Christian Jankowski: Anioły Zemsty, fot. Bogna Kociumbas, dzięki uprzejmości festiwalu Narracje
przyjechałem do Gdańska, chciałem posłuchać miasta, zwiedzić je na tyle, żeby samo powiedziało mi, które miejsca są najważniejsze, które powinny zostać wpisane w Narracje. Trafiłem akurat na apogeum kryzysu Stoczni, w tym roku naprawdę fantastyczne budynki zostały wyburzone pod nową architekturę. Dowiedziałem się, że urbanistycznie i architektonicznie nie stwarzały zagrożenia, np. zawaleniem czy zakłóceniem planowanych inwestycji. Chciałem, żeby ta historia została usłyszana, żeby odbiła się echem także w uszach władz, które nie robią sobie nic z upadku Stoczni. A czym w takim razie jest część „miejska”? Tam problem Stoczni właściwie nie istnieje. Szesnaście prac wpisanych w architekturę centrum Gdańska prezentuje bardzo zróżnicowaną narrację. Są bardzo agresywne, takie jak wideo Christiana Jankowskiego Anioły Zemsty na murze sąsiadującym z dawnym budynkiem Poczty Gdańskiej, i bardzo liryczne jak efemeryczne wideo Winchester Jeremy’ego Blake’a. Ciężko znaleźć jedną klamrę, jest to raczej rodzaj encyklopedii technik i metod działania sztuki zaangażowanej społecznie.
Tak jak powiedziałeś, sztuka społeczna jest dla mnie najważniejsza. Coś, co budzi cię ze snu i w pewien sposób, ujmując to poetycko, wprowadza w kolejny. Dlatego też pokazałem prace wideo, które mają w sobie ten estetyczny potencjał, niejako alarmujący o swojej treści. Moją rolą było użyć ich w odpowiedni sposób, tak jak Jankowski, który „uderza wprost” na ścianie Poczty Gdańskiej, tak mocno związanej z historią II wojny światowej. Pokazuję tam pracę o najbardziej brutalnych, wręcz sadystycznych sposobach rewanżu, bezlitosnej zemsty. Są prace zupełnie niezwiązane z Gdańskiem, takie jak wideo o tolerancji, Chłopiec ze świecą Robina Rhode’a z RPA, ale myślę, że taka praca ma swoje uzasadnienie. Ukazuje ważny społeczny problem, który przecież dotyczy nas wszystkich. Są też prace bardziej symboliczne, tak jak dwa budynki, które w zaloopowanym wideo Zapomnij Mounira Fatmi wciąż upadają i powstają, bez końca. Ta praca jest szczególnie ważna, pokazałem ją w Stanach, gdzie wszyscy traktowali ją jak nawiązanie do upadku WTC i ataku terrorystycznego — tu staje się symbolem upadku pewnej idei wyrażonej w architekturze Stoczni. Tak rodzą się nowe narracje. No81 / czytelnia
142—143