Belgia

Belgia

W największych belgijskich miastach – Brukseli, Antwerpii i Gandawie – duża część oddolnych projektów artystycznych polega na systemie antikraak, który umożliwia wynajęcie nieruchomości komunalnych przez osoby prywatne lub organizacje. Miasta wystawiają na własne strony ogłoszeniowe przestrzenie (mieszkania, budynki oraz budynki wraz z działkami), które są w procesie przejściowym – przed rewitalizacją, sprzedażą lub wyburzeniem. Często nieodpowiadające osobom poszukującym gotowych mieszkań, nieruchomości antikraak od lat okazują się niezmiennie interesujące dla osób pracujących w kulturze. Ich szczególny charakter, m.in. architektura, historia czy otoczenie, stają się istotnym elementem tożsamości tworzonych inicjatyw. Niska, w przypadku Brukseli maksymalnie 30-procentowa w stosunku do cen rynkowych cena najmu łączy się ze specyficznym kontraktem, zakładającym m.in. krótki okres wypowiedzenia ze strony najemcy2. Jako że są to często przestrzenie postindustrialne i postbiurowe, plusem dla inicjatyw twórczych jest jednak m.in. wielkopowierzchniowość lub brak bliskiego sąsiedztwa mieszkalnego.

Belgijskie miasta nierzadko powierzają miejskie budynki do tymczasowego zarządzania i animacji organizacjom kulturalnym. Kiedy kultura i sztuka są funkcjami domyślnymi w projektach przejściowych (znów – głównie przed rewitalizacją lub zburzeniem), miasta działają zazwyczaj bezpośrednio przez miejskie biura kultury, nie korzystając z portali antikraak. Tak stało się między innymi w przypadku dzielnicy portowej Dokken w Gandawie, gdzie przez 8 lat nieustannie odbywały się różnorodne aktywności społeczno-kulturalne, poprzedzające wyburzenie budynków portowych i budowę nowej dzielnicy. Parasolem operacyjnym dla projektu DOK była specjalnie powołana organizacja o tej samej nazwie, powstała z połączenia cirQ, Democrazy i Ladda – organizacji doświadczonych w wytwarzaniu i wspieraniu kultury w Gandawie3. Podobnie stało się, kiedy po wybudowaniu De Krook – nowej biblioteki miejskiej w Gandawie – jej poprzednia siedziba miała stać pusta przez minimum rok przed jej planowanym wyburzeniem. Wtedy budynek zamienił się w tymczasową salę koncertową, pracownie artystyczne, co-working i kawiarnię, także we współpracy z lokalnymi organizacjami związanymi z kulturą i sztuką: Timelab, KERK, Totum, Democrazy i NUCLEO4 .