Çiğdem Teke acteert zich vrij

Actrice Çiğdem Teke De vrijheid van het acteren

Çiğdem Teke groeide op in Duitsland. Tegenwoordig staat ze vaak in Nederland op de planken. Haar ouders schrokken wel even toen hun dochter vertelde dat ze actrice zou worden. “In hun ogen stond dat gelijk met werkloos

zijn.” DOOR SoNJA HAVERMANS

ze lijkt verbaasd dat Tulpia haar wil interviewen. “Hoe komen jullie eigenlijk bij mij?” is Çiğdem Teke’s (30) eerste vraag tijdens onze ontmoeting op een Amsterdams terras. “Het gesprek duurt toch maar een half uur of zo?” wilde ze al eerder weten toen we haar belden. De actrice is niet alleen maar bescheiden: ze blijkt een hekel te hebben aan verplichtingen, zoals de afspraak met ons. Maar ach, het najaarszonnetje schijnt, het is nog heerlijk om buiten te zitten en onder het genot van een verse muntthee, neemt Teke ruim de tijd om ontspannen haar verhaal te doen.

oNDeR hAAR Rustige vooRkomeN, gaat een zelfbewuste gepassioneerde vrouw schuil. Al jong sloot ze voor zichzelf alle beroepen uit behalve het acteren. Ze wilde graag iets doen waar ze zichzelf helemaal in kwijt zou kunnen en waarin ze zichzelf zou kunnen zijn. Toch dacht ze dat acteren iets was voor anderen: haar wens leek een onrealistische droom. In Duitsland waar Teke opgroeide had je maar weinig toneelscholen en tegelijk waren er heel veel mensen die daarvoor auditie deden. Tijdens haar jeugd in het Roergebied heeft Teke zelfs nooit iets met podiumkunsten te maken gehad. Pas in de loop van haar studie communicatiewetenschappen in Nijmegen startte ze met amateurtoneel.

Nadat zij voor het gymnasium slaagde was het volgen van een academische opleiding voor de actrice de meest logische stap. Een goede vriend ging in Nijmegen studeren en Teke besloot om mee te gaan. “Het stappen in Nijmegen was leuk maar die studie maakte me diep ongelukkig. Het was een totaal verkeerde keuze.”, verzucht de actrice, om dan weer lachend te vertellen dat ze nu niet meer het lef zou hebben zomaar te emigreren. “Ik sprak helemaal geen Nederlands terwijl alle vakken in die taal gegeven werden. Op mijn wilskracht lukte het me toch alles te halen. Het was een stuk lastiger om het sociale klimaat hier te begrijpen. Dat is zo anders dan in Duitsland.”

De hollANDse geZelligheiD, daar doelt Teke op. Het bij elkaar eten en met elkaar naar de film gaan terwijl men elkaar nog maar nauwelijks kent. Het heeft haar verbaasd dat Nederlanders hun sociale leven zo plannen dat er zelfs gejogd wordt op afspraak. Nu heeft ze zelf ook een agenda, hoewel ze die nog altijd het liefst zoveel mogelijk leeg houdt. Teke: “Op de middelbare school was ik Turkse tussen de Duitsers, maar hier ineens Duitse tussen de Nederlanders. Dat was een vreemde ervaring.” Het duurde een jaar of vier totdat ze de cultuur, die ze eerst benauwend vond, ging waarderen. Nu zou ze niet meer weg willen uit het land waar ze zich echt thuis voelt vanwege de informele sfeer en makkelijke omgang.

Tijdens haar tweede studiejaar aan de Universiteit, doorliep Teke eveneens een voorbereidend jaar op de theaterschool. “Daarna besloot ik, hoewel dat nog steeds onrealistisch leek, een poging te wagen mijn droom waar te maken.” Dapper hing de studente haar studie communicatiewetenschappen aan de wilgen en deed een auditie van twaalf dagen voor de theaterschool in Arnhem. Ze werd aangenomen. Teke zegt nooit aan haar keuze voor het vak getwijfeld te hebben. “Ik ervaar het als een enorme vrijheid dat ik niet vanwege een baan iedere dag een andere wereld, bijvoorbeeld die van een bank, binnen hoef te stappen. Acteren doe ik echt voor mezelf. Ik kan zijn wie ik ben. Daar haal ik veel voldoening uit.”

In Arnhem volgde de actrice een intensieve opleiding en leerde er nagenoeg meteen haar Duitse accent af. Haar ouders schrokken wel even toen hun dochter hen vertelde dat ze actrice zou worden. “In hun ogen stond dat gelijk met werkloos zijn. Voor mij is het heel belangrijk dat ze me samen met mijn broer gesteund hebben door naar de voorstellingen te komen en door trots op me te zijn.”

De ActRice RiA eimeRs was een van haar eerste contacten in de wereld van het theater. Tijdens Teke’s eerste jaar werd er een schoolreis georganiseerd naar het Onafhankelijk Theater in Rotterdam. Daar zag ze Ria op het toneel in actie. Ze was onder de indruk van het magistrale spel van deze actrice en wist dat zij het ook zo wilde doen. Het lukte Teke later om Eimers een aantal gastlessen op haar school te laten geven. Toen er net na Teke’s afstuderen bij het Onafhankelijk Theater een rol in ‘Who’s afraid of Virginia Woolf’ vrij kwam, dacht Eimers meteen aan haar.

Teke verhuisde naar Rotterdam en begon een carrière als freelance actrice. Met succes. Ze speelde uiteenlopende rollen in verschillende theaterstukken en met diverse gezelschappen. Soms bleef ze voor de opvoeringen in één theater maar bij andere gelegenheden reisde ze het hele land door. “Met een leuk gezelschap is dat reizen prettig maar ik ben toch wel erg gehecht aan mijn thuis. Ik vind het stiekem best aangenaam als ik naar huis kan,” vertelt Teke over haar privé-leven dat ze eigenlijk liever voor zich houdt. De actrice speelt voornamelijk voor zalen die geschikt zijn voor ongeveer 250 man publiek De “middenzalen” noemt ze die. Op het moment treedt ze op in theater Frascati in Amsterdam in het stuk ‘A streetcar named Desire’, van Tenessee Williams.

Haar rol is niet zo groot, maar dat vindt ze geen probleem. “Soms heb ik een hoofdrol en sta ik in het midden van de belangstelling. Dan heb ik een grotere verantwoordelijkheid en is de inspanning groter. Nu kan ik meer naar de anderen kijken en is het wat rustiger. Dat is ook wel eens prettig” zegt ze.

De twee rollen waar de actrice het meeste van zichzelf in kwijt kon, waren die van Joy in het stuk Electronic City en die van een Turkse columniste in Mighty Society 3. Joy probeert zichzelf te zijn en zichzelf terug te vinden in een geglobaliseerde en onpersoonlijke wereld. In deze rol wist Teke met overdreven aangezet spel, snel te schakelen tussen een wanhopige kassamiep en een reality soap ster.

De pittige Turkse columniste heeft haar moslimgeloof verruild voor een provocerende blog en een continu op zichzelf gerichte webcam. Ze is doorgeslagen in haar eigen individualisme. In deze rol bedient Teke zich van rappe en spitsvondige dialogen Het is trouwens de enige waarin ze een Turkse speelde. Teke: “Eigenlijk word ik zelden voor zogenaamde allochtone rollen gevraagd. Dat komt waarschijnlijk door het circuit waar ik in verkeer. Daarom zou ik het ook het helemaal niet vervelend vinden; nee, ik zou het leuk vinden om zo’n rol te spelen.”

Teke heeft haar ambities duidelijk voor ogen. Er zijn een paar regisseurs die ze bewondert om hun kundigheid en met wie ze graag eens zou samenwerken. Nuchter merkt ze op dat het om beroemde regisseurs gaat, maar, zegt ze, dat heeft ermee te maken dat ze goed zijn. Het maakt haar niet uit of ze nu voor grote zalen speelt of voor de ‘middenzalen’. Een andere wens is om meer voor televisie of film te doen. Dan verzucht ze: “Dat ligt aan mezelf. Als ik dat wil bereiken, moet ik er veel meer achteraan zitten. De castingbureau’s blijven bellen, maar ik heb het te druk. Wat dat betreft heb ik een behoorlijk intensief vak.” Teke wil niet terug naar Duitsland. Wel zou ze graag wat producties in dat land willen doen, al was het alleen maar om te ervaren hoe het is om te acteren in haar moedertaal. Teke: “Ik ben een groot bewonderaar van filmregisseur Fatih Akin. Als ik nu eens in een film van hem kon acteren, dat zou ik geweldig vinden.”