WEATHER ENGINES | ΕΚΘΕΣΗ | ONASSIS STEGI | SEASON 2021-22 by Onassis Stegi

ΟΔΗΓΟΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Onassis Culture

Διευθύντρια Πολιτισμού: Αφροδίτη Παναγιωτάκου Αναπληρωτής Διευθυντής Πολιτισμού: Δημήτρης Θεοδωρόπουλος Συντελεστές Έκθεσης

Communication & Content Department

Διοργάνωση: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση Επιμέλεια: Δάφνη Δραγώνα και Jussi Parikka Συντονισμός: Χρήστος Καρράς Οργάνωση παραγωγής: Πάσκουα Βοργιά Αρχιτεκτονικός σχεδιασμός έκθεσης: dragonas architecture studio Επιστημονική σύμβουλος: Φιόρη-Αναστασία Μεταλληνού Συντονισμός οπτικοακουστικών εγκαταστάσεων: Μάκης Φάρος Οργάνωση και επίβλεψη τεχνικών εργασιών: Βασίλης Χαραλαμπόπουλος Βοηθός παραγωγής: Κωνσταντίνα Μελαχροινού Τμήμα Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων και Δικτύων: Ντόρα Βουγιούκα, Βέρα Πετμεζά Τεχνική διεύθυνση οπτικοακουστικών εγκαταστάσεων: Λευτέρης Καραμπίλας Τεχνική διεύθυνση ηλεκτρολογικών εγκαταστάσεων: Γιώργος Ράπτης Υπεύθυνος συστημάτων πληροφορικής: Μάνος Καρτέρης Εκτέλεση παραγωγής: Δέσποινα Σιφνιάδου, Μαριανότα Γιαννάκη, Ιουλία Σταμούλη, Δανάη Γιαννακοπούλου Μετάφραση & επιμέλεια κειμένων: Βασίλης Δουβίτσας Σχεδιασμός οδηγού έκθεσης: Grid Office Συνεργαζόμενος φορέας: Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Group Communication & Content Manager: Δημήτρης Δρίβας Content Leader: Αλέξανδρος Ρουκουτάκης Head of Creative: Χρήστος Σαρρής Campaign Manager: Δανιήλ Βεργιάδης Content Manager – Συντονισμός έκδοσης: Χριστίνα Κοσμόγλου Media Office: Βάσω Βασιλάτου, Κατερίνα Χορταριά-Ταμβάκη, Νεφέλη Τσαρτακλέα-Κασσελάκη Social Media: Βασίλης Μπίμπας, Σύλβια Κουβέλη, Αλεξάνδρα Σαραντοπούλου Copy Editors: Ευαγγελία Κολαΐτη, Μαργαρίτα Γραμματικού Motion Graphics: Κωνσταντίνος Χαϊδαλής Graphic Design: Θεόδωρος Κωβαίος Audiovisual Coordinator: Σμαράγδα Δογάνη Website Editor: Γιώτα Λούρα

Η έκθεση “Weather Engines” (1.4–15.5.2022) υλοποιείται στο πλαίσιο του έργου Studiotopia που συγχρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης Σε συνεργασία με το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας Με την υποστήριξη του School of Communication and Culture του Aarhus University και του πρότζεκτ Design and Aesthetics for Environmental Data ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΜΕ ΤΗ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

WEATHER ENGINES

Η έκθεση Weather Engines διερευνά την ποιητική, τις πολιτικές και τις τεχνολογίες του περιβάλλοντος, από το έδαφος ως τον ουρανό και από το χώμα ως την ατμόσφαιρα. Ο καιρός μπορεί να περιγραφεί ως ένα δυναμικό σύστημα που καθορίζεται από την ταχύτητα του ανέμου, τη θερμοκρασία, την ατμοσφαιρική πίεση και την υγρασία και επηρεάζει ανθρώπινους και μη ανθρώπινους κόσμους. Αλλάζει από στιγμή σε στιγμή και διαφέρει από τόπο σε τόπο, ενώ η πρόβλεψή του κρίνεται απαραίτητη για να ελεγχθούν τυχόν συνέπειές του. Η παρατήρηση του καιρού συνδέεται πλέον και με απόπειρες τροποποίησής του. Παραδείγματα αποτελούν σχετικά στρατιωτικά εγχειρήματα του παρελθόντος ή σύγχρονες τεχνολογικές προσεγγίσεις που στόχο έχουν να μετριάσουν την κλιματική αλλαγή. Ο καιρός, ωστόσο, είναι κάτι περισσότερο από δεδομένα μετεωρολογικής γνώσης. Μπορεί να αφορά και διαφορετικές ατμόσφαιρες, μεταφορικές ή πολιτικές, που σχετίζονται με την αναπνοή και την ίδια τη ζωή. Η έκθεση Weather Engines παρουσιάζει έργα που θέτουν ερωτήματα για τον καιρό, το περιβάλλον και τον τεχνολογικό πολιτισμό. Εγκαταστάσεις, φωτογραφίες, βίντεο, ηχητικά έργα και γλυπτά έχουν ως αφετηρία την κλιματική κρίση και εξετάζουν τα στοιχεία που επηρεάζουν τη ζωή. Η ζέστη και το κρύο, ο άνεμος και η βροχή συζητούνται σε συνάρτηση με διαφορετικά γεωγραφικά και πολιτικά πλαίσια, από το παρελθόν στο παρόν και στο εικοτολογικό μέλλον. Οι ωκεανοί, τα σύννεφα και τα δάση αναγνωρίζονται ως μηχανές διατήρησης της ζωής, δημιουργούν την ατμόσφαιρα που κατοικούμε αλλά και επηρεάζουμε. Αναφορές σε μετεωρολογικά όργανα αλλά και σε φυσικούς βιοδείκτες καταδεικνύουν πώς ο καιρός καταγράφεται και μελετάται. Άλλα έργα εξετάζουν παραδείγματα εκμετάλλευσης ή οπλοποίησης έντονων ή ακραίων καιρικών φαινόμενων. Τα έργα περιγράφουν μια περιβαλλοντική αισθητική που ταυτόχρονα αφορά την κλιματική δικαιοσύνη. Η έκθεση φέρνει στην επιφάνεια τις αντιπαραθέσεις που εμπλέκονται στην περιγραφή, την εμπειρία και την αντίσταση αποικιακών καιρών και ατμοσφαιρών. Σε μια περίοδο που ο καιρός ορίζεται από τις ανθρώπινες μεταβολές, κάθε καιρός είναι τεχνητός. Αν όμως ο καιρός όντως δημιουργείται, τότε αυτό σημαίνει πως υπάρχει ακόμα η δυνατότητα να αγωνιστούμε για τον καιρό και το κλίμα που θέλουμε να έχουμε στη ζωή μας. Η έκθεση Weather Engines λαμβάνει χώρα στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Στη Στέγη παρουσιάζονται έργα που πραγματεύονται καιρικά στοιχεία και φαινόμενα σε σχέση με την πλανητική κρίση. Τα έργα που εκτίθενται στο Αστεροσκοπείο αναφέρονται σε μετεωρολογικά όργανα και υποδομές λαμβάνοντας υπόψη ζητήματα προσβασιμότητας, κλίμακας και εξουσίας. — Δάφνη Δραγώνα, Jussi Parikka

WEATHER ENGINES 01.04—15.05.22 ΣΤΕΓΗ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΩΝΑΣΗ & ΕΘΝΙΚΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΔΑΦΝΗ ΔΡΑΓΩΝΑ & JUSSI PARIKKA ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΥΝ: KAT AUSTEN ANCA BENERA & ARNOLD ESTEFAN ΠΑΚΥ ΒΛΑΣΣΟΠΟΥΛΟΥ FELIPE CASTELBLANCO KENT CHAN COTI K. DESIGN EARTH MATTHIAS FRITSCH GEOCINEMA ABELARDO GIL-FOURNIER & JUSSI PARIKKA ALEXANDRA DAISY GINSBERG HYPERCOMF ΛΗΤΩ ΚΑΤΤΟΥ ΖΗΣΗΣ ΚΟΤΙΩΝΗΣ MANIFEST DATA LAB BARBARA MARCEL MATTERLURGY ΠΕΤΡΟΣ ΜΩΡΗΣ SYBILLE NEUMEYER SUSAN SCHUPPLI RACHEL SHEARER & CATHY LIVERMORE DENISE FERREIRA DA SILVA & ARJUNA NEUMAN ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΣΤΡΟΥΖΑ SUPERFLUX THOMAS WREDE ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΨΑΡΡΑ & AUDREY BRIOT

-1 ΕΚΘΕΣΙΑΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΣΤΕΓΗΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΩΝΑΣΗ

12 11

7 9

6 13

ΕΘΝΙΚΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

14 15

16 2

21 20

6 1

Rachel Shearer & Cathy Livermore Te Huri Wai, 2021 Επτακάναλη ηχητική εγκατάσταση, 25΄ Μαορί Το “Te Huri Wai” αναφέρεται στον κύκλο του καιρού και στην παρουσία προσωποποιημένων ανέμων και υδάτων βάσει μιας αρχαίας διήγησης από τη νότια Αοτεαρόα (Aotearoa), όπως ονομάζεται η Νέα Ζηλανδία στη γλώσσα των Μαορί. Έμπνευση για το αφηγηματικό υπόβαθρο του έργου αποτελεί η προφορική διήγηση του Teone Taare Tikao, ενός tohunga (πολυμαθής σοφός) από τη γη του λαού των Waitaha, την οποία ζωντανεύει η ανάσα της Cathy Livermore που κατάγεται από τους Γουάιταχα. Στον κόσμο των Μαορί, οι προσωποποιήσεις απεικονίζουν τον «φυσικό» κόσμο ως προγόνους ή μέλη εκτεταμένων οικογενειών. Η αφήγηση του έργου αφορά τις θηλυκές δυνάμεις της πανίσχυρης Hine-punui-o-toka, του ανέμου από τα νοτιοδυτικά, και των πέντε θυγατέρων της που είναι: η Hinearoraki, η οποία ηγεμονεύει πάνω από τα πουλιά που πετούν ψηλά· η Hine-aroaro-pari, που επιβλέπει την ηχώ στα βράχια πλάι στη θάλασσα· η Hine-hauone, η οποία κυβερνά την άμμο στα σημεία συνάντησης του ωκεανού και της γης· η Hine-roroki, που είναι ο βόρειος άνεμος· και η Hine-rotia, ο δυτικός. Τα ηχεία είναι προσανατολισμένα στην κατεύθυνση του εκάστοτε ανέμου. Μια επιπλέον ηχητική πηγή διατηρεί τη θέση του νερού.

Με ένα ηχοτοπίο από τον Μάκη Φάρο που δημιουργήθηκε ειδικά για το έργο ως χειρονομία πολιτιστικής ανταλλαγής. Αναφέρεται στην ελληνική ορεινή ύπαιθρο και στους ιδιαίτερους ήχους της. Διαφορετικά στοιχεία συναντώνται χωρίς να αλληλεπικαλύπτονται και μιμούνται την ποιητική λειτουργία της μνήμης.

2 Thomas Wrede Rhonegletscher II, 2018 Εκτύπωση έργου τέχνης, τρίπτυχο, 120x390 εκ. Οι παγετώνες και ο θαλάσσιος πάγος λειτουργούν ως προστατευτική ασπίδα για τον πλανήτη, αντανακλώντας την υπερβάλλουσα θερμότητα πίσω στο Διάστημα και διατηρώντας χαμηλότερη τη θερμοκρασία. Ο παγετώνας του ποταμού Ροδανού είναι ένας από τους πιο διάσημους αλπικούς παγετώνες και τουριστική ατραξιόν ήδη από τον 19ο αιώνα. Εξαιτίας της υπερθέρμανσης του πλανήτη, ο παγετώνας συρρικνώθηκε δραματικά στο διάστημα μεταξύ 2011 και 2016. Το 2018, η οικογένεια Carlen, που διαχειρίζεται το τοπικό παγοσπήλαιο, αποφάσισε να καλύψει ένα τμήμα του παγετώνα με ένα λευκό μάλλινο σκέπαστρο που αντανακλά το φως του ήλιου και επιβραδύνει το λιώσιμο του πάγου. Ο Thomas Wrede μελετά και φωτογραφίζει το παγοσπήλαιο από το 2017, αποτυπώνοντας με τις εικόνες του τον θάνατο ενός παγετώνα, καθώς επίσης και τη ματαιότητα των ανθρώπων που προσπαθούν να αναχαιτίσουν την κλιματική αλλαγή. Ο καλλιτέχνης ενδιαφέρεται επίσης για την αντοχή των συνθετικών σκέπαστρων και τις αντιφάσεις που ενέχει η τοποθέτησή τους, καθώς αυτά απελευθερώνουν μικροπλαστικά στο περιβάλλον και το φυσικό με το τεχνητό –ένα σώμα πάγου και σωματίδια πλαστικού– βρίσκονται ξαφνικά σε μια μορφή αναπόφευκτης συμβίωσης.

Ευγενική παραχώρηση: Beck & Eggeling, © Thomas Wrede / VG Bild-Kunst, Bonn

3 Manifest Data Lab (Tom Corby, Gavin Baily, Jonathan Mackenzie, Louise Sime, Giles Lane, Erin Dickson, George Roussos) Carbon Topologies, 2022 Τρισδιάστατη εκτύπωση πυροσυσσωμάτωσης με λέιζερ, 47,9x50x47,4 εκ., όγκος: 49653 κ. εκ., βίντεο Το “Carbon Topologies” είναι μια τρισδιάστατη πλανητική χαρτογράφηση των τοποθεσιών, των ποσοτήτων και των ροών CO2 που έχουν προκύψει από τη δραστηριότητα της παγκόσμιας οικονομίας από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα. Μας δείχνει πώς μπορούμε να διαβάσουμε τις πλανητικές ανισότητες μέσω των δεδομένων που αντιστοιχίζονται σε όλη την επιφάνεια του πλανήτη. Το μοντέλο αποτυπώνει ό,τι είναι συνήθως αόρατο, εξάγοντας δεδομένα που αναφέρουν τις εκπομπές ορυκτών καυσίμων, την κατανάλωση ενέργειας, τη βιομηχανία, τις μεταφορές, τα ταξίδια και την παραγωγή τροφίμων. Οι φλοιώδεις γεωλογίες, οι ρηγματώσεις, οι κορυφογραμμές και το αρχιπέλαγος της παραγωγής άνθρακα περιγράφουν μια πλανητική συνθήκη καταστροφικά υποκείμενη σε μη βιώσιμα πρότυπα κατανάλωσης και εξορυκτικών οικονομικών. Η αποτύπωση των σταλαγμιτικών μορφών του μοντέλου δείχνει ξεκάθαρα πώς οι εκπομπές CO2 έχουν κατεξοχήν προέλθει από τον παγκόσμιο Βορρά, αποδεικνύοντας μια ιστορική ευθύνη και συνδέοντάς τες με ευρύτερες πολιτικές διεργασίες ανισότητας και κατανομής ισχύος.

4 Hypercomf Marine Caves and Benthic Terrazzo, 2021 HD βίντεο με ήχο, 15΄ Ελληνικά με υπότιτλους στα αγγλικά Benthic Terrazzo, 2022 Μωσαϊκό: τσιμέντο, κοχύλια, μάρμαρο και γρανίτης, θαλάσσια πλαστικά απόβλητα, 500x50 εκ. Τεράστιες ποσότητες πλαστικών που χρησιμοποιούνται στην καθημερινή ζωή καταλήγουν στους ωκεανούς και στις θάλασσες όπου διασπώνται σε μικρότερα κομμάτια. Τα μικροπλαστικά προσβάλλουν τα θαλάσσια είδη και παρεμβαίνουν στη ροή του άνθρακα στους ωκεανούς. Το “Marine Caves and Benthic Terrazzo” είναι το αποτέλεσμα συνεργασίας ανάμεσα στο καλλιτεχνικό ντούο Hypercomf και σε μια ομάδα θαλάσσιων ερευνητών που μελετούν τη ρύπανση από πλαστικά στις θάλασσες και στις ακτές. Οι ερευνητές διερεύνησαν τα θαλάσσια οικοσυστήματα των σπηλαίων στα Χανιά της Κρήτης και κατέγραψαν τη βιοποικιλότητα και τη μορφολογία τους, λαμβάνοντας δείγματα πυρήνων ιζημάτων προκειμένου να ανιχνευθεί τυχόν ρύπανση από μικροπλαστικά. Οι καλλιτέχνες περιπλανήθηκαν στις ακτές και συγκέντρωσαν πλαστικά υπολείμματα. Το “Benthic Terrazzo” είναι μια σειρά από μωσαϊκά δαπέδου εμπνευσμένη από το παραδοσιακό βενετσιάνικο terrazzo. Η προτεινόμενη τεχνική ενσωματώνει θαλάσσιους ρύπους, όπως πλαστικά αντικείμενα, μικροπλαστικά, δίχτυα και σχοινιά, που αντικαθιστούν μέρος του μείγματος σκυροδέματος και άμμου. Το πρότζεκτ, οικοδομώντας συνδέσεις μεταξύ των θαλάσσιων σπηλαίων και των ανθρώπινων κατοικιών, απευθύνει μια κλήση για επανεξέταση του κόστους της καθημερινής ζωής.

Με την επιστημονική συμβολή του θαλάσσιου βιολόγου Μάρκου Διγενή και την υλικοτεχνική υποστήριξη από το δίκτυο Blue Cycle. Παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση στο πλαίσιο του έργου Studiotopia, με την υποστήριξη του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης

5 6

5 Matterlurgy (Helena Hunter & Mark Peter Wright) Hydromancy, 2021 Μονοκάναλη ταινία 4K με ήχο, 14΄ Data Dialogues, 2022 Εκτύπωση εικόνας και κειμένων, 66,6x33,5 εκ., 25x40 εκ. Το “Hydromancy” εστιάζει στα εργαλεία, στις τεχνολογίες και στους χώρους που εμπλέκονται στις διαδικασίες μοντελοποίησης των ωκεανών, γυρισμένο στο Εθνικό Ωκεανογραφικό Κέντρο (NOCS) του Ηνωμένου Βασιλείου. Εκεί, επισκεπτόμαστε ένα εργαστήριο κοραλλιών λουσμένο στο μπλε φως, ένα τεχνικό εργαστήριο όπου αυτόνομα οχήματα εξοπλίζονται με αισθητήρες για τη μέτρηση των ρευμάτων, της θερμοκρασίας και της χημικής σύνθεσης των ωκεανών, καθώς και μια αίθουσα όπου κοχλάζουν καλλιέργειες φυκών και φυτοπλαγκτού. Την ταινία στοιχειώνει η Υδρομάντισσα, με μια εκφορά μεταξύ φωνής, τραγουδιού, ανάσας και ατμόσφαιρας· μια άμορφη ετερογλωσσία ως διερώτηση μορφών γνώσης.

Παραγωγή της John Hansard Gallery και της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για την έκθεση “Weather Engines” Το “Data Dialogues” αποτελείται από μια εικόνα, η οποία δείχνει δεδομένα που συνέλεξε ένα αυτόνομο υποβρύχιο όχημα και τα επεξεργάστηκε η επιστήμονας Dr Filipa Carvalho (NOCS). Οι καλλιτέχνες συζητούν με την Dr Carvahlo για την εικόνα και τον τρόπο δημιουργίας των οπτικοποιήσεων.

Η εικόνα στο “Data Dialogues” δημιουργήθηκε στο πλαίσιο ενός πρότζεκτ που έχει λάβει χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας και εντάσσεται στο πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Horizon 2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης (GOCART, χορηγική συμφωνία αρ. 724416)

6 Abelardo Gil-Fournier & Jussi Parikka Seed, Image, Ground, 2020 Δικάναλο HD βίντεο με ήχο, προβολή ως μονοκάναλο, 9΄55΄΄ Αγγλικά Το “Seed, Image, Ground” ασχολείται με τον αέρα, τον άνεμο και το έδαφος, καθώς το βίντεο πραγματεύεται τον βομβαρδισμό σπόρων, μια τεχνική που χρησιμοποιείται στη δασοκομία, στη γεωργία και στην περιβαλλοντική αποκατάσταση, κατά την οποία βιοδιασπώμενες συσκευασίες γεμάτες σπόρους και θρεπτικά συστατικά ρίχνονται από αεροσκάφη στο έδαφος. Το έργο διερευνά τη σύνδεση μεταξύ των σπόρων, των εναέριων επιχειρήσεων, των φωτογραφικών εικόνων και του μετασχηματισμού των επιφανειών της γης σε δεδομένα. Δείχνει πώς η ιστορία της βοτανικής γνώσης και των οπτικών αποτυπώσεων των πράσινων επιφανειών είναι μια ιστορία εικόνων και συγχρόνως μια ιστορία της κυκλοφορίας, της ταχύτητας και του μηχανοκίνητου αεροσκάφους. Η ανάπτυξη και η ενέργεια, αλλά επίσης ο άνεμος και ο αέρας γίνονται στοιχειώδη συστατικά στον χώρο της –χωρισμένης σε δύο προβολές– οθόνης, που μας δείχνει πώς η κατανόησή μας για το περιβάλλον είναι διασυνδεδεμένη με τα τεχνολογικά εργαλεία που χρησιμοποιούμε για να παρεμβαίνουμε σε οικολογικές διαδικασίες. Η τροποποίηση των επιφανειών της γης είναι μέρος της μακράς ιστορίας της οικολογικής μηχανικής.

Ηχητικός σχεδιασμός: María Andueza Olmedo Παραγωγή του Fotomuseum Winterthur

9 8

7 Kent Chan Heat Waves, 2021–εν εξελίξει Δικάναλο HD βίντεο με ήχο, 21΄20΄΄

8 DESIGN EARTH The Planet After Geoengineering, 2021 Graphic Animation, 13΄30΄΄

Το “Heat Waves” αποτελείται από δύο μοντάζ ιστορικών και σύγχρονων εικόνων και βίντεο. Συνυφαίνει επί τούτου κινηματογραφημένο και τυχαίο φιλμικό υλικό από την ιστορία της τέχνης μέχρι DJ booths, από δελτία καιρού μέχρι πάρτι δρόμου, σε μια εκλεκτική, δυναμική μείξη. Το βίντεο εξετάζει τα πλαίσια, τις πολιτικές και τον πολλαπλασιασμό των πολλών αισθητικών της ζέστης που πηγάζουν από τις περιοχές των τροπικών, όπου η εγγύτητα στον ήλιο συνεπάγεται αφθονία ζέστης. Μια τέτοια αισθητική είναι συχνά κατάφορτη με ζωντάνια, ζωτικότητα και οπτική πολυπλοκότητα, ενώ εμφανίζεται σε μια περίοδο κατά την οποία η Γη συγχρόνως θερμαίνεται. Χαράζοντας ένα αφηγηματικό νήμα μέσα από τις αποικιακές κληρονομιές αναπαράστασης και ρητορικής που αφορούν την πορεία των τροπικών καθοδόν προς τον μέλλοντα χρόνο τους, αυτή η μείξη εικόνων και ήχων προσφέρει μια συμβολή στην αναλογική κλίμακα των θερμοπολιτικών της θερμοκρασίας.

Με τον όρο γεωμηχανική περιγράφονται οι τεχνολογίες που αντισταθμίζουν τις επιπτώσεις της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής μέσω εκούσιας παρέμβασης στα συστήματα της Γης. Οι κλιματικοί επιστήμονες και οι πολιτικοί ιθύνοντες είναι βαθιά διχασμένοι ως προς τις μορφές γεωμηχανικής που πρέπει να υιοθετηθούν – ή ακόμα και για την ίδια την αναγκαιότητά της. Ποιες προοπτικές διαφαίνονται για τον πλανήτη τη στιγμή που τα περιθώρια δράσης για την κλιματική αλλαγή στενεύουν ταχύτατα; Το έργο “The Planet After Geoengineering” αποτελεί μια εικοτολογική μυθοπλασία σχετικά με τις τεχνολογίες κλιματικής μηχανικής. Δείχνει μια σειρά από πιθανές εκδοχές της Γης μετά την εφαρμογή υποσχόμενων τεχνολογιών τέτοιου είδους, ενώ συγχρόνως τις τοποθετεί μέσα σε μια γενεαλογία προγραμμάτων κλιματικού ελέγχου, από την παραγωγή τεχνητής βροχής τον 19ο αιώνα και τις ηφαιστειακές εκρήξεις έως τα στρατιωτικά προγράμματα την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Η σειρά των πέντε επιμέρους κεφαλαίων –Απολιθωμένος Άνθρακας, Αρκτική Λευκαύγεια, Ουράνιος Ποταμός, Θειική Θύελλα και Σύννεφο Σκόνης– συναρθρώνεται σε μια πλανητική ενότητα, που καλύπτει ένα εύρος από το βαθύ υπέδαφος έως το Διάστημα. Η κάθε γεωιστορία περιγράφει τους αντίστοιχους κόσμους τέτοιων τεχνολογιών λαμβάνοντας συγχρόνως υπόψη τις αθέλητες παράπλευρες επιπτώσεις τους.

10 9

9 Λητώ Κάττου Bodies X-XV, 2022 Γλυπτά: αλουμίνιο, χάλυβας, ακρυλική βαφή, επινικελωμένος χαλκός με γαλβανοπλαστική Body X: 206x149,5x40 εκ., Body XI: 210x115x40 εκ., Body XII: 210x136,3x40 εκ., Body XIII: 206x144x40 εκ., Body XIV: 193x149,8x40 εκ., Body XV: 206x149x40 εκ. Η εγκατάσταση “Bodies X-XV” αποτελείται από αλουμινένιες υβριδικές μορφές που θυμίζουν αγγελιαφόρους και, συγχρόνως, συνειδητούς πλάνητες. Συνεχίζοντας τη σειρά έργων της με τον γενικό τίτλο “Bodies”, η καλλιτέχνις ανέπτυξε ένα σύμπλεγμα δισδιάστατων γλυπτών που σχετίζονται με το ολοένα θερμότερο κλίμα της Μεσογείου. Οι μορφές που προκύπτουν, συγκροτούμενες από μια συνάθροιση ανθρώπινων, τεχνολογικών και φυσικών στοιχείων, παραπέμπουν σε περιβαλλοντικά όντα. Αν και δεν μπορούν να ταυτιστούν με γνωστούς χαρακτήρες ή μύθους, τα σχέδια και η εικονογραφία στην επιδερμίδα τους αποκαλύπτουν τις γεωγραφικές καταβολές τους. Το στοιχείο της φωτιάς που εντοπίζεται στα σώματα υποδηλώνει ότι έχουν διαφύγει από τόπους σε αναβρασμό, διατηρώντας αναμνήσεις από περιστατικά δασικών πυρκαγιών ή ότι είναι σε θέση να θεραπεύσουν τις πληγείσες περιοχές και τα ψυχικά τραύματα. Αυτά τα ανθρωπόμορφα αλλά συγχρόνως απόκοσμα σώματα πλαισιώνονται από στοιχεία που συνέλεξε η καλλιτέχνις στις περιοχές της Μεσογείου· στοιχεία όπως τα αγκάθια και τα καλάθια κουβαλούν μια φυσική αναθύμηση της απώλειας και της οικολογικής καταστροφής, αλλά επίσης και μια πραγματικότητα στην οποία καλούνται να αντιταχθούν σώματα που έχουν αποτυπωθεί εν κινήσει.

Παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για την έκθεση “Weather Engines”

10 Πέτρος Μώρης Anagram (Orgic Clouds, Litho Droughts), 2022 Επιτοίχιο γλυπτό: μάρμαρο σε πάνελ κυψέλης αλουμινίου, 250x150x3 εκ. Το “Anagram (Orgic Clouds, Litho Droughts)” είναι ένα μαρμαροθέτημα που δημιουργήθηκε ως αποτροπαϊκό φυλαχτό για τα ολοένα πιο ακραία καιρικά φαινόμενα της Γης. Οι πλημμύρες και οι ξηρασίες –που γίνονται ολοένα πιο έντονες και συχνές– αποτυπώνονται σε ένα ανάγραμμαποίημα σε δύο μέρη και συζητούνται από κοινού ως καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, της αποψίλωσης των δασών και της ανθρώπινης παρέμβασης. Τα γράμματα του ποιήματος κόπηκαν με τη βοήθεια υδροβολής (CNC waterjet) και αναδιευθετήθηκαν εντός της επιφάνειας, διαταράσσοντας το φυσικό μοτίβο της πέτρας. Η επιφάνεια του ευβοϊκού μαρμάρου, που χρησιμοποιείται ευρέως στην Αθήνα, μοιάζει με νεφελώδη ουρανό και, συγχρόνως, αποτελεί μια οπτική κωδικοποίηση των αργών γεωλογικών διεργασιών του πλανήτη. Ως μεταμορφωσιγενές πέτρωμα, σχηματίστηκε από την υψηλή θερμοκρασία και πίεση του φλοιού της Γης. Το “Anagram” εξετάζει τη γεωλογία, το κλίμα και τον πολιτισμό ως ένα ολοκληρωμένο δίκτυο που συμπλέκει την ανόργανη ύλη, τις βιολογικές διεργασίες και τους πολιτιστικούς κώδικες σε ένα κοινό «Γήινο Σύστημα».

Παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για την έκθεση “Weather Engines”

12 11

11 Sybille Neumeyer souvenirs entomologiques #1: odonata / weathering data, 2020 Βίντεο-δοκίμιο με ήχο, έγχρωμο, 20΄15΄΄ Αγγλικά Το “souvenirs entomologiques #1: odonata / weathering data” διερευνά τους ανθρώπους, τον καιρό και τα έντομα σε έναν κόσμο κυριαρχούμενο από δεδομένα. Παρακολουθεί λιβελούλες σε πολλαπλές χρονικές και χωρικές κλίμακες: από οικοσυστήματα έως συλλογές μουσείων, από κόσμους καιρού σε νέφη δεδομένων, από το γεωλογικό παρελθόν τους σε αβέβαια μέλλοντα. Τα έντομα διαμεσολαβούνται, διαμορφώνονται και αναδιαμορφώνονται από συν-εξελισσόμενους τρόπους χαρτογράφησης, παρακολούθησης και συλλογής. Στο χείλος εξαφάνισης της βιοπολιτισμικής ποικιλομορφίας, αυτό το εικοτολογικό βίντεο-δοκίμιο ιχνηλατεί τη μεταμόρφωση μιας τράπεζας δεδομένων σε ένα δίκτυο συνειδητής συλλογής που στοχάζεται για τα κενά μεταξύ δεδομένων, αποδείξεων και γνώσεων: ανακόπτοντας τις μονολογικές συσσωρεύσεις δεδομένων, απελευθερώνει εντέλει χωρητικότητα μνήμης για έναν ανα-συλλογισμό εναλλακτικών γνώσεων, και μια οικολογική μελλοντική προοπτική. Ο ανασυλλογισμός παραδοσιακών οικολογικών γνώσεων αναπλαισιώνει την παρατήρηση ως πρακτική μέριμνας. Για την παρουσίαση του έργου φιλοξενείται τμήμα της Εντομολογικής Συλλογής του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. Τα συγκεκριμένα δείγματα προέρχονται από την Κίνα. Με την ευγενική παραχώρηση του Μουσείου Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας.

Ηχητική σύνθεση: Nathan Gray Ανάθεση του ZKM για την έκθεση “Critical Zones: Observatories for Earthly Politics” σε συνεργασία με το Κρατικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Καρλσρούης (SMNK)

12 Matthias Fritsch Mycelium Garden, 2022 Ζωντανό γλυπτό, μεταβλητές διαστάσεις, Full HD βίντεο, χωρίς ήχο, 3΄ Η Γη είναι ένα σύστημα. Ζώα, φυτά, αλλά και μύκητες όχι μόνο αντιδρούν στον καιρό αλλά τον δημιουργούν καθώς επεξεργάζονται ενέργεια και ύλη. Οι μύκητες συνήθως παραμένουν κρυμμένοι κάτω από τη γη κι εμείς βλέπουμε μονάχα το μυκήλιό τους όταν σκάβουμε το έδαφος ή όταν μαζεύουμε τα καρποφόρα σώματά τους στην εποχή τους. Ενώ τα φυτά μετατρέπουν την ενέργεια του ήλιου σε χημική ενέργεια που αποθηκεύεται σε υδατάνθρακες και άλλη βιομάζα, οι μύκητες έχουν την ικανότητα να διασπούν οτιδήποτε οργανικό και να τρέφονται από την ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στην οργανική ύλη, καθώς και να απορροφούν μεταλλικά στοιχεία από πετρώματα. Οι μυκόρριζες διατηρούν επίσης στενούς δεσμούς με τα φυτά, ανταλλάσσοντας μεταλλικά στοιχεία και νερό με σάκχαρα. Ως αποικοδομητές, οι μύκητες θέτουν τις βάσεις για τον επόμενο κύκλο ζωής και τρέφουν τη νέα ανάπτυξη φυτών που δημιουργούν την ατμόσφαιρα της Γης. Το “Mycelium Garden” παρουσιάζει διαφορετικά στελέχη μυκηλίων που τρέφονται με οργανική ύλη. Οι μύκητες δημιουργούν ένα μικροκλίμα αερίων και αερολυμάτων μαζί με μια όμορφη ποικιλία καρποφόρων σωμάτων.

Σε συνεργασία με τον Κύκλο των Μανιταριών (themushroomcircle.wordpress.com)

13 Anca Benera & Arnold Estefan Proxy Climates, 2019–εν εξελίξει Εγκατάσταση: 6 αντικείμενα (πυρήνες γύρης) 50x7 εκ. Η βλάστηση εξαφανίζεται σιγά σιγά σε πολλές περιοχές του κόσμου. Αυτό μας οδηγεί να αναρωτηθούμε πώς πρέπει να γίνεται η ανάγνωση του περιβάλλοντος, από τα καιρικά μοτίβα έως το έδαφος και τα φυτά. Ποια ίχνη αρχειοθετούνται για μελλοντική μελέτη; Η γύρη είναι ένας παλαιοκλιματικός δείκτης που χρησιμοποιείται για την ανασύσταση και κατανόηση της παγκόσμιας κλιματικής δυναμικής. Με το διαφοροποιημένο εύρος κλιματικών ευαισθησιών της, αποτελεί έναν δείκτη για τις μεταβολές της βλάστησης κατά το παρελθόν. Οι Benera & Estefan άρχισαν από το 2019 να συλλέγουν κόκκους γύρης από περιοχές με ξηρά εδάφη τα οποία βρίσκονται σε διαδικασία ερημοποίησης, όπου η βλάστηση σιγά σιγά εξαφανίζεται. Το καλλιτεχνικό ντουέτο ξεκίνησε από τη λεγόμενη Ολτενιανή Σαχάρα στη νότια Ρουμανία, ενώ επέκτειναν την έρευνά τους σε άλλες περιοχές της Ευρώπης, ανάμεσά τους και στην Ελλάδα. Η περιοχή της Μεσογείου είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή εξαιτίας της ευαισθησίας της στην ξηρασία. Τα συλλεχθέντα σωματίδια γύρης αρχειοθετούνται και παρουσιάζονται με τη μορφή δειγμάτων γεωλογικών πυρήνων. Το πρότζεκτ αποσκοπεί στη διατήρηση του γενετικού υλικού των φυτών και της μνήμης της εξαφανιζόμενης χλωρίδας, ενώ συγχρόνως μπορεί να αποτελέσει επιστημονικό υλικό για μελλοντικές παλαιοκλιματικές μελέτες.

Μέρος του έργου έγινε μετά από ανάθεση της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για την έκθεση “Weather Engines”

14 Στεφανία Στρούζα Altepetl, 2018 Γλυπτό: συνθετικό δέρμα κροκοδείλου, οψιδιανός, χάντρες πυριτίου, ρητίνη, 200x100x5 εκ. Το “Altepetl” έχει ως τίτλο έναν όρο των Αζτέκων, που σημαίνει «νερό-βουνό», το ιδανικό περιβάλλον για να ανθίσει ένας πολιτισμός. Η Στεφανία Στρούζα χρησιμοποιεί τη λέξη για να αναφερθεί στην ιστορία της Πόλης του Μεξικού όσον αφορά το νερό, την αποικιοκρατία και την κλιματική αλλαγή. Με πηγές έμπνευσης τις ανιμιστικές αναπαραστάσεις του περιβάλλοντος σε προκολομβιανούς χάρτες και τις θηλυκές θεότητες της γης και των ποτάμιων υδάτων, το γλυπτό παίρνει τη μορφή ενός επινοημένου, τρισδιάστατου χάρτη της αρχαίας λίμνης στη θέση της Πόλης του Μεξικού και του περιβάλλοντος χώρου της. Τα υλικά του έργου φέρουν περιβαλλοντικά σύμβολα. Ένα συνθετικό δέρμα με την υφή δέρματος κροκοδείλου αναπαριστά τη θηλυκή θεότητα της γης στην αζτέκικη κοσμολογία, ενώ το χρώμα του παραπέμπει στην Τσαλτσιουτλικουέ (που σημαίνει «Αυτή με το Φόρεμα από Νεφρίτη»), τη θεά του νερού των Αζτέκων. Οι χάντρες πυριτίου πάνω από το δέρμα, που χρησιμοποιούνται ευρέως στις μέρες μας ως συνθετικό αφυγραντικό, ιχνηλατούν την αρχική μορφή της λιμναίας λεκάνης της Πόλης του Μεξικού πριν την αποξήρανσή της από τους Ισπανούς. Τέλος, τα στήθη από τοπικό οψιδιανό σηματοδοτούν στο γλυπτό σύμβολα των ηφαιστειακών εδαφών που περιβάλλουν την πόλη, αλλά παραπέμπουν επίσης στις γυναικοκτονίες στο σύγχρονο Μεξικό.

Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας και της a.antonopoulou.art Το έργο αναπτύχθηκε στη διάρκεια προγράμματος καλλιτεχνικής φιλοξενίας της Αυστριακής Ομοσπονδιακής Καγκελαρίας (BKA) στην Πόλη του Μεξικού το 2018, με την υποστήριξη του Αυστριακού Πολιτιστικού Φόρουμ

15 Felipe Castelblanco Rio Arriba [Upriver], 2020 Ταινία-δοκίμιο με ήχο, Full HD, έγχρωμη, 14΄ Ισπανικά Το “Rio Arriba [Upriver]” είναι μια κινηματογραφική χαρτογράφηση των κολομβιανών εδαφών της περιοχής του Αμαζονίου, όπου αλληλοϋπάρχουν η ιθαγενής αντίσταση, τα δέντρα, τα εδάφη, τα σύννεφα, το φως και η σκιά. Η δικάναλη ταινία-δοκίμιο ακολουθεί ένα ταξίδι ανάπλευσης του ποταμού Πουτουμάγιο. Εκκινώντας από την περιοχή Σιόνα στον κάτω Αμαζόνιο, σε υψόμετρο 300 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας, με προορισμό την περιοχή Κιλιασίνγκα στα υψίπεδα των Κολομβιανών Άνδεων, στα 3.000 μ., το “Rio Arriba [Upriver]” ταξιδεύει τον θεατή κατά μήκος ενός μαιανδρικού ποταμού που διαχωρίζει διαφιλονικούμενα εδάφη. Στο πλαίσιο αυτού του ταξιδιού συζητούνται διάφορα είδη νεφών: ορισμένα σχηματίζονται από την ομίχλη, κάποια από φωτιές και άλλα πάλι από ψεκασμούς χημικών. Εδώ αναδύονται αλληλεπικαλυπτόμενες επικυριαρχίες και οι εξορυκτικές βιομηχανίες συγκρούονται με ανθρώπινες και μη ανθρώπινες κοινότητες που αντιστέκονται στη βία κατά μήκος αυτού του κάθετου άξονα εξουσίας και κατοχής. Το “Rio Arriba [Upriver]” αντιπαραθέτει φυσικά και τοξικά νέφη, τοπικούς και πολιτικούς καιρούς, δικαιώματα και συμφέροντα, παίρνοντας ως αφετηρία το ζωντανό σώμα του ποταμού.

16 Susan Schuppli Cold Cases, 2021/2022 Full HD βίντεο με ήχο Αγγλικά 1. Susan Schuppli με τους Forensic Architecture / Omar Ferwati, Nicholas Masterton, “Freezing Deaths & Abandonment Across Canada”, 31΄55΄΄• 2. Susan Schuppli με τον ερευνητή Henry Bradley και τους Forensic Architecture / Omar Ferwati, Kishan San, “Weaponizing Water Against Water Protectors at Standing Rock, N. Dakota”, 18΄34΄΄ & “Icebox Detention Along the US-Mexico Border”, 14΄18΄΄• 3. Susan Schuppli, “Cold Rights”, 11΄40΄΄ Τα βίντεο του “Cold Cases” διερευνούν τις πολιτικές του «κρύου» μέσα από μια σειρά υποθέσεων και πλαισίων στα οποία οι διαφοροποιημένες εμπειρίες και επιπτώσεις της θερμοκρασίας σχετίζονται με νομικά ζητήματα, καταπάτηση ανθρώπινων δικαιωμάτων, αλλά επίσης και με αξιώσεις για κοινωνική και περιβαλλοντική δικαιοσύνη. Oι παγετώνες και τα παγόβουνα τελούν υπό σημαντική απειλή λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη και είναι επιτακτική η ανάγκη για πράξεις μέριμνας και διατήρησης. Η θερμοκρασία συχνά «πολιτογραφείται» ως μια δεδομένη περιβαλλοντική συνθήκη πέρα από τον ανθρώπινο έλεγχο σε περιπτώσεις που κάποιοι καλούνται να λογοδοτήσουν για την πρόκληση βλάβης και βίας κατά ζώντων οργανισμών. Μέσα από την ανάλυση μιας σειράς υποθέσεων που «μπήκαν στον πάγο», το πρότζεκτ διερευνά τον στρατηγικό ρόλο της θερμοκρασίας. Η θερμοκρασία γίνεται ένα μητρώο βίας, που περιλαμβάνει τις κληρονομιές της κλιματικής αποικιοκρατίας, των μακροχρόνιων κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων και του συνεχιζόμενου δομικού ρατσισμού. Τα βίντεο του “Cold Cases” προσκαλούν τους θεατές να στοχαστούν για το πόσο «ψυχρά» απονέμεται η δικαιοσύνη και, κατ’ επέκταση, για το βιωματικό σθένος της θερμοκρασίας.

14 17

17 Superflux Refuge for Resurgence, Window View, 2021 3D Modeling & Animation με ήχο, 20΄48΄΄ Αγγλικά

18 Denise Ferreira da Silva & Arjuna Neuman 4 Waters–Deep Implicancy, 2018 Full HD βίντεο με ήχο, 29΄10΄΄ Αγγλικά

Έχοντας επιζήσει από μια απότομη μεταβολή της Γης σε εποχή επισφαλούς κλίματος, μια πολυειδική κοινότητα συγκεντρώνεται στα κατεστραμμένα ερείπια της νεωτερικότητας για να αναζητήσει νέους τρόπους συνύπαρξης. Η «θέα από το παράθυρο» των Superflux είναι μέρος της ευρύτερης εγκατάστασης “Refuge for Resurgence”, που ασχολείται με θέματα οικολογικής αλληλεξάρτησης και ενός μέλλοντος που δεν θα είναι αποκλειστικά ανθρώπινο. Η «θέα από το παράθυρο» του “Refuge for Resurgence” ρίχνει μια ματιά στα διάφορα επίπεδα μιας πόλης η οποία έχει επανέλθει στην άγρια ζωή. Δείχνει πώς η ανθρώπινη και η μη ανθρώπινη ζωή συνευρίσκονται για να αναβιώσουν το περιβάλλον τους. Φαντάζεται έναν νέο τρόπο κατοίκησης, μια κατοικία θεμελιωμένη με όρους ταπεινοφροσύνης, επινοητικότητας και φαντασίας. Μια κατοικία αρκετά ισχυρή ώστε να αντέχει στις θύελλες, να επιβιώνει από τις πλημμύρες, να ξεπερνά τους καύσωνες. Θα μπορούσε να είναι μια πόλη θερμότερη, με περισσότερη υγρασία, πιο βιολογική, στην οποία συγκατοικούν όλα τα είδη. Η ελπίδα είναι ο κεντρικός μοχλός της ανασυγκρότησης. Το “Refuge for Resurgence” εστιάζει στο πώς μπορούμε να εργαστούμε όλοι μαζί για να χαράξουμε έναν νέο κόσμο μέσα από τα αποκαΐδια του παλιού, να προκρίνουμε ανθεκτικές μορφές διαμοιρασμού και επιβίωσης.

Το “4 Waters” είναι μια ταινία για τέσσερις ωκεανούς ή θάλασσες –τη Μεσόγειο, τον Ειρηνικό, τον Ατλαντικό και τον Ινδικό ωκεανό– και τέσσερα νησιά – τη Λέσβο, τα νησιά Μάρσαλ, την Αϊτή και τα νησιά Τιγουί (Tiwi). Θραύσματα, ήχοι και ιστορίες κουβαλούν τη βιωματική στιγμή της συνύπαρξης πριν από τον διαχωρισμό, την οποία οι Ferreira da Silva και Neuman αποκαλούν με τον νεολογισμό Deep Implicancy (Βαθιά Εμπλοκή). Μέσα από μια σειρά πειραματικών μεταναστεύσεων και στοιχειακών περασμάτων, η ταινία θέτει ερωτήματα για τη μορφή του οικουμενικού ανθρώπου, τις ασβεστοποιητικές και κατ’ εξαίρεση καταβολές του, και ιδίως τον αξιακό του κώδικα. Περιπλανώμενη και περιεργαζόμενη μια μετασχηματιστική εκτίμηση της δικαιοσύνης, η ταινία πραγματεύεται τη μετανάστευση και τον εκτοπισμό σε σχέση με την περιβαλλοντική κρίση, αμφισβητώντας τη δυτικοευρωπαϊκή γνώση και σκέψη. Καθώς διαρθρώνεται σε τέσσερα μέρη –αέρας, νερό, γη και φωτιά–, η ταινία σχολιάζει επίσης τα πλατωνικά γεωμετρικά στερεά ως δομικά στοιχεία του σύμπαντος –η γη ως κύβος, ο αέρας ως οκτάεδρο, η φωτιά ως τετράεδρο, το νερό ως εικοσάεδρο– αναρωτώμενη τι συνεπάγεται μια τέτοια κατανόηση της «φύσης».

Δημιουργοί: Anab Jain & Jon Ardern 3D Modelling & Animation: Sebastian Tiew Το έργο αυτό έχει λάβει χρηματοδότηση από το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Horizon 2020 της Ευρωπαϊκής Ένωσης (χορηγική συμφωνία αρ. 870759)

19 Ζήσης Κοτιώνης Βαρόμετρο και Αερογράφοι, 2022 Εγκαταστάσεις: καλαμιές, κορδόνια, πλάκες, τσιμεντόλιθοι, άμμος, μεταβλητές διαστάσεις

20 Πάκυ Βλασσοπούλου Για να αγαπήσεις τον ιβίσκο, πρέπει πρώτα να αγαπήσεις τον μουσώνα, 2022 Κεραμικά, μεταβλητές διαστάσεις

Το πρότζεκτ «Βαρόμετρο και Αερογράφοι» προτείνει προσωρινές, αναστρέψιμες κατασκευές για τη μέτρηση των καιρικών φαινομένων σύμφωνα με μια ιδιοτοπική ερμηνεία της περιοχής. Τα εγκατεστημένα όργανα μετρούν τον χρόνο με μη μετρήσιμους δείκτες. Η αντίφαση αυτή αποσκοπεί να αναδείξει τα όρια της μετρησιμότητας χρόνου/καιρού και της αναγωγής της σε ποσοτικά δεδομένα. Οι «Αερογράφοι» αποτελούνται από καλάμια που κρέμονται από τα κλαδιά μιας δαμασκηνιάς και ακουμπούν ελαφρά σε γλάστρες με άμμο στο γρασίδι. Καθώς μετακινούνται τα κλαδιά από τον άνεμο, οι άκρες των καλαμιών χαράζουν απαλά την άμμο. Οι «Αερογράφοι» λειτουργούν ως ανεμόμετρα που καταγράφουν τα ίχνη της αισθητηριακής πρόσληψης του καιρού από το σώμα. Στην κορυφή του λόφου, δίπλα στο Μουσείο και σε μια θέση με απευθείας θέα στην Ακρόπολη, το «Βαρόμετρο» είναι εγκατεστημένο πάνω σε ένα προϋπάρχον μαρμάρινο βάθρο, στοχεύοντας οπτικά τον Παρθενώνα. Το έργο παρέχει μια πλατφόρμα για την παρατήρηση της καθετότητας του ναού και του ρυθμού του, που ανθίσταται στις καιρικές συνθήκες και μετρά τον χρόνο. Το πρότζεκτ συνιστά μια δήλωση ενάντια στη νευρωτική μεταχείριση των μετεωρολογικών δεδομένων από τα ΜΜΕ. Όσο αυξάνουν τα δεδομένα τόσο περισσότερο ο καιρός παραμένει άγνωστος και άψυχος.

Το νερό είναι βασικός ρυθμιστικός παράγοντας όχι μόνο για το κλίμα αλλά και για τη ζωή στον πλανήτη. Στις μέρες μας, οι υψηλότερες θερμοκρασίες και οι συχνά ακραίες καιρικές συνθήκες επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα και την κατανομή των βροχοπτώσεων, το λιώσιμο των χιονιών, τον ρου των ποταμών και τα υπόγεια ύδατα, επιδεινώνοντας περαιτέρω την ποιότητα του νερού. Το έργο «Για να αγαπήσεις τον ιβίσκο, πρέπει πρώτα να αγαπήσεις τον μουσώνα» είναι μια σύνθεση αντικειμένων που αναφέρονται στη συλλογή, στη μεταφορά και στην αποθήκευση του νερού. Πλακάκια, σωλήνες, φίλτρα, δοχεία και χωνιά που φαίνονται άρτια ή σπασμένα, βιομηχανικά ή χειροποίητα, παλιότερα ή σημερινά, κείτονται στο έδαφος σαν θραύσματα υδάτινων υποδομών και σκευών. Παραπέμπουν στη χρήση, στη σπατάλη ή στην έλλειψη νερού, ενώ η τοποθέτησή τους υπογραμμίζει τη σύνδεση μεταξύ νερού, εδάφους, βλάστησης και ζωής. Ο τίτλος του έργου είναι παρμένος από έναν στίχο του ποιήματος “Thirty” της Hala Alyan και αναφέρεται στην αναγκαιότητα συμφιλίωσης του ανθρώπου κατά τη διαχείριση ενός συστήματος που είναι μεγαλύτερο από το δικό του.

Γραφικά: Αλεξάνδρα Σιουγκάρη Παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για την έκθεση “Weather Engines”

Παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για την έκθεση “Weather Engines”

21 Kat Austen Time to Break Down (Echoes of the Palaeoplasticene), 2022 Αντικείμενα τρισδιάστατης εκτύπωσης Το “Time to Break Down (Echoes of the Palaeoplasticene)” θίγει το ζήτημα του κύκλου ζωής των πλαστικών στο περιβάλλον, παρουσιάζοντας ένα υποθετικό παρελθόν όπου μύκητες με βάση το πλαστικό εξελίχθηκαν φυσιολογικά. Αυτό το μυθοπλαστικό παρελθόν προσκαλεί τους επισκέπτες να συνειδητοποιήσουν τη μακροζωία του υλικού και να αναλογιστούν τις επιπτώσεις για το τρέχον και τα μελλοντικά μας οικοσυστήματα. Το πλαστικό, σχεδιασμένο για να είναι ανθεκτικό και να μην αντιδρά χημικά, επιζεί περισσότερο από την περιβάλλουσα χλωρίδα και πανίδα του. Ωστόσο, τα οικοσυστήματα προσαρμόζονται ήδη σε αυτή τη νέα υλικότητα με μικροοργανισμούς που εξελίσσονται για να τρέφονται με πλαστικό, και φυτά που αποδεικνύεται ότι απορροφούν μικροπλαστικά στον ιστό τους. Τα ροζ πλαστικά μανιτάρια του πρότζεκτ παραπέμπουν σε ανθρωπογενείς πετροχημικές οικολογίες και κληροδοτήσεις που επηρεάζουν ανθρώπινους και μη ανθρώπινους κόσμους. Η τοποθέτηση των αντικειμένων για έξι εβδομάδες στον κήπο δεν θα έχει επίπτωση στο ζωντανό περιβάλλον.

Επιστημονικοί Συνεργάτες: Indrė Žliobaitė & Laurence Gill Παραγωγός: Andrew Newman (Ars Electronica) Παραγωγή της Ars Electronica Linz GmbH & Co KG στο πλαίσιο του έργου Studiotopia με την υποστήριξη του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης

22 Barbara Marcel CINE-LIANA at ATTO Tower: Two Chapters, 2020 Full HD βίντεο με ήχο, 2 κεφάλαια μιας τετρακάναλης βίντεο εγκατάστασης, 62΄ Πορτογαλικά, Αγγλικά Ο μεγαλύτερος πύργος στη Λατινική Αμερική, το Μετεωροσκοπείο του Ψηλού Πύργου του Αμαζονίου (Amazon Tall Tower Observatory, ATTO), μελετά τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στο δάσος, στα εδάφη και στην ατμόσφαιρα της περιοχής, προκειμένου να γίνει κατανοητός ο ρόλος της λεκάνης του Αμαζονίου στο σύστημα της Γης. Ο πύργος δημιουργήθηκε στο πλαίσιο μιας διεθνούς συνεργασίας μεταξύ Βραζιλίας και Γερμανίας, ενώ την ανέγερση και τη χρηματοδότησή του ανέλαβαν το Ερευνητικό Ινστιτούτο Αμαζονίου (INPA) και το Ινστιτούτο Max-Planck. Για τους σκοπούς του πρότζεκτ “CINE-LIANA at ATTO Tower: Two Chapters”, ο πύργος «καταλήφθηκε» προσωρινά και μεταμορφώθηκε σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό. Ο διάλογος ανάμεσα σε επιστήμονες και ντόπιους κατοίκους αφορά κεντρικά ερωτήματα σχετικά με την περιβαλλοντική κρίση την οποία βιώνουμε: Πώς διεξάγεται ο δημόσιος διάλογος σχετικά με αυτήν; Ποιες απόψεις εκπροσωπούνται και πού εισέρχονται σε διάλογο τα διαφορετικά επιχειρήματα; Στη διάρκεια της διαδικασίας αυτής, τα επιστημονικά δεδομένα καμιά φορά διασταυρώνονται με τις προγονικές γνώσεις, κατά καιρούς αποσυνδέονται, ενώ η επιστημονική κοινότητα ακούει και επίσης μαθαίνει περισσότερα για τους αγώνες υπεράσπισης των εδαφών και των τοπικών μέσων διαβίωσης των πληθυσμών του Αμαζονίου.

23 Αφροδίτη Ψαρρά & Audrey Briot Listening Space, 2019-22 Εγκατάσταση: πλεκτό 170x220 εκ., ρούχο με φορέσιμη κεραία δύο πόλων 115x150 εκ., ηλεκτρονικός εξοπλισμός, HD βίντεο με ήχο, χωρίς καθορισμένη διάρκεια Το “Listening Space” είναι ένα εν εξελίξει καλλιτεχνικό ερευνητικό πρότζεκτ που χρησιμοποιεί δορυφορικά καιρικά δεδομένα της Εθνικής Ωκεανικής και Ατμοσφαιρικής Διοίκησης των ΗΠΑ (NOAA) ως πρώτη ύλη για ποιητική εξερεύνηση και επιστήμη των πολιτών. Χρησιμοποιώντας φορέσιμες χειροποίητες κεραίες και λογισμικό ραδιοεπικοινωνίας, τα δορυφορικά σήματα συλλαμβάνονται, αποκωδικοποιούνται και στη συνέχεια πλέκονται σε υφάσματα. Οι οικολογίες μετάδοσης που περιλαμβάνονται στο ραδιοφάσμα αποτελούν την απόλυτη έκφραση του αποκαλούμενου Ανθρωπόκαινου, καθώς επιτρέπουν τη λειτουργία της ανθρώπινης ζωής όπως την ξέρουμε (τηλεπικοινωνίες, περιβαλλοντική παρακολούθηση, ραδιοαστρονομία, ραδιόφωνο FM/AM κ.λπ.) και διαμορφώνουν την κατανόηση και αντίληψή μας για τον πλανήτη. Διερευνώντας τις πρακτικές της ανθρωπότητας για την ύφανση αυτού του περίπλοκου στρώματος, το πρότζεκτ αποσκοπεί να δημιουργήσει ποιητικές συνδηλώσεις ανάμεσα στα υφάσματα, ως μέσου ανίχνευσης, συλλογής και αρχειοθέτησης δεδομένων, και στα σώματα, ως φορέων εξουσίας, για να επανερμηνεύσει τις σύγχρονες τεχνολογίες μέσω χειροτεχνικών μεθόδων. Το “Listening Space” επιχειρεί να εμπλουτίσει την ανθρώπινη ικανότητα της αίσθησης και να καταστήσει ενσώματους τους διαλόγους που συλλαμβάνονται μεταξύ της Γης και των δορυφόρων της.

Με την υποστήριξη του DXARTS και χρηματοδότηση από το Bergstrom Award for Art and Science

24 23

24 Geocinema (Asia Bazdyrieva & Solveig Qu Suess) Making of Earths, 2021 Full HD βίντεο με ήχο, 35΄ Αγγλικά, Κινεζικά Επιδιώκοντας να συμβάλει στην κατανόηση της τροποποίησης του καιρού και του περιβαλλοντικού ελέγχου, το “Making of Earths” διερευνά το διαρκώς επαναλαμβανόμενο «τροπάρι» της εποχής μας ότι το μέλλον είναι διαχειρίσιμο. Μετά από έρευνα ενός έτους, υιοθετώντας την προσέγγιση του ντοκιμαντέρ, η ταινία ιχνηλατεί τρέχουσες προσπάθειες που γίνονται στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή της Κίνας και της Νοτιοανατολικής Ασίας για την πρόγνωση του μέλλοντος των ολοένα πιο παράξενων κλιμάτων της Γης, στη σκιά των προσπαθειών ελέγχου εδαφών και επικράτειας. Το χάσμα ανάμεσα στη βιωμένη εμπειρία της κατακλυσμιαίας αβεβαιότητας και στον μαζικό όγκο των δεδομένων που συλλέγονται για εξαγωγή κέρδους από αυτή την αστάθεια διευρύνεται διαρκώς. Η ζωή στο έδαφος είναι αναντίστοιχη με τις πλανητικής κλίμακας υποδομές παρατήρησης και διαχείρισης. Ο καιρός και το κλίμα αποκτούν ολοένα περισσότερο γεωπολιτικές διαστάσεις. Η ταινία εστιάζει σε αυτά τα ζητήματα και υπονομεύει την ιδέα της κατοχής της γνώσης, διανοίγοντας αντιθέτως χώρους αποπροσανατολισμού μέσα στην παρανοϊκή δομή της ολότητας.

Πρωτότυπη μουσική επένδυση: Jessika Khazrik

18 25

25 Coti K. Click Ensemble, 2022 Ηχητική εγκατάσταση: ξύλο, solenoid, υπολογιστής, ατμοσφαιρικοί αισθητήρες, μεταβλητές διαστάσεις

26 Alexandra Daisy Ginsberg The Wilding of Mars, 2019 Βίντεο εγκατάσταση με τέσσερις οθόνες και ήχο, προσομοίωση Unity, 60΄

Το “Click Ensemble” αποτελείται από ξύλινες κατασκευές εμπνευσμένες από μετεωρολογικούς σταθμούς και σπιτάκια πουλιών. Η γλυπτική εγκατάσταση, εξοπλισμένη με αισθητήρες, μετράει τη θερμοκρασία, την υγρασία και τη βαρομετρική πίεση ανά τακτά διαστήματα. Οι μετεωρολογικές πληροφορίες μεταφράζονται σε δυαδικό κώδικα και μεταδίδονται στη γύρω περιοχή με τη μορφή απαλών τονικών κλικ που παράγονται από ηλεκτρομαγνητικά κυκλώματα μέσα στο εσωτερικό των κουτιών. Ακολουθώντας τη λογική ενός παραδοσιακού ρολογιού τοίχου, αυτό το ιδιόρρυθμο μηχάνημα ανακοινώνει την ώρα και τον καιρό. Με μια σειρά ήχων που δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμοι ή κατανοητοί από το ανθρώπινο αυτί ως πληροφορία, διαμορφώνεται ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο ακουστικό «ανσάμπλ» όπου συναντιούνται και τέμνονται στοιχεία από διαφορετικούς κόσμους.

Η εγκατάσταση “The Wilding of Mars” επιχειρεί την προσομοίωση βλαστητικής ανάπτυξης σε έναν έρημο πλανήτη με καλλιέργειες από τη Γη. Ένας άγριος κήπος στον Άρη αναπτύσσεται για χιλιετίες, την ανάπτυξη του οποίου εμείς βλέπουμε σε διάστημα μίας ώρας. Τα φυτά εξαπλώνονται βόρεια του Νότιου Πόλου του Άρη, διαμορφώνοντας ένα οικοσύστημα που καθορίζεται από τις τοπικές και τις πλανητικές παραμέτρους του νερού, της θερμοκρασίας και των θρεπτικών συστατικών. Όπως και άλλες «μεθοριακές επικράτειες» εδώ στη Γη, ο Άρης εκλαμβάνεται από ορισμένους ανθρώπους ως έδαφος επιδεκτικό εκμετάλλευσης, ανεξαρτήτως εάν υπάρχουν ή όχι εκεί αυτόχθονες μορφές ζωής. Η εγκατάσταση “The Wilding of Mars” θέτει σε προτεραιότητα μια μη ανθρώπινη προοπτική, καθώς είναι τα φυτά που αναπτύσσονται και αποικίζουν το έδαφος. Θα μπορούσαμε να φανταστούμε τον Άρη –έναν πλανήτη με σφοδρές θύελλες, θερμοκρασίες ακραίου ψύχους και μια ατμόσφαιρα δηλητηριώδη για τους ανθρώπους αποτελούμενη κυρίως από διοξείδιο του άνθρακα– να αποικίζεται μόνο από φυτά που προσαρμόζονται και ευδοκιμούν χωρίς εμάς; Δύο προσομοιώσεις τρέχουν παράλληλα, υπενθυμίζοντάς μας ότι η ζωή θα μπορούσε να ακολουθήσει και άλλες πορείες. Μήπως εάν αφήναμε τον πλανήτη σε άλλες μορφές ζωής, αυτό θα μπορούσε να ήταν η απόλυτη αφύσικη πράξη για τους ανθρώπους;

Παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση για την έκθεση “Weather Engines”

Ανάθεση του Vitra Design Museum και του Design Museum του Λονδίνου Με την υποστήριξη του Cité du Design του Σεντ Ετιέν

ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

ΕΚΔΟΣΗ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΓΚΑΙΝΙΩΝ WEATHER ENGINES

Λέξεις για τον Καιρό: Ένα γλωσσάρι Eπιμέλεια: Jussi Parikka & Δάφνη Δραγώνα

1-3 Απριλίου 2022, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση & Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Η έκθεση πλαισιώνεται από την έκδοση Λέξεις για τον Καιρό: Ένα γλωσσάρι που χαρτογραφεί όρους για μια πολιτική οικολογία της εμπειρίας. Με τη συνεισφορά πολλών διεθνώς καταξιωμένων καλλιτεχνών, αρχιτεκτόνων και θεωρητικών, η έκδοση συνοψίζει βασικά θέματα που απασχολούν την έκθεση “Weather Engines” και λέξεις-κλειδιά, από την Ατμόσφαιρα έως τον Αέρα και από τον Άνεμο μέχρι τα Κύματα, από την Υγρασία μέχρι τη Στρατιωτική Μετεωρολογία και άλλα.

Το πρόγραμμα για το Σαββατοκύριακο των εγκαινίων της έκθεσης “Weather Engines” περιλαμβάνει ομιλίες, συζητήσεις και περφόρμανς. Με αφορμή την έκθεση, αλλά και όχι μόνο, το πρόγραμμα εστιάζει στην αισθητική και στις τεχνολογίες του καιρού στην εποχή της κλιματικής κρίσης. Η γεωμηχανική, η οπλοποίηση του καιρού αλλά και ζητήματα που αφορούν την αντίσταση και την κλιματική δικαιοσύνη θα συζητηθούν στο πλαίσιο αυτό. Οι ομιλίες και οι περφόρμανς απαντούν στις σύγχρονες πολιτικές ατμόσφαιρες και εκφράζουν τη σχέση του ανθρώπου με κόσμους πέρα από τον άνθρωπο, καθώς και τη σχέση επιστημονικής έρευνας και καλλιτεχνικού έργου.

Με κείμενα των: Ryan Bishop, Benjamin H. Bratton, Holly Jean Buck, J. R. Carpenter, Sria Chatterjee, Sean Cubitt, Heather Davis, Δάφνης Δραγώνα, The Forest Curriculum, Matthew Fuller, Geocinema, Olga Goriunova, Orit Halpern, Eva Horn, Elise Misao Hunchuck, Λυδίας Καλλιπολίτη, Adrian Lahoud, open-weather, Jussi Parikka, John Durham Peters, Ανδρέα ΦιλιππόπουλουΜιχαλόπουλου, Robert Pietrusko, Janine Randerson, Karolina Sobecka, The Weathering Collective, May Ee Wong Την έκδοση σχεδίασαν οι Typical Organization Μετάφραση: Βασίλης Δουβίτσας

Οι ομιλίες και οι περφόρμανς θα πραγματοποιηθούν στα αγγλικά, χωρίς διερμηνεία

ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΜΙΛΙΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ Παρασκευή 1 Απριλίου Στέγη Ιδρύματος Ωνάση 17:00 Καλωσόρισμα και εισαγωγή από τον Χρήστο

Καρρά, Εκτελεστικό Διευθυντή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, και τους επιμελητές της έκθεσης, Δάφνη Δραγώνα και Jussi Parikka 17:10 “What’s with the weather?” Μια ομιλία για την κλιματική αλλαγή, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και τις συνέπειές τους από τον Χρήστο Γιαννακόπουλο (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών) Συζήτηση με τον James Bridle (Αίγινα) 18:00 “Cold Matters”, Susan Schuppli (Goldsmiths, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου) Μια διάλεξη για τις πολιτικές της θερμοκρασίας και ζητήματα δικαιοσύνης Συζήτηση με τον Jussi Parikka 19:00 “The Anthropogenic Weather of Nano-spectacular Space”, Jessika Kharzik (Βηρυτός, Βερολίνο) Μια ηχητική περφόρμανς που εξετάζει τον πρώτο ανθρωπογενή διαστημικό καιρό και τις τεχνητές ζώνες ακτινοβολίας, διερευνώντας τον ρόλο του στρατού 19:30 Εγκαίνια έκθεσης

Σάββατο 2 Απριλίου Στέγη Ιδρύματος Ωνάση 14:30 Εισαγωγή από τους επιμελητές,

Δάφνη Δραγώνα και Jussi Parikka

14:40 “Casting the Ocean”, Matterlurgy (Λονδίνο)

Μια επιτελεστική παρουσίαση πολυμέσων που εξερευνά τον τρόπο με τον οποίο ο ωκεανός αποτυπώνεται, υπολογίζεται και μοντελοποιείται 15:00 “Aesthetics of Weather” “Sensing, Measuring, Perceiving: On the Aesthetics of Meteorology and Climate”, Birgit Schneider (Πανεπιστήμιο του Πότσνταμ) “Political Atmospherics”, Tom Corby (University of Arts, Λονδίνο) Συντονισμός: Jussi Parikka 16:15 “Weather Stories” “Whiteout”, Rosa Menkman (Άμστερνταμ) Μια διάλεξη-περφόρμανς για μια εξαντλητική ορεινή πεζοπορία με χιονοθύελλα και έναν μετεωρολογικό σταθμό “Stories on Heat”, Kent Chan (Άμστερνταμ, Σιγκαπούρη) Μια αφηγηματική περφόρμανς για τις κοινές ιστορίες και τα κοινά μέλλοντα της τέχνης με τη ζέστη 17:00 Διάλειμμα για καφέ

17:15 “Anthropogenic Weather”, Yuriko Furuhata (McGill

University, Μόντρεαλ) (μαγνητοσκοπημένη ομιλία) Μια ομιλία για τις στρατηγικές μηχανικής του καιρού του παρελθόντος και του παρόντος 17:30 “Oceans of Eternity: A Contract Unto Extinction”, Ανδρέας Φιλιππόπουλος-Μιχαλόπουλος (The Westminster Law & Theory Lab, Λονδίνο) Μια διάλεξη-περφόρμανς για το νερό, τον Τιτσιάνο και τον πλανητικό θάνατο 18:00 “Ecological Justice” “Severe, widespread, long-term: Defining the crime of ecocide using visual and spatial evidence”, Nabil Ahmed (Ακαδημία Καλών Τεχνών, Τρόντχαϊμ) “What Nature in the Rights of Nature?”, Xenia Chiaramonte (ICI, Βερολίνο) Συντονισμός: Ανδρέας Φιλιππόπουλος-Μιχαλόπουλος 19.15 Διάλειμμα για καφέ 19:30 “Weather as Weapon” “Border Weathers: The environment as weapon at the edges of Greece”, Στέφανος Λεβίδης (Αθήνα) Συζήτηση: Γιάννης Ορέστης Παπαδημητρίου (The Manifold, Αθήνα) “Corpus Infinitum”, Denise Ferreira da Silva (μαγνητοσκοπημένη ομιλία) Μια ομιλία για την αναγκαιότητα στροφής προς μια εικόνα της ύπαρξης χωρίς διαχωρισιμότητα 20:30 “The Forest Curriculum’s Weather Stress Index”, The Forest Curriculum (Μπανγκόκ, Βερολίνο, Βαρκελώνη) Μια καταληκτική ομιλία για τις ευαισθησίες και τις νοημοσύνες κόσμων πέρα από τον άνθρωπο

Κυριακή 3 Απριλίου Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών 17:00 «Mετεωροσοφιστεία», διάλεξη-περφόρμανς, Φοίβη Γιαννίση

17:30 Καλωσόρισμα από τη Φιόρη-Αναστασία

Μεταλληνού, Αστροφυσικό, Υπεύθυνη επικοινωνίας στο Κέντρο Επισκεπτών Θησείου, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών Εγκαίνια και ξενάγηση στην έκθεση στο Αστεροσκοπείο με τους επιμελητές και καλλιτέχνες 18:30 “Listening Space”, ηχητική περφόρμανς, Αφροδίτη Ψαρρά & Audrey Briot

ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ ΣΤΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ Φοίβη Γιαννίση Mετεωροσοφιστεία 3 Aπριλίου 2022, 17:00, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Αφροδίτη Ψαρρά & Audrey Briot Listening Space 3 Aπριλίου 2022, 18:30, Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

Αυτή η διάλεξη-περφόρμανς θα λάβει χώρα στο Ιερό των Νυμφών, των ελάσσονων θηλυκών θεοτήτων που εκπροσωπούσαν αλληγορικά διάφορους σχηματισμούς ή στοιχεία της φύσης, όπως όρη, άλση, δέντρα, πηγές, τη θάλασσα, αλλά και τους ανέμους. Παίρνοντας αφορμή από τους ανέμους, η διάλεξη-περφόρμανς θα βασιστεί σε κείμενα και στίχους για να μιλήσει, άλλοτε σοβαρά και άλλοτε αστεία, για το θέμα του καιρού, με τη σύγχρονη αλλά και την αρχαιοελληνική έννοια. Ο τίτλος της διάλεξης προέρχεται από τις «Νεφέλες» του Αριστοφάνη και σατιρίζει την επιστημονική διάσταση της πρόβλεψης του καιρού. Ο Καιρός, στην ελληνική αρχαιότητα, σήμαινε την ευ-καιρία, δηλαδή την κατάλληλη στιγμή για κάτι, και ήταν θεότητα. Η πρόβλεψη του καιρού, μια σύγχρονη επιστήμη που έχει τις ρίζες της στο παρελθόν, θα συζητηθεί μαζί με την αρχαία μαντική, την ιπποκράτεια ιατρική, τη σχέση των ανέμων με την αναπνοή και την έμπνευση, σε μια τελετουργική ομιλία πρόγνωσης και εξευμενισμού.

Το “Listening Space” μοιράζεται με το κοινό σε πραγματικό χρόνο τη διαδικασία ακρόασης, παρεμβολής και αποκωδικοποίησης δεδομένων μετεωρολογικών δορυφόρων. Χρησιμοποιώντας τεχνικές ραδιοεπικοινωνίας μέσω λογισμικού, αυτοσχέδιες κεραίες και αισθητήρες ραδιοσυχνοτήτων, η Ψαρρά και η Briot στρέφονται στον ανοιχτό ουρανό για να λάβουν και να μεταδώσουν ηχητικά και ρυθμικά σήματα δορυφόρων. Ο στόχος τους είναι κάνουν τις οικολογίες μετάδοσης αντιληπτές και να δημιουργήσουν μια από κοινού εμπειρία για τα αόρατα δίκτυα επικοινωνίας που μας περιβάλλουν.

Παρακαλούμε να έχετε υπόψη πως το σήμα του δορυφόρου μπορεί να είναι θορυβώδες, οπότε άτομα με ευαισθησία καλό είναι να χρησιμοποιήσουν ωτασπίδες.

ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΟ ΠΡΟΤΖΕΚΤ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ

3 137 (Πάκυ Βλασσοπούλου, Χρυσάνθη Κουμιανάκη, Κοσμάς Νικολάου) & Dr. Audrey-Flore Ngomsik CO3(6)5, 2021-2022 Εγκατάσταση στο Φουαγιέ του 5ου ορόφου της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση Τροχήλατη πλατφόρμα: 210x195x65 εκ. Προϊόντα: αποσμητικό σώματος, κρέμα απολέπισης, ασβέστιο-συμπλήρωμα διατροφής, φίλτρο νερού Βίντεο, ψηφιοποιημένο 16mm φιλμ, 4΄13΄΄

Sophie Dyer και Sasha Engelmann open-weather 7 & 8 Μαΐου 2022 Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

Η ομάδα 3 137, που έχει για έδρα της την Αθήνα, στρέφει την οικοκριτική της στην προσχηματική στάση του πράσινου καπιταλισμού παρωδώντας και ανακατευθύνοντας τον δήθεν περιβαλλοντισμό που καλλιεργούν οι μεγάλες επιχειρήσεις. Δουλεύοντας για την υλοποίηση του συνεργατικού τους πρότζεκτ με την πράσινη χημική επιστήμονα Audrey-Flore Ngomsik, στο video teaser τους παρουσιάζουν μια συλλογή κρυπτικών οικοδράσεων στην πόλη, όπως το φύτεμα φαρμακευτικών χαπιών στο έδαφος. Περιλαμβάνει επίσης επιδείξεις αντάρτικων προσεγγίσεων στον βιώσιμο σχεδιασμό, όπως είναι η ανακατεύθυνση των οργανικών αποβλήτων από θρυμματισμένα τσόφλια αβγών, φλούδες πορτοκαλιών και υπολείμματα αλεσμένου καφέ για τη δημιουργία εναλλακτικών προϊόντων. Ένας κωδικός QR οδηγεί τους ανυποψίαστους περαστικούς σε μια ιστοσελίδα του πρότζεκτ με συνταγές, ενώ ένα αινιγματικό λογότυπο, αποτελούμενο από έναν επιστημονικό τύπο πάνω σε μια σχηματική απεικόνιση της γήινης σφαίρας, παραπέμπει νοερά στην υπονομευτική δυνατότητα μιας κυκλικής οικονομίας που υπάρχει εκτός του καπιταλιστικού συστήματος. (Κείμενο των Maja and Reuben Fowkes)

CO3(6)5 brand design: Έλλη Ρουπάλη Κινηματογράφηση: Δάφνη Χαιρετάκη Performer: Εύα Βλασσοπούλου Sound Designer: Γιώτης Παρασκευαΐδης Web Developer: Χρήστος Τσαμαρδάς Παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση στο πλαίσιο του έργου Studiotopia με την υποστήριξη του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Το οpen-weather είναι ένα φεμινιστικό πείραμα απεικόνισης και φαντασίας της Γης και των καιρικών συστημάτων της. Έχοντας επικεφαλής τη σχεδιάστρια και ερευνήτρια Sophie Dyer και τη δημιουργική γεωγράφο Sasha Engelmann, το οpen-weather χρησιμοποιεί μια σειρά από βήμα προς βήμα οδηγούς, κριτικά πλαίσια και δημόσια εργαστήρια για τη λήψη δορυφορικών εικόνων με τη χρήση δωρεάν ή φτηνών ερασιτεχνικών τεχνολογιών ραδιοεπικοινωνίας. Για την έκθεση “Weather Engines”, η Sophie Dyer και η Sasha Engelmann θα πραγματοποιήσουν ένα εργαστήριο DIY δορυφορικού σταθμού εδάφους. Στο τέλος του εργαστηρίου, ο καθένας και η καθεμία από τους συμμετέχοντες θα έχουν κατανοήσει τα βασικά για τη ραδιοεπικοινωνία και θα έχουν τον δικό τους λειτουργικό DIY δορυφορικό σταθμό εδάφους για την παραγωγή μοναδικών εικόνων του καιρού από μετεωρολογικούς δορυφόρους. Στο εργαστήριο θα εφαρμοστούν φεμινιστικές αρχές για την αμφισβήτηση των κυρίαρχων αφηγήσεων σχετικά με τις τεχνολογίες και τις ιστορίες της ασύρματης επικοινωνίας.

ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ Hypercomf Ασυνήθιστες μπουκιές: Μαγειρεύοντας ξενικά είδη 12 Μαΐου 2022 Στέγη Ιδρύματος Ωνάση Σε αυτό το εργαστήριο θα προσκληθεί ένας επαγγελματίας σεφ να πειραματιστεί με την πρώτη ύλη εδώδιμων ειδών ψαριών που ήρθαν πρόσφατα στις ελληνικές θάλασσες, να μας δείξει πώς να χρησιμοποιούμε αυτά τα ψάρια στη μαγειρική και να μας προτείνει μια ειδικά δημιουργημένη συνταγή. Τα ψάρια αυτά είναι εδώδιμα και ασφαλή για κατανάλωση, αλλά δεν είναι πολιτισμικά αποδεκτά ως εδώδιμα, επειδή δεν είμαστε εξοικειωμένοι με την παρουσία τους. Όταν τα πιάνουν οι ψαράδες στα δίχτυα τους, τα αντιμετωπίζουν ως «παρεμπίπτοντα αλιεύματα» επειδή θεωρείται ότι δεν έχουν εμπορική αξία. Βοηθώντας στην αλλαγή αυτής της νοοτροπίας, η εισαγωγή αυτών των ειδών ψαριών στο διαιτολόγιό μας θα συνέβαλε σημαντικά στην προστασία της ενδημικής θαλάσσιας βιοποικιλότητας, μέρος της οποίας συχνά υπεραλιεύεται. Το εργαστήριο θα έχει τη μορφή μιας μαγειρικής επίδειξης για την προετοιμασία και το μαγείρεμα των ειδών Pterois miles (λεοντόψαρο) και Siganus rivulatus/Siganus luridus (λευκή και μαύρη αγριόσαλπα ή κουρκούνα, αντίστοιχα) σε ειδικά προετοιμασμένες συνταγές που συνδυάζουν τα ψάρια με τοπικά προϊόντα. Μετά την εκπαιδευτική επίδειξη θα ακολουθήσει μια μικρή γευσιγνωσία της συνταγής από τους συμμετέχοντες.

Hypercomf Μηδενίζοντας τα πλαστικά: Οι νέες γενιές σκέφτονται και σχεδιάζουν μια εναλλακτική καταναλωτική εμπειρία 14 Μαΐου 2022 Στέγη Ιδρύματος Ωνάση Σε αυτό το δημιουργικό, αυτοσχέδιο εργαστήριο, οι συμμετέχοντας θα μάθουν, θα σκεφτούν και θα σχεδιάσουν μια νέα, βιώσιμη προσέγγιση στα καταναλωτικά αγαθά, στις συσκευασίες και στα αντικείμενα μίας χρήσης. Μια μεγάλη ποσότητα της ρύπανσης από απόβλητα στους ωκεανούς αφορά συσκευασίες καταναλωτικών αγαθών και πλαστικά μίας χρήσης. Σε μια προσπάθεια ολοκλήρωσης της επικοινωνίας του προβλήματος (η οποία ήδη περιλαμβάνει τη χρήση περισυλλεχθέντων θαλάσσιων αποβλήτων σε μια πρόταση βιώσιμου σχεδιασμού), αυτό το αυτοσχέδιο εργαστήριο θα προσπαθήσει να στοχεύσει στην πηγή του προβλήματος των πλαστικών. Το εργαστήριο απευθύνεται σε παιδιά, παρουσιάζοντας διάφορα εμπνευσμένα παραδείγματα μηχανικής και σχεδιασμού από όλο τον κόσμο, τα οποία δίνουν λύσεις στο ζήτημα των συσκευασιών, από βιοδιασπώμενα βιοπλαστικά, επαναχρησιμοποιήσιμα και ανακυκλώσιμα υλικά, μέχρι εδώδιμες λύσεις ή νέα σχήματα και μορφές που μειώνουν τη χρήση υλικών κ.λπ.

Επίσημος Χορηγός Αερομεταφορών Official Air Carrier Sponsor

Χορηγοί Επικοινωνίας Media Sponsors

Με την υποστήριξη Supported by Επίσημος Ιατρικός υποστηρικτής Medical Cover

Χορηγός Φιλοξενίας Hospitality Sponsor

onassis.link/weatherengines

→ onassis.org