Źródło: Everyday science and mechanics 1931, Hugo Gernsback
architektura i design
Fot. Martin Bond
Fot. 3
Fot. Trevor Jones
Fot. 4
minąć również schronów wojennych, dziś uważanych za zabytki, potocznie zwanymi bunkrami. Służyły one do obserwacji, ochrony żołnierzy i do odstrzeliwania wroga. Schrony przeważnie umieszczano w całości w ziemi, by fala uderzeniowa pochodząca z wybuchów przechodziła tuż nad budowlą i nie naruszała jej konstrukcji. I oto mamy pierwszy plus tychże budowli – możemy tak zaprojektować obiekt, aby był w stanie przetrzymać siłę podmuchu bomby jądrowej; z kolei pociski rakietowe mają już problem z przebiciem 30 cm gruntu. • Wielorodzinny dom podziemny w Japonii? Na początku XX wieku w Japonii pojawiały się pomysły na to, jak uchronić mieszkania i cały dobytek ludności przed kataklizmami regionalnymi. Powstała też koncepcja, by wbudować wielopiętrowy budynek w ziemię, a na górze umieścić gigantyczne lustro, które skupiałoby i odbijało światło słoneczne na okna mieszkań podziemnych. Niestety, była to tylko koncepcja. (fot.3)
Najstarszy – pierwszy oficjalny budynek
Zaprojektowany przez Arthura Quarmby’ego, a wybudowany w 1974 r. w Wielkiej Brytanii. Z wielkim basenem w centralnym punkcie i wielkim świetlikiem, przez który wpadały promienie słoneczne nagrzewające basen. (fot. 4 i 5)
Konstrukcja
Fot. 5 Fot. Michael Dunn/Close Associates, Inc.
Fot. 6
90 Builder
Tak jak w przypadku zwykłych budynków, ściany fundamentowe wykonujemy monolitycznie betonowe i żelbetowe lub murowane z bloczków betonowych. W budynkach podziemnych stosować można również pustaki betonowe. W konstruowaniu ścian fundamentowych, czyli praktycznie na całej jej wysokości, należy
pamiętać o zbrojeniu od naporu gruntu zasypowego. Ściany zasypane w pełni gruntem możemy wykonać z pustaków betonowych, z gotowymi otworami na pręty z ław lub płyty fundamentowej. Zastosowane pustaki betonowe mają lepszą odporność na zawilgocenia, ich słaba nasiąkliwość dodatkowo zabezpiecza budynek przed zawilgoceniami. Pustaki są dosyć ciężkie, ale za to wytrzymałe na napór gruntu. Alternatywnie wykonuje się żelbetowe monolityczne ściany, jednak należy pamiętać o porowatości i nasiąkliwości ścian, by możliwość zawilgocenia ścian była jak najmniejsza.
Domy podziemne wcale nie muszą się kojarzyć z przestrzenią, do której wchodzimy po drabinie w dół, w której jest ciemno, wilgotno i przerażająco ze względu na mroczną atmosferę tam panującą. Powinny one nam się kojarzyć z pomieszczeniami dobrze naświetlonymi (dzięki wykorzystaniu możliwości przeszklenia przegród budowlanych), o dobrym mikroklimacie uzyskanym poprzez prawidłowo zaprojektowaną wentylację i izolację, oraz z bezpieczną przestrzenią pod trwałą i stateczną konstrukcją, a także z komfortem i luksusem.
Inne uwagi i zalecenia: w pasywnych budynkach podziemnych wykonujemy z materiałów o dużym oporze dyfuzyjnym. • Fundamenty, jak w każdym obiekcie nowo projektowanym, należy rozpatrzyć osobno dla każdego przypadku, zwracając uwagę na uwarstwienie zaległych warstw gruntu na nasypie, skarpie itp. Zaoszczędzić możemy na wykonaniu mniejszych ław fundamentowych pod ścianą frontową, gdzie siły od naporu gruntu i naprężenia styczne są niższe aniżeli pod ścianą całkowicie umieszczoną w gruncie i zasypaną. • Płyta na gruncie, wykonywana jako żelbetowa o wysokim stopniu wodoszczelności. • Grunt zasypowy - obsypka budynku - w najbliższym otoczeniu budynku zasypuje się kruszywem mineralnym drobnym, które zmagazynuje ciepło w ciepłych porach roku i odda w zimniejszych. Oprócz przeszklonej elewacji stosuje się świetliki w stropodachach. Zazwyczaj są to świetliki tunelowe, dzięki którym warstwa gruntu na dachu może być znacznie wyższa niż przy zastosowaniu zwykłych świetlików. Świetliki tunelowe (rurowe) przenoszą światło dzienne skupione w kopule na zewnątrz, przez refleksyjną rurę, która skierowana jest na rozpraszacz rozprowadzający równomiernie promienie światła. Takie świetliki mogą być dwufunkcyjne - oprócz światła dziennego możemy zamontować nad rozpraszaczem oprawę świetlną uzyskując lampę. Miejsca, w których montuje się świetliki, należy odpowiednio zaprojektować i wykonać z odpowiednim odwodnieniem wokół. Ze względu na mikroklimat wnętrza oraz promienio-
• Hydroizolację
listopad 2012