biografia pisarza. Częściej mówi się o Walserze-spacerowiczu, Walserze -służącym, Walserze-urzędniku, Walserze-schizofreniku... Rzadziej zaś o jego projekcie literackim, który w dziejach europejskiego moderniW ostatniej klasie szkoły podstawo- zmu jest zjawiskiem absolutnie wywej oglądałem program telewizyjny jątkowym. o osobliwościach edyNiech jednak chęć potorskich. Największe znania twórcy przez książki świata, przejego życie chwilowo zroczyste kodeksy, zwycięży nad analizą książki-kamienie etc. twórczości. Wśród prezentowaWalser urodził się nych woluminów było w 1878 roku w Szwajdziełko pt. Diurnale zęściej mówi carii, w wielodzietnej Mogantinum, czyli rodzinie. W wieku pierwsza wydrukowasię o Walserzeczternastu lat był na książka-miniaturspacerowiczu, zmuszony porzucić ka (wydał ją w 1468 Walserzeszkołę i podjąć pracę. roku Peter Schöffer, służącym, Zatrudniał się w rozpomocnik GuttenWalserzemaitych miejscach, berga). Próbowałem urzędniku, głównie na stanowipóźniej zrobić własny Walserzeskach urzędniczych. minitom, do którego Marzył o aktorstwie, wpisałem krótki tekst. schizofreniku... ale bardzo szybko Nie mierzyłem liter, Rzadziej zaś zrozumiał, że jego poale musiały mieć ok. o jego projekcie wołaniem jest pisanie. 1,5 milimetra wysoliterackim, który W 1905 roku wyjekości. w dziejach chał do Berlina, gdzie europejskiego mieszkał jego brat Postać Roberta Walsemodernizmu Karl, malarz. Przebyra, mimo że jest barwał tam do 1913 roku. dzo barwna, to wciąż jest zjawiskiem Był to bardzo twórczy pozostaje dla wielu absolutnie okres. Powstały trzy nieco anonimowa. wyjątkowym powieści: Rodzeństwo Czy mógłbyś pokrótce Tanner, Asystent, któscharakteryzować aury w języku polskim tora mikrogramów? nosi tytuł Willa pod To jest ważne i zaGwiazdą Wieczorną, razem kłopotliwe pytanie. Ważne dlatego, że Walsera oraz powieść Jakub von Gunten. Prócz należy ciągle przedstawiać. Nie jest tego krótkie prozy. W pewnym moon w Polsce pisarzem popularnym, mencie Walser postanowił zostać słuchoć ukazało się już siedem jego ksią- żącym. Zapisał się nawet do szkoły dla żek. Kłopot jednak polega na tym, że służących, którą sportretował później teksty Walsera bardzo często zasłania w Jakubie... Przez jakiś czas pracował
jako kamerdyner w rezydencji w Dąbrowie Niemodlińskiej pod Opolem, ukrywając przed pracodawcami swoje pisarskie działania. Swych wydawców prosił, aby nie umieszczali na kopertach pieczęci firmowych, żeby nikt nie mógł się domyślić, że Wasler jest pisarzem. Potem jest powrót Szwajcarii i powolne – rozłożone na kilkadziesiąt lat – zapadanie się w siebie.
126
notes 71 / 11–12.2011 / czytelnia
Mikrogramy Roberta Walsera to zapisane mikroskopijnym pismem, otoczone legendą teksty tego niezwykłego pisarza. Zacznijmy od spraw technicznych: czy kiedykolwiek podejmowałeś próby zapisania czegoś w ten sposób?
C
notes 71 / 11–12.2011 / czytelnia
osobowości pisarza. Carl Seelig, jego przyjaciel i opiekun jego twórczości, odwiedzał Walsera w zakładzie dla obłąkanych w Herisau, gdzie pisarz spędził przeszło 20 ostatnich lat życia. Pewnego dnia powiedział mu podczas spaceru, że w przyszłości będzie równie znany co Gottfried Keller. Walser poprosił Seeliga, by nigdy więcej nie opowiadał podobnych bzdur, jeśli zależy mu na ich przyjaźni. PrzeZ czego wynikała ta konywał, że jest absoprzygoda, którą sobie lutnym zerem i chce wybrał, to bycie kanim pozostać. merdynerem? Jest w Walserze coś oncentrując się Szukał zajęcia, któz postaci kopisty, na materialności re byłoby dla niego która często pojatekstu, źródłem dochodu, wia się w literaturze rugujemy a jednocześnie danowoczesnej: w Szyze sfery wałoby mu czas na nelu Gogola, w Boupublicznej spór tworzenie. Ale jest coś vardzie i Pécuchecie ideologiczny, demonicznego w jego Flauberta, w Kopiście wyborach zawodoBartleby Hermana w którym wych i życiowych. Melville’a. Kopiści są najważniejsze Jakby za wszelką cenę figurą mieszczańskiesą przekonania próbował utrzymygo świata – od samei argumenty argumenty. wać się na najniższym go początku skazani Zamiast próby poziomie społeczna klęskę, bezbronni rozumienia nym, podejmując wobec bezdusznej i następującej prace, które nie damaszyny instytucji. wały szans na rozwój, Jest taki kapitalny po niej próby na awans społeczny. fragment w Szynelu, działania Agamben powiada, że w którym głównemu jest bierna demoniczność obecbohaterowi, Akakiukontemplacja na w tekstach Walszowi, ktoś proponuje obiektu sera przypomina tę, inne zadanie niż koo której pisał Spinoza: piowanie. Akakiusz demon jest istotą najodmawia, pośpiesznie słabszą, pozbawioną wracając do przepisykontaktu z Bogiem, nie posiada żad- wania. Nie chce i nie może niczego nej mocy, nie zasługuje na potępie- zmienić w swym życiu. nie, lecz przeciwnie – wymaga naszej Walser miał doskonałą świadomość troski, modlitwy, bez pomocy innych zagrożeń, których źródłem był miesznie jest w stanie przetrwać. I taki ro- czański porządek świata. Z jednej dzaj demoniczności jest także częścią strony chciał, by ten świat został roz-
K
127