Jaarverslag 2014 - Taal aan Zee op de Kaart!

Op de kaart!

Jaarverslag 2014

1

Voorwoord Voor Taal aan Zee was 2014 in meerdere opzichten een bijzonder jaar.

De jarenlang in Den Haag werkzame organisaties OBV en Wereldvenster gingen namelijk samen verder als Taal aan Zee. In dit eerste levensjaar is dan ook het fundament gelegd voor een nieuwe organisatie die de komende jaren een rol van betekenis zal gaan spelen op het terrein van de taaleducatie voor geïsoleerde anderstalige vrouwen, vluchtelingen, asielzoekers en andere migranten en/of laaggeletterden.

Taal aan Zee kon –naast de goede inzet en kwaliteit van een beperkt aantal beroepskrachtenrekenen op de enorme inzet van honderden gemotiveerde vrijwilligers die hun tijd en expertise inbrachten om onze doelgroepen te ondersteunen op hun weg naar volwaardige deelname aan onze samenleving. Wij zijn hen allen daarvoor zeer erkentelijk en hopen van harte dat zij Taal aan Zee en dan met name onze doelgroepen in 2015 opnieuw met hun bijdrage zullen versterken.

Uiteraard gaat ook heel veel dank uit naar al onze financiers. Zij maakten het in 2014 mogelijk dat Taal aan Zee uitvoering kon geven aan haar vele taken en op diverse terreinen resultaten kon boeken.

Dit jaarverslag laat dan ook zien dat Taal aan Zee in haar eerste jaar fors aan de weg heeft getimmerd. Daar waar bij nieuwe fusie-organisaties veelal de neiging bestaat om veel tijd, aandacht en energie op interne ontwikkelingen te richten, heeft Taal aan Zee in dit verslagjaar zeker niet nagelaten om ook extern van de partij te zijn. Belangrijk, omdat samenwerking met lokale en landelijke partners essentieel is voor een samenhangend, toereikend en op elkaar aansluitend taalaanbod.

Al deze interne en externe ontwikkelingen worden uitvoerig in dit verslag beschreven. Naast gedetailleerde en lezenswaardige informatie over de behaalde resultaten in 2014, treft u onder meer informatie aan over de interne ontwikkelingen van de organisatie ná de fusie; de werkzaamheden van de beide units en het ondersteunend bureau; de inzet van onze vrijwilligers; de financiën in 2014; de bijzondere activiteiten en gebeurtenissen van het afgelopen jaar; de plannen voor 2015 en onze samenwerkingsactiviteiten.

In het in maart 2015 door het Kabinet gepubliceerde landelijk actieprogramma Taal & geletterdheid 2016-2018, “Tel mee met taal” wordt Taal aan Zee genoemd als goed voorbeeld voor het aanpakken van laaggeletterdheid. En dat al na het eerste jaar van Taal aan Zee. Ik kan dan ook niet anders dan heel trots zijn op al die vrijwillige en beroepsmatig werkzame medewerkers die aan dit succes hebben bijgedragen.

Ik wens jullie allen veel leesplezier toe!

Rob Wiegman - voorzitter bestuur Taal aan Zee

2

3

Inhoudsopgave Deel 1 Over Taal aan Zee

Pagina 5

1.1 De organisatie Het ontstaan De visie, missie en ambities Doelgroep en aanbod De organisatie

5 5 5 6 6

1.2 De behaalde resultaten in 2014 Cijfers en toelichting

9

Deel 2 De fusie

12

Deel 3 Het educatieve aanbod 3.1 Unit Centraal 3.1.1. Doelgroep 3.1.2. Aanbod 3.1.3. Begeleiding, door- en uitstroom 3.1.4. Extra activiteiten

17 17 17 19 24 26

3.2 Unit In de wijk 3.2.1. Doelgroep 3.2.2. Aanbod 3.2.3. Werkwijze 3.2.4. Extra activiteiten

27 27 29 32 35

Deel 4 De vrijwilligers

36

Deel 5 Samenwerking met externe organisaties in 2014

40

Deel 6 PR/communicatie/werving

44

Deel 7 Blik op de toekomst

46

Deel 8 FinanciĂŤn 8.1 Financieel jaarverslag 8.2 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 8.3 Fondsen, donaties, giften en overige inkomsten

47 47 48 50

Bijlagen: krantenartikelen

51

Colofon

55

4

Deel 1 1.1

Over Taal aan Zee

De organisatie

Het ontstaan Taal aan Zee is een nieuwe stichting die per 1 januari 2014 is ontstaan uit een fusie van de stichtingen OBV en Wereldvenster. Na het besluit van wethouder Onderwijs en Dienstverlening van Engelshoven dat deze organisaties vanaf 2014 hun activiteiten in één nieuwe stichting moesten voortzetten, is heel 2013 hard gewerkt aan de voorbereiding van de fusie. Voor beide organisaties was het uitgangspunt dat de activiteiten van de stichtingen zouden worden voortgezet met een voor de doelgroep en vrijwilligers herkenbare identiteit en werkwijze én dat de fusie inhoudelijke meerwaarde zou opleveren voor het laagdrempelig educatief aanbod in Den Haag. Vanwege de tijdsdruk werd er voor gekozen om op 1 januari 2014 van start te gaan met een voorlopige inrichting van de organisatie. De activiteiten van voormalig OBV en Wereldvenster werden in twee units ondergebracht, de unit Centraal en de unit In de wijk.

We vonden onderdak bij ROC Mondriaan, Taal+ school op de Brouwersgracht. Een mooie centrale plek met meer ruimte en betere faciliteiten voor de cursisten en mogelijkheden om onze ambities op het gebied van een aansluitende Haagse taalketen waar te maken.

De visie Taal is de sleutel tot participatie. Voor een aantal Haagse anderstalige burgers is de stap naar deelname aan de samenleving groot. Om die stap te kunnen maken, hebben zij behoefte aan een laagdrempelig taalaanbod waarmee zij basiskennis en -vaardigheden kunnen opdoen.

OBV en Wereldvenster verzorgden– tot de fusie op 1 januari 2014 - dit aanbod al tientallen jaren. In de nieuwe organisatie is hun unieke expertise gebundeld. Taal aan Zee bereikt met haar lesaanbod op jaarbasis zeker 800 anderstaligen die (nog) geen toegang hebben tot regulier onderwijs. De Nederlandse les bij Taal aan Zee is voor hen een middel om de volgende stap te zetten in de Nederlandse samenleving.

De missie Als professioneel geleide vrijwilligersorganisatie verzorgt Taal aan Zee in Den Haag een laagdrempelig en gedifferentieerd educatief aanbod voor geïsoleerde anderstalige vrouwen, vluchtelingen, asielzoekers en andere migranten en/of laaggeletterden om hun zelfredzaamheid te versterken en hun deelname aan de samenleving te bevorderen. Hiervoor biedt Taal aan Zee een vraaggestuurd aanbod. Het gaat daarbij veelal om maatwerk, omdat de achtergrond van de cursisten en deelneemsters zeer verschillend is. Je kunt daarbij denken aan hun omstandigheden, het taalniveau, de cultuur, de geschooldheid in het land van herkomst en het leervermogen. De lessen vinden zowel individueel als groepsgewijs plaats en worden aangeboden op de centrale locatie, dan wel aan of dicht bij huis. De activiteiten van Taal aan Zee worden geheel uitgevoerd door ongeveer 250 vrijwilligers. Zij worden hierin ondersteund door een klein team van betaalde medewerkers.

5

De ambities In het fusieproces waren de beide organisaties het over één ding eens: Taal aan Zee moest meer zijn dan de samenvoeging van twee bestaande organisaties onder één formele paraplu.

Daarom zijn een aantal ambities geformuleerd waarmee de fusie inhoudelijk meerwaarde zou krijgen. Die ambities liggen op het vlak van samenwerking met andere taalaanbieders en het inzetten van de jarenlange expertise die we vanuit de beide organisaties hebben in het werven, opleiden en begeleiden van taalvrijwilligers en het lesgeven met vrijwilligers aan bijzondere doelgroepen. Taal aan Zee wil de motor zijn van de Haagse taalketen, een platform waar taalaanbieders elkaar vinden en komen tot samenwerking en afstemming. Samen met anderen wil Taal aan Zee een centraal punt inrichten dat informatie biedt over het gehele educatieve aanbod voor volwassenen. Een punt waar wordt geluisterd naar de vragen van de migrant, zodat deze snel en gericht kan worden geholpen. Taal aan Zee kan met haar vrijwilligers het aanbod van de professionele taalaanbieders versterken en Taal aan Zee biedt nieuwe kansen om te werken aan een aansluitende Haagse taalketen waarbij alle anderstaligen de juiste leeromgeving kan worden geboden. Samen met ROC Mondriaan Taal+ school vormt Taal aan Zee een centrum voor laagdrempelige educatie met veel mogelijkheden voor nu en in de toekomst. Ook werving, scholing en begeleiding van vrijwilligers van andere taalaanbieders zijn mogelijk.

Doelgroep en aanbod De primaire doelgroepen van Taal aan Zee zijn geïsoleerde anderstalige vrouwen, asielzoekers, vluchtelingen en andere migranten die (nog) onvoldoende toegang hebben tot regulier aanbod in Den Haag. Aan deze groepen biedt Taal aan Zee individuele en groepsgewijze trajecten Nederlands als tweede taal (NT2), trajecten Engels en ICT (digitale vaardigheden), begeleiding en ondersteuning.

De organisatie

Zonder vrijwilligers geen Taal aan Zee. Korter en krachtiger kunnen we het belang van de inzet van vrijwilligers voor Taal aan Zee niet formuleren. De kerntaak, het lesgeven aan asielzoekers, vluchtelingen en geïsoleerde vrouwen, wordt uitgevoerd door vrijwilligers. Ook op andere gebieden zijn vrijwilligers actief. Dit varieert van receptie en administratie tot bestuurlijk werk.

6

Bij Taal aan Zee zijn ongeveer 250 vrijwilligers actief.

‘‘Jullie zijn goud waard!”

Minister van OCW Jet Bussemaker over onze vrijwilligers.

Hun inzet wordt mogelijk gemaakt en begeleid door een team van 11 betaalde medewerkers die garant staan voor de continuïteit en kwaliteit. Zij zetten de lijn uit en faciliteren de vrijwilligers in de uitvoering van hun werkzaamheden, zowel inhoudelijk als organisatorisch.

Het team van beroepskrachten bestond in 2014 uit:  Ingrid Suasso de Lima de Prado, directeur (36 uur)  Bernadette van Beurden, coördinator Centraal (32 uur, uit dienst per 1 december 2014)  Eric van Veldhoven, coördinator unit Centraal (32 uur)  Inge van der Schoot, coördinator unit In de wijk (24 uur)  Wieke Boxsem, coördinator unit In de wijk (24 uur)  Annabelle Lock, stafmedewerker deskundigheidsbevordering (20 uur)  Eline van Oord, stafmedewerker voorlichting, pr en werving (20 uur)  Amina Karbache, bureaucoördinator (24 uur)  Fatma Ekren, financieel administratief medewerker (30 uur)  Jolanthe van Rossem, secretarieel administratief medewerker (16 uur)  Ali Hassan, receptiemedewerker/secretariële kracht (28 uur), gedetacheerd via Werkbij.

De salarissen van de betaalde medewerkers, inclusief de directeur, zijn conform de cao-Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening.

Het bestuur in 2014 De rol van het bestuur van Taal aan Zee is strategisch beleidsvormend en toezichthoudend.

Daarnaast heeft het bestuur een adviserende en klankbordfunctie. Het bestuur stelde een meerjarig strategisch beleidsplan vast dat richtinggevend is voor het jaarprogramma en de begroting. Het bestuur bestond in 2014 uit:        

Rob Wiegman, voorzitter Jurrie Vos, penningmeester Ingrid Sijlbing, secretaris Marianne Beelaerts, bestuurslid Donny Brandon, bestuurslid André van Ommeren, bestuurslid Jan Roozenburg, bestuurslid (uit bestuur per 10 november 2014) Ed de Bruyn Kops (per 16 december 2014 benoemd in het bestuur)

De bestuursleden van Taal aan Zee zijn vrijwilligers en ontvangen geen bezoldiging voor hun inzet. Verdere taken en activiteiten van het bestuur in 2014 worden uitgelegd in deel 2 van het verslag.

7

Organogram Taal aan Zee

Bestuur

Directeur

Bedrijfsbureau Facilitaire en administratieve ondersteuning

Staf Inhoudelijke ondersteuning, PR en communicatie

Unit Taal aan Zee “Centraal”

Unit Taal aan Zee “In de wijk”

Cursorische educatie en Taal op Maat centraal voor vluchtelingen en asielzoekers

Les op Maat in de wijk voor geïsoleerde, anderstalige vrouwen

8

Taal aan Zee in cijfers 1.2

De behaalde resultaten in 2014

Bij aanvang van de fusie was het streven dat de activiteiten van de beide organisaties zowel kwantitatief als kwalitatief, ten minste op dezelfde wijze zouden worden voortgezet. Er was bezorgdheid of de doelgroepen en verwijzers de weg naar de nieuwe stichting wel zouden weten te vinden en of de vrijwilligers zich thuis zouden voelen in een andere omgeving.

Daarom is er veel aandacht besteed aan het behoud van de werkwijze en identiteit van de beide stichtingen in de nieuwe organisatie.

Gelukkig bleken de zorgen ongegrond en zijn de resultaten zeer positief te noemen. Taal aan Zee heeft in haar eerste jaar in totaal zelfs aan nog iets meer mensen les gegeven dan in 2013 door de afzonderlijke organisaties gebeurde. In dit hoofdstuk gaan we in hoofdlijnen in op het kwantitatieve deel, in deel 3 belichten we de kwalitatieve kant van het werk en gaan waar nodig per unit gedetailleerder in op de cijfers. In deel 7 geven we in het financieel verslag inzicht in de verschillende geldstromen die Taal aan Zee in 2014 in staat stelden deze mooie resultaten te behalen.

Totaal bereik Totaal aantal cursisten en deelneemsters, waarvan:

2014 851

2013 840

Aantal asielzoekers en vluchtelingen (cursisten Centraal) Aantal geïsoleerde vrouwen (deelneemsters In de wijk)

547 304

561 279

Uitgestroomd, waarvan:  Aantal asielzoekers en vluchtelingen (cursisten Centraal)  Aantal geïsoleerde vrouwen (deelneemsters In de wijk) Doorgestroomd/redzaam/traject afgerond, waarvan:  Aantal asielzoekers en vluchtelingen (cursisten Centraal)  Aantal geïsoleerde vrouwen (deelneemsters In de wijk)

417 256 161 237 123 114

425 261 165 233 109 124

 

Toelichting Het totale bereik ligt iets hoger dan in 2013. Dit is toe te schrijven aan het feit dat er 25 meer geïsoleerde vrouwen les hebben gekregen. Het is bijzonder dat juist deze groep een hoger aantal deelneemsters oplevert, terwijl dit de doelgroep is die het moeilijkst te bereiken is. De werving van deze vrouwen loopt veelal via verwijzers vanuit de gezondheidszorg, scholen, familie en zelforganisaties. Door de fusie en de officiële opening in aanwezigheid van Onderwijsminister Bussemaker en wethouder van Onderwijs van Engelshoven is Taal aan Zee vooral in het eerste kwartaal veel in het nieuws geweest. Het aantal lesaanvragen voor geïsoleerde vrouwen was ook in deze periode het hoogst. Er lijkt een verband te zijn. Dit benadrukt dat publiciteit en intensieve werving zeer belangrijk zijn bij het bereiken van de doelgroep geïsoleerde vrouwen.

De doorstroom en redzaamheidscijfers voor wat betreft de deelneemsters in de wijk, liggen evenals die van 2013 rond de 70%. De lestrajecten in de wijk vormen voor veel vrouwen de opstap naar verdere educatie. Dankzij een steeds meer aansluitende taalketen, waar Taal aan Zee zich mede voor inzet, zijn er diverse doorstroommogelijkheden voor deze doelgroep.

Voor de cursisten van Centraal ligt dat iets anders. Er zijn in Den Haag nog te weinig mogelijkheden voor de doelgroep asielzoekers en vluchtelingen om door te stromen naar 9

(beroeps)opleiding en werk. Ook voor de vergroting van de doorstroommogelijkheden voor deze doelgroepen maakt Taal aan Zee zich sterk, onder andere via het taalketenoverleg.

In deel 3 gaan we nader in op de doorstroomcijfers.

Geslacht, leeftijd en landen van herkomst cursisten/deelneemsters Toelichting Dat de vrouwen ruim in de meerderheid zijn bij Taal aan Zee is logisch. De lestrajecten van de unit In de wijk zijn alleen bedoeld voor vrouwen. In de Unit Centraal zijn alle groepen gemengd, hoewel er iets meer mannelijke dan vrouwelijke cursisten zijn.

Geslacht cursisten/deelnemers (totaal) 64%

62%

36%

38%

2014

2013

Man

Vrouw

leeftijden (totaal) 40

35

30

33

20

17

10 0

8

3 tot 20 jaar

21-30

31- 40 41- 50

%

51-60

4 60 jaar en ouder

Toelichting Wel zeer opvallend zijn de leeftijden van de cursisten en deelneemsters. Verreweg het grootste deel (68%) is tussen de 21 en 40 jaar. We hebben hier te maken met een enorm potentieel aan mensen die een belangrijke bijdrage aan de Haagse arbeidsmarkt kunnen leveren. Het is dus zeer de moeite waard om in deze doelgroepen te investeren en er voor te zorgen dat zij kunnen doorstromen naar vervolgeducatie, werk of vrijwilligerswerk.

9. Top tien landen van herkomst (totaal) China 10. Sierra Leone 3% 2% 8. Bulgarije 4% 7. Marokko 6% 6. Eritrea 8%

1. SomaliĂŤ 22%

5. Iran 11%

4. Afghanistan 13%

2. Turkije 17% 3. Irak 14%

10

Toelichting Het afgelopen jaar kwamen de cursisten en deelneemster uit 71 verschillende landen. In de unit Centraal staan de SomaliĂŤrs bovenaan. In deel 3 gaan we nader in op wat dit betekent voor de inhoud en het niveau van de lessen. In de unit In de wijk voeren als vanouds (bij voorganger OBV) de Turkse vrouwen de boventoon. Waren het vroeger vooral de traditionele oudkomers en dus ook vaak de wat oudere vrouwen, tegenwoordig zien we steeds meer jonge vrouwen die vanwege gezinsvorming naar Nederland komen. Er vormt zich dus een nieuwe groep geĂŻsoleerde vrouwen.

Doorverwijzing en volgen doelgroep Een van de ambities van Taal aan Zee is om op de Brouwersgracht, samen met ROC Mondriaan een taal- en informatiecentrum te vormen waar naast het volgen van Nederlandse les en andere educatie, iedereen terecht kan die een vraag heeft over taal. Dit kan fysiek, door naar het wekelijks spreekuur van Taal aan Zee of Mondriaan te komen, maar ook door de vraag telefonisch, via mail of via de website te stellen. In de praktijk blijkt dat Taal aan Zee al een belangrijke rol speelt bij het doorverwijzen van mensen die niet voor les van Taal aan Zee in aanmerking komen. Bij de lesaanvragen voor les op maat in de wijk, zien we dat het duidelijkst.

Van de 328 intakes die in 2014 zijn gedaan, werden 91 vrouwen gericht doorverwezen. Zij kwamen niet in aanmerking voor les bij Taal aan Zee, maar vonden dankzij de doorverwijzing een plek bij een andere educatieve instelling. Met de doorverwezen vrouwen wordt na drie maanden contact opgenomen om te kijken of de doorverwijzing succesvol was. Eventueel wordt opnieuw gezocht naar een passende educatieve activiteit.

Wat betreft het spreekuur van de unit Centraal en de inzet van Taal aan Zee bij het spreekuur van Mondriaan is het afgelopen jaar nog niet bijgehouden hoeveel mensen konden worden doorverwezen. Dit gebeurt vanaf 1 januari 2015 wel. Op basis van de cijfers tot nu toe, is de schatting dat er op jaarbasis vanuit deze beide spreekuren 50 tot 75 mensen gericht kunnen worden doorverwezen.

Overzicht aantal vrijwilligers

Vrijwilligers 89

Vertrokken vrijwilligers

81 67

Nieuw ingezette vrijwilligers

58 272

Aantal vrijwilligers actief (gemiddeld) 2013

2014

250 0

50

100 150 200 250 300

Toelichting De vrijwilligers van de beide organisaties zijn gelukkig in grote getale meegekomen naar de nieuwe stichting. Er zijn ook niet meer vrijwilligers dan normaal gestopt gedurende het jaar.

Nieuwe vrijwilligers wisten de weg naar Taal aan Zee goed te vinden.

In 2014 waren er dan ook ruim voldoende vrijwilligers om de doelgroepen les te kunnen geven of de vele andere vrijwilligerstaken binnen Taal aan Zee te verrichten.

11

Deel 2

De fusie

Locatie Brouwersgracht

De voorbereiding Een jaar om de fusie goed voor te bereiden bleek kort. De deadline van 1 januari 2014 was leidend. Vanwege de tijdsdruk werd er voor gekozen om op die datum van start te gaan met een voorlopige inrichting van de organisatie. De activiteiten van voormalig OBV en Wereldvenster werden in twee units ondergebracht. Evaluaties door het jaar heen aan de hand van vooraf vastgestelde criteria zouden waar nodig en mogelijk tot bijstelling van deze voorlopige organisatiestructuur leiden. Het was bij aanvang wel degelijk het streven om te komen tot een geïntegreerde organisatie, maar zoiets gaat niet van vandaag op morgen. Om de kwaliteit en de continuïteit van de beide fusiepartners ook in de nieuwe stichting te waarborgen, was de (visuele) identiteit van de fuserende organisaties daarom voorlopig nog zichtbaar en herkenbaar aanwezig in de organisatiestructuur.

Aan het eind van het jaar 2013 lag er een bedrijfsplan voor de nieuwe stichting waarin de uitgangspunten en ambities en de voorlopige organisatiestructuur stonden beschreven. De nieuwe organisatie vond onderdak bij ROC Mondriaan, Taal+ school op de Brouwersgracht. Een mooie centrale plek met meer ruimte en betere faciliteiten voor de cursisten en mogelijkheden om onze ambities op het gebied van een aansluitende Haagse taalketen waar te maken.

Er werd een bestuur voor de nieuwe stichting gevormd bestaande uit drie leden uit ieder bestuur van de oude stichtingen en een onafhankelijk voorzitter van buiten.

Er kwam een formatieplaatsenplan waarin alle betaalde medewerkers van de oude stichtingen een plek kregen in de nieuwe organisatie. Ook werd de directeur aangesteld.

Het nieuwe bestuur kon met een sluitende begroting komen dankzij goede afspraken met de gemeente en ROC Mondriaan en een forse taakstelling aan fondsenwerving (die deels al door een financiële bijdrage van stichting Lezen & Schrijven (L&S) was gegarandeerd). Dit betekende dat alle betaalde medewerkers van beide stichtingen in de nieuwe organisatie aan de slag konden en de capaciteit niet al bij voorbaat hoefde te worden verminderd. Een belangrijke voorwaarde voor beide fusiepartners. Dit was de laatste hobbel om de fusie rond te krijgen.

Op 1 januari 2014 was de nieuwe stichting Taal aan Zee een feit!

12

De verhuizing/inrichting nieuwe organisatie

Verhuizing naar Brouwersgracht

In december 2013 werd er door beroepskrachten en vrijwilligers hard gewerkt om de verhuizing van respectievelijk het OBV en Wereldvenster naar de ruimtes van Taal aan Zee in het gebouw van Mondriaan per januari voor elkaar te krijgen. Een tegenvaller was dat de ruimtes die we van Mondriaan zouden huren niet allemaal op tijd beschikbaar waren. De docentenkamer annex lesmaterialenbank en de werkplekken van de coördinatoren en vrijwillige cursistenbegeleider waren aanvankelijk op de begane grond gepland. De grote algemene ontmoetingsruimte zou door Taal aan Zee gebruikt gaan worden als kantine voor de cursisten. Ook cursisten van Mondriaan zouden er gebruik van mogen maken. In een later stadium wilden we onderzoeken of er misschien met werkervaringsplaatsen voor onze cursisten een klein buurtrestaurantje gecreëerd zou kunnen worden of anderszins een extra voorziening gemaakt zou kunnen worden. Helaas bleken de ruimtes beneden pas na d/e zomer leeg te komen omdat een aantal MBO-klassen hier voorlopig gehuisvest waren. Noodgedwongen richtte Taal aan Zee op de eerste verdieping in een klaslokaal een provisorische kantine in. Ook de docentenkamer/ lesmaterialenbank en kantoorruimte verhuisden naar boven. Aangezien Mondriaan de ruimtes op de begane grond ook na de zomer nog nodig had, is besloten de tijdelijke kantine te verbouwen tot permanente plek voor de cursisten van Taal aan Zee. Dit zal in maart 2015 zijn beslag krijgen. Mondriaan neemt de kosten en uitvoering voor haar rekening.

Een omvangrijke klus was het overbrengen en operationeel krijgen van de twee servers, zodat iedereen weer aan het werk kon. Gelukkig kregen we daarvoor hulp van ICT4Free, een vrijwilligersorganisatie die gratis ICT-oplossingen biedt voor non-profit organisaties. Dankzij deze deskundige hulp en de inzet van ieder bij de verhuizing en inrichting kon Taal aan Zee al op 15 januari 2014 haar deuren openen voor de cursisten en vrijwilligers. In de zomer is de samenvoeging van de twee servers tot één Taal aan Zee-netwerk gerealiseerd, wederom met hulp van de vrijwilligers van ICT4Free en de enorme inzet van onze vrijwillige systeembeheerder. Een volgende uitdaging is het integreren van de twee registratiesystemen.

Hier hebben we eind 2014 de eerste stappen voor gezet.

Intussen werd ook de nieuwe huisstijl ontwikkeld, met logo, website, folders, flyers en een interne nieuwsbrief. De website werd net voor de zomer gelanceerd en de eerste digitale nieuwsbrief verscheen in september.

13

Het openingsfeest

Minister Bussemaker opent Taal aan Zee

Hoewel we al vanaf 15 januari geopend waren, wilden we de start van Taal aan Zee ook groots naar buiten brengen om de organisatie in Den Haag (en daarbuiten) meteen goed op de kaart te zetten. Dit deden we met een openingsfeest op 20 februari. Voorafgaand aan het feest is een promotiefilmpje gemaakt dat tijdens de opening feestelijk werd gelanceerd door niemand minder dan de minister van Onderwijs, Jet Bussemaker. Ook wethouder van Onderwijs van Den Haag, Ingrid van Engelshoven, was aanwezig om met een toespraak Taal aan Zee te feliciteren.

Ruim 300 vrijwilligers, cursisten, deelneemsters en relaties woonden het feest bij. Mede dankzij het “hoge bezoek” stond Taal aan Zee direct goed op de kaart. De minister was onder de indruk van Taal aan Zee en wel zodanig dat zij geregeld onze organisatie als best practise noemt, onder andere in het landelijk actieprogramma Taal & geletterdheid 2016-2018, “Tel mee met taal” van het Kabinet.

“Talloze landelijke en lokale organisaties werken al aan de bevordering van taalvaardigheid. In Den Haag geven bijvoorbeeld meer dan 250 vrijwilligers van Taal aan Zee Nederlandse les aan geïsoleerde anderstalige vrouwen, asielzoekers, vluchtelingen en andere migranten.”

Actieprogramma “Tel mee met taal”

14

Intern beleid Tijdens het fusieproces lag door de tijdsdruk noodgedwongen de nadruk op de formele en juridische aspecten. Voor de uitdagingen die het samengaan van twee toch zeer verschillende organisatiestructuren en culturen met zich meebrengt, was daardoor te weinig aandacht.

De prioriteit lag ook bij de start van de nieuwe organisatie op het zo snel mogelijk oppakken van alle zaken die ervoor moesten zorgen dat het primaire proces doorgang kon vinden.

Gelukkig liep dit dankzij de betrokken inzet van vrijwilligers en beroepskrachten al snel en draaiden de lessen Centraal en In de wijk goed. Ook het beleid met betrekking tot de vrijwilligers werd verder ontwikkeld.

Minder goed ging het met het wennen aan elkaar. Er waren duidelijk twee `bloedgroepen` in huis waarvan al gauw bleek dat deze niet vanzelf naar elkaar toe zouden groeien. Daarom besloten bestuur en directie tot een traject van organisatiecoaching met een externe coach. De coaching richtte zich op drie niveaus: mediation, organisatiecultuur en organisatiestructuur.

Eind mei is de organisatiecoach gestart met gesprekken met alle individuele medewerkers.

Tevens is vanuit directie en bestuur een quickscan uitgezet m.b.t. de twee verschillende organisatieculturen. De uitslag van de gesprekken en de quickscan zijn door de organisatiecoach gebruikt als uitgangspunt voor een teambijeenkomst met alle beroepskrachten en aansluitend een dagdeel met het bestuur erbij. Tijdens deze dag presenteerde de organisatiecoach zijn bevindingen en ging men aan de hand daarvan in werkgroepjes aan de slag met de aanbevelingen en ontwikkelpunten. Aan het eind van de dag zijn er werkafspraken geformuleerd waar ieder zich achter schaarde. In de loop van het jaar zijn deze afspraken verder uitgewerkt.

In november is er vervolgens een beleidsdag georganiseerd met beroepskrachten, bestuur en zes vrijwilligers (een dwarsdoorsnede van de verschillende vrijwilligersgroepen) waar we de afspraken van de teamdag en het jaar in het algemeen hebben geëvalueerd en met elkaar de lijnen voor de toekomst hebben uitgezet waar we gezamenlijk aan gaan werken. Het team van beroepskrachten en vrijwilligers is door het traject naar elkaar toegegroeid en begint langzamerhand een eenheid te vormen.

Bernadette van Beurden, coördinator van de Unit Centraal, kwam na een aantal maanden functioneren in de nieuwe organisatie tot de conclusie dat er voor haar geen passende plek was binnen Taal aan Zee. Het organisatiecoachingstraject bracht hier voor haar geen verandering in.

Daarom zijn het bestuur en Bernadette in goed overleg gekomen tot het sluiten van een beëindigingsovereenkomst met wederzijds goedvinden en heeft zij per 1 december 2014 Taal aan Zee verlaten.

Bestuur Het afgelopen jaar was ook voor het bestuur een bijzonder jaar. Door de fusie en alle werkzaamheden en knelpunten die deze met zich meebracht, was het bestuur dicht betrokken op de organisatie. Vanaf het openingsfeest in februari tot aan de beleidsdag in november, werd veel inzet gevergd van de bestuursleden. Er was tijd nodig om naar elkaar toe te groeien en een goede vorm en structuur te vinden voor de bestuursvergaderingen. Aan het eind van het jaar kunnen we constateren dat er een op de verschillende beleidsterreinen deskundig bestuur is, dat een eenheid vormt en zeer goed in staat is de stichting te besturen.

15

Extern beleid We hebben in het eerste jaar, naast de energie die in de interne organisatie en het naar elkaar toegroeien moest worden gestoken, ook al veel inzet gepleegd als het gaat om het op de kaart zetten van Taal aan Zee en de ambities die we eind 2013 hebben geformuleerd.

Een deel van de geformuleerde ambities zijn begin 2014 vastgelegd in samenwerkingsafspraken met ROC Mondriaan. Taal aan Zee zal extra inspanningen leveren ter bevordering van de samenwerking en afstemming tussen de beide organisaties onderling en met andere taalaanbieders in Den Haag. ROC Mondriaan zet hiertoe ten behoeve van Taal aan Zee financiĂŤle middelen in vanuit de productovereenkomst met de gemeente Den Haag. De afspraak geldt voor een periode van drie jaar. Het streven is in deze drie jaar een meer samenhangend aanbod in de Haagse taalketen te realiseren door de samenwerking en afstemming tussen ROC Mondriaan en Taal aan Zee te bevorderen op het gebied van instroom, intake en doorstroom en op het gebied van een gecombineerde inzet van professionele docenten en vrijwilligers in het NT2 onderwijs. Tevens de samenwerking met andere taalaanbieders op deze gebieden te vergroten, dit onder meer door het Haags Taalketenoverleg nieuw leven in te blazen.

In deel 5 gaan we verder in op de samenwerking in 2014

16

Deel 3

Het educatieve aanbod

Het afgelopen jaar is er hard gewerkt en veel gebeurd. Vrijwilligers en betaalde krachten hebben ieder geprobeerd hun plekje te vinden binnen Taal aan Zee. Dit was niet altijd gemakkelijk en vergde ook extra inzet op het gebied van organisatiecoaching en activiteiten om de vrijwilligers met elkaar kennis te laten maken. Gelukkig wisten de doelgroepen Taal aan Zee nog steeds goed te vinden. Het leek drukker dan ooit, zowel op de Brouwersgracht in de cursussen, als bij de thuis- en groepslessen in de wijken.

In dit hoofdstuk een overzicht van het educatieve aanbod van Taal aan Zee in 2014.

3.1

Unit Centraal

3.1.1 Doelgroep unit Centraal De doelgroep van de unit Centraal bestaat uit asielzoekers (in procedure) en vluchtelingen (in bezit van een verblijfsdocument). We voeren voor deze doelgroep geen actief wervingsbeleid.

De meeste cursisten weten van het bestaan van het aanbod via zittende cursisten, mond-totmondreclame en via doorverwijzing door andere instellingen.

Aanmelding gebeurt op de Brouwersgracht, tijdens het wekelijkse spreekuur op dinsdagochtend van 10.00 tot 12.00 uur en tijdens het gezamenlijke spreekuur met Mondriaan op maandagmiddag van 16.00 uur tot 19.00 uur.

“Ik kan nergens anders les krijgen omdat ik asielzoeker ben.

Je spreekt goed Nederlands zeggen de mensen nu tegen mij!�

Cursist Marie-Rose

17

In onderstaande tabellen geven we een cijfermatig beeld van de doelgroep asielzoekers en vluchtelingen in 2014.

Aantallen cursisten Totaal aantal cursisten, dat deelgenomen heeft aan het aanbod van Centraal* Aantal cursisten actief op peildatum 31-12 op wachtlijst, peildatum 31-12 Uit/doorgestroomd * Niet alle cursisten maken een heel kalenderjaar gebruik van het aanbod.

2014 547 251 40 256

2013 561 258 42 261

Cursisten in procedure of met verblijfstitel in asielprocedure

2014 133

2013 133

348

376

66

52

547

561

in bezit van een verblijfsgunning op asielgronden in bezit van een verblijfsdocument op reguliere gronden Totaal

In percentages: 25% van de cursisten is in procedure en 75% beschikt over een verblijfsdocument in 2014.

Cursisten met verblijfsvergunning en de relatie tot de inburgering wachtlijst inburgering/moet nog inburgeren bezig met inburgering inburgering afgerond * voortijdig gestopt/examen niet gehaald/bezig met vrijstelling/resultaat inburgering onbekend Onbekend niet van toepassing Totaal

aantal 60 103 101

% 11 % 19 % 18 %

122

22 %

3 158 547

1% 29 % 100 %

* cursisten volgen geen NT2 bij Taal aan Zee Centraal, alleen aanvullend aanbod, waaronder Taal op Maat.

% man-vrouw unit Centraal

Man

44% 56%

Vrouw

18

Toelichting 66% van alle cursisten is tussen 21 en 40 jaar.

De grootste groep (34%) is jong, tussen 21-30 jaar.

leeftijden cursisten in % 34

Percentage

40 30

18

20 10

32

7

4

5 % centraal

0 tot 20 21-30 31-40 41-50 51-60 60 jaar jaar jaar jaar jaar jaar en ouder Leeftijd

Toelichting De cursisten komen uit 52 verschillende landen van herkomst.

Top tien Landen van herkomst unit Centraal

7.Sierra Leone 8.(Zuid)Soedan 3% 9.Syrië 3% 2% 6.Turkije 4%

10. Nigeria 2%

5.Eritrea 10%

4.Iran 15% 3.Afghanistan 17%

1.Somalië 26%

2.Irak 18%

We zien de enorme toestroom van Somaliërs enigszins afnemen, hoewel zij nog steeds de grootste groep vormen. Daarnaast zien we, zoals verwacht, de instroom van Syriërs en Eritreeërs toenemen.

3.1.2 Aanbod unit Centraal Het kernaanbod van de unit Centraal bestond in 2014 uit cursussen Nederlands als tweede taal (NT2), computervaardigheden (ICT) en Engels.

De unit Centraal voert haar educatief aanbod vijf dagen per week uit op de centrale locatie van Taal aan Zee op de Brouwersgracht. We maken daar voor de groepslessen gebruik van vijf leslokalen, waarvan één voorzien van computers. In de meeste lokalen kan nu gebruik gemaakt worden van een smartboard, wat zeker een meerwaarde voor de lessen oplevert.

Daarnaast hebben we de beschikking over een Open Leer Centrum dat multifunctioneel wordt ingezet voor onder andere Taal op Maat, de lessen computervaardigheden en bijeenkomsten met vrijwilligers. Ook wordt de vergaderruimte af en toe gebruikt door kleine groepjes. Op deze wijze konden we zo goed mogelijk aan de vraag van cursisten voldoen.

19

Nederlands als tweede taal (NT2) Gezien de grote diversiteit binnen de doelgroep zetten we steeds meer in op differentiatie van ons aanbod. De achtergrond en de vraag van de cursist is leidend voor de inrichting van het aanbod. We houden in dit opzicht rekening met  het NT2-niveau van de cursist  het opleidingsniveau in het land van herkomst  het toekomstperspectief van de cursist.

Ter illustratie:

Vooropleiding land van herkomst unit Centraal Lager/niet opgeleid

205

Middelbaar opgeleid (9 – 12 jaar)

126

Hoger opgeleid (12 jaar en meer)

216 0

50

100

150

200

250

We constateren dat een steeds groter deel van ons cursistenbestand geen of nauwelijks onderwijservaring in het land van herkomst heeft. Dat betekende in 2014 een verschuiving in ons aanbod naar meer groepen voor (semi-) analfabeten en langzame leerders. Ook is de behoefte aan taalondersteuning op deelvaardigheden groeiend. Hiervoor zetten we het programma Taal op Maat in.

Groepen NT2 Het streven is de groepen beginners zo intensief mogelijk les te geven (nu maximaal drie keer per week). De hoogste niveaugroepen krijgen twee dagdelen les in een basisgroep, aangevuld met een keuzeprogramma (Taal op Maat) op de vaardigheden waar de meeste behoefte aan is.

In de reguliere groepen NT2 worden verschillende basismethodes ingezet voor de hoger en lager opgeleiden. De nieuwe methode Stap voor lager opgeleiden bleek veel voorbereidingstijd, kopieer- en uitzoekwerk van de docenten te vergen. We zijn gestart met aanpassingen, zodat een en ander praktischer en eenvoudiger te hanteren is en niet elke docent het wiel opnieuw hoeft uit te vinden.

Voor de trajecten langzame leerders (vallend onder het programma Taal op Maat) A0  A1 wordt de methode Breekijzer ingezet. Nieuw in ons aanbod is een groep langzame leerders die wel niveau A1 hebben behaald, maar de stap naar het volgende niveau niet weten te zetten.

Hiervoor gebruiken we de methode Startpunt 2+. Doel van deze trajecten is het taalonderhoud en dan vooral gericht op de mondelinge vaardigheden/sociale redzaamheid.

De vraag naar alfabetisering steeg dit jaar. In september zijn er twee (semi-)alfabetiseringsgroepen gestart. Een deel van deze cursisten heeft elders het stempel “niet leerbaar” gekregen, maar is zeer gemotiveerd de taal te leren. We constateren dat – met het nodige geduld en veel 20

aandacht – dat ook lukt. De eerste (semi-)analfabeten die wij binnenkregen, zijn aan het eind van 2014 daadwerkelijk aan het lezen en schrijven!

Naast de basismethode wordt er van divers materiaal uit een goed gevulde materialenbank gebruik gemaakt. De materialenbank biedt mogelijkheden om de lessen gevarieerd en nog meer gedifferentieerd aan te bieden. In datzelfde kader worden de cursisten-pc’s ingezet. Er wordt extra geoefend met diverse online programma’s als Oefenen.nl, NT2 taalmenu.nl en de bij de methode beschikbare websites (ook via de smartboards).

Cursisten worden tussentijds getoetst met behulp van diagnostische toetsen die zijn gekoppeld aan de methoden. Aangezien er bij de nieuwe methodes geen toetsen voorhanden waren, zijn we zelf gestart met het ontwikkelen van deze leerstofonafhankelijke toetsen. In cursusjaar 2013/2014 zijn daar de eerste versies van verschenen en uitgetest. In cursusjaar 2014/2015 worden de toetsen bijgesteld op basis van de feedback van de docenten en definitief gemaakt.

Certificaatuitreiking cursisten

Voor de zomervakantie (of tussentijds, bij afronding van het niveau) worden cursisten getoetst op vier vaardigheden: lezen, luisteren, schrijven en spreken met behulp van de leerstofonafhankelijke trajecttoetsen. De resultaten van deze toets worden gekoppeld aan de taalniveaus van het Europees Referentie Kader tweede-taalonderwijs en vervolgens vermeld op de verklaring die wordt uitgereikt aan deze getoetste cursisten. Velen maken hiervan gebruik; in 2014 werden er 184 certificaten NT2 uitgereikt.

Taal op Maat Een deel van onze cursisten heeft een basistaalvaardigheid opgebouwd. Daarna ontstaan soms gerichte, specifieke taalvragen. Afhankelijk van de taalvraag worden er individuele en groepsgewijze trajecten Taal op Maat georganiseerd. In een individueel traject krijgt de deelnemer een traject dat geheel is afgestemd op haar/zijn taalvraag. In de groepsgewijze trajecten worden meerdere deelnemers met een vergelijkbare vraag in kleine groepjes samengebracht. Dit kunnen groepjes zijn van drie personen maar ook wat grotere groepen als het bijvoorbeeld gaat om training spreekvaardigheid. Deze ‘op maat trajecten’ zijn een 21

aanvulling op de cursussen van Taal aan Zee Centraal of andere taalaanbieders, maar worden ook aan vluchtelingen en asielzoekers aangeboden die (nog) geen ander traject volgen.

We zien in 2014 de trend dat steeds meer Taal op Maat in kleine groepjes en minder individueel wordt aangeboden. Op deze manier zetten we de beschikbare ruimte en vrijwilligers zo efficiënt mogelijk in.

Taal op Maat individueel Een vrijwilliger wordt gekoppeld aan een cursist op basis van een specifieke taalvraag of een specifieke omstandigheid, die het wenselijk maakt dat de cursist niet wordt geplaatst in het groepsgerichte basisaanbod van Taal aan Zee. Voor sommige cursisten heeft dit aanbod ook de functie het sociale isolement te doorbreken, door een of twee keer per week op de Brouwersgracht contact te hebben met een Nederlandse vrijwilliger.

In 2014 is een nieuw intake-instrument ontwikkeld om de specifieke taalbehoefte nog scherper en concreter te kunnen formuleren. Op basis daarvan wordt een lesplan vastgesteld voor een aantal maanden en bepaald met welke materialen gewerkt gaat worden. Na maximaal zes maanden vindt een evaluatie plaats en worden opnieuw afspraken gemaakt over voortzetting of afronding van het traject. Het intake-instrument is de tweede helft van 2014 uitgetest en zal de komende periode worden bijgesteld.

Taal op Maat groepsgewijs Op basis van de gesignaleerde behoefte wordt een groep(je) samengesteld. We zien een groeiende vraag naar extra spreekvaardigheid. Het (durven) spreken van de Nederlandse taal is voor veel mensen lastig. Tegelijkertijd is dit een cruciale taalvaardigheid om te participeren in de Nederlandse samenleving. Daarnaast wordt in kleine groepjes, aanvullend op het basisaanbod, extra aan verschillende andere vaardigheden gewerkt.

Aan het eind van 2014 waren in totaal zes groepjes Taal op Maat actief met tussen de drie en acht cursisten, één à twee keer per week twee tot tweeëneenhalf uur.

Binnen de doelgroep vluchtelingen zijn er mensen met geen of een zeer geringe opleiding in hun land van herkomst. Voor hen is het leren van de Nederlandse taal vaak een hele opgave. Er zijn ook andere (fysieke of psychische) oorzaken die er voor kunnen zorgen dat mensen een bepaalde grens bereiken in het leren van een vreemde taal. Ze ontwikkelen zich niet echt meer en het kunnen vasthouden van wat wel is geleerd valt ook lang niet mee. Taal aan Zee biedt deze mensen ook een plek in de groepen taalonderhoud voor langzame leerders (zie ook groepen NT2). Dit aanbod is in 2014 meer dan verdubbeld. In de eerste helft van 2014 waren het twee groepen met gemiddeld 20 cursisten, aan het eind van het jaar vier groepen met in totaal 50 cursisten.

Engels Deelnemers volgen om diverse redenen een cursus Engels. Een belangrijke reden is een betere toerusting voor studie of arbeidsmarkt. Steeds vaker horen we ook een sociaal motief.

Vluchtelingen en zeker degenen die een opleiding in hun land van herkomst volgden, voelen zich in Nederland uitgerangeerd. Het volgen van Engelse les maakt dat zij zich intellectueel uitgedaagd voelen en zinvol bezig zijn. Veel cursisten hebben contacten over de hele wereld; familie en kennissen die overal terecht zijn gekomen. Engels is een wereldtaal en is dan bij uitstek een geschikte voertaal. Het aanbod Engels is beperkt van omvang en vooral bedoeld als 22

aanvullend aanbod. Voor een flink aantal cursisten is Engels een ‘keuzevak’ naast een cursus NT2. In 2014 draaiden er vier groepen Engels.

Na de zomer is besloten de groep met het hoogste niveau te stoppen (de cursisten gaan zelfstandig door met conversatie in de bibliotheek) en te starten met vier opeenvolgende niveaugroepen van beginners tot en met intermediate. In september 2014 is - na uitgebreid overleg met en onderzoek door de docenten - overgestapt op een nieuwe methode: New English File, met een moderne en meer op (jong)volwassenen gerichte aanpak.

In juni werden 26 cursisten getoetst; zij ontvingen een certificaat.

ICT Twee dagdelen per week kunnen cursisten werken aan hun computervaardigheden. Dit doen ze individueel onder begeleiding van twee à drie docenten. Ook in dit vak wordt meer op basis van de vraag van de cursist gedifferentieerd. Gestart wordt met een uitgebreide intake ICT en op basis daarvan wordt het programma voor de cursist bepaald. Naast de individuele modules is er divers materiaal beschikbaar of ontwikkeld om cursisten in een klein groepje de basisvaardigheden te leren om in dit digitale tijdperk te kunnen functioneren. Met de cursisten wordt halfjaarlijks het traject geëvalueerd en waar wenselijk bijgesteld.

Na de zomer zijn we gaan werken met het Office 2013-pakket. In 2014 deden vier cursisten toetsen binnen het programma en ontvingen daarvoor een certificaat.

In deze tabel wordt een totaal overzicht gegeven van de aantallen cursisten per cursus en het aantal groepen per tijdvak januari-juli 2014 en augustus-december 2014.

Aantal cursisten per cursus + aantal groepen type cursus en aantal lesuren per week

NT2 7,5 uur 5 uur ** 2,5 uur *** Taal op Maat - individueel 2 uur - groep 2,5 uur Engels 2,5 uur ICT 2,5 uur Totaal ***

januari 2014

juli 2014

september 2014*

december 2014

aantal groepen

aantal cursisten

aantal groepen

aantal cursisten

aantal groepen

aantal cursisten

aantal groepen

Aantal cursisten

9 6 5

135 108 21

9 7 5

109 102 22

7 7

111 72

9 7

128 81

4 3 4 2 33

19 14 56 32 385

4 2 4 2 33

18 16 44 27 338

2 3 4 2 25

6 18 55 20 282

3 6 4 2 31

12 32 47 24 324

* Een aantal groepen is pas in oktober van start gegaan ** incl. groepen langzame leerders TOM *** inclusief VSE, Voorbereiding Staatsexamen NT2 **** Gemiddeld 30% van de cursisten volgt meer dan één vak

Taal aan Zee unit Centraal bediende in 2014 totaal 547 cursisten en beschikte over gemiddeld 332 cursistplaatsen om aan de diverse vragen te voldoen.

23

3.1.3 Begeleiding, door- en uitstroom unit Centraal De cursistenbegeleiding van de unit Centraal bestaat uit  een uitgebreide procedure voor inschrijving, (intake)toetsen, plaatsing, registratie van presentie en absentie  verzuimbegeleiding  voortgangsgesprekken  uit- en doorstroombegeleiding Een team van vier vrijwillige cursistenbegeleiders is, onder begeleiding van een professionele medewerker, verantwoordelijk voor de uitvoering hiervan.

Intake-, toetsing en plaatsing Tijdens het spreekuur op dinsdagochtend worden cursisten ingeschreven, waar mogelijk en wenselijk direct getoetst en geplaatst in het meest passend aanbod. Ook in 2014 is de intakeprocedure verfijnd en bijgesteld. Zo hebben we het intakeformulier aangevuld en zijn we gestart met het verbeteren en aanpassen van de intaketoetsen. Hier zoeken we zoveel mogelijk afstemming met de instrumenten die Taal+ school van ROC Mondriaan gebruikt. Sinds de zomer worden cursisten die zich bij de unit aanmelden maar niet meer inburgeringsplichtig zijn, warm overgedragen aan Mondriaan. Ook draaien we mee met het maandagspreekuur van de Taal+ school, zodat cursisten die zich daar melden met een asielachtergrond en nog inburgeringsplichtig zijn, zich direct bij de balie van Taal aan Zee kunnen inschrijven.

De cursisten worden aan het eind van het cursusjaar getoetst met leerstofonafhankelijke toetsen. De resultaten hiervan worden vermeld op het certificaat. Bij deze verklaring wordt direct een uitnodiging voor de herinschrijving gevoegd. Alle cursisten die nog niet uitstromen moeten zich namelijk aan het eind van de zomervakantie weer opnieuw melden om geplaatst te kunnen worden in het nieuwe cursusjaar.

Een vrijwillige cursistenbegeleider is 18 uur per week aanwezig op de werkvloer om vragen van cursisten te beantwoorden en problemen op te lossen.

Verzuimbegeleiding De presentie wordt door de docenten bijgehouden en op basis van die lijsten worden cursisten die te weinig of niet aanwezig zijn zonder bericht, één keer per twee weken door twee à drie vrijwillige cursistenbegeleiders gebeld. Door deze belacties:  weten we meer over de motieven van verzuim. De meest voorkomende motieven: een slechte gezondheid, problemen in de (asiel)procedure en het combineren van lessen met activiteiten bij andere instellingen;  melden cursisten zich vaker/beter af als ze niet kunnen komen;  schrijven we mensen eerder uit omdat deelnemers worden aangezet bewust te kiezen wel of niet deel te nemen. Dit biedt ruimte om mensen op de wachtlijst te plaatsen;  kunnen we docenten beter informeren over het wel en wee van hun cursisten;  is het verzuim met enkele procenten teruggebracht.

Voortgangsgesprekken Ervaren vrijwilligers voeren met alle cursisten één keer per jaar een voortgangsgesprek van ongeveer tien minuten. Inzet is om informatie te verzamelen over de tevredenheid van de cursist, het verzuim te bespreken (indien van toepassing), toekomstperspectief in beeld te krijgen, geregistreerde gegevens te controleren en waar nodig informatie te verstrekken.

24

Deze vorm van persoonlijke aandacht is leerzaam voor de organisatie en voor de cursist. Wat opvalt, is dat over het algemeen cursisten zeer tevreden zijn over de kwaliteit van de lessen, de betrokkenheid van de docenten en de sfeer binnen de organisatie. De resultaten van de gesprekken maken het mogelijk sneller in te spelen op vragen en bijvoorbeeld overplaatsing te regelen naar een qua niveau beter passende groep, een extra maatwerkprogramma of begeleiding bij uitstroom aan te bieden. De gespreksverslagen worden ook ingezet als instrument om docenten feedback op hun lespraktijk te geven.

Doorstroom en uitstroom cursisten Onderstaand overzicht geeft een beeld van de door- en uitstroomgegevens van de unit Centraal in 2014, peildatum eind december 2014.

Totaal aantal cursisten doorgestroomd naar (vervolg)opleiding, inburgeringscursus of werk ingeschreven, geplaatst maar nooit verschenen tussentijdse uitval: terugkeer, problemen, ziek, verhuisd, geen kinderopvang cursus afgerond op diverse niveaus in juli 2014* niet meer verschenen, reden onbekend (doorgestroomd of uitgevallen*) volgt nog een cursus/op wachtlijst

547 54 22 78 69 33 291

100% 10 % 4 % 14 % 13 % 6 % 53 %

* van deze cursisten is niet bekend of zij zijn doorgestroomd naar (vervolg)opleiding, inburgering of werk.

De Volgende Stap, individuele doorstroombegeleiding.

Een deel van de asielzoekers en vluchtelingen heeft een goede vooropleiding in het land van herkomst, en wil in Nederland uiteindelijk aan het werk in een baan op niveau en/of een Nederlandse beroepskwalificatie behalen. Dat blijkt in de praktijk geen gemakkelijke opgave.

Met het programma “De Volgende Stap” biedt de unit Centraal haar cursisten individuele doorstroombegeleiding aan. In een aantal gesprekken met een getrainde vrijwilliger wordt het toekomstperspectief van de cursist in beeld gebracht, wordt informatie gegeven over vervolgmogelijkheden en wordt een concreet stappenplan gemaakt voor de te ondernemen actie. Tegelijkertijd zijn het versterken van zelfvertrouwen en het vinden van de eigen kracht belangrijke elementen in deze vorm van begeleiding.

Met de begeleiders wordt regelmatig in intervisiebijeenkomsten de voortgang besproken en informatie op het gebied van opleiding en werk uitgewisseld. In 2014 is in samenwerking met het Loopbaancentrum van Mondriaan een voorlichting georganiseerd over de mbo-opleidingen voor docenten en begeleiders van Taal aan Zee en Mondriaan. Met de Taal+ school zoeken we de samenwerking om de mogelijkheden voor volwassenen in het beroepsonderwijs te verkennen en te verruimen voor onze doelgroepen. Met het UAF is in 2014 een samenwerkingsafspraak gemaakt. Cliënten van UAF kunnen bij Taal aan Zee werken aan niveauverhoging (met het uiteindelijke streven Staatsexamen programma II). Taal aan Zee rapporteert over de voortgang in het traject en boeken- en inschrijfgeld wordt vergoed door UAF. Ruim 50 cursisten hebben dit jaar deelgenomen aan De Volgende Stap. De concrete resultaten (in de zin van directe doorstroom naar werk of opleiding) vallen ook dit jaar tegen. Voor volwassenen zijn de drempels om aan een (beroeps)opleiding te beginnen enorm. Gebrek aan stageplaatsen, het ontbreken van (studie)financiering zijn hiervan voorbeelden. En in de huidige economische situatie zijn banen moeilijk te vinden en zijn ook BBL-trajecten niet mogelijk.

25

Gelukkig zijn er soms ook successen: als iemand start met de opleiding, door bemiddeling geaccepteerd wordt als cliënt bij het vluchtelingenstudiefonds UAF, eindelijk het staatsexamen heeft behaald, goed is doorverwezen, of weer goed in zijn of haar vel zit.

De komende periode gaan we de huidige - arbeidsintensieve - vorm en inhoud van De Volgende Stap opnieuw onder de loep nemen en bijstellen. Te denken valt aan meer groepsgewijze activiteiten (zoals voorlichting, workshops netwerken, opstellen CV) en individuele begeleiding alleen waar sprake is van een concreet, realistisch en haalbaar perspectief.

“Als je de taal niet weet, dan ben je een soort blinde.

Dan kun je nergens naar toe.”

Cursist Kubra

3.1.4 Extra activiteiten unit Centraal  De educatieve dienst van de Centrale Bibliotheek biedt de mogelijkheid van een introductie op en rondleiding in de bibliotheek aan het Spui. Verschillende groepen van de unit Centraal hebben hier dankbaar gebruik van gemaakt. En aan het eind van het bezoek aan de bieb lagen de (gratis) bibliotheekpassen voor de cursisten klaar. Voor 2015 is afgesproken deze bezoeken structureel op te nemen in het aanbod en in te roosteren in een halfjaarlijkse planning.  In 2014 hebben twee groepen (hoog niveau NT2) van de unit Centraal deelgenomen aan het project Blik op Den Haag, een samenwerkingsproject van de Bibliotheek en het Haags Historisch Museum. In twee gastlessen krijgen de cursisten een beeld van de geschiedenis van Den Haag aan de hand van een presentatie, voorwerpen uit de collectie van en een rondleiding door het Historisch Museum. In december is afgesproken dat het programma wordt aangepast zodat het ook geschikt is voor cursisten met een lager taalniveau (vanaf rond A1). In 2015 kunnen dan in een halfjaarplanning zoveel mogelijk groepen van dit aanbod gebruik maken.  Dit jaar was er vanwege de Ramadan voor de cursisten en docenten geen feest om het cursusjaar af te sluiten; we hebben daarom de certificaatuitreiking extra feestelijk aangekleed. In de laatste lesweek van het jaar werd gezorgd voor veel lekkers, zodat in de groepen toch een feestelijke afsluiting van het kalenderjaar kon plaatsvinden.

26

3.2

Unit In de wijk

3.2.1 Doelgroep unit In de wijk Voor vrouwen door vrouwen Wekelijks geven vrijwillige taalcoaches (v) in Den Haag aan anderstalige, geïsoleerde vrouwen Nederlandse les op maat aan huis of op een vertrouwde locatie dicht bij huis. Het gaat om vrouwen met bijvoorbeeld (chronische) lichamelijke en psychische klachten, sociale problemen, trauma’s, of vrouwen die voor een ziek of gehandicapt familielid of een groot gezin zorgen.

Hierdoor kunnen zij (nog) niet deelnemen aan reguliere educatie of activiteiten buitenshuis. Het is een kwetsbare, onzichtbare en geïsoleerde groep in Den Haag.

Het opleidingsniveau van de vrouwen varieert van geen of weinig onderwijs in eigen land tot universitair geschoold. De meeste vrouwen zijn echter laaggeschoold.

“Het is als een veilige boot naar de haven.”

Oud-deelneemster en nu vrijwilliger Aicha

Doel van de lessen is dat de vrouwen redzamer worden, zodat zij in staat zijn zelfstandig contact te leggen en/of een betere uitgangspositie in onze samenleving verwerven voor participatie, vervolgeducatie en/of andere activiteiten buitenshuis. Vanuit geïsoleerdheid zetten zij een volgende stap op de participatieladder. We gaan hier later in dit deel nog op in.

In onderstaande tabellen geven we een cijfermatig beeld van de doelgroep geïsoleerde vrouwen die Nederlandse les kregen “in de wijk” in 2014.

Aantal deelneemsters Totaal aantal deelneemsters in de wijk Nieuwe lesaanvragen Nieuw gestart in 2014 Uit/doorgestroomd

2014 304 331 188 161

2013 279 323 185 164 27

Toelichting Het aantal deelneemsters in de wijk lag dit jaar 25 hoger dan in 2013.

Er kwamen ook meer lesaanvragen binnen dan in 2013. Een deel van de lesaanvragen leidde niet tot plaatsing in een Taal aan Zee traject. De betreffende vrouw kon begeleid worden doorverwezen naar andere educatie. In 2014 startten er 188 nieuwe lestrajecten in de wijk. Dat waren er drie meer dan het jaar ervoor.

Er stroomden 161 vrouwen uit, waarvan een groot deel doorstroomde of redzaam was.

We gaan later in dit deel in op de uit- en doorstroomcijfers.

Toelichting De vrouwen komen uit 43 verschillende landen van herkomst.

Evenals eerdere jaren bij voorloper OBV komen de meeste deelneemsters oorspronkelijk uit Turkije. De groep hoeft niet in te burgeren en doet voor het leren van het Nederlands een beroep op Taal aan Zee.

Leeftijden deelneemsters in %

Percentage

40

36

30

34

20

16

10 0

9 3

2

tot 20 jaar 21-30 jaar 31-40 jaar 41-50 jaar 51-60 jaar 60 jaar en ouder

Leeftijd %

Toelichting We zien wel een verschuiving in de doelgroep. De vrouwen worden steeds jonger.

70% van de deelneemsters zit in de leeftijdsgroep 21-40 jaar. Het grootste deel van onze deelneemsters zit in de leeftijdsgroep 21-30 jaar (36%). Het betreft hier vaak een nieuwe groep eerste generatie vrouwen die door gezinsvorming naar Nederland komen.

28

Hieronder de top vijf van wijken waar onze deelneemsters wonen en waar zij in 2014 les kregen.

3.2.2 Aanbod unit In de wijk Het aanbod: de lestrajecten in de wijk De lestrajecten In de wijk worden één op één gegeven bij de vrouwen thuis of in een klein groepje op een vertrouwde locatie in de buurt. De lessen worden op maat gemaakt voor de vrouwen, afgestemd op hun behoeften en mogelijkheden. Zowel in de lestrajecten aan huis als in de kleine groepjes is veel aandacht voor het individu.

Door de individuele aandacht en de les op maat bereiken veel deelneemsters goede resultaten in een beperkt aantal uren per week. De vrouwen zetten hun eerste (noodzakelijke) stap naar zelfredzaamheid, verdere participatie, emancipatie en inburgering.

Onder (zelf-)redzaamheid verstaan wij: dat iemand zelfstandig in staat is contact te leggen in de Nederlandse taal en participeert in de Nederlandse samenleving. Voor de deelneemsters van Taal aan Zee betekent redzaamheid bijvoorbeeld:  Zelf een afspraak maken met de dokter en de medische klacht kunnen verwoorden;  Zelf communiceren met de leerkracht van de kinderen;  Kunnen doorstromen naar reguliere Nederlandse les of andere activiteiten buitenshuis.

‘‘Sinds mijn thuislessen begrijp ik heel veel Nederlands, durf ik meer te praten en kan ik mensen in de tram eindelijk goed verstaan!”

Deelneemster Bushra Les op maat aan huis Dit zijn individuele trajecten (NT2) op maat, aan huis: bestemd voor geïsoleerde, anderstalige vrouwen die nog niet in staat zijn naar reguliere educatie of naar een lesgroep in de buurt te gaan. Taal aan Zee is de enige organisatie in Den Haag die de mogelijkheid van thuisles aanbiedt. Betrokken vrijwilligers komen achter een voordeur die vaak gesloten blijft voor anderen. Taal aan Zee is daarmee de eerste schakel in de taalketen. Het is een wekelijkse les van gemiddeld 2 uur, aangepast aan de behoeften en mogelijkheden van de betreffende vrouw.

De lestrajecten aan huis duren maximaal een jaar. Tijdens de lessen wordt toegewerkt naar doorstroming naar vervolgactiviteiten buitenshuis.

29

*De Participatieladder is een meetinstrument waarmee je kunt vaststellen in hoeverre een burger, bijvoorbeeld een bijstandsgerechtigde of een wijkbewoner, meedoet in de samenleving. De ladder is onderverdeeld in zes treden: van sociaal geïsoleerd tot werkend zonder ondersteuning. De Participatieladder in de huidige vorm is een gezamenlijk product van Regioplan (bureau voor beleidsonderzoek en -advies), de VNG en twaalf gemeenten, waaronder de gemeente Den Haag.

Ook in 2014 bleken de thuislessen hard nodig voor deze kwetsbare en vaak “onzichtbare” vrouwen, die vooral op de eerste trede van de participatieladder* staan en niet naar andere educatie buitenshuis kunnen. Er kregen 154 vrouwen thuis les.

Les op maat in de buurt Voor de anderstalige vrouwen die de stap naar regulier aanbod (nog) niet kunnen maken, maar al wel in staat zijn buitenshuis les te krijgen, biedt Taal aan Zee trajecten (NT2) op maat in een klein groepje van vier tot zes vrouwen, op een locatie in de wijk. Meestal krijgen zij twee keer per week gemiddeld twee uur les. Het traject duurt maximaal een jaar.

Het betreft vrouwen die de sociale, praktische of taalvaardigheden missen om in een grote lesgroep te functioneren. Zij hebben veel individuele begeleiding nodig alvorens zij aan een reguliere cursus kunnen deelnemen. Het lestraject buitenshuis vindt plaats in een vertrouwde omgeving in de buurt, bijvoorbeeld op de school van de kinderen, in een buurthuis of vrouwencentrum. In de lessen leert de vrouw de noodzakelijke vaardigheden om in een (les) groep te functioneren en overwint zij haar ‘drempelvrees’. Taal aan Zee werkt ook hier vraaggericht, veelal op verzoek van scholen of bijvoorbeeld Ouder en School Plus. Voor deze organisatie verzorgt Taal aan Zee een lesaanbod voor de moeders die in de lesgroep niet mee kunnen komen omdat het niveau te hoog is. Taal aan Zee zorgt ervoor dat deze vrouwen ook mee kunnen doen door hen apart in een klein groepje les te geven. Het is de bedoeling dat de moeders daarna doorstromen naar het aanbod van Ouder en School Plus. In 2014 konden 13 vrouwen op deze wijze alsnog gaan deelnemen aan dit aanbod.

30

Foto lesgroepje door Bart van Vliet

Ook op scholen waar een te kleine groep moeders is om een Ouder en School Plus traject te starten, wordt Taal aan Zee gevraagd een aanbod voor de moeders te verzorgen. In 2014 hebben we op zes scholen les gegeven. Taal aan Zee start alleen een lestraject als er voor de vrouwen geen andere mogelijkheden in de buurt zijn.

In 2014 kregen 150 vrouwen les op maat in een klein groepje.

In onderstaand overzicht staan alle locaties waar dit jaar de les op maat op een locatie in de buurt gegeven werden.

Groepsnaam Beatrixschool Bs De Krullevaar/St Mooi 2 Bs De Krullevaar/St Mooi 3 Buurtcentrum De Boskant Cromvlietplein Dr.Willem Dreesschool Escampade-PC Hooftschool 2014 Escampade-PC Hooftschool 2013 Het Galjoen 2014 Het Galjoen 2014-2 WC Moerwijk 2014 Parada 2013- 2014 Parada 2014 SHOP 2013-2014 SHOP 2014-2015

Wijk Schilderswijk Escamp Escamp Laak Laak Laak Escamp Escamp Transvaal Transvaal Escamp Schilderswijk Schilderswijk Centrum Centrum

Periode van 29-10-2014 12-09-2013 25-09-2014 27-05-2014 13-05-2013 27-03-2014 03-03-2014 11-03-2013 20-01-2014 20-01-2014 23-01-2014 10-09-2013 11-03-2014 04-09-2013 04-09-2014

tot 18-12-2014 26-06-2014 09-07-2015 25-06-2014 17-04-2014 18-12-2014 17-02-2015 18-02-2014 10-07-2014 18-12-2014 06-02-2015 20-02-2014 18-12-2014 16-07-2014 08-07-2015

31

3.2.3 Werkwijze Aanmelding/lesaanvraag In tegenstelling tot de doelgroep van de unit Centraal komen de geïsoleerde vrouwen niet zomaar bij ons terecht. Actieve werving en voorlichting aan verwijzers is nodig om in contact te komen met deze moeilijk bereikbare doelgroep. In deel 6 gaan we hier verder op in.

Een lestraject aan huis of in de buurt begint met een lesaanvraag, die binnenkomt via ons brede netwerk. Vooral via Haagse educatieve organisaties (ROC Mondriaan, basisonderwijs, Ouder en School Plus, Taal Voor het Leven), familie (de echtgenoot en/of kinderen) en bekenden (mondtot-mond reclame) komen de meeste aanvragen binnen. Dit jaar was er een stijging te zien in het aantal aanmeldingen via Dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid.

Andere aanmeldingen komen via: - buurt- en wijkcentra en sociaal culture dienstverlening, zoals De Mussen en Parada, JSO Spel aan Huis, de Voorleesexpress, Gezondheidszorg, zoals CJG’s/Jong Florence/ consultatiebureaus, GGZ, huisartsen en wijkverpleegkundigen (Zichtbare Schakel); - Sociaal maatschappelijke activering en dienstverlening, zoals Reakt Vriendendienst en het Leger des Heils; - Zelforganisaties, kerken en moskeeën.

Vrouwen die aangemeld worden voor thuisles, krijgen een bezoek van een trajectbegeleider voor een intakegesprek. In het gesprek probeert deze speciaal opgeleide vrijwilliger zo goed mogelijk de situatie, de behoefte en de mogelijkheden van de lesaanvraagster vast te stellen. Vervolgens bepaalt de trajectbegeleider in overleg met de unitcoördinator of de vrouw in aanmerking komt voor individuele taalles aan huis of eventueel in een klein groepje in de buurt en wordt de vrouw op de wachtlijst geplaatst. Als de vrouw hier niet voor in aanmerking komt probeert Taal aan Zee haar door te verwijzen. Van de 328 intakes die in 2014 zijn gedaan, werden 91 vrouwen gericht doorverwezen. Zij kwamen niet in aanmerking voor les bij Taal aan Zee, maar vonden dankzij de doorverwijzing een plek bij een andere educatieve instelling.

Organisaties in de wijk zoals basisscholen of wijkcentra doen ook regelmatig een aanvraag voor les aan een groepje vrouwen door Taal aan Zee. De unitcoördinator heeft met die vrouwen een intakegesprek op de leslocatie om te kijken of zij aan de criteria voldoen.

Bij plaatsing in een les op maat traject wordt naar aanleiding van niveau, achtergrond en leerwensen gekeken of de deelneemster een sociaal-, analfabeten-, alfabeten- of hoogopgeleiden traject gaat volgen. De lessen zijn op maat: ook binnen een vastgesteld traject is er nog de mogelijkheid de inhoud en tijdsduur toe te spitsen op de situatie. Er zijn vaste begeleidingsmomenten waarin leskoppels/lesgroepen worden ondersteund bij het stellen en realiseren van doelen van de deelneemsters. Het opleidingsniveau ligt vaak laag: A0  A1.

Alle lesaanvraagsters willen beter Nederlands leren. Tijdens het intakegesprek en de eerste periode van het lestraject zal de deelneemster samen met de taalcoach en de trajectbegeleider/ unitcoördinator realistische en haalbare doelen stellen.

Hiermee wordt de verantwoordelijkheid van het leerproces bij de deelneemster gelegd. Naar aanleiding hiervan kan het traject worden vormgegeven.

Lesmethodes voor deelneemsters Alle leskoppels en lesgroepen beginnen met wederzijdse kennismaking. Er wordt een begin gemaakt met het werken met een lesmethode passend bij het traject en eventueel aanvullend materiaal.

32

De meeste vrouwen die thuis les krijgen zijn “langzame leerders” met een laag niveau A0.

Maar ook voor groepslessen geldt dat de grote meerderheid tussen taalniveau A0  A1 in zit. Er is een enkele uitzondering die tussen A1  A2 zit. Vaardigheden van de deelneemsters kunnen nog weleens verschillen. De spreekvaardigheid zit bijvoorbeeld op niveau A1  A2, maar het lezen is op een veel lager niveau: A0  A1.

Binnen alle trajecten, behalve het sociale traject, staan luister- en spreekvaardigheid centraal en wordt er gewerkt met het ‘Portfolio’. Bij het sociale traject staat de ontmoeting centraal. Dit is bedoeld voor vrouwen die niet verder komen met taalles omdat zij minder leerbaar zijn maar die wel gestimuleerd kunnen worden om buitenshuis redzamer te worden. Dit traject werkt met speciaal daarvoor bestemd materiaal.

Het ‘Portfolio’ is een persoonlijk document van de deelneemster. Aan de hand van vragen kan de deelneemster met de hulp van de taalcoach aangeven wat ze al kan en nog wil leren. Elke deelneemster heeft haar eigen taaldoelen die beschreven worden in haar Portfolio. De vorderingen worden vastgelegd en aan de hand daarvan worden de lessen bijgesteld. Het doel van het Portfolio is concreter werken aan wat de deelneemster wil en kan leren; het stimuleren van de doorstroom naar een vervolgactiviteit en het vergroten van de zelfkennis en het zelfvertrouwen van de deelneemster.

In 2014 is vooral veel gebruik gemaakt van de methode “Spreektaal”.

Spreektaal is een methode voor vrijwilligers die anderstaligen (van niveau 0 tot A1+) ondersteunen bij het beter Nederlands leren spreken. Dit materiaal is laagdrempelig en eenvoudig te gebruiken. Zo nodig werd Spreektaal aangevuld met Schrijven in Nederland als er een wens was om te oefenen met het schrijven.

Naast Spreektaal en Schrijven in Nederland werden Beter Lezen, Een dag met Fatima Tas, Klare Taal, En nou, Picto en De Basis gebruikt. Ook was er specifiek laagdrempelig lesmateriaal voor de gemeenteraadsverkiezingen beschikbaar voor de lessen. Het materiaal in begrijpelijke taal is voor eerdere verkiezingen door voorloper OBV gemaakt en door Taal aan Zee aangepast voor de verkiezingen van 2014.

Verder maken leskoppels gebruik van eenvoudige leesboekjes voor volwassenen en van informatieve folders. Taal aan Zee heeft een kast met allerlei aanvullend materiaal zoals fotokaarten; platen van allerlei voorwerpen; spelletjes en woordpuzzels. Taalcoaches komen het materiaal voor de les ophalen op de centrale locatie.

Als het mogelijk is wordt de deelneemster ook gestimuleerd om ervaring op te doen in het gebruik van internet. Internet biedt veel mogelijkheden tijdens de les en vergroot ook haar leefwereld doordat zij internet kan gebruiken voor andere doeleinden, zoals activiteiten in haar omgeving zoeken; mailen met familieleden in het buitenland; digitale vervolgcursus Nederlands. Taal aan Zee maakt hiervoor vooral gebruik van de educatieve programma’s van Oefenen.nl.

33

Doorstroom naar (educatieve) activiteiten buitenshuis De trajectbegeleider/unitcoĂśrdinator helpt het leskoppel/de lesgroep ook met het vinden van een geschikte plek om door te stromen. Doorstroom naar activiteiten buitenshuis is belangrijk voor de deelneemsters om: - het taalniveau te vergroten; - uit isolement te komen, anderen te leren kennen; - deel te nemen aan de Nederlandse samenleving; - bewust te worden van de eigen situatie en andere mogelijkheden; - het inburgeringsexamen te halen.

Via ons unieke cursistenvolgsysteem is er enige tijd na het stoppen van de les van Taal aan Zee weer contact met de ex-deelneemster. Er wordt dan gekeken of de afgesproken doorstroom gelukt is of, bij niet doorstromen, of er alsnog behoefte is aan een doorstroommogelijkheid.

Onderstaand overzicht geeft een beeld van de door- en uitstroomgegevens van de unit In de wijk in 2014.

Totaal aantal deelneemsters uitgestroomd in 2014, waarvan doorstroom naar inburgering Mondriaan Taal+ school Ouder en School Plus Taal in de Buurt ander educatietraject (o.a. naar TaZ groepstraject of Centraal) andere activiteit betaald werk redzaam nog geen directe doorstroom*

161

100%

7 19 13 3 34 17 9 12 47

4 % 12 % 14 % 1% 21 % 11 % 6% 7% 29%

*Het gaat hier vooral om vrouwen die door ziekte , verhuizing of langdurig verblijf in land van herkomst (vanwege familieomstandigheden) eerder gestopt zijn met de lessen, dan wel niet kunnen doorstromen na afloop van het lestraject.

Toelichting De doorstroom en redzaamheidscijfers liggen evenals die van 2013 rond de 70%. De lestrajecten in de wijk vormen voor veel vrouwen de opstap naar verdere educatie of participatie. Bovendien zijn negen deelneemsters doorgestroomd naar betaald werk. We zien dat een groot deel van de uitgestroomde vrouwen na afloop van het traject bij Taal aan Zee een of zelfs meer treden zijn gestegen op de participatieladder.

Er zijn diverse doorstroommogelijkheden voor deze doelgroep, dankzij een steeds meer aansluitende taalketen, waar Taal aan Zee zich mede voor inzet. Een voorbeeld hiervan is de samenwerking met ROC Mondriaan Taal+ school. EĂŠn hele groep van Taal aan Zee die les kreeg op basisschool Het Galjoen is doorgestroomd naar een lesgroep van Mondriaan.

34

3.2.4 Extra activiteiten deelneemsters  Gezamenlijke activiteiten buitenshuis zoals een bezoek aan een park, de bibliotheek of een buurthuis waren in 2014 een belangrijke aanvulling op de lessen in de wijk. Het stimuleerde de deelneemsters om hun leefwereld te vergroten en het bood de mogelijkheid het geleerde in de praktijk te brengen.  In samenwerking met de bibliotheek Transvaal was iedere donderdagochtend ‘spreekuur’ met een Taal aan Zee-vrijwilliger: Taal in de bibliotheek! Iedereen (ook mensen die geen traject volgen bij Taal aan Zee) kon oefenen met het spreken van de Nederlandse taal (NT2).

Met een kopje koffie of thee. Het project is succesvol en inmiddels uitgebreid naar bibliotheek Laak in Den Haag.

35

Deel 4

Vrijwilligers van Taal aan Zee

Zo’n 250 vrijwilligers zetten zich in 2014 in. De meeste van hen voerden de kernactiviteit uit: het lesgeven. Een aantal van hen zette zich (ook) op een andere wijze in voor onze organisatie, als trajectbegeleider, cursistenbegeleider, kantinemedewerker, kinderspeelster, wervingsmedewerker, ICT-medewerker, bureaumedewerker, lesmateriaalontwikkelaar en/of als bestuurslid. In dit deel gaan we verder in op het beleid, de begeleiding en ondersteuning van onze vrijwilligers in 2014.

‘‘Ik vind het leuk bij Taal aan Zee! Het is levendig, dynamisch, er is veel interactie en iedereen is betrokken!”

Taalcoach Astrid

Nieuwe vrijwilligers Nieuwe vrijwilligers wisten de weg naar Taal aan Zee goed te vinden. In 2014 zijn 58 vrijwilligers gestart bij Taal aan Zee, waarvan 13 nieuwe vrijwilligers in de unit Centraal en 45 vrijwilligers in de unit In de wijk. Daaronder twee stagiaires, die hun vrijwilligerswerk deden in het kader van de post-HBO opleiding docent NT2. Drie taalstagiaires hielpen met praktische zaken op het bureau van Taal aan Zee. Zij konden hierdoor –tijdens hun inburgering- goed oefenen om Nederlands te spreken en tegelijkertijd ook werkervaring opdoen. De unitcoördinatoren van de unit In de wijk werden ook ondersteund door een stagiaire van de opleiding Maatschappelijk Werk en Dienstverlening.

Vrijwilligersbeleid In 2014 is de algemene informatie die alle startende vrijwilligers krijgen op de nieuwe organisatie aangepast en is het waarderingsbeleid voor vrijwilligers vastgesteld. Er bleek geen belangstelling voor een formele vrijwilligersvertegenwoordiging binnen de organisatie. In 2015 zoeken we een andere vorm om de inspraak en medezeggenschap van vrijwilligers te borgen in het vrijwilligersbeleid.

De voorlopers van Taal aan Zee, OBV en Wereldvenster, beschikten over de landelijke kwaliteitsonderscheiding Vrijwillige inzet - Goed Geregeld! van NOV, de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk. Dit is een landelijk 36

keurmerk dat wordt toegekend aan vrijwilligersorganisaties die met hun vrijwilligersbeleid voldoen aan door NOV gestelde kwaliteitscriteria. Het streven is om dit keurmerk in 2015 te verkrijgen voor Taal aan Zee, zodat we op een objectieve manier kunnen laten zien dat we het vrijwilligerswerk succesvol en aantrekkelijk hebben georganiseerd.

Voor vrijwilligers en andere belangstellenden is binnenkort een uitgebreid vrijwilligersbeleidsplan beschikbaar.

Begeleiding en ondersteuning

De vrijwilligers van Taal aan Zee kunnen rekenen op een professionele begeleiding en ondersteuning door de betaalde medewerkers. Naast een zorgvuldige intake, introductie- en inwerkprogramma, wordt training en scholing geboden en vindt begeleiding plaats op de werkvloer en in (intervisie)bijeenkomsten.

We boden in 2014:  Informatie Alle vrijwilligers krijgen bij de start van hun werkzaamheden een informatiemap, met daarin alle praktische en inhoudelijke informatie. Naast de algemene informatie over Taal aan Zee is hierin unit specifieke informatie opgenomen. Vrijwilligers van Taal aan Zee worden op specifieke relevante thema’s geïnformeerd via (digitale) nieuwsbrieven en memo’s.  Introductie/inwerktraject Voor de start van de werkzaamheden volgen de vrijwilligers van de unit In de wijk een introductiecursus van drie dagdelen en een terugkomdag. In 2014 zijn vier cursussen gegeven aan nieuwe taalcoaches. De nieuwe vrijwilligers werden in de cursus klaargestoomd om taalles te geven in de wijk, met informatie over de achtergronden van deelneemsters, tweedetaalverwerving en een algemene inleiding op het lesgeven. Voor taalcoaches die groepsles gaan geven is het inwerktraject uitgebreider met extra training en meelopen met een bestaande groep.

De vrijwillige docenten van unit Centraal worden op de werkvloer ingewerkt op hun taken door een uitgebreide introductie op de werkzaamheden door de unitcoördinator en vervolgens mee te lopen met ervaren docenten.

37

 Scholing en training Door een extra bijdrage van de gemeente Den Haag eind december 2013, waren we in staat voor 2014 een uitgebreid programma aan deskundigheidsbevordering aan te bieden aan de vrijwilligers van Taal aan Zee. Twee dagen (in juni en november) stonden in het teken van workshops, training en scholing. Aangeboden werden:  Actieve werkvormen (lezen, luisteren, schrijven en spreken)  Uitspraak en verstavaardigheid  DigiTaal: extra oefenmateriaal via internet (waaronder Oefenen.nl)  Werken met SpreekTaal  Werken met de materialenbank (aanvullende materalen en tips voor het NT2-onderwijs).

‘‘Wat heerlijk om een workshop te geven aan zulke betrokken en gedreven mensen!”

Workshopleider tijdens scholingsdag van vrijwilligers Taal aan Zee

Door de huisvesting op de Brouwersgracht, konden docenten voor het eerst gebruik maken van een smartboard. Voor de meesten een nieuw fenomeen. Ook taalcoaches van groepen In de wijk Taalvrijwilliger hetsmartboard Taalcafé op hun locatie. Daarom organiseerden we kunnen soms gebruikAstrid makentijdens van een twee workshops basisgebruik smartboard (verzorgd door HCO), waaraan een kleine 40 vrijwilligers hebben deelgenomen. Om wat dieper in te gaan op alle mogelijkheden van een smartboard en de bijbehorende software is een verdiepingsworkshop gegeven voor ruim 10 vrijwilligers. Voor 2015 staan deze trainingen ook weer op het programma. De basistraining kan worden verzorgd door een ervaren vrijwilliger van Taal aan Zee en voor verdieping zoeken we weer de samenwerking met het HCO. In de unit Centraal is de grootste groep cursisten van Somalische afkomst. Er is ook een toename van het aantal cursisten uit Eritrea. Er was een grote behoefte bij de docenten aan meer informatie over cultuur van en communicatie met deze groepen cursisten. Daartoe organiseerden we voor 25 vrijwilligers een scholingsdag met het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) op dit thema. Naast informatief en leerzaam was deze dag versterkend voor de teamgeest (bleek uit de evaluatie). Het is zeker voor herhaling vatbaar.  Ondersteuning en begeleiding op de werkvloer Centraal De grootste groep vrijwilligers vervult docenttaken. Deels met een onderwijsachtergrond, deels ook niet en allemaal hoog opgeleid. In de ondersteuning en begeleiding werken we vanuit het principe dat we veel van elkaar kunnen leren. Dat houdt in dat er gewerkt wordt met intervisiebijeenkomsten per vakgroep en dat begeleiding op de werkvloer een voorname plaats inneemt. De unitcoördinatoren zijn zoveel mogelijk direct beschikbaar voor docenten. Vragen worden snel beantwoord, problemen opgelost en tips en suggesties gegeven.

In de wijk Als het thuislestraject gestart is begeleiden de trajectbegeleiders de leskoppels. Zij vormen daarmee de onmisbare verbindende schakel tussen de vrijwillige taalcoaches en de ondersteunende betaalde medewerkers. De taalcoaches van de groepjes in wijk worden begeleid door één van de twee professionele unitcoördinatoren.

38

De taalcoach bereidt haar les zelfstandig voor, eventueel met tips en advies van de trajectbegeleider/unitcoördinator. Bij het lesgeven aan een lesgroep communiceert de taalcoach zelf de voortgang met haar collega-taalcoach. De begeleiding verloopt gestructureerd en is gericht op het behalen van het gewenste resultaat van de deelneemster. De trajectbegeleiders worden begeleid door een unitcoördinator.

Elk traject heeft vaste begeleidingsmomenten en leskoppels/lesgroepen worden ondersteund bij het stellen en realiseren van doelen van de deelneemsters. De trajectbegeleider/ unitcoördinator helpt het leskoppel/de lesgroep ook met het vinden van een geschikte plek om door te stromen. Tijdens het traject hebben de taalcoach en de trajectbegeleider/ unitcoördinator regelmatig contact over het verloop en de voortgang.  Intervisie Centraal Per vakgebied werden intervisiebijeenkomsten georganiseerd (NT2/Engels/ICT/De Volgende Stap). Inhoudelijke uitwisseling stond hier centraal. Thema’s die onder andere aan de orde zijn geweest zijn: nieuwe methodes ICT en Engels; aanpassing van de nieuwe methodes NT2, toetsen bij de methodes, verbetering van de taalintake Taal op Maat.

Doordat de inrichting van de nieuwe organisatie veel aandacht en energie van de unitcoördinatoren vroeg, waren de intervisiebijeenkomsten dit jaar wat minder frequent dan gebruikelijk. Uit de evaluatie is gebleken dat de intervisiebijeenkomsten als zeer prettig en nuttig worden ervaren door de docenten. Wel is opgemerkt dat de groepen NT2-docenten te groot zijn. We hebben dan ook besloten in de komende periode de intervisie in kleinere groepen van vijf à zes docenten (gebaseerd op het NT2-niveau waarin zij werken) te organiseren.

In de wijk Voor de trajectbegeleiders zijn een aantal intervisiebijeenkomsten geweest. Er was een training speciaal voor hen georganiseerd met Robert te Pas (Transparant Communicatie). Het thema van de training was de invulling van de rol als trajectbegeleider in de nieuwe organisatie.  Algemene bijeenkomsten Juli 2014 werd in de unit Centraal het cursusjaar 2013/2014 uitgebreid inhoudelijk geëvalueerd en stilgestaan bij de ervaringen van de vrijwilligers in de nieuwe organisatie Taal aan Zee. Het cursusjaar werd in juli afgesloten met een heerlijke lunch. Deze lunch werd aan de vrijwillige docenten, trajectbegeleiders, bureau- en kantinevrijwilligers, bestuursleden en teamleden aangeboden door Taal aan Zee als dank voor de geleverde inzet de afgelopen periode.

De algemene vrijwilligersbijeenkomst, een muzikale avond in Theater Dakota, werd naar januari 2015 verplaatst. Om het bewogen jaar 2014 passend af te sluiten werd in december op de laatste lesdag nog een goed bezochte aangeklede borrel georganiseerd.  Individuele evaluatiegesprekken Buiten de gesprekken met nieuwe vrijwilligers hebben er dit jaar door alle andere activiteiten nauwelijks individuele evaluatiegesprekken met de docenten van de unit Centraal plaatsgevonden. In het komende jaar gaan we dit zeker weer structureel oppakken. Wel is met een aantal vertrekkende vrijwilligers een exitgesprek gevoerd. De evaluatiegesprekken met taalcoaches van de unit in de Wijk zijn volgens schema uitgevoerd.

39

Deel 5

Samenwerking met externe organisaties in 2014

De samenwerking stond dit jaar in het teken van de ambities die bij aanvang van de fusie waren geformuleerd. Zowel met Mondriaan als met andere educatieve partners zijn verschillende concrete activiteiten ontwikkeld. Via ons brede netwerk werkten wij in 2014 samen met veel organisaties binnen ĂŠn buiten Den Haag. Meer hierover in dit deel.

Het gezamenlijk uitvoeren van een inloopspreekuur op de Brouwersgracht Een medewerker van Taal aan Zee is sinds september aanwezig bij het wekelijkse inloopspreekuur van Mondriaan. Hagenaars kunnen zich aanmelden voor de activiteiten van Mondriaan en Taal aan Zee, maar kunnen ook informatie krijgen over de andere mogelijkheden in Den Haag om de Nederlandse taal te leren.

De Taal aan Zee-medewerker vangt de mensen op die niet aan de criteria voor les bij Mondriaan of Taal aan Zee voldoen en verwijst hen naar een voor hen geschikte vorm van educatie. Er is up-to-date informatie beschikbaar over het educatieve aanbod in Den Haag. Hiermee is de Brouwersgracht niet alleen een taalcentrum voor volwassenen, maar ook een informatie- en verwijspunt voor iedereen die op zoek is naar een educatieve activiteit.

Afstemming intake, toetsing en doorstroom van cursisten Met Mondriaan Taal+ school zijn de intake(toets)procedures op elkaar afgestemd.

Zo zijn de intakers van beide organisaties uitgebreid geĂŻnformeerd over de criteria van toelating en is het intakeformulier van Taal aan Zee zodanig aangepast, dat ook de informatie die nodig is voor plaatsing bij Mondriaan beschikbaar is. Voor het bepalen van het startniveau gebruikten Taal aan Zee en Mondriaan verschillende intaketoetsen. Om te voorkomen dat cursisten mogelijk dubbel getoetst worden, zoeken we ook hierin de afstemming.

In september 2014 zijn, bij de herinschrijving, 20 cursisten van Taal aan Zee Centraal door middel van een warme overdracht doorgestroomd naar Mondriaan. Cursisten die zich aanmelden op onze spreekuren, maar niet inburgeringsplichtig zijn, worden direct overgedragen aan Mondriaan. Ook vanuit de lessen op maat in de wijken zijn 19 vrouwen doorgestroomd naar lesaanbod van Mondriaan in de buurt.

Inventariseren en afstemmen educatief aanbod in de wijken Taal aan Zee en Mondriaan hebben het huidige aanbod van beide organisaties in de wijken op elkaar afgestemd in relatie tot aanbod van andere taalpartners. Taal aan Zee blijft uiteraard de thuislessen verzorgen en werkt aanvullend als het gaat om les op een locatie in de buurt.

Vrouwen die in een lesgroep van Mondriaan of bijvoorbeeld Ouder en School Plus of Taal in de Buurt niet mee kunnen komen, krijgen tijdelijk les van Taal aan Zee in een klein groepje. Het streven is de vrouwen zo snel mogelijk door te laten stromen naar de betreffende educatieve activiteiten. Inmiddels is ook een taalcoach van Taal aan Zee actief in een lesgroep van Mondriaan in een Centrum voor Jeugd en Gezin, waar zij de professionele docent ondersteunt door deelneemsters les te geven die extra aandacht nodig hebben.

Doel van al deze activiteiten is te komen tot een adequate inzet van het educatief aanbod en de beschikbare middelen in Den Haag.

40

“Taal aan Zee werkt voor de doorstroom van cursisten samen met de professionals van ROC Mondriaan. Zo is het juist een voorbeeld van hoe vrijwilligers en professionals elkaar kunnen versterken.”

Wethouder Ingrid van Engelshoven over samenwerking

Inzet vrijwilligers (ter ondersteuning van professionele docenten) in educatie in Den Haag Taal aan Zee heeft een stuurgroep geleid waar verder beleidsmakers van Mondriaan, Stichting L&S, de bibliotheek Den Haag en de afdeling beleid gemeente Den Haag aan hebben deelgenomen. Doel was te onderzoeken hoe we in Den Haag willen omgaan met de inzet van vrijwilligers in de formele en informele educatie in Den Haag en wie welke rol zou moeten vervullen. In 2015 zullen de bevindingen van de stuurgroep verder worden uitgewerkt en taken m.b.t. het werven, trainen, inzetten en begeleiden van vrijwilligers in de educatie verder worden verdeeld.

Haags Taalketenoverleg Er heeft een herijking plaatsgevonden van doel en vorm van het Haags Taalketenoverleg.

Daaruit zijn de volgende afspraken gekomen: Het overleg komt vier keer per jaar bij elkaar. Taal aan Zee bereidt het overleg voor met de kerngroep bestaande uit Taal aan Zee, Taal+ school, Stichting Yasmin en Taal voor het Leven. Taal aan Zee draagt zorg voor uitnodiging, agenda met benodigde stukken, het voorzitterschap en de verslaglegging. Taal aan Zee draagt ook zorg voor uitwisseling en verbinding en faciliteert waar nodig. In 2014 is het taalketenoverleg drie keer bij elkaar geweest. Er nemen ruim 20 Haagse organisaties aan deel. Een belangrijk onderdeel van de bijeenkomsten is de uitwisseling en afstemming van activiteiten die door alle deelnemende organisaties hogelijk wordt gewaardeerd. Enkele andere onderwerpen het afgelopen jaar: functioneren Taalhuis, inburgering, de nieuwe Wet educatie en de betekenis hiervan voor Den Haag, het gebruik van de Taalzoeker.

Stichting Lezen & Schrijven In 2013 bood Stichting L&S het OBV en Wereldvenster financiële steun aan in de vorm van een vliegwielbijdrage, om meer geïsoleerde vrouwen, vluchtelingen en asielzoekers te bereiken en les te geven. De beide stichtingen maakten een gezamenlijk plan om in 2013 nog afzonderlijk en in 2014 vanuit de nieuwe stichting in totaal 100 extra deelnemers te werven.

De financiële bijdrage van L&S vormde daarmee een deel van de inkomsten die via fondsenwerving binnengehaald moesten worden om de capaciteit op peil te houden.

We zijn in 2014 in gesprek geweest met andere taalaanbieders en de Stichting L&S over de rol die Taal aan Zee kan spelen bij het opleiden en begeleiden van taalvrijwilligers. Taal aan Zee heeft de ambitie voor de bredere groep van taalvrijwilligers in Den Haag ondersteunende activiteiten aan te bieden. Een eerste stap is het samen met L&S organiseren van een Taalcafé voor alle taalvrijwilligers in Den Haag waar men ervaringen kan uitwisselen en beginnende vrijwilligers tips kunnen krijgen van ervaren collega’s. Het Taalcafé vindt eens in de zes weken plaats in de kantine van Taal aan Zee. We zijn er in oktober mee gestart en het Taalcafé trekt 41

gemiddeld 20 tot 30 taalvrijwilligers van verschillende organisaties in Den Haag. Voorafgaand aan het café konden taalvrijwilligers ook leren bloggen: Een eigen blog maken om hun ervaring als taalvrijwilliger te delen en om het bloggen ook aan hun cursist(en)/taalmaatjes(s) te leren.

Caroline van Wijk van de Blogbijbel gaf de workshop in opdracht van L&S. Daar kwam een kleinere groep vrijwilligers op af, maar enthousiast waren ze wel!

In 2014 zijn we ook in overleg gegaan over het opleiden van taalvrijwilligers in Den Haag. In het kader van het programma Taal Voor het Leven verzorgde L&S in 2014 zelf ook al eerder meerdere basistrainingen voor taalvrijwilligers. Vanaf 2015 zal Taal aan Zee deze training langzamerhand gaan overnemen. Ook de matching van de vrijwilligers met de diverse taalaanbieders en de begeleiding van “losse” taalvrijwilligers (niet aangesloten bij een organisatie, maar zelfstandig lesgevend) wil L&S aan Taal aan Zee gaan overdragen.

Het Taalhuis Taal aan Zee is nauw betrokken bij de oprichting en het functioneren van het Taalhuis. Het Taalhuis is op 8 september 2014 officieel geopend in de Centrale Bibliotheek en verzorgt inmiddels met vrijwilligers een dagelijks spreekuur voor iedereen die informatie over taalactiviteiten wil. De directeur van Taal aan Zee participeert in de klankbordgroep van het Taalhuis, waar vinger aan de pols gehouden wordt wat betreft het functioneren van het Taalhuis en de afstemming met de taalpartners in Den Haag.

Stichting Yasmin is een participatiecentrum voor vrouwen in Den Haag en een belangrijke partner voor de unit In de wijk. Taal aan Zee en Stichting Yasmin reikten dit jaar ieder een Aanmoedigingsprijs uit. De prijsuitreiking was onderdeel van de conferentie "Haagse Kracht is vrouwenkracht" van Yasmin. De prijs is voor vrouwen in Den Haag, die een financieel duwtje in de rug kunnen gebruiken om een volgende stap op de participatieladder te zetten. Op donderdag 13 november 2014 werd deelneemster Ahlam al Kubaki de eerste winnares van de Taal aan Zee Aanmoedigingsprijs. Zij ontving een cheque t.w.v. 750 euro uit handen van Taal aan Zee-directeur Ingrid Suasso.

Landelijke samenwerking Het Begint met Taal Taal aan Zee zoekt niet alleen de samenwerking in Den Haag, maar bundelt ook landelijk de krachten. We zijn aangesloten bij de landelijke koepel van taalcoachingsorganisaties, Het Begint met Taal (HBT). Samen met HBT en de collegaorganisaties uit Amsterdam, Rotterdam en Utrecht hebben we ons in 2014 ingezet om het belang van taalcoaching door vrijwilligers landelijk politiek op de kaart te krijgen. Dit hebben we onder andere gedaan door een brief aan minister Jet Bussemaker met een reactie op de door haar voorgenomen veranderingen in de Wet Educatie en gesprekken met diverse Tweede Kamerleden die zich met de onderwerpen inburgering en integratie bezighouden.

42

Ook ontwikkelden we gezamenlijk plannen tot fondsenwerving. Zo is een project ‘Gezondheid en Taal’ ontwikkeld dat we bij een aantal zorgverzekeraars en fondsen willen indienen en oriënteren we ons op een gezamenlijke aanvraag bij de Europese fondsen voor Migratie en Veiligheid.

Overige samenwerkingspartners We waren vertegenwoordigd in de volgende externe werkgroepen en hadden structureel overleg met: het Comité van Aanbeveling van Taal doet meer, het strategisch overleg en werkgroep-overleg Haagse Maatschap, het Platform Laak, VluchtelingenWerk Zuidvleugel, UAF, ETV, Fonds 1818, het Oranje Fonds, het Breed Stedelijk Overleg, Wijkleerbedrijven (o.a. Centrum en Schilderswijk), Centrum Jeugd en Gezin Den Haag, Den Haag Cares, Taal op het Werk en Xtra Welzijn.

Medewerkers van Taal aan Zee leverden een bijdrage aan de klankbordgroep van de Schilderswijkmoeders, lesmateriaal Taal voor Thuis (St. L&S), lesmateriaal Spreektaal 2 en aan het regieteam van de participatiemarkt “Vrouwen doen Mee!” bij De Mussen.

Regelmatig kregen we verzoeken van buiten de organisatie (en de stad) om informatie of deelname aan onderzoek. We noemen hier: het onderzoek/interview gebruik van ETVprogramma’s en een interview van studenten van de Haagse Hogeschool rond interculturele communicatie en een profielwerkstuk havo-leerlingen uit Zeeland over problemen die Arabisch sprekenden ondervinden bij het leren van het Nederlands als tweede taal.

Vrijwilligers van Participe Delft kwamen op werkbezoek en kregen o.a. informatie rond computergebruik bij NT2. Er was een werkbezoek van Brazilianen die via St. L&S bij Taal aan Zee kwamen kijken. En als laatste was er individuele ondersteuning bij materiaalgebruik NT2 (o.a. Gilde Samenspraak/Vluchtkerk/St. Yasmin).

Verder waren wij onder andere aanwezig bij: de Open Dag van Mondriaan, de lancering van het nieuwe platform denhaagdoet.nl en de workshop talentontwikkeling vrijwilligers bij PEP, bij de jubileumbijeenkomst en andere evenementen van St. L&S. Andere evenementen waren: de lancering van de Haagse Educatieve Agenda, de opening van Rode Kruis Leyweg, de informatiebijeenkomst gemeente m.b.t. SAS, de slotbijeenkomst ‘taal in beweging’ in Humanity House, het Festival van het leren, de Stadsiftar, de jubileumfeesten van ETV, de Voorleesexpress, STEK en Mammarosa, het symposium van Stichting Yasmin en de conferentie Taal voor het Leven.

Kennisoverdracht Expertise werd ook gedeeld via het geven van externe trainingen aan derden door een aantal betaalde medewerkers van Taal aan Zee. Meer hierover in deel 7.

43

Deel 6

PR/communicatie/werving

Een nieuwe organisatie betekende ook naamsbekendheid opbouwen: Taal aan Zee op de kaart zetten. De eerste twee maanden van het jaar waren we vooral druk met de huisstijl. We kozen een nieuw logo, een nieuw lettertype en maakten flyers die we op het openingsfeest presenteerden. Er kwamen visitekaartjes en briefpapier. De website was voor de zomer in de lucht. Meteen kwamen er veel aanmeldingen via de nieuwe site binnen voor lessen en voor vrijwilligerswerk. Na de zomervakantie werden de interne en externe nieuwsbrieven voor het eerst gemaakt en digitaal verstuurd via Mailchimp. Alle raamstickers met logo zitten op de lokaaldeuren. Grafisch ontwerper Maaike de Jong hielp ons bij de ontwikkeling van ons logo en de verdere huisstijl. MiLLK maakte het mooie introductiefilmpje over Taal aan Zee.

Lobke Zandstra@lobkezandstra 20 feb. 2014

Mooi filmpje over nut en noodzaak Nederlandse taalles bij opening @TaalaanZee! Participatie in netwerken en het onderhouden van externe contacten was in 2014 erg belangrijk, om Taal aan Zee direct een gezicht te geven. Er moest tevens geworven worden voor de nieuwe organisatie: zorgen dat (nieuwe) relaties, onze doelgroepen en nieuwe vrijwilligers Taal aan Zee wisten te vinden. Flyers werden verspreid door heel Den Haag. Hierbij kregen we hulp van vrijwillige wervingsmedewerkers. Met name voor het werven van de doelgroep geïsoleerde vrouwen zijn de volgende kanalen van belang:  Via voorlichting (bij wijkagenten, wijkverpleegkundigen en bijvoorbeeld bij Zebra Welzijn Rivierenbuurt - buurtcentrum de Boskant, bij Breed buurt overleggen in o.a.

Schilderswijk en bij de stagiaires JSO Spel aan Huis);  Via werving op evenementen (zoals op Participatiemarkt “Vrouwen doen mee” in buurthuis de Mussen, informatiemarkt Coornhertcentrum, Stadsiftar, het Bevrijdingsfestival, het Ooievaarsfestival, Afrikaanse migranten aan Zet, het Schilderswijkfestival en het Escampfestival);  Via de nieuwe flyers; 44

   

 

Via het Taal aan Zee-introductiefilmpje op YouTube; Via onze website www.taalaanzee.nl; Via zoekmachines op internet; Via social media (Facebook en Twitter); Via overige media (interviews en artikelen in kranten als AD, Posthoorn en Den Haag Centraal); Mooie, nieuwe banners werden meegenomen naar evenementen: één banner is specifiek voor onze doelgroep en de andere banner is specifiek voor de werving van vrijwilligers.

De vrijwilligers bij Taal aan Zee kwamen in 2014 via de volgende kanalen bij ons terecht:  De vacaturebank van PEP/Den Haag Doet;  Onze website www.taalaanzee.nl;  Via onze betrokken en enthousiaste vrijwilligers die goed werkende ambassadeurs zijn voor dit vrijwilligerswerk;  Evenementen, waar onze wervingsmedewerkers over hun werk vertelden en anderen enthousiasmeerden, bij de opening van het Taalhuis, op de Haagse Helden Vrijwilligersparades, het Bevrijdingsfestival, het Schilderswijkfestival, het Escampfestival en het Ooievaarsfestival en Vrijwilligersmarkt Taalhuis);  Voorlichting (betaalde medewerkers gaven voorlichting bij het Breed Buurt Overleg Schilderswijk, bijeenkomst kennisdeling vrijwilligers Coornhertcentrum);  Flyers (speciaal voor de werving van taalcoaches) worden door de stad verspreid;  Landelijke wervingscampagne van het Oranje Fonds “ik word maatje!” (maatjesproject), speciaal voor de werving van taalcoaches die thuisles geven aan een geïsoleerde vrouw;  Het introductiefilmpje van Taal aan Zee op YouTube;  Via onze samenwerking met St. Lezen en Schrijven en het Taalhuis (“word taalvrijwilliger”);  Social media (via oproepen op Facebook, Twitter en LinkedIn);  Overige media (Dit jaar met interviews en artikelen in kranten als AD, Posthoorn en Den Haag Centraal. Zie de bijlage).

In het nieuws Voorafgaand aan het openingsfeest zijn directeur Ingrid Suasso en unitcoördinator Bernadette van Beurden door journaliste Joke Korving geïnterviewd voor Den Haag Centraal: "Taal aan Zee": een bundeling van lesgeven aan anderstaligen.

Het openingsfeest met speciale gasten Minister van OCW Jet Bussemaker en wethouder Ingrid van Engelshoven leverde veel publiciteit op. Omroep West, Den Haag FM, AD Den Haag en Posthoorn besteedden aandacht aan Taal aan Zee. Den Haag FM maakte een artikel over het door ons ontwikkelde verkiezingsmateriaal over de gemeenteraadsverkiezingen, speciaal voor laaggeletterden. In de bijlage staan alle artikelen.

De rol van sociale media wordt ook steeds groter. Gasten, zoals vrijwilligers, gemeenteraadsleden, de wethouder en het Ministerie van OCW stuurden “tweets” over Taal aan Zee de wereld in tijdens het openingsfeest. We merken dat via de sociale media steeds meer mensen Taal aan Zee weten te vinden. Door regelmatig nieuws te “posten” op Twitter en Facebook krijgen wij de aandacht van de politiek, samenwerkingspartners, nieuwe vrijwilligers en indirect ook vaker onze doelgroep. Op het moment van schrijven van dit jaarverslag hebben wij 900 volgers op Twitter en meer dan 200 volgers op Facebook.

45

Deel 7

Blik op de toekomst

Het eerste jaar zit erop. Een jaar waarop Taal aan Zee op de kaart is gezet als professioneel geleide vrijwilligersorganisatie voor educatie aan asielzoekers, vluchtelingen en geïsoleerde vrouwen. Een jaar waarin hard gewerkt is aan het naar elkaar toegroeien van twee organisatieculturen en samensmelten tot één nieuwe organisatie. Een jaar waarin we een start hebben kunnen maken met de ambitie om een rol te spelen in de samenwerking tussen taalaanbieders, het inrichten van een informatiepunt en het inzetten van onze jarenlange expertise in het werven, opleiden en begeleiden van taalvrijwilligers en het lesgeven met vrijwilligers aan bijzondere doelgroepen. Kortom een bewogen, maar al met al goed eerste jaar.

Voor 2015 en verder staan de volgende drie doelen centraal:  Het zodanig op poten zetten en inrichten van de interne organisatie dat Taal aan Zee kwalitatief en getalsmatig in staat is om in de komende jaren niet alleen haar markt- en financiële positie te behouden, maar ook geleidelijk uit te breiden.  Naast continuering van bestaand aanbod, gaat het er in 2015 om een start te maken met vernieuwd dan wel nieuw vraaggestuurd aanbod; om coproducties dan wel samenwerkingsproducties met andere educatieve instellingen/organisaties én om uitbreiding van financiële middelen en mogelijkheden om een passend aanbod te kunnen (blijven) doen aan de doelgroep.  Taal aan Zee heeft een actieve, centrale - en zichtbare positie voor wat betreft het verzorgen van een educatief aanbod gericht op migranten en/of laaggeletterden met én door vrijwilligers.

Ten aanzien van het eerste doel is het team van beroepskrachten begin 2015 gestart met het doorlichten van de werkprocessen en de tijdelijke organisatiestructuur. Dit moet leiden tot het vaststellen van een definitieve organisatiestructuur met een zo efficiënt mogelijke inzet en samenwerking van de medewerkers en vrijwilligers zodat we de uitdagingen voor de toekomst aankunnen.

Wat betreft doel twee zal Taal aan Zee op verzoek en met extra financiële middelen van de gemeente Den Haag ten eerste haar capaciteit uitbreiden waar het gaat om het lesgeven aan asielzoekers en vluchtelingen. Dit vanwege de verwachte grotere toestroom van deze doelgroep uit met name Syrië en Eritrea. Tevens zien we in het Collegeakkoord “vertrouwen op Haagse kracht” en in de Haagse Educatieve Agenda 2014-2018 dat de gemeente waarde hecht aan het inzetten op taalaanbod aan ouders. Taal aan Zee denkt hier, met haar lessen aan geïsoleerde vrouwen in de wijken, o.a. op scholen, een nog grotere bijdrage aan te kunnen leveren.

Wat betreft het laatste doel willen we de rol van Taal aan Zee in 2015 verder ontwikkelen. Het ligt dicht bij onze kernactiviteiten, onze expertise en sluit aan op onze ambities. Met L&S zijn we inmiddels overeengekomen dat Taal aan Zee in 2015 de basistraining voor taalvrijwilligers van Taal voor het Leven gaat uitvoeren. Tevens zijn we in gesprek met L&S, de gemeente, Mondriaan en andere partijen om ook taken rondom het inzetten en begeleiden van taalvrijwilligers over te nemen. De gemeente heeft de komende jaren extra geld uitgetrokken om in te zetten op volwasseneneducatie.

Kortom, genoeg kansen en mogelijkheden voor Taal aan Zee om de komende jaren de werkzaamheden voor de doelgroepen geïsoleerde vrouwen, asielzoekers en vluchtelingen voort te zetten, uit te breiden en ook op andere vlakken in te zetten op versteviging van de Haagse taalketen.

Eén ding is zeker: Taal aan Zee staat nu én in de toekomst op de kaart!

46

Deel 8 8.1

Financiën

Financieel verslag

Het jaar 2014 was ook financieel gezien een bijzonder jaar: de balansen van eind 2013 van de gefuseerde Stichtingen OBV en Wereldvenster vormden de beginbalans van Taal aan Zee van 2014. We hebben 2014 afgesloten met een negatief saldo van € 43.058. Dit is het saldo van verschillen met uiteenlopende oorzaken. De belangrijkste zijn: meevallende kosten voor huisvesting, meevallende subsidies, tegenvallende kosten voor personeel en tegenvallende opbrengsten uit fondsenwerving. Het tekort van € 43.058 is ten laste van het eigen vermogen gebracht. Als gevolg van dit tekort daalde het eigen vermogen van € € 116.691 naar € 73.633.

De lasten en baten van Taal aan Zee in 2014 waren (de cijfers van ‘werkelijk 2013’ zijn de samengevoegde cijfers van de gefuseerde Stichtingen OBV en Wereldvenster): In € Werkelijk Begroting Werkelijk 2014 2014 2013 Lasten Personeel 520.984 486.200 442.922 Huisvesting 79.236 89.100 93.957 Bureau en organisatie 33.652 33.000 39.847 Kosten fusie 38.590 28.406 Projecten 25.690 86.525 Cursisten 14.236 17.900 33.333 Vrijwilligers 27.380 29.400 25.036 Totale lasten 739.768 655.600 750.026 Baten Subsidies Fondsen Overige inkomsten Totale baten Saldo baten en lasten

589.497 37.427 69.786 696.710 - 43.058

519.000 75.100 61.500 655.600 -

611.336 98.795 31.388 741.519 - 8.507

De balans van Taal aan Zee zag er eind 2014 als volgt uit (de cijfers van 2013 zijn de samen- gevoegde cijfers van de gefuseerde Stichtingen OBV en Wereldvenster): In € 2014 2013 Activa Inventaris Te vorderen posten Geldmiddelen Totale activa Passiva Eigen vermogen Nog te besteden en vooruit ontvangen Te betalen posten

2.023 11.690 114.852 128.565

6.570 17.073 215.382 239.025

73.633 -

116.691 66.997

54.932

55.337 47

Totale passiva

128.565

239.025

De cijfers zijn ontleend aan de jaarrekening 2014 van Taal aan Zee. Deze jaarrekening is door een onafhankelijke accountant gecontroleerd en van een goedkeurende verklaring voorzien.

8.2

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Raadhuislaan 4 2242 CP Wassenaar Telefoon 070 511 93 43 Telefax 070 511 90 06 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Het bestuur van Taal aan Zee Brouwersgracht 50 2512 ER Den Haag Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit financieel jaarverslag opgenomen jaarrekening 2014 van Taal aan Zee te Den Haag gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2014 en de staat van baten en lasten over 2014 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.

Identificatie De gecontroleerde jaarrekening 2014 opgenomen in dit jaarverslag van Taal aan Zee 2014 te Den Haag sluit met een balanstotaal per 31 december 2014 van € 128.565, een totaal lasten van € 739.768, een totaal baten van € 696.710 en een exploitatieresultaat van negatief € 43.058 over 2014.

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van Taal aan Zee is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven beide in overeenstemming met in Nederland algemene aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 640 “Organisaties zonder winststreven”. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.

48

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.

Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de instelling. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de instelling gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.

Voorts is onze controle uitgevoerd conform de door de Dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn van de gemeente Den Haag opgestelde subsidievoorwaarden, opgenomen in de Richtlijnenbrief financiële verantwoording subsidies 2014. Door de toepassing van dit protocol is door ons in het bijzonder onderzocht dat voor alle relevante, verantwoorde subsidiestromen de bepalingen in de vigerende Haagse Kaderverordening Subsidieverstrekking en het Uitvoeringsvoorschriften Subsidies (voor de ontvangen subsidie(s) tot 01 juli 2014) en de Algemene Subsidieverordening (voor de ontvangen subsidie(s) vanaf 01 juli 2014) van de gemeente Den Haag zijn nageleefd.

Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Taal aan Zee per 31 december 2014 en van het resultaat over 2014 in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving en de Richtlijn voor de jaarverslaggeving 640 “Organisaties zonder winststreven”.

Tevens zijn wij van oordeel dat de in de jaarrekening opgenomen subsidies van de Gemeente Den Haag zijn besteed overeenkomstig de Haagse Kaderverordening (voor de ontvangen subsidie(s) tot 01 juli 2014) of ASV (voor de ontvangen subsidie(s) vanaf 01 juli 2014), waarmee de rechtmatigheid van deze subsidies is vastgesteld.

Wassenaar, 18 maart 2015 Accountantskantoor Remmerswaal Wassenaar B.V.

E. Verhoogt Accountant-Administratieconsulent

49

8.3

Subsidies en fondsen

Taal aan Zee werd in 2014 voor een belangrijk deel gesubsidieerd door de gemeente Den Haag.

Daarnaast leverde ROC Mondriaan een financiële bijdrage in het kader van de samenwerking met Taal aan Zee. Om de capaciteit van het bereik van de beide voormalige stichtingen op peil te houden, was tevens een forse taakstelling aan fondsenwerving in de begroting opgenomen.

Dankzij een vliegwielbijdrage van de Stichting Lezen & Schrijven in het kader van het programma Taal Voor het Leven, kon een deel van deze taakstelling worden gehaald. De vliegwielbijdrage stelde ons in staat 100 extra laaggeletterden te bereiken en te bedienen.

Fonds 1818 schonk een mooi bedrag om de organisatiecoaching te financieren.

Overige baten Inschrijfkosten Het inschrijfgeld voor de lessen “In de wijk” (op maat thuis of in de buurt) bedraagt eenmalig € 25. Deelname aan de cursussen van de unit “Centraal” kost € 25 per cursusjaar, te betalen bij de start van de les. Daarnaast betalen cursisten hun eigen lesmateriaal.

Trainingen voor Het Begint met Taal Een kleine bron van inkomsten zijn de trainingen over lesgeven die Taal aan Zee geeft in opdracht van Het Begint met Taal (HBT). In 2014 was er veel vraag naar door het hele land.

Onze medewerkers gaven trainingen aan o.a. Gilde Samenspraak Den Haag, Pijnacker, Beverwijk, IJmond Noord, Velsen (twee keer), Delft en Alphen ad Rijn (twee keer).

Giften en donaties In 2014 kreeg Taal aan Zee een bijdrage van in totaal € 1500 van particulieren die de organisatie een warm hart toedragen. Het betreft meestal oud-vrijwilligers die op deze manier nog een steentje willen bijdragen.

Overige bijdragen De Taal aan Zee Aanmoedigingsprijs Deze prijs kan ook de komende jaren uitgereikt worden, omdat het OBV vorig jaar een fantastische donatie van € 5000,- heeft ontvangen van de Haagse stichting Dominium Adullam voor dit doel. Zo kunnen wij de komende jaren anderstalige vrouwen in Den Haag blijven aanmoedigen en een (financieel) steuntje in de rug geven bij een volgende stap op de participatieladder.

Openingsfeest Taal aan Zee Dankzij financiële bijdragen van de Gemeente en ROC Mondriaan kon de opening van Taal aan Zee op stijlvolle en feestelijke wijze worden gevierd.

50

Bijlagen

Bron: Den Haag Centraal, 7 februari 2014

51

Buitenlandse vrouwen verder bij Mondriaan DEN HAAG - Per 1 januari 2014 zijn stichting OBV (Ontmoeting Buitenlandse Vrouwen) en stichting Wereldvenster gefuseerd tot één nieuwe stichting: Taal aan Zee. De lessen worden gegeven in het gebouw van ROC Mondriaan aan de Brouwersgracht 50, maar ook thuis bij de vrouwen en op locaties in de buurt bij geïsoleerde vrouwen. Op 20 februari vindt het openingsfeest plaats.

Bron: De Posthoorn, 7 januari 2014

Minister Bussemaker opent taalinstelling Taal aan Zee in Den Haag

DEN HAAG - Minister Jet Bussemaker opent binnenkort de nieuwe instelling Taal aan Zee in Den Haag. Bij de vrijwilligersorganisatie kunnen vluchtelingen, asielzoekers en andere anderstaligen vanaf januari terecht voor Nederlandse les, Engelse les en computerles.

Ze krijgen les van ruim 250 vrijwilligers aan de Brouwersgracht in het Haagse centrum. Op die manier wil de organisatie ’hun zelfredzaamheid versterken en hun deelname aan de samenleving te bevorderen’. Taal aan Zee komt voort uit een fusie van Stichting Ontmoeting met Buitenlandse Vrouwen en Stichting Wereldvenster.

Op donderdag 20 februari opent de minister de instelling die in ROC Mondriaan is gevestigd.

Bron: omroep West, 30 januari 2014

52

Bron: AD Den Haag, 18 februari 2014

Bron: Den Haag FM, 5 januari 2014

Bron: AD Den Haag, 21 februari 2014

53

Bron: Den Haag FM, 5 maart 2014

54

Colofon Jaarverslag 2014 nr. 1 Aan het jaarverslag werkten mee: Eline van Oord, Eric van Veldhoven en Ingrid Suasso de Lima de Prado (tekst en vormgeving), Rob Wiegman (voorwoord), Jurrie Vos (financieel verslag), Sylvia Eijking en Marlon Nugteren (foto’s).

Oplage: 50 Het jaarverslag is een uitgave van: Stichting Taal aan Zee Brouwersgracht 50 2512 ER Den Haag 070-3456005 www.taalaanzee.nl info@taalaanzee.nl

Rekeningnummer: NL44INGB 0006289290 KvK nummer: 59007931 Belastingnummer: 853277199

Kijk voor het volledige jaarverslag in kleur op: www.taalaanzee.nl/jaarverslag2014 www.issuu.com/taalaanzee

55