Water als startpunt

Beeld van verschillende ruimtelijke lagen waaruit Belgie is opgebouwd

Beeld om niet langer het watersysteem als gefragmenteerd te bekijken. Bron: Zelf bewerkt beeld, basis Erik Dhont Landscape Architects

Vandaag lopen de verschillende ruimtelijke structuren van België naast elkaar. Ze zijn niet gelijkwaardig en niet adaptief ten opzichte van elkaar. De bebouwde ruimte en het infrastructuur netwerk nemen een dominante rol in het ruimtelijk geheel. De laatste decennia echter zijn we gewaar geworden dat ook deze lagen moeten meegaan met het grotere verhaal. Ik geloof dat landschap hierbij een rol kan spelen als medium om ruimtelijke vraagstukken op te lossen. Waarbij niet langer het systeem zich moet aan passen, maar waarbij het systeem adaptief wordt benadert door zijn omgeving. Niet omgekeerd

In mijn afstuderen neem ik de waterstructuur als startpunt om vanuit te vertrekken. Kijkend om de ruimtelijke kwaliteit, affiniteit en toekomstbestendigheid te verbeteren. Hierbij moet het watersysteem niet meer als een gefragmenteerd systeem benadert worden, maar moet over bestuursgrenzen heen eenheid en een visie worden gemaakt.

Wanneer we kijken naar de geschiedenis van het watersysteem zien we doorheen de tijd een systematische achteruitgang. De eens natuurlijke waterlopen zijn rechtgetrokken, er is meer en meer gekanaliseerd, er is geruimd en overwelfd, gedempt en omgeleid. Natuurlijke oevers en daarmee het natuurlijke gradiënt van rivieren is weggenomen.

Wanneer ik denk aan rivieren wordt ik teruggebracht naar mijn kindertijd. Wanneer ik op reis ging in de zomervakanties. Dit was meestal naar Frankrijk. Een dorpje die altijd terugkwam was L'Isle-sur-la-Sorgue. Direct vertaald eiland aan de Sorgue. Wat ik me hiervan vooral herinner is de aanwezigheid van en de relatie met de rivier die er was. Het geluid van water. De verkoeling die het bracht en hoe de mensen aangetrokken waren en georiënteerd waren naar de rivier. Het was een baken door de stad en een plek onder de vorm van een lijn.

Deze kaart van de waterstructuur van België toont een fijnmazig netwerk van aaneengesloten structuren die zich doorheen het land een weg banen. In mijn afstuderen neem ik de waterstructuur als startpunt om vanuit te vertrekken. Kijkend om de ruimtelijke kwaliteit, affiniteit en toekomstbestendigheid te verbeteren. Hierbij moet het watersysteem niet meer als een gefragmenteerd systeem benadert worden, maar moet over bestuursgrenzen heen eenheid en een visie worden gemaakt. Hopelijk biedt de waterstructuur een bijdrage aan de opgaves van de bebouwde versnippering.

Bron: De Droge Delta. Ruimtelijke hefbomen in de strijd tegen waterschaarste. Studie in opdracht van LABO RUIMTE

Het water begint zijn reis in Wallonië en baant zich een weg door de heuvels waar het Vlaanderen binnenloopt. Vervolgens gaat het richting Brussel. Waar het onder de stad verdwijnt in een overwelving. En in Schaarbeek weer boven de grond komt en Vlaanderen terug inloopt waar het vervolgens via de Rupel en de Schelde richting zee stroomt. De rivier kent een bovenloop, wat zich vooral in Wallonië bevindt. Een middenloop in Vlaanderen en Brussel en een benedenloop na Brussel. Doordat het een regenrivier is kent het verschillende plekken die overstromingsgevoelig zijn door de plotse hoeveelheid water.