AO 44 (June 2009) by Onassis Stegi

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 44 Ιούνιος 2009

Περιεχόμενα Σημείωμα Δραστηριότητες Υποτρόφων • • • •

Επιτυχίες ..................................................................................................................................................................................................................2 Εικαστικά .................................................................................................................................................................................................................3 Αρχιτεκτονική .........................................................................................................................................................................................................5 Μουσική ...................................................................................................................................................................................................................6

Ειδήσεις του Συνδέσμου • •

Σε νέα φάση ο Σύνδεσµος Υποτρόφων ..............................................................................................................................................................7 Στο Λυκαυγές της Άνοιξης .................................................................................................................................................................................10

Ειδήσεις του Ιδρύματος • • • •

Η τελετή απονοµής του πρώτου ∆ιεθνούς Βραβείου Ωνάση για τα Χρηµατοοικονοµικά ......................................................................12 ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση για την Προστασία του Περιβάλλοντος ...............................................................................................................14 Οι σύγχρονοι ∆ιάλογοι των Αθηνών ...............................................................................................................................................................16 Το Φιλί του Rodin ................................................................................................................................................................................................19

Παράσταση • •

Του Νεκρού Αδελφού: Μια διαβαλκανική παράσταση .................................................................................................................................21 Συνάντηση λαών µέσα σε µια παράσταση ......................................................................................................................................................23

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης • •

Αρχαία ελληνικά ναυάγια στα βάθη της Μεσογείου......................................................................................................................................29 Επιστηµονικό συνέδριο για την θέση της γυναίκας στην Κλασική Αθήνα ................................................................................................32

Διάλεξη •

Θουκυδίδης και ιατρική πρακτική .....................................................................................................................................................................33

Βιβλιοπαρουσίαση •

Συγκριτολογικές ερµηνείες και αναλύσεις ....................................................................................................................................................37

Βιβλιογραφικό Δελτίο • •

Ψυχιατρική και ∆ίκαιο - ΙΙΙ. Μειωµένη νοητική επάρκεια ...........................................................................................................................38 Χαράλαµπος Γ. Χοτζάκογλου, Τα θρησκευτικά µνηµεία στην τουρκοκρατούµενη Κύπρο. Όψεις και πράξεις µιας συνεχιζόµενης καταστροφής. Λευκωσία: Μουσείον Ιεράς Μονής Κύκκου, ........................................................................................................................38

Παρουσίαση Δίσκου •

ΝΕΟΣ ∆ΙΣΚΟΣ ΤΟΥ ΠΙΑΝΙΣΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΗ ΒΑΣΙΛΗ ΤΣΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ..............................................................................................39

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο..........................................................................................................................................................40

Σημείωμα ΑΩ: Τεκµήριο επιτυχίας και συλλογικής Προσφοράς Παρακολουθώντας πάντοτε πιστά τα βήµατα του Συνδέσµου Υποτρόφων, τις ποικίλες εκδηλώσεις του, το πλούσιο κοινωφελές έργο του Ιδρύµατος Ωνάση, καθώς και τις ατοµικές επιτυχίες και δραστηριότητες των υποτρόφων, το περιοδικό ΑΩ εισέρχεται από το φθινόπωρο του 2009 στην τρίτη φάση της ζωής του. Σύµφωνα µε τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν κατά την Γενική Συνέλευση του Συνδέσµου στις 11 Ιουνίου 2009, από τις σελίδες του ΑΩ έχουν µέχρι σήµερα παρουσιαστεί οι δραστηριότητες 265 υποτρόφων από τον χώρο της επιστήµης και των τεχνών και έχουν δηµοσιευτεί περισσότερα από 220 άρθρα που αφορούν τις εκδηλώσεις του Συνδέσµου, το έργο του Ιδρύµατος Ωνάση στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, καθώς και του θυγατρικού Ιδρύµατος Ωνάση στην Νέα Υόρκη. Έχουν δηµοσιευτεί, επίσης, οι διαλέξεις 44 υποτρόφων, Ελλήνων και αλλοδαπών, καθώς και 24 άρθρα ελεύθερης θεµατολογίας, τα οποία υπογράφουν πάντοτε οι ίδιοι οι υπότροφοι. Ακόµη, η ιδιαίτερα επιτυχηµένη στήλη της Βιβλιοπαρουσίασης έχει φιλοξενήσει 117 βιβλία, των οποίων οι συγγραφείς, επιµελητές ή µεταφραστές είναι, οµοίως, υπότροφοι. Τον Σεπτέµβριο του 2007, εγκαινιάστηκε η ενδιαφέρουσα στήλη Παρουσίασης ∆ίσκων µουσικής. Τέλος, στην επιστηµονική τεκµηρίωση και στην άρτια εµφάνιση του περιοδικού έχουν συµβάλει οι σχεδόν δύο χιλιάδες φωτογραφίες που έχουν δηµοσιευτεί. Καθοριστικής σηµασίας για την επιτυχία του ΑΩ υπήρξε η συµβολή των περίπου εκατό υποτρόφων, οι οποίοι συνεργάστηκαν στην συγγραφή των κειµένων, και κυρίως των µελών της Συντακτικής Επιτροπής, που αφιέρωσαν ανιδιοτελώς σηµαντικό µέρος του πολύτιµου προσωπικού τους χρόνου για να γράψουν, να επιµεληθούν, να διορθώσουν και να ερευνήσουν τα θέµατα του περιοδικού. Καθώς το ΑΩ εισέρχεται στην νέα, τρίτη φάση της πορείας του, θερµές ευχαριστίες ανήκουν: στην αρχαιολόγο Κέλλυ Χρηστοφή, για την πολύτιµη συµβολή της στην συγγραφή και την επιµέλεια θεµάτων σχετικών µε το αντικείµενό της, και όχι µόνο, καθώς και για την ευρύτερη αφοσίωσή της στην υψηλότερη δυνατή ποιότητα του ΑΩ. Στον ιστορικό-βυζαντινολόγο Γιώργο Θ. Καλόφωνο, υπεύθυνο για την εξαιρετικά επιτυχηµένη στήλη της Βιβλιοπαρουσίασης, ο οποίος ασχολήθηκε µε µεγάλη αγάπη και ζήλο µε την ανάπτυξη του περιοδικού στην σηµερινή του µορφή. Στον αρχιτέκτονα-µουσειολόγο Γιάννη Χ. Ρούσσο, υπεύθυνο για την παρουσίαση των ειδήσεων των υπότροφων εικαστικών, καθώς και για την αισθητική επιµέλεια του ΑΩ. Στον µουσικό ∆ιονύση Μαλλούχο, για την συγκέντρωση και την εµπεριστατωµένη παρουσίαση της δισκογραφίας των υποτρόφων. Τέλος, στην επίτιµη πρόεδρο, νοµικό Ιωάννα Κονδύλη, για την ενδιαφέρουσα αρθρογραφία της, την συνολική εποπτεία και την σταθερή, θερµή υποστήριξή της στην ανάπτυξη του περιοδικού.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Επιτυχίες ∆ανάη Παπαµατθαίου-Μάτσκε Σε τιµητική εκδήλωση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, η Ένωση Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών απένειµε έπαινο στην βιολονίστα ∆ανάη Παπαµατθαίου-Μάτσκε, ως νέα πρωτοεµφανιζόµενη καλλιτέχνιδα, για την συµµετοχή της σε συναυλίες µε την Καµεράτα – Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής και την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Κατά το περασµένο εξάµηνο, η υπότροφος πραγµατοποίησε πληθώρα εµφανίσεων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Μεταξύ άλλων, έδωσε ρεσιτάλ σε πολλές πόλεις της Γερµανίας και της Αυστρίας, καθώς και στο ∆ηµοτικό Ωδείο της Καβάλας και στο Βαφοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης. Επίσης, συνέπραξε ως σολίστ µε την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης στο τριπλό κονσέρτο του Beethoven µαζί µε τον πιανίστα Uwe Matschke και την βιολοντσελίστα Kerstin Feltz, υπό την διεύθυνση του Piero Romano, στην Αίθουσα Τελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης. Φέτος το καλοκαίρι, εµφανίστηκε στο Γρυπάρειο Πολιτιστικό Κέντρο Μυκόνου και συµµετείχε στο φεστιβάλ της Σάνης «Sani Classic». Το φθινόπωρο, πρόκειται να δώσει ρεσιτάλ σε διάφορες ελληνικές πόλεις, ενώ για την άνοιξη του 2010 προγραµµατίζει σύµπραξη µε την ορχήστρα Erzgebirgische Philharmonie Aue, ως σολίστ, στο διπλό κονσέρτο του Mendelssohn για βιολί και πιάνο µαζί µε τον πιανίστα Uwe Matschke στο Aue και το Annaberg της Γερµανίας. Θα συµπράξει, επίσης, ως σολίστ µε την Ορχήστρα ∆ωµατίου της Λειψίας Mendelssohn στο δεύτερο κονσέρτο του Spohr στην αίθουσα Gewandhaus της Λειψίας.

Αντώνης Αντωνιάδης Η διδακτορική διατριβή που εκπόνησε ο υπότροφος Αντώνης Αντωνιάδης µε την αρωγή του Ιδρύµατος Ωνάση βραβεύθηκε από το αµερικανικό ινστιτούτο P.A.I.L. (Procedural Aspects of International Law Institute) ως η καλύτερη αγγλόγλωσση διατριβή που υποστηρίχθηκε παγκοσµίως σε πανεπιστηµιακό επίπεδο, στο πεδίο του ∆ικονοµικού ∆ιεθνούς ∆ικαίου, κατά την διετία 2006-2007. Το βραβείο περιλαµβάνει δηµοσίευση του έργου στην έγκυρη σειρά P.A.I.L. Monographs (εκδ. Martinus Nijhoff/BRILL) και συνοδεύεται από χρηµατικό έπαθλο ύψους πέντε χιλιάδων δολαρίων Η.Π.Α. Η διατριβή του Αντώνη Αντωνιάδη, που έχει τίτλο Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα και τα κράτη-µέλη της ως µέλη του ∆ιεθνούς Οργανισµού Εµπορίου: µια συνταγµατική προοπτική, υποβλήθηκε στο Πανεπιστήµιο του Μπέρµιγχαµ. Το σκεπτικό της βράβευσης εξήρε την εργασία σηµειώνοντας ότι αποτελεί αξιέπαινη συµβολή στο ∆ιεθνές ∆ίκαιο, καρπό άρτια οργανωµένης έρευνας. Από την 1η Ιουλίου 2009, ο Αντώνης Αντωνιάδης εργάζεται στο Στρασβούργο ως Νοµικός Σύµβουλος του Ευρωπαίου ∆ιαµεσολαβητή.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Κωστής (Τριανταφύλλου) Έχοντας στο ενεργητικό του µια µεγάλη ατοµική έκθεση µε τίτλο «Ηλεκτρικό Πεδίο» στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (1995) ―µία από τις ευάριθµες εκθέσεις τέχνης-τεχνολογίας που έχουν πραγµατοποιηθεί― και πολλές συµµετοχές σε οµαδικές εκθέσεις στην Θεσσαλονίκη, ο Κωστής (Τριανταφύλλου) παρουσίασε τον περασµένο Μάρτιο, στην αίθουσα τέχνης της Λόλας Νικολάου, την συνέχεια της δουλειάς του, µε τίτλο «Υψηλή Τάση». Αυτή την φορά, οι ηλεκτρονικοί κεραυνοί του αναπτύσσονται σε έργα που αναδεικνύουν την σχέση µας µε την φύση (Αναλαµπή), τον εαυτό µας (Κεραυνοσκοπία), την γραφή (Ηλεκτροποίηµα) και την ποιητική αίσθηση (Ενεργειακά ποιήµατα). Ασπρόµαυρα σχέδια και έγχρωµες καταγραφές της αστραπιαίας ενέργειας, καθώς και έργα που αναπτύσσουν την στιγµιαία δυνατότητα αντίληψης και τις µεθόδους καταγραφής της, δηµιουργούν µια συνοµιλία µε αυτή την ανοιχτή γραµµή της αστραπής η οποία αυτοπροσδιορίζεται, καθορίζοντας την εξέλιξή της, που δεν έχει τέλος προδιαγεγραµµένο. Στο βίντεο-έργο του Κωστή Electrogram, µε µουσική του Κώστα Μαντζώρου, παρουσιάζεται το θαυµαστό σχέδιο που αιωρείται στα µάτια µας επί κάποια λεπτά µετά την θέαση του ηλεκτρονικού κεραυνού στα έργα του. Με αυτά τα έργα ξαναδιαβάζουµε την οπτική αντίληψη, φέρνοντας την ποίηση στα όρια της τέχνης-τεχνολογίας και συνοµιλώντας, έτσι, µε τους ποιητές και τους εικαστικούς της πρωτοπορίας: ερευνητική εργασία που αγγίζει πάντα µε αµεσότητα τον θεατή, ο οποίος έρχεται για πρώτη φορά σε οπτική επαφή µε τον ηλεκτρονικό κεραυνό. Το έργο του Κωστή συνολικά χαρακτηρίζεται από την ερευνητική διάσταση, την βαθιά ανθρώπινη και απελευθερωτική προσέγγιση της Ιστορίας της Τέχνης. Σε έναν τέτοιο κόσµο, η τέχνη τουλάχιστον πρέπει να είναι εκρηκτική. Παράλληλα µε την έκθεση «Υψηλή Τάση», κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πλέθρον το βιβλίο του ιστορικού της τέχνης Θανάση Μουτσόπουλου για τον εικαστικό καλλιτέχνη και ποιητή Κωστή. Το βιβλίο παρουσιάζει µια συνολική µατιά στις προσεγγίσεις του Κωστή γύρω από το θέµα που ερευνά εδώ και δύο δεκαετίες, τον φυσικό κεραυνό και όλες του τις εκφάνσεις. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκονται τόσο ο κεραυνός, που παράγεται από το τυπωµένο κύκλωµα του Κωστή µε τα ηλεκτρονικά του στοιχεία, όσο και οι θεωρητικές απόψεις και, ασφαλώς, η ποιητική γλώσσα των κεραυνών. Από την τέχνη-τεχνολογία στην οπτική ποίηση.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Εριφύλη Βενέρη Την πρώτη της ατοµική έκθεση µε τίτλο «Storytellings» πραγµατοποίησε η Εριφύλη Βενέρη τον περασµένο Ιανουάριο στην αίθουσα τέχνης K-art. Η έκθεση περιλάµβανε έργα ζωγραφικής, αλλά και επιτοίχιες κατασκευές. Η επιλογή υλικών και χρωµάτων σε συνδυασµό µε την τεχνική αρτιότητα και τον πλούτο των εικονογραφικών στοιχείων δηµιουργούν µια αίσθηση επιτηδευµένης χλιδής. Η Βενέρη, µε σύγχρονη αίσθηση, δηµιουργεί έργα, κυρίως πορτραίτα, τα οποία περιλαµβάνουν στοιχεία τυπολογικά και διακοσµητικά, αναγόµενα σε προγενέστερες εποχές καλλιτεχνικής δόξας (Αναγέννηση, Μπαρόκ, Αρ Νουβώ). Όλος αυτός ο πλούτος αντιπαρατίθεται µε µοτίβα σύγχρονης διακοσµητικής αισθητικής. Στην ίδια αίθουσα, τον Μάιο και τον Ιούνιο του 2009, η καλλιτέχνις παρουσίασε έργα της στο πλαίσιο της οµαδικής έκθεσης µε τίτλο «Bon Voyage». Η Εριφύλη Βενέρη σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών µε καθηγητή τον Γιάννη Ψυχοπαίδη, αποφοιτώντας µε άριστα. Επιπλέον, παρακολούθησε µαθήµατα πολυµέσων, φωτογραφίας και αγιογραφίας. Το 2010, θα ολοκληρώσει τις µεταπτυχιακές της σπουδές (MFA) στον τοµέα «Public Art and New Artistic Strategies» στο Πανεπιστήµιο Μπάουχάους στην Γερµανία.

∆ιονύσης Καµπόλης Η Gallery Artspace παρουσίασε την ατοµική έκθεση ζωγραφικής του ∆ιονύση Καµπόλη µε τίτλο «Μονοπάτια» κατά το διάστηµα 18-30 Ιουνίου 2009. Εκτέθηκαν 16 ελαιογραφίες και 25 σχέδια βασισµένα στα «µονοπάτια της ζωής», τις διαδροµές που ακολουθούν τα καράβια, µε συµβολισµούς όπως η άγκυρα - σύµβολο δεσµού για τον καλλιτέχνη, ανάλογο µε την βέρα -, τα αγκίστρια µε τα «δολώµατα» που παρουσιάζονται στην ζωή, οι φάροι σαν οδηγοί ή µέντορες της ζωής. Πρόκειται για δουλειά των δύο τελευταίων ετών του καλλιτέχνη, για την οποία η Σοφία Γιαλουράκη ανέφερε στον εκθεσιακό κατάλογο: «Μια έκθεση του ∆ιονύση Καµπόλη είναι πάντα µια έκπληξη. Και για την τεχνική του και για την θεµατολογία του. Οι καλλιτεχνικές του αναζητήσεις γύρω από το αρχέγονο του ανθρώπου γίνονται µέσα από τα ζωηρά του χρώµατα µια αναγεννητική περιπέτεια πνεύµατος και ψυχής».

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Αρχιτεκτονική Νίκος ∆ίκας Στο πρόγραµµα φιλοξενίας καλλιτεχνών AIR-Krems στην πόλη Κρεµς της Αυστρίας συµµετείχε ο υπότροφος αρχιτέκτονας Νίκος ∆ίκας. Το πρόγραµµα αυτό αποτελεί µέρος του οργανισµού Kunstmeile Krems και παρέχει την δυνατότητα σύντοµης φιλοξενίας, σε πέντε στούντιο, καλλιτεχνών από τον χώρο των εικαστικών τεχνών, της αρχιτεκτονικής, της µουσικής και της λογοτεχνίας. Η εργασία του Νίκου ∆ίκα µε τίτλο Αρχιτεκτονικοί πειραµατισµοί στον δηµόσιο χώρο: Επανασχεδιάζοντας την Πλατεία Südtiroler στην πόλη Κρεµς εξέτασε τον ρόλο της σύγχρονης αρχιτεκτονικής ως παράγοντα αλλαγής του δηµόσιου χώρου. ∆ιερεύνησε επίσης την ικανότητα που έχουν οι µικροί αστικοί χώροι να τροφοδοτούν κάθε δηµιουργό µε συγκεκριµένες ιδέες και συναισθήµατα και να αποτελούν το κίνητρο για έναν αποδοτικό διάλογο ανάµεσα στον αρχιτέκτονα και το αστικό σύστηµα. Στην περίπτωση της Πλατείας Südtiroler στην πόλη Κρεµς, βασικούς στόχους αποτέλεσαν ο µετασχηµατισµός του χώρου µπροστά από την παλιά πύλη του ιστορικού κέντρου (Steiner Tor) και η νοηµατοδότησή του. Σήµερα είναι κυρίως ένα αστικό κενό στο οποίο κυριαρχούν η κίνηση και η στάθµευση των αυτοκινήτων. Στην καλύτερη περίπτωση, είναι ο χώρος για την πρώτη και την τελευταία φωτογραφία των επισκεπτών µπροστά από το σύµβολο της πόλης, την παλιά πύλη. Η αρχιτεκτονική αυτή παρέµβαση επικεντρώθηκε στον µετασχηµατισµό του ελεύθερου χώρου σε ενεργό κοµµάτι της αστικής ζωής και της εικόνας της Κρεµς, καθώς και στην διαµόρφωση ενός ενδιαφέροντος διαλόγου ανάµεσα στο παλιό και το νέο. Στο πλαίσιο της δίµηνης εργασίας του υποτρόφου διαµορφώθηκαν διαφορετικές εναλλακτικές προτάσεις και τα αποτελέσµατα παρουσιάστηκαν στο κοινό της Κρεµς στις Ηµέρες Ανοικτών Στούντιο της Κάτω Αυστρίας. Ο Νίκος ∆ίκας σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης, από το οποίο, το έτος 2006, απέκτησε επίσης µεταπτυχιακό δίπλωµα ειδίκευσης στο αντικείµενο Προστασία, Συντήρηση και Αποκατάσταση Αρχιτεκτονικών Μνηµείων, µε υποτροφία του Ιδρύµατος Ωνάση.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Μουσική Έλενα Χριστοδούλου Σειρά ατοµικών ρεσιτάλ πραγµατοποίησε η υπότροφος πιανίστα Έλενα Χριστοδούλου τον Μάρτιο του 2009 στην Αίγυπτο. Στις 26 Μαρτίου, εµφανίστηκε στην Όπερα της Αλεξάνδρειας Sayed Darwish Theatre, παρουσία του γενικού προξένου της Ελλάδας, και, στις 28 Μαρτίου, εµφανίστηκε στην Μικρή Αίθουσα της Όπερας του Καΐρου, παρουσία του πρέσβη της Ελλάδας Ιωάννη Αλέξιου Ζέπου. Οι εµφανίσεις αυτές πραγµατοποιήθηκαν µε χορηγία του Ιδρύµατος Ωνάση υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Αιγύπτου στην Ελλάδα, του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, του Υπουργείου Πολιτισµού της Αιγύπτου, του καλλιτεχνικού διευθυντή της Όπερας του Καΐρου, του Αιγυπτιακού Μορφωτικού Κέντρου στην Αθήνα. Το πρόγραµµα περιλάµβανε έργα των J.S. Bach, J. Haydn, S. Rachmaninoff, A. Ginastera, καθώς και συνθέσεις Ελλήνων και Αιγύπτιων συνθετών, όπως του Μ. Χατζιδάκι, του Ι. Κωνσταντινίδη και του G. Abdel-Rahim, τιµώντας έτσι την καλλιτεχνική συνεργασία Ελλάδας και Αιγύπτου. Για τις ερµηνείες της, η Έλενα Χριστοδούλου απέσπασε πολύ θετικές κριτικές από την πιο σηµαντική εφηµερίδα της Αιγύπτου, Al-Ahram, η οποία µίλησε µε ενθουσιασµό για την ευαίσθητη, παθιασµένη, αλλά και τεχνικά εντυπωσιακή ερµηνεία της. Επίσης, το ρεσιτάλ της Ελληνίδας πιανίστας στην Όπερα του Καΐρου µαγνητοσκοπήθηκε από το αιγυπτιακό τηλεοπτικό κανάλι Nile TV και προβλήθηκε µαζί µε συνέντευξη της καλλιτέχνιδας.

Μαρία Χρυσάγη Ρεσιτάλ µε µουσική του 17ου και του 18ου αιώνα στην Αίθουσα Συναυλιών του Ωδείου Αθηνών έδωσε τον Απρίλιο του 2009 η Μαρία Χρυσάγη (τσέµπαλο), εν ενεργεία υπότροφος του Ιδρύµατος Ωνάση. Μαζί µε τον κόντρα-τενόρο Νίκο Σπανάτη παρουσίασαν έργα των Dowland, Purcell, Händel και Weckmann. Τον προηγούµενο µήνα, η υπότροφος έδωσε ρεσιτάλ µε έργα Frescobaldi, Froberger, Händel και C.P.E. Bach στα ιστορικά όργανα του Μουσείου του Fenton House στο Λονδίνο. Συµµετείχε επίσης σε συναυλία µε την Ορχήστρα ∆ωµατίου της Βασιλικής Ακαδηµίας στο πλαίσιο του φεστιβάλ Music by the Commons, ενώ τον Μάιο συνέπραξε µε την Ορχήστρα Ιστορικών Πληκτροφόρων Οργάνων της Βασιλικής Ακαδηµίας υπό την διεύθυνση του Laurence Cummings, στην Αίθουσα Duke’s της Βασιλικής Ακαδηµίας Μουσικής. Τέλος, τον Ιούλιο του 2009, συµµετείχε σε masterclass αρπίχορδου µε τον Skip Sempe στην Piccola Accademia di Montisi της Ιταλίας.

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Σε νέα φάση o Σύνδεσµος Υποτρόφων Ο Σύνδεσµος εισέρχεται δυναµικά στην τρίτη φάση της ζωής του. Η πρώτη φάση ξεκίνησε το 1986 µε την σύσταση του Συνδέσµου ύστερα από πρωτοβουλία των πρώτων υποτρόφων.

αποδεχόµασταν ως λύση ανάγκης, και επιπλέον η έλλειψη, από το ∆.Σ., αλλοδαπών υποτρόφων οι οποίοι ζουν στην Ελλάδα. Ταυτόχρονα, διαπιστώθηκε η ανάγκη για ανανέωση της σύνθεσης των µελών του ∆.Σ.».

Το ολιγοµελές τότε σχήµα ανέλαβε το δύσκολο έργο να θέσει τις βάσεις, να χαράξει την πορεία και να προσελκύσει τους υποτρόφους να συµµετάσχουν στις δραστηριότητές του. Η δεύτερη φάση σηµατοδοτήθηκε από την προσωπική ενασχόληση του Αντώνη Παπαδηµητρίου, εκ µέρους του Ιδρύµατος, µε τον Σύνδεσµο Υποτρόφων και την ανάπτυξη του σχήµατος του ∆ιοικητικού του Συµβουλίου σε δεκαπενταµελές. Κατά την περίοδο αυτήν, ο Σύνδεσµος γνώρισε πραγµατική άνθηση, καθιερώνοντας κύκλους εκδηλώσεων που αναδείχθηκαν σε επιτυχηµένους θεσµούς, όπως οι τακτικές διαλέξεις Ελλήνων και αλλοδαπών υποτρόφων, καθώς και προσωπικοτήτων διεθνούς κύρους, επιστηµονικές εκδηλώσεις, όπως το διεθνές συνέδριο για τον έντεχνο χορό στο Μέγαρο Μουσικής και η ηµερίδα για την ένταξη της Ελλάδας στην ζώνη του ευρώ. Εξαιρετική επιτυχία γνώρισαν, επίσης, οι τρεις οµαδικές εκθέσεις υπότροφων εικαστικών που πραγµατοποιήθηκαν στο Πάρκο Ελευθερίας και στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, καθώς και ο µεγάλος αριθµός των µουσικών εκδηλώσεων, συναυλιών και ρεσιτάλ, που έχουν καθιερωθεί κατά τακτά διαστήµατα.

«Εκ µέρους του ∆.Σ. του Ιδρύµατος», τόνισε ο Αντώνης Παπαδηµητρίου, «θέλω να ευχαριστήσω το απερχόµενο ∆.Σ. του Συνδέσµου και ιδιαίτερα, στο Προεδρείο του, την Ιωάννα Κονδύλη, την Κέλλυ Χρηστοφή, τον Γιώργο Θ. Καλόφωνο, την Κάτια Σαβράµη και τον Αντώνη Αντωνίου. Προσδοκούµε και αποβλέπουµε στην παραµονή τους στον κύκλο των ενεργών µελών του Συνδέσµου και των φίλων του Ιδρύµατος». Στην συνέχεια, µιλώντας µε πολύ επαινετικά λόγια για το έργο της απερχόµενης προέδρου Ιωάννας Κονδύλη, ο Αντώνης Παπαδηµητρίου πρότεινε να ανακηρυχθεί επίτιµη πρόεδρος, πρόταση η οποία και έγινε µε ενθουσιασµό αποδεκτή από το Σώµα.

Με την Συνέλευση της 11ης Ιουνίου 2009, ο Σύνδεσµος περνά σε µια νέα, τρίτη φάση της ζωής του. Την Συνέλευση παρακολούθησαν και τίµησαν µε την παρουσία τους, εκτός από τον πρόεδρο του Ιδρύµατος, Αντώνη Παπαδηµητρίου, ο αντιπρόεδρος Γιάννης Ιωαννίδης και η γενική γραµµατέας Μαριάννα Μόσχου. «Πολλές υπήρξαν οι επιτυχίες στην δεύτερη φάση της ζωής του Συνδέσµου και παράχθηκε έργο. ∆ηµιουργήθηκε ένα πλούσιο πρόγραµµα ποικίλων δράσεων. Αναπτύχθηκε ο αριθµός των µελών του Συνδέσµου σε βαθµό που ήταν δύσκολο να προβλεφθεί. Αυτή ακριβώς η επιτυχία δηµιουργεί και την ηθική υποχρέωση να εντείνουµε όλοι τις προσπάθειές µας», σηµείωσε στην οµιλία του ο πρόεδρος του Ιδρύµατος. «Μια νέα σελίδα ανοίγει στην ιστορία του Συνδέσµου, η οποία προσβλέπουµε να στεφθεί µε ακόµη καλύτερες επιδόσεις. Στην πορεία των προηγούµενων ετών, παρατηρήθηκαν ορισµένες θεσµικές δυσλειτουργίες, όπως η ύπαρξη πολλών εξουσιοδοτήσεων κατά τις αρχαιρεσίες, τις οποίες

Φανερά συγκινηµένη, η Ιωάννα Κονδύλη ευχαρίστησε τον πρόεδρο του Ιδρύµατος και την Συνέλευση για αυτή την τιµή, καθώς και για την αναγνώριση του έργου της. Ανατρέχοντας στην ιστορική διαδροµή του Συνδέσµου, σηµείωσε ότι ακολούθησε λαµπρή πορεία, ξεκινώντας από έναν µικρό πυρήνα στελεχών µε περιορισµένες δυνατότητες έργου, που στην συνέχεια αναπτύχθηκε σε πλούτο δραστηριοτήτων. «Τα πρώτα χρόνια», είπε η Ιωάννα Κονδύλη, «ανησυχούσαµε για το εάν θα γέµιζε η αίθουσα. Σήµερα ο αριθµός των προσερχοµένων είναι τεράστιος. Όλα έγιναν µε την βοήθεια των ανθρώπων που θήτευσαν στο ∆.Σ. τα προηγούµενα χρόνια». Ακολούθως, η Ιωάννα Κονδύλη αναφέρθηκε στην ανάγκη σύγκλησης καταστατικής συνέλευσης, για να αναθεωρηθούν ορισµένα άρθρα του Καταστατικού. «Η µέχρι τώρα εµπειρία», σηµείωσε, «ανέδειξε τέσσερεις βασικές δυσλειτουργίες, τις οποίες άλλωστε το απερχόµενο ∆.Σ. αποφάσισε να εξουδετερώσει στην πράξη από τώρα, δηλαδή πριν από την θεσµική αναθεώρηση που προτείνει. (1) Καταρχάς, η δυνατότητα ψήφου των µελών του Συνδέσµου που βρίσκονται εκτός Αθηνών: η δυνατότητα των εξουσιοδοτήσεων που ίσχυε µέχρι τώρα κατοχυρώνει µεν την µεγαλύτερη αντιπροσωπευτικότητα, υστερεί όµως ως προς την αµεσότητα της ψήφου, την οποία διασφαλίζουν πιο σύγχρονες µορφές ψηφοφορίας, όπως η επιστολική ή η ηλεκτρονική ψήφος. (2) Η συµµετοχή στο ∆.Σ. αλλοδαπών υποτρόφων που ζουν στην Ελλάδα δεν προβλέπεται αλλά ούτε και αποκλείεται από το ισχύον Καταστατικό. Ωστόσο, η σχετική ρητή πρόβλεψη

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Σε νέα φάση o Σύνδεσµος Υποτρόφων θα άρει κάθε ασάφεια και αµφισβήτηση, διευκολύνοντας την απρόσκοπτη δυνατότητα συνεισφοράς τους. (3) Λεπτό ζήτηµα είναι ο αριθµός θητειών των µελών του ∆.Σ. ∆εδοµένης της διεύρυνσης του Συνδέσµου, πρέπει να βρεθεί η χρυσή τοµή µεταξύ του µεγάλου χρόνου παραµονής στο συµβούλιο, που θα µείωνε την δυνατότητα της ανανέωσης, και του πολύ στενού, και εποµένως αντιπαραγωγικού, περιορισµού της. (4) Η ηµέρα της εβδοµάδας, ίσως δε και ο µήνας, διεξαγωγής της συνέλευσης έχουν αποφασιστική σηµασία για την επίτευξη µαζικότερης προσέλευσης των µελών. Εποµένως, παρίσταται ανάγκη µεθοδικής επανεξέτασής τους επ’ ευκαιρία της προτεινόµενης αναθεώρησης», κατέληξε η Ιωάννα Κονδύλη.

γο να συµµετάσχουν στο ∆.Σ., ώστε να αποτελέσουν την διεπαφή ανάµεσα στο Ίδρυµα, τον Σύνδεσµο και τις δράσεις αυτές. Στόχος του νέου συµβουλίου θα πρέπει να είναι η ενεργοποίηση µεγαλύτερου αριθµού µελών ως ενός δικτύου επιστηµόνων και ανθρώπων των τεχνών και των γραµµάτων, καθώς και η συµµετοχή τους στις δράσεις του Συνδέσµου και του Ιδρύµατος και η ανανέωση των ήδη επιτυχηµένων δράσεων».

Τον λόγο έλαβε στην συνέχεια ο απερχόµενος γενικός γραµµατέας Γιώργος Καλόφωνος, ο οποίος αναφέρθηκε µε θερµά λόγια στην πολυετή συνεργασία του µε τα µέλη του ∆.Σ., µε το Ίδρυµα και µε το περιοδικό ΑΩ. Ανέφερε ότι, όπως και πολλά άλλα µέλη του απερχόµενου ∆.Σ., δεν θα είναι ξανά υποψήφιος, διότι πιστεύει ότι στις θέσεις αυτές είναι απαραίτητο να υπάρχει ανανέωση, και µάλιστα τώρα που ο Σύνδεσµος εισέρχεται σε µια νέα φάση λειτουργίας. ∆ιαβεβαίωσε την συνέλευση ότι θα παραµείνει πάντοτε στο πλευρό του Συνδέσµου και του Ιδρύµατος, συµβάλλοντας µε κάθε πρόσφορο τρόπο στο σηµαντικό έργο τους. Κατόπιν, η απερχόµενη αντιπρόεδρος Κέλλυ Χρηστοφή αναφέρθηκε στο «ταξίδι του εθελοντισµού που κράτησε δώδεκα χρόνια µε πολλούς σταθµούς», καθώς και στην συµµετοχή της στην Συντακτική Επιτροπή του ΑΩ. Τέλος, ευχαρίστησε προσωπικά την Ιωάννα Κονδύλη, τα µέλη του ∆.Σ., τον πρόεδρο και το προσωπικό του Ιδρύµατος.

Το νέο Συµβούλιο συνεδρίασε για πρώτη φορά στις 16 Ιουνίου 2009 και συγκροτήθηκε σε σώµα: πρόεδρος εξελέγη ο Παναγιώτης Αλεξάκης, αναπληρωτής καθηγητής στον Τοµέα Οικονοµικής των Επιχειρήσεων και Χρηµατοοικονοµικής του Οικονοµικού Τµήµατος του Πανεπιστηµίου Αθηνών· αντιπρόεδρος Α΄, η Ρουµπίνη Γρώπα, λέκτορας στην Νοµική Σχολή του ∆ηµοκρίτειου Πανεπιστηµίου Θράκης· αντιπρόεδρος Β΄, ο Πέδρο Ολάγια, συγγραφέας, ελληνιστής, φωτογράφος, fellow member του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Χάρβαρντ· γενική γραµµατέας, η πολιτική επιστήµων Μαρία Μαγγιώρου· ειδικός γραµµατέας, ο Πρόδροµος Προδροµίδης, ερευνητής στο Κέντρο Προγραµµατισµού και Οικονοµικών Ερευνών (Κ.Ε.Π.Ε.)· ταµίας, ο Μάνος Κρανίδης, πολιτικός µηχανικός Ε.Μ.Π.· αναπληρωτής ταµίας, ο εικαστικός, εκπαιδευτικός και διευθυντής του Προγράµµατος International Internship του Γέηλ, ∆ιονύσης Καµπόλης. Τα υπόλοιπα µέλη του ∆.Σ. είναι: ο µονωδός-ηθοποιός Τάσος Αποστόλου, ο Γιώργος Βλάχος, εντεταλµένος αναπληρωτής καθηγητής Οικοδοµικής στην Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστηµίου Θεσσαλίας και διδάσκων στο Ε.Μ.Π., ο µουσικός ∆ιονύσης Μαλλούχος, η δηµοσιογράφος Λήδα Μπουζάλη, ο σκηνοθέτης Τάσος Μπουλµέτης, η εικαστικός Αιµιλία Παπαφιλίππου, η βυζαντινολόγος και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύµατος Ερευνών, Νίκη Τσιρώνη, και η γιατρός-αλλεργιολόγος ∆άφνη Τσίτουρα. Αναπληρωματικά μέλη είναι η θεωρητικός της λογοτεχνίας Τιτίκα Καραβία, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και ο δικηγόρος Γιώργος Χριστονάκης. Μέλη της Εξελεγκτικής Επιτροπής εξελέγησαν ο καθηγητής και πρόεδρος της Σχολής ∆ιοίκησης και Οικονοµίας του Τ.Ε.Ι. Αθήνας, Περικλής

Τον λόγο έλαβαν, επίσης, η Κάτια Σαβράµη και ο Αντώνης Αντωνίου, οι οποίοι ευχαρίστησαν θερµά τα προεδρεία του Συνδέσµου και του Ιδρύµατος για την καλή συνεργασία και την θερµή υποστήριξη κατά τα προηγούµενα χρόνια. Στην συνέχεια, ο Αντώνης Παπαδηµητρίου σχολίασε: «Ύστερα από αλλεπάλληλες συζητήσεις µε την Ιωάννα Κονδύλη καταλήξαµε στο συµπέρασµα ότι θα πρέπει να υπάρξει ανανέωση και ταυτόχρονη συνέχεια του ∆.Σ. του Συνδέσµου. Ορισµένα µέλη του ήδη συνεργάζονται µε το Ίδρυµα στο πλαίσιο σηµαντικών δράσεών του, όπως οι ∆ιάλογοι των Αθηνών και το Παγκόσµιο Φόρουµ για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη. Εποµένως είναι εύλο-

Έπειτα από σχετική συζήτηση, κατά την διάρκεια της οποίας κατατέθηκαν συνολικά 19 υποψηφιότητες, και αφού έγινε η παρουσίαση των υποψηφίων, η ψηφοφορία ανέδειξε τα τακτικά και τα αναπληρωµατικά µέλη του ∆.Σ., καθώς και τα µέλη της Εξελεγκτικής Επιτροπής.

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Σε νέα φάση o Σύνδεσµος Υποτρόφων Λύτρας, ο καρδιολόγος Φραγκίσκος Χανιώτης και ο ποινικολόγος ∆ηµήτρης Ζιούβας. Αναλαµβάνοντας τα καθήκοντα του προέδρου του Συνδέσµου και ευχαριστώντας για την τιµή που του έγινε, ο Παναγιώτης Αλεξάκης τόνισε την σηµαντική, στενή σχέση του Συνδέσµου µε το Ίδρυµα, η οποία, µεταξύ άλλων, υπογραµµίζεται και από την σταθερή αρωγή του Ιδρύµατος προς τις ποικίλες εκδηλώσεις που διοργανώνονται. «Σε αυτήν, την τρίτη, φάση του, ο Σύνδεσµος προορίζεται να επιτελέσει περισσότερα», τόνισε ο νέος πρόεδρος, «να επιδιώξει εξαιρετικά αποτελέσµατα και ταυτόχρονα να εξακολουθήσει να βρίσκεται κοντά στο Ίδρυµα µε το οποίο άλλωστε διατηρεί ισχυρούς δεσµούς. Η τρίτη φάση του Συνδέσµου αποτελεί πρόκληση για όλους µας και ευθύνη να προχωρήσουµε και να υλοποιήσουµε υψηλούς στόχους. Θα πρέπει να κρατήσουµε τα καλά που έχουν γίνει κατά τα προηγούµενα χρόνια, επιδιώκοντας ταυτόχρονα να υπάρξει µεγαλύτερος δυναµισµός, σύνθεση ιδεών, νέο πλάνο και ενεργοποίηση όλου του Συµβουλίου σε συγκεκριµένους ρόλους». «Όπως ανέφεραν ο πρόεδρος του Ιδρύµατος και η Ιωάννα Κονδύλη», συνέχισε ο Παναγιώτης Αλεξάκης, «προτεραιότητα αποτελεί η αναθεώρηση του Καταστατικού, µε στόχο την προσέλκυση όσο το δυνατόν περισσότερων υποτρόφων, ώστε να αξιοποιηθεί µε τον καλύτερο τρόπο το ευρύ επιστηµονικό δυναµικό του Συνδέσµου µας, το οποίο εκτείνεται σε διάφορες ειδικότητες, σε θέµατα και δραστηριότητες που είναι χρήσιµα σε όλους. Ως προς τις δράσεις του Συνδέσµου, θα ασχοληθούµε µεθοδικά µε τον προγραµµατισµό των εκδηλώσεων, τον εµπλουτισµό τους και το άνοιγµα των δραστηριοτήτων του προς την κοινωνία. Στους στόχους µας περιλαµβάνονται η διευκόλυνση της επικοινωνίας, της σύµπραξης και της συνεργασίας οµάδων υποτρόφων, τόσο σε θέµατα της ειδίκευσής τους όσο και πέραν αυτών, η δηµιουργία βάσης δεδοµένων των υποτρόφων και η ηλεκτρονική διασύνδεση των µελών, η συνεργασία µε αντίστοιχα σωµατεία της χώρας µας και του εξωτερικού, καθώς και µε διεθνείς οργανισµούς, η γεωγραφική διεύρυνση των δραστηριοτήτων του Συνδέσµου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αλλά και η µεγαλύτερη διασύνδεση του Συνδέσµου µε τις δράσεις του Ιδρύµατος». «Ο Σύνδεσµος Υποτρόφων», κατέληξε ο Παναγιώτης Αλεξάκης, «αποτελεί ένα δίκτυο περίπου 1.500 µελών, σε σύνολο περίπου 4.500 υποτρόφων του Ιδρύµατος,

µε κοινά στοιχεία την παιδεία και το ενδιαφέρον. Το συνολικό αυτό δίκτυο αξίζει να ενεργοποιηθεί, όχι για να αποτελέσει ένα ακόµη πολιτιστικό σωµατείο, αλλά κάτι παραπάνω και διαφορετικό». Τέλος, το νέο ∆.Σ. ενέκρινε την συγκρότηση τριµελούς Επιτροπής Επεξεργασίας Καταστατικού µε µέλη τον Παναγιώτη Αλεξάκη, την Ιωάννα Κονδύλη και τον δικηγόρο Γιώργο Χριστονάκη, η οποία θα φέρει τις προτάσεις της στο σώµα.

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Στο Λυκαυγές της Άνοιξης

Το µουσικό σχήµα Εν Χορδαίς στην σκηνή του αµφιθεάτρου του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς

Στις µέρες µας τείνουµε λανθασµένα να ταυτίζουµε τον αραβικό κόσµο αποκλειστικά και µόνο µε το Ισλάµ, ενώ πρόκειται για σαφώς ευρύτερο χώρο, σηµαντικό κοµµάτι του οποίου είναι οι Άραβες χριστιανοί, κόπτες, µαρωνίτες, ιακωβίτες και άλλοι. Η πλούσια µουσική παράδοση που µοιράζονται ο ελληνικός και ο αραβικός χριστιανικός κόσµος καθώς και η σύγχρονη µουσικοποιητική δηµιουργία που πηγάζει από την παράδοση αυτήν αναδείχθηκαν µέσα από την πολύ ενδιαφέρουσα συναυλία που οργάνωσε ο Σύνδεσµος Υποτρόφων µε το µουσικό σχήµα Εν Χορδαίς και την Λιβανέζα ψάλτρια της Μαρωνίτικης Εκκλησίας της Βηρυτού Carole Lahoud στο Μουσείο Μπενάκη στις 11 Απριλίου 2009.

Επίσηµοι προσκεκληµένοι στην πρώτη σειρά του ακροατηρίου της συναυλίας

Το πρόγραµµα της συναυλίας µε τίτλο «Στο Λυκαυγές της Άνοιξης» περιλάµβανε ύµνους και τραγούδια από την µουσική παράδοση των χριστιανών του Λιβάνου και της Συρίας, θρηνητικά τραγούδια από την δηµώδη ελληνική παράδοση, λόγια µουσική της Κωνσταντινούπολης, αλλά και το έργο «Προσµονή» του Κυριάκου Καλαϊτζίδη, εµπνευσµένο από την Αποκάλυψη του Ιωάννη, το οποίο παρουσιάστηκε από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος στο οµώνυµο θεατρικό αναλόγιο του 1996.

Ο πρόεδρος του Ιδρύµατος µε τους καλλιτέχνες Carole Lahoud και Κυριάκο Καλαϊτζίδη

Είναι η δεύτερη φορά που ο Σύνδεσµος φιλοξενεί το µοναδικό αυτό σύνολο, το οποίο απαρτίζεται από τους µουσικούς: Κυριάκο Πετρά (βιολί), Κυριάκο Καλαϊτζίδη (ούτι), Άλκη Ζοπόγλου (κανονάκι), ∆ρόσο Κουτσοκώστα (τραγούδι), Βασίλη Τζωρτζίνη (κοντραµπάσο), Πέτρο Παπαγεωργίου (κρουστά) και Ηλία Ανδρεουλάκη (πολίτικη και κρητική λύρα). Τα µέλη και οι φίλοι του Συνδέσµου είχαν γνωρίσει το βραβευµένο από την Γαλλική Ραδιοφωνία µουσικό αυτό σχήµα στην µεγάλη θερινή συναυλία του Συνδέσµου τον Ιούλιο του 2008. Αυτή την φορά, το πολυπληθές κοινό του Μουσείου Μπενάκη είχε την τύχη να απολαύσει µαζί µε τους Εν Χορ-

Ο Βασίλης Τζωρτζίνης (κοντραµπάσο) και ο Πέτρος Παπαγεωργίου (κρουστά)

Ειδήσεις του Συνδέσμου

Στο Λυκαυγές της Άνοιξης

Από επάνω αριστερά: Ο ∆ρόσος Κουτσοκώστας (τραγούδι), η Λιβανέζα ψάλτρια Carole Lahoud, ο Κυριάκος Καλαϊτζίδης (ούτι), ο Κυριάκος Πετράς (βιολί), ο Άλκης Ζοπόγλου (κανονάκι)

δαίς την ψάλτρια της Μαρωνίτικης Εκκλησίας της Βηρυτού Carole Lahoud, η οποία, αν και µόλις είκοσι δύο ετών, θεωρείται µία από τις µεγαλύτερες µουσικές ανακαλύψεις των τελευταίων χρόνων. Καταγόµενη από οικογένεια χριστιανών µαρωνιτών ασχολήθηκε µε τον χώρο της θρησκευτικής µουσικής από πολύ µικρή. Σε ηλικία µόλις οκτώ ετών, έγινε µέλος της χορωδίας του Κολλεγίου των Sœurs Du Rosaire – Qornet el hamra, ενώ στα δεκατέσσερα έγινε ψάλτρια στον Ιερό Ναό του Προφήτη Ηλία της Μετν στα βόρεια του Λιβάνου. ∆ιατηρεί και τις δύο αυτές θέσεις µέχρι σήµερα. Συµµετέχει σε πολλές συναυλίες θρησκευτικής µουσικής, τόσο ως σολίστρια όσο και ως µέλος χορού ψαλτών. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται και µε την κλασική ανατολίτικη µουσική σπουδάζοντας κλασικό τραγούδι και ούτι στο Ανώτατο Ωδείο του Λιβάνου. Το πρόγραµµα της συναυλίας ξεκίνησε µε το «Μπεστενιγκιάρ Πεσρέφι» του Ζαχαρία Χανεντέ, έργο του 18ου αιώνα σε µεταγραφή του Θωµά Αποστολόπουλου, και το «Ιράκ Μπεστέ» του Πέτρου Λαµπαδαρίου του Πελοποννησίου (1740-1778), για να περάσει στο παραδοσιακό τραγούδι της Καππαδοκίας «Ιστορία του Αλέξιου» και στην αιγνουσιώτικη εκδοχή του µοιρολογιού της Παναγίας. Ακολούθησαν οι σύγχρονες συνθέσεις τού, µέλους του σχήµατος, Κυριάκου Καλαϊτζίδη «Προσµονή» και «Μαντηλάτος». Την αραβόφωνη εκδοχή του γνωστού ύµνου «Σήµερον κρεµάται επί ξύλου» («El Yom Ollika») ακολούθησαν συριακοί και µαρωνίτικοι ύµνοι των χριστιανών του Λιβάνου. Τις σύγχρονες συνθέσεις «Στοά» του Άλκη Ζοπόγλου και «Το µολυβί της θάλασσας» του Βασίλη Τζωρτζίνη διαδέχθηκαν παραδοσιακά τραγούδια από την Κρήτη, την Θράκη, την Καππαδοκία και την Ερυθραία. Ήταν µια βραδιά ξεχωριστή, µε ολοφάνερη την αγάπη του µουσικού συνόλου Εν Χορδαίς για την ελληνική µουσική παράδοση· ενός συνόλου που αποτελεί, πράγµατι, ένα εργαστήρι ήχων της καθ’ ηµάς Ανατολής.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Η τελετή απονοµής του πρώτου ∆ιεθνούς Βραβείου Ωνάση για τα Χρηµατοοικονοµικά

Ο λόρδος Geoffrey Howe απονέµει το πρώτο ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση για τα Χρηµατοοικονοµικά στον οικονοµολόγο Eugene Fama

Στην µεσαιωνική αίθουσα του Guildhall στο Σίτυ του Λονδίνου πραγµατοποιήθηκε στις 27 Απριλίου 2009, µε κάθε επισηµότητα και µε την τήρηση του παραδοσιακού εθιµοτυπικού, η τελετή απονοµής του πρώτου ∆ιεθνούς Βραβείου Ωνάση για τα Χρηµατοοικονοµικά στον Αµερικανό καθηγητή Οικονοµικών του Πανεπιστηµίου του Σικάγου Eugene Fama. Το βραβείο απένειµε στον καθηγητή Fama ο λόρδος Geoffrey Howe, τέως υπουργός Οικονοµικών και Εξωτερικών της Βρετανίας, ενώπιον εκπροσώπων ευρωπαϊκών και αµερικανικών πανεπιστηµίων, Ελλήνων και Βρετανών επιχειρηµατικών παραγόντων, πολιτικών προσωπικοτήτων και δηµοσιογράφων. Η τελετή ξεκίνησε µε τον χαιρετισµό του καθηγητή Malcolm Gillies, προέδρου και αντιπρύτανη του Πανεπιστηµίου Σίτυ, ο οποίος εξήρε την πρωτοβουλία του Ιδρύµατος Ωνάση, του Cass Business School και της επιτροπής βράβευσης για την επιλογή του καθηγητή Fama. Ο τοποτηρητής του Σίτυ του Λονδίνου σερ Michael Savory επεσήµανε ότι η τελετή βράβευσης έγινε στο ιστορικό Guildhall, που αποτελεί τον οίκο της ∆ηµοκρατίας και της Ελευθερίας στο Λονδίνο: «Το Πανεπιστήµιο του Σίτυ, το Cass Business School αλλά και το Σίτυ, υπηρετώντας τις ίδιες αρχές µε τον Αριστοτέλη Ωνάση ―έναν µύθο στην οικονοµία, στο εµπόριο και στην ναυτιλία― δέχονται µε ευγνωµοσύνη την προσφορά του Κοινωφελούς Ιδρύµατος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης,

εδώ στο Σίτυ, που αποτελεί την καρδιά της παγκόσµιας χρηµατοπιστωτικής αγοράς. Ειδικά την εποχή αυτή, κατά την οποία ολόκληρος ο κόσµος δοκιµάζεται από µια µεγάλη οικονοµική κρίση, οι ενέργειες αυτού του είδους µάς γεµίζουν µε αισιοδοξία. Περνούν το µήνυµα στις δοκιµαζόµενες κοινωνίες ότι η επιστηµονική έρευνα έχει στόχο να στηρίξει όχι µόνον τον άνθρωπο αλλά και τις πολιτικές δυνάµεις που λαµβάνουν τις αποφάσεις. Η ακαδηµαϊκή έρευνα», κατέληξε ο σερ Savory, «οφείλει να συνεισφέρει αποτελεσµατικά στην επίλυση των προβληµάτων, ώστε να αντιµετωπίζουµε µε αισιοδοξία το µέλλον». Ο πρόεδρος του Ιδρύµατος Ωνάση, Αντώνης Παπαδηµητρίου, αναφέρθηκε ακολούθως στην ιστορία του Ιδρύµατος και του Αριστοτέλη Ωνάση, τονίζοντας ότι κύρια επιθυµία του διαθέτη ήταν να υπηρετήσει την κοινωφέλεια σε τοµείς στους οποίους άλλοι οργανισµοί, κρατικοί και µη, δεν µπορούν ή δεν διαθέτουν τα µέσα να ανταποκριθούν. «Ο Ωνάσης, στην διαθήκη του, εξέφρασε την βούλησή του, τα Βραβεία Ωνάση να έχουν διεθνή χαρακτήρα και να αποκτήσουν κύρος ανάλογο µε τα Βραβεία Νόµπελ. Για αυτό βραβεύονται επιστήµονες οι οποίοι δεν βρίσκονται στο τέλος της καριέρας τους, αλλά σε ένα στάδιο όπου η έρευνά τους χρειάζεται ενίσχυση και απαιτεί διεθνή αναγνώριση. Το ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση που απονεµήθηκε στον καθηγητή Fama πληροί ακριβώς αυτούς τους όρους. Το ίδιο σκεπτικό θα ισχύσει και για τα άλλα τρία βραβεία που έχουν ήδη θεσπιστεί σε συνερ-

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Η τελετή απονοµής του πρώτου ∆ιεθνούς Βραβείου Ωνάση για τα Χρηµατοοικονοµικά

Ο Αντώνης Παπαδηµητρίου εκφωνεί λόγο κατά την διάρκεια της επίσηµης τελετής απονοµής του βραβείου

γασία µε ιδρύµατα παγκόσµιας πνευµατικής εµβέλειας, δηλαδή της Νοµικής Επιστήµης, της Φιλοσοφίας και της Ιστορίας, καθώς και του Περιβάλλοντος». Ο καθηγητής Κώστας Γραµµένος, εισηγητής του βραβείου, εκφωνώντας τον έπαινο του τιµώµενου, είπε ότι ο καθηγητής Fama θεωρείται ο πατέρας των εµπειρικών χρηµατοοικονοµικών, διότι επινόησε το µοντέλο της αποτελεσµατικής αγοράς, το οποίο βασίζεται στην προϋπόθεση ότι λειτουργεί η απόλυτη πληροφόρηση στις χρηµατιστηριακές αγορές. Επικεντρώνει το µεγαλύτερο µέρος της έρευνάς του στην σχέση κινδύνου και απόδοσης των επενδύσεων και στις επιπτώσεις της σχέσης αυτής στην διαχείριση των χαρτοφυλακίων. «Η συµβολή του καθηγητή Fama στο πεδίο των εµπειρικών χρηµατοοικονοµικών», εξήγησε ο καθηγητής Γραµµένος, «συνετέλεσε ουσιαστικά στην αλλαγή του τρόπου σκέψης για τα αίτια των διακυµάνσεων των χρηµατιστηριακών αγορών. Οι επιστηµονικές παραποµπές στο έργο του, στο γνωστικό πεδίο των χρηµατοοικονοµικών σπουδών, ανέρχονται σε µερικές χιλιάδες. Το µοντέλο της αποτελεσµατικής αγοράς διδάσκεται σε όλες τις οικονοµικές σχολές του κόσµου. ∆ικαίως, λοιπόν, του απονέµεται το πρώτο ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση». Την επιτροπή βράβευσης αποτέλεσαν ο Αντώνης Παπαδηµητρίου, ο Γεώργιος Κωνσταντινίδης, καθηγητής χρηµατοοικονοµικών του Πανεπιστηµίου του Σικάγου, ο Charles Goodhart, οµότιµος καθηγητής της Οικονοµικής

Σχολής του Λονδίνου, ο Robert Merton, καθηγητής Οικονοµικών στο Πανεπιστήµιο Χάρβαρντ (Βραβείο Νόµπελ Οικονοµικών 1997), ο Myron Scholes, καθηγητής Οικονοµικών στο Πανεπιστήµιο Στάνφορντ (Βραβείο Νόµπελ Οικονοµικών 1997), και ο Κώστας Γραµµένος, καθηγητής και ιδρυτής του Κέντρου Ναυτιλίας, Εµπορίου και Χρηµατοοικονοµικών στο Cass Business School. Η διαδικασία επιλογής του βραβευθέντος ήταν µακρά και έγινε κατόπιν προτάσεων πενήντα επώνυµων πανεπιστηµιακών από τον χώρο των χρηµατοοικονοµικών, οι οποίοι τεκµηριωµένα προέκριναν τον Eugene Fama για την βράβευση. Ο καθηγητής Fama, ευχαριστώντας το Ίδρυµα Ωνάση και το Cass Business School, δήλωσε ότι θεωρεί εξαιρετική τιµή το γεγονός ότι τον επέλεξαν οµότιµοί του για ένα τόσο σηµαντικό βραβείο. ∆ήλωσε επίσης στους δηµοσιογράφους ότι το ποσό των 250.000 δολαρίων Η.Π.Α. που συνοδεύει το ∆ιεθνές Βραβείο Ωνάση θα διατεθεί στο Τµήµα Επιχειρηµατικών Μεταπτυχιακών Σπουδών του Πανεπιστηµίου του Σικάγου, στο οποίο και υπηρετεί, µε σκοπό να ενισχυθεί το ερευνητικό του έργο.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Διεθνές Βραβείο Ωνάση για την Προστασία του Περιβάλλοντος σε συνεργασία µε την Πόλη του Αµβούργου

Η καθέλκυση του TINA ONASSIS στις 25/7/1953 στα ναυπηγεία του Αµβούργου

Ένα νέο διεθνές βραβείο, το Βραβείο Αριστοτέλη Ωνάση για την Προστασία του Περιβάλλοντος, θεσπίστηκε από το Ίδρυµα Ωνάση σε συνεργασία µε την πόλη του Αµβούργου. Την καθιέρωση της υψηλής αυτής διάκρισης ανακοίνωσαν στις 28 Μαΐου 2009 στο ∆ηµαρχείο του Αµβούργου ο δήµαρχος της πόλης Ole von Beust, η γερουσιαστής Αστικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της πόλης του Αµβούργου Anja Hajduk και ο πρόεδρος του Ιδρύµατος Ωνάση Αντώνης Παπαδηµητρίου. Το βραβείο θα απονέµεται κάθε δύο χρόνια, συνοδευόµενο από χρηµατικό έπαθλο ύψους 250.000 ευρώ, σε πρόσωπα ή φορείς που έχουν προσφέρει εξαιρετικό επιστηµονικό έργο για την επίλυση προβληµάτων προστασίας περιβάλλοντος και ανάπτυξης, συµπεριλαµβανοµένης της συντηρητικής χρήσης ενέργειας. Το βραβείο θα αναγνωρίζει είτε εξαιρετικά επιτεύγµατα που έχουν ήδη ολοκληρωθεί είτε ελπιδοφόρα επιστηµονικά έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη, προκειµένου, µε το χρηµατικό έπαθλο, να διασφαλίζεται η επιτυχής ολοκλήρωσή τους. Πρόσωπα που δραστηριοποιούνται µόνο στον χώρο της πολιτικής, καθώς και καθαρώς πολιτικές πρωτοβουλίες, δεν θα εξετάζονται, ενώ προτεραιότητα θα δοθεί σε επιστηµονικά έργα ευρωπαϊκού χαρακτήρα. Ο δήµαρχος της πόλης του Αµβούργου Ole von Beust δήλωσε: «Οι προσπάθειές µας για την προστασία του κλίµατος, των φυσικών πόρων και του περιβάλλοντος έχουν αρχίσει να αναγνωρίζονται και από άλλες χώρες.

Για πρώτη φορά, βλέπουµε ένα τόσο σηµαντικό διεθνές βραβείο, όπως το Βραβείο Αριστοτέλη Ωνάση για την Προστασία του Περιβάλλοντος, να θεσπίζεται στο Αµβούργο». Η ∆ιεθνής Επιτροπή του Βραβείου, υπό την προεδρία της γερουσιαστoύ Anja Hajduk και του προέδρου του Ιδρύµατος Ωνάση Αντώνη Παπαδηµητρίου, αποτελείται από προσωπικότητες και επιστήµονες διεθνούς εµβέλειας και αναγνώρισης, όπως ο Πέτρος Κουτράκης, καθηγητής στην Σχολή ∆ηµόσιας Υγείας του Πανεπιστηµίου Χάρβαρντ, ο Μιχάλης Σκούλλος, καθηγητής Περιβαλλοντικής Χηµείας στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, ο Mojib Latif, καθηγητής στο Ινστιτούτο Leibniz Θαλάσσιων Επιστηµών, η Christine von Weizsäcker, βιολόγος, ο Michael Otto, πρόεδρος της Greenpeace Γερµανίας, και η Christiane Grefe, δηµοσιογράφος της εφηµερίδας Die Zeit. «Εν όψει των µεγάλων προκλήσεων των κλιµατικών αλλαγών και της περιβαλλοντικής πολιτικής, το Βραβείο Αριστοτέλη Ωνάση για την Προστασία του Περιβάλλοντος θεσπίζεται την κατάλληλη στιγµή», σηµείωσε η γερουσιαστής Anja Hajduk, «αφού στοχεύει στην δηµοσιοποίηση σηµαντικών ερευνητικών έργων και προγραµµάτων τα οποία εφαρµόζονται σε αυτόν τον τοµέα, καθώς και στην παρουσίαση λύσεων. Το νέο, περιβαλλοντικό βραβείο θα προβάλει ακόµη περισσότερο την δραστηριοποίηση του Αµβούργου για την προστασία του

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Διεθνές Βραβείο Ωνάση για την Προστασία του Περιβάλλοντος σε συνεργασία µε την Πόλη του Αµβούργου

Ο πρόεδρος του Ιδρύµατος Ωνάση µε τον δήµαρχο του Αµβούργου κατά την διάρκεια της συνέντευξης Τύπου στο ∆ηµαρχείο του Αµβούργου

Aπό αριστερά, ο πρέσβης της Ελλάδας στην Γερµανία, Αναστάσιος Κριεκούκης, ο Αντώνης Παπαδηµητρίου, ο δήµαρχος της πόλης του Αµβούργου, Ole von Beust, η γερουσιαστής Αστικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος της πόλης του Αµβούργου, Anja Hajduk, και η εκπρόσωπος της γερουσίας του Αµβούργου, Kristin Breuer

κλίµατος και του περιβάλλοντος».

Υπενθυµίζεται ότι η πόλη του Αµβούργου, η δεύτερη µεγαλύτερη πόλη της Γερµανίας, µε πληθυσµό περίπου 1,8 εκατοµµυρίων κατοίκων, κέρδισε τον τιµητικό τίτλο της Πράσινης Πρωτεύουσας της Ευρώπης 2011. Έχει θέσει ως στόχο την µείωση των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 40% έως το 2020 και κατά 80% έως το 2050, ενώ επίσης υποστηρίζει ένα εξαιρετικό δίκτυο µέσων µαζικής µεταφοράς.

Ο Αντώνης Παπαδηµητρίου σχολίασε: «Το Ίδρυµα Ωνάση και η πόλη του Αµβούργου έχουν έναν ιδιαίτερο δεσµό, που χρονολογείται από τις αρχές της δεκαετίας του 1950, όταν ο Αριστοτέλης Ωνάσης ανέπτυσσε την ναυτιλιακή επιχειρηµατική του δραστηριότητα. Μεταξύ των καινοτόµων πρωτοβουλιών του, εκείνη την εποχή, ήταν η παραγγελία κατασκευής µιας σειράς δεξαµενόπλοιων στα ναυπηγεία της Γερµανίας, η οποία προσέφερε στην τοπική βιοµηχανία µια σηµαντική ευκαιρία για αναγέννηση και ανάπτυξη. Στην σηµερινή εποχή, το Ίδρυµα Ωνάση και η πόλη του Αµβούργου έχουν ως κοινή προτεραιότητα τα ζητήµατα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος. Για τους λόγους αυτούς, εξετάζαµε από καιρό την συνεργασία µας µε το Αµβούργο, µε αντικείµενο την απονοµή του Βραβείου Αριστοτέλη Ωνάση για την Προστασία του Περιβάλλοντος. Αυτό που τελικά µας έπεισε ήταν οι σηµαντικές προσπάθειες της πόλης να ενώσει την αστική ανάπτυξη µε την προστασία του περιβάλλοντος. Το Βραβείο µας πραγµατικά φιλοξενείται στην κατάλληλη πόλη». Το πρώτο Βραβείο Αριστοτέλη Ωνάση για την Προστασία του Περιβάλλοντος θα απονεµηθεί το φθινόπωρο του 2010.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Οι σύγχρονοι ∆ιάλογοι των Αθηνών Η µελέτη της ελληνικής σκέψης στο επίκεντρο συνεδρίου που διοργανώνουν το Ίδρυµα Ωνάση και επτά διεθνείς φορείς ΤΟΥ ΓΙΏΡΓΟΥ Θ. ΚΑΛΌΦΩΝΟΥ, ΙΣΤΟΡΙΚΟΎ

Σε πλήρη σύνθεση συνεδρίασε για πρώτη φορά στην Αθήνα στις 3-5 Απριλίου 2009 η οργανωτική επιτροπή του διεθνούς συνεδρίου «Οι ∆ιάλογοι των Αθηνών», η οποία απαρτίζεται από σαράντα διακεκριµένα µέλη της ελληνικής και της διεθνούς επιστηµονικής κοινότητα

Μια σηµαντική τοµή στoν τρόπο που προσλαµβάνουµε τον ελληνικό πολιτισµό φιλοδοξεί να προκαλέσει το µεγάλο διεθνές συνέδριο που διοργανώνει το Ίδρυµα Ωνάση µε τίτλο «Οι ∆ιάλογοι των Αθηνών» για τα εγκαίνια της Στέγης Γραµµάτων και Τεχνών τον Νοέµβριο του 2010 στην Αθήνα, σε συνεργασία µε επτά διεθνείς φορείς υψηλού κύρους ― το Πανεπιστήµιο της Οξφόρδης, το Ινστιτούτο της Γαλλίας, το Γερµανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, την Αυστριακή Ακαδηµία, την Ιταλική Ακαδηµία Επιστηµών, το Πανεπιστήµιο Χάρβαρντ και το Πανεπιστήµιο Στάνφορντ. Μέσα στην βαθιά κρίση που διατρέχει τον σύγχρονο κόσµο, όχι µόνο στο οικονοµικό και το πολιτικό επίπεδο, αλλά κυρίως στο πολιτισµικό και το ηθικό, αναδύεται εµφατικά ένα αίτηµα επανεκτίµησης των παραµεληµένων αξιών του ανθρωπισµού. Πηγές αρχέγονες του ανθρωπισµού, η µελέτη και η καλλιέργεια της ελληνικής σκέψης και του ελληνικού πολιτισµού είχαν πάντοτε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και την διαµόρφωση του κυρίαρχου «δυτικού» πολιτισµού, που µοιάζει να έχει εισέλθει σε µια σκοτεινή περίοδο παρακµής. Σήµερα, οι Ελληνικές Σπουδές, παρότι διατηρούν διεθνώς ένα υψηλότατο επιστηµονικό επίπεδο, τείνουν προς την εσωστρέφεια και την περιθωριοποίηση, µέσα στην κα-

ταλυτική τάση της συνεχούς συρρίκνωσης του ευρύτερου χώρου των ανθρωπιστικών σπουδών προς όφελος της τεχνικής γνώσης, της εξειδίκευσης και του κατακερµατισµού, της κυριαρχίας των κριτηρίων του επαγγελµατισµού και της ανταγωνιστικότητας. Το αίτηµα της επαναφοράς τους στο προσκήνιο είναι, λοιπόν, κρίσιµο και δεν αφορά απλώς την επιβίωση ενός χειµαζόµενου επιστηµονικού κλάδου, ούτε την νοσταλγία ενός εξιδανικευµένου παρελθόντος, το οποίο, ακόµη και αν υπήρξε, έχει χαθεί πλέον ανεπιστρεπτί. Πρόκειται για αίτηµα διαλόγου των αξιών του ανθρωπισµού µε τον σύγχρονο κόσµο, ενός διαλόγου που θα στοχεύσει στην ενσωµάτωση των κατακτήσεων της σύγχρονης τεχνολογίας, θα εντοπίσει τα προβληµατικά σηµεία, θα επιδιώξει να συµβάλει µακροπρόθεσµα στην εξεύρεση βιώσιµων εναλλακτικών λύσεων και, κυρίως, εναλλακτικών τρόπων να αντιλαµβανόµαστε τον εαυτό µας και τον κόσµο µας. Οι ∆ιάλογοι των Αθηνών αποτελούν µια µοναδική ευκαιρία να εκκινήσει η διαδικασία αυτού του ευρύτερου διαλόγου, πράγµα που διαφαίνεται στο σκεπτικό του συνεδρίου και στην όλη οργανωτική του δοµή, όπως παρουσιάστηκε πρόσφατα από τον πρόεδρο του Ιδρύµατος Ωνάση Αντώνη Σ. Παπαδηµητρίου, τον πρόεδρο της οργανωτικής επιτροπής Γεώργιο Μπαµπινιώτη και την επι-

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Η πρόεδρος του Πανεπιστηµίου της Ευρώπης Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, ο καθηγητής Rush Rehm του Πανεπιστηµίου Στάνφορντ, ο καθηγητής Gregory Nagy του Πανεπιστηµίου Χάρβαρντ και η Dame Averil Cameron του Πανεπιστηµίου της Οξφόρδης

στηµονική συντονίστρια του συνεδρίου, βυζαντινολόγο Νίκη Τσιρώνη, µετά το πέρας της πρώτης συνεδρίασης ―σε πλήρη σύνθεση― της οργανωτικής του επιτροπής, την οποία απαρτίζουν σαράντα προσωπικότητες από τον διεθνή και τον ελληνικό επιστηµονικό χώρο που συµµετέχουν ενεργά στον όλο σχεδιασµό. Μακριά από την αρχαιοπληξία που συχνά χαρακτηρίζει συναφή εγχειρήµατα, ο ελληνικός πολιτισµός δεν αντιµετωπίζεται από τους οργανωτές ως στατικό και αµετάβλητο κλασικό ιδεώδες, αλλά ως φαινόµενο δυναµικό, που θα εξεταστεί στην διαχρονία του, από την Αρχαιότητα στους Μέσους και τους Νεώτερους Χρόνους. Επιπροσθέτως, το συνέδριο προκρίνει έναν διάλογο διεπιστηµονικό και διακλαδικό, στο πλαίσιο µιας προσπάθειας να υπερκεραστούν οι παρενέργειες της απόλυτης εξειδίκευσης που επικρατεί στις µέρες µας, ακόµη και στον ευρύτερο χώρο των Ελληνικών Σπουδών. Τέλος, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που παρέχει σήµερα η ψηφιακή τεχνολογία, ο διάλογος θα είναι πολυεπίπεδος και διαρκής. Θα ξεκινήσει στο διαδίκτυο αρκετούς µήνες πριν από την πραγµατοποίηση του συνεδρίου και θα συνεχιστεί κατά την διάρκειά του, εντός και εκτός της Στέγης, αλλά και µετά το πέρας των εργασιών του, πάντοτε µέσω της διαδικτυακής πύλης του,

που θα εξακολουθήσει να λειτουργεί, παρέχοντας παράλληλα πληθώρα υπηρεσιών και πληροφοριών που θα σχετίζονται µε τον ελληνικό πολιτισµό σε όλες του τις εκφάνσεις. Αντανακλώντας την σταθερή προσήλωση των οργανωτών στο παρόν και το µέλλον, το σηµείο εκκίνησης του συνεδρίου δεν είναι η Αρχαιότητα αλλά ο σύγχρονος κόσµος. Οι έξι θεµατικές του καλύπτουν σύγχρονες προβληµατικές και ζητήµατα, που θα εξεταστούν υπό το πρίσµα της κλασικής ελληνικής σκέψης και της εξέλιξής της: Ταυτότητα και Ετερότητα, Ιστορία και Ιστορίες, Λόγος και Τέχνη, ∆ηµοκρατία και Πολιτεία, Επιστήµες και Ηθική, Ποιότητα Ζωής. Πρόκειται για µια διαδικασία που αναµφίβολα θα λειτουργήσει αναδραστικά, προσφέροντας νέες προσεγγίσεις στην µελέτη του ελληνικού πολιτισµού. Εκτός, λοιπόν, από τους καθαυτό ειδικούς των Ελληνικών Σπουδών, στο συνέδριο θα προσκληθούν να συµµετάσχουν θετικοί επιστήµονες, καλλιτέχνες, δηµοσιογράφοι, φιλόσοφοι, πνευµατικοί δηµιουργοί και διανοούµενοι, των οποίων το έργο έχει µια ιδιαίτερη σχέση µε την ελληνική παιδεία. Το όλο εγχείρηµα εµφανίζεται εξαιρετικά φιλόδοξο. Την δυνατότητα επιτυχίας του εγγυάται η διεθνής ακτινοβο-

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Τα µέλη του ∆.Σ. του Ιδρύµατος Ωνάση, Απόστολος Ζαµπέλας, Παύλος Ιωαννίδης, Μαριάννα Μόσχου, Γιάννης Ιωαννίδης, Παρασκευάς Ιωαννίδης και Λουκάς Τσίλας, παρακολούθησαν την συνεδρίαση

λία των επτά συνεργαζόµενων φορέων και του ίδιου του Ιδρύµατος Ωνάση. Με αξιοθαύµαστη µεθοδικότητα και αποτελεσµατικότητα, στα τριάντα τέσσερα χρόνια της λειτουργίας του, το Ίδρυµα έχει δραστηριοποιηθεί στον χώρο των Ελληνικών Σπουδών και του πολιτισµού τόσο εντός της Ελλάδας όσο και διεθνώς, δηµιουργώντας και συντηρώντας ένα ευρύτατο δίκτυο που θα αποδειχθεί πολύτιµο για την υλοποίηση των ∆ιαλόγων των Αθηνών. Ανάµεσα στους 3.500 περίπου Έλληνες που έχουν λάβει υποτροφίες για να σπουδάσουν σε πανεπιστήµια του εξωτερικού, ανάµεσα στους 700 ξένους µελετητές που έχουν λάβει ενισχύσεις και τιµητικές χορηγίες για να επισκεφτούν την χώρα µας, ανάµεσα, επίσης, στους 100 Έλληνες και ξένους πανεπιστηµιακούς που έχουν περιοδεύσει τα πανεπιστήµια των Η.Π.Α. µε χορηγίες του Ιδρύµατος, υπάρχουν σηµαντικοί άνθρωποι του πνεύµατος και της τέχνης, ορισµένοι από τους οποίους είναι ήδη µέλη της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου. Ακριβώς δυόµισι χιλιάδες χρόνια µετά την Μάχη του Μαραθώνα, η έκβαση της οποίας επέτρεψε στον κλασικό κόσµο να αναπτυχθεί, η πρωτοβουλία του Ιδρύµατος Ωνάση θα δώσει την δυνατότητα στην Αθήνα να ξαναβρεθεί στο επίκεντρο των εξελίξεων, φιλοξενώντας ένα

διεθνές δίκτυο καλλιέργειας και διάδοσης του ελληνικού πολιτισµού. Εύχεται κανείς το µεγαλόπνοο αυτό εγχείρηµα να αποδειχθεί επιτυχηµένο και οι προσεχείς ∆ιάλογοι των Αθηνών να είναι οι πρώτοι µιας µακράς σειράς.

Το άρθρο αυτό πρωτοδηµοσιεύτηκε στην εφηµερίδα Καθηµερινή της Κυριακής, «Τελευταία Σελίδα», 3 Μαΐου 2009.

Ο Αντώνης Παπαδηµητρίου µε τον πρόεδρο της οργανωτικής επιτροπής του συνεδρίου, καθηγητή Γεώργιο Μπαµπινιώτη, και την επιστηµονική συντονίστρια Νίκη Τσιρώνη

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Το Φιλί του Rodin. Το νέο απόκτηµα του Ιδρύµατος Ωνάση στην Εθνική Πινακοθήκη ΓΡΆΦΕΙ Η ΜΑΡΊΝΑ ΛΑΜΠΡΆΚΗ-ΠΛΆΚΑ, ΚΑΘΗΓΉΤΡΙΑ ΙΣΤΟΡΊΑΣ ΤΗΣ ΤΈΧΝΗΣ, ΔΙΕΥΘΎΝΤΡΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΉΣ ΠΙΝΑΚΟΘΉΚΗΣ

Ένα από τα ωραιότερα και δηµοφιλέστερα γλυπτά του µεγάλου Γάλλου γλύπτη Auguste Rodin εκτίθεται εδώ και λίγες µέρες στην Εθνική Πινακοθήκη.

δωρεά των Γάλλων Καλλιτεχνών για την Εθνική Αντίσταση συµπεριλαµβάνεται επίσης ένα ακόµη αριστούργηµα του Bourdelle: η προτοµή της Αθηνάς.

Το Φιλί, τελευταίο απόκτηµα του Κοινωφελούς Ιδρύµατος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, ήλθε να προστεθεί στην πρόσφατη αγορά της Στέψης της Θεοτόκου του ∆οµήνικου Θεοτοκόπουλου. Και τα δύο έργα θα παραµείνουν στην Εθνική Πινακοθήκη ως δάνεια διαρκείας έως ότου αποπερατωθεί η Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών του Ιδρύµατος, για την οποία και προορίζονται.

Είναι περιττό να υπογραµµίσουµε πόσο σηµαντικό είναι να βρίσκονται στην χώρα µας κορυφαία έργα της νεώτερης γλυπτικής που εµπνέονται δηµιουργικά από την Ελληνική Αρχαιότητα. Άλλωστε, µεγάλοι Έλληνες γλύπτες υπήρξαν ακόλουθοι ή µαθητές αυτών των καλλιτεχνών, όπως ο Κώστας ∆ηµητριάδης, του Rodin, και ο Θανάσης Απάρτης, η Μπέλλα Ραφτοπούλου και ο Γεώργιος Καστριώτης, του Bourdelle.

Αξίζει να υπενθυµίσουµε ότι δύο ακόµη γλυπτικές συνθέσεις του µαθητή του Rodin, Antoine Bourdelle, ο Θνήσκων Κένταυρος και η Σαπφώ, που είχαν αγοραστεί από τον αείµνηστο Στέλιο Παπαδηµητρίου για λογαριασµό του Ιδρύµατος, το 2004, µε την ευκαιρία της έκθεσης «Έξι κορυφαίοι γλύπτες συνοµιλούν µε τον άνθρωπο», κοσµούν την πρόσοψη του µουσείου περιµένοντας την ώρα που θα µεταφερθούν στον τελικό τους προορισµό. Ο επισκέπτης της Εθνικής Πινακοθήκης µπορεί να σχηµατίσει µιαν αρκετά ευκρινή εικόνα για την δηµιουργία των δύο κορυφαίων καλλιτεχνών αφού, εκτός από τα έργα που προαναφέραµε, µπορεί να δει και δύο ακόµη γλυπτά του Rodin, τον Άσωτο Υιό, που αγοράστηκε παλαιότερα µε δωρεά του Σταύρου Νιάρχου, και τον Άνθρωπο που βαδίζει πάνω σε κολώνα, που αποκτήθηκε µε χορηγία της Εθνικής Τράπεζας το 2004. Στην Εθνική Γλυπτοθήκη, εξάλλου, εκτίθεται ο Απόλλων µαχητής, το πιο πυκνό και εκφραστικό κεφάλι που έπλασε ο Bourdelle, εµπνεόµενος από τον Απόλλωνα της Ολυµπίας. Είναι ένα πολύτιµο πρόσφατο απόκτηµα του µουσείου. Στην

Οι αγορές σηµαντικών έργων από το Ίδρυµα Ωνάση προοιωνίζονται τον ρόλο που φιλοδοξεί να διαδραµατίσει η Στέγη Γραµµάτων και Τεχνών, όταν λειτουργήσει. Αξίζουν συγχαρητήρια στον φιλότεχνο Πρόεδρο του Ιδρύµατος κ. Αντώνη Παπαδηµητρίου και στο ∆ιοικητικό Συµβούλιο για αυτές τις τολµηρές και αξιέπαινες πρωτοβουλίες. Το Φιλί (1886), ένα σύµπλεγµα από ορείχαλκο στο τελικό µνηµειακό µέγεθος, είναι το τρίτο από τα τέσσερα νόµιµα αντίγραφα µε λατινικούς αριθµούς, (III/IV), που είχε δικαίωµα* να χυτεύσει το Μουσείο Rodin στο Παρίσι από το πρωτότυπο εκµαγείο· και είναι µεγάλη τύχη που το Ίδρυµα Ωνάση µπόρεσε να το εξασφαλίσει. Όπως πολλές από τις ανεξάρτητες συνθέσεις του Rodin, Το Φιλί πηγάζει από ένα ανάγλυφο σύµπλεγµα που κοσµούσε το µέσον του αριστερού πλαισίου της Πύλης της Κολάσεως (γύρω στο 1880-1881) και απεικόνιζε τον Paolo και την Francesca, ένα ξακουστό ζευγάρι εραστών που έζησαν στον Μεσαίωνα (τέλος 13ου αιώνα) και δολοφονήθηκαν από τον απατηµένο σύζυγο Gianciotto

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Στιγµιότυπο από την τοποθέτηση του γλυπτού στην Εθνική Πινακοθήκη

Το Φιλί (1886) είναι το τρίτο από τα τέσσερα νόµιµα αντίγραφα από ορείχαλκο µε λατινικούς αριθµούς (III/IV) που είχε δικαίωµα να χυτεύσει το Μουσείο Rodin από το πρωτότυπο εκµαγείο

Malatesta, άρχοντα του Ρίµινι, την ώρα που αντάλλασσαν το πρώτο τους φιλί. Το επεισόδιο αναφέρεται από τον ∆άντη στην Θεία Κωµωδία, στο πέµπτο άσµα της «Κολάσεως». Ο Rodin αποφάσισε να αποσύρει τελικά την σύνθεση από την Πύλη της Κολάσεως, θεωρώντας ότι Το Φιλί απεικόνιζε µια στιγµή άρρητης ευδαιµονίας που δεν ταίριαζε µε το πνεύµα του συνόλου. Έτσι, από το 1882, άρχισε να δουλεύει την σύνθεση ανεξάρτητα. Το 1887, το σύµπλεγµα είχε ήδη ολοκληρωθεί και παρουσιάστηκε στο Βέλγιο. Το 1888, η ∆ιεύθυνση Καλών Τεχνών του γαλλικού κράτους παρήγγειλε στον γλύπτη ένα αντίτυπο σε µάρµαρο. Το 1898, Το Φιλί εκτίθεται στο Salon de la Société Nationale πλάι στον Μπαλζάκ, την πιο ριζοσπαστικά µοντέρνα µορφή που έπλασε ο Rodin. Το Φιλί αποσπά εγκωµιαστικές κριτικές, ενώ ο Μπαλζάκ «πυροβολείται» από όλους, καθώς η τολµηρή εξπρεσιονιστική σύνθεση υπερέβαινε τον ορίζοντα προσδοκίας και το γούστο του κοινού. Έκτοτε, Το Φιλί, που βρίσκεται στα µεγαλύτερα µουσεία του κόσµου, εξακολουθεί να λατρεύεται από το κοινό· και δικαίως, νοµίζω.

τον θεατή να περιτρέξει το σύµπλεγµα και να το απολαύσει περίοπτα. Το φως ντύνει τα σώµατα µε σκοτεινούς ίσκιους, ηµίφωτα και σπινθηρίσµατα που ακροκαθίζουν πάνω στις ακµές της φόρµας, αναδεικνύοντας όλον τον πλούτο και την ζωτικότητα της οργανικής µορφής. Το µοντελάρισµα, το πλάσιµο σε βάθος, ένα από τα κλειδιά του ροντενικού ύφους, βρίσκει την ιδανική του έκφραση στα σώµατα των δυο νέων. «Το µυστικό της γλυπτικής», έλεγε ο γλύπτης, «βρίσκεται στο πλάσιµο· το πλάσιµο είναι συνώνυµο της ζωής».

Ένας νέος άνδρας και µια νεαρή γυναίκα στο άνθος της ηλικίας τους, γυµνοί, καθισµένοι πάνω σε έναν βράχο, αγκαλιάζονται, ενώνουν τα σώµατά τους και ανταλλάσσουν έναν τρυφερό ασπασµό που µοιάζει να τους συντήκει σε µιαν αδιαίρετη ενότητα. Καθώς διασταυρώνονται χιαστί, τα κορµιά των εραστών µοιάζουν να στροβιλίζονται γύρω από έναν νοητό άξονα, χαρίζοντας στην σύνθεση συναρπαστικές γωνίες θέασης από κάθε σηµείο. Οι αρµονικοί, όλο καµπύλες άξονες, οι δυναµικές κατατοµές που χαρακτηρίζουν το ύφος του Rodin, η πλούσια και ριγηλή πλαστικότητα των σωµάτων µε τον τονισµό της εσωτερικής δοµής της ανατοµίας καλούν

Το Φιλί θα µπορούσε να θεωρηθεί ένα ιδιαίτερα αισθησιακό έργο. Θα ήταν όµως πλάνη. Η ένωση των δυο νέων ανθρώπων έχει µιαν άφατη ιερότητα. Το Φιλί µεταβάλλεται έτσι σε µια «ιερογαµία». ∆εν έχουµε παρά να παρατηρήσουµε τον τρόπο που το στιβαρό χέρι του άνδρα αγγίζει µε άρρητη τρυφερότητα και σεβασµό το κορµί της γυναίκας. Ένα φρικίασµα διατρέχει τα σώµατα των νέων εραστών, µεταδιδόµενο άµεσα και στον θεατή του έργου. «Το σπουδαιότερο», γράφει ο Rodin στην διαθήκη που απευθύνει στους νέους καλλιτέχνες, «είναι να συγκινείσαι, να αγαπάς, να ελπίζεις, να πάλλεσαι, να ζεις». Αυτός ο παλµός της ζωής, αυτός ο θεϊκός έρωτας, εµψυχώνει ολόκληρο το έργο του. Για αυτό δεν έπαψε να λατρεύεται από ένα ευρύτατο κοινό που έχει µεταβάλει το Μουσείο Rodin στο Παρίσι σε αληθινό προσκύνηµα. * Τα νόµιµα αντίτυπα χάλκινων έργων µε αραβικούς αριθµούς είναι οκτώ και έχουν εξαντληθεί από καιρό.

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Ο χορός αφηγείται. Πρωτοποριακή ηµερίδα για τον χορό και την αφηγηµατικότητα στο Πανεπιστήµιο Πατρών

Γενική άποψη του αµφιθεάτρου του Πανεπιστηµίου Πατρών, όπου πραγµατοποιήθηκε η ηµερίδα µε θέµα «Χορός και Αφηγηµατικότητα»

Με εξαιρετική επιτυχία πραγµατοποιήθηκε την Τετάρτη 27 Μαΐου στο Πανεπιστήµιο Πατρών η ηµερίδα «Χορός και Αφηγηµατικότητα», την οποία διοργάνωσε η χορολόγος Κάτια Σαβράµη, λέκτορας του Τµήµατος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Πατρών και µέλος του Συνδέσµου. Η διεθνής αυτή συνάντηση σηµαντικών προσωπικοτήτων του έντεχνου χορού, τόσο χορογράφων όσο και θεωρητικών, πραγµατοποιήθηκε µε την χορηγία του Ιδρύµατος Ωνάση στο πλαίσιο των επιστηµονικών συνεδρίων που οργανώνει το Τµήµα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου. Η ηµερίδα είχε στόχο να αναδείξει την πολυµορφία της χορευτικής αφηγηµατικότητας µέσω θεωρητικών διαλέξεων και οπτικοποιηµένων αναπαραστάσεων, είτε µε προβολές είτε ζωντανά. Ο προβληµατισµός γύρω από την αφηγηµατικότητα βρίσκεται πάντοτε στην αιχµή της έρευνας στον χώρο των θεωρητικών σπουδών και προσφέρει ένα γόνιµο έδαφος διαλόγου και εις βάθος ανάλυσης σε ένα ευρύ πεδίο γνωστικών αντικειµένων. Όπως σηµειώνει η Κάτια Σαβράµη στο έντυπο πρόγραµµα της εκδήλωσης, «σε συνάρτηση µε την σύγχρονη αφηγηµατική θεωρία, στον έντεχνο χορό, ο όρος αφηγηµατικότητα έχει διττό περιεχόµενο. Χρησιµοποιείται για να δηλώσει τόσο το σύνολο των χαρακτηριστικών που διακρίνουν µια χορογραφία αφηγηµατικού τύπου από µια µη αφηγηµατικού όσο και τον βαθµό στον οποίο µια χορογραφία πραγµατώνεται ως αφήγηµα. Στην πρώτη περίπτωση, η έµφαση δίνεται σε επιµέρους στοιχεία και τεχνικές, µε περισσότερο ή λιγότερο προβεβληµένη παρουσία, τα οποία εξασφαλίζουν στην χορογραφία την ιδιότητα του αφηγήµατος. Στην δεύτερη, η έµφαση µετατοπίζεται από τα επιµέρους στο όλον: σηµασία έχει πλέον πόσο η ίδια η χορογραφία προβάλλει τα εν λόγω στοιχεία και επιτρέπει στον θεατή να αντιληφθεί την εγγενή της αφηγηµατικότητα».

Η διοργανώτρια της ηµερίδας, Κάτια Σαβράµη, µε δύο από τους χορευτές που συµµετείχαν στην διοργάνωση

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Ο χορός αφηγείται. Πρωτοποριακή ηµερίδα για τον χορό και την αφηγηµατικότητα στο Πανεπιστήµιο Πατρών

Η κριτικός χορού και καθηγήτρια στο Πανεπιστήµιο της Νέας Υόρκης Deborah Jowitt

Στιγµιότυπο από το δρώµενο Αποµεσήµερο και ακόµα εδώ

Συµµετείχαν µε ενδιαφέρουσες και πρωτότυπες ανακοινώσεις, ο Pete Brooks, καθηγητής του Central Saint Martin’s College of Art and Design του Λονδίνου, η Αθηνά Βάχλα, µέλος του Συνδέσµου και γνωστή χορογράφος, που επίσης ζει και εργάζεται στο Λονδίνο, η Βάσω Μπαρµπούση, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστηµίου Πελοποννήσου, η Deborah Jowitt, καθηγήτρια του Tisch School of Arts του Πανεπιστηµίου της Νέας Υόρκης και αρθρογράφος της Village Voice, η Πορτορικανή θεωρητικός και χορογράφος Ana Sanchez-Colberg, που διδάσκει σε σηµαντικά ευρωπαϊκά πανεπιστηµιακά ιδρύµατα, η διοργανώτρια Κάτια Σαβράµη, η κορυφαία Σουηδή χορογράφος, συγγραφέας και θεωρητικός Efva Lilja, αντιπρύτανης του Πανεπιστηµιακού Κολλεγίου Χορού της Στοκχόλµης, και η εξέχουσα χορογράφος του αρχαίου δράµατος Έρση Πήττα. Ακολούθησε χορευτική παράσταση µε τους φοιτητές του τµήµατος, ένα δρώµενο διαµορφωµένο ειδικά για τους χώρους του Πανεπιστηµίου, µε τίτλο Αποµεσήµερο και ακόµα εδώ, το οποίο χορογράφησε µε εξαιρετική ευαισθησία η Μαρίζα Βινιεράτου, καθηγήτρια χορογραφίας της Κρατικής Σχολής Χορού. Η ηµερίδα ήταν η πρώτη επιστηµονική συνάντηση για τον έντεχνο χορό που έγινε σε ελληνικό πανεπιστήµιο, έναν κλάδο που παρουσιάζει αξιοσηµείωτη δυναµικότητα στην χώρα µας σήµερα. Συµµετείχαν 250 σύνεδροι, άνθρωποι του χορού και των παραστατικών τεχνών οι περισσότεροι, θεωρητικοί και καλλιτέχνες, ακαδηµαϊκοί δάσκαλοι αλλά και πολλοί φοιτητές. Έλαβαν όλοι µέρος σε µια γόνιµη συζήτηση γύρω από σηµαντικά ερωτήµατα που τέθηκαν από τους οµιλητές: Με ποιον τρόπο το σώµα του χορευτή συµβάλλει στην αφηγηµατικότητα της χορογραφίας; Πόσο µεταβάλλεται η σηµασιοδότησή της στο πλαίσιο συγκεκριµένων αφηγηµατικών τρόπων; Κατά πόσον ποικίλλει ανάλογα µε την εποχή και µε το είδος; Χώρος αδιαβάθµητος που θα έπρεπε σύντοµα να βρει µια σωστά οριοθετηµένη θέση στο ελληνικό πανεπιστήµιο, ο χορός έχει πολλά ακόµη να δώσει τόσο σε αισθητικό και πολιτιστικό επίπεδο όσο όµως και στο ευρύτερο θεωρητικό πεδίο. Η πρωτοβουλία του Πανεπιστηµίου Πατρών και του Ιδρύµατος Ωνάση αποτελεί σηµείο θετικών εξελίξεων προς αυτή την κατεύθυνση. Γ.Θ.Κ.

Παράσταση

Του Νεκρού Αδελφού ΜΙΑ ∆ΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Ο Αντώνης Παπαδηµητρίου και η Μαριάννα Μόσχου επέδωσαν το βραβείο «Έστία» στον πρόεδρο της οργάνωσης Γιατροί του Κόσµου, Νικήτα Κανάκη

Η γνωστή παραλογή Του Νεκρού Αδελφού παρουσιάστηκε στην διαβαλκανική της διάσταση από την εταιρεία παραγωγής Άλεκτον και τον σκηνοθέτη Σωτήρη Χατζάκη, µε την χορηγία του Ιδρύµατος Ωνάση. Με ηθοποιούς από την Ελλάδα, την Σερβία, την Αλβανία, την Ρουµανία και την Βουλγαρία, το έργο ανέδειξε τις θαυµαστές συγγένειες των βαλκανικών χωρών µέσα από τα κοινά στοιχεία του λαϊκού τους πολιτισµού. Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους εµφανίστηκαν η διεθνής Ρουµάνα ηθοποιός Maia Morgenstern, η κορυφαία τραγωδός της Αλβανίας Margarita Xhepa, η Μαρία Κατσιαδάκη, ο Νίκος Αρβανίτης, η Kiti Selmani Djecevic και η δεκαµελής Οµάδα Λαϊκής Κοινότητας (χορός). Η παράσταση Του Νεκρού Αδελφού ανέβηκε στο θέατρο Κάππα από τις 26 Μαρτίου έως τις 5 Απριλίου 2009 και στην συνέχεια πραγµατοποίησε περιοδεία στις βαλκανικές χώρες. Όπως εξήγησε ο πρόεδρος του Ιδρύµατος Ωνάση, µολονότι, κατά κανόνα, το Ίδρυµα δεν προβαίνει σε χορηγίες για θεατρικά ή κινηµατογραφικά έργα, η εν λόγω παράσταση αποτέλεσε εξαίρεση, δεδοµένου ότι εντάσσεται στην ευρύτερη πολιτική του Ιδρύµατος να υπηρετεί πολιτισµικούς τοµείς που δεν λαµβάνουν κρατική υποστήριξη, καθώς και να προαγάγει τον σύγχρονο ελληνικό πολιτισµό ως συνέχεια του αρχαίου και του βυζαντινού. «Η παραλογή Του Νεκρού Αδελφού», σηµείωσε µε την

σειρά του ο σκηνοθέτης Σωτήρης Χατζάκης, «έρχεται βαθιά µέσα από την εθνική µας ενδοχώρα. Οι οµηρικοί και οι τραγικοί µύθοι της κλασικής εποχής περνούν ―µετά την διάσπαση της τραγωδίας σε διαλογικά και ασµατικά µέρη― στον τραγικό παντόµιµο, ορχηστικό, µιµητικό δράµα των ελληνιστικών και ρωµαϊκών χρόνων, για να τους παραλάβουν ορχηστές, τραγωδοί, ραψωδοί και µουσικοί. Αυτοί θα τους διαδώσουν στους λαούς της βυζαντινής επικράτειας, και έτσι παραφθαρµένοι από την λαϊκή επεξεργασία θα περάσουν στις τελετουργικές εκδηλώσεις του αγροτικού πληθυσµού. Με αυτό το κυτταρικό υλικό, ο ανώνυµος ποιητής θα πλάσει τις παραλογές, σε αντιστοιχία µε τις παρακαταλογές (απαγγελίες θραυσµάτων τραγωδίας) της Αρχαιότητας». Ο Σωτήρης Χατζάκης, στην θεατρική διασκευή Του Νεκρού Αδελφού, χρησιµοποιεί διάσπαρτες ελληνικές παραλλαγές της παραλογής από την Αθήνα, την Κρήτη, την Θράκη, την Ρόδο, την Πάρο, την Στερεά Ελλάδα, την Μακεδονία, την Ηλεία, τον Όλυµπο και την Βάρνα, καθώς και τις βαλκανικές εκδοχές της παραλογής από την Σερβία, την Αλβανία, την Βουλγαρία και την Ρουµανία. Εντάσσει, επίσης, αφηγήµατα, µοιρολόγια, λαϊκά δρώµενα, χορούς από την Γορτυνία, την Μάνη, την Προποντίδα, την Κρήτη, την Ήπειρο, την Σερβία, την Αλβανία, την Βουλγαρία και την Ρουµανία. Στην παράσταση ακούγονται εδάφια των βαλκανικών παραλογών, καθώς και κατάρες, επικλήσεις, ανακαλήµατα νεκρών, χορευτικά και θρηνητικά παραγγέλµατα, που µιλιούνται

Παράσταση

Του Νεκρού Αδελφού ΜΙΑ ∆ΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Η κόρη-Αρετή µε την Ελληνίδα και την Ρουµάνα Μάνα και, δεξιά, η επιστροφή της Αρετής στην πατρίδα πάνω στο άλογο, µε τον Νεκρό Αδελφό της

επί σκηνής στις γλώσσες και των πέντε χωρών. Σύµφωνα µε τον σκηνοθέτη, «αυτό το µεγάλο διαβαλκανικό θέαµα οργανώνεται σκηνικά µε το ήθος του λαϊκού δρώµενου και µε τον τρόπο της τραγωδίας. Η παραδείσια ολότητα και ο θρυµµατισµός της, το στοιχείο του απόλυτου, η εκτροπή από το µέτρο και η ύβρις, η συµφορά, η περιπέτεια, η αναγνώριση και η µεταµόρφωση ως ένα είδος καθάρσεως συνθέτουν την αντιστοιχία “του νεκρού αδελφού” µε την τραγωδία». Ο ρυθµός ορίζεται από το νταούλι και το σήµαντρο. Ακούγονται µινιµαλιστικές µουσικές από τον Πόντο, την Θράκη, την Σερβία, την Βουλγαρία, την Πρεµετή, την Φλώρινα και την Αλβανία, πολλές από τις οποίες προέρχονται από σπάνιες ηχογραφήσεις. Ο Χορός κινείται πάνω στις δωρικές φόρµες της θρηνητικής µας παράδοσης. Οι κεντρικοί ήρωες συντρίβονται στα χέρια της µοίρας και ο µίµος, ένα είδος ενδιάµεσου τελετάρχη, οδηγού, παρουσία υπερβατική, ενώνει τον επάνω µε τον κάτω κόσµο. Το τραγούδι Του Νεκρού Αδελφού, που το συναντάµε σε πολλές παραλλαγές στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες βαλκανικές χώρες, συνδέεται άµεσα µε τις λαϊκές παραδόσεις της περιοχής. Όπως επισηµαίνει ο εθνολόγος Ελευθέριος Π. Αλεξάκης, διευθυντής ερευνών του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδηµίας Αθηνών, τέσσερεις είναι οι βασικοί κοινωνικοπολιτισµικοί άξονές του: η εξωγαµία/ενδογαµία της συγγενικής/τοπικής οµάδας,

η κατάρα των γονιών και κυρίως της µητέρας, η πίστη στην ιδιαίτερη κατάσταση µεταξύ ζωής και θανάτου (νεκροζώντανοι/βρικόλακες) και η µεταµόρφωση σε ζώα προσώπων τα οποία βρίσκονται σε δύσκολη φυσική ή κοινωνική κατάσταση. «Τα συστήµατα συγγένειας των βαλκανικών λαών», συνεχίζει ο Ελευθέριος Π. Αλεξάκης, «είναι βασικά πατρογραµµικά και σε µεγάλο βαθµό εξωγαµικά. Οι κόρες πρέπει να παντρευτούν σε άλλες συγγενικές οµάδες, που πολλές φορές µπορεί να βρίσκονται σε µεγάλες αποστάσεις. Η αρχή της εξωγαµίας αντιστρατεύεται την ανάγκη διατήρησης των σχέσεων των συγγενών και ιδιαίτερα µεταξύ µητέρας και κόρης, οι οποίες στον βαλκανικό χώρο είναι πολύ στενές, λόγω παλαιότερων γυναικοκρατικών στοιχείων». Επιπλέον, κατά τον ίδιο µελετητή, το πρόσωπο της κόρης περιβάλλεται και µε στοιχεία υπερφυσικού χαρακτήρα, αφού παροµοιάζεται µε την καλή τύχη του σπιτιού. Η αποµάκρυνση της κόρης από το σπίτι συσχετίζεται µε την αποµάκρυνση της «τύχης του σπιτιού». Το δεύτερο κεντρικό στοιχείο του τραγουδιού Του Νεκρού Αδελφού είναι η κατάρα. Πιστεύεται ότι η κατάρα του γονιού, και ιδιαίτερα της µητέρας, έχει καθοριστική σηµασία για την ζωή του παιδιού. Ακόµη µεγαλύτερη δύναµη έχει η κατάρα της ηλικιωµένης µητέρας. Στον βαθµό που οι γυναίκες έχουν περάσει την αναπαραγωγική

Παράσταση

Του Νεκρού Αδελφού ΜΙΑ ∆ΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Αριστερά: O Νίκος Αρβανίτης, που ερµήνευσε τον ρόλο του Κωσταντή, µε την Maia Morgenstern, την Ρουµάνα Μάνα. Δεξιά: Ο Χορός-Οµάδα Λαϊκής Κοινότητας στις πρόβες Επάνω: Ο Αντώνης Παπαδηµητρίου, η Margarita Xhepa, ο Σωτήρης Χατζάκης και η Maia Morgenstern. Κάτω: Στιγµιότυπο από την συνέντευξη Τύπου

τους ηλικία, κατά την λαϊκή πίστη, οι υπερφυσικές τους δυνάµεις αυξάνονται και γίνονται επικίνδυνες. «Στα χέρια των γυναικών», σύµφωνα µε την Ελένη Ψυχογιού, «η κατάρα γίνεται παραβατικό ―και δεισιδαιµονικά ακαταµάχητο― επικοινωνιακό, δικαιικό, παιδευτικό και συναισθηµατικό εργαλείο µεταφυσικής και συµβολικής εξουσίας, ως µέσο ελέγχου και διαπραγµάτευσης». Την χρησιµοποιούν κατεξοχήν οι µανάδες («γριές») στην βάση µιας κοινωνικής αντίφασης, δηλαδή «του βεβαρηµένου κοινωνικού ρόλου τους και της συµβολικής αρµοδιότητάς τους να διαµεσολαβούν τελετουργικά και µαγικά στο µεταφυσικό, σε αντιπαράθεση µε την περιθωριοποίησή τους ως προς την όποια εξουσία, τα κέντρα λήψης αποφάσεων και τις δηµόσιες, επίσηµες κοινωνικές πρακτικές». [...] Εμείνε η μάνα μοναχή [...] σ’ όλα τα μνήματά ’κλαιγε και μαύρα δάκρυα χύνει / μόνο στου Κώστα έλεγε βαριά κατάρα ρίχνει: / Ανάθεμά σε Κωσταντή και βαριανάθεμά σε [...]. Η διάχυτη πίστη των βαλκανικών λαών στους βρικόλακες συνδέεται µε το τρίτο βασικό στοιχείο του τραγουδιού. Πολλές είναι οι παραδόσεις και οι δεισιδαιµονίες γύρω από τον χαρακτήρα των όντων αυτών, αλλά και γύρω από τους λόγους που ένας άνθρωπος µπορεί να γίνει βρικόλακας, κατάσταση η οποία τερµατίζεται µε ορισµένες µαγικές πράξεις. Η περίπτωση του Κωσταντή,

σύµφωνα µε την ανάλυση του Ελευθέριου Π. Αλεξάκη, είναι µια ενδιάµεση κατάσταση βρικόλακα/νεκροζώντανου, ο οποίος σηκώνεται πρόσκαιρα από τον τάφο, λόγω της µητρικής κατάρας, για συγκεκριµένο σκοπό και όχι για να βλάψει τους ανθρώπους. Η µεταµόρφωση ανθρώπων σε ζώα είναι το τέταρτο στοιχείο γύρω από το οποίο εκτυλίσσεται το τραγούδι Του Νεκρού Αδελφού. Η αδελφή µεταµορφώνεται σε κουκουβάγια, νυκτόβιο πουλί που συνδέεται µε τον θάνατο. Το τραγούδι αυτό άλλωστε σε ορισµένες περιοχές της Ελλάδας είναι γνωστό και ως «Η κουκουβαγίτσα». Πρόκειται στην ουσία για ιερά ζώα ―η ιερότητα βρίσκεται σε ενδιάµεσες καταστάσεις― που η υπόστασή τους (µισά ζώα/µισοί άνθρωποι) µας οδηγεί σε µια αρχέγονη πίστη που συναντάµε σε πολλούς λαούς και στην οποία στηρίζονται συστήµατα, όπως ο τοτεµισµός, ο θεοζωοµορφισµός κ.ά. Η εξαιρετική παράσταση του Σωτήρη Χατζάκη γνωρίζει διεθνή επιτυχία. Μετά την παρουσίασή του στην Αθήνα, το έργο πραγµατοποίησε περιοδεία στα Τίρανα (23 Απριλίου), στην Σόφια (27 Απριλίου), στο Βουκουρέστι (2930 Απριλίου) και στο Βελιγράδι (3 Μαΐου), όπου, ύστερα από την ενθουσιώδη υποδοχή που του επιφυλάχθηκε, παρατάθηκε η παρουσίασή του για αρκετές ακόµη παραστάσεις. Μετά τον κύκλο των παραστάσεων στο εξωτερικό, το έργο θα παρουσιαστεί εκ νέου στην Ελλάδα.

Παράσταση

Συνάντηση λαών µέσα σε µια παράσταση

Ηθοποιοί από την Ελλάδα, την Ρουµανία, την Σερβία, την Βουλγαρία και την Αλβανία σχηµάτισαν τον δεκαµελή Χορό

Το Ίδρυµα Ωνάση έχει ως θέµα αρχής να µην προβαίνει σε χορηγίες για θεατρικές παραστάσεις (και για το γύρισµα κινηµατογραφικών έργων). Το έκανε στην συγκεκριµένη περίπτωση, κατ’ εξαίρεση, για έναν πολύ συγκεκριµένο λόγο. Το εγχείρηµα του Σωτήρη Χατζάκη και των συνεργατών του εντάσσεται σε µια ευρύτερη πολιτική την οποία επιδιώκει να υπηρετήσει το Ίδρυµά µας. Η πολιτική µας εστιάζεται, κατά πρώτο λόγο, σε όσους τοµείς του πολιτισµού οι κρατικοί φορείς δεν µπορούν, δεν τολµούν ή δεν πρέπει να παρέµβουν, καθώς και σε όσους δεν υπάρχει άλλος ιδιωτικός φορέας που να έχει εθελοντικά αναλάβει να τους υποστηρίξει. Κατά δεύτερο λόγο, εστιάζεται στην προαγωγή του σύγχρονου ελληνικού πολιτισµού, όχι σε αντιπαράθεση αλλά ως συνέχεια του αρχαίου και του βυζαντινού. Η πρόταση του Σωτήρη Χατζάκη εντάσσεται στο πλαίσιο αυτό. Αρχαία Ελλάδα δεν είναι µόνον η Κλασική Αθήνα. Αρχαία Ελλάδα και αρχαίος ελληνικός πολιτισµός είναι και η Μακεδονία και η Θεσσαλία, είναι τα ορφικά µυστήρια, ο ∆ιόνυσος και ο Βάκχος, είναι οι λατρείες του Άδωνι, είναι η Ελληνιστική αλλά και η Ρωµαϊκή Περίοδος. Κι ακόµη, Βυζάντιο δεν είναι µόνον η Κωνσταντινούπολη, οι αγιογραφίες και η θρησκευτική µουσική. Βυζάντιο είναι και η Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, ο Μιστράς και αργότερα η Σµύρνη. Βυζάντιο είναι η κοσµική µουσική, η

λογοτεχνία, η φιλοσοφία και η ζωγραφική. Εξάλλου, τα δηµοτικά µας τραγούδια ανάγονται στους παλαιότερους, ίσως ακόµη και τους προϊστορικούς, χρόνους. Είναι αρµόδια εξακριβωµένο ότι τα τραγούδια αυτά φέρουν από την εποχή των Ρωµαίων και του πρώιµου Βυζαντίου ―έξω όµως από την κλασική παράδοση― θραύσµατα από τις αρχαίες τραγωδίες, τα ακούσµατα της προσωδίας και τους τρόπους της αρχαίας ελληνικής µουσικής. Αυτό συµβαίνει ιδίως στις ακριτικές περιοχές, στον Πόντο, την Κύπρο, την Ήπειρο και τα αποµονωµένα νησιά. Σε αυτά τα µέρη, ακριβώς, υπήρξε εντονότερη η διεπαφή του ελληνικού στοιχείου µε τους όµορους λαούς. Ήρωες, τραγούδια, έθιµα ελληνικά υιοθετήθηκαν σχεδόν αυτούσια από τους λαούς αυτούς τόσο στην Βαλκανική όσο και στην Μικρά Ασία. Ο Μέγας Αλέξανδρος, ο ∆ιγενής Ακρίτας κ.ά. τραγουδήθηκαν από το Αφγανιστάν µέχρι τα παράλια της Αδριατικής. Στην σηµερινή εποχή, στην όλο και πιο ενωµένη Ευρώπη, έχει αποκτήσει ιδιαίτερη σηµασία η προστασία της εθνικής ταυτότητας. Θεωρούµε την ενωµένη Ευρώπη ως ευκαιρία και ως πρόκληση και όχι ως απειλή. Ευκαιρία υπενθύµισης της επίκαιρης πάντα αξίας του αρχαίου ελληνικού, αλλά και ανάδειξης του σύγχρονου ελληνικού, γίγνεσθαι. Μέρος της σηµασίας που έχει η χώρα µας στην Ευρώπη, αλλά και στον κόσµο ολόκληρο, είναι η ενεργός παρουσία της στα Βαλκάνια. Μια παρουσία που δεν είναι µόνον οικονοµική αλλά και πολιτισµική.

Παράσταση

Συνάντηση λαών µέσα σε µια παράσταση

Αριστερά, ο Κωσταντής-Νίκος Αρβανίτης και, δεξιά, ο παράλληλος θρήνος από τις δύο Μάνες

Με αυτούς τους γείτονές µας στα Βαλκάνια πολεµήσαµε, συµπολεµήσαµε, υπήρξαµε θύµατα µιας κοινής ιστορίας. Συνυπήρξαµε και συνυπάρχουµε στο ίδιο σπίτι εδώ και χιλιετίες. Από τον πρώτο ελληνικό εποικισµό υπήρχαν ελληνικές µόνιµες εγκαταστάσεις στον Εύξεινο Πόντο και στην Αδριατική, στην ∆υτική Μεσόγειο. Ας µην ξεχνάµε ότι οι ∆ωριείς από κάπου βόρεια ξεκίνησαν και κάπου νότια κατέληξαν. Έκτοτε η παρουσία του ελληνισµού στάθηκε διαρκής µέχρι τον ∆ούναβη και παραπέρα. Παράλληλα, οι λαοί αυτοί ήλθαν σε επαφή µε εµάς, εγκαταστάθηκαν και έζησαν κοντά µας.

Ένας τέτοιος κοινός λόγος είναι και εκείνος του Νεκρού Αδελφού. Μιλάει, ανάµεσα στα άλλα, και για την ξενιτιά και τον µισεµό, ένα µοτίβο τόσο σύγχρονο για την Ελλάδα, που έχει το προνόµιο να είναι τόπος προέλευσης αλλά και υποδοχής γενεών από µετανάστες. Για αυτό, εξάλλου, το Ίδρυµα Ωνάση έχει αναλάβει, στο πλαίσιο των κοινωνικών του δράσεων, να οργανώσει στην Αθήνα τον Νοέµβριο του 2009 την Συνδιάσκεψη της Κοινωνίας των Πολιτών για το Παγκόσµιο Φόρουµ για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη που οργανώνει ο Ο.Η.Ε. κάθε χρόνο.

Η δυναµική της συνύπαρξης των λαών της Χερσονήσου του Αίµου είναι σαφής ήδη από τον Ρήγα Φεραίο, στον «Θούριο», όπου καλούνται:

Σε ένα βαθύτερο επίπεδο, το ανέβασµα του Νεκρού Αδελφού από τον Σωτήρη Χατζάκη στηρίζεται ακριβώς στον κοινό λόγο. Ίσως αυτό ακούγεται παράξενο σε µια παράσταση στην οποία ο κάθε ηθοποιός µιλάει στην δική του γλώσσα. Το παράξενο, στην πραγµατικότητα, είναι ότι η σκηνοθεσία έχει γίνει µε τέτοιον τρόπο ώστε ο θεατής να µην ξενίζεται καθόλου όταν η Ρουµάνα ή η Αλβανή µητέρα απευθύνεται στον Έλληνα γιο της στα ρουµανικά ή στα αλβανικά και αυτός απαντάει στα ελληνικά, ή όταν οι εννιά αδελφοί τραγουδούν τα ίδια τραγούδια, ο καθένας στην γλώσσα του, ή όταν ο κάθε λαός θεωρεί ότι τα κοστούµια των ηθοποιών είναι δικά του. Είναι τόσο ίδιο το ηχόχρωµα των ιδιωµάτων ώστε, αν πάψουµε να ψάχνουµε το νόηµα των λέξεων που ακούµε και αναζητήσουµε µέσα µας την αλήθεια των πραγµάτων, δεν θα αντιληφθούµε καθόλου τις εναλλαγές των γλωσσών. Η παραλογή Νεκρού Αδελφού είναι

Βουλγάροι κι᾿Ἀρβανῆτες, Ἀρμένοι καὶ῾Ρωμιοί /[…] Μαυροβουνιοῦ καπλάνια, Ὀλύμπου σταυρ᾿ἀητοί,/ κι᾿Ἀγράφων τὰ ξεφτέρια, γεννῆτε μιὰ ψυχή./ Ἀνδρεῖοι Μακεδόνες, ὁρμήσετε γιὰ μιά,/ καὶ αἷμα τῶν τυράννων, ρουφῆστε σὰ θεριά./ Τοῦ Σάββα καὶ Δουνάβου, ἀδέλφια Χριστιανοί,/ μὲ τ᾿ἄρματα στὸ χέρι, καθ᾿ἕνας ἂς φανῇ,/ […] Τί στέκεις Παζβαντζιόγλου, τόσον ἐκστατικός;/ τεινάξου στὸ Μπαλκάνι, φώλιασε σὰν ἀητός./ […] Συλήστρα καὶ Μπραΐλα, Σμαῆλι καὶ Κιλί,/ Μπενδέρι καὶ Χωτῆνι, ἐσένα προσκαλεῖ.

Αυτή την αγαθή συµβίωση και συνύπαρξη υπηρετεί πρωτίστως ο κοινός λόγος του πάθους όλων των λαών.

Παράσταση

Συνάντηση λαών µέσα σε µια παράσταση

Η διακεκριµένη Ρουµάνα ηθοποιός Maia Morgenstern απέσπασε εγκωµιαστικές κριτικές

ένα τραγούδι χωρίς όνοµα συγγραφέα, ούτε καν µυθικού. Είναι ένα χορικό που ξεπήδησε τέλειο από την συλλογική συνείδηση ενός λαού που παραλλάχθηκε και υιοθετήθηκε από τόσους άλλους λαούς, χωρίς όµως να χάσει την ουσία του. Ένα τέτοιο έργο µιλάει από µόνο του την κοινή γλώσσα της Τέχνης. Θεωρούµε τίτλο τιµής ότι οι γείτονές µας ενστερνίζονται και οικειοποιούνται, τραγουδώντας επί αιώνες ως γνήσια «δικό τους», ένα τέτοιο τραγούδι. Συναντιόµαστε όλοι µέσα σε αυτό. Αυτό τελικά είναι το µυστήριο της µεγάλης Τέχνης: ότι είναι µία, αδιαίρετη, κοινή για όλους. Αρκεί οι θεατές να έχουν ανοιχτό το πνεύµα τους προς ό,τι καλό και αγαθό µπορεί να υπάρχει στον «άλλο», είτε αυτός ο «άλλος» είναι συµπατριώτης µας είτε αλλοεθνής είτε αλλόθρησκος. Αυτή την βαθιά διάσταση του εγχειρήµατος του Σωτήρη Χατζάκη, της Μάγιας, της Μαργαρίτας, της Μαρίας, του Νίκου, της Κίτι, του Κωνσταντίνου, της Ανδροµάχης, του Ντουµίτρου, της Νατάσα, του Χρήστου, του Κρις, του Καραφίλ, της Ανδρονίκης, του ∆ηµήτρη και της Μαριάνθης, του Μάκη και των άλλων συντελεστών θελήσαµε να υπηρετήσουµε. Τους ευχαριστούµε όλους, καθώς και τον Γιάννη Μετζικώφ, την Μαρία Γκούτη, την Έρση ∆ρίνη και τον Αντώνη Παναγιωτόπουλο.

Αντώνης Σ. Παπαδηµητρίου Πρόεδρος του Κοινωφελούς Ιδρύµατος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης

Η Αλβανή Μάνα, Margarita Xhepa

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Αρχαία ελληνικά ναυάγια στα βάθη της Μεσογείου ΤΟΥ ΔΡΟΣ BRENDAN FOLEY, ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΎ ΕΤΑΊΡΟΥ ΤΟΥ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΙΚΟΎ ΙΝΣΤΙΤΟΎΤΟΥ ΓΟΥΝΤΣ ΧΌΟΥΛ

ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΝΑΥΑΓΙΑ ΕΙΝΑΙ ΜΥΣΤΗΡΙΩ∆Η, ΑΠΟΜΑΚΡΑ, ΑΠΟΚΟΣΜΑ. ΜΑΣ ΣΥΝΑΡΠΑΖΟΥΝ. ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΟΤΙ ΤΑ ΝΑΥΑΓΙΑ ΣΠΑΝΙΖΟΥΝ, ΟΜΩΣ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟΣΟ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΑ ΟΣΟ ΚΑΙ ΤΑ ΤΡΟΧΑΙΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ. ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥΣ ∆ΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΓΕΡΑΝΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΘΑΡΙΣΕΙ ΤΑ ΣΥΝΤΡΙΜΜΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΥΘΜΕΝΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ. Στην διάρκεια των χιλιετιών ναυσιπλοΐας στην Μεσόγειο, εκατοντάδες χιλιάδες σκάφη και ναυτικοί βρήκαν τραγικό τέλος σε ναυάγια. Αντί για πολύτιµους θησαυρούς, τα περισσότερα αρχαία πλοία µετέφεραν απλά, καθηµερινά εµπορεύµατα. Πράγµατι, στην πλειονότητά τους, τα ναυάγια περιλαµβάνουν κενούς αµφορείς που κάποτε περιείχαν εµπορικά προϊόντα, όπως κρασί και λάδι. Οι επιστήµονες που ασχολούνται µε την ενάλια αρχαιολογία έχουν το δύσκολο έργο να συναγάγουν λογικά συµπεράσµατα για τους αρχαίους προγόνους µας βασιζόµενοι σε αυτά τα ναυάγια, στα υπολείµµατα του αρχαίου εµπορίου. Έως πρόσφατα, η διαδικασία αυτή σήµαινε πολύµηνες ή πολύχρονες καταδύσεις σε έναν µικρό αριθµό ναυαγίων µε στόχο την χαρτογράφησή τους και την ανάσυρση των περιεχόµενων αντικειµένων. Χάρις στην µακρά συνεργασία µεταξύ του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Γουντς Χόουλ (W.H.O.I.) και της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισµού (Ε.Ε.Α.-ΥΠ.ΠΟ.), έχει πλέον διαµορφωθεί

µια νέα προσέγγιση στην ενάλια αρχαιολογία. Η διεθνής αυτή συνεργασία, την ιδέα της οποίας συνέλαβε το 2004 η διευθύντρια της Εφορείας, Κατερίνα ∆ελλαπόρτα, και συνέχισε να την εφαρµόζει η διάδοχός της Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή, µετέρχεται προηγµένες τεχνολογίες για την χαρτογράφηση και την πλήρη φωτογράφιση κάθε ναυαγίου µέσα σε ένα µόνο απόγευµα. Στόχος του προγράµµατος είναι η ταχεία επισκόπηση εκατοντάδων ναυαγίων χωρίς την διατάραξή τους. Με τον τρόπο αυτόν, δηµιουργείται µια στατιστικά έγκυρη βάση δεδοµένων για συγκρίσιµα ναυάγια από διάφορες χρονικές περιόδους. Η παραγωγικότητα της νέας στρατηγικής γίνεται άµεσα εµφανής. Μέσα σε µόλις τρεις ερευνητικές περιόδους, η διεπιστηµονική µας οµάδα αρχαιολόγων, µηχανικών και άλλων επιστηµόνων ερεύνησε δεκαπέντε ναυάγια. Η οµάδα χρησιµοποιεί ελληνικά και αµερικανικά τεχνολογικά µέσα. Σε ορισµένες περιπτώσεις, το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών συνέβαλε µε το ερευνητικό σκάφος Αιγαίο, καθώς και µε καταδύσεις του επανδρωµένου βαθυσκάφους Θέτις, το οποίο µπορεί να κατέλθει σε βάθος 600 µέτρων. Τα υποβρύχια ροµπότ του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου Γουντς Χόουλ επιτρέπουν τις έρευνες σε ακόµη µεγαλύτερα βάθη, έως την άβυσσο του πυθµένα της Μεσογείου, στα 5.000 µέτρα. Οι πρώτες δοκιµές ελεύθερης κατάδυσης του Αυτόνοµου Υποβρύχιου Οχήµατος (A.U.V.), το 2005, επέτρεψαν στην οµάδα µας να ερευνήσει ένα ναυάγιο του 4ου αι. π.Χ. µεταξύ

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Άποψη από τις Οινούσσες, στην θαλάσσια περιοχή των οποίων βρέθηκε το ναυάγιο του 4ου αι. π.Χ.(φωτ.: Brendan Foley)

της Χίου και των Οινουσσών. Παραµείναµε µόλις 24 ώρες στο σηµείο, και το µη επανδρωµένο ροµπότ µας πραγµατοποίησε τέσσερεις αποστολές, συλλέγοντας περισσότερες από επτά χιλιάδες ψηφιακές εικόνες υψηλής ευκρίνειας του ναυαγίου. Το A.U.V. χαρτογράφησε επίσης το ναυάγιο µε σόναρ και το «µύρισε» µε χηµικούς αισθητήρες. Το αποτέλεσµα ήταν µια σειρά από λεπτοµερείς χάρτες, οι οποίοι δείχνουν τρισδιάστατα τις ακριβείς θέσεις των αντικειµένων, καθώς και την χηµική σύσταση του νερού γύρω από το ναυάγιο. Τα στοιχεία αυτά έδωσαν απαντήσεις στα σηµαντικότερα ερωτήµατα των αρχαιολόγων σχετικά µε το ναυάγιο: την χρονολόγησή του, το µέγεθος του πλοίου, την προέλευση, την σύνθεση και τον όγκο του φορτίου του, καθώς και την κατάσταση στην οποία διατηρείται. Οι ψηφιακές εικόνες έδειξαν ότι το ανώτερο στρώµα του φορτίου αποτελείτο από τουλάχιστον 350 αµφορείς δύο τύπων: έναν της Χίου και έναν δεύτερο αγνώστου προελεύσεως. Η τεχνοτροπία των χιώτικων αγγείων οδήγησε στο συµπέρασµα ότι το ναυάγιο σηµειώθηκε γύρω στο 330 π.Χ., µε απόκλιση είκοσι χρόνων. Τα στοιχεία του σόναρ µάς έδωσαν το µέγεθος του πλοίου: 21 µ. επί 8 µ., ενώ το συνολικό φορτίο αµφορέων έφτανε το 1,4 µ. σε ύψος. Οι έρευνες σε άλλα ναυάγια της Κλασικής Εποχής έχουν δείξει ότι το ύψος αυτό καλύπτει τέσσερα ή πέντε στρώµατα αµφορέων. Το πλοίο που ναυάγησε στα ανοιχτά της Χίου είναι σχεδόν βέβαιο ότι µετέφερε περισσότερους από χίλιους αµφορείς.

Το Αυτόνοµο Υποβρύχιο Όχηµα (A.U.V.) Remus 100 του W.H.O.I., που θα χρησιµοποιηθεί από την διεθνή επιστηµονική οµάδα σε ερευνητικά προγράµµατα στην Ελλάδα (φωτ.: Andrey Scherbina)

Όσοι αµφορείς ανακαλύπτονται σε ναυάγια είναι σχεδόν πάντοτε κενοί, αφού τα πώµατά τους χάνονταν αµέσως µετά την βύθιση του σκάφους. Η εξακρίβωση του αρχικού περιεχοµένου των κενών αµφορέων ήταν αδύνατη έως σήµερα, µε αποτέλεσµα οι αρχαιολόγοι να καταφεύγουν σε υποθετικά συµπεράσµατα. Χάρις σε λίγη επιστηµονική «µαγεία», το πρόβληµα λύθηκε. Στην ερευνητική οµάδα Ελλήνων και Αµερικανών προστέθηκε µία µοριακή βιολόγος από το Πανεπιστήµιο της Λουντ στην Σουηδία, η οποία ανέπτυξε µια νέα τεχνική ανάλυσης. Υπό την καθοδήγησή της, οι Έλληνες αρχαιολόγοι συνέλεξαν µικροσκοπικά κεραµικά δείγµατα από το εσωτερικό κενών αµφορέων του ναυαγίου Χίου-Οινουσσών. Από τα δείγµατα αυτά µπορούν να εξαχθούν υπολείµµατα αρχαίου DNA, τα οποία παρέχουν ακριβείς πληροφορίες για το αρχαίο εµπόριο και την αρχαία βιοτεχνία. Η πρώτη δοκιµή της µεθόδου έδωσε εκπληκτικά αποτελέσµατα. Οι αµφορείς της Χίου περιγράφονται συνήθως ως δοχεία κρασιού, µε βάση τις αρχαίες γραπτές πηγές που εκθειάζουν την εκλεκτή οινοποιία του νησιού. Αντί για DNA κρασιού, όµως, ο αµφορέας από το ναυάγιο περιείχε DNA ελιάς και ρίγανης. Η προσθήκη του µυρωδικού θα έδινε άρωµα και θα συνέβαλε στην διατήρηση του προϊόντος, που πιθανότατα ήταν ελαιόλαδο. Βάσει των τεκµηρίων του DNA, οι αρχαιολόγοι µπορούν για πρώτη φορά να αρχίσουν να ανασυνθέτουν µε ακρίβεια την

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Το 2005, το υποβρύχιο ροµπότ SeaBED του W.Η.Ο.Ι. ερεύνησε τρία ναυάγια στα ανοιχτά της Χίου (φωτ.: Brendan Foley).

εικόνα της αγροτικής παραγωγής, της παρασκευής και της διατήρησης των τροφίµων και των εµπορευµάτων. Υπολείµµατα DNA µπορούν να εξαχθούν από αντικείµενα τα οποία, φαινοµενικά, είναι τελείως κενά. Ανοίγεται έτσι ένας απέραντος ερευνητικός ορίζοντας για τους χιλιάδες αµφορείς που φυλάσσονται στις αποθήκες των µουσείων και των πανεπιστηµιακών συλλογών σε όλον τον κόσµο.

φωτοµωσαϊκά. ∆είγµατα θραυσµάτων αµφορέων από κάθε ναυάγιο υποβάλλονται σε αναλύσεις DNA, για να αποκαλυφθεί το είδος του αρχικού περιεχοµένου τους. Από την σύγκριση των ναυαγίων και των φορτίων της Χίου και των Οινουσσών θα προκύψει µια εικόνα των εµπορικών σχέσεων και συνηθειών που επικρατούσαν επί σειρά ετών.

Οι πρωτοποριακές τεχνικές της διεθνούς συνεργασίας προορίζονταν αρχικά για έρευνες σε µεγάλα βάθη. Μπορούν ωστόσο να εφαρµοστούν και σε απλές υποβρύχιες αρχαιολογικές έρευνες. Το 2008, η επιστηµονική οµάδα πραγµατοποίησε ερευνητικές καταδύσεις κοντά στις βόρειες ακτές της Χίου και των Οινουσσών. Σε διάστηµα δέκα ηµερών φωτογράφισε και κατέγραψε δέκα αρχαία ναυάγια, τα οποία επέλεξε από µια λίστα ναυαγίων που είχαν αναφερθεί στην Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων. Τα ναυάγια αυτά χρονολογούνται από τον 7ο αι. π.Χ. έως τον 5ο αι. µ.Χ. Πρόκειται για την µεγαλύτερη συγκέντρωση αρχαίων ναυαγίων που έχουν ποτέ ερευνηθεί. Σε αντίθεση µε τα ναυάγια που βρίσκονται σε µεγάλα βάθη, πολλά από τα ευρήµατα σε µικρά βάθη έχουν διαλυθεί από την δράση των κυµάτων, καθώς και λόγω της ανθρώπινης παρουσίας. Παρ’ όλα αυτά, µπορούν να εξαχθούν, γρήγορα και αποτελεσµατικά, χρήσιµες αρχαιολογικές πληροφορίες από µεµονωµένες ψηφιακές εικόνες και από την σύνθεση πολλών φωτογραφιών σε

∆είγµατα θραυσµάτων αµφορέων από κάθε ναυάγιο υποβάλλονται σε αναλύσεις DNA

Ο ελληνικός βυθός κρύβει χιλιάδες αρχαία ναυάγια. Στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, άλλωστε, τα ναυάγια είναι αµέτρητα. Το ελληνικό Υπουργείο Πολιτισµού και το Ωκεανογραφικό Ινστιτούτο Γουντς Χόουλ θα συνεχίσουν την εποικοδοµητική επιστηµονική συνεργασία τους, καθώς και την εφαρµογή προηγµένων ερευνητικών µεθόδων, η οποία µπορεί να αποτελέσει πρότυπο και για άλλες περιοχές. Χάρις στην δυνατότητα που έχουν πλέον οι αρχαιολόγοι να ερευνούν πολύ περισσότερα ναυάγια από ό,τι στο παρελθόν, οι απαρχές του πολιτισµού θα αναδυθούν από τα βάθη του χρόνου και της θάλασσας.

Η διάλεξη του δρος Brendan Foley διοργανώθηκε στις 13 Νοεµβρίου 2008 από το θυγατρικό Ίδρυµα Ωνάση στην Νέα Υόρκη, σε συνεργασία µε το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αµερικής. Μετάφραση: Λήδα Μπουζάλη

Θυγατρικό Ίδρυμα Νέας Υόρκης

Επιστηµονικό συνέδριο για την θέση της γυναίκας στην Κλασική Αθήνα

Στο βήµα, ο δρ Alan Shapiro και, από αριστερά, στο πάνελ, οι καθηγήτριες Susan Ι. Rotroff, Όλγα Παλαγγιά και Carol L. Lawton

Ο διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, δρ Νίκος Καλτσάς, απευθύνει χαιρετισµό κατά την έναρξη του συνεδρίου

Επιστέγασµα της εξαιρετικά επιτυχηµένης έκθεσης «Γυναικών λατρείες: Τελετουργίες και καθηµερινότητα στην Κλασική Αθήνα» («Worshiping Women: Ritual and Reality in Classical Athens») στο Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο στην Νέα Υόρκη, η οποία ολοκληρώθηκε στις 9 Μαΐου 2009, αποτέλεσε το επιστηµονικό συνέδριο µε θέµα την θέση της γυναίκας στην αρχαία αθηναϊκή κοινωνία.

Αθηνών, µίλησε ειδικότερα για την Βραυρωνία Αρτέµιδα ως προστάτιδα των γυναικών στα µεταβατικά στάδια της ζωής τους.

Συνεχίζοντας τον καταξιωµένο θεσµό των επιστηµονικών συναντήσεων που διοργανώνονται από το θυγατρικό Ίδρυµα Ωνάση της Νέας Υόρκης στο Αίθριο του Ολυµπιακού Πύργου στο Μανχάταν, το συνέδριο µε τίτλο «Θηλυκό και Ιερό Στοιχείο στην Αρχαία Αθήνα» («Τhe Feminine and the Sacred in Ancient Athens») πραγµατοποιήθηκε στις 2 Μαΐου 2009, προσελκύοντας έγκριτους επιστήµονες από ελληνικά και αµερικανικά πανεπιστήµια, διευθυντές µουσείων, αρχαιολόγους, µέλη διπλωµατικών αποστολών και φοιτητές πανεπιστηµίων. Την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου κήρυξαν ο εκτελεστικός διευθυντής του θυγατρικού Ιδρύµατος Ωνάση, πρέσβης Λουκάς Τσίλας, και ο διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και επιµελητής της έκθεσης, δρ Νίκος Καλτσάς, ο οποίος συντόνισε τις εργασίες του συνεδρίου µαζί µε τον έτερο επιµελητή, δρ Alan Shapiro, καθηγητή Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήµιο Johns Hopkins. H πρώτη ενότητα του συνεδρίου επικεντρώθηκε στην πολυσήµαντη µορφή της θεάς Αρτέµιδος. Ο Jan N. Bremmer, καθηγητής Θρησκευτικών Σπουδών στο ολλανδικό Πανεπιστήµιο του Χρόνινγκεν ανέλυσε τον «σκληρό» τρόπο µε τον οποίο εµφανίζεται η Άρτεµις στην Ιφιγένεια εν Ταύροις του Ευριπίδη, απαιτώντας ανθρωποθυσία, σε αντιδιαστολή µε τις πιο καλοσυνάτες εκφάνσεις της στην αθηναϊκή λατρεία, ως Άρτεµις Αγροτέρα, Φωσφόρος ή Βραυρωνία, προστάτιδα της Αθήνας, των κυνηγών, των µητέρων και των νεογέννητων. Η Λυδία Παλαιοκρασσά, καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήµιο

Η δεύτερη ενότητα επικεντρώθηκε στην θεά Αθηνά και την σχέση της µε την Ακρόπολη των Αθηνών. Εισηγητές ήταν, αφενός, η Eva Stehle, καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήµιο του Μέριλαντ, η οποία αναφέρθηκε στην στενή λατρευτική σχέση της Αθηνάς µε τις γυναίκες στον ιερό χώρο της Ακροπόλεως, όπως αυτή αναδύεται µέσα από έργα αρχαίων θεατρικών συγγραφέων, και, αφετέρου, ο Andreas Scholl, διευθυντής της Συλλογής Κλασικών Αρχαιοτήτων των Κρατικών Μουσείων του Βερολίνου, ο οποίος µίλησε για τα αναθήµατα στην Ακρόπολη από τον 8ο έως τις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ. και την δηµιουργία της πόλης-κράτους των Αθηνών. Την γιορτή των Παναθηναίων πραγµατεύτηκε η τρίτη ενότητα του συνεδρίου, µε οµιλήτριες την Susan I. Rotroff, καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήµιο της Ουάσινγκτων («Λατρευτικές εκδηλώσεις γυναικών στην ποµπή των Παναθηναίων»), την Όλγα Παλαγγιά, καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήµιο Αθηνών («Οι τρεις Χάριτες στα Παναθήναια») και την Carol L. Lawton, καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και Κλασικών Σπουδών στο Πανεπιστήµιο Λώρενς («Γυναίκες και λατρεία σε αττικά αναθηµατικά ανάγλυφα»). Στην Αφροδίτη και την ∆ήµητρα ήταν αφιερωµένη η τέταρτη και τελευταία ενότητα του συνεδρίου. Η Βασιλική Μαχαίρα, του Κέντρου Ερευνών Αρχαιότητας της Ακαδηµίας Αθηνών, µίλησε για την Αφροδίτη στην Ιερά Οδό και την Πόλη των Αθηνών, ενώ η Sarah Iles Johnston, διευθύντρια του Κέντρου Μελέτης Θρησκειών το Πολιτειακού Πανεπιστηµίου του Οχάιο, αναφέρθηκε στην πολυσηµία των εορτών προς τιµήν της θεάς ∆ήµητρας. Το συνέδριο ολοκληρώθηκε µε ερωτήσεις του κοινού και συνοπτική παρουσίαση των συµπερασµάτων.

Διάλεξη

Θουκυδίδης και ιατρική πρακτική ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΝΊΚΟΥ ΕΡ. ΙΩΆΝΝΟΥ, ΚΑΡΔΙΟΛΌΓΟΥ

Το Ασκληπιείο της Αρχαίας Μεσσήνης

Ο Θουκυδίδης θεωρείται από πολλούς ο µεγαλύτερος ιστορικός που έζησε ποτέ. Έργο του, η εξιστόρηση του 27ετούς πολέµου (431-404) µεταξύ Αθήνας και Σπάρτης. Μία από τις µεγαλύτερες συνεισφορές του στην κατοπινή ιστοριογραφία ήταν η διάκριση µεταξύ βαθύτερων και επιφανειακών αιτίων του πολέµου. Ο Werner Jaeger υποστηρίζει ότι ο Θουκυδίδης δανείστηκε την ιδέα του περί του αιτίου από την ιατρική επιστήµη. Στις αρχές της αρχαίας ελληνικής ιατρικής γίνεται για πρώτη φορά η διάκριση µεταξύ των πραγµατικών αιτίων και των συµπτωµάτων µιας ασθένειας. Κάθε φορά που εκδηλώνεται µια νόσος ξεσπά ένας πόλεµος, άλλοτε µικρός και άλλοτε µεγάλος. Η νόσος είναι ο εισβολέας, ενώ ο ασθενής είναι αυτός που δέχεται την επίθεση. Όταν ο επιτιθέµενος είναι µικρής ισχύος και ο αµυνόµενος ισχυρός, η νόσος µπορεί να παρέλθει χωρίς ιδιαίτερες επιπτώσεις. Όταν όµως τα πράγµατα είναι σοβαρά και δύσκολα, ο ιατρός καλείται να παίξει έναν ρόλο που δεν διαφέρει από τον ρόλο του στρατηγού στην πρόληψη, την πρόβλεψη ή τον σχεδιασµό και την διεξαγωγή του πολέµου. Πρώτη γραµµή αµύνης παραµένει, βεβαίως, ο ασθενής. Από άποψη σηµασίας, δεύτερη γραµµή αµύνης είναι τα αγαπηµένα πρόσωπα του ασθενούς. Τρίτη, οι ιατροί και τα θεραπευτικά µέσα. Σε αυτό το σκηνικό, σπουδαίο ρόλο διαδραµατίζει το στοιχείο της Πίστεως, όταν υπάρχει, στον ασθενή αλλά και στους άλλους συντελεστές.

Ο Ηράκλειτος θεωρεί ότι ο πόλεµος είναι κοινός σε όλα τα πράγµατα. Εκφράζει µάλιστα µια γενικότερη αντιπαράθεση που υπάρχει στον κόσµο, κατά την προσπάθεια επιβολής τού ενός επί του άλλου. Ο Ακινάτης, τον 11ο αιώνα, πιστεύει στην Ειρήνη, αλλά θεωρεί ότι οι µονάρχες έχουν καθήκον να αναλαµβάνουν πολεµική δράση προκειµένου να υπερασπιστούν το Κράτος. Ο Suarez, τον 17ο αιώνα, διετύπωσε την θεωρία του δίκαιου πολέµου, για τον οποίο ισχύουν τρεις προϋποθέσεις: πρώτον, διεξάγεται από την νόµιµη εξουσία· δεύτερον, η αιτία του είναι δίκαιη· τρίτον, διέπεται από µετριοπάθεια κατά την διεξαγωγή του και κατά την επιβολή ειρήνης. Σε ανάλογο πλαίσιο κινείται και η πολεµική δράση της µαχόµενης ιατρικής. Ο Hobbes, επίσης τον 17o αιώνα, διετύπωσε το δόγµα «πόλεµος όλων εναντίον όλων», για να στηρίξει την σηµασία του πολέµου για την ζωή στην φύση και την ισορροπία στην φυσική κατάσταση. Τον 19o αιώνα, ο πολύς Nietzsche δεν θα κρύψει τον θαυµασµό του για τον πόλεµο και την επικίνδυνη διαβίωση. Λέει ότι ένας καλός πόλεµος καθαγιάζει κάθε αίτιο και υποστηρίζει την θεωρία του για την κατίσχυση του υπερανθρώπου στην διαµάχη µεταξύ της ηθικής του «κυρίου» και της ηθικής του «δούλου». Στην ηθική του δούλου εντάσσει την χριστιανική διδασκαλία περί ταπεινοφροσύνης, υποχωρητικότητας και ανεκτικότητας. Ως γνωστόν, µία αρχή του ήταν: «Ο Θεός απέθανε». Η µικρή µου εµπειρία µού έχει διδάξει ότι σε όσους πιστεύουν ο Θεός δίνει ζωή.

Διάλεξη

Θουκυδίδης και ιατρική πρακτική ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΝΊΚΟΥ ΕΡ. ΙΩΆΝΝΟΥ, ΚΑΡΔΙΟΛΌΓΟΥ

Μαρµάρινη προτοµή του βασιλιά Αρχίδαµου

Είναι πλέον κοινός τόπος ότι η ασφαλέστερη οδός προς την υγιεινή ζωή περνά µέσα από την διαδικασία της πρόληψης. Από την στιγµή όµως που ο ιατρός εµπλέκεται στον πόλεµο που προκάλεσε η νόσος, καλείται να ταξινοµήσει και να αντιµετωπίσει τα προβλήµατα που αναφύονται. Προτού αναφερθώ στην διαδικασία της διάγνωσης, θα πάω πίσω στον Θουκυδίδη και σε µια µορφή για την οποία δεν κρύβει τον θαυµασµό του: τον Περικλή, ο οποίος άφησε την σφραγίδα του στην πολιτισµική και πολιτική ανάπτυξη της Αθήνας. Ιδού µια συνοπτική παρουσίαση του Περικλή από τον Θουκυδίδη. Καθ’ όλη την διακυβέρνησή του σε καιρό ειρήνης έδειξε µεγάλη σωφροσύνη και διαφύλαξε την ασφάλεια της πολιτείας, η οποία υπό την ηγεσία του έγινε πολύ ισχυρή. Όταν ήλθε ο πόλεµος, φάνηκε ότι είχε εκτιµήσει σωστά την δύναµη των Αθηνών. Μετά τον θάνατό του, δυόµισι χρόνια αργότερα, φάνηκε ακόµη περισσότερο πόσο σωστές ήταν οι προβλέψεις του. Υποστήριζε ότι οι Αθηναίοι θα νικούσαν, πρώτον, αν δεν παρασύρονταν από τις προκλήσεις των Λακεδαιµονίων να δώσουν µάχη στην ξηρά· δεύτερον, αν φρόντιζαν το ναυτικό τους· τρίτον, αν δεν επεδίωκαν να επεκτείνουν την εξουσία τους όσο διαρκούσε ο πόλεµος· και, τέταρτον, αν δεν εξέθεταν την πολιτεία σε κίνδυνο. Η πρόκληση είναι µεγάλη: να φροντίζεις ώστε να απο-

Μαρµάρινη προτοµή του Θουκυδίδη

τρέπεις τα προβλήµατα και τις επιπλοκές και, επίσης, να έχεις προσχεδιάσει τις κινήσεις για την αντιµετώπιση των αναφυόµενων προβληµάτων. Ας ακολουθήσουµε τις αρχές του Περικλέους για την Νίκη: οι κινήσεις µας οφείλουν να είναι προσχεδιασµένες και να µη λειτουργούν σαν απάντηση στην πρόκληση του αντιπάλου· να αξιοποιούµε καλύτερα τον τοµέα στον οποίο υπερέχουµε (µπορούµε να ζητήσουµε την βοήθεια άλλων συναδέλφων ή να παραπέµψουµε ασθενή σε κάποιον ειδικό επί του θέµατος)· και, σύµφωνα µε την τρίτη αρχή του Περικλέους, όταν υπάρχει ένα νόσηµα εν εξελίξει, δεν είναι φρόνιµο να ανοίγουµε άλλα µέτωπα. Εφαρµόσιµη είναι και η τέταρτη αρχή, «δεν εκθέτουµε την πολιτεία σε κίνδυνο». Εντούτοις, η αρχή αυτή δεν µπορεί να εκπληρωθεί απολύτως, διότι όλες οι θεραπευτικές παρεµβάσεις, όπως και οι µη παρεµβάσεις, εµπεριέχουν κινδύνους. Είναι, ασφαλώς, σηµαντικό να λαµβάνεται µέριµνα, ώστε ο ασθενής να είναι ενήµερος για τους κινδύνους και να µη «ριψοκινδυνεύει» ο ιατρός παραβλέποντας ότι αποδέκτης του κινδύνου είναι ο ασθενής. Σχετική είναι η ρήση του Περικλέους: «Περισσότερο φοβούµαι τα δικά µας σφάλµατα παρά τα σχέδια του εχθρού». Το πνεύµα του Περικλέους συµµεριζόταν και ο Αρχίδαµος. Ο έµπειρος βασιλιάς ήταν αντίθετος µε την άµεση έναρξη του πολέµου, επικαλούµενος την πειθαρχία και την τιµή των Σπαρτιατών. Επιπλέον, υποστήριζε ότι η

Διάλεξη

Θουκυδίδης και ιατρική πρακτική ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΝΊΚΟΥ ΕΡ. ΙΩΆΝΝΟΥ, ΚΑΡΔΙΟΛΌΓΟΥ

Συµβολική παράσταση της αρχαίας ελληνικής ιατρικής πάνω σε νόµισµα

παραδοσιακή πολιτική της βραδύτητας και της αναβλητικότητας απέβαιναν πάντα προς όφελος της Σπάρτης. Είναι συγκινητική η επίκλησή του: Ας µην εξαρτούµε την ελπίδα µας από τα λάθη των εχθρών µας, αλλά από τα κατάλληλα µέτρα, που εµείς θα πάρουµε. Και να θυµάστε, δεν διαφέρει πολύ άνθρωπος από άνθρωπο. Ας σκεφτούµε ψύχραιµα και ας µη βιαστούµε να πάρουµε µέσα σε λίγη ώρα µιαν απόφαση από την οποία κρέµονται τόσες ζωές, τόσος πλούτος, τόσες πολιτείες και τόση δόξα. Αν βιαστείτε τώρα να αρχίσετε τον πόλεµο, θα αργήσετε πολύ να τον τελειώσετε αφού θα είστε απροετοίµαστοι. Ο λόγος του Αρχίδαµου θα µπορούσε να είναι ένα καλό µάθηµα προς τους ιατρούς, για το πώς πρέπει να ζυγίζουν τα υπέρ και τα κατά µιας θεραπείας, πότε να ξεκινούν και πότε να τελειώνουν. Πώς όµως τοποθετείται ο ιατρός κατ’ αναλογίαν µε όσα φαίνεται να σκέφτονται και να πράττουν οι ηγέτες των αντιµαχοµένων στον πόλεµο; Αφ’ ης στιγµής έχουµε εκδήλωση νόσου, κινείται η διαδικασία της διάγνωσης. Αξίζει να αναφερθεί ότι πολλές ασθένειες θεραπεύονται αυτοµάτως, χωρίς την παρέµβαση του ιατρού. Επίσης, πολλές φορές οι θεραπείες είναι αναποτελεσµατικές, αν όχι επιζήµιες. Άρα, είναι καθοριστική η ορθή διαγνωστική προσέγγιση, η οποία στηρίζεται στην σχολαστική λήψη του ιστορικού από τον ασθενή και πληροφοριών

Κεφαλή του Νικία πάνω σε νόµισµα

ακόµη και από συγγενικά πρόσωπα, στην λεπτοµερή αντικειµενική εξέταση και στην επικουρία του εργαστηρίου. Η πείρα και η λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου συµπληρώνουν τον κύκλο της διάγνωσης. Φτάνοντας στην στιγµή των αποφάσεων για την θεραπεία, οφείλουµε να σταθµίσουµε την βαρύτητα της νόσου, την αντοχή του ασθενούς, το προσδοκώµενο ευεργετικό αποτέλεσµα και τις πιθανές παρενέργειες των θεραπευτικών µέσων. Επίσης, το κόστος σε χρόνο και χρήµα έχει σηµασία. Ο ασθενής έχει προσωπικότητα και δικαιούται σεβασµό. Υπεροψία και δογµατισµός εκ µέρους του ιατρού είναι ανεπίτρεπτες και συχνά καταστροφικές ιδιότητες. Αξίζει να κάνουµε ένα ακόµη άλµα στον Θουκυδίδη και να γνωρίσουµε τον Αλκιβιάδη, που, µέσα από ένα παραλήρηµα αυτοπροβολής και υπεραισιοδοξίας, έπεισε τους Αθηναίους να αναλάβουν την µοιραία εκστρατεία στην Σικελία. Αντίθετος προς αυτήν ήταν ο Νικίας, ώριµος στρατηγός, ο οποίος, παρά την διαφωνία του, συµµετείχε στην εκστρατεία επειδή επρόκειτο για απόφαση του δήµου, αλλά δεν επέστρεψε ζωντανός. Οι λόγοι του Νικία θα µπορούσαν να βρίσκονται σε κάθε εξεταστήριο, θάλαµο ή χειρουργείο σαν κατευθυντήριες γραµµές για την λήψη αποφάσεων και την εφαρµογή θεραπείας.

Διάλεξη

Θουκυδίδης και ιατρική πρακτική ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΝΊΚΟΥ ΕΡ. ΙΩΆΝΝΟΥ, ΚΑΡΔΙΟΛΌΓΟΥ

Συνεχής η µάχη για την ιατρική διάγνωση και θεραπεία

Ας µην πάρουµε βιαστικά απόφαση για έναν πόλεµο που δεν µας αφορά. [...] Είναι ανοησία να εκστρατεύει κανείς εναντίον εκείνων που δεν θα µπορέσει να υποτάξει ακόµη και αν τους νικήσει. Αν όµως νικηθεί δεν θα βρίσκεται στην κατάσταση που ήταν πριν. ∆εν πρέπει να επαίρεται κανείς από τις ατυχίες που παθαίνει ο αντίπαλός του, αλλά πρέπει να αντλεί αυτοπεποίθηση από την υπεροχή του στην στρατηγική. Ο Αλκιβιάδης, που καµαρώνει επειδή τον εκλέξατε στρατηγό, σας εξωθεί στην εκστρατεία έχοντας στο µυαλό του το δικό του συµφέρον. Μην παρασυρθείτε να διακινδυνεύσετε την τύχη της Πολιτείας µόνο και µόνο για να του δώσετε την ευκαιρία να δοξαστεί. Σπάνια πετυχαίνει κανείς όταν κινείται από το πάθος, ενώ µε προβλεπτικότητα µπορεί να πετύχει πολλά. Ο καλός άρχοντας εξυπηρετεί όσο µπορεί την πατρίδα αλλά τουλάχιστον δεν την βλάπτει εκουσίως. Στην άσκηση της ιατρικής είναι υπαρκτός ο κίνδυνος των επιπτώσεων της νοοτροπίας Αλκιβιάδη. Αρκεί να οδηγήσουµε κάποιον σε Σικελική Εκστρατεία, και ας παραµένουµε στρατηγοί µέχρι το τέλος. Παραδείγµατα, οι περιπτώσεις όπου εφαρµόζεται µια θεραπεία σε ασθενή που δεν την αντέχει ή επιχειρείται χειρουργική θεραπεία όταν οι συνολικές εφεδρείες είναι πολύ µειωµένες. Στον πόλεµο, τα λάθη οδηγούν σε ήττες και καταστροφές. Στην ιατρική, σε κακή εξέλιξη της νόσου και ενίοτε

σε θάνατο. Χρειάζεται συνεχής επαγρύπνηση µε εσωτερικούς µηχανισµούς ελέγχου αλλά και ευπρόσδεκτη κρίση έξωθεν. Ευτυχής όποιος κάνει όσο το δυνατόν λιγότερα λάθη· ευτυχέστερος όποιος τα συνειδητοποιήσει ή του υποδειχθούν από κάποιον άλλον.

Βιβλιοπαρουσίαση

Συγκριτολογικές ερµηνείες και αναλύσεις ΓΡΆΦΕΙ Η ΑΓΓΕΛΙΚΉ ΕΥΘΥΜΊΟΥ, ΕΠΙΚ. ΚΑΘΗΓΉΤΡΙΑ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΊΑΣ ΣΤΟ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΌ ΤΜΉΜΑ ∆ΗΜΟΤΙΚΉΣ ΕΚΠΑΊΔΕΥΣΗΣ ΤΟΥ ∆ΗΜΟΚΡΊΤΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ ΘΡΆΚΗΣ

Άννα Ταµπάκη, Ζητήµατα συγκριτικής γραµµατολογίας και ιστορίας των ιδεών, Αθήνα: εκδ. Ergo, 2008, σελ. 209. ISBN: 978-960-8376-37-3 Το βιβλίο της Άννας Ταµπάκη, υποτρόφου του Ιδρύµατος και καθηγήτριας Συγκριτικής Φιλολογίας στο Τµήµα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Αθηνών, περιλαµβάνει εννέα µελέτες που άπτονται σηµαντικών ζητηµάτων της συγκριτικής γραµµατολογίας και της ιστορίας των ιδεών. Κάθε µελέτη συνοδεύεται από γαλλική ή αγγλική περίληψη. Στην πρώτη µελέτη, επιχειρείται µια συνεκτική παρουσίαση του τοπίου της συγκριτικής γραµµατολογίας στην Ελλάδα, ενώ στην δεύτερη αναλύεται η µεθοδολογία και η συγκριτική οπτική του έργου του Κ. Θ. ∆ηµαρά, ενός από τους πρωτοπόρους εισηγητές του συγκεκριµένου γνωστικού αντικειµένου στην χώρα µας. Στην τρίτη µελέτη, η συγγραφέας εξετάζει ζητήµατα που σχετίζονται µε το µεταφραστικό εγχείρηµα ως είδος πολιτισµικής µεταφοράς, καθώς και την ιστοριογραφική οπτική του, ενώ στην τέταρτη ασχολείται µε τον σχολιασµό τριών κειµένων µεταφρασµένων από τα γαλλικά (Τύχαι Τηλεµάχου, Ηθική περιήγησις Κύρου, Νέος Ανάχαρσις), επιχειρώντας µια ερµηνεία της πρόσληψής τους από τον νεοελληνικό ∆ιαφωτισµό. Στην πέµπτη µελέτη, αναλύεται ένα σηµαντικό εγχειρίδιο αισθητικής και λογοτεχνικής κριτικής ευρύτατα διαδεδοµένο στο λόγιο κοινό της εποχής του, τα Γραµµατικά (1817) του Κωνσταντίνου Οικονόµου Σύµφωνα µε την συγγραφέα, το έργο αυτό θέτει τις βάσεις της νεωτερικότητας και της αναζήτησης ενός εκσυγχρονισµένου λογοτεχνικού κανόνα. Η έκτη µελέτη διερευνά το ζήτηµα της µορφοποίησης και της ιδεολογικής εξέλιξης της εθνικής συνείδησης κατά την διάρκεια δύο γενεών µέσα από την µελέτη του έργου δύο λογίων: του Ιωάννη Ζαµπέλιου, του πατέρα, που εµφορείται από τα ιδεώδη του ∆ιαφωτισµού, και του Σπυρίδωνα Ζαµπέλιου, του υιού, που δέχεται επιρροές από τον ροµαντισµό. Στην έβδοµη µελέτη, εξετάζεται η µεταφραστική πρακτική του Πλάτωνα Πετρίδη, Κωνσταντινουπολίτη λογίου µε ευρύ εκπαιδευτικό έργο στα Ιόνια Νησιά κατά την περίοδο της αγγλικής Αρµοστείας, καθώς και πρώτου µεταφραστή έργων της αγγλικής γραµµατείας στην παιδεία µας. Στην όγδοη µελέτη, η συγγραφέας εξετάζει το µεταφραστικό έργο του Ιωάννη Ισιδωρίδη Σκυλίτση, ο οποίος, σύµφωνα µε την ίδια, προσφέρει ερµηνευτικούς δρόµους προκειµένου να κατανοήσουµε την εθνική σηµασία της µεταφραστικής διαδικασίας κατά τον 19ο αιώνα. Τέλος, η ένατη µελέτη είναι αφιερωµένη στην πρόσληψη του Βολταίρου από τον νεοελληνικό ∆ιαφωτισµό. Στο τέλος του βιβλίου, η συγγραφέας παραθέτει την σχετική ελληνόγλωσση και ξενόγλωσση βιβλιογραφία. Γραµµένο µε σαφήνεια και διεισδυτικό πνεύµα, το βιβλίο καθίσταται ιδιαίτερα ελκυστικό και χρήσιµο όχι µόνο για τους φιλολόγους, αλλά και για όσους ενδιαφέρονται ευρύτερα για ζητήµατα ιστορίας των ιδεών.

Ελαιογραφία του Βολταίρου

Αριστερά: Φιλολογική παρουσίαση του Κ. Οικονόµου και των Γραµµατικών, Extrait de la Revue encyclopédique, Ιανουάριος 1819 ∆εξιά: Ο Σπυρίδων Ζαµπέλιος

Βιβλιογραφικό Δελτίο

Ψυχιατρική και ∆ίκαιο - ΙΙΙ. Μειωµένη νοητική επάρκεια, επιστ. επιµ. Α. Κουτσουράδης, Κ. Σολδάτος, Μ. Μαλλιώρη, Ι. Καράκωστας, Αθήνα-Κοµοτηνή: εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, 2008, σελ. 363. ISBN: 978-960-15-2090-2 Η σύζευξη ∆ικαίου και Ιατρικής είναι απόρροια της ανάγκης ρύθµισης νέων πραγµατικών καταστάσεων που προέκυψαν µετά την αλµατώδη πρόοδο στον χώρο της βιογενετικής, των µεταµοσχεύσεων, της τεχνητής παράτασης της ζωής. Ειδικότερα η εξέλιξη της επιστήµης της Ψυχιατρικής συνετέλεσε στην ορθότερη προσέγγιση προβληµάτων τα οποία το ∆ίκαιο καλείται να ρυθµίσει. Ο παρουσιαζόµενος τόµος των πρακτικών του τρίτου διεπιστηµονικού συνεδρίου µε άξονα την προσέγγιση των δύο επιστηµών είναι αφιερωµένος σε ψυχιατρικές και νοµικές θεωρήσεις των προβληµάτων που προκαλεί η µειωµένη νοητική επάρκεια. Περιλαµβάνονται εισηγήσεις που αφορούν την δικαιοπρακτική ικανότητα και την ικανότητα προς καταλογισµό, τις ιδιαιτερότητες διαφόρων οµάδων ατόµων µε µειωµένη νοητική επάρκεια, όπως οι ανήλικοι και οι ηλικιωµένοι, ενοίκων µονάδων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης κ.ά. Συµµετέχουν µε εισηγήσεις τους πολλοί διακεκριµένοι πανεπιστηµιακοί, µεταξύ των οποίων και τα µέλη του Συνδέσµου, Ιωάννα Κονδύλη, λέκτορας Αστικού ∆ικαίου στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, και Ελένη Ζερβογιάννη, ειδική επιστήµονας στο Πανεπιστήµιο Πειραιώς.

Χαράλαµπος Γ. Χοτζάκογλου, Τα θρησκευτικά µνηµεία στην τουρκοκρατούµενη Κύπρο. Όψεις και πράξεις µιας συνεχιζόµενης καταστροφής. Λευκωσία: Μουσείον Ιεράς Μονής Κύκκου, 2008, σελ. 159, 240 έγχρωµες και 22 ασπρόµαυρες εικόνες, ένθετος χάρτης. ISBN: 978-9963-580-57-6 Το βιβλίο του βυζαντινολόγου Χαράλαµπου Χοτζάκογλου παρέχει την πιο σύγχρονη και ενηµερωµένη παρουσίαση της καταστροφής των θρησκευτικών µνηµείων στην τουρκοκρατούµενη βόρεια Κύπρο. Με εµπεριστατωµένες αναφορές, βιβλιογραφική τεκµηρίωση, καθώς και εύγλωττο φωτογραφικό και αρχειακό υλικό, καταγράφει την κατάσταση των µνηµείων, όχι µόνο των ορθόδοξων, αλλά και ξένων δογµάτων (ρωµαιοκαθολικών, προτεσταντικών, αρµενικών, µαρωνιτικών) και θρησκειών (ιουδαϊκών) στα Κατεχόµενα. Το αποκαλυπτικό φωτογραφικό υλικό αναδεικνύει την µετατροπή τους σε µουσουλµανικά τεµένη, στρατόπεδα, ορνιθώνες, βουστάσια, µάνδρες προβάτων, αχυρώνες, οικίες, καταστήµατα, χώρους στάθµευσης, γυµναστήρια, καφενεία, αποθήκες οικοδοµικών υλικών, ξενοδοχεία, µπυραρίες, µουσεία, χαµάµ και νεκροτοµεία, σε αντίθεση µε τις δεκάδες περιπτώσεις τζαµιών στο ελεύθερο τµήµα της Κύπρου, τα οποία έχουν συστηµατικά επισκευαστεί και συντηρηθεί από την Κυπριακή ∆ηµοκρατία και παρατίθενται στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου. Παράλληλα, αρκετές σελίδες αφιερώνονται στο πρόβληµα της αρχαιοκαπηλίας που έχει απογυµνώσει την κατεχόµενη Κύπρο από δεκάδες χιλιάδες έργα τέχνης, πολιτισµικά και ιερά κειµήλια. Η έκδοση αυτή ―που τον Ιανουάριο του 2009 παρουσιάστηκε τιµητικά από την Ακαδηµία Αθηνών― αποσκοπεί στην ενηµέρωση και την ευαισθητοποίηση για την αποκαρδιωτική κατάσταση της πολιτιστικής κληρονοµιάς και της θρησκευτικής ελευθερίας στην κατεχόµενη Κύπρο ― τραγική συνέπεια και αυτή τής τουρκικής εισβολής στο νησί. Επιμέλεια: Γιώργος Καλόφωνος

Παρουσίαση Δίσκου

ΝΕΟΣ ∆ΙΣΚΟΣ ΤΟΥ ΠΙΑΝΙΣΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΤΗ ΒΑΣΙΛΗ ΤΣΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ ΓΡΆΦΕΙ Ο ΔΙΟΝΎΣΗΣ ΜΑΛΛΟΎΧΟΣ

Vassilis Tsabropoulos, The Promise (ECM, 2009) Kυκλοφόρησε διεθνώς από την ECM η νέα δισκογραφική δουλειά του πιανίστα και συνθέτη Βασίλη Τσαµπρόπουλου µε τίτλο The Promise. Πρόκειται για την έκτη συνεργασία του µε την γνωστή εταιρεία και αποτελείται από ένδεκα µινιατούρες, όλες (εκτός από το γνωστό «Τζιβαέρι», το οποίο παρουσιάζεται σε διασκευή) πρωτότυπες συνθέσεις του για σόλο πιάνο και ηχογραφηµένες στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, µε ερµηνευτή τον ίδιο τον Τσαµπρόπουλο. Το θέµα «The Other», που ανοίγει τον δίσκο, επανέρχεται ως βασικό µοτίβο σε διάφορες παραλλαγές. Μουσική µε έντονη εσωτερικότητα, που την διακρίνει ηρεµία και ατµοσφαιρικότητα. The Promise: Ο πιο προσωπικός δίσκος ―ώς τώρα― του ταλαντούχου πιανίστα και συνθέτη, ο οποίος κινείται µε χαρακτηριστική άνεση, εξαιρετική επιτυχία και διεθνή αναγνώριση στον χώρο της κλασικής µουσικής, στην σκηνή της µετα-Bill Evans τζαζ, αλλά και στα ευφάνταστα µονοπάτια του αυτοσχεδιασµού. Προηγήθηκαν δισκογραφικά (πάντα στην ECM) η συνεργασία του µε τον διάσηµο Νορβηγό µπασίστα της τζαζ Arild Andersen, ο πρώτος σόλο πιάνο δίσκος του Akroasis (βασισµένος σε βυζαντινούς ύµνους), η εξερεύνηση της µουσικής του G.I. Gurdjieff µαζί µε την Γερµανίδα τσελίστα Anja Lechner (Chants, Hymns and Dances) και, το 2008, σε σύµπραξη µε τον Ιταλό περκασιονίστα U.T. Gandhi, ο δίσκος Melos, µε άρωµα µουσικής παράδοσης εξ Ανατολών, ανανεωµένο όµως και ενταγµένο σε ένα ευρύτερο, παγκόσµιο µουσικό πλαίσιο. Ο ίδιος ο Βασίλης Τσαµπρόπουλος, ο οποίος παρουσίασε τον νέο του δίσκο ανοίγοντας το 2ο Φεστιβάλ της ECM στην Αθήνα (6 Ιουλίου στο Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη»), σηµειώνει: «Είναι πολύ εύκολο για µένα να παίξω πολλές γρήγορες νότες. Εντούτοις, είναι µια αρχή της ζωής µου το ‘‘Οὐκ ἐν τῷ πολλῷ τὸ εὖ’’… Η απλότητα είναι δύσκολο επίτευγµα. Ως ερµηνευτής και ως ακροατής, προσπαθώ να βρω την οµορφιά στην εσωτερική πλευρά των πραγµάτων, στην λεπτοµέρεια, στις αποχρώσεις, στα σηµεία εκείνα που δεν είναι προφανή. [...] Το πιο ενδιαφέρον και συγχρόνως σηµαντικό για µένα είναι ο τρόπος που αντιµετωπίζω το πιάνο. Θα έλεγα ότι είναι ένας ορχηστρικός τρόπος. Σε µερικά περάσµατα φαντάζοµαι ότι έχω δίπλα µου ένα σύνολο εγχόρδων, ενώ άλλες φορές, έναν σολίστ πνευστού οργάνου. Κάθε νότα σκιάζεται και ζυγίζεται προσεκτικά, όλα αντιµετωπίζονται σαν µέρος µιας µεγάλης ηχητικής ορχηστρικής παλέτας». The Promise: o Βασίλης Τσαµπρόπουλος κρατά τις (µουσικές) υποσχέσεις του. Και µε το παραπάνω. Καλή ακρόαση!

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο AΩ - TPIMHNIAIO ENHMEPΩTIKO ΔEΛTIO ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Κωδ. εντύπου: 7244 Aισχίνου 4, Aθήνα 105 58, Tηλ.: 210-3314965, 210-3713000 • e-mail: scholars.association@onassis.gr Εκδότρια: Ιωάννα Κονδύλη Aρχισυντάκτρια: Λήδα Mπουζάλη Συντακτική Eπιτροπή: Ιωάννα Κονδύλη, Καλλιόπη Χρηστοφή, Γιάννης Χ. Ρούσσος, Γιώργος Θ. Καλόφωνος Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Νίκος Αγγελής, Αγγελική Ευθυµίου, Brendan Foley, Νίκος Ιωάννου, Μαρίνα Λαµπράκη-Πλάκα, ∆ιονύσης Μαλλούχος Yπεύθυνη κατά νόμο: Iωάννα Kονδύλη • Διόρθωση: Γιάννης Παπαδημητρίου Σχεδιασμός: Κώστας Κάτσουλας • Eκτύπωση: Μπάξας Α.Ε. Προσαρμογή για το internet: Graphics.gr

TO ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO TOY ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Πρόεδρος: Aντιπρόεδρος A’: Aντιπρόεδρος B’: Γενικός Γραμματέας: Eιδικός Γραμματέας: Tαμίας: Aναπληρωτής Tαμίας: Mέλη: