Stano Filko: Przyszły podbój kosmosu widziany oczami naukowców (1968–1969), Julius Koller: wybór prac z serii U.F.O. (1970–1990), Gustav Metzger: dokumentacja akcji Mobil (1971), Carsten Nicolai: Klaster (2008) oraz Wojciech Fangor: Planety (1956). Na pierwszym planie Łukasz Skąpski: Narzędzie do oświecenia NDO-1 (1995), fot. P. Tomczyk.
Tatiana Czekalska, Leszek Golec: Awatar II Ag, 1999, fot. P. Tomczyk
Instrumenty z serii udogodnień duchowych mają być substytutem bezpośredniego kontaktu człowieka z naturą, z duchowością. Mają pomóc człowiekowi nawiązać tę więź, która została zerwana w zurbanizowanych społeczeństwach wysoko rozwiniętych krajów. Potencjalny użytkownik może nabyć urządzenie i korzystać z niego zgodnie z instrukcją obsługi, co ma ułatwić, lub w ogóle umożliwić, doznania estetyczne. Udogodnienia zastąpić mają użytkownikowi np. całożyciowy wysiłek związany z realizacją oświecenia, właściwie niespotykanego celu życia w naszym społeczeństwie – i w natychmiastowy sposób zapewnić jego osiągnięcie. Mają zapewnić kontemplację natury bez towarzyszących jej niedogodności. Nie jest zbyt trudno rozpoznać gryzącą ironię, za pomocą której instrumenty te sprowadzają nasz stosunek do pewnych wartości do absurdu, pokazując tym samym, jak rzadko jeszcze skłonni jesteśmy traktować te wartości serio. Utrata kontaktu z naturą może mieć daleko idące konsekwencje. Utopijność tych instrumentów dotyczy niemożliwej substytuzacji naszych potrzeb psychicznych, które, podobnie jak np. poczucie własnej wartości czy miłość, nie mogą być realizowane w oderwaniu od naszego otoczenia, np. przez maszyny. Chociaż może warto spróbować... Może skonstruuję np. Maszynę padająca w objęcia czy Głaskającą maszynę do zapewnienia komfortu psychicznego.
2. Gdzie widzisz możliwość podjęcia dialogu lub negocjacji w sztuce z nauką? Co mogą one przynieść obydwu dziedzinom? Odpowiem na przykładzie projektu z 2002 roku, AVATAR Bio/Logical, rękawicy – powszechnie dostępnej, do przenoszenia w bezpieczne miejsce drobnych, czujących ruchomych istot. Po użyciu miałaby ulegać biodegradacji, rzucona w trawę stanowiłaby nawóz lub byłaby przysmakiem dla ślimaków. Powstała animacja 3D pokazująca działanie AVATARA… …po jakimś czasie wpadło mi w ręce pismo naukowe opisujące i ilustrujące wykonane z substancji ulegającej biodegradacji jednorazowe opakowanie-zgrzewkę do transportu kurzych jaj. W jajku jest życie – więc dla mnie opakowanie z supertworzywa, jeśli dobrze pamiętam firmy Bayer, jest „celą śmierci”... 3. Wasze prace mają charakter utopijnych modeli, prototypów. Jak postrzegasz ich funkcje? ...one działają… na podświadomość.
TATIANA CZEKALSKA + LESZEK GOLEC 1. Jak postrzegasz dzisiaj relacje sztuki z awangardowymi postulatami włączenia artystów w organizację i projektowanie społeczeństwa? Podziwiamy charytatywną działalność Bono, promowanie wegetarianizmu przez Moby’ego, Brigitte Bardot i jej działalność na rzecz praw zwierząt...
MONIKA ZAWADZKI 1. Jak postrzegasz dzisiaj relacje sztuki z awangardowymi postulatami włączenia artystów w organizację i projektowanie społeczeństwa? Wierzę w awangardę i popieram postulat włączenia artystów w organizację życia codziennego i projektowanie społeczeństw przyszłości. Jednocześnie mam świadomość komplikacji, jakie to zaangażowanie w rzeczywistość może ze sobą nieść, ale sztuka bez tego ryzyka byłaby jedynie dekoracją, a to mnie nie interesuje.
108
notes 73 / 12.2011–01.2012 / czytelnia
notes 73 / 12.2011–01.2012 / czytelnia
109