Onze Taol De verschillen en overeenkomsten in de
‘durpstaol’ Tekst: Anne Grim-de Haan
Woensdag 5 ok tober 20 16 Locatie De B
Flodderbonne, luzebonen, boerentenen, lapbonne of wille bonne: zoveel Maas & Waalse dorpen, zoveel manieren om een eenvoudig woord als ‘tuinbonen’ uit te spreken. In onze rubriek ‘Onze Taol’ kijken we deze keer of er verschillen en overeenkomsten tussen de taal in verschillende dorpen zijn? Of is het dialect inmiddels steeds algemener geworden?
ogerd Druten
Ooit had elk dorp in Maas & Waal min of meer
isM Maos & WaoLs dictee
zijn eigen dialect, waarbij de verschillen vaak zaten in het accent en de uitspraak. Henk van Elk, die zich vanuit de Bewaorsmiense al jaren bezighoudt met het behoud van de streektaal, zegt: “Mensen waren vroeger veel meer gebonden aan hun eigen dorp. Ze waren vaak zelfvoorzienend en hoefden het dorp niet uit. Televisie en andere media bestonden
schrijf in en doe Mee! Kinderen tot 12 jaar € 2,50 pp inclusief limonadeco nsumptie vanaf 15.30 uur volwassenen € 7,50 pp incl usief Koffie/thee consum ptie* vanaf 19.30 uur teams € 75 euro per team inclusief Koffie/theeco nsumptie* vanaf 19.30 uur
nog niet, dus de media waren de mensen zelf. Door het vertellen van verhalen bleef men op de hoogte. Ze gingen bij elkaar zitten en spraken dezelfde ‘durpstaol’. Taal was echt een onderscheidend middel en kon soms
inschrijvingen via 4aLL.nL aL@bUsinesgsMedia MaasenWaee gin n bevesti u ontvangt
geef bij uw inschrijving aan of u mee wilt doen aan het nederlands dictee of het Maos & Waols dictee. U ontvang t een bevestiging met het definitieve program ma.
zelfs tot discriminatie leiden.”
Erpel of pieper? De verschillende Maas & Waalse dialecten lijken in het dagelijks gebruik
Meer inforMatie: 06 29 52 28 88 06 42 35 43 06 of
wel op elkaar, maar er zijn ook grote verschillen als het gaat om specifieke woorden. Het driedelige Woordenboek van de Gelderse dialecten staat er vol mee. Een mooi voorbeeld is het woord aardappel. In onder andere Beneden-Leeuwen, Puiflijk en Balgoy wordt gesproken over ‘erpel’. ‘Aerpel’ komt
een initiatief van het maos
Ma as & Wa aL
& waols dictee, maas & waal4
all Xl, d’n Bogerd en de Bart van Kraaij Groep
xl
* u ondersteunt met uw insch rijving stichting leergeld tweestromenland - Bezorg Kinderen een aangename jeugd! volwassen doneren met hun inschrijving € 2,50, Bedrijventeams € 35,00
in Beneden-Leeuwen en Druten ook voor. In Dreumel en Alphen zeggen ze ‘aepel’ en ‘pieper’ wordt veel gezegd in onder andere Puiflijk, Druten, Wijchen en Winssen.
Van frammes tot dern Een bekend begrip voor velen is ‘vaders stoel’. Dit wordt echter overal anders genoemd: van ‘rookstoel’ in Wamel en Druten tot ‘vaders plats’ in Wijchen. In Deest noemt men dit ‘stoel van ons vad’ en in Druten een ‘rugstoel’. Ook ‘pros’ is bekend in Maas & Waal. Jonge vrouwen worden in de regio op vele manieren aangesproken. ‘Frammes’, een verbastering van ‘vrouwmens’ is bekend in Dreumel en Druten, ‘dern’ in Dreumel en Wijchen. ‘Daen’ wordt gezegd in Ewijk en Winssen, ‘derke’ in Alphen en ‘deern’ in Puiflijk en Deest.
Regiolect
Het Maos & Waols Dictee werd diverse keren georganiseerd, onder andere door de Bewaorsmiense en de Historische Vereniging Tweestromenland. Vele taalliefhebbers streden om de Johan van Os-wisselschaol. Maaswaal 4all XL blaast dit dictee nieuw leven in, in samenwerking met onder andere D’n Bogerd en de Bewaorsmiense. Het dictee wordt gehouden op 5 oktober 2016, in het Nederlands én het Maos & Waols. Jong en oud uit de gemeenten Druten, West Maas en Waal, Beuningen, Wijchen, Heumen en Maasdriel kunnen hieraan mee doen. De deelname komt ten goede aan Stichting Leergeld Tweestromenland. Heeft u interesse om mee te doen? Mail naar maasenwaal@businessmedia4all.nl. /Groot Dictee Maas & Waal
Veel woorden worden inmiddels allang niet meer alleen in het dorp van herkomst gebruikt. Henk van Elk verklaart hoe dat komt. “Mensen reizen veel meer, de grenzen vervagen letterlijk en figuurlijk. Dat heeft invloed op de taal, net zoals de verschillende media. Hierdoor wordt de ‘durpstaol’ steeds meer een regiolect.”
Winnen: deelname aan het Groot Dictee Wilt u gratis deelnemen aan het Groot Dictee Maas & Waal 2016? Reageer dan op de volgende vraag: wat betekent het woord ‘giebelgrauw’ of ‘griebelgrauw’? Stuur uw reactie naar maasenwaal@
Bronnen: Henk van Elk, Historische Vereniging Tweestromenland, Maas en Waals
businessmedia4all.nl. De winnaar krijgt persoonlijk bericht.
Woordenboek (Johan van Os), Woordenboek van de Gelderse dialecten (Charlotte Giesbers)
Lokaal is Hip!
33