Eenzaamheid nader beschouwd
Informatiebijeenkomst ‘Eenzaamheid, nader beschouwd’ Ellis van der Meulen Gespreksleider, Trainer, en Eigen Kracht – coördinator Doel van deze bijeenkomst: informatie over eenzaamheid, meer inzicht in de problematiek, initiatieven, komen tot afspraken.
Kernleden Coalitie Erbij
Wanneer heeft u zich wel eens een periode eenzaam gevoeld?
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Wat is eenzaamheid? “Het subjectief ervaren van een onplezierig of ontoelaatbaar gemis aan (kwaliteit) van bepaalde sociale relaties.� (Van Tilburg, De Jong Gierveld, 2007)
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Soorten eenzaamheid Sociale eenzaamheid Het aantal betekenisvolle contacten dat iemand heeft met andere mensen is geringer dan gewenst.
Emotionele eenzaamheid De kwaliteit van de gerealiseerde relaties blijft achter bij de wensen.
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Wat is sociaal isolement? “Het objectief vaststellen van een klein netwerk van sociale relaties.� (Hortulanus et al., 2006)
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Quiz 1. Hoeveel inwoners boven 19 jaar van Hoorn zijn zeer ernstig eenzaam? – 4% – 7% – 15 % NB: Hoorn heeft ? inwoners.
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Quiz 2. Onderzoek van NIVEL toont aan dat de beoefening van een bepaalde sport gevoelens van eenzaamheid kan doen verminderen. Welke? – Dammen – Voetballen – Bridgen
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Quiz 3. Langdurige eenzaamheid be誰nvloedt de hersenen. Welke vaardigheden worden hiermee be誰nvloed? A. Organiseren en flexibel denken B. Fijne motoriek
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Quiz 4. Wie zijn je logische partners om mee samen te werken om eenzaamheid te verminderen en voorkomen? A. B. C.
Buurtenteams en vrijwilligersorganisaties Woningbouwcorporaties en gemeente Professionele zorgaanbieders en welzijnsorganisaties
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Cijfers eenzaamheid
Matig eenzaam 30 % Sterk eenzaam 8% Niet eenzaam 62%
Bron: RIVM 2013
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Cijfers eenzaamheid • 1 miljoen Nederlanders (8%) voelt zich sterk eenzaam, 30% voelt zich matig eenzaam • 7% van de autochtone Nederlanders, 11% van de Westerse allochtonen en 20% van de nietwesterse allochtoon voelt zich sterk eenzaam • Gemiddeld voelt 8% van de mannen en 9% van de vrouwen zich sterk eenzaam (RIVM, 2013; TNS, 2013)
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Cijfers eenzaamheid • 20% van gescheiden mensen voelt zich sterk eenzaam, tegenover 5% samenwonenden/gehuwden • Meer oudere mensen dan jongere voele zich sterk eenzaam: • 19-34 jaar = 7% • 35-49 jaar = 8% • 50-64 jaar = 9%
* 65-74 jaar = 7% * 75-84 jaar = 10% * 85+ jaar = 14 % (RIVM, 2013; TNS, 2013)
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Cijfers eenzaamheid • Meer mensen met een lagere opleiding voelen zich eenzaam dan mensen met een hogere opleiding – – – –
Laag = 17% Midden 1 = 10% Midden 2 = 8% Hoog = 5% (RIVM, 2013; TNS, 2013)
Oorzaken eenzaamheid
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Oorzaken eenzaamheid • Individuele oorzaken
– (o.a. weinig zelfvertrouwen, sociale angst, onrealistische verwachtingen ten aanzien van sociale relaties, beperking, stoornis)
• Oorzaken die liggen in veranderingen in het sociale netwerk – (bijv. na echtscheiding, verlies partner, familie, vrienden, verhuizing, werkloos raken)
• Oorzaken die voortkomen uit de inrichting van de maatschappij – (o.a. individualisering)
• Oorzaken die voortkomen uit moeilijke leefomstandigheden – (o.a. armoede)
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Gevolgen eenzaamheid • • • • • •
Vaak een gevoel van ongeluk Negatieve wereld- en zelfbeeld Grotere kans op verslaving en ontsporing Grotere kans op gezondheidsproblemen Gemiddeld een kortere levensverwachting Hogere maatschappelijke kosten
Deel 1 Hoe en Wat Eenzaamheid
Risicogroepen • Chronisch zieken • Gehandicapten • Niet-Westers allochtoon • Alleenstaanden • Mantelzorgers • Ouderen 75+
“De eenzaamheid is een goede plaats om te bezoeken, maar een slechte plaats om te verblijven.”
Aanpak van eenzaamheid
Er is geen hapklaar antwoord tegen eenzaamheid, hoe komt dat?
• De oorzaak van de eenzaamheid is soms moeilijk te achterhalen • Eenzame vaak last van multiproblematiek • Soms is er geen match tussen probleem en oplossing
Deel 2 Aanpak van Eenzaamheid
Belangrijk om eenzaamheid te doorbreken • Eenzaamheid signaleren • Bespreekbaar maken (of niet) • Attenderen op mogelijkheden (dus kennen sociale kaart)
Deel 2 Aanpak van Eenzaamheid
Signaleren (1/4)
Signaleren van Eenzaamheid
Deel 2 Aanpak van Eenzaamheid
Signaleren (2/4) Lichamelijke signalen • Verslechterde zelfzorg • Vermoeidheid • Gebrek aan eetlust
Psychische signalen • Negatief zelfbeeld • Boosheid en bitterheid • Overmatig gebruik of verslaving
Deel 2 Aanpak van Eenzaamheid
Signaleren (3/4) Sociale signalen • Weinig sociale contacten • Claimgedrag • Mensen op afstand houden Omgevingssignalen • Verwaarloosd huis en/of tuin • Gordijnen dicht • Rommelig huis of juist heel netjes
Deel 2 Aanpak van Eenzaamheid
Signaleren (4/4)
Let op! De genoemde signalen hoeven niet te betekenen dat de persoon zich eenzaam voelt. De signalen kunnen ook wijzen op andere problemen. Signaleren vraagt wel om handelen. Bespreek daarom uw vermoedens met de persoon.
Deel 2 Aanpak van Eenzaamheid
Bespreekbaar maken (1/3) Als jij eenzaam bent, hoe zou je niet benaderd willen worden?
Deel 2 Aanpak van Eenzaamheid
Bespreekbaar maken (3/3) Neem de tijd en zorg voor vertrouwde omgeving • Wees een OEN (Open, Eerlijk, Nieuwsgierig) • Gebruik LSD (Luisteren, Samenvatten, Doorvragen) • Laat je OMA thuis (Oplossingen, Meningen, Adviezen)
• Gebruik NIVEA (Niet Invullen Voor Een Ander)
Deel 2 Aanpak van Eenzaamheid
Aandachtspunten bij aanpak eenzaamheid • Realistische verwachtingen • Voorkomen is beter dan genezen • Eenzaamheid uit de taboesfeer halen • Goed signaleringsnetwerk • Erop af/bemoeizorg • Interventies op maat • Lokale samenwerking
Nog vragen?
www.samentegeneenzaamheid.nl