Maaltijd afhalen? Ik heb teveel gekookt.
NIEUWE RIJKDOM WIJKEN IN DE
Kan ik wat voor je doen? De hond uitlaten, boodschappen doen? Tuinspullen lenen?
WAAROM DIT ONDERZOEK? DEELECONOMIE EN DOE-HET-ZELF DENKEN KOMT OP VAN BUITEN HET BESTAANDE BESTEL
DE OPROEP TOT PARTICIPATIESAMENLEVING VANUIT DE OVERHEID EN DE NIEUWE WMO
TIJD VAN PIONIEREN: ONTDEKKEN VAN NIEUWE KANSEN, VERHOUDINGEN EN SAMENWERKINGEN
HAM Vraag: Hoe kunnen de nieuwe online deel-platformen een bijdrage leveren aan de zelfredzaamheid van individuele bewoners en de veerkracht van wijken versterken?
ONLINE DELEN = HET NIEUWE HEBBEN
DENK KADERS Concepten • Kracht van zwakke banden • Sterke netwerken • Samenwerking van de massa • Wederkerigheid • Online deelmodellen AANPAK Gebruikersonderzoek via enquêtes op Thuisafgehaald (respons160), Peerby (respons 180) en Zorgvoorelkaar (respons 485). Interviews met professionals: John Beckers, Zorgvoorelkaar Breda, Tamara Willems, Pluryn Nijmegen, Hanneke de Wit, gemeente Utrecht, Margo Rijerkerk en Frans Huissen, Vrijwilligerscentrale Amstelland, Katyusha Sol, de Buurtcamping, Harry Wassenaar, Boodschappenbegeleidingsdienst Den Haag.
DE PLATFORMEN
Thuisafgehaald.nl Thuisafgehaald maakt het mogelijk maaltijden te delen met buurtgenoten. Via BijzonderThuisafgehaald koken thuiskoks speciaal voor kwetsbare mensen in de buurt.
Peerby.com
Zorgvoorelkaar.com
Peerby is een app en website waarmee je spullen kan lenen en huren (inclusief bezorgdienst) van je buren.
Zorgvoorelkaar is een online ontmoetingsplaats voor vraag en aanbod op het gebied van vrijwillige inzet en burenhulp.
RESPONDENTEN PEERBY • LEEFTIJD: 24% ONDER DE 30, 40% TUSSEN DE 30 EN 40, 24% TUSSEN DE 40 EN 50 EN REST ERBOVEN • RELATIE: 68% SINGLE, 28% PARTNER, 4% GESCHEIDEN/WED • VROUW 56% MAN 44%
• LEEFTIJD: 5% ONDER DE 30, 21% TUSSEN DE 30 EN 40, 21% TUSSEN DE 40 EN 50, 37% TUSSEN 50 EN 60, 13% TUSSEN 60 EN 70 EN 3% ERBOVEN • RELATIE: 31% SINGLE, 51% PARTNER, 18% GESCHEIDEN/WED • VROUW 55% MAN 45%
LENER IN MEERDERHEID JONGE STARTER EN SINGLE. UITLENER IS WAT OUDER, MEER GESETTLED, MET PARTNER. REDELIJK GELIJKE MAN/ VROUW VERDELING
RESPONDENTEN THUISAFGEHAALD • LEEFTIJD: 9% TUSSEN 21 EN 30, 15% TUSSEN DE 30 EN 40, 18% TUSSEN DE 40 EN 50, 26% TUSSEN 50 EN 60, 27% TUSSEN 60 EN 70 EN 5% ERBOVEN • RELATIE: 49% SINGLE, 40% PARTNER, 11% GESCHEIDEN/WED
• LEEFTIJD: 25% TUSSEN 21 EN 30, 31% TUSSEN 30 EN 40, 15% TUSSEN 40 EN 50, 15% TUSSEN 50 EN 60, 13% TUSSEN 60 EN 70 • RELATIE: 27% SINGLE, 64% PARTNER, 9% GESCHEIDEN/WED • VROUW 85% MAN 15%
• VROUW 75% MAN 25%
THUISKOKS ZIJN WAT JONGER EN VAKER MET PARTNER, AFHALERS ZIJN WAT OUDER, VAKER SINGLE EN RELATIEF OOK MEER MANNEN
RESPONDENTEN ZORGVOORELKAAR • LEEFTIJD: 2% TUSSEN 21 EN 30, 5% TUSSEN DE 30 EN 40, 15% TUSSEN DE 40 EN 50, 34% TUSSEN 50 EN 60, 27% TUSSEN 60 EN 70, 12% TUSSEN 70 EN 80 EN 5% ERBOVEN
• LEEFTIJD: 8% TUSSEN 21 EN 30, 11% TUSSEN 30 EN 40, 14% TUSSEN 40 EN 50, 33% TUSSEN 50 EN 60, 28% TUSSEN 60 EN 70, 4% TUSSEN 70 EN 80 EN 1% ERBOVEN
• RELATIE: 35% SINGLE, 32% PARTNER, 32% GESCHEIDEN/WED
• RELATIE: 26% SINGLE, 61% PARTNER, 13% GESCHEIDEN/WED
• VROUW 75% MAN 25%
• VROUW 55% MAN 45%
HULPBIEDERS ZIJN VAAK VAN MIDDELBARE LEEFTIJD MET EEN PARTNER, VRIJ GELIJKE VERDELING MAN/VROUW. HULPVRAGERS ZIJN WAT OUDER, IN MEERDERHEID ALLEENSTAAND EN VROUW
ZIJN DE GEBRUIKERS INNOVATOREN? 50 37,5
BASISCURVE van Everett Rogers
Pe
er
Thu
eha g f a is
ald
by
25
Zorg v
oore
12,5 0 INNOVATORS
EARLY MAJORITY
LAGGARDS
lkaa
r
IMPACT OP DE GEBRUIKERS IMPACT OP DE GEBRUIKERS
RESPONDENTEN AFNEMERS ‘Ik heb niet altijd zin om voor mezelf te koken, maar wil graag wel gezond eten en niet meteen naar snack- of magnetronmaaltijden grijpen’ ‘Na meer dan 50 gehaalde maaltijden vind ik het nog steeds bijzonder om bij wildvreemden in de keuken te staan en een praatje te maken. Bijzonder hoe gastvrij mensen zijn en hoeveel vertrouwen er is’ ‘Ben me bewust geworden dat helemaal niet nodig is dingen meteen te kopen. Lenen is prima en stuk goedkoper’ ‘Makkelijker klusjes doen, doordat ik specialistisch gereedschap kan lenen’
G
S
N SI
G
A O R L P V O E ‘Ik ben blij dat iemand me kan helpen met het vervoer van de boodschappen’ T E E H R C ‘Er was iemand die me hielp met uitzoeken verhuisdozen en weggooien C S I N T spullen na mijn verhuizing’ O K A RC R ‘Ik ben mentor van mijn broer en vraag hulp voor hem’ P O O V
A
RESPONDENTEN AANBIEDERS
COMMUNICEREN . BESLUITEN NEMEN . ZELFVERTROUWEN .
25% THUISKOKS
INLEVEN IN ANDEREN .
N E VERSTERKEN OF T O R EN G DOEN NIEUWE R O E D V P VAARDIGHEDEN O N E G D N E OP H ARI IG V D R R A RKE E VA W
OVERZICHT HOUDEN . SAMENWERKEN . PLANNEN .
INKOPEN . OMGAAN MET WEERSTAND . WERK ORGANISEREN . IMPROVISEREN
30% HULPBIEDERS
RESPONDENTEN AANBIEDERS
‘dingen uitlenen leuker is dan
‘ik wil graag wat betekenen
achter je schutting zitten en
voor anders mensen, dat is
naar je heggenschaar kijken die je toch maar een keer per jaar gebruikt’
G N I R E JL toch wat voor elkaar O I T V R NS E moeten doen’ V E IT EV U E NL H E C S KK I KT RO A T R P BE
BESPAREN DOOR TE DELEN EN TE LENEN BESPAREN MET PEERBY • 20% bespaarde 10 tot 50 euro • nog eens 20% bespaarde 50 tot 100 euro THUISKOKS BESPAREN • 15% meer dan 20 euro per maand • afhalers levert het vooral beter eten op, niet goedkoper eten ZORGVOORELKAAR NOODZAAK • bij 40% spelen financiële overwegingen rol in gebruik platform, bij 29% deels
Nieuwe Wetgeving 40% van de hulpvragers van Zorgvoorelkaar geven aan dat de nieuwe wetgeving voor hen financiële gevolgen heeft. Een bijna even groot deel overziet de gevolgen nog niet.
IMPACT OP JE WIJK
IMPACT OP DE WIJK
POSITIEVER BEELD BUURTBEWONERS • 25% van de respondenten van Peerby en Thuisafgehaald heeft door het gebruik van het platform een positiever beeld van buurtgenoten • gebruikers van Zorgvoorelkaar zijn in 12% van de gevallen positiever over buurtgenoten • Zorgvoorelkaar richt zich op de stad en niet op de wijk, dit kan een mogelijke verklaring zijn voor het verschil
MEER ZWAKKE BANDEN PEERBY & THUISAFGEHAALD
01
ETEN DOET ONTMOETEN ruime meerderheid thuiskoks doet paar tot veel nieuwe contacten op bijna helft afhaler ontmoet paar nieuwe mensen
02
WISSELENDE CONTACTEN = MEER ONTMOETINGEN
03
THUISKOK PROFITEERT MEEST
thuisafgehaald en peerby leveren meer contacten op dan zorgvoorelkaar
de thuiskok maken het meest van allen praatjes op straat, groeten bekenden van het platform en spreekt af met iemand die ze zo hebben leren kennen
MINDER GROEI IN SOCIAAL NETWERK AFNEMERS • afnemers, leners en hulpvragers profiteren het minst van groei in sociaal kapitaal • Peerby gebruikers zijn vaak jong en hebben een goed netwerk • Thuisafgehaald gebruikers zijn juist wat ouder en vaker alleenwonend, een sterk social netwerk kan voor hen van belang zijn • Zorgvoorelkaar hulpvragers halen maar beperkt contacten uit het gebruik van het platform, meer op 1-op-1 relatie gericht en stadsbreed
IMPACT OP TECHNOLOGIE IMPACT VAN TECHNOLOGIE
NIET IEDEREEN WORDT BEREIKT
ALS ER VOLDOENDE NUT IS GAAN MENSEN HET TOCH GEBRUIKEN
MEER EN ANDERE VRAGEN DURVEN STELLEN
ZIEN VRAGEN DOET VRAGEN HULPBIEDERS WILLEN GRAAG HELPEN, VRAGER VOELT ZICH MINDER BEZWAARD
LOKALE MATCHMAKING VAN VRAAG EN AANBOD
bruikbare diensten afnemers vaardigheden ontwikkelen
groei sociaal netwerk
positiever beeld buurtbewoners .
Title
KORTOM
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur
besparing van kosten aanschaf niet nodig
PLATFORMEN ALS INSTRUMENT VOOR PROFESSIONALS NU NOG WEINIG KWETSBARE DOELGROEPEN, BUITEN OUDEREN toegang tot spullen creëren werkervaring opdoen gezonde maaltijd organiseren hulp nabij organiseren
DIT VRAAGT WEL BEGELEIDING BIJ OPSTART EN CREATIEF MEEDENKENKEN VAN PROFESSIONALS
DE AUTEURS Minouche Besters is politicologe (UvA 1999) en al sinds eind vorige eeuw gefascineerd door de impact van internet op de samenleving. De opkomst van sociale media, het supersnelle internet met geruisloze beeld -en geluidsverbindingen en de online tools die gewone mensen in staat stelden om op (bijna) professionele wijze zich te organiseren veranderden het leven in rap tempo. Minouche was betrokken bij verschillende voorbeeldprojecten die de kracht van internet en de nieuwe manieren van werken verkenden, waaronder de Digitale Pioniers (stimuleringsregeling voor versterking publiek domein op internet) en netwerk FF contact (netwerk rond sociale technologische oplossingen voor chronische zieke kinderen). Ze gaf advies aan tal van gemeenten en andere publieke organisaties over de veranderende verhouding tussen burger en overheid, burgerparticipatie en zelforganisatie. De afgelopen jaren was ze als ontwikkelaar en kwartiermaker verbonden aan de Digitale Steden Agenda, een innovatieve samenwerkingsagenda van de G32 steden waarin de digitale transitie van de steden centraal staat. Minouche Besters is partner bij Stipo. minouche.besters@stipo.nl Sander van der Ham is stadspsycholoog (UvA 2008) en houdt zich bezig met de interactie tussen de mens en de stad. Hoe werken de onbewuste processen die persoonlijke beleving en het gebruik van de stad of omgeving bepalen? Aan de hand van gedragsobservaties, experimenten in de publieke ruimten en diepte interviews die gedachten, gevoelens en attitudes ontrafelen bij bewoners komt hij tot adviezen en methoden voor fysieke inrichting van de publieke ruimte en aanpakken om betrokkenheid of zelfredzaamheid te vergoten. Sander heeft in tal van gemeenten projecten met bewoners en professionals in wijken uitgevoerd, waaronder recent in Hongerige Wolf Groningen (story telling en activering met Bakkerij van de Eenvoud) en Lombardijen Rotterdam (thuisgevoel ontwikkelen in portiekflats). Hij was gastdocent Smart Cities bij de Hogeschool Rotterdam. Recent bracht Sander als co-auteur het succesvolle boek De Stoep uit over het hybride gebied tussen publieke en prive ruimten in de straat. Sander van der Ham is medewerker bij Stipo. sander.vanderham@stipo.nl
MET DANK AAN
Alle respondenten. Marieke Hart en Annemarieke Blom van thuisafgehaald.nl, Daan Weddepohl en Anna Noyons van peerby.com en Anne van Roosmalen en Patrick Anthonissen van zorgvoorelkaar.nl die ons de mogelijkheid gaven via hun platformen gebruikersonderzoek te doen. Nicole Rietvelt van Stichting DOEN en Paul Klouwens van het VSBfonds die met ons benieuwd waren naar de sociale impact van de platformen en ons via een financiÍle ondersteuning ook de ruimte boden om echt tijd vrij te maken voor dit eerste deel van ons onderzoek. En natuurlijk ook dank voor onze Stipo collega’s voor feedback en geduld.
DE ONDERZOEKSOPZET • GEBRUIKERSONDERZOEK via enquêtes op Thuisafgehaald (respons160), Peerby (respons 180) en Zorgvoorelkaar (respons 485). • INTERVIEWS met professionals: John Beckers, Zorgvoorelkaar Breda, Tamara Willems, Pluryn Nijmegen, Hanneke de Wit, gemeente Utrecht, Margo Rijerkerk en Frans Huissen, Vrijwilligerscentrale Amstelland, Katyusha Sol, de Buurtcamping, Harry Wassenaar, Boodschappenbegeleidingsdienst Den Haag. • PERIODE: februari tot en met juli 2015 • LITERATUUR: zie onderzoeksverslag op issuu.com
Stipo Amsterdam . Rotterdam . Stockholm . Thessaloniki Zomerhofstraat 84 3032 CM Rotterdam contact@stipo.nl 0102041590 www.stipo.nl