0–2
ŻYWOTY ZWIERZĄT: WARSZAWA od 6.11 Warszawa, Bęc Zmiana, ul. Mokotowska 65, www.funbec.eu
Miasto to przestrzeń do bólu ludzka. Niewiele tu miejsca na byty innego sortu, operujące w innej skali i zgodnie z nieludzką logiką. Zwierzętom pozostawiliśmy zaledwie marginesy — przestrzenie tym chętniej przez nie zasiedlane, im rzadziej sami je odwiedzamy. Mimo to zdołały wydeptać swoje ścieżki, wydrzeć nieco z zarezerwowanego dla nas pola, znaleźć nisze, z których tylko z rzadka wystawiają nosy. Koty zeszły do piwnic, gołębie opanowały dworce, szczury przypomniały o sobie przy okazji budowy metra. I tylko psy — uczłowieczone, najskuteczniej ujarzmione — zdają się niemal pełnoprawnymi mieszkańcami stolicy. Jeśli wyostrzyć wzrok, okaże się jednak, że zwierzęta są wszędzie: wspięły się na szyldy, oblazły mury, szczerzą się z billboardów, rżą z pomników. Kuszą w sklepowych witrynach: bibeloty, maskotki, mdląca pluszowa słodycz. Rozbestwiły się w języku — zoologicznych metafor i frazeologizmów jest w polszczyźnie „jak psów”. Warszawskie zwierzęta znaczą. Mięso, zabawki, futra, firmy piorące dywany. Niekiedy robią to naiwnie, czasem groteskowo, bywa, że brutalnie. Ich widmową obecność w mieście łatwo przeoczyć — ginie w gąszczu obrazów, znaków towarowych, graffiti. By je dostrzec, trzeba zmienić optykę: porzucić perspektywę antropocentryczną na rzecz zoocentrycznej, a potem poddać przestrzeń miasta ponownej gęstej lekturze. Liczy się tu czułość na szczegół, słuch na ukryte w języku „zezwierzęcenia”, gotowość ponownego odczytania znaków, które już się opatrzyły. Justyna Chmielewska tropi warszawskie zwierzęta od 2010 roku. Trofea z tych łowów zawisną w Bęc Zmianie. Justyna Chmielewska — antropolożka, turkolożka, redaktorka, rowerzystka. Pisuje do „Nowych Książek”, „Kontekstów”, „(op.cit.,)” i dla portalu Lektury Reportera; wydała książkę Święta krew, święty czas, święci ludzie (2009). Przez dłuższy czas mieszkała w Stambule, gdzie po raz pierwszy zajęła się fotografowaniem miejskich zwierząt.
No80 / orientuj się
22—23