Van Abbemuseum

TIMES 3

TIMES SPECIAL &

3

TRIOTENTOONSTELLING/TRIO EXHIBITION:

JO BAER LYNDA BENGLIS JUTTA KOETHER

RACHEL KOOLEN JOSEPHA DE JONG SIMONE VAN DIJKEN LUCAS MAASSEN VREDERICK MARC DEURLOO JOOST VANDEBRUG WOUTER VANDENBRINK PETROVSKY & RAMONE

VANABBEMUSEUM & BLEND SPECIAL

Nederland / België Fotografie: Marc Deurloo

Naamloos-3 3

5,95

16-06-2009 31-03-2010 12:24:58 13:17:25

001_004_Omslag_BLE_Special_2009-V2.indd 2 Naamloos-3 2

31-03-2010 13:22:26

KE

Times 3; van abbemuseum & blend special

001_titeltitelpagina_vanAbbeSPECIAL_09.indd 1

16-06-2009 08:34:07

beeldende kunst performance nieuwe media design muziek architectuur dans poëzie en literatuur experimenteel theater

10 t/m 13 september 2009 Strijp-S Eindhoven www.flux-s.nl

Samenwerkingspartners: Van Abbemuseum, Muziekcentrum Frits Philips, Het Zuidelijk Toneel, MU, 5MM, Onomatopee, Baltan Laboratories, Axes/Jazzpower, Architectuur Centrum Eindhoven en De Wintertuin

ONTWERP: HEYHEYHEY

002_adv(Flux)_BLE_Special_2009.indd 2

16-06-2009 08:38:42

3

times

3

Triotentoonstelling/Trio exhibition:

Jo BAEr Lynda Benglis Jutta Koether

Rachel Koolen Josepha de Jong Simone van Dijken lucas maassen Vrederick Marc Deurloo Joost vandebrug Wouter vandenbrink Petrovsky & Ramone

003_titelpagina_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 3

&

special

16-06-2009 08:46:12

4

Colofon

Colophon

dit is een uitgave van Blend BV.

This is a Blend BV publication.

Uitgever

Publisher

Jurriaan Bakker, jurriaan@blend.nl

editor-in-chief

Hoofdredacteur Theo Paijmans, theo@blend.nl

copy editor

Eindredactie Remco Houtman-Janssen, remco@blend.nl

Art direction

vormgeving Brunette van Eijseldijk, brunette@blend.nl

Redactie

writers

Dennis Mijnheer

Fotogr afie

photography

Marc Deurloo, Dennis Duijnhouwer, Petrovky & Ramone, Joost Vandebrug, Wouter Vandenbrink, Vrederick

vertalingen

translations

Tony Langham

Met dank a an

SPECIAL Thanks TO

Triotentoonstelling: Jo Bear, Lynda Benglis, Jutta Koether your-space: Simone van Dijken, Karlijn de Groot, Liselotte de Groot, Josepha de Jong, Rachel Koolen, Lilia Scheerder, Nina de Wit Van Abbemuseum: Ilse Cornelis, Ulrike ErbslĂśh, Charles Esche, Annie

Adressen

Fletcher, Diana Franssen, Gemma Medina EstupiĂąan

addresses

your-space: Lachlan Bell, Freek Lomme, Soren Wibroe

Commercial manager

Commercial manager

VAN ABBEMUSEUM Bilderdijklaan 10 5611 NH Eindhoven

Rymond Habiboella, ray@blend.nl

info@vanabbemuseum.nl

Accountmanager

Account manager

www.vanabbemuseum.nl

Martijn de Kemp, martijn@blend.nl

lithogr afie

Pre-press

your-space Kanaalstraat 8 5611 CT Eindhoven

Colorscan, Voorhout - Amsterdam

your-space.vanabbemuseum.nl

Drukwerkbegeleiding

Printing support

Blend BV

PRinterface

Postbus 59680

Drukwerk

Printing

1040 LD Amsterdam Tel. +31 (0)20 751 27 30

Dijkman Offset

Fax +31 (0)20 751 27 31

Losse verkoop Betapress

004-005_colofon_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ_RHJ.indd 4

distribution

info@blend.nl www.blend.nl

16-06-2009 09:34:43

5

F Marc Deurloo

004-005_colofon_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ_RHJ.indd 5

Jo Baer, zaal in opbouw / room under construction

16-06-2009 09:35:05

6

F Marc Deurloo

006-007_inhoud_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 6

16-06-2009 09:36:55

Inhoud 8

7

Content

gr atis goud / Free Gold

Voorwoord / Introduction

Charles Esche, directeur / director Van Abbemuseum

10

keer 3 / times 3

Voorwoord / Introduction

Theo Paijmans, hoofdredacteur / editor-in-chief Blend magazine

12 Duo achter het trio / Duo behind the trio

Interview met de conservators / Interview with the curators

22

prologues

Door / By Marc Deurloo

28 Untitled

Door / By Petrovsky & Ramone

34

communicatie met de wereld / to communicate

Interview met Jo Baer / Interview with Jo Baer

with the world

46 Abstr act Noir Door / By Vrederick

54 After

Door / By Wouter Vandenbrink

60 Starende blikken / Female gaze

Interview met Lynda Benglis / Interview with Lynda Benglis

72 Synergy

Door / By Joost Vandebrug

80 Overexposed

Door / By Dennis Duijnhouwer

86 R aison d’être

Interview met Jutta Koether / Interview with Jutta Koether

98 Subtrio: spervuur van c ultivatie /

subtrio: a barrage of culture

Door Freek Lomme, gastcurator your-space / By Freek Lomme, guest curator your-space

102 Actie reactie / Subtrio

Interview met de Subtrio-kunstenaars / Interview with the Subtrio artists

120 script design

interview met Lucas Maassen / Interview with Lucas Maassen

124 medewerkers / contributors

006-007_inhoud_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 7

16-06-2009 09:37:15

8

Gratis goud Laten we beginnen met een oude, tricky vr a ag die soms nog steeds gesteld wordt door de bezoekers van ons museum. Deze klinkt zoiets als ‘wa arom zijn er geen grote vrouwelijk kunstena ars in de kunstgeschiedenis?’ Hoe zou je zo’n vr a ag beantwoorden als je een van onze rondleiders was?

Ik kan een paar mogelijke antwoorden aangeven: a) Er zijn beroemde vrouwelijke kunstenaars, het is een domme vraag. b) Vrouwelijke kunstenaars worden genegeerd door (mannelijke) kunsthistorici. c) Vrouwelijke kunstenaars gebruiken een andere kunsttaal die we niet zo snel herkennen. d) Vraag het mij niet. Kunst is kunst en geslacht heeft er niets mee te maken. e) Grote kunstenaars hebben tijd en een zekere sociale ondersteuning nodig die meer aan mannen dan aan vrouwen wordt gegeven. f) Geen van bovenstaande, vul het zelf maar in!

Het antwoord dat je kiest zegt veel over hoe je de tentoonstelling van Jo Baer, Lynda Benglis en Jutta Koether kunt benaderen wanneer je de komende maanden het Van Abbemuseum bezoekt. In de tentoonstelling kun je de drie zeer verschillende posities van drie generaties kunstenaars zien en vergelijken.

Lopend van zaal tot zaal kun je ieder van hen als een vrij individu zien en besluiten of het werk je bevalt of niet, los van wie het heeft gemaakt of waar ze vandaan komen. Je kunt ook de ene kunstenaar met de andere vergelijken, zodat je relaties en ontwikkelingen ontdekt, misschien met de leeftijd en geboorteplaats van iedere kunstenaar in het achterhoofd. Je kunt ook de interviews en artikelen in deze Blend Special lezen voordat je de tentoonstelling bezoekt en zo meer te weten komen over wat de kunstenaars denken en wat van invloed is geweest op hun werk. Elk van deze manieren zorgt er waarschijnlijk voor dat je een andere ervaring hebt, een andere manier waarop je de tentoongestelde werken verbindt met de buitenwereld. Juist dit idee van verschil maakt kunst bijzonder. We hebben het vaak over de vrijheid van de kunstenaar, maar uiteindelijk is de vrijheid van de toeschouwer veel belangrijker.

Onze rol als museum is om het mogelijk te maken om te beoordelen.

Met deze tentoonstelling willen we een situatie creëren waarin vragen over schoonheid, schilderen en artistieke traditie gedeeld en bediscussieerd kunnen worden. We willen ook nadenken over geslacht, feminisme, geschiedenis en sociale verandering – en op welke manier ieder artistiek individu zich uitdrukt in relatie tot deze grootse, abstracte ideeën.

Het kijken naar kunst wordt fascinerend als je in staat bent om vrij te denken en reageren. Het lijkt op het spelen van een spel, met jezelf of soms nog beter met anderen. Een van de problemen waar wij wel eens tegenaan lopen, is dat onze bezoekers met te veel vooroordelen komen ten aanzien van hoe je je moet gedragen in een museum. Je hoeft niet te fluisteren en je hoeft het allemaal niet te begrijpen. Ik kan je verzekeren dat wij, ondanks dat wij dagelijks met kunst werken, ook niet het idee hebben dat we het allemaal begrijpen. Wij vinden het gewoon leuk om na te denken over en te reageren op de werken die we zien en de mensen die ze maken.

Nadat je de triotentoonstelling bezocht hebt, kun je verder het Van Abbemuseum in en meer ontdekken van onze collectie en van kunstenaars als Sanja Iveković en Lily van der Stokker, en van geweldige mannelijke kunstenaars als El Lissitzky, Pablo Picasso en Frank Stella. Zij geven je misschien nog wel andere ideeën dan je tot nu toe had over hoe je mijn eerste vraag kunt beantwoorden.

Dat is de lol van het rondzwerven door een museum en het struikelen over goud – soms is het moeilijk te herkennen, soms is het slechts een schittering van de zon op het water. Nog eigenaardiger, het goud ziet er meestal anders uit voor ieder van ons, zelfs wanneer we het erover eens zijn dat het goud is. Juist dit verschil, het feit dat je veel verschillende antwoorden kunt geven op dezelfde vraag, maakt kunst anders dan wetenschap en beslissingen in het dagelijks leven. Dit is waar de vrijheid van kunst werkelijk ligt, en hierdoor blijf je terugkomen voor meer.

Charles Esche, directeur Van Abbemuseum

008-010_voorwoord_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ_RHJ.indd 8

Free Gold Let’s start with an old tricky question that is still sometimes asked by visitors to our museum. It goes something like this: ‘why have there been no great women artists in history?’ How would you answer this one, if you were one of our guides?

Please let me suggest a few possible responses. a) There are famous women artists, it’s a stupid question. b) Women artists have been ignored by (male) art historians. c) Women artists use a different art language that we do not recognise so easily. d) Don’t ask me. Art is art and gender has nothing to do with it. e) Great artists require time and a certain social support that is offered more to men than women. f) None of the above, make your own mind up!

The answer you choose will say a lot about how you might approach the exhibitions of Jo Baer, Lynda Benglia and Jutta Koether when you visit the Van Abbemuseum over the next months. In the exhibition, you will be able to see and compare three very different positions from three generations of artists.

Walking from room to room, you can look at each as a free individual and decide whether you like each work or not, regardless of who made it and where they come from. You can also compare one artist with another to discover relationships and developments, perhaps thinking about them in terms of each artist’s age and place of birth. You could also read the interviews and articles in the Blend Special before your visit and learn what the artists’ think and what has influenced their work. Each of these ways will probably lead you a different kind of experience, a different way in which you connect the works on view with the world outside. It is this idea of difference that makes art something special. We often talk about the freedom of the artist, but the freedom of the viewer is much more important, in the end.

Our role as a museum is to make it possible to judge. In this exhibition, we want to create the conditions where questions about beauty, painting and artistic tradition can be shared and discussed. We also want to think about gender, feminism, history and social change – and how each artistic individual chooses to express herself in relation to these grand, abstract ideas.

Looking at art becomes fascinating when you are able to perform a kind of freewheeling thinking and reacting. It is like playing a game, with yourself or sometimes even better with other people. One problem we sometimes have is that our visitors arrive with too many preconceptions about how you have to behave in a museum. There is no need to whisper, no need to feel you have to understand it all. I can tell you that as people working with art, we do not think we understand it all. We just love thinking and reacting to the works we see and the people who make them.

After you have visited the exhibition, you can go further into the museum and discover more about our collection and about artists like Sanja Iveković or Lily van de Stokker as well as great male artists like El Lissitzky, Pablo Picasso and Frank Stella. They might give you ideas for other answers to my first question then you have so far.

This is the fun of wandering through a museum and stumbling over gold – sometimes it is difficult to recognise it, sometimes it turns out to be just the sun shining off the water. Even more odd, the gold mostly looks different to each one of us, even when we agree. It is this difference, the fact that many answers can be given to the same question that makes art different from science and from decisions in everyday life. It is where the freedom of art really lies and is the thing that keeps you coming back for more.

Charles Esche, director of the Van Abbemuseum

16-06-2009 08:51:02

Exto is een community voor kunstenaars en kunstliefhebbers.

Kunstliefhebbers vinden op exto een grote diversiteit aan kunstwerken, kunstenaars, exposities en galeries.

stem mee voor het kunstwerk van de week sla je favorieten op ontvang de nieuwsbrief stuur een kunstkaart van je favoriete kunstwerk online kunst kopen, zonder galerie vind wat je zoekt: kunst, kunstenaars, exposities Inschrijven als kunstliefhebber? Ga naar www.exto.nl en klik op ‘gratis account aanmaken’.

009_adv(Exto)_BLE_Special_2009.indd 9

16-06-2009 08:39:43

10

Keer 3 Ik voel me vereerd dat ik de gelegenheid heb om drie exceptionele kunstena ars voor te stellen a an onze lezers: Jo Baer, Lynda Benglis en Jutta Koether. Van 20 juni t/m 4 oktober 2009 exposeren zij in het Van Abbemuseum in Eindhoven.

Kunst heeft een speciale betekenis en relevantie in onze cultuur en maatschappij. We zijn de enige soort op deze aardbol die in grote mate waarde hecht aan kunst. We bouwen musea, openen galeries en door de jaren heen raken de vezels van onze cultuur steeds meer verweven met de stromen van kunst, kunstenaars en kunstbewegingen. Kunst is experimenteel en communicatief en kent geen grenzen, behalve misschien de begrenzingen die de toeschouwer zichzelf oplegt of heeft meegekregen.

In die zin is kunst niet gebonden aan leeftijd, tijdperk of periode.

Kunst openbaart en versterkt, en ik kan geen beter voorbeeld bedenken van dit versterkende effect, van het gooien van een kiezelsteen die in een spiegelend wateroppervlak steeds grotere kringen genereert, dan de publicatie die Blend magazine in samenwerking met het Van Abbemuseum heeft gecreëerd.

Wat begon als een project om (het werk van) de drie kunstenaars uit de tentoonstelling te beschrijven, groeide uit tot een veelzijdige samenwerking met andere kunstenaars die een gelijkaardige weg

Times 3 I am honoured in having the opportunity to introduce to our readers some exceptional artists, Jo Baer, Lynda Benglis and Jutta Koether, in conjunction with their exhibits in the Van Abbemuseum in Eindhoven, from 20 June till 4 October, 2009.

>

bewandelen, en met een keur aan fotografen met wie Blend een nauwe band onderhoudt, fotografen die bekendstaan om hun visio-

Art has a special meaning and relevance in our culture and society. We are per-

naire capaciteiten en hun bereidwilligheid om de grenzen van kunst

haps the only species on the face of this earth that devotes an importance of no

en fotografie op te zoeken en op te rekken. Het resultaat is een

small measure to art. We erect museums, we have galleries and through the ages,

spannende mix van niet alleen interviews met de kunstenaars zelf,

the fibre of our culture has become closely interwoven with the currents of art,

maar ook van fotografie die op hun werk is geïnspireerd. In die

the artists and the artistic movements. Art is experiential, communicative and

zin is Times 3 ook een verkenning van nieuwe verbindingen, van

as such knows no boundaries, except, perhaps those found in the experiencers

nieuwe territoria, en vervaagt de tentoonstelling de scheidslijnen die

themselves. Art knows no age, nor era or period. Art is revelatory and enhancing

soms nog altijd bestaan tussen de verschillende media die ons bij

and I could not think of a better example of this enhancing effect, that smooth

het uiten van onze gevoelens ter beschikking staan.

pebble that is thrown in the mirrorlike surface of the pond, radiating perfect circles forever outward, than this publication that Blend magazine has created in close

Times 3 is een hommage aan de drie hoofdrolspelers in de trio-

collaboration with the Van Abbemuseum. What began as a project in descrribing

tentoonstelling in het Van Abbemuseum, en een fascinerende reis

the leading artists of the exhibit, grew out to encompass other artists working in

door de oeuvres van de fotografen en de andere kunstenaars die

smilar vein, and art projects by a roster of photographers that Blend magazine

in deze publicatie – en in een parallelle programmering – zijn ge-

closely works with and who are known for their visionary capacities and willing-

koppeld aan Baer, Benglis en Koether.

ness to explore the boundaries of art and photography. The final outcome is an exciting flow of not only insightful interviews with the artists themselves, but

Theo Paijmans, hoofredacteur Blend magazine

also inspired works in the photographic medium. Times 3 in that sense is also an exploration in transcending boundaries into newly found connections, entering new lands and blurring the divides that sometimes still exist amongst the various media at our disposal to express ourselves.

If anything, Times 3 is a hommage to the three leading artists of the Van Abbemuseum exhibit, and a fascinating journey amongst the oeuvres of the photographers and the other artists featured in this publication in connection with Baer, Benglis and Koether.

Theo Paijmans, editor-in-chief Blend magazine

008-010_voorwoord_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ_RHJ.indd 10

16-06-2009 08:51:26

011_adv(DDW)_BLE_Special_2009.indd 11

16-06-2009 11:55:32

12

Conservators Diana Franssen en Annie Fletcher

012-021_curators_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 12

15-06-2009 15:42:27

13

Duo achter het trio

T Dennis Mijnheer F Marc Deurloo

Jo Baer, Jutta Koether en Lynda Benglis sta an op de voorgrond in het Van Abbemuseum. Leidmotief: een kunstkritische evaluatie van de schilderkunst. Conservators Diana Fr anssen en Annie Fletcher werken op de achtergrond. ‘Als kunst geen eigen modus van denken heeft, k an zij zichzelf niet in stand houden.’

Ten tijde van het interview staan

ter verdiepen in de betreffende

nog maar voor de roem werkte,

conservators Diana Franssen en

kunstenaars. Daarnaast kunnen

en dat wilde ze niet, ze wilde

Annie Fletcher aan de vooravond

ze dankzij de opzet van de trio-

kritisch blijven. Ze legde ook uit

van de Biënnale in Venetië. Hun

tentoonstelling het werk van de

dat kunst niet draait om smaak

wishlist: ‘Kunstenaar Steve Mc-

kunstenaars onderling vergelijken.

en wat mensen mooi vinden,

Queen bekijken in het Engelse

We willen namelijk dat mensen

maar juist dient om te commu-

paviljoen,’ luidt het in koor. ‘In

zelf op ontdekkingsreis gaan om

niceren met de wereld. Ze brak

het Van Abbemuseum hebben we

te kijken wat de verschillen en

echt helemaal met minimal art

ooit met hem gewerkt, hij is een

overeenkomsten zijn.’

en stapte over naar figuratief.

van de meest bijzondere filmma-

Op dat moment was dat een vrij

kers die ik ken,’ aldus Franssen.

Wat hebben de drie kunstenaars

radicale stap. Daarmee maakte

‘De vertegenwoordiger van Servië

met elkaar gemeen?

ze een heel sterk statement over

op de Biënnale, Katarina Zdjelar,

Fletcher: ‘Ze bieden alledrie een

de belangrijke rol van een kun-

de Nederlandse Fiona Tan en

kunstkritische evaluatie van de

stenaar om te communiceren via

de Koreaanse Haegue Yang zijn

schilderkunst, en doen dit op

kunstwerken.’

ook briljant,’ tipt Fletcher. Wellicht

verschillende manieren. Het biedt

duiken bovengenoemde namen

een verhaal over kunstgeschiede-

En Lynda Benglis?

in de toekomst nog op in het

nis, want de werken zetten aan

Franssen: ‘Lynda geeft kritiek op

Van Abbemuseum. Een recent

tot debatten in de kunstwereld.

de esthetiek, ze speelt met smaak

wapenfeit van de twee conser-

Daarin nemen ze een actieve rol

en wansmaak. Binnen haar oeuvre

vators van het Van Abbemuseum

in, niet alleen in de studio maar

zitten naast heel mooie ook heel

is de triotentoonstelling van drie

ook in het openbaar.’

kitscherige, bijna vulgaire dingen.

generaties kunstenaars: Jo Baer, Lynda Benglis en Jutta Koether.

012-021_curators_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 13

Het mooie daarvan is dat ze Wat is de kern van de kritiek

daarmee het publiek confronteert

van Jo Baer?

met hun eigen dogma’s en opvat-

Waarom hebben jullie gekozen

Fletcher: ‘Jo Baer maakte lan-

tingen over wat mooi of lelijk is

voor een triotentoonstelling en

ge tijd abstract-minimalistische

en wat niet en wel tot de kunst

geen groepstentoonstelling?

schilderijen. Ze heeft daar altijd

behoort. Lynda geeft ook vanuit

Franssen: ‘Een groepstentoon-

bij gezegd dat het niet alleen

een feministische invalshoek com-

stelling, waarin het werk door

abstract werk is, maar dat het

mentaar op hoe vrouwen door

elkaar wordt gepresenteerd, zou

ook ergens mee te maken heeft.

kunstenaars worden afgebeeld. Dit

te verwarrend worden. Binnen de

Nadat ze met abstracte kunst

deed ze op provocerende wijze. In

oeuvres van de drie vrouwen valt

doorbrak – ze kreeg een grote

1974 plaatste ze bijvoorbeeld een

namelijk al zoveel te ontdekken –

tentoonstelling in het New Yorkse

advertentie in het Amerikaanse

Jo Baer maakte bijvoorbeeld de

Whitney Museum of American

tijdschrift Artforum waarin zijzelf

radicale overstap van abstracte

Art – schreef ze haar beroemde

naakt poseert; ze heeft enkel een

kunst naar figuratieve kunst. Door

brief in het blad Art in Ame-

zonnebril op en houdt een grote

het werk van de drie kunste-

rica. Ze zei: “Ik ben niet langer

dildo voor. Een provocerende ac-

naars los van elkaar tentoon te

meer een abstract kunstenaar.”

tie waardoor heel Amerika over

stellen, kunnen mensen zich be-

Ze vond namelijk dat ze alleen

haar heen viel, maar die haar tot

>

15-06-2009 15:42:45

14 op de dag van vandaag bekend-

brengt zeker voor een vrouw een

heid geeft. Zij reageerde daarmee

fysieke beperking met zich mee.

op een eerder geplaatste afbeel-

Het lijkt namelijk alsof het zo op

ding van minimal art-kunstenaar

de grond is gegooid, maar het is

Robert Morris. Hij had zich laten

gecomponeerd en dat kost kracht.

portretteren als macho: halfnaakt

Je moet schenken en doseren.

met zonnebril, ketting en een le-

Lynda gebruikt haar lichaam als

ren hesje. Over die afbeelding

maatvoering, er is een letterlijke

deed niemand moeilijk. Morris

fysieke beperking: haar armen en

was namelijk een belangrijk fi-

haar vermogen om een zwaar

guur binnen de minimal art, en

blik verf te hanteren en daarmee

die stroming werd door mannen

de verf te doseren. Ze creëerde

gedomineerd. Een grote groep

hiermee een nieuw soort schilde-

vrouwelijke kunstenaars die in de-

rijen, zoals Eat Meat. Schilderijen

zelfde hoek werkte, kwam echter

die eigenlijk geen schilderijen zijn,

totaal niet aan bod, terwijl hun

maar sculpturen. Het zijn als het

werk van hetzelfde niveau was.

ware een soort bevroren gebaren.

Lynda heeft zich daartegen verzet

Met haar 3D-schilderijen startte ze

door zich op die confronterende

het debat over wat de essentie

manier te laten afbeelden; ze

van schilderkunst is.’

maakte een parodie op het gedrag van mannen. De plaatsing

In welke vorm geeft Jutta Koether

van haar dildo-afbeelding heeft

kritiek?

een schisma in de redactie van

Fletcher: ‘Jutta is een schilder,

Artforum teweegbracht, terwijl het

performer, muzikant en kunstcri-

toch een heel revolutionair blad

ticus en mixt verschillende me-

was.’

dia door elkaar. In haar werk

Fletcher: ‘Toen ik kunstgeschiede-

integreert ze populaire cultuur

nis studeerde was dat het enige

en muziek zoals Kylie Minogue

wat ik van haar wist. Het mooie

en de operazangeres Maria Cal-

is dat mensen op de tentoonstel-

las, maar ze refereert ook aan

ling ook haar andere werk goed

kunsthistorische schilderijen van

kunnen leren kennen.’

Poussin en Cézanne. In het aan

Franssen: ‘Maar haar actie staat

Cézanne gelieerde werk verwijst ze

niet los van de rest van haar

naar “schilderen op nummertjes”

werk. Deze actie wordt weliswaar

– ieder cijfertje staat voor een

uitvergroot, maar zij is vanuit

bepaalde kleur en op die manier

haar overige werk, met name

kun je een Cézanne-landschap

haar videowerk, heel baanbre-

schilderen. Ze heeft onlangs een

kend bezig geweest. Ze gebruikt

nieuw schilderij gemaakt met de

haar lichaam als een soort ge-

titel Hot Rod, geïnspireerd op de

Jutta, die zijn blijven schilderen

reedschap, dat zie je door haar

begin dit jaar overleden zanger

en niet de mode volgden maar

hele werk heen. Daarnaast werpt

van The Cramps. Ze stelde de

kritisch bleven, is schilderen re-

ze vragen op en geeft ze met

vraag: wat is het intense gevoel

levant gebleven.’

haar werk stille verwijzingen door

dat ik krijg van muziek, en hoe

de technieken die ze hanteert,

kan ik dat vertalen naar een

Is dat zo, anno 2009?

zoals het gieten van vloeibare

schilderij? Ze wilde schilderen

Fletcher: ‘Ja, het wordt nu weer

materialen als polyurethaan en

hiermee nieuw leven inblazen.

gezien als een medium. Weliswaar

latex op de vloer of tegen een

Vooral in de jaren ’90 leefde

niet hét medium, maar een van

wand. Het is een verwijzing naar

bij de elite de gedachte dat de

de vele media die er zijn.’

het gooien van lood in een hoek

schilderkunst dood was, dat het

Franssen: ‘Op kunstacademies

door Richard Serra of de drip-

niet relevant meer was, want ja,

wordt nu niet meer gekozen voor

pings van Jackson Pollock. Het

wat is er nog mogelijk na ab-

het schilderen óm het schilderen

vervaardigen van zulke werken

stracte kunst? Door mensen als

– omdat het een kunsthistorisch

012-021_curators_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 14

15-06-2009 15:42:58

15

medium is. Het is nu een van

levantie vandaag de dag?

naar Robert, en dan maakte hij

de media geworden. Wat de drie

Fletcher: ‘Als je kijkt naar het

weer een reactie op die van haar.

kunstenaars toen al deden ge-

werk van hedendaagse kunste-

Het was een soort e-mailverkeer

beurt nu: media bestaan langs

naars, dan zie je de erfenis in

alleen dan in een tijd zonder in-

elkaar heen en worden afwisse-

termen van het mixen van ver-

ternet. Ook binnen het videowerk

lend ingezet – afhankelijk van het

schillende media.’

was Lynda continu op zoek naar

onderwerp dat een kunstenaar

Franssen: ‘Ze waren baanbrekend

de grenzen van het medium. Ze

uiteen wil zetten. Als video het

voor hun tijd. Videokunst werd in

gebruikte bijvoorbeeld veel fluo-

meest geschikt is, dan wordt de

de jaren ’70 en ’80 door veel

rescerende kleuren en dat kon

camera gepakt. Als schilderkunst

mensen niet beschouwd als kunst.

het medium net wel of net niet

geschikter is, kiest men voor de

Maar al in de jaren ’70 wisselden

aan. Er zitten verstoringen in. Ze

kwast.’

Lynda Benglis en Robert Morris

manipuleerde het medium om te

videobanden met elkaar uit. Lynda

kijken wat het met de boodschap

maakte een video, stuurde die op

doet. Het leverde heel bijzondere

Waaruit blijkt nog meer hun re-

012-021_curators_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 15

>

15-06-2009 15:43:16

16

012-021_curators_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 16

15-06-2009 15:43:30

17

projecten op. Baanbrekend voor

de drie kunstenaars werken. In

procentueel is dat niet te ver-

die tijd en vanwege de experi-

de zin van: samenwerkingen met

gelijken met mannelijke kunste-

mentele houding tussen twee kun-

elkaar aangaan en open staan

naars.’

stenaars zeer relevant voor deze

voor verschillende media.’

tijd, waarin het bestaansrecht van

Franssen: ‘De kunstenaars die

Waar komt dat door?

het autonome kunstwerk wordt

meewerken kennen we nog nau-

Fletcher: ‘Oh my god, dat geldt

ondervraagd.’

welijks, ze komen een beetje uit

niet alleen voor de geschiedenis

een andere wereld. Het is wel

van kunst. Het heeft te maken

Wat vonden Jo, Lynda en Jutta

spannend om te zien hoe deze

met het klassieke seksisme! Ze-

van het idee van een trioten-

jonge kunstenaars die nu voor

ker voor de oudere generatie is

toonstelling?

het eerst kennismaken met het

het daardoor moeilijker om een

Fletcher: ‘Ze vonden het idee van

werk, erop reageren en het ge-

kunstcarrière op te bouwen. Als

het vergelijkend denken over schil-

bruiken als inspiratie. Ik verheug

een vrouw er een tijd uitstapt,

derkunst erg interessant en waren

me erop wat eruit voortkomt.’

kan ze een stijlbreuk krijgen.’

enthousiast om hun werk in een dergelijke context te tonen.’

Franssen: ‘Mannen hebben denk Welke (jonge) kunstenaars liggen

ik ook beter hun netwerken

volgens jullie in het verlengde

verzorgd, ofschoon dat voor

Waar wilden jullie bij de selectie

van Jo, Jutta en Lynda?

de jonge generatie vrouwelijke

van de werken de nadruk op

Franssen: ‘Het is altijd moeilijk

kunstenaars ook geldt. Op basis

leggen?

om namen te noemen omdat

van het werk dat ze maken is

Fletcher: ‘Bij Jo vond ik het be-

kunstenaars niet een op een in

het niet terecht dat vrouwen on-

langrijk om de hele reis van haar

elkaars verlengde te leggen zijn.

dervertegenwoordigd zijn. Jo en

leven te laten zien: van haar

Een kunstenaar gebruikt meerdere

Lynda zijn vrouwen die weliswaar

bekende abstracte werk tot de

inspiratiebronnen. Maar bijvoor-

al wat ouder zijn, maar die altijd

werken waar naartoe ze zich ont-

beeld een kunstenaar als Roxy

hun eigen en de publieke media

wikkelde. Van Jutta heb ik vooral

Paine heeft voor mij verwantschap

gebruikt hebben om hun stand-

werk geselecteerd van de laatste

met het werk van Benglis. Maar

punten duidelijk te maken. Ze zijn

tijd, zoals haar zoektocht naar de

dat is altijd een subjectief oor-

altijd kritisch gebleven ten aanzien

portrettering van vrouwen in de

deel waarmee een kunstenaar het

van hun eigen werk en de omge-

serie Sovereign Women, zoals The

niet eens hoeft te zijn.’

ving waarbinnen ze dit maakten.

Ze gingen niet slechts voor het

Soul between Heaven and Hell 2

012-021_curators_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 17

geld en de grote roem.’

(picture after an image of Maria

Andere vraag: had er ook een

Callas on stage) en Souveraine

man tussen de drie vrouwen kun-

(picture after an image of Kylie

nen staan?

Geld verdienen en kritisch blijven

on stage, from KSTA).’

Franssen: ‘Haha, ja hoor. We heb-

kan niet samen?

Franssen: ‘Voor mij was het be-

ben niet als een soort recht-

Fletcher: ‘Dat is moeilijk. De

langrijk het Europese publiek ken-

geaarde feministen alleen op

kunstmarkt is totaal niet kritisch.

nis te laten maken met Lynda

het vrouw-zijn geselecteerd. Het

Een extreem voorbeeld is de

Benglis, want het is haar eerste

feministische aspect was welis-

Chinese kunstmarkt waar jonge

museale tentoonstelling in Europa.

waar interessant om mee te ne-

kunstenaars enkel schilderen in

Het is meer een retrospectief

men omdat vrouwen nog steeds

de stijl van de grote meesters

overzicht geworden met sleutel-

minder aandacht krijgen in de

– alleen maar maar gekocht te

werken uit haar carrière.’

kunstwereld, maar op de eerste

worden. De kunstmarkt dicteert

plaats kwam de kritische houding

de mode en daardoor wordt het

Wat verwachten jullie van de

ten aanzien van schilderkunst. Het

moeilijker voor een jonge kun-

jonge kunstenaars die in de

tonen van Martin Kippenberger in

stenaar om zijn of haar eigen

Eindhovense creatieve broedplaats

relatie tot Jutta was bijvoorbeeld

stem en identiteit te vinden. Als

your-space geïnspireerd worden

ook interessant geweest. Het gaat

kunst geen eigen modus van den-

door het trio?

om de attitude.’

ken heeft, kan zij zichzelf niet in

Fletcher: ‘Ik ben heel benieuwd

Fletcher: ‘De positie van de vrouw

stand houden. Dat gebeurt ook

hoe de jonge generatie aan de

in museale collecties en ons ten-

in andere gebieden zoals popmu-

haal gaat met het trio! Ik denk

toonstellingsbeleid is belangrijk.

ziek, mode en design. De markt

dat de meeste jonge kunstenaars

Werk van vrouwelijke kunstenaars

kan je uitspugen, maar sommigen

al werken op de manier waarop

komt nog weinig in collecties,

overleven, zoals Patti Smith.’

>

15-06-2009 15:43:42

18

Duo behind the trio

T Dennis Mijnheer P Marc Deurloo

Jo Baer, Jutta Koether and Lynda Benglis are in the foreground in the Van Abbemuseum. The leitmotif is a critical artistic evaluation of the art of painting.

The curators Diana Franssen and Annie Fletcher are working in the background. ‘If art does not have its own mode of thinking, it cannot maintain itself.’

At the time of the interview, the cura-

the artists because of the way in which

serves to communicate with the world.

tors Diana Franssen and Annie Fletcher

the trio exhibition is set up. We would

She really did break away from minimal

were at the eve of the Venice Biennale.

actually like people to go on their own

art completely and moved to figurative

Their wish list included, they both

voyage of discovery to see where the

art. At that time, this was a fairly radical

agreed: ‘Looking at the work of the

differences and correspondences are.’

step. In this way she made a very strong

artist Steve McQueen in the English

statement about the important role of

pavilion.’ ‘We worked with him once

What do the three artists have in com-

the artist to communicate through

in the Van Abbemuseum and he’s one

mon?

works of art.’

of the most interesting film makers I

Fletcher: ‘Each of the three provides a

know,’ according to Franssen. ‘The rep-

critical artistic evaluation of the art of

And Lynda Benglis?

resentative of Serbia at the Biennale,

painting and does it in different ways.

Franssen: ‘Lynda criticises aesthetics

Katarina Zdjelar, the Dutch artist Fiona

This presents a story about the history

and plays with taste and bad taste. Her

Tan, and the Korean Haegue Yang are

of art, because the works inspire a de-

oeuvre contains very beautiful, but also

also brilliant,’ according to Fletcher.

bate in the art world. They take an active

very kitsch, almost vulgar things. The

These names might make an appearance

role in this, not only in the studio, but

beauty of this is that she confronts

in the Van Abbemuseum in the future.

also in public.’

the public in this way with their own

One of the recent achievements of the

dogmas and conceptions about what

two curators of the Van Abbemuseum is

What is the core of the criticisms of

is beautiful or ugly, and what does and

the trio exhibition of three generations

Jo Baer?

what does not belong to art. From a

of artists: Jo Baer, Lynda Benglis and

Fletcher: ‘Jo Baer made abstract, mini-

feminist perspective, Lynda also com-

Jutta Koether.

malist paintings for a long time. She

ments on the way in which women are

No one had any argument with that

always said that it is not only abstract

represented by artists. She did this

picture. In fact, Morris was an impor-

Why did you opt for a trio exhibition

work, but that it also relates to some-

in a provocative way. For example, in

tant figure in minimal art and that

rather than a group exhibition?

thing. After she broke with abstract

1974, she placed an advertisement in

movement was dominated by men. A

Franssen: ‘A group exhibition, in which

art – she had a large exhibition in the

the American magazine Artforum in

large group of female artists who were

all the work is presented in combina-

Whitney Museum of American Art in

which she posed nude herself; she wears

working in the same field were not be-

tion, would be too confusing. In fact,

New York – she wrote her famous letter

only her sunglasses and is holding a

ing recognised at all, even though their

there is already so much to discover in

in the Art magazine in America. She

large dildo. It was a provocative act and

work was of the same level. Lynda op-

the oeuvres of these three women – for

said: ‘I am no longer an abstract artist.’

the whole of America condemned her,

posed this by presenting herself in this

example, Jo Baer makes the radical step

In fact, she thought that she was only

but it has made her famous up to to-

confrontational way; it was a parody

from abstract art to figurative art. By

working to be famous and she didn’t

day. This was her response to the image

of the behaviour of men. The presen-

exhibiting the work of the three art-

want to do that. She wanted to continue

presented earlier by the minimal artist

tation of her image with the dildo led

ists separately people are able to take a

to be critical. She also explained that art

Robert Morris. He had shown himself

to a schism in the editorial board of

closer look at the artists concerned. In

does not concentrate on taste and what

in a macho portrait, semi-nude with

Artforum, although it was actually a

addition, they can compare the works of

people think is beautiful, but actually

sunglasses, a chain and a leather top.

very revolutionary magazine’,

012-021_curators_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 18

15-06-2009 15:43:58

19

>

012-021_curators_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 19

Annie Fletcher, curator for Jo Baer & Jutta Koether

15-06-2009 15:44:13

20 Fletcher: ‘When I studied art history,

inspired by the singer of The Cramps,

medium was either able to cope with

from a slightly different world. It’s ex-

that was the only work I knew that she

who died at the beginning of this year.

this or not. There are disturbances.

citing to see how these young artists

had done. The good thing is that people

She raised the question; ‘What is the

She manipulated the medium to see

who are introduced to the work for the

at the exhibition can also get to know

intense feeling that music gives me, and

what it does to the message. This led

first time, respond to it and use it as an

her other work.’

how can I translate this into a painting?’

to extremely special projects. They

inspiration. I’m looking forward to what

Franssen: ‘However, her act cannot be

In this way she wanted to give paint-

were groundbreaking in their time, and

comes from this.’

separated from the rest of her work.

ing a new lease of life. In the 1990s

because of the experimental attitude

Admittedly, this act is enlarged, but she

particularly, there was a sense amongst

between the two artists they are very

Which (young) artists do you think are

was doing some very groundbreaking

the elite that the art of painting was

relevant in our own time, when the

continuing the work of Jo, Jutta and

things in her other work, particularly

dead and that it was no longer relevant,

right to exist is being questioned for

Lynda?

her video work. She uses her body as a

because after all, what is possible after

autonomous works of art.’

Franssen: ‘It is always difficult to name

sort of tool and you can see this in all

abstract art? Painting has continued to

her work. In addition, she raises ques-

be relevant because of people like Jutta

What did Jo, Lynda and Jutta think

as an extension of each other. An art-

tions and makes silent references in her

who continued to paint and did not fol-

about the idea of a trio exhibition?

ist uses several sources of inspiration.

work by means of the techniques she

low the fashion, but remained critical.’

Fletcher: ‘They thought the idea of

However, I believe an artist like Roxy

names because artists cannot be seen

comparing the art of painting was very

Pane, for example, relates to Benglis’s

like polyurethane and latex onto the

Does that apply in 2009?

interesting and they were enthusiastic

work. This is always a subjective judge-

floor or against a wall. This is a reference

Fletcher: ‘Yes, it is once again seen as a

about displaying their work in this sort

ment and the artist does not have to

to the way in which Richard Serra threw

medium now. Admittedly it is not the

of context.’

agree with it.’

lead into a corner or to the drippings

medium, but one of the many media

of Jackson Pollock. Making these works

that are available.’

What would you like to emphasise in

Another question, could there also

certainly entails physical limitations

Franssen: ‘At academies of art, people no

the selection of the works?

have been a man amongst the three

for a woman. It may look as though

longer choose for painting for the sake

Fletcher: ‘For Jo it was important to

women?

it was simply thrown on the ground,

of painting – because it is the medium

show the whole journey of her life:

Franssen: ‘Yes, certainly. We have not

but it was composed, and that takes

in the history of art. It has now become

from her well-known abstract work to

selected these women on the basis of

strength. You have to pour and decide

one of the media. What the three artists

the works which she was developing

a sort of strong feminism. The feminist

on dosages. Lynda uses her body as a

were already doing then is happening

towards. For Jutta, I particularly se-

aspect was admittedly interesting, be-

measurement and there is literally a

now: the different media exist side by

lected recent work, such as her search

cause women are still given less atten-

physical limitation. Her arms and her

side and are used alternately, depending

for the portraits of women in the series

tion in the art world, but the critical

capacity to lift a heavy tin of paint and

on the subject which the artist wants

Sovereign Women, such as The Soul Be-

attitude with regard to painting came

decide on the quantity of paint. In this

to explore. If video is the most suitable

tween Heaven and Hell 2 (picture after

first. For example, exhibiting the work

way she created a new sort of paint-

they take the camera. But where the art

an image of Maria Callas on stage) and

of Martin Kippenburger in relation to

ing, such as Eat Meat. Paintings which

of painting is more suitable they reach

Souveraine (picture after an image of

Jutta would also have been interesting.

are not really paintings, but sculptures.

for a brush.’

Kylie on stage from KSTA).’

It’s a matter of attitude.’

uses, such as pouring liquid materials

They are like a sort of frozen gesture.

Franssen: ‘For me it was important to

Fletcher: ‘The position of the woman

With her 3D paintings she started the

In what other ways does their relevance

introduce the European public to Lynda

in collections in museums and in rela-

debate about the essence of the art of

become obvious today?

Benglis, because this is her first exhi-

tion to policy is important. The work of

painting.’

Fletcher: ‘When you look at the work of

bition in a museum in Europe. It has

female artists is still not shown enough

contemporary artists, you see what they

become more of a retrospective, with

in collections and cannot be compared

In what way does Jutta Koether make

have inherited in terms of the mixture

key works from her career.’

to that of male artists in terms of per-

her criticism?

of different media.’

Fletcher: ‘Jutta is a painter, performer,

Franssen: ‘They were groundbreaking

What do you expect of the young art-

musician and art critic and mixes up dif-

artists in their own time. In the 1970s

ists who are inspired by the trio in the

ferent media. In her work she integrates

and 1980s not many people considered

creative breeding ground of your-space

popular culture and music such as Kylie

video art as art. But in the 1970s Lynda

in Eindhoven?

Minogue with the opera singer Maria

Benglis and Robert Morris exchanged

Fletcher: ‘I am very curious to see how

Callas, but she also refers to famous

video tapes. Lynda made a video, sent

the young generation responds to the

paintings in art history by Poussin and

it to Robert and then he made one in

trio! I think that most young artists are

Cézanne. In her work that is related

response to hers. It was a sort of e-mail

already working in the way in which

to Cézanne, she refers to ‘painting by

correspondence, but in an age without

these three artists are working, in the

numbers’ – every number stands for a

the internet. In the video work, Lynda

sense of cooperating with each other

particular colour and in this way you can

was constantly looking for the limita-

and being open to different media.’

paint a Cézanne landscape. Recently she

tions of the medium. For example, she

Franssen: ‘The artists who are partici-

created a new painting entitled Hot Rod,

used lots of fluorescent colours and the

pating are hardly known – they come

012-021_curators_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 20

centages.’

15-06-2009 15:44:27

21

<

012-021_curators_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 21

Diana Franssen, curator for Lynda Benglis

15-06-2009 15:44:40

Prologues marc deurloo

022-027_Marc_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 22

16-06-2009 09:39:20

022-027_Marc_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 23

16-06-2009 09:39:40

022-027_Marc_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 24

16-06-2009 09:40:02

022-027_Marc_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 25

16-06-2009 09:40:23

022-027_Marc_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 26

16-06-2009 09:40:44

022-027_Marc_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 27

16-06-2009 09:41:08

Untitled petrovsky & Ramone

028-033_Petrovsky & Ramone_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 28

16-06-2009 08:59:29

028-033_Petrovsky & Ramone_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 29

16-06-2009 08:59:49

028-033_Petrovsky & Ramone_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 30

16-06-2009 09:00:08

028-033_Petrovsky & Ramone_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 31

16-06-2009 09:00:27

028-033_Petrovsky & Ramone_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 32

16-06-2009 09:00:52

028-033_Petrovsky & Ramone_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 33

16-06-2009 09:01:08

34

F Petrovsky & Ramone

034-045_JoBaer_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 34

16-06-2009 11:43:46

Communicatie met de wereld

35

T theo paijmans

Ergens in het centrum van Amsterdam, ooit de stad van 1000 dromen en verlokkingen. Terwijl een steeds restrictiever gemeentebeleid de sociale structuur a an het ver anderen is, heerst er nog altijd een losse sfeer. Eindelijk heeft de lucht eens niet de kleur van een tvtoestel op ruis.

034-045_JoBaer_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 35

In plaats daarvan is de hemel

kunstenaar betreden is, zogezegd,

haar sterke gesteldheid volgens

zacht blauw en open in de straat

een privilege. Het is de geboor-

haar het gevolg is van het toe-

waar Jo Baer haar atelier heeft;

teplaats van kunst, de intieme

vallig verwerven van het juiste

ze woont sinds 1984 in Am-

baarmoeder waar nieuwe vormen

genetische materiaal van haar

sterdam. Ik passeer een groepje

van expressie gevormd worden

ouders. ‘En ik moet dit wel doen

groezelige backpackers met dat

voor ze met de wereld gedeeld

om te kunnen blijven schilderen.’

korrelige aura dat je krijgt als

worden. Een paar grote canvas-

Jo kan het weten. Ze is opgeleid

je veel plaatsen met weinig geld

sen leunen tegen een muur. In

als bioloog, hoewel, zoals ze zegt,

hebt bezocht. De geur van wiet

het midden van het atelier staat

het niets van doen heeft met

en rookwolken die oprijzen uit de

een lange, lage tafel die parallel

haar artistieke loopbaan.

groep benadrukken de atmosfeer

aan de ramen loopt. Hier zitten

van vrijheid die je nog steeds

we comfortabel op banken en

Perifere zichtvelden

aantreft op alle straathoeken.

hier heeft het grootste deel van

Er is een aantal goede artikelen

het interview plaats. Jo serveert

geschreven over Baers oeuvre.

Sterke physique

koffie en amandelkoekjes. Ik word

Ze verwijst bijvoorbeeld naar het

‘Het is een loft,’ legt Jo Baer

herinnerd aan haar verbazingwek-

interview met Judith Stein dat

uit als ik het atelier betreden

kende physique en uithoudings-

gepubliceerd werd in 2003 in het

heb, en ik zie wat ze bedoelt.

vermogen, ik heb immers zojuist

meinummer van Art in America.

In een straat die naamloos zal

de trappen beklommen op weg

Baer vindt het een goed interview,

blijven, achter een grote deur

naar de derde etage. ‘Ik doe

wat begrijpelijk is omdat het een

en verschillende etages omhoog

dit ook met de boodschappen,’

dialoog is tussen haar en de

langs een donker en hoekig trap-

roept Jo me toe vanuit haar

interviewer die een achtergond

penhuis, beslaat Baers atelier een

deuropening. Helemaal opmerkelijk

in de kunst heeft, en omdat het

deel van de derde etage, een

omdat de kunstenaar nu 80 jaar

gepubliceerd is in een prestigi-

grote, betonnen ruimte, haar

is maar nog steeds twee keer

eus kunsttijdschrift. Maar ze is

werkspullen overal om haar heen.

per week aan het joggen is en

ook begrijpelijk op haar hoede

Planken met boeken onder een

twee keer per week te vinden is

voor journalisten, verwijzend naar

adembenemend uitzicht over het

in de sportschool. ‘Ik heb gewoon

de uitdrukking roddeljournalistiek,

stadshart. Een atelier van een

geluk,’ vertelt ze, verklarend dat

en interviews. Ze herinnert zich

>

16-06-2009 11:44:00

36 een keer in Ierland, toen ‘die

steeds de momenten als hij thuis-

Painting in het Guggenheim Mu-

journalist me interviewde. Hij was

kwam, bebaard, stoffig en vuil,

seum. In 1975 wijdde het Whitney

een zeer charmante persoon en

zijn kampeerspullen in de hoek

Museum een retrospectief aan

leek echt mijn werk te begrijpen,

smijtend, tot grote consternatie

haar schilderijen, net als het Mu-

we praatten over perifere zicht-

van zijn moeder. ‘Hij had ook

seum of Modern Art in Oxford

velden en dergelijke, maar toen

die grote aanhangwagen met al

in 1977 het Stedelijk Museum in

het artikel verscheen was de kop

het wild dat hij geschoten had

Amsterdam in 1999.

“schilderijen voor katten, honden

tijdens zijn trips, zoals beren en

Jo Baers oeuvre wordt gekenmerkt

en zee-egels om naar te kijken”.’

elanden en wij moesten dat dan

door een fascinerende verschui-

Ze lacht, zoals ze wel vaker doet

opeten. Ik vond het afschuwelijk

ving weg van haar minimalistische

tijdens het interview. Maar dit in-

smaken, dus ging ik naar de

werk dat werd gekarakteriseerd

terview, leg ik haar uit, is niet

buren die me beter voedsel te

door vierkante of rechthoekige

alleen een kritische analyse van

eten gaven.’

schilderijen, vaak gearrangeerd

haar werk, tenslotte zijn dergelijke

Jo’s gedrag in relatie tot de ri-

in groepen van drie, met mono-

artikelen al eerder verschenen

valiteit, jaloezie en competitie-

chrome middenstukken en veel

zoals ze zelf aanduidde, en we

drang van haar moeder leidde

van de onderhuidse actie rond

hebben haar fenomenale oeuvre

tot frequente aanvaringen en

de randen, een oeuvre waarvoor

om te ervaren. In de beperkte

op een keer schreeuwde haar

ze veel lof ontving. Zoals ze te-

ruimte die we hier hebben, willen

moeder haar toe: ‘Kun je niet

recht stelt in haar nu beroemde

we iets ontdekken van de mens

eens loyaal zijn aan deze fami-

statement dat werd gepubliceerd

achter de kunstenaar, de kunst

lie?’ – waarop de toen 15-jarige

in Art in America en ook in de

en haar schrijven – ze werkt mo-

Jo kort antwoordde: ‘Nee.’ Dat

catalogus Jo Baer, Paintings 1960

menteel aan een nieuw boek en

spoor van een sterke en on-

– 1998 die verscheen in samen-

heeft nog andere boekprojecten

afhankelijke persoonlijkheid, zelf

op stapel staan.

beslissend wat goed voor haar

>

is, is terug te vinden in haar Kippenbotjes tekenen

hele leven en persoonlijke loop-

Jo Baer werd geboren in 1929 in

baan. ‘Mijn moeder wilde dat ik

Seattle, de regenachtige stad in

opgeleid zou worden tot medisch

het opperwestelijk deel van Ame-

illustrator, en derhalve moest ik,

rika, waar tientallen jaren later

als de andere kinderen leukere

de invloedrijke Grunge-stroming

dingen aan het tekenen waren,

werd geboren, met de gedesil-

kippenbotjes in een apart lokaal

lusioneerde jongeren, hun angst-

natekenen,’ lacht ze.

gevoelens die maar al te vaak in de heroïne werden verdron-

Abstract-expressionistisch

ken en bands als Nirvana, The

Eind jaren ’40 studeerde Jo af

Melvins, Soundgarden en Alice

als bioloog aan de University of

In Chains. Baers vroege jeugd

Washington. Tien jaar later leerde

was, voor elke buitenstaander

ze zichzelf schilderen en nog iets

uit Europa, niet minder dan op-

later verhuisde ze naar New York.

merkelijk. Als in een sprookje,

Waar haar debuut en vroege werk

verhalend over lang vervlogen

bestaat uit abstract-expressionis-

tijden. ‘Mijn moeder ontmoette

tisch werk, bestaat haar oeuvre

mijn vader op een cruise, hij was

tussen 1960 en 1975 uit mi-

een knappe, rijke kerel. Zij was

nimalistische schilderijen. Baers

een illustrator voor modebladen

werk werd getoond in Dan Flavins

zoals Vogue.’ (Ironischerwijs zou

baanbrekende groepstentoonstel-

Jo later een shoot met Vogue

ling Eleven Artists in 1964, dat

afwijzen.) Haar vader was een

geheel gewijd was aan de mi-

individualist die niets meer wilde

nimalistische schilderkunst. Meer

dan lange perioden van huis weg

tentoonstellingen volgden, waaron-

zijn en kamperen en jagen in de

der haar eerste solo-expositie in

wildernis. Baer herinnert zich nog

1966 en het prestigieuze Systemic

034-045_JoBaer_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 36

16-06-2009 11:44:14

37

Jo Baer, Memorial for an Art-World Body (Nevermore) , 2009. Courtesy the artist.

034-045_JoBaer_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 37

16-06-2009 11:44:55

38

Jo Baer, Altar of the Egos (Through a Glass Darkly), 2004. Courtesy the artist.

034-045_JoBaer_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 38

16-06-2009 11:45:17

39

hang met haar tentoonstelling in

meer van hetzelfde, ook al ver-

het Stedelijk Museum in 1999, ge-

diende ze daar goed mee. Ze

titeld ‘Ik ben niet langer een ab-

wilde geen formule meer zijn die

stracte kunstenaar’: ‘De schilders

zich telkens herhaalt. Het was

die strikt genomen geassocieerd

bijna alsof de genetisch bepaalde

werden met de Minimalistische

rebellie van haar vader zich naar

Beweging waren Stella, Mangold

de oppervlakte drong en Jo deed

en ikzelf.’

besluiten de sprong in het diepe te wagen en naar Ierland te trek-

Weg van de hectiek

ken, waar ze in een prachtig

Zoals wellicht passend bij haar

kasteel kwam te wonen, omgeven

vrije en onafhankelijke ziel kun

door paarden, ver weg van de

je een zekere ironie zien in de

hectiek van de Big Apple. Maar

artistieke milieus die ze vanaf

meer dan uit een abrupte afkeer

haar begin frequenteerde. Voor-

van haar minimalistische periode,

malig Stedelijk Museum-directeur

kwam Jo’s vertrek voort uit zorg-

Rudi Fuchs bijvoorbeeld, schrijft in

vuldige verkenning en onderzoek.

zijn voorwoord van de catalogus

In het voorwoord van de catalo-

Jo Baer, Paintings 1960 – 1998

gus bij Baers expositie Secession

dat ‘Jo Baer rond die tijd schil-

uit 2008 schrijft Ines Dojak: ‘In de

derde in een typisch New Yorkse,

kunstgeschiedenis staat Jo Baer

mannelijke omgeving, wat niet de

bekend om haar radicale breuk

regel was, om het op zijn minst

met abstracte kunst op de top-

te zeggen.’ Op het hoogtepunt

pen van haar roem, in 1975. In

van haar roem waar ze zo hard

tegenstelling tot deze interpretatie,

voor werkte, zei Jo weer ‘nee’,

vertoont de expositie eerder een

zoals ze tientallen jaren eerder

geleidelijke overgang van de ene

had gedaan als meisje, en weer

periode naar de andere.’

tegen de formulistische regels van loyaliteit als het dat helemaal niet

Kleur in de wereld

eens meer is, maar het woord

Terwijl we herinneringen ophalen

gemuteerd is in een Orwelliaanse

aan de interactie die ze had met

dubbelspraak voor het beklem-

andere kunstenaars, en aan de

mende korset, de claustrofobie

complexiteit van de feministische

en de angst om nieuwe wegen

kunstbeweging en de rol die men

in te slaan.

voor haar in gedachten had –

‘Ik wilde een nieuw soort werk

een rol waarnaar haar vrije geest

ontwikkelen en wist dat me dat

zich weigerde te schikken – merkt

in New York niet zou lukken,’

Jo Baer op dat ‘je als kunstenaar

legde Baer uit aan Stein. En dus

altijd beoordeeld zult worden.

verliet ze in 1975 Amerika om

Kunst bestaat om beoordeeld te

via omzwervingen langs Ierland en

worden, om ervaren te worden.

Londen uiteindelijk te settelen in

En ik wil communiceren met de

Amsterdam. Ze sloot het hoofd-

wereld.’ Zoals haar tentoonstel-

stuk van haar abstracte werk af,

ling demonstreert, is ze daar de

werk dat haar zoveel erkenning

afgelopen halve eeuw al goed in

had opgeleverd, en begon zich

geslaagd. Haar reis, die tientallen

toe te leggen op figuratieve ex-

jaren geleden begon, heeft de

pressie. Het was een reactie op

wereld meer kleur gegeven. Met

de druk die ze voelde in New

als gevolg dat de wereld niet

York, een diepgewortelde afkeer

kan wachten opnieuw met haar

van het feit dat ze een trademark

te communiceren.

was geworden, een tegenreactie op de roep van het publiek om

034-045_JoBaer_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 39

jobaer.net

>

16-06-2009 11:45:36

40

034-045_JoBaer_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 40

16-06-2009 11:45:57

41

> F Marc Deurloo

034-045_JoBaer_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 41

Jo Baer, zaal in opbouw / room under construction.

16-06-2009 11:46:14

42

To communicate with the world

T theo paijmans

Somewhere in the centre of Amsterdam, the city that used to be the place of a thousand dreams and temptations. While a more restrictive communal policy is changing the social structures, the atmosphere is still sedate. For once, the sky does not have the colour of a tv screen turned on static.

Instead it is a mild blue, and walking

her stunning physique and endurance,

He was the nicest of persons and really

down the street where Jo Baer has her

having previously climbed the spiralling

understood my work, we talked about

studio, she resides in Amsterdam since

stairwell to the third floor. ‘I do this

peripheral vision and such, but when

1984, I pass a group of scroungy back-

with groceries too’, Jo exclaims from

the article came out the caption was

packers with that gritty aura of having

her doorway. All the more remarkable

‘paintings for cats, dogs and sea urchins

been to many places on a shoestring

as the artist is now in her eighties, but

to look at’, she laughs, as she does a lot

budget. The smell of weed and puffs of

she can still be found jogging twice a

during our session. But this interview,

smoke rising up from the group empha-

week and she spends time twice weekly

I explain to her, is not solely a critical

size the atmosphere of freedom still to

in the gym. ‘I am just lucky’, she tells

analysis of her work per se, as these ar-

be found on all street corners.

me, explaining her strong physique

ticles have been published before as she

which she puts down to coincidentally

herself has pointed out, and we do have

‘It’s a loft’, Jo explains when I have

having acquired the right combination

her phenomenal oeuvre of paintings to

entered her studio and I see what she

of genetic materials from her parents.

experience. Rather, in the limited space

means. In a street that shall remain

‘And I have to do this in order to keep

that we have on offer here, we want

nameless, behind a large door and sev-

on painting.’ Jo should know. She was

to discover something of the person

eral stories up a dark angular stairwell,

trained as a biologist, although, she

behind the artist, the art and her writ-

Baer’s studio occupies part of the third

says, it has nothing to do with her ar-

ing – she is currently working on a new

floor, a large, concrete space, the tools

tistic career.

book next to her painting and has other

of her trade all around her. Shelves with

book projects in the wings.

books beneath a stunning view of the

A number of fine articles have been writ-

centre. Entering the studio of an artist

ten about Baer’s work. She is quick to

Jo was born in 1929, in Seattle, the

is, by all means, a privilege. It is the

refer to the interview with Judith Stein

rainy city in the upper west part of

birthplace of art, the intimate womb

that was published in Art In America,

America that decades later gave birth

where new expressions are shaped be-

in May, 2003. Baer likes it which is

to the influential grunge music move-

fore they are shared with the world. A

understandable, as it is a dialogue be-

ment, with their disenfranchised youth,

few large canvasses are tucked against a

tween herself and the interviewer with

their millennial Angst that was all too

wall. In the middle of the studio, a long,

a background in the arts, published in

often drowned in heroin and bands

low table runs parallel with the win-

a prestigious arts magazine. But she is

like Nirvana, The Melvins, Soundgar-

dows. It is here where we sit comfort-

also understandably weary of journal-

den and Alice In Chains. Baer’s early

ably on benches and where most of the

ists - referring to yellow journalism - and

youth was, for any outsider living in

interview takes place. Jo serves coffee

interviews, recalling that time in Ireland,

Europe, nothing short of remarkable.

and almond cookies. I am reminded of

when, ‘this journalist interviewed me.

Something out of a fairytale, speaking

034-045_JoBaer_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 42

16-06-2009 11:46:29

43

> Jo Baer, Zonder titel (Zwarte Ster) / Untitled (Black Star), 1960-1961, Collectie / Collection Kröller-Müller Museum, Otterlo.

034-045_JoBaer_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 43

16-06-2009 11:46:55

44 of times since long gone by. ‘My mother

Oxford in 1977 and the Stedelijk Mu-

revulsion against becoming a trademark,

met my father on a cruise, he was a

seum in Amsterdam in 1999.

against the mechanism of the audience

handsome, rich man. She was a com-

wanting the artist to do what he or she

mercial artist working for the fashion

Jo Baer’s artistic oeuvre has seen a

had already been doing since that will

magazines such as Vogue.’ As an irony

fascinating shift away from her mini-

earn a steady income. The artist reduced

of history, Jo would at one time in her

malist work characterised by square or

to a formula repeated over and over

career turn down a shoot for Vogue.

rectangular paintings often arranged

again. It was almost as if a certain in-

Her father was a rugged individual who

in groups of three, with monochrome

herited strain inherent in her father

liked nothing better than to spend long

centres and much of the subliminal ac-

rebelled, briefly erupted to the surface

stretches of time away from home in

tion taking place around their borders,

and Jo embarked on her journey to the

the wilderness. Baer still vividly recalls

that earned her much praise. As she

wilderness, living for a while in a beauti-

the moments when he came home, griz-

rightfully writes in her now famous

ful Irish castle, surrounded by horses,

zled, bearded, throwing his camping

statement that was published in Art

leaving the frantic pace of the Big Apple

gear in the corner, much to the dismay

In America and also in the catalogue Jo

behind. But rather than suggesting an

of her mother. ‘ And he had this large

Baer, Paintings 1960 – 1998 that was

abrupt break with her minimalist period,

trailer with wildlife that he shot, bear,

published in conjunction with her ex-

her departure stems from careful explo-

moose, and we were supposed to be

hibit in the Stedelijk Museum in 1999,

rations and research. Thus, Ines Dojak

eating that. But I didn’t like the taste of

titled I am no longer an abstract artist:

writes in the preface of the catalogue

it so I went to the neighbours who gave

‘The painters strictly associated with

accompanying Baer’s exhibit in Seces-

me nicer food to eat.’ Jo’s behaviour in

the Minimalist movement were Stella,

sion in 2008 that ‘In art history, Jo Baer

relation to her mother’s rivalry, jeal-

Mangold and myself.’

features as a painter who made a radical

ousy and competitive attitude towards

As perhaps is fitting to her free and in-

break and turned from abstraction to

her daughter would lead to frequent

dependent spirit, one can see a certain

figuration at the height of her career in

clashes, and, at one time her mother

irony in the artistic milieus that she

1975. Contrary to this interpretation,

shouted to her: ‘can’t you be loyal to

inhabited early on. Former Stedelijk

the artist’s exhibition in the Secession

this family?’ with a 15 year old Jo em-

Museum director Rudi Fuchs for in-

reveals a smooth transition between

phatically anwering: ‘no’. That strain

stance comments in his foreword of

one period and the other.’

of a strong and independent personal-

the catalogue Jo Baer, Paintings 1960

ity, deciding for herself what is good

– 1998 that ‘At the time, Jo Baer was

Recalling anecdotes of her interaction

or not, has run through her life and

painting in a typical New York male

with other artists and the complexities

artistic career. ‘My mother wanted me

environment, which was not the rule,

of the feminist art movements and the

to become a medical artist, and in order

to say the least.’

role they had in mind for Jo – a role

for me to do so, I had to meticulously

At the height of her fame that she

that she did not agree with in accord-

draw chicken bones in a separate room,

worked so hard for, Jo again said ‘no’,

ance with her independent spirit, she

while other children would draw nicer

and like she had done decades before

concludes the interview by saying that

things’, she laughs. In the late 1940’s,

as a small child, again to the formalist

‘as an artist you’ll be judged. Art is there

Jo studied at the University of Wash-

rules of loyalty when it is not that at

to be judged, to be experienced. And I

ington where she majored in biology. A

all that is the point, but the verb has

want to communicate with the world.’

decade or so later, she taught herself to

mutated into the Orwellian doublespeak

As her latest exhibit in the Van Abbe

paint and somewhat later relocated to

of the stiffling corset, the claustrophobia

Museum demonstrates, she has done so

New York. While her debut and early

and fear of wandering down new path-

for the last half of a century in a striking

work consisted of abstract-expressionist

ways. ‘ I wanted to develop a new kind

way. The world has become is so much

work, her oeuvre between 1960 and

of work, and I knew I could not do that

richer owing to her journey that started

1975 consisted of paintings termed

in New York’, Baer explained to Stein.

decades ago. As a result, the world can’t

minimal art. Baer’s work was included

So, as a consequence she left America

wait to communicate with her.

in Dan Flavin’s seminal 1964 exhibit

in 1975, living in Ireland and London,

‘Eleven Artists’, devoted to the then

before finally settling in Amsterdam.

current minimalist movement. More

She closed the chapter on her abstract

shows would follow, including her first

period that brought her so much ac-

solo-exhibit in 1966 and the prestigious

claim, starting to devote herself to ex-

‘Systemic Painting’ at the Guggenheim

plorations in figurative expressions. As

Museum. In 1975 the Whitney Museum

she explained to Stein in her interview,

devoted a retrospective of her paintings,

it was a disfranchisement against the

as did the Museum of Modern Art in

pressures in New York, a deep rooted

034-045_JoBaer_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 44

jobaer.net

16-06-2009 11:47:10

45

< F Marc Deurloo

034-045_JoBaer_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 45

Jo Baer, zaal in opbouw / room under construction.

16-06-2009 11:47:29

Abstract Noir Vrederick

046-053_Vrederick_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 46

16-06-2009 08:26:29

046-053_Vrederick_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 47

16-06-2009 08:26:50

046-053_Vrederick_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 48

16-06-2009 08:27:12

046-053_Vrederick_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 49

16-06-2009 08:27:31

046-053_Vrederick_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 50

16-06-2009 08:27:51

046-053_Vrederick_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 51

16-06-2009 08:28:09

046-053_Vrederick_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 52

16-06-2009 08:28:35

046-053_Vrederick_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 53

16-06-2009 08:29:00

After Wouter vandenbrink

After Jo Baerâ&#x20AC;&#x2122;s Memorial to the Art World Body (nevermore)

054-059_Wouter_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 54

16-06-2009 09:48:46

An alternate self-portrait, I have incorporated images of myself by other artists, images that I am stealing back to perhaps bury for good, my own death mask so to speak. (jo baer)

054-059_Wouter_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 55

16-06-2009 09:49:16

after Jutta Koetherâ&#x20AC;&#x2122;s Hot Rod (after Poussin)

054-059_Wouter_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 56

16-06-2009 09:49:43

stages both the promise of intimate communication and the menace of terrible miscommunication.

054-059_Wouter_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 57

16-06-2009 09:50:05

after lynda benglisâ&#x20AC;&#x2122;s Blatt

054-059_Wouter_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 58

white flesh on black floor

16-06-2009 09:50:26

Visagie Maaike Woertink Model Klaas de Geus

054-059_Wouter_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 59

16-06-2009 09:50:46

60

F Chris Burnside

060-071_LyndaBenglis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 60

16-06-2009 11:52:58

Starende blikken

61

T Dennis Mijnheer

Provoceren is va ak Lynda Benglis’ methode om kritisch te reflecteren op vrouwelijke beeldvorming en minimal art. Ze ha alt alles uit de k ast: van semi-erotische video’s tot pin-ups tot latex sculpturen tot schilderijen op de vloer. ‘Ik wil definiëren en herdefiniëren.’

Kunstenaar Lynda Benglis (67)

binnen de schilder- en beeld-

ruimte en verbeelding. Sensualiteit,

werkt vanuit meerdere plekken ter

houwtraditie.

bewegingen en de relatie tussen

wereld. Haar thuisbasis is echter

het lichaam en het kunstwerk

New York, de stad waar haar

Wat is jouw persoonlijke verwant-

agent Cheim & Reid is gevestigd,

schap met de andere twee kun-

die onder anderen Diana Arbus,

stenaars uit de triotentoonstelling

In Benglis’ video Female Sensibi-

Robert Mapplethorpe en William

in het Van Abbemuseum?

lity uit 1973 is dat het geval. In

Eggleston vertegenwoordigt. Voor-

‘Alleen Jo Baer ken ik persoonlijk.

de video worden Benglis en haar

afgaand aan de expositie in het

Ik ken haar vooral vanwege haar

geliefde close-up gefilmd terwijl

Van Abbemuseum resideert ze

vroegere werk, het werk waarmee

ze elkaar teder kussen en elkaars

tijdelijk in New Mexico.

ze in de jaren ’60 bekendheid

adamsappel bevochtigen met hun

Benglis: ‘Ik heb hier een studio in

verwierf en waarmee ze expo-

tong. Voor deze semi-erotische,

de woestijn waar ik ongestoord

seerde in New York City. In die

lesbische performance koos ze

in de buitenlucht kan schilderen.

periode hield ze zich nog bezig

een opmerkelijk contrasterende

Mijn buren wonen zestig kilome-

met minimal art, zoals de Double

soundtrack. Te horen zijn een

ter verderop en dat maakt het

Bar-schilderijen.’

soort Beavis & Butthead-achtige

voor mij de ideale plek om te

060-071_LyndaBenglis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 61

staan hierbij vaak centraal.’

stoere gesprekken op een radio-

mediteren en te werken.’ Hoewel

Je beschouwt kunst als een ma-

zender.

ze het liefst in totale afzondering

nier om te communiceren met

[Fragment]

van de wereld werkt, zijn haar

de wereld. Wat wil je commu-

Gast: ‘My bro’s live there, man.’

kunstwerken diep verankerd in de

niceren?

DJ: ‘Who?

westerse samenleving. In de jaren

‘Ik wil een soort energie over-

Gast: ‘My bro’s, my partners in

’70 choqueerde ze de media en

brengen op de toeschouwer om

my gang.’

de kunstwereld met een gender-

een wisselwerking tot stand te

DJ: ‘You got a streetgang??’

bending advertentie in Artforum,

brengen tussen de toeschouwer

Gast: ‘Yeah man.’

en daarnaast schopte ze ook

en het kunstobject. Ik onderzoek

DJ: ‘Whoh, yeah, whoh, what do

regelmatig tegen heilige huisjes

vaak de ambiguïteit tussen beeld,

you do in the weekend?’

>

16-06-2009 11:53:48

62 Wat wilde je met Female Sensi-

mezelf laten afbeelden in de stijl

in die tijd hoognodig vanwege de

bility laten zien?

van bekende pin-ups zoals Betty

disbalans tussen man en vrouw.

‘De video is een bijna letterlijk

Grable. Ik wilde daarmee het

De verhoudingen waren in veel

onderzoek van twee personen die

onderwerp aansnijden dat een

opzichten scheef. Mijn participatie

spelen met de beeldvorming rond-

vrouw de mogelijkheid heeft om

was dat ik in mijn kunstwerken

om De Kus. Ik behandel in dat

te kiezen hóé ze naar buiten wil

de ambiguïteit in de beeldvor-

videowerk The Kiss van Warhol

treden. Een vrouw kan iedereen

ming tussen mannen en vrouwen

en de kus zoals die in veel films

zijn die ze wil zijn. Dat gold ook

liet zien. Op die manier wilde ik

voorkomt. Ik wilde dat ontleden.

voor mij: ik ben een kunstenaar

gelijkheid tussen man en vrouw

Voor de video maakte ik gebruik

en een vrouw tegelijkertijd. Ik wil

promoten.’

van fragmenten op een radiozen-

overigens nogmaals vooropstellen

der in Los Angeles. LA was dé

dat het geen pornografie was,

Ook met betrekking tot minimal

plek waar het in de jaren ’70 op

het was een kunstwerk over

art bracht je regelmatig discus-

cultureel gebied allemaal gebeur-

seksualiteit. Penthouse magazine

sies op gang. Waarom was dat

de en waar ook het feminisme

benaderde me vanwege die foto,

belangrijk?

opbloeide. De lokale radiozen-

maar ik heb gezegd dat ik niet

‘In mijn onderzoek kies ik er re-

ders vond ik voor mijn onderzoek

voor ze wilde poseren. Wel heb ik

gelmatig voor om de grenzen op

interessant omdat ze erg open

gevraagd of ze mij een paar pa-

te zoeken, want ik wil definiëren

communiceerden met luisteraars,

gina’s wilden geven, zodat ik die

en herdefiniëren. Met Fallen Pain-

je kon gemakkelijk inbellen in de

dan kon vullen met mijn kunst. Ik

ting wilde ik de grenzen van het

uitzending. Voor mijn onderzoek

vond het belangrijk dat ik zelf de

medium opzoeken. Ik was toen

luisterde ik veel naar die zenders

controle over mijn beelden hield.

erg betrokken bij verf, het maken

en met mijn memorecorder nam

Penthouse kon die vrijheid niet

van mijn eigen verf, en wilde het

ik de gesprekken op zodra het

geven. Artforum stelde wel een

werkterrein van schilderen ver-

betrekking had op female sensi-

paar pagina’s beschikbaar waar

kennen. Dat was nodig want er

bility. Naast de geluidsfragmenten

ik alle controle over had. Tegen

gebruikte ik ook video-opnamen

betaling. Ik kon twee pagina’s ko-

in mijn onderzoek. In die peri-

pen maar dan moest ik wel de

ode gaf ik in New York les aan

naam van mijn agentschap er

kunststudenten en ik filmde met

in kleine letters bij zetten, want

mijn videocamera de discussies

het moest een advertentie lijken.

in de klas over het onderwerp

Via die constructie kwam er een

liefde. Ik was erg geïnteresseerd

spread met een afbeelding van

hoe de verschillende seksen over

een naakte vrouw met een dildo

dat onderwerp dachten. Middels

die de seksualiteit van man en

video- en radio-opnamen ver-

vrouw aankaartte. Daarnaast ver-

kende ik het onderwerp female

scheen er een artikel over mij.

sensibility en verwerkte dat in

Die confronterende afbeelding

mijn videokunst.’

heeft deuren geopend voor an-

>

dere kunstenaars, maar destijds In hoeverre sluit de advertentie

ontstond er een grote rel binnen

in het tijdschrift Artforum daar

de redactie. Een aantal redacteu-

op aan?

ren nam zelfs ontslag en maakte

‘Ik wil het geen advertentie noe-

later via ingezonden brieven zijn

men, want het is een kunstwerk.

onvrede over die foto kenbaar.’

Ik deed namelijk onderzoek naar pornografie en de female gaze

In hoeverre was je in de jaren

– een onderwerp waar veel fe-

’70 actief binnen de feministische

ministen zich mee bezig hielden.

beweging?

Voor het kunstwerk heb ik ge-

‘Ik was geïnteresseerd in de bij-

kozen om mijn eigen lichaam te

eenkomsten van feministen en

gebruiken als onderwerp, omdat

wilde weten wie degenen waren

ikzelf de vrouw ben die het

die het vuile werk opknapten.

meest dichtbij mij staat. Ik heb

De feministische beweging was

060-071_LyndaBenglis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 62

16-06-2009 09:39:15

63

Lynda Benglis, The Graces, 2003-5, Courtesy Cheim & Reid, New York, Art Š Lynda Benglis/Licensed by VAGA, New York, NY.

060-071_LyndaBenglis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 63

16-06-2009 09:39:40

64

Lynda Benglis, Wing, 1970, Courtesy Cheim & Reid, New York Art Š Lynda Benglis/Licensed by VAGA, New York, NY.

060-071_LyndaBenglis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 64

16-06-2009 09:40:00

65

werd veel gediscussieerd tussen

Kun je een specifiek kunstwerk

critici en bekende kunstenaars

aanwijzen uit jouw oeuvre waar

over stellingen als: het traditionele

sprake is van tegenspraak?

schilderen met een ezel is dood.

‘Dat kan ik alleen aangeven zodra

En: moeten beeldhouwers wel of

ik met een werk bezig ben. Mijn

geen kwast gebruiken? Dat waren

kunstwerken zijn een realisatie

absurde discussies, maar ze wa-

van een bepaald moment.’

ren wel onderwerp van gesprek binnen de gehele kunstwereld. Op

Wat zijn momenteel interessante

de triotentoonstelling in het Van

ontwikkelingen in de kunstwe-

Abbemuseum zie je werken die

reld?

verband houden met die discus-

‘Ik vind ieder persoon interessant

sies.’

die zichzelf openstelt voor de tijd en de ervaring. Kunst kan door

Is dat nog een relevante discus-

iedereen overal gemaakt worden.

sie anno 2009?

De basis is een weloverwogen

‘Jazeker, er hebben geen radicale

gedachte over communicatie in

veranderingen plaatsgevonden.

onze wereld. Kunst heeft alleen

Daarnaast ontstaan er ook steeds

tijd, overdenking en een begrip

nieuwe discussies. De wereld is

van de dingen waar je oog op

kleiner geworden en daardoor

valt nodig. Je moet zien, weten

complexer. We kunnen ons niet

en begrijpen wat er in de wereld

enkel meer met individuen be-

gebeurt.’

zighouden, we moeten ons ook bezighouden met hoe we allemaal

Robert Morris en jij stuurden in

bij elkaar horen.’

de jaren ’70 videobanden heen en weer om tot het gezamenlijk

Je hebt filosofie gestudeerd maar

videowerk Morris’ Exchange te

uiteindelijk voor kunst gekozen.

komen. Internet en veel andere

Wat was de voornaamste re-

digitale technieken bestonden

den?

toen nog niet. Wat merk je van

‘Ik dacht dat filosofie interessant

de weerslag van al deze nieuwe

was, maar bij filosofie neem je

technieken op de kunstwereld?

een bepaalde stelling in, daar

‘Ik vind de nieuwe mogelijkheden

verdiep je je in en treed je mee

fantastisch. In New York geef ik

naar buiten om daar vervolgens

les aan kunststudenten en ik merk

aan vast te houden of van af

dagelijks dat ze zijn opgegroeid

te stappen. Het is een repete-

in een multimediaal tijdperk. Ze

rend proces. Kunst vind ik inte-

maken gebruik van iPod’s, ze

ressanter, want daar hoef je de

maken kunst via messaging op

stelling die je hebt ingenomen

hun mobiele telefoons, en ik heb

niet te beargumenteren want de

zelfs een student meegemaakt

wereld verandert continu. Ideeën

die kunst maakt met zijn digitale

veranderen, stijlen veranderen,

metrokaart. Tegenwoordig zijn er

bomen groeien en gaan dood.

zoveel nieuwe mogelijkheden om

We leven in een wereld waar

met nieuwe communicatievormen

continu alles verandert, en als je

een verbeelding te creëren. De

daarin meegaat, spreek je jezelf

symbolen uit de nieuwe media

wel eens tegen. Ik denk dat ie-

vormen de iconen van het heden.

der statement op ieder moment

Je ziet dat kunst zich ontwikkelt,

betwist kan worden. De basis van

het onderzoeksgebied ligt wijder

kunst is het vermogen om een

open dan ooit.’

stap opzij te doen en jezelf te durven tegenspreken.’

060-071_LyndaBenglis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 65

>

16-06-2009 09:40:17

66

060-071_LyndaBenglis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 66

16-06-2009 09:40:34

67

> Lynda Benglis, Wing, 1970, Courtesy Cheim & Reid, New York Art Š Lynda Benglis/Licensed by VAGA, New York, NY.

060-071_LyndaBenglis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 67

16-06-2009 09:40:52

68

Female gaze

T Dennis Mijnheer

Provocation is often the method that Lynda Benglis uses to reflect critically on female imaging and minimal art. She uses everything for this: from semierotic video films to pin-up photographs, to latex sculptures and paintings on the floor. ‘I want to define and redefine.’

The artist Lynda Benglis (67) works in

to the viewer, to bring about an interac-

everything was happening in the world

several places in the world. However, her

tion between the viewer and the work

of culture in the 1970s, and where femi-

home base is New York, the city where

of art. I often explore the ambiguity

nism was also flourishing. I thought the

her agent Cheim & Reid is established,

between the image, space and imagi-

local radio stations were interesting for

who represents, amongst others, Diana

nation. Sensuality, movement and the

my research, because they communi-

Arbus, Robert Mapplethorpe and Wil-

relationship between the body and the

cated very openly with the listeners,

liam Eggleston. Before the exhibition in

work of art are often central in this.’

you could easily phone in during the

the Van Abbemuseum, she temporarily

programme. For my research I listened

resides in New Mexico. Benglis explains:

This applies for Benglis’s video Female

to these channels a lot and I recorded

‘I have a studio in the desert here where

Sensibility, which dates from 1973. In

the conversations with my memo re-

I can paint outside, undisturbed. My

the video, Benglis and her lover are

corder whenever they involved female

neighbours live sixty kilometres further

filmed in close up as they kiss each

sensibility. In addition to the sound

on and that makes it an ideal place for

other tenderly and moisten each oth-

fragments, I also used video recordings

me to meditate and work.’ Although she

er’s Adam’s apples with their tongues.

in my research. During that period I was

prefers to work in complete isolation

For this semi-erotic, lesbian perfor-

lecturing art students in New York and I

from the world, her works of art are

mance, she chose a strikingly contrast-

filmed the discussions in class about the

deeply rooted in Western society. In the

ing soundtrack. You hear a sort of Beavis

subject of love with my video camera. I

1970s she shocked the media and art

and Butthead-like, macho conversations

was very interested in how the different

world with a gender-bending advertise-

on a radio transmitter.

sexes thought about this subject. With

ment in Artforum, and in addition she

[Fragment]

video and radio recordings, I explored

also regularly questioned some of the

Guy: ‘My bro’s live there, man.’

the subject of female sensibility and

sacred cows in the tradition of painting

DJ: ‘Who?’

assimilated it in my video art.’

and sculpture.

Guy: ‘My bro’s, my partners in my gang.’

To what extent does the advertisement

What is your personal relationship with

DJ: ‘You got a street gang?’

in the magazine Artforum correspond

the other two artists in the trio exhibi-

Guy: ‘Yeah, man.’

to this?

tion in the Van Abbemuseum?

DJ: ‘Whoh, yeah, whoh, what do you

‘I wouldn’t call it an advertisement, be-

‘I only know Jo Baer personally. I know

do in the weekend?’

cause it’s a work of art. I was actually

her particularly from her earlier work,

researching pornography and the female

the work for which she became well

What did you want to communicate

gaze – a subject which interested many

known in the 1960s and which she ex-

with Female Sensibility?

feminists. For the work of art I opted to

hibited in New York City. At that time

‘The video is almost a literal examination

use my own body as a subject, because

she was still involved in minimal art,

of two people who are playing with the

I am the woman who is closest to me.

such as the Double Bar paintings.’

image of the Kiss. In this video work,

I showed myself in the style of well-

I am looking at Warhol’s The Kiss and

known pin-ups such as Betty Grable.

You view art as a way to communicate

the kiss which you see in many films. I

In this way, I wanted to deal with the

with the world. What do you want to

wanted to analyse this. For the video I

subject that a woman has the possibility

communicate?

used fragments from a radio station in

of choosing how she wants to present

‘I would like to transmit a sort of energy

Los Angeles. That was the place where

herself. A woman can be anyone she

060-071_LyndaBenglis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 68

16-06-2009 09:41:21

69

> Lynda Benglis, Karen, 1972, Courtesy Cheim & Reid, New York, Art Š Lynda Benglis/Licensed by VAGA, New York, NY.

060-071_LyndaBenglis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 69

16-06-2009 09:41:52

70 wants. This also applied for me: I am an

and redefine. With Fallen Painting, I

ing on something. My art works are a

artist and a woman at the same time.

wanted to look for the limits of the me-

realisation of a particular moment.’

Moreover I would like to make it clear

dium. At that time I was very involved

once again, that it was not pornography,

with paint, making my own paints, and

What are the most interesting devel-

it was a work of art about sexuality.

I wanted to explore the working field of

opments in the art world at the mo-

Penthouse magazine approached me

painting. This was necessary because

ment?

because of this photograph, but I told

there were many discussions between

‘I think anyone who opens themselves

them I didn’t want to pose for them.

critics and well- known artists about

up to time and experience is interesting.

However, I did ask whether they would

statements such as: Traditional paint-

Art can be made by anyone, anywhere.

give me a few pages so that I could fill

ing on an easel is dead. And: Should

It is based on a carefully considered idea

them with my art. It was important for

sculptors use a brush or not? These were

about communication in our world. Art

me to have control over my own im-

absurd discussions, but they were the

only needs time, thought and an un-

ages myself. Penthouse did not feel they

subject of discussions in the whole art

derstanding of the things that catch

could give me this freedom. Artforum

world. In the trio exhibition in the Van

your eye. You have to see, know and

did make a few pages available and I

Abbemuseum, you will find works which

understand what is happening in the

had complete control over them. For

are related to these discussions.’

world.’

but in that case I did have to put the

Is this still a relevant discussion in

In the 1970s, Robert Morris and you

name of my agency on them in small

2009?

sent each other video tapes in order

letters, because it had to look like an

‘Yes, it certainly is, there have not been

to create the joint video work Mor-

advertisement. With this arrangement,

any radical changes. In addition, new

ris’s Exchange. The internet and many

I created a spread with an illustration of

discussions are constantly emerging. The

other digital technologies did not exist

a naked woman with a dildo which was

world has become smaller and therefore

yet. What effects have you noticed of

looking at the sexuality of a man and a

more complex. We cannot only con-

all these new technologies on the art

woman. In addition, there was an article

centrate on individuals any longer, we

world?

about me. This confrontational picture

also have to explore how we all belong

‘I think the new possibilities are fan-

opened the doors for other artists, but

together.’

tastic. In New York I teach art students

payment I was able to buy two pages,

at the time, there was a big protest in

and I notice everyday how they have

the editor’s office. A number of editors

You studied philosophy but ultimately

grown up in a multimedia era. They use

even resigned and later showed their

opted for art. What was the main rea-

iPods, they create art by texting on their

dissatisfaction about the photograph

son for this?

mobile phones and I even had a student

in the letters they sent.’

‘I thought philosophy was interesting,

who created an artwork with his digital

but in philosophy you adopt a certain

metro card. Nowadays there are so many

To what extent were you active in

position, you explore it and you present

new possibilities to create an image with

the feminist movement during the

it to the outside world, and then hold

new forms of communication. The sym-

1970s?

on to it or move away. It is a repetitive

bols of the new media form the icons of

‘I was interested in the meetings of

process. I find art more interesting, be-

the present. You see how art develops

feminists and I wanted to know who

cause you do not have to give arguments

and the field of research is wider open

were the people who did the dirty work.

for the position you have adopted as

than ever before.’

During those days, the feminist move-

the world is constantly changing. Ideas

ment was urgently necessary because of

change, styles change, trees grow and

the imbalance between men and women.

die. We live in a world where everything

The relationships were distorted in many

is constantly changing and if you go

ways. My participation was that in my

with this, you sometimes contradict

art works I showed this ambiguity be-

yourself. I believe that every statement

tween men and women in the images. In

can be disputed at any moment. The

that way I wanted to promote equality

basis of art is the capacity to take a

between men and women.’

sideways step and have the courage to contradict yourself.’

With regard to minimal art, you also regularly got discussions going. Why

Can you indicate a specific art work

was that important?

from your oeuvre which involves con-

‘In my research I regularly opt to explore

tradiction?

the boundaries, because I want to define

‘I can only indicate this when I’m work-

060-071_LyndaBenglis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 70

16-06-2009 09:42:17

71

< Lynda Benglis, Panhard, 1989, Courtesy Cheim & Reid, New York, Art Š Lynda Benglis/Licensed by VAGA, New York, NY.

060-071_LyndaBenglis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 71

16-06-2009 09:42:45

Synergy Joost Vandebrug

072-079_Joost_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 72

16-06-2009 09:28:25

072-079_Joost_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 73

16-06-2009 09:28:51

072-079_Joost_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 74

16-06-2009 09:29:16

072-079_Joost_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 75

16-06-2009 09:29:43

072-079_Joost_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 76

16-06-2009 09:30:12

072-079_Joost_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 77

16-06-2009 09:30:33

072-079_Joost_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 78

16-06-2009 09:31:01

Fotografie Joost Vandebrug / Manja Otten PM Styling Meike Beckers / Eric Elenbaas Beeldend kunstenaar Vincent van de Waal Haar & make-up Ingrid van Hemert / House of orange Model Florian / Lara Pixie

072-079_Joost_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 79

16-06-2009 09:31:25

Overexposed Dennis Duijnhouwer

080-085_Dennis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 80

16-06-2009 09:21:58

080-085_Dennis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 81

16-06-2009 09:22:28

080-085_Dennis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 82

16-06-2009 09:22:56

080-085_Dennis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 83

16-06-2009 09:23:24

080-085_Dennis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 84

16-06-2009 09:24:13

080-085_Dennis_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 85

16-06-2009 09:24:53

86

F aubrey mayer

086-097_JuttaKoether_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 86

16-06-2009 09:14:45

87

Raison d’être

T Dennis Mijnheer

Jutta Koether leeft en denkt mediumoverschrijdend. Hokjesdenken is ha ar vreemd. Wa ar zij mee worstelt zijn existentiële vr agen over het kunstena arschap en het medium schilderen. ‘Pas als je dood bent eindigt het stellen van vr agen.’

De Duitse schilder/performance-

gaat Koether samenwerkingsver-

onderzoek, thema of genre waar-

kunstenaar/kunstcriticus/muzikant

banden aan met muzikanten. Haar

binnen je wil werken. Dan zet je

Jutta Koether (51) put in haar

soloshow in Pat Hearn Gallery

alles op alles om het project af

werk ongestoord uit literatuur,

in 1997 werd opgeluisterd door

te ronden, en daarna is het klaar.

muziek en populaire cultuur. Ter

een soundtrack van Tom Verlaine.

Het project is afgelopen en komt

illustratie: in haar recente schil-

Met de zanger van Television

niet meer terug. Ik val in mijn

derij Hot Rod verwijst ze naar

werkt ze regelmatig samen aan

werk niet in herhaling, ik stap

het 17e-eeuwse schilderij Land-

galerieprojecten. Haar performan-

steeds over naar het volgende

scape with Pyramus and Thisbe

ces met Kim Gordon van Sonic

project. Zo’n cyclus duurt bij mij

van Poussin, maar de in New

Youth maken haar tot een nog

ongeveer twee jaar. In het Van

York woonachtige Koether scha-

levendigere verschijning in de art

Abbemuseum wordt mijn werk van

kelt net zo gemakkelijk over naar

scene. In de tentoonstelling Her

de laatste twee jaar vertoond, het

populaire cultuur. In Souveraine

Noise deed het duo Koether &

is zeg maar mijn meest recente

verwijst ze in een heftig rood

Gordon door middel van geluid

album.’

schilderij naar de poppy zangeres

onderzoek naar sociale relaties.

Kylie Minogue, om vervolgens in

Uit Koethers synthesizer kwam

Waar gaat jouw interesse in het

de serie Incarnation Found Identi-

vooral noise.

algemeen naar uit?

‘Mijn interessegebied behelst het

fied Executed (2008) te verwijzen

086-097_JuttaKoether_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 87

naar landschapsschilderijen van

Kun je inzicht geven in jouw ma-

heronderzoeken van wat schil-

Cézanne én naar het infantiele

nier van werken?

deren kan zijn, van wat het al-

schilderen-op-nummertjes.

‘Ik werk aan projecten. Het is

lemaal kan weerspiegelen. Het

Koether zoekt sinds de jaren ’80

dus niet zo dat ik eerst een

is opgebouwd uit veel gelaagde

de grenzen op van het medium

schilderij maak en daarna nog

onderhandelingen tussen gedach-

schilderen, bijna spottend hoewel

een. Ik werk meer op de manier

ten, kennis en visuele kennis en

ze het zelf ‘comical arrogance’

zoals muziek gemaakt wordt: je

dat alles speelt zich af binnen

noemt. Heftige kleuren als felroze

hebt een bepaald interessegebied

het métier van schilderen. Door

en rood schuwt ze niet, en ook

en vervolgens maak je daar een

de dialoog aan te gaan met het

donkere, bijna duistere doeken

album over. Je gebruikt daarvoor

medium schilderen wil ik op een

zijn haar niet vreemd. Regelmatig

verschillende aspecten binnen het

organische manier bijdragen aan

>

16-06-2009 09:15:07

88 de heropbouw ervan. Ik ben kri-

een oneindige zoektocht is. Er ís

als schilder mijn onderwerp de-

tisch maar niet uit op de vernie-

geen einde en dat is enerzijds

materialiseer en mezelf van de

tiging ervan. In mijn werk richt ik

frustrerend, maar het vormt ook

veilige ondergrond losmaak. Wat

me op het continueren van de

de brandstof van mijn kunste-

gepaard gaat met een staat van

schildertraditie, een traditie die ik

naarschap. Pas als je dood bent

verwarring.

bewonder en waar ik deel van

eindigt het stellen van vragen.’

Muziek hoeft niet per definitie

uitmaak.’

onderdeel van een performance In welke mate is muziek een

te zijn, ik heb ook performances

Wat draagt literatuur bij aan jouw

brandstof voor jouw werk?

gedaan die enkel bestonden uit

schilderijen?

‘Ik wil het geen brandstof noe-

een stem, licht, outfits en bewe-

‘Ik ben nieuwsgierig naar litera-

men, want het is meer dan dat.

gingen. Tijdens de recente ope-

tuur, het maakt deel uit van mijn

Muziek is altijd onderdeel van

ning van Sacred Bodies Practice

gedachtewereld. Heraclitus is een

mijn leven geweest. Ik had met

in het kunstmuseum in Graz deed

filosoof, hij sympathiseerde met

een aantal andere mensen in

ik een performance met Kim Gor-

het idee dat alles in de basis al

de jaren ’80 het tijdschrift Spex.

don. Daar deden we een mise-

een begin en een eind heeft. De

Muziek beschouwden we niet als

en-scène op het podium met een

dichter René Char haakt daar op

enkel als een consumptiegoed,

sofa, bewegingen en we speelden

in, en doet dat bewonderenswaar-

we zagen het juist als iets wat

muziek – ik speel meestal synthe-

dig. Ik ben vooral geïnteresseerd

onze culturele identiteit vormde.

sizer en draag teksten voor. Het

in hun gedachtegoed en hoe dat

Het bood stof tot nadenken. Ik

was een heel theatraal concept

in de loop der jaren gebruikt,

was een muziekredacteur want

in relatie tot de locatie en het

hergebruikt en misbruikt is. Het

schrijven over muziek was erg

evenement. Mijn optredens beperk

kennisnemen van literatuur stelt

belangrijk voor mij. Het was een

ik tot de expositieruimte, ik doe

mij in staat om vragen te stellen

manier om een esthetische inte-

daarbuiten geen optredens op

als zijnde kunstenaar. Wat doe

resse gestalte te geven en mezelf

evenementen of festivals of iets

je? Wat is het doel? Waarom

te verdiepen in de vragen die ik

dergelijks.’

maak je kunst – is dat soms het

nu ook met mijn kunst tracht

boosten van je eigen ego? Hoe

te beantwoorden. Wat is het

Je bent ook geïnteresseerd in wat

geïsoleerd wil je werken? Hoe

doel van muziek? Zal het jaren

je ‘comical arrogance’ noemt, wat

dichtbij wil je komen als kunste-

blijven hangen? Hoe wordt het

versta je daar onder?

naar? Dat zijn onderwerpen waar

publiek beïnvloed? En: hoe kan

‘Dat houdt in dat je ergens een

ik me mee bezig hou.’

een kunstwerk gerelateerd worden

acte de présence geeft, wetende

aan bijvoorbeeld een rockshow?

dat andere mensen het misschien

Jouw leven als kunstenaar is een

Muziek is dus meer dan alleen

ordinair vinden. Een schilderstijl

queeste?

een brandstof. Ik luister ook nau-

kan soms ordinair lijken, een

‘Ja, en het is belangrijk om het

welijks naar muziek als ik met

performance kan ordinaire ele-

bestaan van de queeste te ac-

een schilderij bezig ben.’

menten bevatten. Met comical

cepteren en er min of meer in

arrogance zorg je dat er bewust

te berusten. Dat is nodig om te

Hoe komt de wisselwerking tus-

kunnen werken in een oneindig

sen een installatie, performance

vragenoproepend proces – om

en muziek tot stand?

ervoor te zorgen dat je ervan

‘Wanneer ik een installatie doe

geniet en dat je er niet in ver-

voor een nieuw project, dan zit

drinkt in zekere zin.’

daar soms een performance aan

>

vast. Als ik een installatie met Is het kunstenaarschap, de zoek-

schilderijen maak, dan concep-

tocht naar antwoorden, voor jou

tualiseer ik ook de visuele look

genieten of zie je het vooral als

van de ruimte, de installatie, de

een last?

schilderijen, en ik bedenk alvast

‘Het is geen last, het is een

een geschikte performance die

keuze. Ik ben erg gelukkig dat

aansluit bij het type werk. Ik

ik kan werken als kunstenaar.

onderzoek de problemen in de

Het is een stimulus, maar na-

relatie tussen kunst en muziek en

tuurlijk is het een irritatie dat het

werk een oplossing uit waarin ik

086-097_JuttaKoether_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 88

16-06-2009 09:15:28

89

Jutta Koether, Souveraine (picture after an image of Kylie on stage, from the KSTA) , 2008, Courtesy Galerie Daniel Buchholz, Cologne/Berlin

086-097_JuttaKoether_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 89

16-06-2009 09:15:52

90

Jutta Koether, Drawing, 2009. Courtesy the artist

086-097_JuttaKoether_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 90

16-06-2009 09:16:13

91

slecht theater in voorkomt om

bing Gristle. Allemaal bands die

en ben nog steeds, geïnteres-

reacties uit te lokken. Je voegt

behoorlijk donkere nummers ma-

seerd hoe zij kunst maken, hoe

zulke elementen in, als een soort

ken.’

zij participeren in cultuur, wat

pose, alleen om onderwerp van

de specifieke strubbeling zijn die

spot te worden. Het is niet zo-

Sijpelen die donkere kanten door

ze meemaken en wie hun ico-

zeer provoceren, je kaart met

in jouw schilderijen?

nen zijn.’

name aan wat de standaard is

‘Ik weet zeker dat zulke under-

en dat er niet zoiets bestaat als

ground muziek invloed heeft op

Je hebt in de serie Sovereign

properheid. Dat aspect is een

mijn leven. Het is denk ik door-

Women ook een aantal vrouwelij-

van de redenen geweest dat ik

gedrongen in de vragen die ik

ke iconen verwerkt in schilderijen.

in mijn Lux Interior-show verwijs

mezelf stel, zoals: wat is de stem

Waarom koos je voor Maria Cal-

naar de zanger van The Cramps.

die je als kunstenaar laat horen,

las, Kylie Minogue en Peaches?

Die band was zo extreem, zo

hoe creëer je een soort econo-

‘Ik verwijs daarmee naar Medea,

belachelijk en tegelijkertijd hadden

mie, en hoe bescherm je jezelf

draperieën, extreme vrouwen,

ze een heel eigen kwaliteit – ze

om geen conservatieve bangerik

extreme gevoelens, heroïsche

vallen buiten iedere categorie. Ik

te worden? Als twintiger ga je

keuzes, en een stem en een li-

verwijs naar hun nummer Garba-

helemaal in zulke muziek op, je

chaam die ingezet worden als

geman: “You ain’t no punk, you

schopt tegen dingen, bent bezig

instrumenten van expressionisme.

punk. You wanna talk about the

met een eigen plek te creëren,

Meervoudig expressionisme. Maria

real junk? Do you understand?

maar dat hou je niet voor eeuwig

Callas is voor mij een icoon om-

Do you want the real thing or

vol. Ik denk echter wel dat zodra

dat ze in mijn culturele brein een

are you just talking? You gotta

je je eenmaal hebt geïnformeerd,

grote indruk heeft achtergelaten.

beat it with a stick. You gotta

dat je een register van ideeën

Ze is de eerste naam die in me

beat it ’til it’s thick. You gotta

hebt aangelegd en ze in praktijk

opkomt bij een vrouwelijk, extreem

live until you’re dead. You gotta

hebt gebracht, dat het gedachte-

krachtig figuur. Ik heb nog het

rock ’til you see red.” Je moet

goed niet op latere leeftijd ver-

beeld voor ogen van hoe zij in

naakt rondspringen en een mi-

dwijnt. De ideeën zullen op latere

de jaren ’60 in glossy magazi-

crofoon in je hoofd stoppen om

leeftijd wellicht meer geconcep-

nes stond afgebeeld. Ze is ook

The Cramps te benaderen. Dat

tualiseerd zijn, maar ik denk dat

iemand die meer is dan alleen

biedt een interessante referentie,

het blijft hangen en zodoende

een zangeres, ze doet haar eigen

het zet aan tot nadenken: in

terugkomt in mijn werk. Ik denk

productie. Dat maakt haar veel

schilderen moet je misschien ook

zelfs dat mijn werk anders zou

fascinerender dan Madonna. Als

andere dingen doen.’

zijn zonder die specifieke achter-

je vandaag de dag een afbeel-

grond. Ik beschouw bijvoorbeeld

ding van Maria Callas ziet dan is

In hoeverre vormen donkere

het maken van kunst niet als

het bijna een klassiek schilderij,

muziek en donkere lyrics een

business, ik beschouw het als iets

een levend schilderij. Het was

stimulus?

existentieels – het is iets wat je

in deze serie een uitdaging om

‘Black metal vind ik al jaren erg

doet omdat je besloten hebt om

eigenlijk ónschilderbare fenome-

interessant. Ik luister er niet al-

dat met je leven te gaan doen.

nen te schilderen. Het portret van

leen graag naar maar ik vind

En daardoor zijn er andere plek-

Callas is getiteld Soul Between

ook het domein dat black metal

ken in cultuur waar je datzelfde

Heaven and Hell, vernoemd naar

bestrijkt interessant. Black metal

doel tegen kunt komen en kun

een Romeins fresco in een ka-

is het soort laatste toevluchts-

je samenwerkingen aangaan met

tholieke kerk. Dat fresco heb ik

oord waar extreme ideeën en

mensen die hetzelfde doel als jij

ook gebruikt voor de opening van

onafhankelijkheid voorop staan.

hebben. Je bent niet alleen, je

de expositie in Keulen. Het fresco

Het vormt een niche en kent zijn

ziet mensen aan de horizon.’

biedt een fascinerend beeld van

eigen distributie en productievorm.

086-097_JuttaKoether_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 91

iemand die aan de ene kant

Een band uit mijn generatie die

Staan vrouwen helderder aan die

vastgeketend zit aan de duivel

ik altijd bewonderd heb is Dark-

horizon?

en aan de andere kant aan een

throne, een black-metalband uit

‘Dat denk ik wel. In een vroeg

engel. Ik hou van zo’n in-your-

Noorwegen – ze zijn zo basic

stadium van mijn kunstenaarschap

face expressie. De visualisatie is

en extreem. Daarnaast ben ik

raakte ik geïnteresseerd in hoe

heel direct: dít is de hemel, dít

opgegroeid met industrial bands

vrouwen zich bezighouden met

is de hel en jij zit vastgeketend

zoals Coil, Psychic TV en Throb-

het maken van kunst. Ik was,

in het midden.’

>

16-06-2009 09:16:36

92

086-097_JuttaKoether_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 92

16-06-2009 09:17:01

93

> jutta koether, lux interior / hot rod (after poussin), 2009, courtesy rena spaulings, new york. foto/photo farzad owran

086-097_JuttaKoether_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 93

16-06-2009 09:17:32

94

Raison d’être

T Dennis Mijnheer

Jutta Koether lives and works in a way that transcends the medium. She does not think in boxes.

She struggles with existential questions about being an artist and the medium of painting. ‘You don’t stop asking questions until you’re dead.’

The German painter/performance art-

then another one. I work more in the

ideas and how these have been used,

ist/art critic/musician Jutta Koether

way that music is made. You have a

reused and misused over the course

(51) borrows from literature, music and

certain field of interest and then you

of the years. Knowing about literature

popular culture in her work, without any

make an album about it. This means

makes me able to raise questions about

problems. By way of illustration, in her

that you use different aspects in the

being an artist. What are you doing?

recent painting Hot Rod, she refers to

research, theme or genre in which you

What is it for? Why do you make art?

the 17th-century painting of Landscape

want to work. Then you put everything

– is it in order to boost your own ego?

with Pyramus and Thisbe by Poussin,

into completing the project, and then

In how much isolation do you want to

but Koether, who lives in New York,

it’s finished. The project is complete and

work? How close do you want to get as

switches to popular culture just as eas-

will not come back. I’m not repetitive

an artist? These are the subjects that I

ily. In Souveraine she refers to the pop

in my work. I always go on to the next

work with.’

singer Kylie Minogue in a vehemently

project. For me this sort of cycle lasts

red painting and subsequently refers to

about two years. My work has been dis-

Is your life as an artist a quest?

the landscapes of Cézanne in the series

played in the Van Abbemusuem for the

‘Yes, and it’s important to accept the

Incarnation Found Identified Executed

last two years – you could say it’s my

existence of the quest and become more

(2008), as well as to the infantile style

most recent album.’

or less resigned to it. This is necessary

of painting by numbers.

in order to work in an infinite process

Since the 1980s, Koether has looked for

What are your general interests?

which keeps raising questions, to ensure

the limits of the medium of painting,

‘My field of interest encompasses the

that you enjoy it and that you don’t

almost mockingly, although she calls

re-examination of what painting can

drown in it, in a sense.’

it ‘comical arrogance’ herself. She does

be, and all the things it can reflect. It

not shy away from bold colours such

is composed of multilayered negotia-

Is being an artist, the search for an-

as bright pink and red, and her work

tions between thoughts, knowledge and

swers, enjoyable for you, or do you see

also includes some dark, almost sombre

visual knowledge, and all this takes place

it more as a burden?

canvasses. Koether regularly works in

within the métier of painting. By enter-

‘It’s not a burden, it’s a choice. I’m very

cooperative ventures with musicians.

ing into a dialogue with the medium

happy that I can work as an artist. It’s a

In 1997, her solo show in Pat Hearn

of painting, I want to contribute to its

stimulus, but of course it’s irritating that

Gallery was accompanied by a sound

reconstruction in an organic way. I am

it is an infinite search. There is no end,

track of Tom Verlaine. She regularly

critical, but I am not out to destroy it.

and on the one hand this is frustrating,

works with the singer from Television

In my work I focus on the continua-

but it also becomes the fuel for my art.

on gallery projects. Her performances

tion of the tradition of painting, a tra-

You don’t stop asking questions until

with Kim Gordon of Sonic Youth have

dition which I admire and of which I

you’re dead.’

made her an even livelier phenomenon

am part.’

in the art scene. In the exhibition Her

To what extent is music a fuel for your

Noise, the duo Koether & Gordon ex-

What does literature contribute to your

work?

plored social relationships by means of

paintings?

‘I wouldn’t call it a fuel because it is

sound. Koether’s synthesizer mainly

‘I am curious about literature and it is

more than that. Music has always been

produced noise.

part of my world of ideas. Heraclitus was

a part of my life. In the 1980s I used to

a philosopher and he sympathised with

have the magazine Spex together with

Can you give an insight into your way

the idea that basically everything has a

a number of other people. We did not

of working?

beginning and an end. The poet René

consider music only as a consumer ar-

‘I work on projects. Therefore it’s not

Char responds to this in an admirable

ticle, we actually saw it as something

the case that I first do a painting and

way. I am particularly interested in their

which created our cultural identity. This

086-097_JuttaKoether_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 94

16-06-2009 09:18:08

95

> Jutta Koether, Drawing, 2009, private collection

086-097_JuttaKoether_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 95

16-06-2009 09:18:27

96 provided food for thought. I was a musi-

of painting can sometimes seem vulgar

it has penetrated into the questions

my cultural brain. She is the first name

cal editor because it was extremely im-

and a performance can contain vulgar

which I ask myself, like: What is the

which I think of for a female, extreme-

portant for me to write about music. It

elements. With comical arrogance you

voice which you hear as an artist? How

ly powerful figure. I can still see the

was a way of creating aesthetic interest

ensure that bad theatre is deliberately

do you create a sort of economy and

image of how she was represented in

and exploring the questions which I now

included in order to provoke responses.

how do you protect yourself from be-

glossy magazines in the 1960s. She’s

also try to answer with my art. What is

You incorporate these elements as a sort

coming a conservative coward? In your

also someone who is more than just a

the purpose of music? Will it continue

of pose, merely to become an object

twenties you’re completely taken up

singer, she does her own production.

for many years? How does it influence

of mockery. It’s not so much a ques-

with this music. You kick against things

This makes her much more fascinating

the public? And how can a work of art

tion of provocation, you particularly

and you’re working on creating a place

than Madonna. When you see a picture

be related, for example, to a rock show?

examine the standard and show that

of your own, but you don’t keep this

of Maria Callas today, it is almost a clas-

Therefore music is more than just fuel.

there’s no such thing as a proper way of

up forever. However, I do think that as

sical painting, a living painting. In this

In fact, I barely listen to music when

doing things. This aspect is one of the

soon as you’ve become informed, and

series it was a challenge to actually paint

I’m working on a painting.’

reasons that I refer to the singer of The

you’ve created a register of ideas and

phenomena which cannot be painted.

Cramps in my Lux Interior show. This

put them into practice, those ideas don’t

The portrait of Callas is entitled Soul

How is the interaction achieved be-

band was so extreme, so ridiculous and

simply disappear at a later age. When

between Heaven and Hell, a reference

tween an installation, performance

at the same time it had a quality all of

you are older the ideas probably become

to a Romanesque fresco in a Catholic

and music?

its own – they fall outside any category.

more conceptualised, but I think they

church. I also used that fresco for the

‘When I do an installation for a new

I refer to their song Garbageman: ‘You

remain in the background and in this

opening of the exhibition in Cologne.

project, this sometimes involves a per-

ain’t no punk, you punk. You wanna talk

way reappear in my work. I even think

The fresco provides a fascinating picture

formance. When I create an installation

about the real junk? Do you understand?

that my work would be different without

of someone who is chained on one side

with paintings, I also conceptualise the

Do you want the real thing or are you

this specific background. For example,

to the devil and on the other side to an

visual look of the space, the installation,

just talking? You gotta beat it with a

I don’t see making art as a business, I

angel. I really like this sort of in-your-

the paintings, and I think of a suitable

stick. You gotta beat it ’til it’s thick. You

see it as something very existential – it

face image. The visualisation is very

performance which corresponds to this

gotta live until you’re dead. You gotta

is something you do because you have

direct: this is heaven, this is hell and

type of work. I examine the problems in

rock ’til you see red.’ You have to jump

decided that that is what you are going

you are chained in the middle.’

the relationship between art and mu-

around naked and smash a microphone

to do with your life. And this means that

sic and work out a solution in which I

into your head in order to get near to

there are other places in culture where

dematerialise my subject as a painter

The Cramps. This band provides an in-

you may come across this same goal and

and separate myself from the safe back-

teresting reference. It makes you think:

you can enter into cooperative ventures

ground. This is accompanied by a state

perhaps you should also do different

with people who have the same goal as

of confusion.

things in painting.’

you. You are not alone, you see people on the horizon.’

‘Music does not by definition have to be part of a performance. I have also done

To what extent do dark music and dark

performances which only consisted of

lyrics serve as an inspiration?

Do you see women more clearly on this

a voice, light, outfits and movements.

I’ve been interested in Black metal for

horizon?

During the recent opening of Sacred

many years. I not only enjoy listening

‘I think I do. At an early stage of being

Bodies Practice in the art museum in

to it, but I also find the field covered by

an artist I became interested in how

Graz, I did a performance with Kim Gor-

Black metal very interesting. Black metal

women are involved in creating art.

don. We performed a mise-en-scène on

is a sort of last refuge where extreme

I was and still am interested in how

the stage with a sofa and movements

ideas and independence have a central

they create art, how they participate in

and we played music – I usually play

place. It forms a niche and has its own

culture, what specific difficulties they

the synthesiser and recite texts. It was a

distribution and production. One band

encounter and who their icons are.’

very theatrical concept in relation to the

of my generation which I have always

location and the event. I limit my per-

admired is Dark Throne, a Black metal

In the series Sovereign Women you in-

formances to the exhibition space and

band from Norway, they’re so basic and

corporated a number of female icons in

do not do any performances at events or

extreme. In addition, I grew up with

your paintings. Why did you opt for Mar-

festivals or anything beyond this.’

industrial bands such as Coil, Psychic TV

ia Callas, Kylie Minogue and Peaches?

and Throbbing Gristle. They are all bands

‘In these works I refer to Medea, draper-

which produce rather dark songs.’

ies, extreme women, extreme feelings,

You are also interested in what you call

heroic choices and a voice and a body

‘comical arrogance’, but what do you mean by that?

Do these dark aspects permeate your

which are used as instruments of ex-

‘This means that you provide an acte

paintings?

pressionism. Multiple expressionism.

de présence somewhere, knowing that

‘I’m sure that this underground mu-

For me, Maria Callas is an icon because

other people may think it vulgar. A style

sic has an influence on my life. I think

she has left an enormous impression in

086-097_JuttaKoether_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 96

16-06-2009 09:18:50

97

< Jutta Koether, Drawing, 2009. Courtesy the artist

086-097_JuttaKoether_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 97

16-06-2009 09:19:10

98

Subtrio: spervuur van cultivatie your-space is een platform van het Van Abbemuseum voor iedereen die iets wil delen of leren en die cultuur a an het hart sta at. your-space stimuleert dynamiek, face to face en bottom-up met een diversiteit a an culturele producenten. inter actie en dialoog sta an voorop.

Your-space kan snel reageren op actuele gebeurtenissen en plaatst actuele culturele spanningen in een andere context. De triotentoonstelling Jo Baer, Lynda Benglis, Jutta Koether in het Van Abbemuseum is aanleiding om een jong “subtrio” te laten werken met de bredere dynamiek die in het werk van deze gevestigde kunstenaars zit.

Een op een 20 juni opent in het Van Abbemuseum de triotentoonstelling Jo Baer, Lynda Benglis, Jutta Koether. Deze triotentoonstelling presenteert de kunstenaars in drie solo-exposities. Zo kan de bezoeker zelf relaties tussen de kunstenaars onderzoeken, maar ook het werk van iedere kunstenaar apart ervaren. Baer, Benglis en Koether behandelen vanuit verschillende perspectieven bepaalde onderdelen uit de culturele geschiedenis en de huidige praktijk van de schilderkunst. Ze werken vanuit verschillende culturele wortels. your-space wil deze wortels, de dynamiek die het museum opwerpt, breder delen en laten leven. Als curator van your-space heb ik drie jonge, getalenteerde kunstenaars een op een op een triokunstenaar gezet, om zich vanuit hun eigen positie als kunstenaar, hun eigen uitingen, te verhouden tot een kunstenaar die in het museum exposeert. De voor your-space uitgenodigde drie kunstenaars, Rachel Koolen, Josepha de Jong en Simone van Dijken, zijn een soort middenkader in de ranking van kunstenaars. Ze hebben op goede plekken geëxposeerd en timmeren hard aan de weg, maar hebben nog niet de naam van de triokunstenaars in het museum. Wel hebben ze sterk werk dat staat als een huis. Ze maken werk speciaal voor dit project, dat zich verhoudt tot het werk van respectievelijk Jo Baer, Lynda Benglis en Jutta Koether.

Disbalans Onze sociale geschiedschrijving, zoals die vorm krijgt met de mensen met wie we leven en in de dingen die we doen, heeft zijn wortels in de verzuiling. Onze omgeving werd toen door de verschillende zuilen bepaald. Hoe men daarbinnen leefde, bepaalde de structuur

098-101_yourspace_Freek_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 98

16-06-2009 09:09:54

99

van de maatschappij. Rachel Koolen abstraheert en reflecteert op

naar boven: schrijven, digitale media en samenwerkingen. Hierbij

sociaalhistorische schemaâ&#x20AC;&#x2122;s. De schemaâ&#x20AC;&#x2122;s symboliseren en representeren

wroet de inzet die aan het werk ten grondslag ligt dieper dan de

bepaalde culturele verwachtingen. Deze brengt Rachel in disbalans

punkcultuur pur sang. Wanneer je naar het werk van Simone kijkt,

door andere perspectieven op te voeren. Ze gebruikt hierbij diverse

zie je in eerste instantie een punkcultus. Als je beter kijkt, ontdek

media, zoals film en sculptuur. In haar handen worden historische

je de benadering van Simone; die blijkt onderzoekend en kwetsbaar,

waarheden en onze relaties, in het hier en nu, bevraagd. Ze wor-

puur en krachtig. Ook Jutta Koether beweegt zich in dit veld van

den soms zelfs ter discussie gesteld, door ze anders in elkaar te

performance en pop/punkcultuur, en werkt op het platte vlak. Koether

zetten en een nieuwe blik te vormen. Haar werk is een instrument

maakt schilderijen, wellicht zoals Simone tekent? In hoeverre kan de

dat reageert op het bestaande, zoals Jo Baer artistieke strategieĂŤn

visuele kracht die een cultstatus genereert met meer mensen en

gebruikt om zeggingskracht te genereren. Beide kunstenaars laten

vanuit de onderliggende dynamiek tot leven komen?

zich niet beperken door de standaard.

Rolpatronen whatever De brute kant van popcultuur

Tot slot presenteert your-space een jong collectief van een paar

Josepha de Jong is vooral bekend via haar rol in Kimberly Clark,

Eindhovense meiden, het Ongemotiveerd Kunstenaars Collectief. Deze

een collectief waarmee ze zich, samen met Ellemieke Schoenmaker

dames presenteren zich krachtig op vele podia, soms als dj-set,

en Iris van Dongen, krachtig opdringt. Kimberly Clark speelt met

soms als performance, soms als... whatever. Vanuit een recente

rolpatronen van man en vrouw door ze om te keren, en speelt met

kunstopleiding gaan ze heel eigenzinnig tekeer, en is het niet juist

de brute kanten van popcultuur. Daarbij maken ze ook klassieker

het eigenzinnige dat deze mensen bindt? Met combinaties van on-

werk zoals schilderijen en portretten. Met deze portretten toont

der andere performance en fotografie brengen zij een eclectisch

Josepha zichzelf. Soms heel letterlijk, als een streng persoon met

geheel van rolpatronen, stereotypen en campy manifestaties. Dit

mannelijke eigenschappen. Hiermee is ze de juiste persoon om te

collectief zal zich laten inspireren door de overall thematiek van

reageren op triokunstenaar Lynda Benglis, die net als zij het vrou-

de triotentoonstelling.

welijke en erotische bespeelt. Beide kunstenaars zijn bovenal ook sterk op schilderen geconcentreerd.

Spervuur van cultivatie De drie kunstenaars in het subtrio sluiten aan bij een kunstenaar

Uitgesproken poppy

in de triotentoonstelling in de Oudbouw van het museum. Het

Simone van Dijken maakt uitgesproken tekeningen op een illustratieve

Ongemotiveerde Kunstenaars Collectief gaat nog eens lichtjes over

manier, soms voorzien van tekst. Tekst en beeld gaan schijnbaar

alles heen. Het subtrio sleept de dynamiek van de triokunstenaars

hand in hand, soms ook aangevuld met haar muziek. Met Gam

naar en ander front, naar ander publiek: kom nader en stap in een

Bodenhausen vormt ze de band The Skills, waarbij noise, punk en

spervuur van cultivatie.

improvisatie aanleunen tegen een kokette, tekstuele dynamiek. De muziek, de tekst en de illustraties hebben een erg poppy look met edgy randen. Soms gaat dit bruut tekeer. Vanuit haar verlangen om

Groet,

nieuwe manieren te vinden om zich te uiten komen allerlei middelen

Freek Lomme, gastcurator your-space / Van Abbemuseum

098-101_yourspace_Freek_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 99

>

16-06-2009 09:10:28

100

Subtrio: a barrage of culture your-space is a platform of the Van Abbemuseum, a stage for anyone who wishes to share something, wants to learn and who is very keen on culture. your-space stimulates the dynamics face to face and bottom-up with a diversity of cultural producers. The Van Abbe­ museum stands for dynamic action and considers interaction and dialogue extremely important.

Your-space wants to provide this, make it tangible and provide access to working practices and motivations: there is a great deal to do in your-space. your-space can respond quickly to current events and places topical cultural tensions in a different context. The Trio exhibition, Jo Baer, Lynda Benglis, Jutta Koether in the Van Abbemuseum is the inspiration for a young “subtrio” to work with the broader dynamics of the work of these established artists.

One-to-one with the artists of the trio The Trio exhibition, Jo Baer, Lynda Benglis, Jutta Koether, opens in the Van Abbemuseum on 20 June. This Trio exhibition presents the artists in three solo exhibitions. In this way, the visitors can explore the relationships between the artists themselves, but also experiences the work of every artist separately. Baer, Benglis and Koether deal with certain aspects of the cultural history and current practice of painting from different perspectives. They work on the basis of different cultural roots. your-space would like to share these roots in a broader way, as well as the dynamics of the museum, and bring them to life. As the curator of your-space, I have placed three young talented artists with one of the artists of the trio, one to one, to relate to an artist exhibiting in the museum from their own position as an artist and their own forms of expression. The three artists invited for your-space, Rachel Koolen, Josepha de Jong and Simone van Dijken, are a sort of “middle level” in the ranking of artists. They have exhibited in interesting places and are working hard on their careers, but they have not yet made a name like the trio artists in the museum, though they have done very solid and strong work. They are making work especially for this project which relates to the work of Jo Baer, Lynda Benglis, and Jutta Koether respectively.

Diagrams from the perspective of social history Our “social history” and the way in which it develops with the people that we live with and the things that we do are rooted in the different factions. In the past,

098-101_yourspace_Freek_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 100

16-06-2009 09:10:43

101

our world was determined by these factions. The way in which people lived in

and cooperative ventures. The effort which forms the basis of the work goes a

these determined the structure of society. Rachel Koolen abstracts and reflects

lot deeper than pure punk culture. When you look at Simone’s work you see a

on topics of social history. The diagrams symbolise and represent certain cultural

punk culture in the first instance, but when you take a closer look, you discover

expectations. Rachel creates an imbalance by presenting other perspectives. She

Simone’s approach: it proves to be exploratory and vulnerable, pure and powerful.

uses various media such as film and sculpture to do this. In her hands the historical

Jutta Koether also works in this field of performance and pop/punk culture and

truths and our relationships in the here and now are questioned. Sometimes they

concentrates on the two-dimensional plane. Koether does paintings which are

even become a matter of debate, by placing them together in different ways and

possibly rather like Simone’s drawings? To what extent can the visual strength

creating a new way of looking. Her work is an instrument which responds to what

generated by a cult status come to life with more people and on the basis of the

exists, just as Jo Baer uses artistic strategies to generate a power of expression.

underlying dynamics?

Neither of these artists are limited by the standard.

Eclectic body of role patterns The coarse sides of pop culture

Finally, your-space presents a young collective of several girls from Eindhoven,

Josepha de Jong is particularly famous for her role in Kimberly Clark, a collective

the Ongemotiveerd Kunstenaars Collectief (Unmotivated Artists Collective). These

in which she presents herself powerfully together with Ellemieke Schoenmaker

ladies present themselves powerfully on many stages, sometimes as a DJ set,

and Iris van Dongen. Kimberly Clark plays around with the role patterns of men

sometimes as performance, sometimes as …whatever. On the basis of their recent

and women by turning them around and she plays with the rough sides of pop

artistic training, they go crazy in a very idiosyncratic way, and isn’t it precisely the

culture. In addition, she also produces more classical work such as paintings and

idiosyncratic aspects which connects these people together? With combinations

portraits. Josepha shows herself in these portraits, sometimes very literally as a

of performance and photography amongst other things, they present an eclectic

strict person with male characteristics. This means that she is the right person to

body of role patterns, stereotypes and camp manifestations. This collective is

respond to the trio artist Lynda Benglis who also works with female and erotic

inspired by the overall theme of the Trio exhibition.

aspects. In addition, both artists also focus above all on painting.

A barrage of culture A pop look with edgy outlines

The three artists in the studio each join an artist in the Trio exhibition in the Old

Simone van Dijken makes expressive drawings in an illustrative way, sometimes

building of the Van Abbemuseum. The Ongemotiveerd Kunstenaars Collectief lightly

accompanied by text. The text and image apparently go hand in hand and are

go over everything once again. The subtrio draw the dynamics of the trio artists to

sometimes supplemented by her music. She has formed a band The Skills, with

a different front, a different public: come here and enter a barrage of culture.

Gam Bodenhausen, in which noise, punk and improvisation have a flirtatious, textual dynamic. The music, the text and the illustrations have a very pop look with edgy aspects. Sometimes this is quite wild and coarse. In her desire to find

Yours sincerely,

new ways of expressing herself, all sorts of media are used: writing, digital media

Freek Lomme, Guest curator, your-space, Van Abbemuseum

098-101_yourspace_Freek_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 101

>

16-06-2009 09:10:56

102

F Vrederick

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 102

16-06-2009 08:57:46

103

Actie reactie

T dennis mijnheer

Op loopafstand van het Van Abbemuseum exposeren drie jonge kunste­ na ars hun werk in een par allelle progr ammering. het subtrio liet zich inspi­r eren door Jo Baer, Lynda Benglis en Jutta Koether. Pla ats van handeling: de creatieve broedpla ats your-space in Eindhoven.

Josepha de Jong 32, Rotterdam inspir atie: Lynda Benglis

geslacht. En ja, het is een tikje

samen een kruis vormden. Het

feministisch. In mijn solowerk ge-

was gek genoeg een hele opgave

bruik ik vaak mezelf als figurant

om in Athene aan puin te komen;

en kijk ik naar clichés. Ik daag

dat was schijnbaar omdat zigeu-

mezelf continu uit om de worste-

ners over het grofvuil heersen.

ling met de hedendaagse werke-

We moesten dus onderhandelen

Waarmee hou je je bezig bin-

lijkheid, de verwachtingspatronen,

om het puin bij ze te kopen.

nen kunst?

onzekerheid, uitdagingen en ambi-

Ondanks de vertraging met het

‘In 2003 ben ik op de Academie

ties, vorm te geven in mijn werk.

afval is het ons uiteindelijk gelukt

voor de Kunsten en Vormgeving

Binnen het kader van gedragsvor-

om het beeld een paar uur voor

in ’s-Hertogenbosch afgestudeerd

men tast ik de maatschappelijke

de opening op te leveren.’

in de richting schilderen, tekenen

conventies af en isoleer dit in

en andere media. Na mijn studie

een persoonlijke gemoedstoestand

Hoe ervaar je het werken binnen

richtte ik me op performance,

waarbij ik – soms schaamteloos

een collectief?

video, fotografie en kleine beel-

en op de grens van het aan-

‘Ik heb het altijd geweldig gevon-

den, maar op dit moment hou ik

vaardbare – mijn fantasieën en

den om samen te werken, want

me vooral bezig met het medium

verlangens toon. Ik toon in mijn

het is naast mijn individuele werk

tekenen. Naast mijn eigen beel-

werk kwetsbaarheid en tegelijk

fijn om met Iris en Ellemieke te

dende werk, zit ik sinds 2005 sa-

kracht, maar het echte spel zit

brainstormen en ideeën uit te

men met Ellemieke Schoenmaker

in het gedrag dat daar inherent

wisselen. We inspireren elkaar en

en Iris van Dongen in een collec-

aan is.’

jutten elkaar op en gebruiken elkaars kwaliteiten optimaal. Je

tief genaamd Kimberly Clark. Het

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 103

werk bestaat vooral uit livelike

Kun je een voorbeeld geven van

bent samen verantwoordelijk voor

sculpturen, installaties en video-

een afgerond kunstproject?

een beeldtaal die soms ver van je

werk waarin we op een speelse

‘In 2007 zijn we gevraagd werk te

afstaat en de andere keer weer

manier inspelen op clichés bin-

exposeren bij de eerste biënnale

heel dichtbij je staat. Je moet je

nen vraagstukken als commer-

van Athene. We lieten daar een

ego buiten de deur laten om tot

cie, maatschappelijke opleggingen,

grote installatie zien – Crusade,

een compromis te komen waar

beeldcultuur, geschiedenis, seks

Rotterdam – die opgebouwd was

het werk om vraagt en beter

en verveling. Zowel in het werk

uit een berg afval, en op die

van wordt. Het is niet altijd even

van Kimberly Clark als in mijn

berg stonden twee levensechte

makkelijk, maar juist daarom is

eigen werk speelt de vrouw een

vrouwfiguren. Eén vrouw lag op

het spannend en vruchtbaar. Iris

belangrijke rol.’

de berg met in haar handen een

en Ellemieke zijn gelijken, maar

lange rails, de ander stond krach-

tegelijkertijd ook mijn leermeesters

Waarom juist de vrouw?

tig met een stuk hout in haar

vanwege hun kijk op het leven en

‘Simpelweg omdat we ons daar-

hand geklemd. Als je dan vanuit

kunst. Het is leerzaam vanwege

mee het beste verhouden: we

de juiste hoek de berg op keek,

hun toewijding en hoe zij met

zijn allemaal van het vrouwelijk

zag je dat deze twee objecten

materiaal omgaan.’

>

16-06-2009 08:58:09

104 Door welke aspecten werd je het

Benglis. Daarnaast is het nog

klootzakken in de wereld die niet

meest aangetrokken tot het werk

mogelijk dat ik een kleurportret

voorbij hun eigen venster kunnen

van Lynda Benglis?

laat zien uit 2008.’

kijken en waar verbittering een

‘Verleidelijkheid, erotiek en het

werkwoord is geworden.’

vrouwelijke bepalen voor een

Welk medium geniet je voor-

groot deel het oeuvre van Ben-

keur?

Wat zijn je toekomstplannen?

glis, zo ook de voorliefde voor

‘Dat is moeilijk te zeggen; voor

‘Ik ga vanaf augustus 2009 voor

het experimenteren met materiaal

nu is dat tekenen. Ik heb last

een halfjaar werken in een atelier

en media. Haar benadering is

van een korte spanningsboog

bij Kunst en Complex in Rotter-

provocerend en vaak ironisch. Zo

waardoor ik me nooit op een

dam om vervolgens een overzicht

was zij verantwoordelijk voor het

enkel medium kan focussen. Wel

te laten zien van wat ik daar

werk dat in 1974 in Artforum

merk ik dat ik het geweldig vind

heb vervaardigd. Daarna zit ik

heeft gestaan, waarin ze naakt

om me bezig te houden met

misschien een jaar in Berlijn, om-

poseerde met een gigantische

het onderzoeken van techniek en

dat Kimberly Clark is uitgenodigd

latex dildo. Dat zijn elementen

hoe ik die verder kan ontwikkelen

door Künstlerhaus Berthanien. Een

die ik ook vaak toepas binnen

en gebruiken. Waardoor ik me,

eventuele subsidie zal bepalen of

mijn werk. Een voorbeeld is mijn

als ik niet uitkijk, daarin verlies

dat wel of niet mogelijk is. Begin

videoperformance uit 2003 waarin

en de inhoud van het werk on-

volgend jaar ga ik exposeren op

te zien is hoe ik mijn reflectie

derdruk.’

de zolder van Kasteel Rhoon en

in de badkamerspiegel uitgebreid

met Kimberly Clark doe ik in

loop te zoenen. Een ander voor-

Waarnaar gaat je interesse uit

september mee aan de Biënnale

beeld is een dubbelportret uit

binnen kunst?

van Tirana.’

2006 waarin de toeschouwer ziet

‘Ik heb een grote voorliefde voor

hoe ik – met een slappe pe-

oude kunst, vooral schilderkunst.

Waar gaat je interesse buiten

nis – op z’n hondjes met mijn

Ik ben gek van oude portretten

kunst naar uit?

evenbeeld probeer te copuleren.

waar het leven overheen is ge-

‘Muziek is een van mijn grote

Hoewel erotiek een terugkerend

gaan. Waar ik ook gefascineerd

voedingsbronnen, zonder kan ik

thema is, vind ik wel dat het een

naar kan kijken is vakmanschap,

niet. Ik luister veel naar muziek

uitdaging moet zijn om er niet

iets waar elke handeling evenveel

uit de jaren ’20, ’30, ’40 en ’50

te makkelijk naar te grijpen. Zo

aandacht krijgt. Dat hoeft geen

en ik luister dan vooral naar de

zijn andere menselijke thematie-

schilderkunst te zijn, dat is in elk

songteksten. Vroeger keek ik ook

ken ook belangrijk in mijn werk.

medium mogelijk. Ik ben tevens

vaak naar oude films en dat heb

Er zal altijd een parodiërende

figuratief ingesteld, waardoor mijn

ik sinds kort herontdekt. Zo heb

reflectie zijn op zowel mezelf als

aandacht sneller naar dat soort

ik weer naar Sunset Boulevard

op de maatschappij. Ik denk dat

kunst getrokken wordt. Abstracte

gekeken, een film uit 1950 en

ik daarom toegewezen ben aan

kunst is voor mij moeilijker om

geregisseerd door Billy Wilder,

Lynda Benglis.’

naar te kijken, want ik moet meer

en ik kan niet anders zeggen

moeite doen om er gelijk van

dan dat ik het geweldig vind. Ik

Hoe ziet het werk eruit dat je

te genieten. Verder vind ik het

heb op een of andere manier

exposeert in your-space?

heerlijk om binnen mijn kunst on-

een passie voor oud. Ik verzamel

‘Voor mijn tekeningen pas ik ver-

derzoek te doen naar de psyche

ook bakelieten platen en luister

schillende technieken toe. Ik kies

van een mens. Met een theatrale

ze als het even kan af op mijn

voor een zwarte balpen als ik

overdrijving spot ik met clichés

oude grammofoonspeler. En als

zwartwit tekeningen maak en als

waar schoonheidsidealen, gedrags-

er ergens een rommelmarkt in de

ik voor kleur ga gebruik ik pas-

codes of man/vrouwverschillen de

buurt is kun je er van uitgaan

tel, acryl, reliëftechnieken en verf

vermenging aangaan met zelfspot,

dat je mij daar tegenkomt. Ik duik

uit spuitbussen. Meestal gebruik

ironie en herkenbaarheid.’

graag in andermans spul om op

ik kleur alleen als ik portretten

zoek te gaan naar kopjes, lp’s,

maak. Het werk voor de expo-

Welke kunstenaars krijgen je mid-

kleding, schoenen, oude foto’s,

sitie in your-space zal bestaan

delvinger?

boeken of andere prul. Daar word

uit een drietal zwartwit-tekeningen

‘Ik gebruik geen middelvinger, om-

ik echt blij van.’

waarin ik figureer. In twee van

dat ik niet alles even interessant

deze tekeningen verwijs ik met

hoef te vinden. Een middelvin-

een knipoog naar het werk van

ger is meer bedoeld voor de

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 104

artnews.info/kimberlyclark

16-06-2009 08:58:50

105

> Josepha de Jong, geen titel

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 105

16-06-2009 08:59:21

106

Subtrio

T dennis mijnheer

Three young artists are exhibiting their work in a parallel programme, at walking distance from the Van Abbemuseum. They were inspired by Jo Baer, Lynda Benglis and Jutta Koether. The scene of action is in the creative breeding place, your-space, in Eindhoven.

Josepha de Jong, Isissyndrome, 2006

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 106

16-06-2009 08:59:47

107

Josepha de Jong

One woman was lying on the mountain

tion in the bathroom mirror intensively.

effort to enjoy it immediately. In addi-

holding long rails in her hands, while

Another example is a double portrait

tion, I really love examining the human

the other was standing up powerfully,

from 2006 in which the viewer can see

psyche in my art. With some theatrical

clasping a piece of wood in her hand.

how I try to copulate with my reflection

exaggeration I mock the clichés in which

What interests you in art?

When you looked at the mountain from

like a dog – with a limp penis. Although

ideals of beauty, codes of conduct, or

“In 2003 I graduated from the Academy

the right angle you saw that these two

eroticism is a recurring theme, I do think

differences between men and women

of Arts and Design in ’s-Hertogenbosch,

objects together formed a cross. Curi-

it should be a challenge not to use it too

are combined with self-mockery, irony

in the discipline of painting, drawing

ously it was quite a challenge to find any

readily. Other human themes are also

and recognisability.”

and other media. Following my degree

rubble in Athens, apparently because

important in my work. There will always

I focused on performance, video, photo­

the gypsies are in control of the waste

be an element of parody in the reflection

Which artists get the middle finger?

graphy and small sculptures, but at the

materials. Therefore we had to negotiate

of both myself and society. I think that

“I don’t use the middle finger because I

moment, I am particularly working in

to buy the rubble from them. Despite

this is the reason why I was assigned to

don’t have to find everything equally in-

the medium of drawing. In addition to

the delay with the waste, we eventually

Lynda Benglis.”

teresting. A middle finger is more a thing

my own creative work, I have been in

succeeded in completing the work a few

a collective called Kimberly Clark since

hours before the opening.”

32, Rotterdam Assigned to: Lynda Benglis

2005, together with Ellemieke Schoen-

for the shits in the world who can’t look What does the work look like that you

beyond their own window and for whom

exhibit in your-space?

bitterness has become a way of life.”

maker and Iris van Dongen. The work

What is your experience of working in

“For my drawing I use different tech-

consists mainly of lifelike sculptures,

a collective?

niques. I opt for a black biro when I do

What are your plans for the future?

installations and video work in which

“I have always really enjoyed working

black and white drawings and when I

“From August 2009 I am going to work

we respond in a playful way to clichés

with others because next to my individu-

work in colour I use pastels, acrylics, re-

in a workshop at Kunst and Complex in

in issues relating to commerce, social

al work it’s good to brainstorm together

lief techniques and spray paints. Usually

Rotterdam for six months and then I’ll

rules, the visual culture, history, sex and

with Iris and Ellemieke and exchange

I only use colour when I do portraits. The

exhibit what I have created there. After

boredom. The woman plays an important

ideas. We inspire each other and spur

work for the exhibition in your-space will

that I’ll probably spend a year in Berlin,

role both in the role of Kimberly Clark

each other on and use everyone’s quali-

consist of me posing in three black and

because Kimberly Clark has been invited

and in my own work.”

ties as well as possible. You have joint

white drawings. In two of these drawings

by the Künstlerhaus Berthanien. There

responsibility for an imagery which is

I refer obliquely to Benglis’s work. In ad-

may be a subsidy which will determine

Why do you focus on women?

sometimes quite distant from you, while

dition it is also possible that I will show a

whether or not this will be possible. From

“Simply because we relate best to this: we

at other times you feel very close to it.

portrait in colour dating from 2008.”

the start of next year I’m going to ex-

are all members of the female sex. And it

You have to leave you ego at the door

is true that there is an element of femi-

in order to arrive at the compromise

Which medium is your preferred me-

September I’m taking part in the Tirana

nism. In my solo work I often use myself

required by the work, which improves

dium?

Biennale with Kimberly Clark.”

as a figure and look at various clichés. I

it. It is not always so easy, but precisely

“That’s difficult to say, but at the mo-

constantly challenge myself to express

because of that it is very exciting and

ment it’s drawing. I suffer from a short

What are your interests outside art?

the struggle with contemporary reality,

productive. Iris and Ellemieke are equals,

attention span, which means that I can

“Music is one of my great sources of in-

the patterns of expectations, insecurity,

but at the same time they are also teach-

never focus on a single medium. How-

spiration and I can’t do without it. I listen

challenges and ambitions in my work. In

ers for me because of the way they look

ever, I do find that I really enjoy working

a great deal to music from the 1920s,

the framework of patterns of behaviour,

at life and art. I learn a lot because of

on the examination of a technique and

30s, 40s and 50s, particularly to the lyrics

I explore the social conventions and iso-

their dedication and the way in which

how I can develop and use this. In this

of songs. In the past I also used to look at

late them in a personal mood in which I

they use materials.”

way, I’m in danger of becoming lost in

old films a lot and I recently rediscovered

it if I don’t watch out, at the cost of the

this. I watched Sunset Boulevard again, a

content of the work.”

film dating from 1950 directed by Billy

exhibit my fantasies and desires, some-

hibit in the attic of Castle Rhoon, and in

times in a shameless way, sometimes to

What aspects attracted you most in the

the limits of what’s acceptable. In my work

oeuvre of Lynda Benglis?

I display vulnerability and strength at the

“Temptation, eroticism and the female

What are you interested in in art?

fantastic. For some reason I am passion-

same time, but the real tension is in the

element determine the oeuvre of Beng-

“I have a strong love of old art, particular-

ate about these old things. I also collect

behaviour that is inherent in this.”

lis to a great extent, as does her love of

ly painting. I am crazy about old portraits

Bakelite records and whenever possible

Wilder, and I can only say that I think it’s

experimenting with materials and media.

which have been surpassed by “life.” I’m

I listen to them on my old record player.

Can you give an example of a completed

Her approach is provocative and often

also fascinated to see the expertise, when

When there’s a flea market in the area,

art project?

ironic. For example, she was responsible

every action is given equal attention.

you can be sure you’ll find me there. I

“In 2007 we were asked to exhibit work

for the work that was shown in Artforum

This doesn’t have to be a painting, it’s

like to delve in other people’s things to

at the first Athens Biennale. We exhibited

in 1974 in which she posed nude with a

possible in every medium. In addition I

look for cups, LPs, clothes, shoes, old

a large installation there – Crusade, Rot-

gigantic latex dildo. These are elements

have a figurative aspect so that my atten-

photographs, books and other bits and

terdam – which consisted of a mountain

which I also often use in my work. One

tion is more easily drawn by this sort of

pieces. It really makes me happy.”

of waste and on this mountain there

example is my video performance from

art. I find abstract art more difficult to

were two life-size figures of women.

2003 which shows how I kiss my reflec-

look at because I have to make a greater

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 107

artnews.info/kimberly Clark

>

16-06-2009 09:00:08

108

Rachel Koolen

Met wie werk je regelmatig sa-

Peter Watkins die het concept

men?

van “documentaire” ter discussie

‘Met Ruth Buchanan. Met haar heb

stelt. Hij beschrijft namelijk een

ik vorig jaar voor het Bonnefan-

moment van werkelijkheidservaring

tenmuseum aan de tentoonstelling

door het zien van een afbeelding.

Chanting Baldessari gewerkt in

Hij vraagt zich af welke details

Hoe ben je als kunstenaar begon­

het kader van de nalatenschap

zo’n werkelijkheid construeren. Dat

nen?

van de Amerikaanse kunstenaar

leidt tot een ondervraging van de

‘Ik ben verschillende richtingen inge-

John Baldessari die daar toen

vorm realiteit: waaruit zou die

slagen voordat ik het fundamentele

exposeerde. De twee shows liepen

moeten bestaan? Wat voor ken-

besluit nam mezelf aan kunst te

parallel en overlapten elkaar zelfs

merken heeft die? Welke gebaren

wijden. Dit traject behelsde grafisch

ruimtelijk. Voor de tentoonstel-

en blikken maken dat gevoel los?

ontwerpen aan de Koninklijke Aca-

ling ensceneerden we bekende

De vanzelfsprekende conclusie is

demie voor Beeldende Kunsten Den

designsymbolen zoals Rietveld-

dat dit te maken heeft met een

Haag, Industrieel Ontwerpen aan de

meubelstukken en Gispen-lampen

subjectieve manier van in het

Universiteit voor Architectuur Kopen-

om tot een soort lichtshow te

leven staan. Kortom, er bestaat

hagen en Digitaal Ontwerpen aan

komen waar mensen niet omheen

niet zoiets als de neutrale kunste-

Design Academie Kopenhagen. In

konden. Een flikkerende lamp op

naar. Zelfs als je als kunstenaar

2005 heb ik mijn Bachelor Beel-

een rode achtergrond was heftig,

een marginale positie inneemt in

dende Kunst ontvangen in Enschede

bijna agressief. De designsymbolen

het kunstveld, dan heeft dat ook

en vorig jaar heb ik mijn tweejarig

hebben we getimed, gechoreogra-

invloed op het idee wat zo’n

verblijf als onderzoeker Beeldende

feerd en ingekaderd in relatie tot

werkelijkheid kan zijn. Eenzelfde

Kunst aan de Jan van Eyck afge-

de museumruimte en andere vor-

herkenning had ik bij het zien

rond in Maastricht. De installaties

men die zich aandienden in het

van een beeldcollectie uit het

die ik nu maak, zijn vaak een sa-

voorbereidingsproces voor deze

Regionaal Archief Nijmegen. De

menspel van video en fotografie.

tentoonstelling, zoals presentaties,

beeldcollectie bevat foto’s van

Voorheen baseerde ik mijn instal-

interviews en een bijdrage aan

archiefmedewerkers in de jaren

laties op uitvoerig onderzoek naar

een catalogus. Op deze manier

’60, ’70 en ’80 – van foto’s van

ruimte en abstractie, waarbij ik

zochten we naar manieren om

de verhuizing van het archief tot

werkte met strategieën zoals het

platformen toe te eigenen en te

portretten van medewerkers. Met

panshot en de spiegel. In mijn

activeren om onze taal, vormen

het materiaal uit deze collectie

recentere werk heb ik strategieën

en houding opnieuw uit te vinden

en de directe, voornamelijk bu-

ontwikkeld die meer gericht zijn

in relatie tot de fysieke ruimte.

reaucratische omgeving waarin

op invoegingen, activatie en het

Deze interesse delen we nog

het ondergebracht wordt, heb ik

laten doorsijpelen van beteke-

steeds en van tijd tot tijd werk

een tweetal tentoonstellingen ge-

nissen of informatie. Het klinkt

ik nog samen met Ruth.’

realiseerd waarin ik onder andere

29, Enschede inspir atie: Jo Baer

misschien vreemd maar ik ben

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 108

gemanipuleerde reproducties in de

erg geïnteresseerd in overheids-

Voor welke kunstenaars heb je

vorm van dia’s heb getoond. Hier-

gebouwen, archieven en sociale

veel bewondering?

bij speelde ik in op de subjec-

diensten. Bureaucratische omge-

‘Deimantus Narkevičius’ film Role

tieve werkelijksheidservaring door

vingen komen regelmatig terug

of a Lifetime. De video bevat een

middel van beeld en elementen

in mijn werk.’

interview met documentairemaker

als kleur en display.’

16-06-2009 11:38:01

109

> F Vrederick

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 109

16-06-2009 09:00:39

110

‘Een andere kunstenaar voor wie

zeg maar realiteit. Tegelijkertijd

soort hype rondom de roep om

ik bewondering heb is Joelle Tu-

is dit nominalisme geen opge-

sociaal engagement, is dat tegelij-

erlinckx. Ze heeft een nominalisti-

legde structuur; er blijft plaats

kertijd ook de aanleiding geweest

sche aanpak, waardoor de garan-

en ruimte voor losse verbanden

om mijzelf met dit soort thema’s

tie die we vaak als toeschouwer

van persoonlijke ontdekkingen en

bezig te gaan houden om mijn

willen van het kunstwerk als ge-

anekdotes.’

kritiek specifieker te maken en

nereerder van waarden, op een

uit te vinden welke houding ik

zijspoor wordt gezet. De aandacht

Welke kunstenaars krijgen je mid-

zou aannemen. Waar komt die

vestigt zich op iets wat buiten

delvinger?

druk vandaan waartegen ik ageer?

de grenzen van het gebruikte

‘Frustraties zijn vaak een bron

Ik zag het op een heel ander

format – een tentoonstelling of

van inspiratie. Als ik eerder het

lokaal niveau terugkeren in het

publicatie – plaatsvindt, waardoor

werk van een opkomende Duitse

Nederlandse cultureel beleid. Het

het werk doorsijpelt in iets buiten

kunstenaar verfoeide omdat zijn

streefde op bureaucratische wijze

de schaal en fictie van het werk,

werk leek mee te deinen op een

naar een antwoord op de ano-

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 110

16-06-2009 11:38:30

111

Rachel Koolen, werktitel:

naar het werk dat zij onder de

begrip signsamples uitgedrukt. Met

signs, pictures and samples

noemer radicale figuratie verenigt.

signs denk ik eerder aan het

Daarnaast werd ik aangetrokken

organiseren van gedachten en de

tot de reden achter deze ver-

schematische representatie ervan.

schuiving, namelijk de behoefte

Pictures zijn beelden waarvan ik

aan meer betekenis, onderwerp

verlang dat ze oplossen zoals

en eigentijdse relevantie zoals

een bel in een waterstroom of

de voorspelling dat de abstracte

een flikkerende lamp die een kort

kunst in een louter formele oe-

gesatureerd beeld biedt van het-

fening zou eindigen. In dit door

geen waar ze op schijnt.’

critici als overbruggend beschreven werk maakt zij gebruik van

Wat zijn je toekomstplannen?

voorouderlijke alfabetten waarvan

‘In september ga ik beginnen aan

de betekenis tot op heden niet

een master-opleiding autonome

sluitend is geïnterpreteerd, maar

beeldende kunst aan het Piet

waarvan de tekens zich op sche-

Zwart Instituut in Rotterdam.’

matische wijze verhouden tot het betekende. Met de introductie van

Waar gaat buiten kunst je inte-

beeld en referenties in haar werk

resse naar uit?

beschrijft zij de beelden als: pic-

‘Heel veel dingen, daarom heb

tures that have their own shapes.

ik ook niet echt een favoriete

Daarbij streeft ze ernaar deze op

kunstenaar of kunstwerk. De con-

niet verhalende wijze te integreren

dities en het moment waarin ik

in haar werk, strevend naar een

een werk of een bepaald mate-

situatie waar geen vooropstelling

riaal ontmoet, zijn allesbepalend

van beeld in relatie tot ruimte

voor de waarde ervan. Ik hoef

plaatsvindt.’

niet per se het naadje van de kous te weten als ik op iets

In hoeverre sluit jouw werk aan

stuit, soms is het weerhouden

op Jo Baer?

van informatie voor jezelf juist

‘Ikzelf heb mij ook beziggehouden

iets wat een productieve werking

met begrippen als abstractie en

heeft. Als ik buiten kunst dingen

ruimte. Onlangs ben ik met een

ga ondernemen dan reis ik regel-

vergelijkbare behoefte van Jo Baer

matig naar een vreemde stad om

– aan subject matter – uitingen

daar gestructureerd te verdwalen.

en presentatie van het huidige

Ik loop dan rond en bezoek ge-

sociale-voorzieningenstelsel gaan

bouwen die me interesseren. Ik

onderzoeken. In mijn installaties

vraag dan aan de balie of ik

ben ik altijd op zoek naar een

een kijkje mag nemen. De reden

verdichting of het samenvallen

is soms enkel het bekijken van

nieme roep om kunst in de ogen

de ontwikkeling van de Sociale

van beeld en ruimte, abstractie

het uitzicht vanaf de bovenste

van de maatschappij te rechtvaar-

Dienst. Het bood mij de ruimte

en het verlangen ingebed te zijn

verdieping, maar vaak beland ik

digen. In het verlengde daarvan

van een geënsceneerd vertoog

in het onderwerp.’

ook in overheidsgebouwen omdat

werd mijn aandacht getrokken

waar ik me kritisch kon verhou-

door een archief dat in de kelder

den tot kwesties rondom mijn

Hoe ziet het werk eruit dat je

van het Sociale Dienst-gebouw

positie als kunstenaar in relatie

gaat exposeren in your-space?

in Nijmegen ondergebracht was.

tot mijn sociale domein.’

‘Ik ga uit van de begrippen sam-

Het legt op een complexe wijze

ik dat interessante omgevingen vind.’

ples, pictures and signs om ze in

bloot hoe de geschiedenis door

Door welke aspecten werd je het

de vorm van een video te verwer-

strategieën van zichtbaarheid ver-

meest aangetrokken in Jo Baers

ken. Waarschijnlijk wordt de video

sus onzichtbaarheid is vervaar-

werk?

in combinatie met een ruimtelijk

digd en wordt voorgeschreven.

‘Ik vind haar overbruggingsperi-

object gepresenteerd. Het deel

Het beeldarchief is zowel inhou-

ode interessant waarin ze over-

zijn van een groter geheel zie

thisshouldnotbeperformed.

delijk als fysiek verbonden met

stapte van haar abstracte taal

ik in eerste instantie door het

blogspot.com/

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 111

>

16-06-2009 11:38:45

112 Rachel Koolen 29, Enschede Assigned to: Jo Baer

tion to a catalogue. In this way we looked

At the same time, this nominalism is not

for ways of acquiring platforms and ac-

an imposed structure. There is still room

tivating them in order to rediscover our

and space for loose links of personal dis-

language, forms and attitudes in relation

coveries and anecdotes.”

to the physical space. We still share these How did you start as an artist?

interests and I still work with Ruth from

Which artists do you give the middle

“I tried different directions before I took

time to time.”

finger?

“Frustrations are often a source of inspira-

the fundamental decision to devote myself to art. This process encompassed graphic

Which artists do you particularly admire?

tion. If I used to deplore the work of an

design at the Royal Academy for Visual

“Deimantus Narkevičius’s film, Role of

up-and-coming German artist because his

Arts in The Hague, Industrial Design at

a Lifetime. The video contains an inter-

work seemed to float on a sort of hype

the University for Architecture in Copen-

view with the documentary maker Peter

relating to the demand for social com-

hagen and Digital Design at the Design

Watkins who raises the concept of the

mitment, this was at the same time the

Academy in Copenhagen. In 2005, I re-

“documentary” for discussion. In fact he

stimulus for becoming involved with these

ceived my bachelor’s degree in visual arts

describes a moment of the experience

sorts of themes myself, in order to make

in Enschede and last year I completed my

of reality upon seeing an illustration. He

my criticism more specific and discover

two-year residence as a researcher into

asks himself which details construct this

what attitude I would adopt. Where does

Visual Arts at the Jan van Eyck in Maas-

reality. This leads to questioning the re-

this pressure come from that I rail against?

tricht. The installations I make now are

ality of the form: what should it consist

I saw it return at a very different local

often a combination of video and photog-

of? What sort of characteristics does it

level in the Dutch cultural policy. In a

raphy. “In the past I used to base my in-

have? What gestures and glances elicit

bureaucratic way, it was trying to find an

stallations on detailed research into space

this feeling? The self-evident conclusion

answer to the anonymous appeal to justify

and abstraction, working with strategies

is that this is related to a subjective way

art in the eyes of society. By extension

such as the pan shot and the mirror. In

of approaching life. In short, there is no

my attention was drawn by an archive

my more recent work I have developed

such thing as a neutral artist. Even if you

in the basement of the Social Services

strategies which focus more on insertions

adopt a marginal position in the art field

building in Nijmegen. In a complex way

and activation and allowing meanings or

as an artist, this also has an influence on

this exposes how history was made and

information to permeate. It may sound

the idea of what sort of reality this could

is prescribed by strategies of visibility

rather strange, but I’m very interested in

be. I had a similar moment of recogni-

versus invisibility. The visual archive is

government buildings, archives and social

tion when I saw a collection of images in

linked both in terms of content and in a

services. Beaurocratic environments recur

the Regional Archive of Nijmegen. This

physical way to the development of the

regularly in my work.”

collection contains photographs of ar-

Social Services. This gave me the space for

chive employees in the 1960s, 70s and

a discourse against a background in which

Who do you work with on a regular basis?

80s – from photographs of moving the

I can critically relate to issues concerned

“With Ruth Buchanan. Last year I worked

archive to portraits of employees. With

with my position as an artist in relation

with her on the Chanting Baldessari exhi-

the material from this collection and the

to my social field.”

bition for the Bonnefanten Museum in the

direct, mainly bureaucratic environment

context of the heritage of the American

in which it is accommodated, I presented

What aspects of Jo Baer’s work attract

way. With the introduction of images and

artist John Baldessari, who was exhibiting

two exhibitions in which I exhibited ma-

you most?

references in her work, she describes the

there at the time. The two shows were

nipulated reproductions in the form of

“I find her bridging period interesting when

images as pictures which have their own

there in parallel and even overlapped in

slides, amongst other things. In this I was

she moved from her abstract language to

shapes. At the same time, she endeavours

terms of space. For the exhibition we used

focusing on the subjective experience of

the work which she brings together under

to integrate these in her work in a non-

well-known design symbols in the scene,

reality by means of images and elements

the heading radical configuration. In addi-

narrative way, aiming for a situation in

such as Rietveld pieces of furniture and

such as colour and display.

tion, I was attracted by the reasons behind

which there is no priority for the image

Gispen lamps to produce a sort of light

Another artist I admire is Joelle Tuer-

this shift, in particular the need for more

in relation to the space.”

show which was impossible to ignore. A

linckx. She adopts a nominalist approach

significance, subject and contemporary rel-

flickering light with a red background was

which sidetracks the guarantee which we

evance, such as the prediction that abstract

To what extent does your work correspond

vehement, almost aggressive. We timed

often demand as viewers of the artwork to

art would end in a purely formal exercise.

with that of Jo Baer?

and choreographed the design symbols

generate values. The attention focuses on

In this work which has been described

“I have also been involved with concepts

and placed them in the context of the

something which is outside the bounda-

as her bridging work by the critics, she

such as abstraction and space. Recently

museum space and other forms which

ries of the format that is used – an exhi-

makes use of ancestral alphabets of which

I started to examine expressions and the

presented themselves in the process of

bition or publication – so that the work

the significance has not been conclusively

presentation of the current social services

preparation for this exhibition, such as

penetrates something outside the shell

interpreted up to now, but in which the

system, with a comparable need to that of

presentations, interviews and a contribu-

and the fiction of the work, or its reality.

signs relate to the meaning in a schematic

Jo Baer for subject matter. In my installa-

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 112

16-06-2009 09:03:49

113

Rachel Koolen, werktitel:

tions I am always looking for consolida-

which I want to be solutions, like a bubble

last detail about it when I come across

signs, pictures and samples

tion or the way in which image and space

in a stream of water or a flickering lamp

something – sometimes just having the

coincide, and abstraction and desire are

which provides a brief saturated image of

information for yourself is what has the

incorporated in the subject”.

the thing it is shining on.”

productive effect. When I undertake

What does the work look like that you are

What are your future plans?

foreign city, to wander about and get lost

going to exhibit in your-space?

“In September I am going to start a mas-

there in a structured way. I walk around

“My starting points are the concepts of

ter’s degree in autonomous visual arts in

and visit buildings that interest me. I ask

samples, pictures and signs, and these

the Piet Zwart Institute in Rotterdam.”

at reception whether they will allow me

things outside art, I regularly travel to a

are assimilated in the form of a video.

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 113

to have a look around. The reason for this

The video will probably be presented in

What are you interests apart from art?

is sometimes to have a view from the top

combination with a spatial object. In the

“Lots of things, and that’s why I don’t

floor, but often I also end up in govern-

first instance, I see being part of a larger

really have a favourite artist or work of

ment buildings because I think they are

whole being expressed by the concept of

art. The conditions and the moment in

interesting environments.”

sign samples. By signs I tend to think of

which I come across a work or a particular

the organization of ideas and their sche-

material wholly determine their value. I

thisshouldnotbeperformed.

matic representation. Pictures are images

do not necessarily have to know every

blogspot.com

>

16-06-2009 09:04:11

114

F Vrederick

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 114

16-06-2009 09:04:35

115

Simone van Dijken 32, Ma astricht Inspir atie: Jutta Koether

ik de academie van binnen en

muzikanten en regisseurs – wan-

buiten benut: na het eerste oriën-

neer ze als “auteur” werken. Dat

terende jaar waren alle poseurs

wil zeggen: mij deelgenoot maken

en ijdele elementen weggefilterd

van een persoonlijk verhaal. Ik

en heb ik me in de hout, vi-

bedoel daarmee geen autobiogra-

deo- en grafische werkplaatsen

fisch werk maar een handschrift

Wat doe je?

verschanst en me drie jaar lang

dat zo aanwezig is waardoor ik

‘Eind jaren ’90 ben ik afgestu-

verdiept in de mogelijkheden van

ontroerd raak. De afgelopen 32

deerd als schilder aan de St.

materialen. De jaren erna ben ik

jaar is het een uiteenlopende lijst

Joost Academie in Breda en in

veel gaan tekenen – tekeningen,

geworden met onder anderen

2003 voltooide ik een positie als

illustraties, websites en comics.

Smith, Bacon, Whedon, Blaman,

researcher Fine Arts aan de Jan

Tekenen is een krachtmeting met

Alther, De Avonden, Warhol, An-

van Eyck Academie in Maastricht.

de beelden in mijn hoofd die ik

derson, Lee, Reed, Harvey, Clo-

In mijn kunst zoek ik uiteindelijk

in een verafgelegen atelier aanga.

wes. Ik bewonder en koester de

steeds naar een adequate for-

Met mijn band The Skills spelen

kunstenaars met wie ik bevriend

mulering. Als kunstenaar struikel

we in een kelder aan de Maas,

ben en samenwerk. Mijn leef-

ik namelijk over begrippen als

maar de ideeën en staketsels

tijdgenoten die in uiteenlopende

abstract, persoonlijk en punk. Ik

voor de muziek en performance

disciplines werken heb ik geëerd

zoek naar een werkwijze die mij

ontstaan vaak wanneer ik afstand

in een artikel dat hopelijk wordt

in staat stelt te beschrijven wat ik

afleg, het liefst in de buitenlucht.

geplaatst in D is for Drawing, een

zie. Vaak voel ik mij een amateur

Na anderhalf uur zweten en fiet-

magazine over tekenen dat wordt

die pas door herhaling en volhar-

sen door de Waalse heuvels heb

uitgegeven door een Macedoni-

ding grip weet te krijgen op het

ik een nieuwe tekst uitgeprobeerd

sche curator, een collega van de

instrument dat ze wil bespelen.

op het ritme van mijn ademhaling.

Jan van Eyck Academie. Een tijdje

Aan de basis van het maken van

Ik probeer mijn werkwijze zo fy-

geleden zag ik een performance

een werk ligt altijd een wens.

siek mogelijk uit te voeren, zodat

van een Italiaanse sound artist in

De wens om te ontwrichten bij-

ik niet iedere dag vastgekleefd

Berlijn. Hij droeg een tekst voor

voorbeeld, omdat het idee van

zit aan de computer.’

terwijl zijn stem digitaal uiteen werd getrokken en opgebouwd als

een door angst verstijfde wereld, waarin het vrouwelijke in allerlei

Wat is The Skills?

noise. Je hoorde hem inademen

vormen wordt ontkend, onverteer-

‘The Skills hebben we in 2003

en de zin die hij uitsprak werd

baar is. Ieder afzonderlijk werk is

opgericht en daarin werk ik sa-

een met de distortion. Het geluid

uit een oerknal voortgekomen,

men met Gam Bodenhausen. Zij

vertelde het verhaal, terwijl hij

een kleine explosie van ideeën en

beheerst het spectrum van video-

werd gereduceerd tot een ade-

verlangens, en na ieder voltooid

kunst, installaties, tekeningen, en

mende, zittende aanwezigheid, als

werk sta ik weer aan het begin.

speelt basgitaar en zingt in The

iemand die geïnterviewd wordt

Dit constante onder spanning

Skills. Jarenlang waren we een

op tv terwijl een ander geluid

staan en weg laten vloeien van

duo, tot we vorig jaar uitgebreid

het interview overstemt. Het was

energie is intens en uitputtend,

zijn met de komst van drummer

frustrerend en pijnlijk, emotioneel

en voor mij de enige relevante

Kees Berkers. Nu fungeren we als

en agressief. Het was hypnoti-

werkwijze binnen de kunst.’

klassiek geolied punkheartrock-trio

serend.’

en maken nummers waar twee Welk medium geniet je voor-

stemmen strijden om wanhoop,

Welke kunstenaars krijgen je mid-

keur?

gekte en tederheid.’

delvinger?

‘Ik weet zeker dat ik wel eens

‘Ik heb gewerkt met verschillende

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 115

media: tekenen, schilderen, grafi-

Voor welke kunstenaars heb je

letterlijk mijn middelvinger heb

sche technieken, video, fotografie,

veel bewondering?

opgestoken naar een kunstwerk,

animatie, muziek en performance.

‘Ik word het meest geraakt door

maar ik kan me niet herinne-

Toen ik in Breda studeerde heb

kunstenaars – schilders, schrijvers,

ren welke het was, en waarom.

>

16-06-2009 09:04:51

116 Waarschijnlijk was ik ergens door

menten. Het is contextgevoelig. De

tot feminisme – als begrip, of als

beledigd. Tegenwoordig ben ik

comics die ik teken, niet, scan

actieve attitude – maar ik voel

niet meer zo licht ontvlambaar

en print, werken als plaatsbepa-

sinds enige tijd de noodzaak om

als mijn vroegere, molligere, meer

ling in een bewustzijn: dat van

mijn positie in die zin te verhel-

geëxalteerde zelf.’

de verteller, die zich niet-lineair

deren. Tja. Ik weet niet of dat

beweegt door verschillende sta-

zichtbaar zal zijn in mijn werk.

Wat zijn voor jouw typerende

dia van verbeelding en actualiteit.

Ik ben geen activist.’

kunstprojecten?

Meestal is die verteller een ver-

‘Vorig jaar sprak een jongen me

sie van mijzelf, met basic outfit

Hoe ziet het werk eruit dat je

aan in een bar. Vervolgens no-

en wapperend haar. Ik werk aan

gaat exposeren in your-space?

digde hij me uit in zijn studio

deze comics wanneer er tijd voor

‘De vragen die Jutta Koethers

om zijn werk te bekijken. Hij liet

is of wanneer ik ze nodig heb

werk bij me oproepen en de uit-

me drie films zien waarin een

als reflectie op mijn leven. Ze

latingen die het aan mij ontlokt

actrice een door hem geschreven

zijn een onderstroom met een

zal ik op de een of andere ma-

tekst voordraagt, zich de woor-

kabbelend tempo.’

nier willen uiten in your-space.

den eigen maakt en zich ertegen

Al eerder meldde ik dat op dit

verzet. Ik was compleet overdon-

Door welke aspecten van Jutta

moment het tekenen en schrijven

derd door de schoonheid van de

Koether word je het meest aan-

het meest aanwezig zijn, en ik

tekst en van de film als geheel.

getrokken?

zal vanuit deze elementen mijn

Later vroeg hij me om mee te

‘Toen ik op het werk van Jutta

werk opbouwen. Ook heb ik Gam

werken aan een nieuwe film. We

Koether stuitte voelde ik iets van

uitgenodigd om mee te doen aan

spraken af in een filmstudio, en

elektriciteit, een schok van ont-

een performance. Vanaf morgen

na zeven of acht maanden van

roering. Het is voornamelijk haar

zal ik in mijn sub-werkkamer in

werken met zijn tekst, mijn stem,

aanwezigheid op zoveel levels

Kreuzberg een paar dagen gaan

mijn potentieel tot acteren – of

binnen haar werk die me van

schrijven om de losse ideeën in

juist mijn onmogelijkheid tot ac-

alles leek te vertellen: ze is een

vastere vorm te kneden.’

teren – was het werk af: een

strijder, die speels en lichtvoetig

monoloog van ongeveer tien mi-

in zware, bijna betonnen funde-

Welke richting wil je in de toe-

nuten, waarin een melancholische

ringen binnen de schilderkunst

komst op?

tekst de hoofdpersoon is, giftig

prikt. Bijna flirty. De gedeelten van

‘In de afgelopen jaren heb ik

uitgesproken. Beladen. Het werk

performances die ik zag sloten

de fundering gelegd door uit te

doet me denken aan zelfdeceptie,

daar naadloos op aan: het zijn

proberen, te mislukken en op te

het jezelf blijven voorhouden van

manifesten die mij een antwoord

krabbelen voor mijn huidige werk

een situatie met een glanslaag,

geven op hoe ik kan kijken naar

dat bestaat uit tekenen en schrij-

alleen komt het vernis in dikke

de wereld, naar schilderen, naar

ven als basis. Het liefst zou ik me

schilfers naar beneden gedwarreld.

improvisatie. Ik ben niet bang van

de komende jaren aan deze basis

Beiden zijn we lange tijd emotio-

de intimiteit die haar werk met

vastketenen en haar uitdiepen. Ik

neel en inhoudelijk vastgeketend

mij deelt.’

weet niet in welke vorm het werk

geweest aan dit werkproces, dat

eruit komt te zien. Ook ben ik

voor mij confronterend en on-

Op welke vlakken sluit jouw

al bijna een jaar afscheid aan

noemelijk bevrijdend is geweest.

voorgaande werk aan op Jutta

het nemen van mijn woonplaats

Het heeft me geleerd dat ik kán,

Koether?

Maastricht omdat ik behoefte heb

dat ik me kan vastgrijpen in een

‘Ik denk dat het verlangen om

aan een nieuwe omgeving zodat

discipline en een samenwerking

beperkingen uit de weg te gaan,

ik de afgelopen zeven jaar hier

zonder reserves of schaamte. In

of in ieder geval bewust te

kan laten bezinken.’

februari werd de film Flaw ver-

werken met beperkingen, over-

toond in Basis, Frankfurt. De ac-

eenkomt in mijn werk en Jutta

trice/amateur ben ik, de auteur

Koethers werk. Hoewel ik het eng

is Stephane Querrec.

vind om interpretaties te doen

Een heel ander, heel klein project

denk ik dat zij misschien ook

is Mudbeertown: ik maak korte

bepaalde definities wil opheffen

comics, waarbij fictieve verhaal-

door schilderkunst niet alleen te

lijnen worden opgebouwd vanuit

beperken tot schilderen. Ik weet

mijn beleving van aanwijsbare mo-

niet in hoeverre zij zich verhoudt

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 116

myspace.com/skillsrock

16-06-2009 09:05:08

117

> Simone van Dijken, Hail the triforce of râ&#x20AC;&#x2122;nr

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 117

16-06-2009 09:05:31

118 Simone van Dijken

32, Maastricht Assigned to: Jutta Koether

What do you do?

stantly search for a suitable formulation.

“I graduated as a painter from the St. Joost

As an artist I stumble over concepts such as

Academy in Breda at the end of the 1990s

“abstract”, “personal” and punk”. I am look-

and I completed my position as a researcher

ing for a working method which enables me

of Fine Arts at the Jan van Eyck Academy

to describe what I can see. I often feel like

in Maastricht in 2003. In my art I con-

an amateur who can only manage to gain a

Simone van Dijken, zonder titel

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 118

16-06-2009 09:05:59

119

grasp of the instrument that I want to play

and do numbers in which two voices vie

them. I was completely overwhelmed by

connected: they are manifestos which pro-

with repetition and perseverance. There is

for despair, madness and tenderness.”

the beauty of the text and by the film as

vide an answer to how I can see the world,

a whole. Later he asked me to work on a

and look at painting and improvisation.

always a particular wish which forms the basis for creating the work. For example,

Which artists do you particularly admire?

new film. We arranged to meet in a film

I’m not afraid of the intimacy which she

the wish to dislocate because the idea of

“I am most affected by artists – painters,

studio and after seven or eight months

shares with me in her work.”

a world petrified by fear, in which the fe-

writers, musicians and directors – when

of working with his text, my voice, or

male aspect is denied in all sorts of ways,

they work as an “author”. This means that

my potential to act – or actually my in-

At what levels does your previous work

is intolerable. Every individual work was

they make me part of a personal story. I

ability to act – the work was completed:

correspond with Jutta Koether?

produced by a big bang, a small explosion

don’t mean that this should be an auto-

a monologue about ten minutes long in

“I think that the desire to avoid limita-

of ideas and desires, and after every work

biographical work, but that the signature

which a melancholic text is the protago-

tions, or in any case consciously work

is completed, I start at the beginning again.

should be so strong that it moves me. In

nist, expressed with venom. It is loaded

with limitations is similar in my work

This constant “being under pressure” and

the past 32 years this has developed as

with meaning. The work makes me think

and Jutta Koether’s work. Although it

allowing the energy to flow away is very

a list including Smith, Bacon, Whedon,

of self-deceit, continuing to pretend to

frightens me to make interpretations, I

intense and exhausting and for me it is the

Blaman, Alther, De Avonden, Warhol,

yourself that the situation is glossy but

think that she possibly also wants to raise

only relevant way of working in art.”

Anderson, Lou Reed, Harvey, Clowes. I

the varnish comes fluttering down in thick

certain definitions by not only limiting the

admire and appreciate the artists who

flakes. We were both emotionally chained

art of painting to painting. I don’t know to

What medium do you prefer?

are my friends and who I cooperate with.

to this working process and the content

what extent she relates to feminism as a

“I have worked with different media: draw-

I honored my contemparies who work

for a long time, and for me it was a con-

concept or as an active attitude – but for

ing, painting, graphic techniques, video,

in a range of different disciplines in an

frontational and indescribably liberating

some time I have felt a need to clarify my

photography, animation, music and per-

article which will hopefully be published

experience. It taught me that I can do it,

position in that sense. But I don’t know

formance. When I was studying in Breda

in D is for Drawing, a magazine about

that I can hold on to a discipline without

whether that will be visible in my work,

I used the academy inside and out: after

drawing that is published by a Macedo-

reservations or shame. In February the

I am not an activist”.

my first foundation year all the posers

nian curator, a colleague at the Jan van

film Flaw was shown in Basis, Frankfurt.

and vainer elements had been filtered out

Eyck Academy. Some time ago I saw a

I am the actress/amateur, the author is

What does the work that you are exhibit-

and I explored the woodwork, video and

performance of an Italian sound artist in

Stephane Querrec.

ing in your-space look like?

graphic workshops and concentrated for

Berlin. He was declaiming a text while his

Another very different and very small

“The questions which are evoked in Jutta

three years on the possibilities of the ma-

voice was being digitally pulled apart and

project is Mudbeertown. I make short

Koether’s work and the statements with

terials. In the years afterwards, I started

built up as noise. You heard him breathe

comics in which fictitious story lines are

which I respond to them are expressed

to draw a lot – drawings, illustrations,

in and the sentence he was reciting be-

developed on the basis of my experience

in your-space in some way. I have already

websites and comics. Drawing is a com-

came one with the distortion. The sound

of identifiable moments. It is sensitive to

said that at the moment, drawing and

petition of strengths with the images in

told the story while he was reduced to a

context. The comics which I draw, staple,

writing are most present for me and I

my head which I engage in in a distant

breathing, sitting presence, someone who

scan and print serve to determine the

would like to build up my work on the

workshop. With my band, The Skills, we

is being interviewed on TV, while another

place in a consciousness: the narrator’s

basis of these elements. I have also in-

play in a basement on the Meuse but the

sound is played over the interview. It was

consciousness, who moves through the

vited Gam to participate in a perform-

ideas and structures for the music and

frustrating and painful, emotional and

different stages of the imagination and

ance. From tomorrow I will start to write

performance often develop when I am

aggressive. It was hypnotic.”

the present in a linear line. Usually this

in my sub-workroom in Kreuzberg for a

narrator is a version of myself with a basic

few days in order to knead all these in-

air. After sweating for an hour and a half

Which artists do you give the middle finger?

outfit and windswept hair. I work on these

dividual ideas into a more solid form.”

cycling through the hills of Wallonia I can

“I am sure that I must have given a work

comics when there is time for it or when I

try out a new text with the rhythm of my

of art my middle finger quite literally at

need them to reflect on my life. They are

What direction do you want to go in in

breathing. I try to carry out my work as

some point, but I cannot remember what

an undercurrent with a steady rhythm.”

the future?

physically as possible, so that I am not

it was or why. I was probably insulted by

glued to the computer every day.”

something. Nowadays I am no longer so

What aspects of Jutta Koether attract

tions by trying things out, by failing and

easily riled as in my earlier, cosier and

you most?

standing up again for my present work,

more exalted self”.

“When I came across the work of Jutta

which consists of drawing and writing as

a long way away, preferably in the open

Who are The Skills?

“In the past few years I’ve laid the founda-

Koether I felt a sort of electric current, a

a basis. In the next few years I would like

together on this with Gam Bodenhausen.

What are characteristic art projects for

shock of emotion. It is mainly her pres-

to secure this basis and explore it further.

She has mastered the spectrum of video

you?

ence at so many levels in her work which

I don’t know what the work will look like. I

art, installations and drawings and she

“Last year a boy in a bar came to talk to

seemed to tell me all sorts of things: she

have been also saying farewell to my home

plays bass guitar and sings in The Skills.

me. Then he invited me to his studio to

is a fighter, who takes up painting in a

town of Maastricht for almost a year be-

For years we were a duo, but last year we

look at his work. He showed me three

playful and lighthearted way on the basis

cause I need a new environment so that I

became a trio with the arrival of the drum-

films in which an actress declaims a text

of heavy, almost concrete foundations.

can reflect on the past seven years here.

mer Kees Berkers. We now perform as a

he has written, masters the words and at

It is almost flirtatious. The parts of the

traditional well-oiled punk heart rock trio

the same time shows her opposition to

performances which I saw were seamlessly

“We founded The Skills in 2003 and I work

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 119

myspace.com/skillsrock

<

16-06-2009 09:06:17

120

Script design

T dennis mijnheer

Een virtuele stoel zonder zwa artekr acht in Second Life. Een fysieke stoel van slechts drie micron. Is hier nog wel spr ake van design? net als Jo Baer, Lynda Benglis en Jutta Koether hanteert Lucas Ma assen een evaluatie ten a anzien van design. ‘Ik voel me verwant met hun kritische houding.’

Lucas Maassen (33) zoekt sinds

Grand Palais in Parijs. Op de

Wat wil je communiceren met

de Design Academy Eindhoven

Fontys Hogeschool geeft hij mo-

je werk?

naar de grenzen van design. Het

menteel twee dagen per week les

‘Ik ben vooral geïnteresseerd in

begon met zijn afstudeerproject

op het gebied van ICT & Media

de post-digitale manier van den-

Sitting Chairs (2003), waarvoor

Design. Daarnaast ontwerpt hij

ken, omdat tegenwoordig bijna de

hij een tableau vivant ontwierp

in gelimiteerde oplage meubels

hele wereld gebaseerd is op com-

met kleurrijke stoelen van ver-

die via galerie Cite in New York

puters. Op een bijna autistische

schillende groottes. Door kleine

verkocht worden.

manier wordt alles berekend en

aanpassingen zoals het verwij-

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 120

ontworpen: van kledingstukken tot

deren van achterpoten en het

Wat heb je ontworpen naar aan-

huizen tot snoeppapiertjes. Om

toevoegen van voeten, armen en

leiding van de triotentoonstelling

daar tegenwicht aan te bieden,

handen, maakte hij de stoelen

in het Van Abbemuseum?

houd ik me nu bezig met on-

bijna menselijk. Het eindresultaat

‘Voor de tentoonstelling heb ik

derzoek naar post-digital design.

leek meer op speelgoed dan op

de Script Chair en Script Table

Als we ervan uitgaan dat digitale

stoelen. Naar analogie van Lynda

ontworpen. Die werken komen

technologie geen doel meer is

Benglis – die in Fallen Painting

voort uit een methodiek die ge-

maar enkel nog een middel – wat

de scheidslijn tussen schilderij en

baseerd is op post scripting –

heeft dit dan voor invloed op de

sculptuur op de proef stelde –

een analoge ontwerpmethodiek

rol van de designer? Dát vind ik

tastte Maassen de scheidslijn af

die is ontstaan vanuit een digitale

interessant vragen.’

tussen speelgoed en meubels. Zijn

denkwijze. Ik heb op dezelfde ma-

vraag: wanneer is iets speelgoed

nier waarop computerprogramma’s

Je hebt ook een virtuele stoel

en wanneer noemen we het een

gemaakt worden, echte stoelen

gemaakt, waar leidde dat toe?

meubel? Wat ook vragen oproept

ontworpen. Het programma Flash

‘De 3D-MC1 is een meubel/stoel

is zijn Nano Chair: een stoel die

werkt bijvoorbeeld ook met een

die ik heb ontworpen in de

slechts een paar atomen groot

script: if this... than that. In mijn

virtuele wereld van Second Life.

is. De voor het blote oog on-

gehanteerde script heb ik een

Daar gelden andere condities

zichtbare stoel is alleen met een

regel aangemaakt dat ieder on-

dan in real life. Als je ontwerpt

atoom-microscoop te zien is. Kun-

derdeel van de stoel of tafel

binnen Second Life ontstaat er

nen we op deze schaal nog wel

van een ander materiaal gemaakt

een totaal andere designcontext.

over een object praten?

moet worden. Daardoor kan het

Comfort is bijvoorbeeld niet van

Maassen studeerde in 2003 af

gebeuren dat er zowel spaanplaat

belang en is er een knopje om

aan Design Academy Eindhoven.

als marmer wordt gebruikt in de

de zwaartekracht op een object

Na zijn afstuderen werkte hij on-

stoel. Een andere regel die ik ge-

uit te zetten. Na dat virtuele

der meer voor Droog Design en

hanteerd heb, is dat elk materiaal

project heb ik voor een ten-

het Nederlands Architectuur Insti-

in zijn meest pre-fabvorm gebruikt

toonstelling in het Grand Palais

tuut (NAi). Hij exposeerde onder

moet worden. Niets is naderhand

in Parijs de virtuele stoel terug­

meer in MoMa New York en het

op maat gemaakt.’

gebracht naar real life. Inclusief

16-06-2009 09:06:40

121

> F Marc Deurloo

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 121

16-06-2009 09:07:27

122

alle virtuele eigenschappen. Ik heb

Wat zijn de overeenkomsten tus-

je een product maakt waar elk

dus geprobeerd om de digitale

sen jou en het trio Jo Baer, Lyn-

onderdeel van een ander materiaal

stoel 3D-MC1 analoog te maken

da Benglis en Jutta Koether?

gemaakt is, dan is dat tegenstrij-

in het ontwerp 3D-MC2. Dat pro-

‘Vooropgesteld: ik ontwerp meubels

dig met het feit dat je iets func-

ces heb ik gefilmd in de video

en ik ben geen kunstenaar. Ik

tioneels gaat produceren. Ook zit

Alternate Reality Chair. Ik wilde

ben een man en geen vrouw. En

er in mijn ontwerpen – net als bij

weten wat er zou gebeuren als

ik maak geen schilderijen. Wat ik

het trio – een stuk geschiedenis

ik de stoel écht zou gaan ma-

wel met ze gemeen heb, is een

verwerkt. De Script Chair en Script

ken. Wat er dan overblijft is een

overeenkomstige open en kritische

Table laten bijvoorbeeld elementen

soort nieuwe realiteit, een stoel

manier van kijken. Ik voel me ver-

uit de designgeschiedenis zien,

die kan dansen, kan zweven. Dat

want met hun kritische houding.

zoals Rietveld, Memphis en Piet

is te zien in de videofilm, die

Mijn werk evalueert het fenomeen

Hein Eek.’

een stap tussen virtuele realiteit

design en ik ben kritisch ten aan-

en realiteit is.’

zien van mijn eigen ontwerpen. Als

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 122

lucasmaassen.com

16-06-2009 09:07:47

Script design

123

T dennis mijnheer

A virtual chair in Second Life, where gravity has been cancelled out. A (physical) chair with a size of only 3 microns. Can this really be called design?

The designer Lucas Maassen uses a method of evalu­ at­ion with regard to design which is analogous with Jo Baer, Lynda Benglis and Jutta Koether. “I relate to their critical attitude.”

Since his education at the Design Acad-

Chair and Script Table. These works are

you design in Second Life, a completely

emy in Eindhoven, Lucas Maassen (33)

the result of a methodology which is

different design context develops. For

has been looking for the limits of de-

based on post-scripting – an analogous

example, comfort is not important, and

sign. It started with his graduate project

method of design which resulted from

there is a button to turn off gravity for

Sitting Chairs (2003) for which he de-

a digital way of thinking. I designed

an object. After that virtual project, I

signed a tableau vivant with colourful

real chairs in the same way in which

brought the virtual chair back to life

chairs of different sizes. By means of

computer programmes are made. For ex-

for an exhibition in the Grand Palais

small adaptations such as removing the

ample, the programme Flash also works

in Paris, including all the virtual char-

hind legs and adding feet, arms and

with a script: if this,… then that. In the

acteristics. Therefore I tried to make the

hands, he made the chairs look almost

script that I used, I created a rule that

3D-MC1 digital chair in an analogous

human. The end result looked more

every part of the chair or table should

way in the design 3D-MC2. I filmed this

like toys than chairs. By analogy with

be made of a different material. This

process in the video Alternate Reality

Lynda Benglis – who tested the dividing

means that both plywood and marble

Chair. I wanted to know what would

line between paintings and sculpture in

can be used in the same chair. Another

happen if I really made the chair. What

Fallen Painting – Maassen explored the

rule I adopted was that every material

then remains is a sort of new reality, a

dividing line between toys and furniture.

must be used in its most prefabricated

chair which can dance or float. This is

His question is: When is something a

form. Nothing was made to measure at

shown in the video film which is a step

toy and when we can call it a piece of

a later stage.”

between virtual reality and reality.”

questions. A chair with the size of only

What do you want to communicate in

What are the correspondences between

a few atoms? The chair is invisible to the

your work?

your work and the trio Jo Baer, Lynda

naked eye and can only be seen with

“I am particularly interested in the post

Benglis, and Jutta Koether?

an atomic microscope. Can we still

digital way of thinking, because nowa-

“In the first place, I design furniture and

refer to it as an object on this scale?

days almost the whole world is based on

I am not an artist. I am a man and not

Maassen graduated from the Design

computers. Everything is calculated and

a woman. And I do not do paintings.

Academy in Eindhoven in 2003. After

designed in an almost autistic way, from

What I do have in common with them

his graduation he worked for Droog De-

clothes to houses to sweet wrappers. To

is a corresponding, open and critical

furniture? His Nano Chair also raises

sign and the Netherlands Architecture

counterbalance this, I’m now working

way of seeing things. I identify with

Lucas Maassen, Script chair /

institute (NAi), amongst other places.

on research into post-digital design. If

their critical attitude. My work evaluates

Script table F Marc Deurloo

The designer exhibited in MoMa in New

we assume that digital technology is no

the phenomenon of design and I am

York and the Grand Palais in Paris, as

longer an end in itself, but only a means

critical with regard to my own designs.

well as other places. Currently he lec-

to an end, what influence does this have

If you make a product in which every

tures at the Fontys High School on the

on the role of the designer? I find these

part is made of a different material, this

subject of ICT and Media Design for two

interesting questions.”

conflicts with the fact that you are producing something functional. Like the

days a week. In addition, he designs fur-

102-123_yourspace_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 123

niture in limited numbers which is sold

You also created a virtual chair, what

trio, my designs also assimilate aspects

via the gallery Cite in New York.

did that achieve?

of history. The Script Chair and Script

“The 3D-MC1 is a piece of furniture/

Table, for example, show elements from

What did you design in response to

chair which I designed in the virtual

the history of design like Rietveld, Mem-

the trio exhibition in the Van Abbe-

world of Second Life. The conditions

phis and Piet Hein Eek.”

museum?

which apply there are different from the

“For the exhibition, I designed the Script

conditions which apply in real life. When

lucasmaassen.com

>

16-06-2009 09:08:09

124

Contributors

AFTER For this project I asked all three artists to chose one of their works for me to deal with. On these works I created a photographic translation or reaction by using only a model bare from clothing and surrounding and without props.

Wouter vandenbrink

woutervandenbrink.com

Untitled She walks into the studio and says she hates photo shoots. It makes her feel stiff and her body reacts to it and will feel strange and stressed for the next two days...

We already feel guilty of asking her to come on a day when we also shoot a fashion story.

But during the day, Jo behaves like a star model, a bit keeping her guards in front of the camera, but in the meantime making jokes.

Petrovsky & Ramone PetrovskyRamone.com

Synergy is an exclusive stand alone story for Blend magazine, in collaboration with Meike Beckers and Vincent van de Waal.

As I am a photographer the materials I generally work with are limited to a camera, film, studio etc, just as the image/product is limited to printed media. For this project Iâ&#x20AC;&#x2122;d like to extend these borders. I want to make a story were everything seems to continue. From the model to the background, from skin to styling, and the disciplines working on it.

It also reflects on the work of visual artists such as Jutta Koether - who not just paints, but uses a variety of techniques and not just tells her story in painting, but also in music.

SYNERGY is a photographic story where we incorporated techniques of paintings. And where the product isnâ&#x20AC;&#x2122;t just a photographic print, but continues in a video installation in het Van Abbemuseum.

The model is not standing in front of a background but is part of it, and the background is part of the makeup - every aspect of the shoot is part of another. This shows the philosophy behind Blend magazine as well as the collaboration with van the Van Abbemuseum.

Joost Vandebrug

124-126_medewerkers_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 124

Joostvandenbrug.com

16-06-2009 08:45:01

IRWRJUDÀH -DFROLHQ YDQ GHU 3RHO HQ 5R\ %UDQGHQEXUJ RQWZHUS LJRUWHXZHQ#LJRUWHXZHQ QO

?\ ? \ \ZR Z V ZR [ [ GR GRRY RYN[ N[Q Q a Z a Z Z & &

?\[Q ?\ \[QWR [Q [ QWR WR \ \Z Z QR Z QR QR X XR_ R_X _X X D D DVRY_ DVR VRY_ VR Y_R[ R[[R [R[ [ V[ V[ [ G GRR RRYN YN[Q [Q Q a Z Z & &

a Z $ &

125_adv(ZeeuwsM)_BLE_Special_2009.indd 125

16-06-2009 08:41:00

126

Overexposed Being a documentary photographer, I chose not to set up things for this project, but instead I tried to find parallels between the work of the artists and my own, each time applying a titel of one their artworks to a photograph in my archive.

Dennis Duijnhouwer

dennisduijnhouwer.com

>

Abstract Noir Watching art is a moment for yourself with the work of someone else. As a photographer Iâ&#x20AC;&#x2122;m always on the road. These pictures are about the silent moments of traveling. The Abstract feeling of these moments fits with the art of this collection.

Vrederick

myspace.com/wgfd

Prologues I was struck by how the shipping crates of the art works to me are art in themselves. The crates tell the life stories of the works of art after the artist has let go of the work of art. Some works of art are in the same crates since the 1970s. And each time new texts are being placed on the crates, consisting of new safety measures or fire precautions and in many new languages, by which the life of a particular piece of art is more and more documented. Each time the work of art is liberated from its crate and hung or placed in the area of an exhibit, new texts are paced or placed on the crates. And the work of art emerges like a butterfly from its cocoon, only to return to its cocoon after the exhibit has ended.

marc deurloo

124-126_medewerkers_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 126

marcdeurloo.nl

16-06-2009 08:45:28

www.ahk.nl/eindwerk 127_adv(AHK)_BLE_Special_2009.indd 127

16-06-2009 08:41:50

128

Comme des Garçons no. 2 t.w.v. €57 bij een jaarabonnement op Blend magazine!

Neem nu een jaarabonne­ ment op Blend magazine en ontvang 8 nummers plus specials voor maar €44,95. Als welkomst­ cadeau krijg je Comme des Garçons no. 2 eau de parfum. Dit stoere, uniseks parfum bevat bijzondere ingrediënten als inkt, am­ ber, wierook, labdanum, patchoeli, cederhout, aldehyde, komijn en thee.

Ga voor deze actie of voor een jaarabonnement Blend met 30% korting voor €31,50 naar blend.nl/wordabonnee Bovendien ontvang je als abon­ nee 15% korting op de webstore van Blend magazine. Check store.blend.nl

128_Abo_vanAbbeSPECIAL_09_RHJ.indd 128

16-06-2009 08:40:00

$%! # %! #! % &( % $ #

! ! !

"

" !

%# #$ # %*/- */"-%"0- $% ' + 1 * !"- +-./ $% # "5")"- -+&" /"* $" -+5"* +0*/ %*

+ %(% ++*./0!%+

" ../++- ) +/ 3"( )"* */"-%"0- % * 4 "* +"/"'+02 %#"* /%&(

# % +./) */"-%"0- #! +. 0,"-/00. " . "* - !" #"- # +". -"*

$%# % ""'"*. $++( */"-%"0-. # "/ -."* ( 7&6 0

# # ( %.%"- */"-%"0- !%% # - $% */"-%"0- %# % %& !"* +) 1 /- *! "./ &# " %1%"/ +!"-* +*"* $$ # .*++/ */"-%"0-.

$% * "((%*#"* */"-%"0-.

&%" %(+ 222 1%/- +)

Naamloos-3 3 KESS0512_Blend_230x300.indd 1

16-06-2009 12:25:48 31-03-2010 15:07:45 13:22:53 11-06-2009

Smoker Man based on the Smoke concept by Maarten Baas, concept & photography byMarcel Wanders & Erwin Olaf

TIMES 3

FOR ALL YOUR MOOOI PRODUCTS AND A FINE SELECTION OF LIFESTYLE MUSTHAVES FROM ALL OVER THE WORLD Moooi Gallery Amsterdam Westerstraat 187 1015 MA Amsterdam T 020-5287760 Open: Tuesday to Sunday 10.00 - 18.00 (Mon. closed) Thursday and Friday 10.00 - 21.00 www.moooi-gallery.com for all other moooi dealers go to: www.moooi.com

001_004_Omslag_BLE_Special_2009-V2.indd 1 Naamloos-3 2

31-03-2010 13:16:50

VANABBEMUSEUM & BLEND SPECIAL

3

Ne Fo