energie. Dat doen we door middel van ‘bioklimatisch ontwerp’. Veel gebouwen worden ontworpen zonder notie van klimaatprincipes, om vervolgens ‘duurzaam’ gemaakt te worden met technische ingrepen die het binnenklimaat eerder slecht, dan goed doen. Wij draaien dat om. Dat betekent dat we het ontwerp aanpassen aan de omgeving. Onze gebouwen bewegen mee met het gebruik en het klimaatritme van de dagen en seizoenen. Bijvoorbeeld door koele ruimtes te plaatsen op het noorden, door zonwering te integreren in het ontwerp, door met daglicht het elektriciteitsgebruik terug te brengen en door in te zetten op natuurlijke ventilatie. Hierbij putten we uit ons onderzoek naar adaptieve klimatologische ontwerpprincipes, waar we een lexicon over publiceerden. Door zo te ontwerpen, gebruiken onze gebouwen minder energie en worden de milieubelasting en de exploitatiekosten lager.

Bureau

Civic gelooft in open samenwerkingen waarbij alle stakeholders samen tot de beste oplossingen komen. Alleen zó kunnen we tot technisch hoogwaardige en breed gedragen gebouwen komen. Een belangrijk onderdeel hiervan is de co-creatie met toekomstige gebruikers en omwonenden, waar we verschillende workshopsmethodes voor hanteren. Wij staan voor een direct en transparante werken communicatievorm. De vier partners van Civic zijn als projectarchitect betrokken bij ieder project. Ze zijn persoonlijk verantwoordelijk voor de inhoud en als zodanig direct te bereiken voor opdrachtgevers. Onze processen en producten zijn open toegankelijk doordat wij werken in BIM. Wij verlenen met ons team de volgende diensten: . Architectonisch ontwerp van concept t/m oplevering . Co creatie met, gebruikers, omgeving of total engineer teams . Interieurontwerp van concept t/m oplevering . Stedenbouwkundige verkenningen en ontwikkelperspectieven . Tekenwerk in BIM in alle ontwerpen bouwfases . Haalbaarheidsstudies voor publieke- / en utiliteitsbouw . Tentoonstellingen en kunstinstallaties

Awards (2022) Nominatie Mies van der Rohe award 40 shortlist - LocHal Tilburg (2021) Winnaar Gubbio Prize 2021 European Section - LocHal Tilburg (2020) Winnaar Europa Nostra awards - LocHal Tilburg (2019) Winnaar World Building of the year 2019 - LocHal Tilburg Winnaar Completed Building Culture 2019 - LocHal Tilburg Finalist Azure Award (CA) - LocHal Tilburg Winnaar Gulden Feniks - LocHal Tilburg Winnaar BNA Gebouw van het jaar - LocHal Tilburg Winnaar Dezeen awards, Rebirth project - LocHal Tilburg Nominatie Architect of the year Architectenweb awards (2018) Nominatie Publieke gebouw van het jaar, Architectenweb awards - Piushavenpaviljoen Tilburg Nominatie Brick Awards - W-II passage Tilburg Civic Architects - Design Vanguard, Architectural Record Civic Architects - Winnaar Next Step Award (2017) Arc Young Talent Award IF Awards Munchen - W-II passage Tilburg Nominatie Dutch Design Awards - W-II passage Tilburg

Tentoonstellingen / Publicaties (2021) RIBA journal - interview & article (2019) Jaarboek Architectuur in Nederland - LocHal en Piushavenpaviljoen Biennale Vienna, MAK-museum. Austria (2018) Internationale Architectuurbiennale Rotterdam Brick 18 - Willem-II-Passage De Architect - Bureauprofiel (2017) Dutch Design Week - Willem-II-Passage Jaarboek Landschap en Stedenbouw - Piushavenpaviljoen Zeppelin Magazine (HR) - Mevlana Moskee Architectural Record - Bureauprofiel

Lezingen / Jury’s (2022) Jury BNA Beste Gebouw van het jaar 2022 (2021) Jury Archiprix NL Jury Architectenweb awards Jury Brick Award Wienerberger, Wien (2020) Lezing: AA London Lezing: RSAW Annual Conference, Cardiff Lezing: Future Proof, Rotterdam Jury WAF award Jury Rural Tourism Accomodation, Vietnam (2019) Lezing: Architecture of communities, AIR Rotterdam Jury Next Step Award Jury WAF award Space & experience, Symposium MAK-museum Wenen (2018) Symposium Lokket knooppunten, Almere Lezing: Architecture Now: Special Effects, Pakhuis de Zwijger, Amsterdam Lezing: energie en architectuur, IABR, Brussel Lezing & workshop: New Generations Festival, Warsaw Lezing: Civic Matters, Eindhoven University of Technology Lezing: Energie & Architectuur, Biennale Rotterdam Lezing: Building Holland, RAI Amsterdam (2017) Occupancy/Appropiation, Biënnale Sao Paulo New Generations Festival, Rome Topos lezing & debat, Maastricht Lezing: Heritage Lecture, TU Delft Dutch Design Week Talks, Eindhoven Libraries Lecture, TU Delft (2016) Curatorencommissie ‘Kunst aan de Maas’ Jury Rotterdam Architectuur Prijs

Werkvelden

Duurzame utiliteitsgebouwen Wij werken aan gebouwen voor onderzoek en kennisuitwisseling op verschillende plekken, van universiteitscampus tot binnenstad. Interactie en een gezonde werkomgeving staan hierbij voorop.

Herbestemmingen monumenten Het slim en respectvol transformeren en hergebruiken van bestaande gebouwen is één van onze kernexpertises. Wij hebben ruime ervaring opgebouwd in de samenwerking met gemeentelijke monumentencommisies en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.

Paviljoens en smaakmakers Iedere gemeenschap verdient een ontmoetingsplek. Wij maken lokale ‘landmarks’ waarmee mensen zich kunnen identificeren. Plekken die de sociale cohesie versterken.

Binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen De toekomst van de stad ligt binnen de bestaande stadsgrenzen. We ontwerpen aan het doorontwikkelen van stationsgebieden, bedrijventerreinen en historische complexen tot gemengde stedelijke omgevingen.

Landschappelijk bouwen Wij geloven dat wonen en werken mét het landschap mogelijk is, maar alleen via integraal ruimtelijk ontwerp. Wij werkten aan verschillende concepten voor omgevingen waarin geleefd en gewerkt wordt in balans met het landschap.

Stedelijke woongebouwen Voor verschillende ontwikkelpartijen (AM, Synchroon, VORM, de Alliantie) werken we aan woongebouwen in de stad, van complexe gemengde stadsblokken en woontorens tot bijzondere grondgebonden puzzelstukken.

Duurzame utiliteitsgebouwen

Faculteit ITC Enschede

Collegezalengebouw Leiden

Faculteit Engineering Enschede

Creatieve Hub Houthavens

Faculteit Enschede Enschede

Circulaire stations Onderzoek

Mindlabs Tilburg

Transformatie stadhuis Arnhem

Cultuurcluster Berlijnplein Utrecht

LOCHAL

LocHal is het nieuwe publieke stadsforum van Tilburg. Het gebouw biedt plaats aan de openbare bibliotheek, co-werk ruimtes, conferentiezalen, ruimtes voor kunstenonderwijs en een grote stadshal voor publieke evenementen, exposities en debatten. LocHal ligt in een voormalige locomotiefloods in de spoorzone naast het Centraal Station; een gebied dat stap voor stap wordt getransformeerd tot een nieuw hart van de stad. Het gebouw herbergt een nieuw soort hybride bibliotheek: Bezoekers kunnen er niet alleen boeken, andere media en wisselende collecties bekijken en lenen, het gebouw stimuleert ook de gezamenlijke productie van nieuwe informatie. Dit zal gebeuren in zogenaamde ‘lab-kamers’, thema-ruimtes die verspreid over het gebouw nieuwe verbindingen leggen met de vaste collectie.

Grote open ruimtes en vloervelden sluiten aan bij de erfgoedwaarde van de monumentale hal en bij het idee van een ‘open’ bibliotheek. Zes mobiele en ruimtehoge doeken zorgen maken het mogelijk grote en kleine werkruimtes te isoleren of de trappartijen te transformeren tot theater- of lezingenruimte. Het open bibliotheekgedeelte is te verdelen in verschillende zones. Bij binnenkomst komt de bezoeker in een grote centrale hal waar hij een unieke indruk zal krijgen van de voormalige lochal. Dit binnenplein wordt gevolgd door een serie aan trappen en terrassen die plek bieden aan ruimtes om te lezen, te werken, te discussiëren en op te treden. Via deze terrassen is er toegang tot de co-werk verdieping die omringd wordt door vergaderruimtes. Op de laatste verdieping bieden brede gangen plek aan intiemere werkplekken. Deze gangen komen uit op een publieke wintertuin met een uitzicht over de stad.

contextuele inpassing

geschiedenis

Textiele wanden Zes beweegbare doeken maken het mogelijk de hal en trappenruimte op te delen in verschillende zones voor lezingen, evenementen en tentoonstellingen. - Inside Outside - TextielLab

Kleurrijk gebruik Veel verschillende activiteiten en doelgroepen bevinden zich naast elkaar in de hal, met verschillende vormgevingsthema’s: Een interieur dat bruist van diversiteit. - Mecanoo - Masteropleiding Architectuur Tilburg

Publieke architectuur De stevige architectuur maakt de LocHal tot een imposante publieke plek en een nieuw soort bibliotheek. Een open werkplaats, met verschillende kennislabs en ruimte voor evenementen. - Civic - Braaksma & Roos - Inside Outside

Locomotiefhal Het casco van de historische Locomotiefhal van Nedtrain vormt de basis voor het gebouw. Alle sporen van gebruik zijn behouden en zetten de grondtoon voor de nieuwe architectuur. - Braaksma & Roos

De locomotiefwerkplaats is getransformeerd tot een publieke stadshal met een grootse vitrine naar het spoor

C’

6 5

6 4

B’

7 2

A’

6 5

1 2 3 4 5 6 7

erfgoedlab lab opinie & debat lab kennismakerij werkplein seats2meet concertzaal keuken seats2meet conferentiezalen seats2meet

1 2 3 4 5 6 7 8

tribune, informeel werken en debat werkplekken rond werkplein collectie wetenschap concertzaal projectruimtes concentratiewerkplekken restaurant stadsbalkon textiele wanden

Bij binnenkomst komt de bezoeker in een grote centrale ruimte waar hij een unieke indruk krijgt van de monumentale LocHal

Project details Naam Locatie

LocHal Openbare bibliotheek Tilburg

Programma

Publieke bibliotheek, co-werk en productie ruimtes, tentoonstellingsruimtes, conferentiezalen, kantoren, restaurant

Oppervlakte

11.200m2

Opdracht Periode

SO, VO, DO, esthetische supervisie bij uitvoering 2015-2018

Client

Gemeente Tilburg

Team

Ingrid van der Heijden, Gert Kwekkeboom, Jan Lebbink, Rick ten Doeschate, Angela Solis, Niels Boswinkel, Marco Alves

Credits

Partners

Braaksma & Roos Architecten, Inside-Outside, ARUP

Beelden

Stijn Bollaert, Civic Architects

FACULTEIT GEO-SCIENCES TWENTE

Het International Institue for GeoInformation Sciences (ITC) is een bijzondere faculteit aan de UT. Uit de hele wereld komen (phd)studenten naar Enschede om te onderzoeken hoe ze hun land kunnen verduurzamen. ITC is niet alleen een plek om te studeren, maar ook een thuisadres, een ontmoetingsplek en een duurzaam symbool. Het nieuwe ITC komt in het laboratorium ‘Langezijds’. Met zijn afmetingen (220m bij 38m), lage betonnen begane grond en hoge stalen verdieping heeft het een eigen karakter. We behouden de hele constructie en doen één cruciale ingreep: we maken 4 groene atria die voor daglicht en verse lucht zorgen. Met een verhoogde plenumvloer met al het leidingwerk houden we het bimsplafond op de verdieping vrij en perken we de geringe vrije hoogte op laag 1 niet verder in. Campus Drienerlo haalt haar kracht uit het contrast tussen gebouwen en groen. Met ITC gaan we een stap verder; we verweven architectuur en landschap. Door een van de atria naar de gevel te schuiven geven we ITC een eigen adres. Het landschap plooien we naar binnen, de bomen groeien tot in het gebouw. De vier atria van 12 bij 24m, verzorgen de natuurlijke ventilatie en vormen een biotoop voor flora en fauna. Het landschap is er royaal; groot genoeg om een klein ecosysteem te vormen.

De departementen zijn georganiseerd rondom de atria. Onderwijs, kantoren, labs en studieplekken zijn gemixt. Beneden liggen kleinere (concentratie)ruimtes, boven zijn de ruimtes groter en is er meer reuring. Via open studielandschappen staan de atria in contact met de gevel, waardoor verse lucht kan circuleren. Rondom de entreezone liggen de meer publieke functies; een trap/ presentatieruimte, het restaurant en de bibliotheek. De architectuur bouwt voor op het bestaande. De rauwe beton- en staalconstructie blijft volledig in het zicht. Balken en kolommen steken door naar buiten of staan als ruïnes in de atria. We hangen er nieuwe trappen aan, planten groeien er overheen. Nieuwe elementen voegen zich naar de architectuur van ‘sticks & beams’. De materialen zijn grof, de details verfijnd en scherp. Met hout in de gevelplint en het interieur voegen we een warmere tint toe aan het materiaalpalet. De stalen gevel kent een subtiele ritmiek van ‘zwaarden’ met verhulde te openen delen. Aan de zuidgevel monteren we de bestaande betonnen zonwering aan de zwaarden. ITC laat zien tot wat voor radicale architectuur een duurzame transformatie kan leiden.

“het sociale hart”

stabiele en kleinere functies op de koele vloer

grotere en meer dynamische functies op vloer 2

een cluster van twee departementen

18h 9h

atria zorgen voor daglicht, verse lucht en groen

zonwering op het zuiden 12h

Het gebouw is een gereguleerd ecosysteem. Met minimale bijsturing houdt het systeem zichzelf in stand.

Project details Naam Locatie

ITC, Universiteit Twente Enschede

Programma

Collegezalen, laboratoria, tentoonstellingsruimtes, conferentiezalen, kantoren, restaurant, publieke voorzieningen

Oppervlakte

13.445 m2

Opdracht Periode

Gewonnen competitie, transformatie, SO, VO, DO, TO, UO 2019 - in uitvoering

Client

University of Twente, Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation (ITC)

Team

Jan Lebbink, Rick ten Doeschate, Ingrid van der Heijden, Gert Kwekkeboom, Fernanda Romeu, Natalia Drozdzowska

Credits

Partners

VDNDP, Studio Groen+Schild,DS landschapsarchitecten, Schreuders Bouwtechniek

Beelden

CIVIC Architects, BLOOM images

onderwijsruimtes

Support

onderwijsruimtes Sociale Hart

gesloten werkruimte

studieruimte

onderwijsruimtes open werkruimte

lab faciliteiten Support

Bibliotheek

gesloten werkruimte

onderwijsruimtes

entreecluster

onderwijs en onderzoek cluster

CUBE

Cube - het gebouw van de faculteit Engineering Technology (ET) - is een van de kroonjuwelen van de campus Drienerlo in Enschede. Het modernistische gebouw ontstijgt de kwalificatie ‘machine in het landschap’ door de ontspannen manier waarop het in het landgoed staat. De faculteit is altijd in ontwikkeling geweest en het gebouw bewoog mee. Zo zijn in de jaren ‘90 de grote proef-ruimtes verbouwd tot onderwijsruimtes, door de opkomst van digitale simulatie. Door de groei van ET zijn de openheid en de overzichtelijkheid van de Horst afgenomen. De uitbreiding met werkplaatsen biedt de kans de oorspronkelijke architectuur te versterken. De ruimte voor de uitbreiding is eigenlijk te klein voor het programma. Onze oplossing: een lineair volume met een extra verdieping. Zo houden we de ontspannen inpassing in het landschap in stand en blijft het complex leesbaar als een carré met satellieten. Door het volume te verzinken blijft de hoogte beperkt en ontstaat er een interessante relatie met het landschap. Bij binnenkomst in de uitbreiding kijk je uit over de 6 meter hoge metaal- en laswerkplaats. Door de verzonken vloer heb je zicht over de hele ruimte. Beneden testen studenten en onderzoekers innovaties, buiten zie je het landschap, boven je hangt de kraan, een loopbrug loopt door de ruimte heen.

De structuur is zeer functioneel. De kernen liggen aan de rand gekoppeld aan de opslagruimtes. De werkplaats vormt daardoor een grote open werkvloer. Boven de verzonken werkplaats liggen twee verdiepingen met een vrije overspanning van 14,4 meter voor werkplaatsen, een beuk van 7,2 meter voor kantoren en onderwijsruimte en een ‘backbone’ ertussen met trappen, leidingen en vides voor natuurlijke ventilatie met groen. Een terrasvormige vide verbindt de vloeren met elkaar en met de entree. Met een kraan kan zwaar materieel dat niet in de goederenlift past tussen vloeren worden verplaatst. De gevel varieert op het bestaande. Hoe functioneel ook, je ziet het ontwerpplezier en de verfijning in de Horst. We reageren nog sterker op het landschap en het klimaat. Door het lineaire volume komt er overal voldoende daglicht binnen. Het volume is zo gepositioneerd dat de transparante gevels die zich richten naar de omgeving op het koele noorden liggen. Terwijl de zuidoost en -westgevel – met een minder publiek karakter – geslotener worden om opwarming te voorkomen. De techniek in het gebouw - de kraanbanen, trappen, liften en installatieruimtes – versterken de architectonische expressie van het gebouw.

Een extra gebouw voegt zich naadloos in het bestaande ensemble op de campus

18h 9h

12h

zonwering op zuidoost & - west, transparantie op noordoost & -west

zoneren op zon: diepe functies op de transparante westgevel

28_IPE600

28_IPE600 00 6E P

I_8

28_IPE600

28_IPE600 00 6E PI_

28_IPE600

28_IPE600 28_IPE600

.4 m

ete

28_IPE600

00 6E PI_

ete

r 00 6E PI_

28_IPE600

.8 m

28_IPE600 00 6E PI_

28_IPE600

28_IPE600 00 6E PI_

28_IPE600

28_IPE600 00 6E PI_

28_IPE600

half verdiepte begane grond voorkomt trillingen

flexibel stramien op basis van 3,6m

De gevel varieert op het bestaande. We reageren nog sterker op het landschap en het klimaat.

Project details Naam Locatie

Cube Enschede

Programma

Werkplaatsen, onderwijsruimtes, expo, kantoren

Oppervlakte

4.100 m2

Opdracht Periode

Gewonnen aanbesteding/competitie, SO, VO, DO, TO, UO 2020 - lopend

Client

University of Twente, Faculty of Engineering Technology (ET)

Team

Jan Lebbink, Rick ten Doeschate, Ingrid van der Heijden, Gert Kwekkeboom, Fernanda Romeu

Credits

Partners

VDNDP, Studio Groen+Schild, Schreuders Bouwtechniek

Beelden

CIVIC Architects

MINDLABS TILBURG

Mindlabs is een samenwerking van drie Tilburgse onderwijsinstellingen en de persgroep. Het ROC Tilburg, de Fontys, de Universiteit van Tilburg werken hier samen met de Persgroep in een innovatief centrum waar de menselijke kant van (media-) technologie centraal staat. De oude treinenwerkplaats ‘gebouw 70’ in de spoorzone is de inspirerende plek waar dit alles bij elkaar komt. CIVIC-architects ontwierp samen met Inbo een gebouw waarin kennis gemaakt, verspreid, gevalideerd en geëxposeerd wordt. Onderwijs, onderzoek en ondernemerschap lopen hier naadloos in elkaar over. Centraal in de ruimtelijke strategie staat het voortbouwen op het verleden. In het ontwerp wordt de bijzondere staalconstructie en de bestaande baksteenwanden behouden en uitgangspunt. Door de historische wanden te behouden en volledig open te houden ontstaat een vrije vloer die aan alle zijden contact maakt met buiten. Deze ”expovloer” refereert aan historische kennisen expogebouwen: hier worden nieuwe producten en diensten aan verschillende gebruikers en aan de stad gepresenteerd. De open werkvloer stimuleert het contact tussen de organisaties en

programma’s met een informeel karakter. Boven deze vloer hangen besloten, maar transparante laboratoria. Op de lagen hierboven, een gradatie rustiger, wordt gestudeerd en gewerkt. De domeinen hebben hun eigen karakter, maar zijn visueel en functioneel met elkaar verbonden. Ruimtes worden gemaakt door vloeren, niet door wanden. Vloeren verspringen en grenzen zijn fluïde. De expovloer zelf is voorzien van ‘interactieve paviljoens’. Ze zijn ongedwongen op de open werkvloer geplaatst tussen de organisaties in. In en op de paviljoens ontmoeten de organisaties elkaar. Mindlabs heeft een stevige architectuur: een constructieve en logische architectonische taal die spoorzone eigen is. Een architectuur die ontstaat uit de dialoog tussen ‘gevonden voorwerpen’ en een nieuwe structuur van grote betonportalen. Een eenvoudige, maar verrassende architectuur gebaseerd op constructieve helderheid, een pragmatische gevelbehandeling, de zichtbaarheid van het interieur en eerlijk materiaalgebruik.

elke zone heeft een eigen tuin

De nieuwe betonconstrutie is gebaseerd op het bestaande staalportaal

‘gevonden voorwerpen’ als basis

toevoeging sluit naadloos aan

Een architectuur die ontstaat uit de dialoog tussen ‘gevonden voorwerpen’ en een nieuwe structuur van grote betonportalen.

bruisende expovloer

spectaculaire doorzichten in drie dimensies

Project details Naam Locatie

Mindlabs werk-, onderzoek- & onderwijsgebouw Tilburg

Programma

Laboratoria, Collegezalen, Leeszalen, kantoren, restaurant, studio

Oppervlakte

8.200 m2

Opdracht Periode

Aanbesteding/competitie, 2e prijs 2017

Client

Hogeschool Fontys, Tilburg University, ROC, Gemeente Tilburg

Team

Jan Lebbink, Ingrid van der Heijden, Rick ten Doeschate, Gert Kwekkeboom, Angela Solis, Fernanda Romeu

Credits

Partners

Inbo Architecten, ARUP Amsterdam

Beelden

CIVIC Architects, Inbo en 3d Studio Prins

ENERGIE EN ARCHITECTUUR (IABR)

Veel gebouwen worden ontworpen zonder notie van klimaaten energieprincipes, om vervolgens ‘duurzaam’ gemaakt te worden met een opeenstapeling van technische ingrepen. Alsof architectuur en energie tegenstellingen zijn. Naast het groeiende inzicht in de koppeling tussen energie en ruimte op grote schaal is het tijd voor een architectonische aanpak op ooghoogte. Voor de Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam onderzochten we daarom de relatie tussen Energie & Architectuur. De woning speelt een cruciale rol in de energietransitie. Bij iedere ontwikkeling in de energievoorziening transformeerde de typologie van het woongebouw. Lang was het de omgang met warmte die de organisatie van de woning stuurde, totdat centrale verwarming de woning leek te bevrijden – met een explosie van energiegebruik tot gevolg. In de toekomst worden naast verwarming ook elektriciteit en ventilatie steeds belangrijker onderdelen van de energievoorziening in woningen. Welke typologische transformatie kan de transitie van vandaag mogelijk maken, voorbij de wildgroei aan technische installaties?

De kennis om energiezuinige woningen te ontwerpen is er al, maar zit gefragmenteerd bij verschillende experts. Het ‘Lexicon Energie & Architectuur’ dat we maakten, combineert een overzicht van bestaande bouwstenen die samen zorgen voor betere energieprestaties, binnenklimaat en architectuur. De kennis uit het lexicon is getest en uitgewerkt voor twee voorbeelden van collectief wonen in Rotterdam. Enerzijds het naoorlogse corporatieblok dat meer dan een vierde van de Rotterdamse gebouwvoorraad uitmaakt en hiermee de belangrijkste renovatieuitdaging vertegenwoordigt; anderzijds de nieuwe hoogbouwtoren die een belangrijk deel van de demografische druk in Rotterdam zal moeten opvangen in het centrum van de stad. Deze twee typen vormen samen een eerste verkenning in een nieuw architectuurdiscours, dat de energietransitie kan versnellen en daarbij ook ruimtelijke én gebruikskwaliteit oplevert. Zo wordt de energietransitie niet alleen een technische uitdaging, maar ook een sleutel tot een betere stad

11 09 16 39

06 12

29 17

20 26

KLEIN EN COLLECTIEF WONEN

compacte bouwvorm

koppelen van functies

temperatuurzones

daglichtzones

MEERLAAGSE

open-dicht verhouding

inpandig groen

ventilatiezones

scheiding temperatuurzones van schillen

drie duurzame typologieen met een g

19 11 09

22 07

WINTERTUINEN

wintertuin

UITWISSELING KANTOOR- EN WOONPROGRAMMA

schoorsteeneffect

goed binnenklimaat voor een woontoren

gebouworientatie

koppelen tweede van functies huid facade

gevel uitkraging

seizoen sopslag

De energietransitie is niet alleen een technische uitdaging, maar ook een sleutel tot interessante architectuur en een goed binnenklimaat

Architectuur- en Energieprincipes

Project details Naam Locatie

Nieuwe architectuurtypologieën voor de energietransitie (IABR) Rotterdam Central District, Tussendijk-Bospolder Rotterdam en IABR Rotterdam

Programma

Tentoonstelling, boek en 6 provocatieve ontwerpen

Oppervlakte

n.v.t.

Opdracht Periode

Ontwerpend onderzoek en ontwerp tentoonstelling 2018

Client

Internationale Architectuur Biënnale Rotterdam

Team

Rick ten Doeschate, Jan Lebbink, Gert Kwekkeboom, Ingrid van der Heijden, Leen Bogerd, Angela Solis

Credits

Partners

IABR & Architectural Workroom, Christa de Vaan (Arup), Andy van den Dobbelsteen (TU Delft), Tim Habraken (CBRE)

Beelden

Civic Architects, Aad Hoogendoorn (foto’s)

Het Lexicon ‘ Energie en Architectuur’

COLLEGEZALENGEBOUW LEIDEN

In Leiden werd 1575 de eerste universiteit van Nederland gesticht. Het stelde Gorlaeus in 1611 in staat zijn atoomtheorie te ontwikkelen. Leiden bleek in 1984 opnieuw een voorloper met de oprichting van het Bio Science Park (BSP). Het afgelopen decennium is er hard gewerkt: Het Bio Science Park transformeert naar een levendige stedelijke campus waar kennisinstellingen, bedrijven en de stad elkaar ontmoeten.

sluiten op de openbare ruimte, op het interieur en op de klimatologische omstandigheden. Het gevelontwerp beweegt mee met het ritme van de dagen en seizoenen. De combinatie van zonwering en binnen- en buitenschil reageert voor ieder segment anders op de oriëntatie van de zon. Dat is duurzaam en is voordelig voor de exploitatie. De gevel is niet alleen energetisch functioneel, maar heeft biedt ook nieuwe gebruiksruimte. Ook hier beweegt het ontwerp mee met de oriëntatie. Zo zit er aan de (zuid)-oostzijde een zitrand met zicht op het campusplein. De wintertuinen dienen als verblijfplaats om koffie te drinken met uitzicht, of als aanlandplekken om even je laptop open te klappen voor of na colleges.

Het Gorlaeus-gebied wordt het dynamische verblijfsdomein van het Bio Science Park. De Groene Hartlijn - die alle plekken in het park verbindt – ontmoet hier verschillende belangrijke andere stromen. De vernieuwde ‘schotel’ wordt de bruisende hub van het gebied. Gestoeld op de oorspronkelijke architectuur maar met een eigentijdse uitstraling De trap moet goed aansluiten wordt het gebouw een symbool voor de campus; internationaal op structuur van het gebouw en de toonaangevend, markant, duurzaam looplijnen in de openbare ruimte. en gestoeld op logica en onderzoek. Daarnaast vormt de trap een tribune voor het campusplein en moet hij de We maken een alzijdige gevel relatie tussen de plint en het terras die het iconische karakter van onder het overstek aantrekkelijker het gebouw versterkt. Door de maken. gevel diepte te geven, voegen we functionaliteit aan het gebouw toe. Vervolgens modificeren we elk gevelsegment om goed aan te

PROJECT

Collegezalengebouw universiteit Leiden ONDERWERP

Begane grond FASE Schetsontwerp

Het gebouw wordt het hart van de Leiden Bio Science Campus

STATUS Voorlopig

DATUM 2020.04.20 SCHAAL 1:500

TEKENINGNUMMER

S.001

Het gevelontwerp beweegt mee met het ritme van de dagen en seizoenen

Huidige klimaatgevel

Huidig gevelritme

Nieuw functiezones

Nieuw klimaatgevel

een alzijdige gevel die het iconische karakter van het gebouw versterkt

Project details Naam Locatie

Collegezalengebouw universiteit Leiden Leiden

Programma

Vier collegezalen tm 800 personen, restaurant + ontmoetingsplek, zelfstudieplekken, kantoren, zonnedak

Oppervlakte

7.500 m2

Opdracht Periode

Gewonnen competitie, transformatie: SO tm UO + interieurontwerp 2020 - in uitvoering

Client

Universiteit Leiden

Team

Jan Lebbink, Rick ten Doeschate, Ingrid van der Heijden, Gert Kwekkeboom, Robert Comas Miralpeix, Chiara Ciccarelli, Ioulia Voulgari, Rick Hospes

Credits

Partners

Van Dijk, Halmos, EFPC, Vitruvius

Beelden

CIVIC Architects

STUDIE ITC UNIVERSITEIT TWENTE

Het ITC is een kennisinstelling en faculteit van de universiteit Twente. Het heeft een internationale reputatie op het vlak van geoinformatie en aardobservatie. Het ITC leidt internationale studenten op tot professionals die kunnen bijdragen aan grote uitdagingen zoals klimaatverandering en armoedebestrijding in ontwikkelingslanden. De principes uit deze studie hebben we toegepast bij de gewonnen competitie voor de transformatie van ‘Langezijds’ tot ITC gebouw. De studie stelt verbinding centraal: tussen onderwijs en onderzoek, tussen gebouw en campus, tussen natuur en techniek en tussen de vele verschillende gebruiker. Het gebouw belichaamt een nieuw functionalisme: de architectuur vormt een logisch antwoord op de prestaties die het nu en in de toekomst moet leveren. Voor de itc’ers, de campus én de planeet. Het ontwerp van het gebouw komt direct voort uit de lokale oriëntatie en klimatologische omstandigheden. De functies zijn geplaatst volgens het principe van werken en leven met de zon, natuurlijke daglichttoetreding is geoptimaliseerd en de vertanding in de gevel vindt een optimum tussen daglichttoetreding en zonwering.

Techniek en natuur zijn geïntegreerd tot een gereguleerd ecosysteem. Met minimale bijsturing houdt het systeem zichzelf in stand. Het klimaatconcept is onderdeel van de biotoop. De atria ondersteunen de natuurlijke ventilatie. Het zijn passieve bufferzones tussen binnen en buiten. Het interieur vormt een driedimensionaal landschap. Kantoren, onderwijsruimtes en labs zijn geclusterd rondom meerlaagse interactieruimtes (de Groene Longen) waar onderzoekers en studenten hun werk tentoonstellen. Waar de interactieruimtes hoger in het gebouw volledig in het teken staan van onderwijs en onderzoek, daar heeft het Sociale Hart op de begane grond een informelere sfeer: je kunt er eten, koffiedrinken, werken en studeren. De interactieruimtes worden met elkaar en het sociale hart verbonden via het centrale atrium. Het atrium loopt vanuit de begane grond helemaal door naar boven. Je kijkt diagonaal van linksonder naar rechtsboven, en van daaruit weer verder. Zo stimuleert het atriumlandschap samenwerking en innovatie.

educafe/zelfstudie direct aan restaurant

bibliotheek zichtbaar

vergadercentrum aan sociaal hart

uitnodigende entree aan O&O-plein

begane grond: “het sociale hart”

optimaliseren lichtinval

orientatie op noord

orientatie op zuid

kantoren achter atrium

lab faciliteiten aan interactieruimte

onderwijsruimte aan interactie ruimte

interactieruimtes

een cluster van twee departementen

groen van atrium tot aan gevel

zonwerende gevel

maatvoeren voor hergebruik

Het gebouw is diagonaal Noord-Zuid georiënteerd en volledig op de zon ontworpen.

Het gebouw is een gereguleerd ecosysteem; een biotoop. Met minimale bijsturing houdt het systeem zichzelf in stand.

Project details Naam Locatie

Nieuwbouw ITC, Universiteit Twente Enschede

Programma

Collegezalen, laboratoria, tentoonstellingsruimtes, conferentiezalen, kantoren, restaurant, publieke voorzieningen

Oppervlakte

13.445 m2

Opdracht Periode

Aanbesteding/competitie, 2e prijs 2018

Client

University of Twente, Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation (ITC)

Team

Jan Lebbink, Rick ten Doeschate, Ingrid van der Heijden, Gert Kwekkeboom, Fernanda Romeu, AnaMaria Marchidan

Credits

Partners

VDNDP, DS landschapsarchitecten, Schreuders Bouwtechniek

Beelden

CIVIC Architects, DARC Studio

Het ITC als groen ecosysteem

Herbestemmingen monumenten

Openbare Bibliotheek Tilburg

Schoenenmuseum Waalwijk

Centrale Markthal Amsterdam

Felix Meritis Amsterdam

Wonen in archief Versailles

Herontwikkeling Mariadal Roosendal

Museum Prinsenhof Delft

Manchesterstraat Brussel

Podium Lelylaan Amsterdam

SCHOENENKWARTIER WAALWIJK

De gemeente Waalwijk ontwikkelt een nieuw museum, in het centrum van de stad. Het museum beheert een collectie van 12.000 hedendaagse en historische (design)schoenen uit binnen- en buitenland, een groot aantal machines en gereedschappen voor schoenfabricage, en een cultuurhistorische collectie over de leergeschiedenis van de regio. Het museumgebouw wordt ook een plek voor onderzoek, onderwijs, ondernemerschap en innovatie op het gebied van schoenontwerp. De ontwerpvisie van Civic is na een architectenselectie gekozen als basis voor het onlangs gestartte ontwerpproces. De visie gaat uit van het verweven van historische en nieuwe elementen, in een open museale omgeving. Het museum sluit namelijk aan op, en wordt onderdeel van, een belangrijk werk van architect Alexander Kropholler: het rijksmonumentale Raadhuis ensemble, uit 1932. De historische galerij, kiosk en het politiebureau van het ensemble worden in waarde hersteld en het nieuwe overdekte binnenplein gaat een relatie aan met de historische architectuur.

De toevoeging bewaart een lichte afstand tot het monument en het rechthoekige silhouet heeft een heldere eigen identiteit in het gehele ensemble. Overdag reflecteert het nieuwe gebouwdeel de monumentale daken van het ensemble, en in de avond worden de constructie en het interieur zichtbaar, die in vormentaal aansluiten op de historische architectuur. Een nieuwe entree aan het Raadhuisplein legt de verbinding tussen het gebouwensemble en de stad, via het raadhuisplein. In het interieur van het museum vormen de verschillende opengewerkte historische gevel- en wandfragmenten een gevarieerde ruimtelijke context voor de museumcollectie.

Entree Publiek Plekken Museum PLUS Lab PLUS Kennis Centrum

PLUS Multifunctionele Ru PLUS Educatie Ruimte Cafe Circulation Office

Back of house and amen

Entree Publiek Plekken Museum PLUS Lab PLUS Kennis Centrum PLUS Multifunctionele Ruimte PLUS Educatie Ruimte Cafe Circulation Office Back of house and amenities

Het museumgebouw wordt ook een plek voor onderzoek, onderwijs, ondernemerschap en innovatie op het gebied van schoenontwerp.

Project details Naam Locatie

Schoen- & Leermuseum Waalwijk

Programma

Collectiegebouw, bedrijfsruimte, horeca, onderwijsruimten, labruimten

Oppervlakte

3.200 m2

Opdracht Periode

Gewonnen competitie, SO, VO, DO, BE, WE, Bouwbegeleiding 2018 - in uitvoering

Client

Gemeente Waalwijk

Team

Ingrid van der Heijden, Jan Lebbink, Gert Kwekkeboom, Rick ten Doeschate, Georgia Taylor Berry, Hiroyuki Gondo, Fernanda Romeu, Angela Solis, Rick Hospes

Credits

Partners

Archimedes Bouwadvies

Beelden

Darc Studio, Civic architects

FELIX MERITIS AMSTERDAM

De sociëteit Felix Meritis is een Amsterdams icoon van de verlichting. Het werd gebouwd in 1788 als ontmoetingsplek voor voorlopers op het vlak van wetenschap, cultuur en handel: een huis voor de uitwisseling van ideeën, zakelijke concepten en idealen. Na decennia van verval, ontwikkelde Civic samen met ondernemers Paul van Katwijk en AimForTheMoon een voorstel om Felix Meritis opnieuw als publieke woonkamer voor onafhankelijke denkers te installeren. Centraal in de drieledige ruimtelijke strategie staat het voortbouwen op het verleden. Niet alleen in de restauratie en herinterpretatie van de historische vormentaal en detaillering, maar ook door een hedendaagse vertaling van het historische concept. Het gebouw wordt opnieuw gestructureerd via ‘kamers’ met ieder hun eigen atmosfeer en technische kwaliteiten, passende bij het eigentijdse gebruik: digitale media, bibliotheek, business club, open lezingen zaal, co-werk ruimtes en ateliers (1). Daarnaast herstellen we het publieke karakter van Felix Mirites (2): Het gebouw krijgt een openbare ‘woonkamer’,

een terras en een route die de Keizersgracht met de Prinsengracht verbindt. In een tijd waarin de stad steeds populairder wordt maar haar openbare karakter wordt bedreigd, vormt Felix een van de laatste echt publieke interieurs van de stad. Het renovatie-concept is ingetogen, passend bij kwaliteit van het monument (3). De basis wordt toekomstbestendig op orde gebracht. De onzorgvuldig ontworpen toevoegingen van de laatste decennia worden verwijderd. De financiële middelen zijn geconcentreerd op de verbetering van de technische eigenschappen van elke kamer (ventilatie, isolatie en geluid). Een diepgravende studie naar de historische details is vertaald in een langjarige, stapsgewijze renovatiestrategie. Nieuwe architectonische ingrepen zijn zo ontworpen dat ze teruggedraaid kunnen worden. Felix Meritis is een symbool van de kracht van transformatie: door het verleden van de verlichting te vertalen, ontstaat een nieuwe stedelijke hedendaagse typologie, klaar voor de toekomst: : ‘a house of collective intelligence’.

felix merites als onderdeel van intellectueel culturele plaatsen

creative

art

music

S105

tech

fashion

S106

finance

events

inbedding in cultuur, transport en geschiedenis van amsterdam

Felix Meritis, symbool van de kracht van transformatie: door het verleden te vertalen ontstaat een nieuwe typologie, klaar voor de toekomst

Project details Naam

Felix Meritis

Locatie

Amsterdam

Programma

Auditorium, Business club, Bibliotheek, Media studios, Kantoren, Restaurant, Dakterras, Gastenlounge

Oppervlakte

3500 m2

Opdracht Periode

Conceptontwikkeling en renovatieplan 2014

Client

EXCL Ventures Amsterdam

Team

Rick ten Doeschate, Gert Kwekkeboom, Jan Lebbink, Ingrid van der Heijden, Leen Bogerd

Credits

Partners

AimfortheMoon, Braaksma & Roos Architecten

Beelden

IMG+, The Cloud Collective

CULTUURCOMPLEX MANCHESTERSTRAAT BRUSSEL

In de Brusselse kanaalzone in de wijk Molenbeek ligt aan de Manchesterstraat een historisch fabriekscomplex waar de afgelopen jaren verschillende culturele initiatieven hun intrek hebben genomen. Vanuit hier organiseren partijen als Recyclart, Vaartkapoen, Decoratelier, Charleroi Danse, en de kunstenaar Jozef Wouters, artistieke, culturele en sociale activiteiten zoals concerten en tentoonstellingen voor de buurt en de stad. Het complex wordt stap voor stap vernieuwd volgens een strategisch masterplan dat is opgesteld door ons multidisciplinaire team ‘A Bord’. Het Manchesterstraat-ensemble wordt het culturele, artistieke en creatieve productiecentrum van Molenbeek, van Heyvaert, van Brussel. De sleutel om dit doel te realiseren, is het besef dat de basis er al ligt. Op elk niveau: Recyclart en Decoratelier met hun grassroots energie en programmatische initiatieven, het sociale ecosysteem in de omgeving, het waardevolle industriële erfgoed en de rijke verhalen die erin besloten liggen, de aanwezige materialen, de hoogteverschillen, de kwaliteit van de twee binnenpleinen binnen een omgeving met een hoge dichtheid. Een deel van deze kwaliteiten hoeven alleen maar behouden te worden, andere moeten worden onthuld, weer andere moet door middel van

gerichte ingrepen de kans krijgen tot bloei te komen. Parallel aan het ontwerptraject is er een intensief participatief cocreatie-proces met de huidige gebruikers, en de verschillende partijen uit de buurt. Dit zorgt ervoor dat de binding van de mensen met het complex versterkt wordt. Sommige bestaande gebruikers verhuizen, nieuwe gebruikers komen, een deel van de gebouwen is in slechte staat en wordt vervangen, en een deel van de bestaande gebouwen worden beter verbonden en klimatologisch verduurzaamd. En stap voor stap verhuizen de gebruikers mee en wordt het gehele complex versterkt en beter verbonden met het stadsnetwerk van Molenbeek, met een publieke route er dwars doorheen. Alle toevoegingen en aanpassingen dienen het doen om de waarde van het complex te verduurzamen, zowel bouwkundig als energetisch. De bakstenen van afgebroken gebouwdelen worden hergebruikt voor nieuwe gevels van de nieuwe zaal voor podiumkunsten, slimme adaptieve verwarmingsconcepten maken optimaal gebruik van de zonnewarmte en natuurlijke luchtstromen, en de nieuwe atelierwoningen worden opgebouwd uit biologische materialen, zoals hout.

Een integraal enco-creatief proces voor een productieve cultuurpool op de Manchestersite

Ensemble van verschillen

Openbare buitenruimtes

Definiëren van verschillende zones

Flexibele ontsluiting

Een integraal en co-creatief proces voor een productieve cultuurpool op de Manchestersite

Project details Naam Locatie

Manchesterstraat Molenbeek, Heyvaert, Brussel

Programma

Cultuurpleinen, werkplaatsen, ateliers, zalen, horeca, buurtwerkplaats, workshopruimtes, kantoren

Oppervlakte

13.297 m2

Opdracht Periode

Volledige opdracht 2021 - lopen

Client

MSI Brussel, GOB Stedenbouw en Erfgoed

Team

Jan Lebbink, Rick ten Doeschate, Ingrid van der Heijden, Gert Kwekkeboom, Fernanda Romeu, Maeve Corke Butters, Julia Makowka

Credits

Partners

BC architects, Callebaut architecten, BAS, Cenerfie, DALTA, Abesco, Architecture Workroom Brussels

Beelden

CIVIC Architects, BC architects

Paviljoens en smaakmakers

Paviljoen Piushaven Tilburg

Paviljoen Floriade Almere

Bioreactor Geneve

Railgebonden gebouwen Nederland

Landenpaviljoen Frankfurt

Decor Zomergasten Amsterdam

Willem-II-Passage Tilburg

Oeverpark Piushaven Tilburg

PAVILJOEN PIUSHAVEN TILBURG

Het Piushavenpaviljoen is een nieuwe openbare ruimte met restaurant aan de kop van de oude binnenhaven in Tilburg, dat tevens dient als markering voor gasten van de passantenhaven van de stad. CIVIC architects en Bright, leden van The Cloud Collective, ontwierpen een robuust paviljoen; een imposante stalen constructie die een hoogwaardige openbare ruimte toevoegt aan de stad en tegelijkertijd het restaurant huisvest. Het gebouw herbergt een bijzondere combinatie van een publieke en private functie, op een belangrijke plek in de stad. De Hopliedenkade werd gebruikt voor de graanoverslag en was In recentere tijden dé plek waar publieke evenementen georganiseerd werden. Nu is het de plaats waar het restaurant RAK de pier deelt met een publiek verhoogd plateau en een overdekte openbare ruimte. Het restaurant staat strak aan het water en biedt bezoekers een mooi uitzicht en houdt tegelijkertijd ruimte vrij, zodat de pier voor iedereen toegankelijk blijft. Het dak vormt een schuilplek voor de regen. Tegelijkertijd kunnen er nog steeds op allerlei manieren evenementen georganiseerd worden.

De vormgeving van het paviljoen is geënt op de lokale eigenschappen van de historische haven. De logge zwarte museumschepen en de robuuste bruggen vormen iconische attributen aan het havenpark. De basale hoofdvorm, de robuuste constructie, de matte zwarte gevelvlakken en de combinatie van staal en hout verwijzen naar de materialen in de omgeving. De donkere zware rand is integraal onderdeel van de draagconstructie: om de historische houten fundering niet aan te tasten zijn de kolommen 2 meter naar binnen gebracht. De overstekken worden waar nodig opgevangen met het stalen randkader. De momentvaste constructieknopen en afwezigheid van stabiliteitswanden zorgen voor een volledig vrij indeelbare plattegrond. De overgedimensioneerde constructie en robuuste knopen maken intensief publiek gebruik op het dek mogelijk. De constructie is de architectuur en vormt daarmee een krachtige toevoeging aan de Piushaven, built to last.

icoon aan kop van de haven

een publiek dek met uitzicht

stalen gezette staalplaat als borstwering

Grote glasvlakken nodigen bezoekers uit, bieden een spectaculair uitzicht vanuit het restaurant en reflecteren het water ‘s nachts.

Project details Naam Locatie

Ontvangstpaviljoen Piushaven Tilburg

Programma

Restaurant, winkel, publiek uitkijkdek, terras, aanlegsteiger

Oppervlakte

260 m2

Opdracht Periode

SO, VO, DO, BE, WE, esthetische begeleiding bouw november 2015 - october 2017

Client

Orion Projectontwikkeling, Gemeente Tilburg

Team

Jan Lebbink, Gert Kwekkeboom, Rick ten Doeschate, Ingrid van der Heijden, Fernanda Romeu, Angela Solis

Credits

Partners

Gerjan Streng - Bright Urban Futures Archimedes Bouwadvies, BAM

Beelden

Stijn Bollaert, Civic Architects

BIOREACTOR GENEVE

In het kader van het festival Genève, villes et champs heeft The Cloud Collective één van de 13 tijdelijke tuinen gerealiseerd. Het festival behandelt de samenhang tussen het stedelijke en het landschappelijke in de context van de uitbreidingsplannen van Genève. De locatie van Culture Urbaine, een viaduct over een drukke nationale weg, is bijzonder agressief en bepaald niet in overeenkomst met het idee van een tuin als een rustige en natuurlijke plek. In plaats hiervan zoekt de installatie een relatie aan te gaan met de locatie en te bewijzen dat zelfs dit soort plekken vol van verkeer, autodealers en opslagplekken, ondanks hun anonieme en generieke karakter, een belangrijke rol kunnen spelen in de stedelijke omgeving door middel van onder andere voedsel- en biomassaproductie. Een systeem van transparante tubes is aan de railing van het viaduct gehangen. De groene vloeistof die hierin circuleert is een steeds dichter wordende algenkolonie, die zich voedt met uitsluitend zonlicht en CO2, beide in overvloed ter plekke aanwezig.

Deze algen kunnen gebruikt worden als luchtfilter of geoogst worden door een filtering en persing om vervolgens gebruikt te worden als grondstof voor cosmetische producten en voedingssupplementen of eenvoudigweg als biomassa om electriciteit te genereren. Een tijdelijke toren naast het viaduct bevat de benodigde technische installaties zoals een waterfilter, phmeter en een pomp. Ook dient deze als ‘groen’ signaal voor het passerend verkeer en biedt gedetailleerde uitleg over de werking van de installatie aan voetgangers en fietsers. De bioreactor is zo een voorbeeld van mogelijke toekomstige doelen en ontwikkelingen: het introduceren van voedselproductie in de stedelijke omgeving, het behouden van groene ruimte door nieuw gebruik van bestaande structuren en het herinterpreteren van onze infrastructuur

De bioreactor is een voorbeeld voor toekomstige doelen en ontwikkelingen op het gebied van circulair denken, duurzaamheid en ecologie

Project details Naam

Algenreactor

Locatie

Genève (CH)

Programma

1,000 liter / 350m tubular photobioreactor met Chlorella Sorokiniana, informatievoorzieningen

Oppervlakte

60 m2

Opdracht Periode

Ontwerp en uitvoering in eigen beheer 2017 - 2018

Client

Association Genève, villes en cultures

Team

Ingrid van der Heijden, Joris Lipsch, Rene van Poppel, Floriane Pic

Credits

Partners

Lgem Europe

Beelden

Civic architecture & IMG+

installatie concept

DUITS PAVILJOEN FLORIADE 2022

Het Duitse ministerie van voedsel en landbouw presenteert zich met een eigen paviljoen op de grote wereldtentoonstelling voor tuinbouw, ‘Floriade 2022’, met het thema ‘natuur en de stad’. Ons voorstel voor het paviljoen is opgebouwd rond het idee om stad en natuur samen te brengen in één duurzame leefomgeving voor mensen, planten en dieren. Architectuur en landschap zijn daarom volledig op elkaar afgestemd. De hoofdconstructie van het gebouw bestaat uit een groot frame dat zowel de vloeren draagt voor de gebouwen, en tegelijkertijd een groot aantal hangende groene tentoonstellingselementen; een installatie die regenwater opvangt, een hangend systeem voor de productie van groente en fruit, en een groen speelelement. Omdat het frame de hoogte in gaat, kan de begane grond vrij blijven voor échte natuur: een vijver, en wilde planten en bomen, in de volle grond. De gebruiksvloeren voor de binnententoonstelling, het restaurant, en de VIP-area zijn hoger in het gebouw, zodat ede natuur haar vrije gang kan gaan.

In het frame hangen ook verschillende houten tentoonstellingsvloeren, die zó zijn gevormd dat ze het zonlicht en regenwater in verschillende plekken op de tuin beïnvloeden, zodat binnen de tuin verschillende micro-klimaten ontstaan voor verschillende plantenen diersoorten. Het resultaat is een driedimensionale route door de tuinen en over de plateaus waar de bezoekers iets leren over de gezamenlijke toekomst van de stad en de natuur. Het gebouw is zelf ook een showcaseproject voor circulair demontabel bouwen. De constructie wordt opgebouwd op tijdelijke funderingsplateaus en gebruikt verschillende technieken voor ‘bioklimatisch’ ontwerp, zoals zonneluifels, lichtfilters, zonneschoorstenen, warmteoverstort en wateropvang. Het paviljoen is gemaakt van een modulaire demontabele staalconstructie. Daarop liggen demontabele holle houten vloeren, die worden ingevuld met een modulair gevelsysteem. Het voorstel behaalde een finaleplaats in de selectie voor het bouwteam.

AUSSTELLUNG UND PAVILLON

RBINDUNG N GARTEN, STELLUNG UND LLON

wilde natuur als ondergrond

Der natürlich-wilde Grund

Die offene

rlich-wilde Grund

offene Struktur

lichte en open infrastructuur

Die offene Struktur

een vrije tentoonstelling

Die Ausstellung

Die Ausst

N E

arden (Schwammgarten)

PONGE ARDEN CHWAMMGARTEN

57 Sponge Garden (Schwammgarten)

FOREST MARKET WALDMARKT

HAPPY GARDEN GLÜCKSGARTEN

een voorbeeldproject voor het samenbrengen van stad en natuur

Het lichtvoetige bouwwerk zorgt ervoor dat de ondergrond vrij blijft voor échte natuur

een wandeling door het paviljoen brengt je vanzelf langs verschillende tentoonstellingen

Project details Naam Locatie

Duits Paviljoen Floriade 2022 Floriade, Almere

Programma

Tentoonstellingspaviljoen, restaurant, winkel, vip-zone, kantoor

Oppervlakte

693 m2 binnenruimte, 1974 m2 tuin

Opdracht Periode

Finalist bouwteamselectie 2021

Client

Messe Hamburg, namens Ministerie van voedsel en landbouw

Team

Jan Lebbink, Rick ten Doeschate, Ingrid van der Heijden, Gert Kwekkeboom, Christopher Clarkson, Owen Brouwer, Robert Comas Miralpeix

Credits

Partners

Uniplan, KPM3, Lola Landscape Architects, Studio Lukas Feireiss, Studio Matters

Beelden

CIVIC Architects, Lola Landscape Architects

URBA N OA S I S

4 6

WILLEM-II PASSAGE TILBURG

Voor een nieuwe verbinding tussen het centrum en de spoorzone in Tilburg ontwierp Civic een sequentie van ruimten waar stad, verkeersknooppunt, spoorpassage en leegstaand industrieel erfgoed naadloos samenkomen. In de omgeving aanwezige kwaliteiten vormen de basis voor het karakter van de ingreep. Een voetgangers- en fietserspassage in het verlengde van de Willem IIstraat knoopt centrum en spoorzone opnieuw aan elkaar. Hiermee ontstaat een uitnodigende poort naar de vooralsnog verborgen stad ten noorden van de sporen. Door toepassing van terugkerende ritmes uit de omgeving is de passage geen uitzondering maar een natuurlijk onderdeel van de stedelijke sequentie. Ook het gebruik van de baksteenschaal draagt bij aan de continuïteit van de route. Het materiaal is een alomtegenwoordig materiaal in Tilburg, in de spoorzone toegepast op industriële schaal en in de Willem II-straat te vinden in kleinschalige, klassieke composities van de bestaande gevels. De passage is dus “gewoon Tilburgs” in materialisering. Ook de veiligheidsbeleving is onderdeel van het concept, maar zonder de conventionele veiligheidsmiddelen zoals camera’s en LED-displays.

In plaats daarvan accentueren lichtgevende stenen ‘s nachts de tactiliteit van de onderdoorgang. Dit genereert interactieve patronen die per steen aanstuurbaar zijn. Technologie speelt geen hoofdrol maar is vanzelfsprekend onopvallend en doet wat het moet doen. Niet een tunnel van de toekomst, maar een tunnel voor de toekomst.Dit is belangrijk bij een ingreep die voor de komende decennia volstaat, zeker in een tijd waar hightech al bij conceptie achterhaald is. Vanuit deze gedachte is gezocht naar een oplossing waar interactiviteit naar de achtergrond verdwijnt, en zich samenvoegt met bekende elementen als steen, staal en groen en een even vanzelfsprekend onderdeel wordt van plekken als straat, passage en tuin. Aan de noordzijde van de sporen staat de voormalige NS-werkplaats. Twee nieuwe doorgangen door bestaande gebouwen maken deze plek een toegankelijk en overzichtelijk onderdeel van de serie stedelijke ruimten. De nieuwe route heeft een aanzuigende werking en tijdelijk gebruik van deze ruimte voor festivals maakt het gebied klaar voor toekomstige veranderingen in de spoorzone.

W II straat

Spoorlaan

spoorpassage

NS Werkplaats

NS Werkplaa

De passage is een vanzelfsprekend onderdeel van het openbare netwerk in de stad

B. Brokxslaan

ats

ed space

shared space

terras restaurant

voormalig NS tuin

Door toepassing van terugkerende ritmes uit de omgeving is de passage geen uitzondering maar een natuurlijk onderdeel van de stedelijke sequentie

Project details Naam Locatie

Interactieve Passage Tilburg Tilburg

Programma

Spoortunnel, LV-routes, Passages

Oppervlakte

3,500 m²

Opdracht Periode

Routeontwerp, afbouw, productontwikkeling, SO, VO, DO, BE, WE 2012-2017

Client

Gemeente Tilburg

Team

Ingrid van der Heijden, Gert Kwekkeboom, Jan Lebbink, Rick ten Doeschate, Gerjan Streng, Niels Boswinkel, Angela Solis

Credits

Partners

TCC, Philips, Tetterode, AvecoDeBondt, WSP, Volker Wessels, Michielsen

Beelden

Civic, Stijn Bollaert

Binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen

VDMA-terrein Eindhoven

Hamerkwartier Blok 3&7 Amsterdam

Laan van Noi Den Haag

HIB Buiksloterham Amsterdam

Weespertrekvaart Blok 2 Amsterdam

Holenkwartier Hoorn

VDMA EINDHOVEN

Op loopafstand van het station en het centrum van Eindhoven bevindt zich een 18.000m2 terrein; “Van Der Meulen-Ansems” genoemd. In 2017 is door de gemeente Eindhoven een omvangrijke tenderprocedure gestart voor de verkoop van dit terrein. Gedurende 2 jaar heeft ons team via 3 rondes in competitie met 20 consortia een 2e plaats behaald. Ons voorstel maakt van VDMA is een hernieuwd stadsdeel: verbonden met dat wat was, verweven met dat wat er is, klaar voor het Eindhoven dat komen gaat. Het ruimtelijk plan bestaat uit 4 lagen. Het maaiveld is groen, aards en toegankelijk. De gebouwen volgen het ritme van de bestaande hallen, en voegen zich naar de omgeving door uitgekiende verdraaiingen (1). Erboven zweven vier eigenzinnige hoogbouwelementen. Een gedroomde stad in de lucht. De gebouwen tillen VDMA boven zichzelf uit en vormen een eigenzinnige aanvulling op de Eindhovense torencollectie. Meest prominent is de roofscraper, een horizontaal icoon dat als een wolk boven de Zusterflat uitsteek. Met een 40 meter hoge trap klim je naar het openbare dakterras (2).

Door een groot deel van gebouwen op te tillen, kunnen we de historische bebouwing behouden. We ontsluieren het industriële erfgoed (3) dat door de huidige beslotenheid van het gebied bij vrijwel niemand op de radar staat. De Luciferfabriek – een van de weinige Eindhovense gebouwen voor 1900 - wordt een publiek interieur, een openbare werkplaats voor Eindhoven. De stad krijgt 100 jaar gratis 1000m2 vrij bruikbare ruimte. De bebouwing staat in dienst van de radicaal groene openbare ruimte (4): een netwerk van pleinen, tuinen en straten. VDMA verbindt stukken stad die eens gescheiden waren. De gevels, daken en het maaiveld zijn helemaal begroeid. Bestaande bomen blijven, aangevuld met een veelheid aan inheemse planten, dieren en een nieuwe beek, verbonden met de Dommel. Pièce de résistance is de Biomakery: een subtropische kas die het water in het plan zuivert. Natuur en stad zijn versterken elkaar. Zwevende torens, een waterzuiverende kas, een 1000m2 gratis publiek interieur. Het klinkt onrealistisch. Maar wij hebben het onderzocht en onderbouwd. Hoofd in de wolken, voeten op de grond.

Hoofd in de wolken, voeten op de grond.

Behoud historische bebouwing

Eindhovense laag en torencollectie

Radicale vergroening

Netwerk van publieke plekken

Project details Naam Locatie Programma Oppervlakte Opdracht Periode

VDMA terrein Eindhoven 49.000m2 wonen (30% sociaal, 25% midden-huur, 12% vrije sector huur, 20% midden-koop, 13% vrije sector-koop), 5.000m2 werken, 400m2 horeca, 1000m2 Publiek, 3000m2 parkeren 18.000m2 Tender, stedenbouwkundig ontwerp en architectuur, 2e plaats 2019

Client

Mooi Ontwikkelt en ABC voor de gemeente Eindhoven

Team

Jan Lebbink, Rick ten Doeschate, Ingrid van der Heijden, Gert Kwekkeboom, Hiroyuki Gondo, Georgia Taylor-Berry, Chiara Ciccarelli

Credits

Partners

Buro Harro, Braaksma & Roos architectenbureau, marco.broekman, VenhoevenCS, morgenmakers, ABT, Buro Loo, Move Mobility, Studio KU+, Total Cost, HeyHeydeHaas, Cob-WEB, Iris advies

Beelden

CIVIC Architects

STATIONSGEBIED LAAN VAN NOI DEN HAAG

De stationsomgeving Laan van NOI heeft een enorme potentie. Het is uitstekend multimodaal bereikbaar, het ligt naast het Beatrixkwartier en vormt het hart van de Hague Security Delta (HSD). De kwaliteit van de omgeving blijft echter achter bij de netwerkligging. De infrastructuur die op regionale schaal zorgt voor goede bereikbaarheid, werpt op lokaal niveau barrières op; een goede aansluiting op de omliggende gebieden ontbreekt. In opdracht van het College van Rijksadviseurs en de gemeente Den Haag hebben we daarom een toekomstbeeld voor het gebied gemaakt. Laan van NOI wordt getransformeerd tot HSD stadscampus: een internationale plek waar innovatie wordt gestimuleerd door interactie. De stadscampus vormt door de aantrekkelijke openbare ruimte één gebied en stimuleert ontmoeting. De Schenkzone - een ecologische scheg die de stad met het buitengebied verbindt - vormt de drager van het gebied. De Schenkzone loopt over in het informele binnenmilieu, dat alleen voor langzaam verkeer toegankelijk is. Collectieve hoven verbinden het binnenmilieu aan Haagse zijde met de Schenkkade.

De verkeersstructuur wordt aantrekkelijker voor voetgangers en fietsers. De spoortunnels worden sociaal veilig en er is ruimte gereserveerd voor een nieuwe onderdoorgang in het verlengde van de Jacob Mosselstraat. De nieuwe Velostrada verbindt de campus met de Binckhorst en Leiden. Het stationsgebied wordt getransformeerd van logistieke knoop, naar dynamisch hart van de campus. Een aangenaam verblijfsgebied met soepele overstap tussen de modaliteiten. Het aantal fietsenstallingen wordt vergroot, zodat het station aantrekkelijker wordt voor fiets-forenzen en recreanten. De tramkeerlus wordt beter ingepast of verplaatst, net als de tramhalte. Er zijn verschillende varianten voor de verbetering van de aantakking van het station op de omgeving onderzocht, met meer ruimte voor twee mooie stationspleinen. De campus biedt ruimte voor verdichting volgens een oplopend hoogteprofiel in de richting van het spoor. Nieuw programma zorgt voor meer activiteit op straat, ook na 5 uur ‘s avonds.

de hoven/atria van de gebouwen worden getransformeerd tot campusontmoetingsplekken

Laan van NOI wordt getransformeerd tot HSD stadscampus: een aantrekkelijke plek waar innovatie wordt gestimuleerd door ontmoeting.

plattegrond met ontwikkelprincipes

schematische doorsnede: hoogte aan het spoor, aflopend naar omgeving

Project details Naam Locatie Oppervlakte Opdracht Periode

Stationsomgeving Laan van NOI, stedenbouwkundige verkenning Den Haag 250.000 m2 Studie december 2016 - maart 2018

Client

College van Rijksadviseurs (Loket Knooppunten) & Gemeente Den Haag

Team

Rick ten Doeschate, Jan Lebbink, Gert Kwekkeboom, Ingrid van der Heijden, Joeri Sowka, Fernanda Romeu, Kejdi Lulja

Credits

Partners

NS Stations, ProRail, Gemeente Voorburg-Leidschendam, HTM

Beelden

Civic architects

Laan van NOI wordt een toegangspoort tot het CID. Het verbindt de Noordelijke Randstad met de kust en de Internationale Zone, het centrum van Voorburg en de Binckhorst.

WONEN&WERKEN HAMERKWARTIER AMSTERDAM

In de luwte van plannen als de Sluisbuurt en de IJ-Oeververbinding is het Hamerkwartier een zeer ambitieus plan met de ambitie om in Amsterdam Noord een bedrijventerrein tot een bruisend, hoogstedelijke woon-werkbuurt te ontwikkelen: Een volstrekt nieuwe stedenbouwkundige typologie, waarin wonen en de productieve maak-economie wordt gecombineerd. De vraag die ons werd gesteld: ‘werkt het in de praktijk op architectonisch niveau ook?’ We hebben daarom twee plots uitgewerkt op het niveau tussen stedenbouw en architectuur in. Er blijkt spanning te staan op de relatie tussen de ambities en de mogelijkheden van de kavels. In plaats van het verbeelden van deze spanning, hebben we gezocht naar oplossingen, juist door extra kwaliteit toe te voegen in de combinatie van daglichttoetreding, openbare ruimtes en het stimuleren van de ‘productieve stad’. Het type bedrijf dat zich in het Hamerkwartier wil vestigen - en niet bijv. in Purmerend - wil de voordelen van een binnenstedelijke locatie met reuring, een consumenten markt

en een directe connectie wonen combineren met de eigenschappen van een goed bedrijventerrein: logistieke bereikbaarheid, genoeg ruimte, een niet-aangeharkt karakter etc. Sleutel om dit te bereiken is om naast de ruimtes van het stedenbouwkundig plan - de straten, oevers en pleintjes - een extra tussenruimte te introduceren; ‘third spaces’, die kunnen worden toeggeigend door de gebruikers van het blok en gedurende de dag van functie kunnen veranderen. Zij vergroten het contact tussen gevel en openbare ruimte, zorgen voor lichttoevoer in de diepe blokken. We hebben verschillende tussenruimtes voorgesteld en het programma daaromheen georganiseerd. Een plek met een collectieve ruimte grenzend aan het park, een steeeg met extra adressen en een plek met verschillende types woon-werkwoningen. Zo ontstaat een plan in een hoge dichtheid met een aantrekkelijk en productief woon-werkklimaat.

Kavel 7 - zooms tussenruimtes

Project details Naam Locatie

Hamerkwartier Amsterdam

Programma

kavel 3: 10.150m2 Wonen, 2.030m2 kantoren, 3.045m2 bedrijven kavel 7: 23.241m2 wonen, 4.648m2 kantoren, 6.972m2 bedrijven

Oppervlakte

kavel 3: 4.4478m2, kavel 7: 6.704m2

Opdracht Periode

Programatische quickscan 2019

Client

Gemeente Amsterdam

Team

Jan Lebbink, Rick ten Doeschate, Ingrid van der Heijden, Gert Kwekkeboom, Georgia Taylor-Berry, Yin Ting Wong

Credits

Partners Beelden

CIVIC Architects

Kavel 3 - Begane grond & Verdieping + 1

Kavel 3 - Niveau daktuin

Landschappelijk bouwen

Nederzetting Marker Wadden

Stadsbiotoop Erasmusveld Den Haag

Entree werelderfgoed Kinderdijk

Landschapsarena Prix de Rome

Buitenplaats scouting Oisterwijk

Sterrepad Hechtel - Eksel

NEDERZETTING MARKER WADDEN

In het Markermeer realiseert Natuurmonumenten samen met de omliggende Provincies en het Rijk de Marker Wadden; een serie eilanden die de verschraalde ecologie van het Markermeer weer tot leven wekt en een aantrekkelijke pleisterplaats wordt voor een groot aantal vogelsoorten. Om het bezoek, verblijf en onderhoud van dit natuurpark te organiseren bouwt Natuurmonumenten er een zelfvoorzienende nederzetting, met daarin onder andere een aankomstpaviljoen, bezoekerscentrum, een onderzoeksstation, sanitairgebouw, groepsaccommodatie, verschillende vrijwilligersverblijven, werkschuur en enkele verhuurbare tiny houses. De nederzetting bestaat uit vijftien bouwwerken die zich volledig richten op het beleven van het landschap en de dynamiek van de elementen; wind, water, zon en aarde. De vorm van de gebouwen garandeert een optimale energieopbrengst omdat de daken zijn afgeschuind richting de zon en voor 80% bestaan uit zonnecellen. Achter de hoge zijdes van de daken bevindt zich tegelijkertijd een aantal windluwe zones voor een comfortabel verblijf tussen de gebouwen. De gevels van het ensemble komen

tot leven door de zon; ze bestaan uit houtpatronen in verschillende richtingen die gedurende de dag op een wisselende manier worden aangelicht. Daarnaast zijn alle gebouwen uitgerust met een aantal grote vensters die ongehinderd zicht bieden op het omringende landschap. De gebouwen maken gebruik van de instralende zon en de koude- en warmte-opslag van de bodem voor de energiebalans. Voor de bouw van de nederzetting is een innovatief bouwconcept ontwikkeld, op basis van geprefabriceerde houten bouwblokken die goed te transporten zijn over land en water. In deze blokken worden vooraf alle voorzieningen ingebouwd als keukens, douches, toiletten en verwarmingsinstallaties. Ze worden geplaatst op een massieve houten onderplaat die rust op schroefpalen die in het zand worden gedraaid. De blokken vormen de wanden, ruimtes en de constructie waarop het dak wordt gelegd en vervolgens worden eenvoudige panelen gebruikt om de gevels te sluiten. Een innovatieve bouwmethode die past bij de pioniersmentaliteit van het realiseren van een nieuw natuurgebied in het Markermeer.

ontvangstpaviljoen

recreatie-verblijf

vrijwilligersverblijf

panoramisch bezoekerscentrum

sanitairgebouw

beheergebouw

artist-in-residence

groepsaccomodatie

botenloods

werkschuur

recreatie-verblijf

verblijf havenmeester

De nederzetting bestaat uit vijftien bouwwerken die zich volledig richten op het beleven van het landschap en de dynamiek van de elementen

Project details Naam Locatie

Nederzetting Marker Wadden Markermeer, Lelystad

Programma

Aankomstpaviljoen, bezoekerscentrum, sanitairgebouw, beheerdergebouw, botenloods, artist-in-residence + atelier, groepsaccommodatie, laboratorium, werkschuur, vrijwilligersverblijven, recreatie-huisjes

Oppervlakte

1500 m2

Opdracht Periode

VO 2018

Client

Natuurmonumenten

Team

Rick ten Doeschate, Gert Kwekkeboom, Ingrid van der Heijden, Jan Lebbink, Matthijs Vreke, Silvia Barletta, Angela Solis

Credits

Partners

Woonpioniers, Woodteq Houtconstructies, CoenDoen Energieontwerp, Studio ECO

Beelden

Civic architects, Woonpioniers, 3Dstudio Prins

windloggia’s: altijd uit de wind & in de zon

verblijfshoeken en zonbeleving

uitzicht aan verschillende zijdes

verschillende verblijfszones

functionele wanden

centrale ruimte

STADSBIOTOOP ERASMUSVELD DEN HAAG

De ‘Stadsbiotoop’ stelt een nieuwe vorm van stedelijkheid voor waarin het landschap zich als stad gedraagt en de stad als landschap. Gebouw en park vormen samen één veelzijdige woonomgeving. Het landschap is intensief geprogrammeerd, het zuivert water, bewoners kweken er hun eigen voedsel, er zijn overal plekken om te werken, spelen en sporten. Het park is opgedeeld in verschillende stroken die door hoogteverschillen een natuurlijke zonering van openbaar, semipubliek en privaat gebruik creëren. Hoe dichter bij de gebouwen, hoe hoger de ligging en hoe privater het gebruik. De architectuur voegt zich naadloos in het landschap. Zowel gebouw als landschap zijn ontworpen als een gesloten watersysteem. Retentie op de daken, Helofytenfilters in het landschap. De actieve groene gevels en het dak reguleren licht, lucht, warmte en kou. Ze verbinden het interieur met de natuur. Elke bewoner heeft een buitenruimte

waar de gemiddelde stedeling alleen maar van kan dromen. Vanuit de woningen in de plint loop je zo het in park in. De woningen op de plint beschikken over royale daktuinen, de appartementen op hoogte van de kruinen hebben groene balkons en de stadsvilla’s bovenin beschikken over een zeer riante daktuin. De gebouwen hebben een houten casco dat flexibel, gezond en duurzaam is. Het hout geeft samen met het groen de uitstraling aan het gebouw. De appartementen boven de bomen krijgen een buitenruimte in de vorm van wintertuinen. De wintertuinen werken als buffer tussen binnen en buiten en verlevendigen de gevel. De Stadsbiotoop combineert het beste van twee werelden. Ze is zo stads als de stad en legt tegelijkertijd de natuur aan je voeten. Nergens op het platteland vind je zo’n stedelijke woonbuurt als de Stadsbiotoop, nergens in de stad vind je een plek die zo landschappelijk is.

groene kruin woning: 70m2

wintertuinwoning: 83m2

derde en vierde verdieping: groene balkons en energiedaken

daglichtwoning: 99m2

zonorientatiewoning: 123m2

stads en buiten wonen

De groene gevels en daken kondigen de Stadsbiotoop aan als een baken in het landschap: hier zijn de gebouwen groen

Project details Naam Locatie

Stadsbiotoop Erasmusveld Den Haag

Programma

Woningen: koop, huur en sociaal, co-werk en collectieve ruimtes, buurtpaviljoen, collectieve dakkas

Oppervlakte

10.870 m2 inclusief overdekt parkeren

Opdracht Periode

SO 2016-2017

Client

BPD

Team

Jan Lebbink, Gert Kwekkeboom, Rick ten Doeschate, Ingrid van der Heijden, Angela Solis, Fernanda Romeu

Credits

Partners

Buro Lubbers

Beelden

CIVIC Architects, Buro Lubbers en VERO Visuals

Stedelijke woongebouwen

KLM Bajeskwartier Amsterdam

Woongebouw BSH Amsterdam

Stadsoase Sloterdijk Amsterdam

Kavel L-Midden Amsterdam

Woongebouw Panamalaan Amsterdam

Oostenburg Amsterdam

TOREN KLM BAJESKWARTIER

De Bijlmerbajes is een modernistisch icoon. Het stedenbouwkundige plan bouwt voort op de oorspronkelijke structuur van de gevangenis, met haar binnenplaatsen, de gracht en gevangenismuur en de gevangenentorens verbonden door een overdekte galerij; de ‘Kalverstraat’. Het nieuwe plan bestaat uit vier clusters met elk een eigen identiteit, verbonden door de nieuwe Kalverstraat en een royaal landschap. Gebouw KLM is een groot woongebouw voor families in het Amstelcluster. Dit cluster vormt een belangrijk stedenbouwkundig moment: de Bijlmerbajes toont zich hier aan de stad en de karakteristieke hoekverdraaiing verbindt de orthogonale structuur van de Bijlmerbajes met de omgeving. Precies op het snijpunt van deze richtingen staat KLM: de relatie tussen openbare ruimte en architectuur verdient hier bijzondere aandacht.

waardoor een groot deel van de begane grond gesloten zou blijven, hebben we een hoofdentree in het midden gemaakt, van waaruit je alle appartementen kunt bereiken. Een riante binnenstraat met daglicht verbindt alle woningen. Hierdoor krijgt de plint een collectieve woonkamer, een horecagelegenheid en een mooie entree naar de collectieve parkeergarage met een vide die alle verdiepingen verbindt. De familiewoningen profiteren optimaal van het feit dat het volume veel hoeken kent. De woningen hebben steeds hun woonkamer aan de hoek liggen en hebben mooie schuin weglopende dakterrassen.

De architectuur accentueert de samenhang tussen de 3 delen K, L & M door een subtiele horizontale geleding. De binnengevel is afgeschuind en verspringt op de plek waar het horizontale volume overgaat in het torendeel. Het gevelgrid van stalen zetwerk bindt het geheel samen en combineert buitenruimte, het glazenwasbalkon, Dit gegeven vormt het de balkonrailing, de HWA en uitgangspunt voor het ontwerp: de privacyschermen. plint staat centraal. KLM bestaat uit drie torens die zijn verbonden tot een ensemble. In plaats van dat we elk gebouw een eigen kern geven,

KLM • 22 G

KLM • 25

wanden opdikken t.b.v. aan- en afvoer M

woonkamer

wanden opdikken t.b.v. aan- en afvoer L en CVZ kasten H

buurtfunctie A

trafo vluchttrap afscheiden d.m.v. brandwerend glas

kolommen opdikken met n.t.b. schacht t.b.v. aan- en afvoer K.

vd0 1:250

arons en gelauff architecten

vd6 1:250

arons en gelauff architecten

KLM • 27 G

vd8-vd15 1:250

arons en gelauff architecten

De familiewoningen profiteren optimaal de vele hoeken van het volume. De woonkamers schuin weglopende balkons liggen steeds op de hoek.

de vrijgespeelde kern van ‘K’ dient als hoofdentree van de parkeergarage van het bajeskwartier

Achter het robuuste stalen grid, zorgen houten kozijnen voor een warme toon

Uitgangspunten organisatie en massa gebouw

Project details Naam Locatie

Toren KLM Bajeskwartier Amsterdam

Programma

16.000m2 wonen (vrije sector-koop), 150m2 buurtfunctie

Oppervlakte

16.150m2

Opdracht Periode

SO - VO - DO - BA esthetische begeleiding 2018 - lopend

Client

Team

Rick ten Doeschate, Jan Lebbink, Ingrid van der Heijden, Gert Kwekkeboom, Robert Comas Miralpeix, Natalia Drodowska

Credits

Partners

Arons en Gelauff (samenwerkend architect)

Beelden

CIVIC Architects & Arons en Gelauff

GEBOUW C11 BUIKSLOTERHAM

Buiksloterham wordt een nieuw woongebied op de noordelijke IJoever in Amsterdam. Het masterplan van Studioninedots bouwt voort op de oorspronkelijke structuur van het havengebied, met haar grote bestaande variëteit in bebouwingsstructuren. Het plan brengt zelfbouwprojecten, sociale woningbouw en woon-werkunits in verschillende schaalgroottes en bouwmassa’s bijeen met een sterke diversiteit aan typologieën, woonvormen en publieke plekken als ruimtelijk resultaat. Gebouw C11 is een woongebouw voor families aan het Tolhuiskanaal, één van de drie intern gelegen kanalen die het gebied zo kenmerkend maken. Het kanaal maakt een knik ten opzichte van de twee andere kanalen richting Amsterdam Overhoeks. Precies in deze knik staat gebouw C11.

aan een hoek liggen en hebben mooie schuin weglopende terrassen. Deze schuine lijn heeft ook een akoestische aanleiding; de industrie aan de overzijde van het kanaal geeft een risico op geluidsoverlast bij de bovenste drie appartementen. De schuin weglopende gevel werkt als een barrière tussen de geluidsbron en de buitenruimte: er ontstaat een geluidsluw terras op het zuidwesten. De architectuur accentueert de industriële, nautische geschiedenis van het gebied met een krachtige gestapelde betonstructuur in de gevel. De invulling van het grid is gemaakt van stalen zetwerk en aan zuidwestzijde volledig van glas. Het betonnen grid, de stalen invullingen, de kapvorm en de verder industriële materialen verwijzen naar de bestaande gebouwen in de omgeving. Installaties worden uit het zicht gebracht met een stalen vin op het dak, haaks op het kanaal. De vin, de heldere symmetrische structuur en de gedraaide betonkolom in het midden accentueren de knik van het Tolhuiskanaal.

Dit gegeven vormt het uitgangspunt voor het ontwerp: zicht vanaf en op het kanaal staat centraal. C11 vormt een baken, direct aan het water op de kade, met uitzichten tot aan Overhoeks en de zuidelijke Het gebouw bevat 7 grote IJ-oever. De familiewoningen profiteren optimaal van deze positie. appartementen en drie penthouses. De woningen hebben de woonkamer

De basis is een krachtige gestapelde betonstructuur. De open hoeken en de kapvorm accentueren de bijzondere locatie van het gebouw.

De woningen hebben de woonkamer aan een hoek liggen en hebben mooie schuin weglopende terrassen.

BVO

1e / 2e verdieping Tweespanner 293 m²

H 3.06 Studie/Hobby/Slapen min.2400 breed >8 m² 10 m²

min.2400 breed >8 m² 6 m²

Studie/Hobby/Slapen

groot >16 m² 15 m²

Slaapkamer 1

H 3.05

gang

min. 1150 breed

11 m² 30

30 30 30 30

GO Lifthal en trappenhuis 30

60 60

60 60 60 60 60 60 60

60 60

Keuken / Woonkamer

ventilatie

CVZ

200x800

500x200

exlusiefwtw unit >7,5 m² 6 m²

60 60

60 60 60 60 60 60 60

Wasruimte/Bergruimte

wtw unit 725x560

725x560

21390

30 30

60 60

wtw unit

1300x750

schacht ventilatie & VWA

26 m²

>7,5 m² 2 m²

1300x750

Toilet

schacht ventilatie & VWA

30 30

30 30 30 30 30

1100mm 220mm 187.5 mm 1200mm

Wokkeltrap - breedte - aantrede - optrede - bordesdiepte

2,7 x 3,0 7 m² 7 m²

Badkamer

Wokkeltrap - breedte - aantrede - optrede - bordesdiepte

1100mm 220mm 187.5 mm 1200mm

53 m²

woningtype 1 60

GO (ex. schacht, incl. glaslijn) ntb 112 m²

Bouwnummering: 11301 (3e)

Bouwnummering: 11302 (3e)

ERFGRENS

2 METER UIT VOORGEVEL

H 3.04

2 METER UIT VOORTUINTJE

H 3.03

60 60 60

H 3.02

H 3.01

7800

15600 5

7800

De woningen hebben de woonkamer aan een hoek liggen en hebben mooie schuin weglopende terrassen. PROJECT

C11 Buiksloterham ONDERWERP

Plattegrond V3 FASE Definitief Ontwerp

STATUS Voorlopig

DATUM 2021.02.16 SCHAAL 1:100 TEKENINGNUMMER

P.203

BVO

5e verdieping eenspanner 248 m²

H 5.03 Studie/Hobby/Slapen

Studie/Hobby/Slapen

min.2400 breed >8 m² 13 m²

min.2400 breed >8 m² 10 m²

30 30 30 30 30 30

1300x750

60 60 60 60 60 60

2,7 x 3,0 7 m² 9 m²

60 60

60 wtw unit

Techniek/wassen + berging

ventilatie

CVZ 30

725x560

60 60

500x200

200x800

2,7 x 3,0

Keuken / woonkamer

2,7 x 3,0 7 m² 5 m²

Bergkast

>7,5 m² 2 m²

Toilet

schacht ventilatie & VWA

21390

725x560

GO Lifthal en trappenhuis

26 m²

1000x750

wtw unit

30 30

ventilatieschacht

30 30 30

30 30

1100mm 220mm 187.5 mm 1200mm

30 30 30

Dakluik + ladder - breedte 700mm - diepte 900mm

2,7 x 3,0 7 m² 8 m²

Wokkeltrap - breedte - aantrede - optrede - bordesdiepte

Badkamer

30 30 30

Wokkeltrap - breedte - aantrede - optrede - bordesdiepte

30 30 30 30 30

2,7 x 3,0 7 m² 5 m²

Badkamer

1100mm 220mm 187.5 mm 1200mm

min.2100 breed >8 m² 7 m²

Inloopkast

min.2400 breed >8 m² 21 m²

woningtype 2

GO (ex. schacht, incl. glaslijn)

86 m²

187 m²

Bouwnummering: 11601 (6e)

ERFGRENS

2 METER UIT VOORGEVEL

H 5.01

2 METER UIT VOORTUINTJE

voll

edig

te o

pen

H 5.02

eve

dov

7800

15600 5

7800

De schuin weglopende gevel werkt als een barrière tussen de geluidsbron en de buitenruimte: er ontstaat een geluidsluw terras op het zuidwesten.

PROJECT

C11 Buiksloterham ONDERWERP

Plattegrond V5 en V6 FASE Definitief Ontwerp

STATUS Voorlopig

DATUM 2021.02.16 SCHAAL 1:100 TEKENINGNUMMER

P.205

Project details Naam Locatie

Blok C11 Buiksloterham Amsterdam

Programma

2.200m2 wonen (vrije sector-koop)

Oppervlakte

2.200m2

Opdracht Periode

SO - VO - DO - BA esthetische begeleiding 2018 - lopend

Client

Synchroon

Team

Rick ten Doeschate, Jan Lebbink, Ingrid van der Heijden, Gert Kwekkeboom, Robert Comas Miralpeix, Fernanda Romeu

Credits

Partners

LBP sight, Technipan, Van Rossum, HSB Bouw

Beelden

CIVIC Architects

De locatie vormt het uitgangspunt voor het ontwerp: zicht vanaf en op het kanaal staat centraal.

Civic | The Cloud Collective Donauweg 10 1043 AJ, Amsterdam info@civicarchitects.eu +31 20 846 0158 www.civicarchitects.eu