AO 40 (June 2008)

Page 1

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 40 Ιούνιος 2008


Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 40 Ιούνιος 2008

Περιεχόμενα Σημείωμα Ειδήσεις του Ιδρύματος •

Τιμητική Διάκριση στον Σύνδεσμο .....................................................................................................................................................................2

Δραστηριότητες Υποτρόφων • • • •

Επιτυχίες ..................................................................................................................................................................................................................3 Μουσική ...................................................................................................................................................................................................................6 Θέατρο ......................................................................................................................................................................................................................8 Εκδήλωση .............................................................................................................................................................................................................10

Ειδήσεις του Συνδέσμου • •

Τέχνης Παλμοί ΙΙ: Εικαστικοί Δημιουργοί στο Ωνάσειο ................................................................................................................................11 Μουσική περιήγηση με βιολί, φωνή και πιάνο ..............................................................................................................................................20

Ειδήσεις του Ιδρύματος • • • •

Βράβευση του Ιδρύματος από το American Hellenic Institute ...................................................................................................................22 Δραματοποιημένη ανάγνωση κειμένων του Θουκυδίδη στην Ουάσιγκτων .............................................................................................24 Το Ίδρυμα Ωνάση χορηγός της έκθεσης έργων της Συλλογής Κωστάκη .................................................................................................26 Διαλέξεις Ωνάση 2008 στο Ι.Τ.Ε.: Φυσική και Πληροφορική .....................................................................................................................28

Συνέντευξη •

Μαίριλυν Μπρίτζες: Η Μινωική Κρήτη άνωθεν .............................................................................................................................................30

Διάλεξη •

Η αγορά κατοικίας από την εμπορική οπτική .................................................................................................................................................33

Άρθρο •

Ο ψηφιακός πολίτης; Το διαδίκτυο, τα ιστολόγια και η δημόσια σφαίρα .................................................................................................37

Βιβλιοπαρουσίαση • •

Η Τέχνη του Πραξιτέλη: Τα χρόνια της ωριμότητας ......................................................................................................................................40 Από το χάος της έμπνευσης στον θαυμαστό κόσμο της πληροφορικής κινηματογραφίας ...................................................................43

Βιβλιογραφικό Δελτίο • •

Αγάπη Μολυβιάτη-Βενέζη, Το χρονικό των δέκα ημερών: Αϊβαλί (Κυδωνιές) 1922, πρόλ. Πέτρος Μολυβιάτης, επιμ. Ειρήνη Σαρίογλου-Scott, Αθήνα: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, 2007, σελ 222.. ISBN 978-960-201-189-8 ....................45 νεκρά γράμματα; Οι Κλασικές Σπουδές στον 21ο αιώνα, επιμ. έκδ. Αντώνης Ρεγκάκος, Αθήνα: εκδ. Καστανιώτη, 2001, σελ. 260. ISBN 960-16-0342-3 ...............................................................................................................................................................................45

Παρουσίαση Δίσκου •

Ο ΜΑΕΣΤΡΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΣΤΗΝ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΝ ΟΠΕΡΑ ΤΑΜΕΡΛΑΝΟΣ ΤΟΥ ΧΑΙΝΤΕΛ .......................46

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο...........................................................................................................................................................47


Σημείωμα Καλωσορίζοντας το καλοκαίρι «Εν Χορδαίς» Συμπληρώθηκε ο πρώτος χρόνος της θητείας του παρόντος Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου Υποτρόφων και στις 2 Ιουλίου 2008 πραγματοποιήθηκε η τακτική ετήσια Συνέλευσή του. Αντικείμενο των εργασιών της ήταν ο απολογισμός του δωδεκάμηνου που πέρασε, η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των μελών του Συνδέσμου και ο προβληματισμός για τις μελλοντικές δράσεις και κατευθύνσεις του. Η παρουσία όλων των μελών, τα οποία συνέβαλαν με τις φρέσκιες ιδέες τους στην αναζήτηση νέων προτάσεων για εκδηλώσεις και άλλες πρωτοβουλίες υπήρξε γόνιμη και χρήσιμη. Η φετινή Γενική Συνέλευση συνδυάστηκε με την τελευταία εκδήλωση του Συνδέσμου πριν από το καλοκαίρι, δηλαδή με την μεγάλη μουσική εκδήλωση, που έχει καθιερωθεί με ιδιαίτερη επιτυχία τα τελευταία χρόνια. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της Συνέλευσης, τα μέλη και οι φίλοι του Συνδέσμου παρακολούθησαν στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς μια συναυλία με μουσική και τραγούδια της βυζαντινής κληρονομιάς, της Μεσογείου και της σύγχρονης δημιουργίας από το μουσικό σχήμα Εν Χορδαίς, ένα εργαστήρι ήχων της καθ’ ημάς Ανατολής με έδρα την Θεσσαλονίκη. Από την ίδρυσή του, το 1993, έως σήμερα, το μουσικό αυτό σχήμα συνδυάζει την έρευνα και την ζωντανή μουσική πράξη, με περισσότερες από τετρακόσιες εμφανίσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το σχήμα τιμήθηκε τον Μάρτιο του 2008 με το βραβείο της Γαλλικής Ραδιοφωνίας (Radio France) για τις «Μουσικές του Κόσμου», στο πλαίσιο του φεστιβάλ Babel Med στην Μασσαλία, για την συμβολή του στην ανάδειξη της ελληνικής μουσικής στο εξωτερικό. Στην συναυλία που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος στις 2 Ιουλίου, μαζί με το σύνολο Εν Χορδαίς εμφανίστηκε η Λιβανέζα τραγουδίστρια Ρίμα Ξες, δασκάλα κλασικού αραβικού τραγουδιού στο Ανώτατο Εθνικό Ωδείο του Λιβάνου και στα ετήσια μουσικά σεμινάρια που διοργανώνει στις Η.Π.Α. o ουτίστας Σίμων Σαχήν στο πλαίσιο του Arabic Music Retreat. Εμφανίστηκε επίσης ο βιρτουόζος του παραδοσιακού οργάνου νέυ Χασσάν Φακίρ, γεννημένος στην Ιερουσαλήμ από οικογένεια με μεγάλη μουσική παράδοση και απόφοιτος του Αραβικού Μουσικού Ινστιτούτου του Καΐρου. Ο Χασσάν Φακίρ έχει συνεργαστεί με καταξιωμένους μουσικούς και διεθνείς ορχήστρες σε συναυλίες σε όλον τον κόσμο.


Ειδήσεις του Συνδέσμου

2

Τιμητική Διάκριση στον Σύνδεσμο Την πρώτη τιμητική διάκριση για την δραστηριότητα και το έργο του έλαβε ο Σύνδεσμός μας την 21η Μαρτίου 2008, σε σεμνή τελετή η οποία ακολούθησε συμπόσιο με θέμα «Ο θεσμός της χορηγίας από την Αρχαιότητα έως σήμερα» – «Άθλος ευεργεσίας και εθνική ενόραση». Την όλη εκδήλωση στο Ζάππειο Μέγαρο συνδιοργάνωσαν η ΑΗΕΡΑ Ελλάς, Τμήμα Αττικής – «Περικλής», η Νομαρχία Αθηνών, η Επιτροπή Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων, η Εταιρεία Ελλήνων Ευεργετών και το Διεθνές Ίδρυμα «Κοινόν Πελοποννησίων», υπό την αιγίδα του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών, με την στήριξη των υπουργείων Εξωτερικών και Πολιτισμού, καθώς και των δήμων Αθηναίων και Αμαρουσίου. Η τελετή απονομής των διακρίσεων άρχισε με ομιλία του υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών Γιώργου Αλογοσκούφη, με θέμα «Πολιτισμός και Οικονομία». Μεταξύ των τιμηθέντων συγκαταλέγονται το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας, το Πηνελόπειο Ίδρυμα, το Ίδρυμα Λαμπράκη, ο Γεώργιος Δαυίδ, πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής του Ιδρύματος Ι. Λεβέντη, καθώς και η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης. Την τιμητική διάκριση στον Σύνδεσμό μας παρέδωσε στην πρόεδρο Ιωάννα Κονδύλη ο Στέφανος Ταμβάκης, πρόεδρος του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού. Αφού ευχαρίστησε τους διοργανωτές για την πρωτοβουλία τους να τιμήσουν τον Σύνδεσμο, η Ιωάννα Κονδύλη παρουσίασε επιγραμματικά την εικοσαετή και πλέον πορεία του, πάντοτε με την ηθική συμπαράσταση, καθώς και με την υλικοτεχνική και γραμματειακή υποστήριξη, του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης. Αναφέρθηκε στην σύσταση του σωματείου το 1986, στα περίπου χίλια τετρακόσια μέλη του, στις πολυάριθμες εκδηλώσεις του -επιστημονικές και καλλιτεχνικές-, καθώς και στις ειδικές εκδόσεις του. Τέλος, ιδιαίτερη μνεία έκανε στις τέσσερεις εκείνες πρωτοβουλίες του Συνδέσμου που, όταν έγιναν, ξεχώρισαν για την πρωτοτυπία τους, ενώ αργότερα βρήκαν και άλλους μιμητές: στον κύκλο εκδηλώσεων για τον ελληνισμό της διασποράς, στο νομικό συνέδριο, στο συνέδριο για τον σύγχρονο έντεχνο χορό και στην διοργάνωση δύο εικαστικών εκθέσεων στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο.

Η πρόεδρος του Συνδέσμου, Ιωάννα Κονδύλη, κατά την τελετή βράβευσης με τον Ανάστο Δημητρόπουλο, πρόεδρο της AHEPA «Περικλής» και συντονιστή του συμποσίου, και τον Στέφανο Ταμβάκη, πρόεδρο του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού


Δραστηριότητες Υποτρόφων

Επιτυχίες Ειρήνη Ξαγοραράκη Επίκουρη καθηγήτρια Περιβαλλοντικής Μηχανικής στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες εξελέγη η υπότροφος Ειρήνη Ξαγοραράκη. Έλαβε το πτυχίο της από το Τμήμα Περιβαλλοντικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου και με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση σπούδασε στις Ηνωμένες Πολιτείες την περίοδο 1994-1997, όπου και απέκτησε μεταπτυχιακό και διδακτορικό τίτλο σπουδών από το Τμήμα Πολιτικών και Περιβαλλοντικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν. Ασχολείται με την έρευνα σχετικά με θέματα ποιότητας νερού και δημόσιας υγείας. Ειδικότερα, το επιστημονικό της ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην ανίχνευση, την διασπορά, την απομάκρυνση, την αδρανοποίηση και την μετατροπή αναδυόμενων μικροβιολογικών και χημικών ρυπαντών στο νερό (emerging contaminants). Η πρόσφατη έρευνά της αφορά παθογόνους ιούς (adenoviruses, enteroviruses), πρωτόζωα (Cryptosporidium), τοξικές ενώσεις που παράγονται (cyanobacteria) και φαρμακευτικές ουσίες στο νερό. Διδάσκει προπτυχιακά και μεταπτυχιακά θεωρητικά και εργαστηριακά μαθήματα σχετικά με θέματα περιβαλλοντικής μηχανικής, ποιότητας νερού και δημόσιας υγείας. Είναι σύμβουλος έρευνας σε θέματα ποιότητας νερού σε κρατικούς οργανισμούς στην Αμερική και τον Καναδά. Έχει τιμηθεί με σημαντικά βραβεία στις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει δημοσιεύσει βιβλία και άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και έχει παρουσιάσει εργασίες σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια.

Νικόλαος Φαραντούρης Επίκουρος Καθηγητής του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιώς εξελέγη τον Δεκέμβριο του 2007 ο Νικόλαος Φαρα-ντούρης. Πτυχιούχος της Νομικής Σχολής Αθηνών με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στο ευρωπαϊκό οικονομικό δίκαιο και το δίκαιο του ανταγωνισμού, αναγορεύτηκε διδάκτωρ νομικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση. Η διδακτορική του διατριβή με τίτλο «European Integration and Maritime Transport» τιμήθηκε με επιχορήγηση δημοσίευσης από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και με το Βραβείο Επιστημονικής Εργασίας του Ιδρύματος Ωνάση. Ο Νικόλαος Φαραντούρης διετέλεσε επιστημονικός συνεργάτης στα πανεπιστήμια του Ρότερνταμ και της Δρέσδης, καθώς και στην Νομική Σχολή Αθηνών. Έχει δημοσιεύσει πέντε βιβλία σχετικά με θέματα ευρωπαϊκού οικονομικού δικαίου, εμπορικού δικαίου και δικαίου του ανταγωνισμού, καθώς επίσης άρθρα και μελέτες σε ξένα και ελληνικά επιστημονικά περιοδικά.

3


Δραστηριότητες Υποτρόφων

Επιτυχίες Κάτια Πάσχου Νικήτρια του διεθνούς διαγωνισμού Artists International Presentations, που πραγματοποιήθηκε στην Νέα Υόρκη, αναδείχθηκε η υψίφωνος Κάτια Πάσχου, υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση κατά την περίοδο 2004-2006. Στις 4 Μαΐου 2008 έκανε το ντεμπούτο της στην Αίθουσα Συναυλιών Βάιλ του Κάρνεγκι Χωλ, στο πλαίσιο εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του θυγατρικού Ιδρύματος Ωνάση και της Ελληνικής Πρεσβείας στην Ουάσιγκτων. Παρουσίασε σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση το έργο του Ιωσήφ Παπαδάτου Μια σύντομη ιστορία, Op. 92, βασισμένο σε πέντε ποιήματα του Γιώργου Κοροπούλη, και ένα πρόγραμμα με έργα Μπραμς, Ντελίμπ, Γρανάδος, Χαίντελ, Μπενεντέτο Μαρτσέλλο, Μότσαρτ, Πουλένκ και Ραβέλ, μαζί με τους διακεκριμένους καλλιτέχνες Μανώλη Παπασηφάκι στο πιάνο, Μαίρη Μπάρτο στο φλάουτο και Τζόζεφ Μέιερς στο τσέλο. Η Κάτια Πάσχου είναι πτυχιούχος Θεατρολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και έχει παρακολουθήσει εξειδικευμένα σεμινάρια με την Τερέζα Μπεργκάντσα, τον Κώστα Πασχάλη, τον Ντάλτον Μπώλντουιν, τον Ντέηβιντ Τζόουνς και την Μαίριλυν Χορν. Την περίοδο 2001-2004, έλαβε μέρος σε παραστάσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ερμηνεύοντας περίφημους πρωταγωνιστικούς ρόλους, όπως της Παμίνα, της Παπαγκένα, της Αγκάτε και της Σταχτοπούτας, ενώ επίσης συμμετείχε σε παρα-στάσεις στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού. Τον Ιούλιο του 2007, σε συνεργασία με την Συμφωνική Ορχήστρα της Ε.Ρ.Τ., ερμήνευσε σε ζωντανή αναμετάδοση έργα ελληνικής οπερέτας υπό την διεύθυνση του Ανδρέα Πυλαρινού. Δεξιά: Στιγμιότυπο από την εμφάνιση της Κάτιας Πάσχου στο Μουσικό Φεστιβάλ Ναυπλίου με το κουαρτέτο του Κολλεγίου Μέινς της Νέας Υόρκης

4


Δραστηριότητες Υποτρόφων

Επιτυχίες Αναστασία Γιαγκάκη Η Αναστασία Γιαγκάκη, διδάκτωρ Βυζαντινής Αρχαιολογίας, εξελέγη τον Οκτώβριο του 2007 Ερευνήτρια Δ΄ Βαθμίδας (δόκιμη ερευνήτρια) στο Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος «Ιστορική Γεωγραφία του Ελληνικού Χώρου». Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, η Αναστασία Γιαγκάκη απέκτησε, με υποτροφία του γαλλικού κράτους, μεταπτυχιακό δίπλωμα (D.E.A.) στην Βυζαντινή Αρχαιολογία από το Πανεπιστήμιο του Παρισιού I (Πάνθεον-Σορβόννη), με ειδίκευση στην Βυζαντινή Κεραμεική. Είναι επίσης κάτοχος διπλώματος Μουσειολογίας από την Σχολή του Λούβρου. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση, κατά το διάστημα 1999-2002, εκπόνησε διδακτορική διατριβή στην Βυζαντινή Αρχαιολογία, στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού Ι, με θέμα την πρωτοβυζαντινή κεραμεική από την Ελεύθερνα της Κρήτης. Εργάστηκε ως επιμελήτρια της συλλογής στο Ίδρυμα Οικογενείας Γ. Ψαρόπουλου – Κέντρο Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής και ως συνεργαζόμενη ερευνήτρια του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών στο πλαίσιο του έργου «Βυζαντίου Κάτοπτρον: Πηγές και μελέτες για τον βυζαντινό κόσμο». Έχει συμμετάσχει σε ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα, έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και έχει συμμετάσχει σε ανασκαφές, μεταξύ των οποίων της Ελεύθερνας, του Ιτάνου και της Αρχαίας Μεσσήνης.

5


Δραστηριότητες Υποτρόφων

Μουσική Νίκος Χριστοδούλου, Λένια Ζαφειροπούλου Έργα Ελλήνων συνθετών εμπνευσμένα από το δημοτικό τραγούδι ερμήνευσε η υψίφωνος Λένια Ζαφειροπούλου συνοδευόμενη από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό την μουσική διεύθυνση του Νίκου Χριστοδούλου. Η συναυλία, που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 29 Μαρτίου 2008 στο πλαίσιο του τέταρτου κύκλου των Ελληνικών Μουσικών Γιορτών, αποκάλυψε άγνωστες γοητευτικές σελίδες της εθνικής εργογραφίας. Ακούστηκαν οι ελληνικοί χοροί Τσάμικος, Τσακώνικος, Συρτός και Κυκλαδίτικος (1948-49) του Γιάννη Κωνσταντινίδη, η υστερορομαντική δραματική άρια Η Κατάρα (1909) του Μανώλη Καλομοίρη, οι Τρεις Δημοτικές Ελληνικές Μελωδίες (1915-20) για φωνή και ορχήστρα του Γιώργου Πονηρίδη, σε πρώτη εκτέλεση με την Κ.Ο.Α., το δημοτικό τραγούδι από το παραμυθόδραμα Με του Μαγιού τα Μάγια (1943-49), καθώς και η χορευτική σουίτα για ορχήστρα Η Λυγερή και ο Χάρος (1938-48) του Νίκου Σκαλκώτα. Η βραδιά ολοκληρώθηκε με τους εντυπωσιακούς Κλέφτικους Χορούς του Πέτρου Πετρίδη.

Κωνσταντίνα Γύφτουλα, Δανάη Παπαματθαίου-Μάτσκε Στον Χάυντν και τον Μότσαρτ ήταν αφιερωμένη η συναυλία της Καμεράτας-Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής που δόθηκε στις 31 Μαρτίου 2008 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με την συμμετοχή δύο υπότροφων καλλιτέχνιδων. Με τίτλο «Δύο κλασικοί φίλοι», η μουσική βραδιά είχε ως σημείο αναφοράς την στενή φιλία που είχε αναπτυχθεί μεταξύ των δύο μεγάλων συνθετών. Η υπότροφος βιολονίστα Δανάη Παπαματθαίου-Μάτσκε και η υπότροφος πιανίστα Κωνσταντίνα Γύφτουλα, μαζί με την πιανίστα Εύη Γιαμοπούλου, ερμήνευσαν το Κοντσέρτο για πιάνο αρ. 20 σε ρε ελάσσονα και το Κοντσέρτο για βιολί αρ. 5 σε λα μείζονα του Μότσαρτ, το τελευταίο και πιο δημοφιλές από τα πέντε κοντσέρτα του Μότσαρτ για βιολί, το λεγόμενο και Τούρκικο κοντσέρτο. Στην συνέχεια, παρουσίασαν το Κοντσέρτο για πιάνο σε ρε μείζονα και την Συμφωνία αρ. 45 σε φα δίεση ελάσσονα, την γνωστή και ως Συμφωνία του αποχαιρετισμού, του Γιόζεφ Χάυντν. Την Καμεράτα διηύθυνε ο μόνιμος αρχιμουσικός της, Κρίστοφερ Γουώρεν-Γκρην. Αποσπάσματα από τα έργα για βιολί παρουσίασε επίσης η Δανάη Παπαματθαίου-Μάτσκε στις 30 Μαρτίου, στο πλαίσιο του κύκλου εκπαιδευτικών εκδηλώσεων για νέους «Κυριακή πρωί στο Μέγαρο Μουσικής». Φοιτήτρια σήμερα στο Πανεπιστήμιο Μοτσαρτέουμ του Σάλτσμπουργκ, έχει βραβευθεί στον 12ο και τον 14ο Διαγωνισμό του Γερμανικού Συλλόγου Μουσικών Οργάνων, στον Εθνικό Διαγωνισμό Νέων Μουσικών της Γερμανίας, στον Διεθνή Διαγωνισμό Βιολιού Αντρέα Ποστακίνι κ.ά. - Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση, η Κωνσταντίνα Γύφτουλα πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Κολλέγιο Μουσικής Τρίνιτυ του Λονδίνου και, ακολούθως, στο Βασιλικό Κολλέγιο Μουσικής. Έχει τιμηθεί με τα βραβεία Τζων Χώλφορντ και Λίοναρντ Σμιθ και έχει δώσει πολλές συναυλίες στην Αθήνα και το Λονδίνο. Στις 28 Μαΐου συμμετείχε σε συναυλία στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς μαζί με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, όπου και ερμήνευσε το Κοντσέρτο 414 σε λα μείζονα του Μότσαρτ.

6


Δραστηριότητες Υποτρόφων

Μουσική Βασίλης Τσαμπρόπουλος Μιαν απολαυστική συναυλία υπό τον τίτλο «Μουσικές Συνομιλίες» έδωσε στις 9 Απριλίου 2008 ο διεθνώς αναγνωρισμένος πιανίστας και συνθέτης Βασίλης Τσαμπρόπουλος, συμπαρατάσσοντας την κλασική μουσική και την τζαζ, στο πλαίσιο του κύκλου «Ημέρες Πιάνου» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Με την σύμπραξη της Καμεράτας-Ορχήστρας Φίλων της Μουσικής, την οποία διηύθυνε ο ίδιος ο υπότροφος από το πιάνο, και μαζί με τους διακεκριμένους σολίστες Βόβκα Ασκενάζι στο πιάνο, Άριλντ Άντερσεν στο κοντραμπάσο και Άλεξ Ρηλ στα κρουστά, έδωσαν μοναδικές ερμηνείες έργων του Μπαχ, του Λουτοσλάφσκι, του Ραχμάνινωφ, καθώς και του ίδιου του Τσαμπρόπουλου. Η συναυλία άνοιξε με το τριμερές Κοντσέρτο για δύο πιάνα αρ.1 σε ντο ελάσσονα, BWV 1060 του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, για να ακολουθήσουν οι Αντικατοπτρισμοί, πάνω στην «Άννα Μανταλένα» του Μπαχ, μια σειρά μεταγραφών του Βασίλη Τσαμπρόπουλου πάνω σε μερικά κομμάτια μικρής διάρκειας που έγραψε ο κορυφαίος μουσουργός του Μπαρόκ και αφιέρωσε στην δεύτερη σύζυγό του, την Άννα Μανταλένα. Σε εντελώς διαφορετικό ύφος, ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος και ο Βόβκα Ασκενάζι ερμήνευσαν τις Παραλλαγές σε ένα θέμα του Παγκανίνι για δύο πιάνα του Βίτολντ Λουτοσλάφσκι, έργο σύγχρονο (1941) με ιδιαίτερες απαιτήσεις δεξιοτεχνίας. Ακολούθησαν έξι κομμάτια από τις εξίσου απαιτητικές Études-Tableaux, έργο 39 του Σεργκέι Ραχμάνινωφ. Η βραδιά ολοκληρώθηκε με δύο ακόμη έργα του υποτρόφου: τους Αντικατοπτρισμούς πάνω στο Κοντσέρτο για πιάνο αρ.12 σε λα μείζονα του Μότσαρτ και το Parallel lines, μια τζαζ σουίτα σε επτά εικόνες, γραμμένη για πιάνο, κοντραμπάσο και κρουστά. Ο Βασίλης Τσαμπρόπουλος έχει αναγνωριστεί ως ένας εξαιρετικά προικισμένος καλλιτέχνης που καταπιάνεται με πολυποίκιλα μουσικά ιδιώματα. Με σπουδές στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Ωδείο Παρισιού, Διεθνής Ακαδημία του Σάλτσμπουργκ, Σχολή Τζούλλιαρντ της Νέας Υόρκης), καθώς και με πλήθος διακρίσεις σε διεθνείς διαγωνισμούς, έχει εμφανιστεί σε κορυφαία μουσικά κέντρα και φεστιβάλ ανά τον κόσμο. Τα τελευταία χρόνια, εμφανίζεται συχνά ως μαέστρος και πιανίστας, ενώ από το 2000 συνεργάζεται επίσης με την κορυφαία δισκογραφική εταιρεία E.C.M., με την οποία έχει ηχογραφήσει πέντε δίσκους, αποσπώντας θερμότατες κριτικές.

7


Δραστηριότητες Υποτρόφων

Θέατρο Αγγελική Στελλάτου, Ευγενία Τζιρτζιλάκη, Νίκος Κυπουργός Τρεις υπότροφοι από διαφορετικούς καλλιτεχνικούς χώρους συναντήθηκαν στο ανέβασμα της πολυσυζητημένης θεατρικής παράστασης ΑΩ στο θέατρο Παλλάς, από τις 21 Μαρτίου έως τις 6 Απριλίου 2008. Εμπνευσμένη από το διήγημα του Αργεντινού συγγραφέα Χόρχε Λούις Μπόρχες «Η Βιβλιοθήκη της Βαβέλ», η παράσταση χαρακτηρίστηκε ως «ζωντανό σινεμά», γιατί, εκτός από τις ζωντανές ερμηνείες στην σκηνή, χρησιμοποίησε βίντεο, ζωντανή αναμετάδοση και ειδικά εφέ. Η υπότροφος σκηνοθέτρια Ευγενία Τζιρτζιλάκη υπέγραψε το σενάριο μαζί με τον Ουκρανό σκηνοθέτη Α. Μπουλάγεφ, καθώς και την δραματουργία και την μετάφραση των κειμένων, στις οποίες συνεργάστηκε με την Βασιλική Παππή. Η υπότροφος χορογράφος και χορεύτρια Αγγελική Στελλάτου ήταν μία από τους τέσσερεις ερμηνευτές (μαζί με τον Μάξιμο Μουμούρη, την Λένα Κιτσοπούλου και τον Απόστολο Φράγκο) που ανέλαβαν ζωντανά στην σκηνή - παράλληλα με τους τετρακόσιους μαγνητοσκοπημένους κομπάρσους - να οδηγήσουν το κοινό σε ένα θεατρικό παιχνίδι με τις έννοιες του χώρου και του χρόνου. Τέλος, ο υπότροφος συνθέτης Νίκος Κυπουργός έγραψε την πρωτότυπη μουσική της παράστασης ΑΩ. Ο Μπουλάγεφ, που ζει και εργάζεται τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας, συνέλαβε την ιδέα του απείρου της Bιβλιοθήκης, ενός χώρου όπως το σύμπαν, που για να τον κατανοήσει κανείς χρειάζεται έναν οδηγό, έναν χάρτη. O χάρτης αυτός δείχνει το σημείο όπου βρίσκεται κάποιος σε μια δεδομένη στιγμή, το σημείο της αφετηρίας του, αλλά και τον τελικό προορισμό του. Υπαρξιακά ζητήματα, όπως η μοναξιά, αναπτύσσονται με καλλιτεχνικούς διαλόγους και υποστηρίζονται από τους ερμηνευτές, οι οποίοι γεμίζουν τις αίθουσες της Βιβλιοθήκης, αναζητώντας με αγωνία τον οδηγό, αυτόν δηλαδή που θα τους δώσει τις απαντήσεις στα ερωτήματά τους.

8


Δραστηριότητες Υποτρόφων

Θέατρο Θανάσης Σαράντος Την μαύρη κωμωδία του Μάριους φον Μάγενμπουργκ Ο Άσχημος σκηνοθέτησε ο Θανάσης Σαράντος στο Εθνικό Θέατρο (Σύγχρονο Θεάτρο Αθήνας, Β΄ Σκηνή). Το έργο, που γράφτηκε το 2006 και παρουσιάστηκε τον Μάιο του 2008 σε πανελλήνια πρώτη, σατιρίζει τις επιδερμικές αξίες της σύγχρονης κοινωνίας. Σε λιγότερο από μία ώρα, καθώς το έργο ξεδιπλώνεται με ρυθμό καταιγιστικό, οι τρεις από τους τέσσερεις ηθοποιούς (Μπέσσυ Μάλφα, Γεράσιμος Σκιαδαρέσης, Σωκράτης Πατσίκας, Παναγιώτης Παναγόπουλος) αναλαμβάνουν πολλαπλούς ρόλους, χωρίς καμία αλλαγή στα κοστούμια ή στο μακιγιάζ, ούτε καν στα ονόματά τους. Ο Λέττε είναι άσχημος αλλά δεν το ξέρει. Όταν η εξωτερική του εμφάνιση γίνεται εμπόδιο στην επαγγελματική του καταξίωση, ο Λέττε έρχεται αντιμέτωπος με την γνώμη των άλλων και καταφεύγει στην πλαστική χειρουργική, προκειμένου να λύσει το «πρόβλημα». Η ζωή του αλλάζει ριζικά. Αυτό που ήταν το απόλυτο μειονέκτημά του γίνεται το πιο ισχυρό όπλο του. Όλα μοιάζουν να πηγαίνουν ιδανικά ώς την στιγμή που το καινούργιο πρόσωπό του αρχίζει να «φοριέται» από πλήθος ανθρώπους, καθώς ο χειρουργός κάνει την ίδια επέμβαση σε όσους του το ζητούν. Ο Μάριους φον Μάγενμπουργκ παραδίδει ένα πρωτότυπο κείμενο, με απρόσμενη δραματουργική δομή, σχολιάζοντας με χιούμορ τα ανόητα πρότυπα της καθημερινότητάς μας και τα αδιέξοδα μιας κοινωνίας η οποία βασίζεται στην εικόνα, προειδοποιώντας συγχρόνως με σαρκασμό για την παθογένεια της κλωνοποίησης. Δεξιά: Σκηνές από την κωμωδία Ο Άσχημος, στην οποία πρωταγωνιστούν οι ηθοποιοί Σωκράτης Πατσίκας, Μπέσσυ Μάλφα, Γεράσιμος Σκιαδαρέσης και Παναγιώτης Παναγόπουλος, σε σκηνοθεσία Θανάση Σαράντου

9


Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εκδήλωση Βάσω Πέννα, Αγγελική Καθαρίου, Θοδωρής Τζοβανάκης, Διονύσης Μαλλούχος Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της Γενναδείου Βιβλιοθήκης για τα 75 χρόνια από τον θάνατο του Κωνσταντίνου Καβάφη και με στόχο να προβληθούν πτυχές της προσωπικότητας του ποιητή στον τομέα της ιστορικής γνώσης και της αρχαιογνωσίας του, έγιναν στις 17 Απριλίου 2008 τα εγκαίνια της έκθεσης «Μνήμη Κ. Π. Καβάφη». Η σύλληψη και η πραγματοποίηση της έκθεσης οφείλονται στον καθηγητή Στέφανο Γερουλάνο, διευθυντή της Μονάδας Χειρουργικής Εντατικής Θεραπείας του Ωνασείου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου, και την καθηγήτρια Βάσω Πέννα, υπότροφο του Ιδρύματος Ωνάση. Τον συντονισμό και την επιμέλεια ανέλαβε η Νάντα Γερουλάνου. Στο πλαίσιο των εγκαινίων στην Γεννάδειο διοργανώθηκε και μια ιδιαίτερη συναυλία με θέμα «Μουσική γύρω από τον Καβάφη», παρουσιάζοντας συνθέσεις που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με το έργο του. Τα έργα ερμήνευσαν η μεσόφωνος Αγγελική Καθαρίου και οι σολίστ πιάνου Θοδωρής Τζοβανάκης και Διονύσης Μαλλούχος, όλοι υπότροφοι του Ιδρύματος Ωνάση. Συμμετείχαν επίσης ο φλαουτίστας Πέτρος Στεργιόπουλος και ο συνθέτης Λεωνίδας Κωττάκης, ο οποίος συνέθεσε νέο έργο με ερμηνεύτρια την Αγγελική Καθαρίου. Όπως εξήγησε ο καθηγητής Γερουλάνος, η ιδέα του αφιερώματος γεννήθηκε πριν από χρόνια, όταν αγόρασε στο Πακιστάν τρία νομίσματα, τα οποία αποδείχθηκαν κάλπικα, με ινδικές και ελληνικές επιγραφές. Ήταν νομίσματα των βασιλέων Μενάνδρου, Ερμαίου και Ευκρατίδη, «κραταιοτάτων μοναρχών», όπως λέει ο Καβάφης στο ποίημά του «Νομίσματα». Στα εκατόν ένα ιστορικά ποιήματα του Καβάφη αναφέρονται διακόσια ένα πρόσωπα, από τα οποία τα εκατόν ενενήντα έξι ―θεότητες, ήρωες και βασιλείς― απεικονίζονται πάνω σε νομίσματα. Σε αυτή την τεκμηρίωση στηρίχθηκε η έκθεση στο Νομισματικό Τμήμα του Μουσείου Ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης. Τον κατάλογο εκείνης της έκθεσης εξέδωσε ο γνωστός εκδοτικός οίκος Skira με την χορηγία του Ιδρύματος Ωνάση. Η Βάσω Πέννα στάθηκε στην εικαστική διάσταση της ποίησης του Καβάφη, από την οποία γεννήθηκε η έκθεση της Γενναδείου, ενώ από την έρευνα της Νάντας Γερουλάνου για τις σχέσεις του Καβάφη με την μουσική, το θέατρο και την όπερα προέκυψε το μουσικό σκέλος της εκδήλωσης. Η έκθεση στην Γεννάδειο θα ολοκληρωθεί με ομιλίες, αφενός μεν του καθηγητή Στέφανου Γερουλάνου με θέμα «Τα ιστορικά ποιήματα του Καβάφη», αφετέρου δε της Βάσως Πέννα με θέμα «Απεικονίσεις προσωπικοτήτων στον Καβάφη». Στην αριστερή φωτογραφία η Βάσω Πέννα. Στη δεξιά φωτογραφία: Από αριστερά, Νάντα Γερουλάνου, Θοδωρής Τζοβανάκης, Διονύσης Μαλλούχος, Αγγελική Καθαρίου, Πέτρος Στεργιόπουλος και Άγγελος Δεληβορριάς

10


Ειδήσεις του Συνδέσμου

11

ΤΕΧΝΗΣ ΠΑΛΜΟΙ ΙΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΣΤΟ ΩΝΑΣΕΙΟ ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

ΣΤΟ ΑΙΘΡΙΟ ΤΟΥ ΩΝΑΣΕΙΟΥ ΚΑΡΔΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ (Ω.Κ.Κ.), ΧΩΡΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑΚΟ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗ-ΜΑΤΙΚΑ ΦΟΡΤΙΣΜΕΝΟ, ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΑΝ ΤΗΝ ΔΟΥΛΕΙΑ ΤΟΥΣ ΟΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ, ΥΠΟΤΡΟΦΟΙ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΩΝΑΣΗ. Η ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΠΙΤΥΧΗΜΕΝΗ ΕΚΘΕΣΗ, ΜΕ ΤΙΤΛΟ «ΤΕΧΝΗΣ ΠΑΛΜΟΙ ΙΙ», ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΕ ΚΑΙ ΕΠΙΜΕΛΗΘΗΚΕ Ο ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ-ΜΟΥΣΕΙΟΛΟΓΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ Χ. ΡΟΥΣΣΟΣ, ΦΙΛΟΞΕΝΗΣΕ ΖΩΓΡΑΦΙΚΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΤΡΙΑΝΤΑ ΕΠΤΑ ΥΠΟΤΡΟΦΩΝ, ΚΑΘΙΕΡΩΜΕΝΩΝ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΝΕΟΤΕΡΩΝ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝ. Η σύμπραξη του Συνδέσμου Υποτρόφων και του Ω.Κ.Κ., δημιουργημάτων και των δύο του Ιδρύματος Ωνάση, υλοποιήθηκε πρώτη φορά το 2001, με την Έκθεση «Τέχνης Παλμοί», ύστερα από πρόταση και με την επιμέλεια του αρχιτέκτονα Γιάννη Χ. Ρούσσου. Η έκθεση «Τέχνης Παλμοί ΙΙ» εγκαινιάστηκε στις 2 Απριλίου 2008 από τον υπουργό Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Δημήτρη Αβραμόπουλο, παρουσία του προέδρου του Ω.Κ.Κ., καθηγητή Ιωάννη Παπαδημητρίου, καθώς και του προέδρου και μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ωνάση. Παρευρέθησαν πρόεδροι και διευθυντές μουσείων, διπλωμάτες, πανεπιστημιακοί, εκπρόσωποι του καλλιτεχνικού κόσμου, πλήθος προσκεκλημένοι, αλλά και επισκέπτες του νοσοκομείου. «Η Τέχνη και το Ω.Κ.Κ. σμίγουν για δεύτερη φορά», είπε στην ομιλία του ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης

Παπαδημητρίου. «Και είναι λογικό να ενθαρρύνουμε την συνεύρεση των δύο αυτών έργων μας -του νοσοκομείου και των υποτρόφων- στον ίδιο χώρο». Τόσο το Ω.Κ.Κ. όσο και ο θεσμός των ετήσιων υποτροφιών αποτελούν, όπως εξήγησε, δύο από τα σημαντικότερα προγράμματα που έχουν υλοποιηθεί στην πορεία του Ιδρύματος. Ειδικότερα το Ω.Κ.Κ. είναι το μεγαλύτερο έργο που έχει ολοκληρώσει μέχρι στιγμής το Ίδρυμα Ωνάση, ένα νοσοκομείο όπου έχουν νοσηλευθεί περισσότερες από εξακόσιες χιλιάδες συνάνθρωποί μας. «Το νοσοκομείο αυτό μετέχει της παιδείας λόγω της υφής του έργου του, αλλά και ως χώρος αρχιτεκτονικά μνημειακός», παρατήρησε ο Αντώνης Παπαδημητρίου. Ταυτόχρονα, το Ίδρυμα «βλέπει τους υποτρόφους του που προοδεύουν με συγκίνηση ανάλογη με εκείνη του πατέρα προς τα παιδιά του», είπε χαρακτηριστικά. Σημείωσε επίσης ότι η έκθεση «Τέχνης Παλμοί» απευθύνθηκε σε ένα ιδιαίτερο κοινό, διαφορετικό από το γνωστό κοινό των γκαλερί, και χαιρέτισε την παρουσία του υπουργού Υγείας Δημήτρη Αβραμόπουλου «υπό την ιδιότητα του φιλότεχνου και πνευματικού ανθρώπου». Στην γνωστή από την Αρχαιότητα θετική επίδραση των τεχνών στην ανθρώπινη υγεία αναφέρθηκε κατά τον χαιρετισμό του ο πρόεδρος του Ω.Κ.Κ. Ιωάννης Παπαδημητρίου. Βασικό στοιχείο, υπενθύμισε, της πυθαγόρειας θεραπευτικής ήταν η μουσική. Αλλά και η ακρόαση κλασικής μουσικής κατά την διάρκεια της παροχής υπηρεσιών υγείας αποτελεί δοκιμασμένη μέθοδο με αποδεδειγμένα θετικά αποτελέσματα. Εξάλλου, σε πολλά σύγχρονα νοσοκομεία παγκοσμίως υπάρχουν έργα τέχνης, τα οποία συμβάλλουν


Ειδήσεις του Συνδέσμου

12

ΤΕΧΝΗΣ ΠΑΛΜΟΙ ΙΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΣΤΟ ΩΝΑΣΕΙΟ ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Στιγμιότυπα από την προσέλευση του υπουργού Υγείας Δημήτρη Αβραμόπουλου στα εγκαίνια και από τον χαιρετισμό του επιμελητή της έκθεσης Γιάννη Χ. Ρούσσου

στην ψυχολογική ανάρρωση των ασθενών. «Ο χώρος του Ω.Κ.Κ. είναι ιδεώδης για την έκθεση των εικαστικών καλλιτεχνών και υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση για τον πρόσθετο λόγο ότι τόσο το νοσοκομείο όσο και οι καλλιτέχνες αυτοί είναι δημιουργήματα του ίδιου Ιδρύματος», σημείωσε ο Ιωάννης Παπαδημητρίου. Στο ζήτημα της προσέγγισης του ανθρώπου από τις εικαστικές τέχνες, στους χώρους όπου εκείνος βρίσκεται και ζει, πέρα από τους μουσειακούς ή εκθεσιακούς χώρους, αναφέρθηκε ο επιμελητής της έκθεσης Γιάννης Χ. Ρούσσος. «Το ζήτημα της παρουσίας έργων τέχνης σε χώρους όπου ο άνθρωπος πάσχει και δοκιμάζεται μας απασχολεί εδώ και αρκετά χρόνια. Η πρότασή μας για έκθεση μέσα σε χώρο ελληνικού δημόσιου νοσοκομείου ξεκινά από το 1988. Ωστόσο, δυσκολίες και επιφυλάξεις ως προς την χρησιμότητα και την λειτουργία της δεν επέτρεψαν επί πολλά χρόνια να πραγματοποιηθεί, μέχρι το 2001, όταν το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο δέχθηκε να την φιλοξενήσει και το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης να την στηρίξει εξ ολοκλήρου. Πιστεύουμε ότι εδώ τα έργα τέχνης μπορούν να στηρίζουν την ζωή, να προσφέρουν ομορφιά και αισθητική απόλαυση, να κάνουν πράξη την παρηγορητική δύναμη της τέχνης και να υπενθυμίζουν αξίες που ίσως ξεχνιούνται στον δύσκολο χώρο του νοσοκομείου. Η τέχνη εκδηλώνει ιδιαίτερες ευαισθησίες, αγωνία, αλλά και πάθος για αυτό που είναι ζωή και, παρ’ όλη την αντιφατικότητα και την πολλαπλότητά της, παραμένει ένας δυνατός κρίκος που ενώνει τους ανθρώπους. Ευχόμαστε σύντομα να λειτουργήσει ένα πολιτιστικό πρόγραμ-

μα στον χώρο των νοσοκομείων, το οποίο θα περιλαμβάνει την οργάνωση εκθέσεων και άλλων εκδηλώσεων Τέχνης, καθώς και την πρόσκληση καλλιτεχνών που θα εργαστούν και θα δημιουργήσουν έργα για αυτόν ειδικά τον χώρο». Αναφερόμενος στους καλλιτέχνες που συμμετείχαν στην έκθεση, ο Γιάννης Χ. Ρούσσος σημείωσε ότι πρόκειται για αναγνωρισμένους καλλιτέχνες που ζουν και δημιουργούν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, με σημαντική παρουσία και συμβολή στον χώρο της τέχνης. Οι καλλιτεχνικές διαφοροποιήσεις τους τονίζουν την μοναδικότητα καθενός από αυτούς. Οι υπότροφοι καλλιτέχνες, με αξιόλογη εκφραστική ωριμότητα, διακρίνονται για την ελευθερία των αναζητήσεών τους. Ο επιμελητής τόνισε ότι ένας πρόσθετος λόγος για την διοργάνωση της έκθεσης ήταν η βαθιά ανάγκη διοργανωτών και καλλιτεχνών να ανοίξουν νέους διαύλους επικοινωνίας με το ευρύ κοινό. «Είμαστε ιδιαίτερα ευτυχείς που μετά την πρώτη έκθεση ‘‘Τέχνης Παλμοί’’, το παράδειγμα του Ω.Κ.Κ. το ακολούθησαν και άλλα δημόσια νοσοκομεία, στηρίζοντας έτσι την λειτουργία του νοσοκομείου ως χώρου ζωής και πολιτισμού, όπου μπορούν να συνυπάρχουν τα δύο πολύτιμα αγαθά: η Υγεία και η Τέχνη», επεσήμανε ο Γιάννης Χ. Ρούσσος. Η πρόεδρος του Συνδέσμου Υποτρόφων Ιωάννα Κονδύλη παρουσίασε την μορφή και την δράση του Συνδέσμου και δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει το Ίδρυμα Ωνάση για την σταθερή και γενναιόδωρη υποστήριξή του. «Έως πριν από λίγα χρόνια, το τελευταίο πράγμα που θα


Ειδήσεις του Συνδέσμου

13

ΤΕΧΝΗΣ ΠΑΛΜΟΙ ΙΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΣΤΟ ΩΝΑΣΕΙΟ ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Γλυπτά της Χριστίνας Παπαγεωργίου

Ο Ιωάννης Παπαδημητρίου, ο Δημήτρης Αβραμόπουλος, ο Αντώνης Παπαδημητρίου, ο Απόστολος Ζαμπέλας και ο Γιάννης Ιωαννίδης

περίμενε κανείς να δει περνώντας το κατώφλι ενός νοσοκομείου θα ήταν η παρουσίαση εικαστικής δουλειάς», σημείωσε ο υπουργός Υγείας Δημήτρης Αβραμόπουλος, υπενθυμίζοντας τα σημαντικά βήματα του τομέα της Υγείας προς τον χώρο του Πολιτισμού, όπως ανάλογες διοργανώσεις στο Αττικό Νοσοκομείο και στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας. «Σε αυτόν εδώ τον χώρο, όπου νιώθουμε υπερήφανοι, βλέπουμε τα έργα νέων ανθρώπων οι οποίοι έχουν υποστηριχθεί και αυτοί από το Ίδρυμα Ωνάση», είπε ο υπουργός Υγείας. «Η έκθεση αυτή στέλνει μηνύματα αισιοδοξίας προς την κοινωνία», κατέληξε ο Δημήτρης Αβραμόπουλος και εγκαινίασε επισήμως την έκθεση των υπότροφων καλλιτεχνών.

καλλιτέχνης πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού. Από το 2004 διδάσκει το μάθημα των Εικαστικών Τεχνών στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων-Μηχανικών του Πολυτεχνείου Κρήτης.

Πίνακες ζωγραφικής, σχέδια, γλυπτά, χαρακτικά και φωτογραφίες συνέθεσαν ένα σύνολο καλών έργων με ποικίλα θέματα και τεχνοτροπίες, παρουσιάζοντας τάσεις της σύγχρονης τέχνης, με κύρια χαρακτηριστικά την μοναδικότητα και την αυθεντικότητα.

Ο Βασίλης Βασίλη, απόφοιτος της Α.Σ.Κ.Τ. της Αθήνας, με μεταπτυχιακές σπουδές στην Φιλαδέλφεια των Η.Π.Α., εξέθεσε το έργο του Α-ω3, με την μορφή στήλης από μέταλλο και βαμβάκι. Διδάσκει στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, καθώς και στο Τμήμα Συντήρησης Έργων Τέχνης και Αρχαιοτήτων του Τ.Ε.Ι. Αθήνας. Ο Κωστής Βελώνης, υποψήφιος διδάκτορας στο Τμήμα Αρχιτεκτονικής του Ε.Μ.Π., παρουσίασε το έργο La Bohème est un pays triste (ακουαρέλα και μολύβι σε χαρτί). Σπούδασε Πλαστικές Τέχνες, Τεχνολογίες και Καλλιτεχνική Δημιουργία στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού VIII-Βανσέν και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στις Πολιτιστικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες στο London Consortium.

Η Μαγδαληνή Αγγελέτου παρουσίασε την χαλκογραφία Je t’attends. Είναι απόφοιτη της Α.Σ.Κ.Τ., με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών από την Σχολή Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης. Δούλεψε την Χαρακτική στο Atlanta Printmakers Studio στις Η.Π.Α. και την συνεχίζει έως σήμερα στο Atelier Counterpoint στο Παρίσι.

Η Ελένη Γραφάκου, πτυχιούχος της Α.Σ.Κ.Τ. με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών από το Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, συμμετείχε στην έκθεση με το έργο μεικτής τεχνικής Όνειρο, διαδρομή, ενδεχόμενο. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση εκπονεί σήμερα διδακτορική διατριβή.

Κοιτώντας την θάλασσα ήταν ο τίτλος της ελαιογραφίας σε πανί του Δημήτρη Ανδρεαδάκη, απόφοιτου της Α.Σ.Κ.Τ. Ο

Μοναξιά και Ελπίδα ονομαζόταν το έργο από λάδι και σμάλτο σε καμβά της Ελένη Γώγου, η οποία εκπονεί την


Ειδήσεις του Συνδέσμου

14

ΤΕΧΝΗΣ ΠΑΛΜΟΙ ΙΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΣΤΟ ΩΝΑΣΕΙΟ ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Έργο της Ουρανίας Νικολοπούλου

Γλυπτό του Β. Βασίλη

διδακτορική της διατριβή στο πρόγραμμα «Πλαστική, Τεχνική και Έννοια Ζωγραφικής» στην Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Κομπλουτένσε της Μαδρίτης. Η καλλιτέχνιδα είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών από το ίδιο πανεπιστήμιο και πτυχίου από την Σχολή Καλών Τεχνών του Λέτσε της Ιταλίας.

H Xριστίνα Κατσάρη εξέθεσε την ελαιογραφία σε καμβά με τίτλο Επιστρέφοντας. Έχει κάνει σπουδές Θεατρολογίας και είναι απόφοιτη της Α.Σ.Κ.Τ. Έχει παρακολουθήσει μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών Ζωγραφικής και New Media στο Shool of Visual Arts στην Νέα Υόρκη. Από το 2002 ασχολείται με το ντοκυμαντέρ.

Χωρίς μνήμη (Αγγελική) ήταν ο τίτλος του έργου του Δημήτρη Δουρδούμα, από ακρυλικό σε μουσαμά. Ο καλλιτέχνης σπούδασε στις σχολές καλών τεχνών της Αθήνας και της Μαδρίτης. Έχει διακριθεί στον Διεθνή Διαγωνισμό Ζωγραφικής Γκουανταράμα της Ισπανίας.

Η Κλημανθία Κονταξάκη συμμετείχε στην έκθεση με μια ελαιογραφία σε καμβά, χωρίς τίτλο. Είναι απόφοιτη της Α. Σ.Κ.Τ. του Α.Π.Θ. και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών του Πανεπιστημίου του Κεντ. Από το 2006 παρακολουθεί μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών του Ε.Α.Π. και παράλληλα διδάσκει.

Ο Θεόδωρος Ζαφειρόπουλος παρουσίασε το έργο 6Β, σχέδιο με μολύβι 6Β και ακρυλικό χρώμα σε χαρτί. Είναι πτυχιούχος της Α.Σ.Κ.Τ. του Α.Π.Θ. και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών από την Α.Σ.Κ.Τ. Παρακολουθεί μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στο School of Visual Arts στην Νέα Υόρκη. Με το έργο του Νοσταλγία επιθυμίας, ακρυλικό σε καμβά, συμμετείχε στην έκθεση ο Διονύσης Καμπόλης. Είναι πτυχιούχος της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες, με μεταπτυχιακές σπουδές στο ίδιο πανεπιστήμιο. Είναι διευθυντής του Διεθνούς Προγράμματος Internship του Πανεπιστημίου του Γέηλ στην Αθήνα. Επίσης, διδάσκει και έχει ιδρύσει την γκαλερί Artspace.

Ζωγραφικά έργα του Β. Λόη και του Ν. Τσιαπάρα και εγκατάσταση του Γ. Μιχαλού(δη)

Plane Panic Attack -- Fighting Back, ακρυλικό σε καμβά, ήταν το έργο που παρουσίασε ο Αντώνης Κοσμαδάκης. Ο καλλιτέχνης σπούδασε στην Σχολή Καλών Τεχνών της Σεβίλλης και αποφοίτησε από την Α.Σ.Κ.Τ. Συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές Ζωγραφικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο, από όπου και αποφοίτησε το 2007. Την εικαστική ενότητα LOT1α και LOT1β μεικτής τεχνικής σε καμβά εξέθεσε η Πηνελόπη Κουβαρά. Η καλλιτέχνιδα είναι απόφοιτη της Α.Σ.Κ.Τ. και έχει παρακολουθήσει κύκλο σπουδών στο Μίντλσεξ Πολυτέκνικ του Λονδίνου. Εκτός από την ζωγραφική, το βίντεο αποτελεί σημαντικό μέρος της καλλιτεχνικής της εργασίας.


Ειδήσεις του Συνδέσμου

15

ΤΕΧΝΗΣ ΠΑΛΜΟΙ ΙΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΣΤΟ ΩΝΑΣΕΙΟ ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Επάνω: Έργα της Α. Παπαφιλίππου, του Α. Pfaff και του Κ. Βελώνη Κέντρο: Έργα του Γ. Τζώρτζογλου, της Μ. Αγγελέτου και του Δ. Καμπόλη Κάτω: Έργα της Σ. Μπέμπεζα, της Γ. Σαγρή και της Ε. Πέτρου

Ομαδική φωτογραφία των υπότροφων καλλιτεχνών με τον πρόεδρο του Ιδρύματος και τον επιμελητή της έκθεσης

Η Ελένη Λακιώτη παρουσίασε ένα πορτραίτο με ακρυλικό σε ύφασμα. Σπούδασε στην Α.Σ.Κ.Τ. του Α.Π.Θ. και απέκτησε μεταπτυχιακό και διδακτορικό τίτλο σπουδών από το Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Λονδίνου. Επί τριετία δίδαξε ως επιστημονική συνεργάτιδα στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Το έργο μεικτής τεχνικής που παρουσίασε η Εσθήρ Λέμη είχε τίτλο Έξω κόσμος-Μέσα κόσμος. Είναι απόφοιτη της Α.Σ.Κ.Τ. και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών από το Πανεπιστήμιο Τεχνών του Βερολίνου. Είναι υποψήφια διδάκτωρ του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και διπλωματούχος Μουσικής Σύνθεσης από την Μουσική Εταιρεία Αθηνών. Μόνιμα εγκατεστημένος στο Κονέκτικατ των Ηνωμένων Πολιτειών, ο Βασίλειος Λόης συμμετείχε στην έκθεση με την ελαιογραφία Alien. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές Σχεδίου και Ζωγραφικής στο Ινστιτούτο Πρατ της Νέας Υόρκης. Η Λίλιαν Λυκιαρδοπούλου παρουσίασε το έργο μεικτής τεχνικής Monument to Monument. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών από το Πανεπιστήμιο του Γέηλ και πτυχίου από την Α.Σ.Κ.Τ. (2004). Το 2005, εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε Νέων στην Νάπολη.

Η Νεφέλη Μασιά, που ζει και εργάζεται στις Η.Π.Α., εξέθεσε το έργο της Earth Works, μεικτής τεχνικής σε πλεξιγκλάς με φως. Είναι κάτοχος πτυχίου Ζωγραφικής από την Α.Σ.Κ.Τ. και μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών από το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβανίας. Κέρδισε το δεύτερο βραβείο στην Μπιενάλε της Σόφιας (1989). Ο Ισαάκ Μαυρίδης παρουσίασε τον επιτοίχιο Ανεμοφράκτη του, από λαμαρίνα, σύρμα και λάδι. Σπούδασε Κεραμεική-Γλυπτική στο Κρατικό Ινστιτούτο Κεραμεικής «Τζ. Μπαλλαρντίνι» της Φαέντσα της Ιταλίας. Το 1990, εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Μπιενάλε Νέων Δημιουργών της Μεσογείου στην Μασσαλία. Απόφοιτη της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. και με μεταπτυχιακές σπουδές στο Κολλέγιο Τεχνών και Ντιζάιν του Τσέλσι, η Χριστίνα Μήτρεντσε παρουσίασε το έργο μεικτής τεχνικής με τίτλο Still Life, A Book on Phenomena. Ζει και εργάζεται στο Λονδίνο. Ο πρόσφατα βραβευμένος με το πρώτο βραβείο της 24ης Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας (2007) Γιάννης Μιχαλού(δη)ς παρουσίασε το έργο του (e.g.)gnosis, για το οποίο χρησιμοποίησε αεροτζέλ, πρωτοποριακό υλικό διαστημικής τεχνολογίας της N.A.S.A., αποτελούμενο από 99,9% αέρα και 0,1% γυαλί. Σπούδασε Πλαστικές Τέχνες στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και πραγματοποίησε μεταδιδακτορική


Ειδήσεις του Συνδέσμου

16

ΤΕΧΝΗΣ ΠΑΛΜΟΙ ΙΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΣΤΟ ΩΝΑΣΕΙΟ ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Έργα του Θ. Ζαφειρόπουλου, του Α. Παπακώστα και της Χ. Μήτρεντσε

έρευνα στον τομέα Τέχνης και Επιστήμης στο Μ.Ι.Τ. Η Σοφία Μπέμπεζα εξέθεσε μια σειρά από έξι εκτυπώσεις (C-prints) σε χαρτί, κολλημένες σε αλουμίνιο, με τον τίτλο Recontextualize Anxiety. Αποφοίτησε το 2004 από την Α.Σ.Κ.Τ. και παρακολούθησε το Μεταπτυχιακό Τμήμα Art in Context του Πανεπιστημίου Τεχνών του Βερολίνου, πόλη στην οποία σήμερα ζει και εργάζεται. Με το φωτογραφικό της έργο Μπουγάδα εκπροσωπήθηκε η Βένια Μπεχράκη στην έκθεση του Ω.Κ.Κ. Η υπότροφος σπούδασε ζωγραφική στην Α.Σ.Κ.Τ. και παρακολούθησε μεταπτυχιακό κύκλο σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης. Έχει τιμηθεί με το Βραβείο Τζακ Γκούντμαν 2002 για την Τέχνη και την Τεχνολογία. Ένα τρυπάνι, ένα μίξερ, λάστιχο και πολυεστέρα χρησιμοποίησε η Ουρανία Νικολοπούλου για να συνθέσει το έργο της You & Me. Απόφοιτη της Α.Σ.Κ.Τ. Θεσσαλονίκης, πραγματοποίησε το 2002 μεταπτυχιακές σπουδές στο Κολλέγιο Τεχνών του Εδιμβούργου. Ασχολείται με την εκπαίδευση. Ο Ζάφος Ξαγοράρης, επίκουρος καθηγητής στην Α.Σ.Κ.Τ., εξέθεσε ένα έργο από την σειρά Birnam, με υδατοδιαλυτά χρώματα σε χαρτί. Απόφοιτος της Α.Σ.Κ.Τ., πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Center for Advanced Visual Studies του Μ.Ι.Τ. Η Χριστίνα Παπαγεωργίου παρουσίασε τρεις φιγούρες από μαύρο γύψο με τον συνολικό τίτλο Ίασις. Σπούδασε Αρχι-

τεκτονική στο Α.Π.Θ., Γλυπτική στην Α.Σ.Κ.Τ. της Αθήνας και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Λονδίνο, στο Κολλέγιο Κινγκς και στην Βασιλική Ακαδημία Δραματικής Τέχνης (R.A.D.A.). Από το 2004 εκπονεί διδακτορική διατριβή γύρω από ζητήματα χώρου και φιλοσοφίας στην σύγχρονη τέχνη. Ως ιδρύτρια του Adult Theatre, δραστηριοποιείται επίσης στον χώρο της περφόρμανς. Με την ελαιογραφία σε καμβά Grace συμμετείχε στην έκθεση του Ω.Κ.Κ. η Παρασκευή Παπαδημητρίου. Είναι απόφοιτη της Α.Σ.Κ.Τ. και από το 2006 παρακολουθεί μεταπτυχιακό κύκλο σπουδών Ζωγραφικής στο Κολλέγιο Τεχνών της Μασσαχουσέτης. Ο Αχιλλέας Παπακώστας εξέθεσε μια ελαιογραφία σε μουσαμά, με τίτλο Πρόβα-2. Σπούδασε στις Α.Σ.Κ.Τ. της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στο Παρίσι. Έχει βραβευθεί από το Ίδρυμα Σπυρόπουλου (1995), το Υπουργείο Πολιτισμού (1998), την Ακαδημία Αθηνών (2004) και την Ακαδημία Καλών Τεχνών του Ινστιτούτου της Γαλλίας (1997). Είκοσι μία φωτογραφικές εκτυπώσεις σε ανακλαστική επιφάνεια επικολλημένη σε αλουμίνιο, υπό τον τίτλο Φάος ή Τράπουλα Ταρώ, παρουσίασε η Αιμιλία Παπαφιλίππου. Έλαβε πτυχίο Ζωγραφικής από την Α.Σ.Κ.Τ. και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στις τεχνικές του βίντεο και των μεικτών μέσων στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης.


Ειδήσεις του Συνδέσμου

17

ΤΕΧΝΗΣ ΠΑΛΜΟΙ ΙΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΣΤΟ ΩΝΑΣΕΙΟ ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Έργα της Ε. Γραφάκου, της Χ. Κατσάρη και του Κ. Πλέσσα

Με τα τρία έργα του Erase, Erase 17 και Erase 18 (λάδι σε φωτογραφίες) συμμετείχε στην έκθεση ο Ευτύχιος Πατσουράκης. Είναι κάτοχος πτυχίου Συντήρησης Έργων Τέχνης και Αρχαιοτήτων, καθώς και απόφοιτος της Α.Σ.Κ.Τ., με μεταπτυχιακές σπουδές Καλών Τεχνών στο Κολλέγιο Σαιντ Μάρτινς του Λονδίνου. Η Ευαγγελία Πέτρου εξέθεσε το έργο της Balkans 24, ζωγραφικό σχέδιο με ηλεκτρονική επεξεργασία. Σπούδασε στο Κολλέγιο Σαιντ Μάρτινς και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές Γλυπτικής στο Βασιλικό Κολλέγιο Τεχνών του Λονδίνου. Έχει συμμετάσχει σε ερευνητικά προγράμματα στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Κιτακιούσου της Ιαπωνίας και στην Cité Internationale des Arts στο Παρίσι. Οι τρεις Χάριτες ήταν ο τίτλος του έργου που παρουσίασε ο Κώστας Πλέσσας, εφαρμόζοντας μεικτή τεχνική σε μουσαμά. Σπούδασε Ζωγραφική στην Α.Σ.Κ.Τ. και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στις Καλές Τέχνες στο Πανεπιστήμιο Μίντλσεξ του Λονδίνου. Ο Αλέξανδρος Pfaff συμμετείχε στην έκθεση με το έργο του I am that I AM (κόκκινο ξηροπαστέλ σε χαρτί καλλιγραφίας). Είναι κάτοχος πτυχίου της Σχολής Καλών Τεχνών του Μπράουνσβάιγκ της Γερμανίας. Από το 2003, πραγματοποιεί καλλιτεχνικά εργαστήρια με θέμα «τέχνη & περιβάλλον» με παιδιά, μαθητές και νέους, καθώς και εικαστικά δρώμενα και εκθέσεις. Η Γεωργία Σαγρή, που ζει και εργάζεται στην Νέα Υόρκη,

εξέθεσε ένα έργο της χωρίς τίτλο, το οποίο συνέθεσε με μολύβι και μελάνι σε χαρτί. Μετά το πτυχίο της από την Α.Σ.Κ.Τ., συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης. Έχει βραβευθεί από το Ίδρυμα Σπυρόπουλου (2005) και το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ (2001). Περιστερώνας-Μύκονος ήταν ο τίτλος της ελαιογραφίας σε χαρτί που παρουσίασε ο Γιώργος Τζώρτζογλου, ο οποίος σπούδασε Ζωγραφική στο Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών της Βουδαπέστης και σήμερα ζει και εργάζεται στην Ουγγαρία. Ο Κωστής Τριανταφύλλου, εικαστικός καλλιτέχνης και ποιητής, εκπροσωπήθηκε με το έργο του Όρασις/Όραμα, μια διαδοχή κεραυνών με αντανάκλαση σε κοίλο καθρέπτη. Από το 1969 δραστηριοποιείται στον χώρο των εικαστικών τεχνών, ενώ η πρώτη του ποιητική συλλογή κυκλοφόρησε το 1974 στην Αθήνα. Από το 1986 το φαινόμενο του κεραυνού βρίσκεται στο επίκεντρο της έρευνάς του. Ένα έργο χωρίς τίτλο, δημιουργημένο με ακρυλικό χρώμα σε καμβά, παρουσίασε ο Νίκος Τσιαπάρας. Απόφοιτος της Α.Σ.Κ.Τ. Θεσσαλονίκης, πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στο Κολλέγιο Γκόλντσμιθ του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και στο Πανεπιστήμιο Μίντλσεξ του Λονδίνου, όπου και εκπονεί διδακτορική διατριβή.


Ειδήσεις του Συνδέσμου

ΤΕΧΝΗΣ ΠΑΛΜΟΙ ΙΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΣΤΟ ΩΝΑΣΕΙΟ ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Έργα της Κ. Κονταξάκη και της Ε. Γώγου

Έργα του Δ. Δουρδούμα, της Ε. Λακιώτη, της Λ. Λυκιαρδοπούλου, της Β. Μπεχράκη και του Ι. Μαυρίδη

Έργα του Κ. Τριανταφύλλου και της Ν. Μασιά

18


Ειδήσεις του Συνδέσμου

ΤΕΧΝΗΣ ΠΑΛΜΟΙ ΙΙ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ ΣΤΟ ΩΝΑΣΕΙΟ ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Έργα του Ζ. Ξαγοράρη και της Π. Κουβαρά

Έργα της Π. Παπαδημητρίου και της Ε. Λέμη

Έργα του Δ. Ανδρεαδάκη, του Α. Κοσμαδάκη και του Ε. Πατσουράκη

19


Ειδήσεις του Συνδέσμου

20

Μουσική περιήγηση με βιολί, φωνή και πιάνο

Ο βιολονίστας Γιάννης Γεωργιάδης, η μεσόφωνος Στεφανί Ατανάσωφ και η πιανίστα Άννα Φεντόροβα έδωσαν συναυλία με έργα της εποχής του ρομαντισμού

Προσανατολισμένο στην ρομαντική εποχή ήταν το πρόγραμμα με έργα για βιολί, πιάνο και φωνή της συναυλίας που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Υποτρόφων στις 19 Απριλίου 2008 στην Αίθουσα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, με τον υπότροφο βιολονίστα Γιάννη Γεωργιάδη και προσκεκλημένες την μεσόφωνο Στεφανί Ατανάσωφ και την πιανίστα Άννα Φεντόροβα. Με αξιοπρόσεκτη διεθνή καριέρα, η Άννα Φεντόροβα είναι η νικήτρια του 2ου Διαγωνισμού Πιάνου Μαρία Χαιρογιώργου-Σιγάρα, που διοργανώθηκε τον περασμένο Μάρτιο από το Ωδείο Φίλιππος Νάκας. Γεννήθηκε στην Ρωσία και αποφοίτησε με διάκριση από το Κολλέγιο Μπαλακίρεφ και το Κρατικό Ωδείο Γκλίνκα του Νίζνι Νόβγκοροντ. Έχει συμπράξει με την Κρατική Συμφωνική Ορχήστρα και την Ορχήστρα Μουσικής Δωματίου της γενέτειράς της, καθώς και με την Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων. Έχει επίσης εμφανιστεί πολλές φορές στην Ελλάδα, την Ανδόρα και την Ισπανία. Σήμερα ολοκληρώνει τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Τμήμα Μουσικής Δωματίου της Ακαδημίας Γκλίνκα. Ο βιολονίστας Γιάννης Γεωργιάδης σπούδασε στην Μουσική Ακαδημία της Βιέννης με υποτροφίες της αυστριακής κυβέρνησης και του Ιδρύματος Ωνάση. Έχει εμφανιστεί σε μεγάλα μουσικά κέντρα στην Ελλάδα, την Αυστρία, την Γερμανία, την Ιταλία, την Γαλλία, την Ρωσία, την Ελβετία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Μεξικό. Έχει συμπράξει ως σολίστ με γνωστές ορχήστρες (όπως είναι η Φιλαρμόνια του Λονδίνου, η Συμφωνι-

κή του Βερολίνου, η Φιλαρμονική της Βουδαπέστης, η Ορχήστρα της Ραδιοφωνίας της Πράγας κ.ά.), ενώ στο πλαίσιο διεθνών φεστιβάλ έχει συνεργαστεί με διακεκριμένους Έλληνες και ξένους ερμηνευτές, μεταξύ των οποίων ο Δημήτρης Σγούρος, ο Δημήτρης Τουφεξής, ο Αλέξανδρος Καπέλης, ο Τζέρεμυ Μενουχίν, ο Αλεξάντρ Μπρουσιλόφσκι κ.ά. Η δισκογραφία του με τις εταιρείες ΕΜΙ και Warner περιλαμβάνει έργα Ελλήνων συνθετών (Γιάννη Παπαϊωάννου, Δημήτρη Παπαδημητρίου και Μπάμπη Κανά), καθώς και έργα κλασικού ρεπερτορίου. Έχει ιδρύσει και διευθύνει από το 2000 την ορχήστρα δωματίου Feminarte. Η Στεφανί Ατανάσωφ μετακλήθηκε ως προσκεκλημένη συνεργάτιδα του Γιάννη Γεωργιάδη, εν μέσω των υποχρεώσεών της σε πρωταγωνιστικούς ρόλους στην Semperoper της Δρέσδης. Γεννήθηκε στην Βιέννη και φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Μουσικής και Τεχνών της γενέτειράς της. Έχει κερδίσει πολλά βραβεία σε τοπικούς και διεθνείς διαγωνισμούς, όπως τα βραβεία Φερούτσιο Ταλιαβίνι και Musica Juventutis το 2003, αλλά και το βραβείο Klassik-Mania το 2004. Έχει δώσει ρεσιτάλ και έχει εμφανιστεί σε συναυλίες στην Βιέννη, το Αμβούργο, το Λύμπεκ, το Χάλλε, την Λειψία, το Βερολίνο, το Μονπελιέ -όπου είναι και υπότροφος της τοπικής Μουσικής Ακαδημίας-, ενώ από τον Μάιο του 2006 πρωταγωνιστεί σε παραστάσεις της Semperoper στην Δρέσδη. Προσαρμόζοντας το πρόγραμμά της σε ένα ρεπερτόριο με έμφαση στον ρομαντισμό, ερμήνευσε -σε πέντε δι-


Ειδήσεις του Συνδέσμου

21

Μουσική περιήγηση με βιολί, φωνή και πιάνο

Η λυρική τραγουδίστρια Στεφανί Ατανάσωφ με την Ελένη Παπαδημητρίου και την υπότροφο Κατερίνα Διδασκάλου

αφορετικές γλώσσες (ιταλικά, ρωσικά, γερμανικά, αγγλικά και ελληνικά)- χαρακτηριστικά έργα του Μότσαρτ (την άρια του Κερουμπίνο «Voi che sapete» από την όπερα Οι γάμοι του Φίγκαρο), του Ροσσίνι (την καβατίνα «Una voce poco fa» από την όπερα Ο κουρέας της Σεβίλλης), του Χαίντελ (την άρια «Lascia ch’io pianga» από την όπερα Ρινάλντο) και του Ραχμάνινωφ (το ληντ «Θα σε περιμένω»), τα οποία έδεναν αρμονικά με έργα του δεξιοτεχνικού ρεπερτορίου για βιολί, του Κράισλερ («Πρελούδιο», «Αλλέγκρο» και «Liebesleid») και του Μπραμς (το «Σκέρτσο σε ντο ελάσσονα» από την Σονάτα F.Α.Ε. και τον Ουγγρικό χορό αρ.2 σε ρε ελάσσονα). Οι τρεις συντελεστές -βιολί, πιάνο και φωνή- παρουσίασαν μαζί το Morgen έργο 27, αρ.4 του Στράους και το τραγούδι του Φρέντερικ Λέβε «I could have danced all night» από το μιούζικαλ Ωραία μου κυρία. H βραδιά έκλεισε με αγαπημένα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι και του Μίκη Θεοδωράκη, τα οποία επιλεκτικά παρουσίασε η Στεφανί Ατανάσωφ, ως γνώστρια και λάτρις της ελληνικής μουσικής και κουλτούρας, εντυπωσιάζοντας το κοινό με την άψογη χρήση της ελληνικής γλώσσας. Στα επόμενα καλλιτεχνικά της σχέδια περιλαμβάνονται εμφανίσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς και στο καλοκαιρινό Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ. Σε συνεργασία με τον Γιάννη Γεωργιάδη εμφανίζονται σε συναυλίες στο Βερολίνο, την Δρέσδη και την Λειψία, καθώς και σε παραστάσεις με την Συμφωνική Ορχήστρα του Μοντερρέυ στο Μεξικό.

Ο Γιάννης Γεωργιάδης προγραμματίζει συναυλίες στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Αιγαίου για το καλοκαίρι του 2008, καθώς και μια σολιστική εμφάνιση στο Κοντσέρτο για βιολί του Ντβόρζακ με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στο Μέγαρο Μουσικής.


Ειδήσεις του Ιδρύματος

22

Βράβευση του Ιδρύματος από το Αmerican Hellenic Institute

Ο πρόεδρος του Α.Η.Ι. Ι. Μαρκέτος απονέμει το βραβείο στον πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνη Παπαδημητρίου

Με μεγάλη επισημότητα, αλλά και με πολλή συγκίνηση, το American Hellenic Institute, στο ετήσιο δείπνο που διοργάνωσε στην Ουάσιγκτων στις 15 Μαρτίου 2008, τίμησε, στο πρόσωπο του Αντώνη Παπαδημητρίου, το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης για «το εθνικό έργο που προσφέρει στον ελληνισμό επί τρεις δεκαετίες» μέσω της διάσωσης της ελληνικής κληρονομιάς. Παρουσία δύο χιλιάδων εκπροσώπων των ελληνικών κοινοτήτων της Βόρειας Αμερικής, ο διευθυντής του Ινστιτούτου, Ευγένιος Ρωσσίδης, μίλησε για την πολυετή και συνεχή προσφορά του Ιδρύματος Ωνάση. «Θεωρώ», είπε, «το Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης τον πιο σημαντικό πολιτιστικό κρίκο ανάμεσα στην μητροπολιτική Ελλάδα και τους Ελληνοαμερικανούς. Η αμερικανική κοινωνία παρίσταται με ενθουσιασμό στις εκδηλώσεις του Ιδρύματος, κάνοντάς μας υπερήφανους». Το σκεπτικό για την βράβευση του Ιδρύματος ανέπτυξε ο επιφανής νομικός Ι. Μαρκέτος, πρόεδρος του Ινστιτούτου. Ανέτρεξε στην ιστορία του Ιδρύματος, τονίζοντας ότι ο σκοπός του περιγράφεται εξαιρετικά από τον Σωκράτη όταν έλεγε: «Δεν είμαι μόνον Έλληνας, αλλά είμαι πολίτης όλου του κόσμου». Αντιστοίχως, επεσήμανε ο Ι. Μαρκέτος, «το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης δεν ανήκει μόνον στους Έλληνες της Ελλάδας ή της Αμερικής, αλλά ανήκει σε όλους τους πολίτες του κόσμου που μοιράζονται κοινές ιδέες και οράματα για τον Πολιτισμό, την Αλληλεγγύη, την Ειρή-

νη, την Παιδεία, τα Ανθρωπιστικά Ιδεώδη. Το Ίδρυμα διακρίνεται για το πάθος του να προβάλλει την καλλιτεχνική δημιουργία και τον ανθρωπισμό, και για αυτό επελέγη από την επιτροπή βράβευσης, που την αποτελούν επιφανείς Ελληνοαμερικανοί επιστήμονες και σπουδαίοι επιχειρηματίες». Ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, Αντώνης Παπαδημητρίου, απευθυνόμενος στα μέλη και τους φίλους του Ινστιτούτου, έκανε μια σύντομη αναδρομή στην δημιουργία του Ιδρύματος, τονίζοντας ότι είναι «ο τέταρτος πρόεδρος που ανέλαβε την διοίκηση -μετά την Χριστίνα Ωνάση, τον Ιωάννη Γεωργάκη και τον Στέλιο Παπαδημητρίου- και ότι η τιμή για την εγκαθίδρυση του Ιδρύματος και την ανοδική πορεία του ανήκει και στην προηγούμενη γενιά των ανθρώπων που το έστησαν: στον Στέλιο Παπαδημητρίου, στον Παύλο Ιωαννίδη και στον Απόστολο Ζαμπέλα». Εξήγησε ότι το Ίδρυμα κληρονόμησε από τον Αριστοτέλη Ωνάση το μερίδιο που θα αναλογούσε στον γιο του, τον Αλέξανδρο. «Ήταν ο μοναδικός τρόπος για να τιμήσει ο Ωνάσης αιώνια την μνήμη του παιδιού του, συνεχίζοντας ουσιαστικά το επιχειρηματικό του έργο. Γιατί το πνεύμα του Ωνάση ζει μέσα από το Επιχειρηματικό Ίδρυμα, το οποίο προσφέρει το 40% των κερδών του στο Κοινωφελές για τους ανθρωπιστικούς σκοπούς που υπηρετεί απαρέγκλιτα, καθώς αυτοί ορίστηκαν σύμφωνα με την θέληση του διαθέτη, στην διαθήκη του». «Έχουμε ξοδέψει», τόνισε, «υπηρετώντας κοινωφελείς σκοπούς, δύο φορές το κεφάλαιο που κληροδότησε στο Ίδρυμα ο Αριστο-


Ειδήσεις του Ιδρύματος

23

Βράβευση του Ιδρύματος από το Αmerican Hellenic Institute

Δεξιά: Από αριστερά, ο Ντένις Χιούστον της Exxon Mobile με την σύζυγό του, ο Αντώνης Παπαδημητρίου, τα μέλη του Δ.Σ. του θυγατρικού Ιδρύματος Ωνάση, πρέσβεις Λουκάς Τσίλας και Μιχαήλ Σωτήρχος, ο γενικός διευθυντής της Olympic Agencies, Λουκάς Τσαγκαρίδης, και ο Ευγένιος Ρωσσίδης

τέλης Ωνάσης, και είμαι σε θέση να σας πω ότι έχουμε κατορθώσει, με την χρηστή διοίκηση και τις καλές επιχειρηματικές κινήσεις μας, να δεκαπλασιάσουμε το αρχικό κεφάλαιο, εξασφαλίζοντας απρόσκοπτα και το μελλοντικό έργο του Ιδρύματος, που είναι να υπηρετεί τον άνθρωπο, τον πολιτισμό, τα ελληνικά ιδεώδη, την ιστορική μνήμη, την καλλιτεχνική δημιουργία, την παιδεία, την ορθοδοξία, σε παγκόσμιο επίπεδο». Ο Αντώνης Παπαδημητρίου αναφέρθηκε, ενδεικτικά, σε μερικά από τα έργα που χρηματοδότησε το Ίδρυμα αναλαμβάνοντας με ίδια μέσα και την συστηματική επίβλεψή τους, όπως το Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο, την Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, την Πινακοθήκη στο Ναύπλιο, την ανασκαφή της πρωτοχριστιανικής Εκκλησίας του Αγίου Βασιλείου στα Μύρα της Μικράς Ασίας, τον Ναό του Ευαγγελισμού στην Αλεξάνδρεια, το οδικό δίκτυο και το δίκτυο ύδρευσης σε χωριά της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία, την ανακούφιση των πληγέντων από τις καταστροφικές συνέπειες των πυρκαγιών του περασμένου καλοκαιριού, καθώς και έργα προστασίας του περιβάλλοντος. Μίλησε επίσης για τα προγράμματα υποτροφιών και ενίσχυσης των εδρών Ελληνικών Σπουδών σε όλον τον κόσμο, τα Διεθνή Βραβεία Ωνάση και την συνεργασία του θυγατρικού Ιδρύματος της Νέας Υόρκης με την Αρχιεπισκοπή Αμερικής, η οποία συμβάλλει σημαντικά στην προώθηση της εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας στα σχολεία.

Εξάλλου, σημείωσε ο Αντώνης Παπαδημητρίου, οι εκθέσεις που γίνονται κάθε χρόνο στο Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο της Νέας Υόρκης, όπως η πιο πρόσφατη για τον Μινωικό Πολιτισμό, μεταδίδουν τις πιο ενδιαφέρουσες, ιστορικά και καλλιτεχνικά, απόψεις του Ελληνικού Πνεύματος, προκαλώντας το ενδιαφέρον χιλιάδων επισκεπτών. «Η αναγνώριση του έργου μας από την πλευρά σας μας ενθαρρύνει να συνεχίσουμε να κάνουμε περισσότερα για την Ελλάδα, για τον ελληνισμό της Αμερικής, για όλη την διασπορά, με στόχο την διάσωση της ελληνικής κληρονομιάς, κατά τον προσφορότερο τρόπο», κατέληξε ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση. Στην ίδια τελετή τιμήθηκαν για τις πολύτιμες υπηρεσίες που προσφέρουν στην διασπορά και τον ελληνισμό ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος, η πρόεδρος της Οργάνωσης για την Διάσωση της Ελληνικής Κληρονομιάς Άννα Λία, η γνωστή ηθοποιός Μελίνα Κανακαρίδη και ο γερουσιαστής του Οχάιο Ζακ Σπέης, η οικογένεια του οποίου κατάγεται από την Ικαρία. Την τελετή παρακολούθησαν Αμερικανοί αξιωματούχοι, ξένοι πρέσβεις, οι ελληνικής καταγωγής υποψήφιοι του ρεπουμπλικανικού και του δημοκρατικού κόμματος, πολλοί Ελληνοαμερικανοί επιστήμονες, επώνυμοι καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι και σημαντικοί επιχειρηματίες.


Ειδήσεις του Ιδρύματος

24

Δραματοποιημένη ανάγνωση κειμένων του Θουκυδίδη στην Ουάσιγκτων ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΎ ΣΥΝΕΡΓΆΤΗ

Δεξιά: Από αριστερά, ο Ντένις Χιούστον της Exxon Mobile με την σύζυγό του, ο Αντώνης Παπαδημητρίου, τα μέλη του Δ.Σ. του θυγατρικού Ιδρύματος Ωνάση, πρέσβεις Λουκάς Τσίλας και Μιχαήλ Σωτήρχος, ο γενικός διευθυντής της Olympic Agencies, Λουκάς Τσαγκαρίδης, και ο Ευγένιος Ρωσσίδης

Στην θεατρική σκηνή του Shakespeare Theatre Co. στην Ουάσιγκτων των Ηνωμένων Πολιτειών επαναλήφθηκε στις 17 Μαρτίου 2008 δραματοποιημένη ανάγνωση κειμένων του Θουκυδίδη, υπό την διοργάνωση του θυγατρικού Ιδρύματος Ωνάση. Η παράσταση ξεκίνησε με την περίφημη συζήτηση στην Αγορά της Σπάρτης ανάμεσα σε έναν Αθηναίο, που «έτυχε» να παρευρίσκεται, τον Πρέσβη της Κορίνθου και τον Βασιλιά της Σπάρτης. Συνεχίστηκε με αποσπάσματα από τον «Επιτάφιο» του Περικλή και τον «Διάλογο των Μηλίων» και τελείωσε με κείμενα από την «Σικελική Εκστρατεία». Η επιλογή των κειμένων από τον καθηγητή Τζοσάια Όμπερ, ο οποίος συνέθεσε και εξήγησε στους θεατές την πλοκή της δράσης, ήταν εξαίρετη. Τα κείμενα ήταν τόσο διαχρονικά ώστε στάθηκαν απολύτως επίκαιρα στον τόπο και τον χρόνο της παράστασης. Η παράσταση στην Ουάσιγκτων θα μπορούσε να πει κανείς ότι προσέφερε στον θεατή της αντίστοιχης παράστασης αποσπασμάτων της Ιλιάδας του Ομήρου στο Μουσείο της Περγάμου στο Βερολίνο μια ωραία διαλεκτική σύνθεση του αρχαίου ελληνικού πνεύματος. Αντίθεση καταρχάς ως προς την φόρμα. Στην Ουάσιγκτων, οι ηθοποιοί στέκονται μπροστά σε ένα αναλόγιο, ενώ πίσω τους προβάλλονται συμβολικές αρχαίες εικόνες. Στο Βερολίνο, έχουμε ένα εντυπωσιακό «σκηνικό» που αποτελείται από τα αρχαία μάρμαρα του Μουσείου, ανάμεσα στα οποία κινούνται οι ηθοποιοί. Η σκηνή είναι η σκάλα του Βωμού της Περγάμου, ώστε οι ηθοποιοί να κινούνται επάνω από το ύψος των θεατών. Στην Ουάσιγκτων, έχουμε μια κλασική θεατρική σκηνή, με τους θεατές ελαφρώς ψηλότερα από το επίπεδο των ηθοποιών. O εκτελεστικός διευθυντής του θυγατρικού Ιδρύματος Ωνάση, πρέσβης Λουκάς Τσίλας, ο πρέσβης της Ελλάδας στις Η.Π.Α. Αλέξανδρος Μαλλιάς, ο Αντώνης Παπαδημητρίου και ο καθηγητής Κλασικών Σπουδών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, δρ Τζοσάια Όμπερ. Πιο σημαντική, όμως, και πιο αισθητή είναι η αντίθεση, και επομένως σε δεύτερο επίπεδο η σύνθεση, των ίδιων των κειμένων. Στην πρώτη περίπτωση, ένα κείμενο ποιητικό, επικό, γεμάτο από θάνατο και οργή. Στην δεύτερη, κείμενο σε πεζό λόγο, σχεδόν αντικειμενική περιγραφή της Ιστορίας από έναν ουδέτερο παρατηρητή. Και όμως, και στις δυο περιπτώσεις, είναι αισθητή η υποκείμενη ενότητα των έργων. O παραλληλισμός των δύο αναγνώσεων του Ομήρου και του Θουκυδίδη αποδίδει, όπως φάνηκε από τις δυο αυτές παραστάσεις, παρά τις αντιθέσεις,


Ειδήσεις του Ιδρύματος

25

Δραματοποιημένη ανάγνωση κειμένων του Θουκυδίδη στην Ουάσιγκτων ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΎ ΣΥΝΕΡΓΆΤΗ

τα κατά βάθος κοινά τους στοιχεία. Στο επίπεδο της φόρμας, κοινό στοιχείο είναι ότι τόσο ο Όμηρος όσο και ο Θουκυδίδης συνθέτουν τέλειους μονολόγους, ακόμη και όταν συνομιλούν δυο άτομα. Κοινά στοιχεία και των δυο διηγήσεων είναι επίσης ο πόλεμος, τα πάθη των ανθρώπων, η προσπάθεια να εξηγηθεί το παράλογο της ανθρώπινης μοίρας και να ξεπεραστεί το άφευκτο. Κοινό, τέλος, υπόβαθρο και των δύο είναι ο Λόγος, η απόπειρα του ανθρώπου να ρυθμίσει την ζωή του μέσα από την έρευνα της αλήθειας. Να «ορθοτομήσει τον Λόγον της (Σης) αληθείας».

Σκηνές από την δραματοποιημένη ανάγνωση αποσπασμάτων έργων του Θουκυδίδη σε σκηνοθεσία Ντέηβιντ Μιουζ στην Ουάσιγκτων

O εκτελεστικός διευθυντής του θυγατρικού Ιδρύματος Ωνάση, πρέσβης Λουκάς Τσίλας, ο πρέσβης της Ελλάδας στις Η.Π.Α. Αλέξανδρος Μαλλιάς, ο Αντώνης Παπαδημητρίου και ο καθηγητής Κλασικών Σπουδών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ, δρ Τζοσάια Όμπερ.


Ειδήσεις του Ιδρύματος

26

Το Ίδρυμα Ωνάση χορηγός της έκθεσης έργων της Συλλογής Κωστάκη

Ο Αντώνης Παπαδημητρίου, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, η Σάντρα Μαρινοπούλου και ο επιχειρηματίας Λαυρέντης Λαυρεντιάδης

Το Ίδρυμα Ωνάση είναι ο μέγας χορηγός της έκθεσης με τίτλο «Πέντε Εποχές της Ρωσικής Πρωτοπορίας. Έργα από την Συλλογή Κωστάκη του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης», η οποία διοργανώνεται από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Ενενήντα έργα από την περίφημη αυτή συλλογή παρουσιάζονται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης έως τις 20 Οκτωβρίου 2008, έργα σημαντικά και αντιπροσωπευτικά όλων των ομάδων και των κινημάτων της περιόδου της ρωσικής πρωτοπορίας (­19001930). Όπως ανέφερε κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου πριν από τα εγκαίνια της έκθεσης ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση Αντώνης Παπαδημητρίου, η χορηγία αυτή, η οποία αποτέλεσε εξαίρεση στην εν γένει πολιτική του Ιδρύματος, να υλοποιεί τα δικά του προγράμματα και να είναι φειδωλό ως προς τις χορηγίες, είχε διπλό χαρακτήρα. Κατά πρώτο λόγο, αποτέλεσε φόρο τιμής αντί στεφάνου στην μνήμη της Ντόλλης, αλλά και του Νικόλαου Γουλανδρή, δύο ανθρώπων που ανήκουν στην πραγματική αριστοκρατία, την αριστοκρατία της τέχνης και του πολιτισμού. Κατά δεύτερο λόγο, η έκθεση αυτή συμβολίζει ένα πέρασμα και μια συνέχεια. Αποφασίστηκε όσο ζούσε η Ντόλλη Γουλανδρή, αλλά υλοποιήθηκε τώρα, συμβολίζοντας το όραμα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, που θέλει να είναι παρόν στην πρωτοπορία, κρατώντας όμως σφικτά τις ελληνικές και κλασικές του ρίζες, όραμα που συνεχίζεται από το νέο προεδρείο του Ιδρύματος Ν. Π. Γουλανδρή.

Η πρόεδρος του Ιδρύματος Ν. Π. Γουλανδρή Σάντρα Μαρινοπούλου, αφού αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη σημασία της έκθεσης, εξέφρασε τις θερμές ευχαριστίες της προς το Ίδρυμα Ωνάση και τον Αντώνη Παπαδημητρίου προσωπικά για τον «στέφανο μνήμης» στην Ντόλλη Γουλανδρή, καθώς και προς τον πρόεδρο του Ομίλου Λαυρεντιάδη, που υποστήριξε επίσης την πρωτοβουλία. Η έκθεση έργων της Συλλογής Κωστάκη, η οποία εγκαινιάστηκε στις 14 Μαΐου 2008 από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, περιλαμβάνει ορισμένα από τα σημαντικότερα έργα της συλλογής, από καλλιτέχνες όπως ο Μαλέβιτς, η Ποπόβα, ο Τάτλιν, ο Ρότσενκο, ο Νικρίτιν, ο Λισίτσκι. Όπως εξήγησε η επιμελήτρια Μαρία Τσαντσάνογλου, διευθύντρια του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, η έκθεση χωρίζεται σε πέντε ενότητες, οι οποίες παρουσιάζουν τις ρηξικέλευθες αισθητικές περιπέτειες που συνέβησαν στην Ρωσία, μεταβάλλοντας με την δυναμική και την τόλμη τους την Ιστορία της Τέχνης του 20ού αιώνα. Η πρώτη ενότητα, «Τα Χρόνια Πριν», περιλαμβάνει έργα επηρεασμένα από τον συμβολισμό, τον εξπρεσιονισμό και τον μετεμπρεσιονισμό, τα οποία ανοίγουν τον δρόμο στην πρωτοπορία. Η δεύτερη ενότητα, «Τα Ταξιδιωτικά Χρόνια», παρουσιάζει την σχέση των Ρώσων καλλιτεχνών με την ευρωπαϊκή τέχνη των δύο πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα, την επίδραση του κυβισμού και του φουτουρισμού, την αναζήτηση μιας νεωτερικότητας μέσα από την επαναπροσέγγιση της παράδοσης, την κα-


Ειδήσεις του Ιδρύματος

27

Το Ίδρυμα Ωνάση χορηγός της έκθεσης έργων της Συλλογής Κωστάκη

Στιγμιότυπο από την συνέντευξη Τύπου. Από αριστερά, ο Αντώνης Παπαδημητρίου, η Μαρία Τσαντσάνογλου, διευθύντρια του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και επιμελήτρια της έκθεσης, η Σάντρα Μαρινοπούλου, πρόεδρος του Ιδρύματος Ν.Π. Γουλανδρή, και η Αλίκη Κωστάκη

τάργηση της γραμμικής εξέλιξης, την σύνθεση των τεχνών. Η τρίτη ενότητα, «Τα Μυστικιστικά Χρόνια», παρουσιάζει φιλοσοφικές θεωρίες για την τέχνη που αφορμώνται από θεοσοφιστικές προσεγγίσεις και διερευνούν τρόπους διεύρυνσης της αντίληψης με την βοήθεια της εικαστικής δημιουργίας. Η τέταρτη ενότητα, «Τα Ιδεολογικά Χρόνια», περιλαμβάνει έργα συναφή με την ιδεολογία της Οκτωβριανής Επανάστασης, ενώ η τελευταία ενότητα, «Τα Χρόνια Μετά», παρουσιάζει έργα καλλιτεχνών οι οποίοι αρνήθηκαν να ενταχθούν στην αισθητική του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, αλλά συνέχισαν μια δύσκολη και μοναχική πορεία, επιστρέφοντας στην παραστατικότητα και καταθέτοντας με ιδιαίτερο τρόπο τα συμπεράσματα των πρωτοποριακών πειραμάτων. Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσσος κατάλογος με την χορηγία, επίσης, του Ιδρύματος Ωνάση. Λιουμπόβ Ποπόβα, Νεκρή φύση, λάδι σε μουσαμά, 1907-1908

Ιβάν Κλιουν, Σχέδιο για το εξώφυλλο του περιοδικού Yugo-Lef, ακουαρέλα σε χαρτί, 1925

Αλεξάντρ Ρότσενκο, Χωρίς τίτλο, γκουάς σε χαρτί, 1940

Καζιμίρ Μαλέβιτς, Πορτραίτο, γκουάς σε χαρτί, 1910


Ειδήσεις του Ιδρύματος

28

Διαλέξεις Ωνάση 2008 στο Ι.Τ.Ε. Φυσική και Πληροφορική

Αριστερά, ο Ιωσήφ Σηφάκης (Βραβείο Τούρινγκ 2007), διευθυντής ερευνών του C.N.R.S., και δεξιά ο νομπελίστας φυσικής Τζων Μάδερ της Ν.A.S.A. θα είναι οι κεντρικοί ομιλητές των Διαλέξεων Ωνάση 2008

Ξεκίνησε στις 30 Ιουνίου ο νέος κύκλος των Επιστημονικών Διαλέξεων Ωνάση 2008 σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Τεχνολογίας και Έρευνας στο Ηράκλειο Κρήτης, με επίκεντρο την Κοσμολογία και τα Ενσωματωμένα Συστήματα Πληροφορικής.

κής του Πανεπιστημίου του Πρίνστον∙ Τζ. Κραιγκ Γουήλερ, καθηγητής Αστρονομίας στην έδρα Σάμιουελ Τ. και Φερν Γιαναγκισάουα Ρήτζεντς του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Ώστιν και πρόεδρος της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας.

Ο πρώτος κύκλος των Διαλέξεων Ωνάση 2008, αφιερωμένος στην Φυσική, είχε θέμα «Η Κοσμολογία από την σκοπιά της Αστροφυσικής» («Cosmology: An Astrophysical Perspective») και κεντρικό ομιλητή τον νομπελίστα φυσικής 2006 Τζων Μάδερ, επικεφαλής επιστήμονα στην Διεύθυνση Επιστημονικών Αποστολών της N.A.S.A. και επιστημονικό υπεύθυνο προγραμμάτων του διαστημικού τηλεσκοπίου Τζέημς Γουέμπ της N.A.S.A. Μίλησαν επίσης οι εξής διακεκριμένοι επιστήμονες: Τομ Έιμπελ, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ και του Κέντρου Γραμμικού Επιταχυντή του ίδιου Πανεπιστημίου (SLAC/KIPAC)∙ Γουέιν Χου, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Αστρονομίας και Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου του Σικάγου και του Ινστιτούτου Κέιβλι Κοσμολογικής Φυσικής∙ Ρόμπερτ Κίρσνερ, καθηγητής Αστρονομίας του Κολλεγίου του Χάρβαρντ και κάτοχος της έδρας Κλόους του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ∙ Τζιμ Πήμπλς, επίτιμος καθηγητής Φυσικομαθηματικών στην έδρα Άλμπερτ Αϊνστάιν του Πανεπιστημίου του Πρίνστον∙ Πωλ Στάινχαρντ, καθηγητής Φυσικομαθηματικών στην έδρα Άλμπερτ Αϊνστάιν, διευθυντής του Κέντρου Θεωρητικής Επιστήμης και καθηγητής Φυσι-

Έπειτα από γενική επισκόπηση και ιστορική αναδρομή στην Κοσμολογία, οι επιστημονικές ομιλίες κάλυψαν θέματα όπως το πρότυπο μοντέλο της Κοσμολογίας, ο σχηματισμός των γαλαξιών, η κοσμολογία των υπερκαινοφανών, η μελέτη της σκοτεινής ενέργειας κ.ά. Το πρόγραμμα των διαλέξεων ολοκληρώθηκε στις 4 Ιουλίου 2008. Ο δεύτερος κύκλος των Διαλέξεων Ωνάση 2008, αφιερωμένος στην Πληροφορική, θα πραγματοποιηθεί κατά το διάστημα 21-25 Ιουλίου και έχει θέμα «Ενσωματωμένα Συστήματα: Θεωρία και Εφαρμογές» («Embedded Νetworked Systems: Theory and Applications»). Κεντρικός ομιλητής είναι ο τιμηθείς με το βραβείο Τούρινγκ 2007 Ιωσήφ Σηφάκης, διευθυντής ερευνών του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (C.N.R.S.) και ιδρυτής του Εργαστηρίου VERIMAG. Τα Ενσωματωμένα Συστήματα είναι ηλεκτρονικά μέρη με λογισμικό, τα οποία είναι ειδικά σχεδιασμένα για να παρέχουν υπηρεσίες σε διάφορες συσκευές. Οι μικροεπεξεργαστές, στην μεγάλη πλειονότητά τους (98%), είναι ενσωματωμένοι και χρησιμοποιούνται σε βιομηχανι-


Ειδήσεις του Ιδρύματος

29

Διαλέξεις Ωνάση 2008 στο Ι.Τ.Ε. Φυσική και Πληροφορική

Οι αφίσες των δύο κύκλων Διαλέξεων Ωνάση 2008, Φυσικής και Πληροφορικής

κούς τομείς, όπως στην μεταφορά (αεροναυτική, ηλεκτρονική, διαστημική, αυτοκίνηση, τραίνα), τις ηλεκτρικές και τις ηλεκτρονικές συσκευές, τους διεργασιακούς ελέγχους, τις τηλεπικοινωνίες, το ηλεκτρονικό εμπόριο και την ηλεκτρονική υγεία. Η εκτενής και αυξανόμενη χρήση των ενσωματωμένων συστημάτων και η ένταξή τους στα προϊόντα της καθημερινής ζωής σηματοδοτούν μια σημαντική εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας των πληροφοριών. Οι διαλέξεις θα καλύψουν σειρά θεμάτων, τα οποία εκτείνονται τόσο στις θεωρητικές όσο και στις πρακτικές πτυχές της σχεδίασης των ενσωματωμένων συστημάτων. Αυτές περιλαμβάνουν τεχνικές σχεδιασμού που βασίζονται στα επιμέρους στοιχεία, αρχιτεκτονικές με πολλούς επεξεργαστές και υπερυπολογιστικά συστήματα, ασύρματα δίκτυα, τυπική επαλήθευση, ασφάλεια και χρονοανάλυση. Τα θέματα θα αναπτύξουν οι εξής επιστήμονες: Άγγελος Κηρομύτης, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Πληροφορικής του Πανεπιστημίου Κολούμπια και διευθυντής του Εργαστηρίου Ασφαλείας Δικτύων∙ Έντουαρντ Λη, κάτοχος της έδρας Ρόμπερτ Σ. Πέππερ Ηλεκτρολόγων-Μηχανολόγων και Πληροφορικής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϋ∙ Αμίρ Πνουέλι, καθηγητής του Τμήματος Πληροφορικής του Ινστιτούτου Κούραντ του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και τιμηθείς με το βραβείο Τούρινγκ 1996∙ Κωνσταντίνος

Πολυχρονόπουλος, καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων-Μηχανολόγων και Πληροφορικής του Πανεπιστημίου του Ιλλινόι (Ερμπάνα-Σαμπέιν)∙ Ματέο Βαλέρο, καθηγητής του Τμήματος Αρχιτεκτονικής Υπολογιστών στο Πολυτεχνείο της Καταλωνίας∙ Ράινχαρντ Βίλχελμ, καθηγητής στην Έδρα Γλωσσών Προγραμματισμού και Κατασκευής Μεταγλωττιστών του Πανεπιστημίου του Zάαρλαντ στην Γερμανία. Οι Επιστημονικές Διαλέξεις Ωνάση καθιερώθηκαν το 2001 και απευθύνονται σε ερευνητές, μεταδιδακτορικούς σπουδαστές, μεταπτυχιακούς και υψηλού επιπέδου προπτυχιακούς φοιτητές. Διεξάγονται κάθε καλοκαίρι στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Τεχνολογίας και Έρευνας στο Ηράκλειο Κρήτης, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο, τον υπεύθυνο του προγράμματος, καθηγητή Ιωάννη Παπαμαστοράκη, καθώς και δεκαμελή οργανωτική και επιστημονική επιτροπή. Το Ίδρυμα Ωνάση καλύπτει τα έξοδα μετάβασης και διαμονής έως πενήντα Ελλήνων και έως τριάντα αλλοδαπών φοιτητών επιλεγμένων βάσει των ακαδημαϊκών τους επιδόσεων, οι οποίοι, μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, θα λάβουν πιστοποιητικό παρακολούθησης.


Συνέντευξη

30

Η Μινωική Κρήτη άνωθεν. Έκθεση αεροφωτογραφίας της Μαίριλυν Μπρίτζες στην Νέα Υόρκη ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Η οικία στο Χαμαίζι, νοτιοανατολική όψη © Marilyn Bridges

ΣΑΝ ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΑ ΓΙΓΑΝΤΙΑΙΑΣ ΛΙΘΙΝΗΣ ΣΦΡΑΓΙΔΑΣ, ΑΝΕΞΙΤΗΛΑ ΧΑΡΑΓΜΕΝΑ ΣΤΟ ΧΩΜΑ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ, ΦΑΝΤΑΖΟΥΝ ΑΠΟ ΨΗΛΑ ΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ ΤΩΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΤΟΥ ΜΙΝΩΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. Έτσι τα κατέγραψε ο φακός της Αμερικανίδας φωτογράφου Μαίριλυν Μπρίτζες, η οποία πραγματοποίησε για τον σκοπό αυτόν πτήσεις αεροφωτογράφισης με ελαφρύ αεροπλάνο επάνω από την Κρήτη. Οι εντυπωσιακές ασπρόμαυρες φωτογραφίες της παρουσιάστηκαν στο Αίθριο του Ολυμπιακού Πύργου, στην Νέα Υόρκη, από τις 3 Μαρτίου έως τις 16 Απριλίου 2008, συμβαδίζοντας με την έκθεση «Από την Γη του Λαβυρίνθου: Μινωική Κρήτη, 3000-1100 π.Χ.», που διοργανώθηκε από το Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο. Τα μινωικά ανακτορικά συγκροτήματα της Κνωσού, της Φαιστού, της Ζάκρου και των Μαλίων, η ανακτορική έπαυλη της Αγίας Τριάδας, οι προϊστορικές πόλεις Μόχλος, Ψείρα και Γουρνιά, η λιμενική πόλη του Κομμού και η οικία στο Χαμαίζι συλλαμβάνονται με κάθε λεπτομέρεια από τον φωτογραφικό φακό της Μπρίτζες. Μέσα από τις φωτογραφίες αυτές, ο θεατής αντιλαμβάνεται την κλίμακα του χώρου της μινωικής Κρήτης, αλλά και την έκταση των ανασκαφών που έχουν πραγματοποιηθεί.

Η Μαίριλυν Μπρίτζες ειδικεύεται εδώ και χρόνια στην από ξηράς και αέρος φωτογράφιση σημαντικών αρχαιολογικών τόπων σε όλη την υφήλιο. Οι φωτογραφίες της έχουν εκδοθεί σε οκτώ τόμους, μεταξύ των οποίων τα Markings: Aerial Views of Sacred Landscapes [Αποτυπώματα: Αεροφωτογραφίες ιερών τοπίων] (Aperture, 1986), Planet Peru: An Aerial Journey Through a Timeless Land [Πλανήτης Περού: Ταξίδι από αέρος σε μια διαχρονική γη] (Aperture, 1991), Egypt: Antiquities from Above [Αίγυπτος: Αρχαιότητες από ψηλά] (Little, Brown & Co., 1996), This Land is Your Land [Αυτή η γη είναι δική σου] (Aperture, 1997) και Flights Through Time [Πτήσεις μέσα από τον χρόνο] (Lodima Press, 2007). Έχει παρουσιάσει τα έργα της σε ατομικές εκθέσεις σε περισσότερα από τριακόσια μουσεία και αίθουσες τέχνης, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται το Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στην Νέα Υόρκη, το Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν στην Ουάσιγκτων, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Φηλντ στο Σικάγο και το Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο στο Τορόντο. Οι φωτογραφίες της έχουν επίσης δημοσιευθεί σε έγκυρα έντυπα, όπως στο Life, στο Vanity Fair και στους New York Times. Η Μαίριλυν Μπρίτζες έχει ερασιτεχνική άδεια πιλότου και είναι μέλος του Explorers Club. Σπούδασε Φωτογραφία στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας του Ρό-


Συνέντευξη

31

Η Μινωική Κρήτη άνωθεν. Έκθεση αεροφωτογραφίας της Μαίριλυν Μπρίτζες στην Νέα Υόρκη ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Το νησάκι Ψείρα, νοτιοανατολική ακτή © Marilyn Ξημέρωμα στο ανάκτορο της Κνωσού © Marilyn Bridges Bridges

τσεστερ. Έχει τιμηθεί με τις υποτροφίες Γκούγκενχαϊμ, Φούλμπραϊτ, καθώς και με το βραβείο Wings Trust for Courage and Artistic Excellence (2003). Για την έκθεσή της στο Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο του θυγατρικού Ιδρύματος Ωνάση στην Νέα Υόρκη η Μαίριλυν Μπρίτζες μίλησε στο ΑΩ: Επέλεξα δέκα φωτογραφίες με κριτήριο να συμπληρώνουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την υπέροχη έκθεση των μινωικών ευρημάτων. Οι φωτογραφίες εκτυπώθηκαν για τον σκοπό αυτόν σε μεγάλο μέγεθος, με υψηλή ποιότητα για καλλιτεχνική παρουσίαση. Πότε έγινε η συγκεκριμένη φωτογράφιση; Έγινε στα τέλη του καλοκαιριού του 2007. Προσπαθώ πάντοτε να εκμεταλλεύομαι τις καλύτερες συνθήκες φωτισμού για κάθε περιοχή. Κάποιες φορές χρειάζομαι τις πρώτες αχτίδες της αυγής, ενώ, άλλοτε, το κάθετο, άμεσο φως του ήλιου αποδίδει καλύτερα. Η ασπρόμαυρη φωτογράφιση είναι σαν ζωγραφική με το φως. Από ποιο ύψος τραβήξατε αυτές τις φωτογραφίες; Προτιμώ να πετώ σε ύψος πεντακοσίων έως χιλίων ποδών, φωτογραφίζοντας με τηλεφακό. Το αποτέλεσμα

δίνει στον θεατή μια αίσθηση οικειότητας με το θέμα της φωτογραφίας, ενώ ταυτόχρονα ο θεατής βλέπει το θέμα στο ευρύτερο πλαίσιό του. Νιώθει σαν να μπορεί να μπει μέσα στην εικόνα και να περιπλανηθεί στα ερείπια, να εξερευνήσει τον αρχαιολογικό χώρο. Με ποιον τρόπο ερευνήσατε το θέμα σας προτού επισκεφθείτε την Κρήτη; Χρειάστηκα μελέτη πολλών εβδομάδων πριν να ξεκινήσω την αεροφωτογράφιση. Αφετηρία μου ήταν το πρωτοποριακό έργο του Σόντερ Wings Over Hellas [Φτερά πάνω από την Ελλάδα]. Μελέτησα επίσης τις φωτογραφίες από αερόστατο και τα σχέδια του Aerial Atlas of Ancient Crete [Εναέριος Άτλας της Αρχαίας Κρήτης] του Μάιερς. Χρησιμοποίησα πολλές φωτογραφίες από το έδαφος και χάρτες αρχαιολογικών τόπων που έχουν δημοσιευθεί κυρίως στο διαδίκτυο, καθώς και δορυφορικές λήψεις από το Google Earth. Τέλος, πριν να σχεδιάσω το πρόγραμμα των αεροφωτογραφίσεων, επισκέφθηκα όλα τα μέρη επί τόπου. Ποιο συναίσθημα σας γεννήθηκε βλέποντας αυτούς τους αρχαιολογικούς χώρους και θελήσατε να το μεταδώσετε μέσα από τις φωτογραφίες σας; Πετώντας πάνω από την Κρήτη ένιωσα μια νοσταλγία για


Συνέντευξη

32

Η Μινωική Κρήτη άνωθεν. Έκθεση αεροφωτογραφίας της Μαίριλυν Μπρίτζες στην Νέα Υόρκη ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Άποψη του Ανακτόρου της Φαιστού © Marilyn Bridges

το παρελθόν. Θέλησα να αποτυπώσω αυτούς τους αρχαίους τόπους με αξιοπρέπεια, να δείξω την μεγαλοπρέπειά τους στο πλαίσιο του φυσικού τοπίου. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο φωτογραφίζοντας από τον αέρα με ιδιαίτερη ευαισθησία. Αντικρίζω αυτές τις αρχαιότητες με δέος και σεβασμό για τους ανθρώπους που τις έφτιαξαν. Ελπίζω η δουλειά μου να ενθαρρύνει και άλλους να αναγνωρίσουν την αξία τους και να τις προστατεύσουν. Έχουν δημοσιευθεί οι φωτογραφίες αυτές; Όχι ακόμη, αλλά θα ήθελα να τις περιλάβω σε ένα βιβλίο μαζί με άλλους υπέροχους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, τους οποίους έχω φωτογραφίσει με παρόμοιο τρόπο. Βρίσκομαι σε αναζήτηση εκδότη. Σκοπεύετε να συνεχίσετε την δουλειά σας στην Ελλάδα; Ελπίζω να κάνω και άλλες αεροφωτογραφίσεις σε αρχαιολογικούς τόπους. Η Ελλάδα έχει τόσο πολλά να προσφέρει…­


Διάλεξη

33

Η αγορά κατοικίας από την εμπορική οπτική ΤΟΥ ΜΆΝΟΥ ΚΡΑΝΊΔΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΟΎ ΜΗΧΑΝΙΚΟΎ Ε.Μ.Π., ΣΤΕΛΈΧΟΥΣ ΤΗΣ ASPIS REAL ESTATE

Η πτώση των τιμών των ακινήτων αποτελεί αναπτυξιακή τροχοπέδη της οικονομίας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την αγορά κατοικίας των Η.Π.Α.

Γενικά χαρακτηριστικά της αγοράς ακίνητης περιουσίας Η φυσιογνωμία της αγοράς ακίνητης περιουσίας, και ειδικά η κατηγορία της κατοικίας, χαρακτηρίζεται από μαζικότητα, πολυπλοκότητα και ευρύτητα. Ως εκ τούτου, η μελέτη της αγοράς ακίνητης περιουσίας είναι σκόπιμο να πραγματοποιείται ανά κατηγορία ακινήτων και ανά περιοχή, ακόμη και ανά υπο-περιοχή. Τότε, η συγκέντρωση και η επεξεργασία της πληροφορίας είναι πιο αξιόπιστες και εμπορικά αξιοποιήσιμες. Άλλωστε, στην ορθή συλλογή και στην ορθή επεξεργασία της πληροφορίας στηρίζονται και οι επενδυτικές και καταναλωτικές αποφάσεις σχετικά με την ακίνητη περιουσία. Η πορεία της αγοράς ακίνητης περιουσίας, και ειδικότερα της κατοικίας, στηρίζεται στον κλασικό οικονομικό κανόνα της προσφοράς και της ζήτησης, η ισορροπία των οποίων οδηγεί στον καθορισμό του επιπέδου των τιμών και την διαμόρφωση της αγοράς. Κύριοι παράγοντες οι οποίοι επηρεάζουν την προσφορά ακινήτων είναι η διαθεσιμότητα της γης και το κατασκευαστικό κόστος, ενώ παράγοντες επιρροής της πλευράς της ζήτησης είναι το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, το κόστος δανεισμού, το φορολογικό καθεστώς, η σύνθεση του πληθυσμού. Η σχέση της αγοράς ακίνητης περιουσίας και της συνολικής οικονομίας είναι αμφίδρομη. Για παράδειγμα, μια πτώση των τιμών στην αγορά ακίνητης περιουσίας έχει ως επίπτωση την μείωση του πλούτου των νοικοκυρι-

ών. Με δεδομένο ότι η ακίνητη περιουσία αξιοποιείται ως αποθήκη πλούτου των ατόμων αλλά και ως υποθήκη χρηματοδότησης για νέες καταναλωτικές ή επενδυτικές κινήσεις, η πτώση των τιμών οδηγεί σε κάμψη της καταναλωτικής και επενδυτικής δύναμης των ατόμων και άρα σε αναπτυξιακή τροχοπέδη για την οικονομία γενικότερα. Με τον ίδιο κύκλο να συνεχίζεται, η αμφίδρομη σχέση γίνεται πλέον αντιληπτή. Χαρακτηριστικό πρόσφατο παράδειγμα, η αγορά κατοικίας των Η.Π.Α. Γενικά, η αγορά ακίνητης περιουσίας μπορεί να χωριστεί στις υπο-αγορές χρήσης και επένδυσης ακινήτων, οι οποίες είναι αλληλένδετες, αφού η πορεία των αγορών χρήσης των ακινήτων επηρεάζει και την αξία και την επενδυτική απόδοση των ακινήτων. Σε κάθε περίπτωση, η ακίνητη περιουσία αποτελεί επενδυτική επιλογή με συγκεκριμένα πλεονεκτήματα, όπως είναι η διαφοροποίηση χαρτοφυλακίου, η μικρότερη μεταβλητότητα και η καλύτερη προβλεπτικότητα των αποδόσεων, η απόκτηση παγίου στοιχείου και η ευκολότερη πρόσβαση σε πίστωση. Ο κλάδος της ακίνητης περιουσίας είναι σημαίνων για την ελληνική οικονομία. Οι επενδύσεις ακινήτων φτάνουν το 55% των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου στην Ελλάδα, ενώ ο κλάδος της ακίνητης περιουσίας υπό την ευρεία έννοιά του προσφέρει άνω του 10% του Α.Ε.Π. και άνω του 8% της συνολικής απασχόλησης. Βεβαίως, η έννοια της ακίνητης περιουσίας είναι εξαιρετικά


Διάλεξη

34

Η αγορά κατοικίας από την εμπορική οπτική ΤΟΥ ΜΆΝΟΥ ΚΡΑΝΊΔΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΟΎ ΜΗΧΑΝΙΚΟΎ Ε.Μ.Π., ΣΤΕΛΈΧΟΥΣ ΤΗΣ ASPIS REAL ESTATE

Η περίοδος ισχυρής ανάπτυξης διήρκεσε έως το 2007 με παράγοντα επιτάχυνσης, μεταξύ άλλων, την ισχυρή ζήτηση για αγορά κατοικίας

Σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, ο στεγαστικός δανεισμός ενισχύεται σταθερά αλλά ο ρυθμός ανόδου της στεγαστικής πίστης ακολουθεί επιβραδυντική πορεία

σημαντική και για τα ελληνικά νοικοκυριά. Τα νοικοκυριά αποταμιεύουν περίπου το 80% του πλούτου τους σε ακίνητη περιουσία, ενώ και το ποσοστό ιδιοκατοίκησης φτάνει και ξεπερνά επίσης το 80%.

Συνεπώς, η περίοδος της ισχυρής ανάπτυξης διήρκεσε έως το 2007, με παράγοντες επιτάχυνσης την ισχυρή ζήτηση για αγορά κατοικίας, την επακόλουθη αύξηση της προσφοράς, την ραγδαία άνοδο της οικοδομικής δραστηριότητας αλλά και, βεβαίως, την εκρηκτική άνοδο των τιμών πώλησης των κατοικιών, ειδικά στην αγορά των μεγάλων πόλεων και της Αττικής. Το 2005 χαρακτηρίστηκε από ισχυρότατη ανάπτυξη κυρίως λόγω της επικείμενης εισαγωγής του Φ.Π.Α. στην φορολογία των νεόδμητων κατοικιών και ακινήτων, καθώς και της ταυτόχρονης επερχόμενης αύξησης των αντικειμενικών τιμών. Οι πολιτικές αυτές επιτάχυναν ακόμη περισσότερο την ανοδική τάση της αγοράς σε υπερβολικό βαθμό. Χαρακτηριστικά, αξίζει να αναφερθεί ότι την πενταετία 2002-2007 οι τιμές πώλησης νεόδμητων καταστημάτων ενισχύθηκαν σε περιοχές της Αττικής μέχρι και 60-70%.

Η πορεία της ελληνικής αγοράς κατοικίας Κομβικό σημείο για την ανάπτυξη της ελληνικής αγοράς κατοικίας στάθηκε η είσοδος στην ζώνη του ευρώ το 2001-2002, εφόσον έγινε εφικτή και προσιτή η χρηματοδότηση της αγοράς κατοικίας από τους Έλληνες πολίτες. Η κατακόρυφη πτώση των επιτοκίων το 2001 σε σχέση με το διψήφιο επίπεδό τους επί της εποχής της δραχμής έδωσε την δυνατότητα σε χιλιάδες νοικοκυριά να προβούν σε αγορά κατοικίας. Ουσιαστικά, λοιπόν, το 2002 αποτέλεσε το έτος ισχυρής ανάπτυξης της αγοράς κατοικίας αλλά και ακίνητης περιουσίας γενικά στην Ελλάδα. Άλλωστε, υπάρχουν δύο δεδομένα που δικαιολογούν αυτή την εξέλιξη: πρώτον, ότι η ελληνική κτηματαγορά εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την εγχώρια ζήτηση και, δεύτερον, ότι η ατμομηχανή της κτηματαγοράς είναι η αγορά κατοικίας. Ως εκ τούτου, η διεύρυνση των δυνατοτήτων στεγαστικής πίστης στην ελληνική οικονομία αποτέλεσε τον κινητήριο μοχλό για την ισχυρή ανάπτυξη της κτηματαγοράς τα τελευταία έξι έτη. Αυτό συνέβη διότι η πτώση των επιτοκίων στεγαστικής πίστης, η δημιουργία και η απελευθέρωση αυτού του προϊόντος μαζικής χρηματοδότησης οδήγησαν στην ισχυρή άνοδο της ζήτησης κατοικίας.

Το 2007, καθώς και το πρώτο τετράμηνο του 2008, η ανοδική τάση συνεχίζεται αλλά με ηπιότερο σαφώς ρυθμό, με αποτέλεσμα η αγορά να θεωρείται ότι βρίσκεται σε φάση επιβράδυνσης. Αυτή η εξέλιξη συμβαίνει κυρίως λόγω της υπερβάλλουσας προσφοράς νέων κατοικιών, της ανόδου των επιτοκίων και του κόστους δανεισμού, των υψηλών τιμών πώλησης σε αρκετές περιοχές και της ειδικότερης σύνθεσης της ζήτησης. Για παράδειγμα, την περίοδο 2006-2007, η ζήτηση κατοικίας παραμένει ποσοτικά υψηλή αλλά αποκτά πλέον διαφορετική σύνθεση. Από στοιχεία του ευρύτατου χαρτοφυλακίου του


Διάλεξη

35

Η αγορά κατοικίας από την εμπορική οπτική ΤΟΥ ΜΆΝΟΥ ΚΡΑΝΊΔΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΟΎ ΜΗΧΑΝΙΚΟΎ Ε.Μ.Π., ΣΤΕΛΈΧΟΥΣ ΤΗΣ ASPIS REAL ESTATE

Στιγμιότυπα από την διάλεξη του Μάνου Κρανίδη στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

δικτύου καταστημάτων της Aspis Real Estate, η ζήτηση κατοικίας την διετία 2006-2007 ενισχύεται κατά 19%, ενώ η σύνθεσή της αφορά κατά κανόνα μεταχειρισμένα διαμερίσματα, μεσαίας επιφάνειας έως 120 τ.μ., οριοθετημένου budget, με τα Βόρεια Προάστια να παραμένουν η πιο ελκυστική περιοχή. Επίσης, οι τιμές των νεόδμητων κατοικιών αυξάνονται, αλλά με ήπιο ρυθμό, της τάξεως του 8-10%, κατά την διετία 2006-2007. Την ίδια περίοδο, η οικοδομική δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από κάμψη, αφού το 2006 εκδόθηκαν 20% λιγότερες οικοδομικές άδειες σε σχέση με το 2005, τάση που συνεχίστηκε κατά το 2007 και τις αρχές του 2008. Νέες κατασκευές, φυσικά, πραγματοποιούνται, αλλά πολύ προσεκτικά πλέον και σε επιλεγμένες περιοχές. Άλλωστε, το προϊόν κατοικίας προς διάθεση είναι ακόμη αρκετό από άδειες που είχαν εκδοθεί το 2005, πριν τεθεί σε ισχύ ο Φ.Π.Α. Τα επιτόκια δανεισμού από το 2006 και έπειτα έχουν ακολουθήσει ανοδική πορεία, με αρνητική επίδραση στην ζήτηση κατοικίας. Αυτό έγινε διότι αυξήθηκε κατά 2% το επιτόκιο δανεισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, όπως συνέβη και με τα διατραπεζικά επιτόκια δανεισμού Euribor. Ασφαλώς, τραπεζικά ιδρύματα στο πλαίσιο του ανταγωνισμού έχουν απορροφήσει μέρος της ανόδου, είτε μέσω συγκράτησης του περιθωρίου κέρδους τους (spread) είτε μέσω πιο ευέλικτων όρων χρηματοδότησης. Στην Ελλάδα, ο στεγαστικός δανει-

σμός ενισχύεται σταθερά αλλά ο ρυθμός ανόδου της στεγαστικής πίστης ακολουθεί επιβραδυντική πορεία. Παρ’ όλα αυτά, ο στεγαστικός δανεισμός ως μερίδιο του Α.Ε.Π. είναι χαμηλότερος από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο ενώ έχει αναληφθεί από μια σχετικά μικρή μερίδα του ελληνικού πληθυσμού. Η τιμή γης στην ελληνική κτηματαγορά έχει φτάσει στην οροφή της σε πολλές περιοχές, ειδικά των αστικών κέντρων. Αυτό συμβαίνει διότι η προσφορά γης είναι πεπερασμένη και ανελαστική, οπότε η όλο και μικρότερη διαθεσιμότητά της έχει ως αποτέλεσμα την άνοδο του κόστους γης, της πρώτης ύλης. Παράλληλα, το κατασκευαστικό κόστος ακολουθεί ανοδική τάση, με αποτέλεσμα και οι τιμές του τελικού προϊόντος, των νεόδμητων κατοικιών, να ωθούνται σε υψηλότατο επίπεδο. Όμως, την παρούσα χρονική στιγμή, οι δυνατότητες νέων αναπτύξεων είναι περιορισμένες για τους κατασκευαστές και τους επενδυτές (developers), αφού τα νέα έργα δεν προσφέρουν την αντίστοιχη απόδοση για το αυξημένο ρίσκο πώλησης που υφίσταται στην αγορά, κυρίως λόγω του αρνητικού μείγματος της χαμηλότερης έντασης της ζήτησης και της υπερβάλλουσας προσφοράς κατοικιών. Τα επόμενα έτη αναμένονται ουσιαστικές εξελίξεις στην αγορά ακίνητης περιούσιας, όπως οι εξής:


Διάλεξη

36

Η αγορά κατοικίας από την εμπορική οπτική ΤΟΥ ΜΆΝΟΥ ΚΡΑΝΊΔΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΟΎ ΜΗΧΑΝΙΚΟΎ Ε.Μ.Π., ΣΤΕΛΈΧΟΥΣ ΤΗΣ ASPIS REAL ESTATE

Την περίοδο 2006-2007, η ζήτηση κατοικίας παραμένει ποσοτικά υψηλή αλλά αποκτά πλέον διαφορετική σύνθεση, με πόλο έλξης τα μεταχειρισμένα διαμερίσματα, μεσαίας επιφάνειας έως 120 τ.μ.

Μία από τις γενικές τάσεις της λιανικής αγοράς ακίνητης περιουσίας αφορά την σταδιακή δημιουργία εξωτερικής ζήτησης για εξοχικές κατοικίες και τουριστικά ακίνητα.

• αλλαγή του φορολογικού πλαισίου • αύξηση των αντικειμενικών αξιών • νέες εντάξεις σχεδίων για δημιουργία νέας πρώτης ύλης • βελτίωση των συγκοινωνιακών υποδομών • νέες αστικές αναπτύξεις-αναπλάσεις • νέες εμπορικές/πολιτιστικές αναπτύξεις • αναπτύξεις τουριστικού ακινήτου • αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας. Συνεπώς, η ελληνική κτηματαγορά εισέρχεται σταδιακά σε φάση μεγαλύτερης ωριμότητας με τάση για ηπιότερη άνοδο του ρυθμού μεγέθυνσης της αγοράς και μετακίνηση της ανάπτυξης και σε περιοχές εκτός του λεκανοπεδίου. Σημαντικοί παράγοντες θεωρούνται πλέον η ταχύτητα και η δυνατότητα απορρόφησης του ευρύτατου αποθέματος κατοικιών που θα επιδείξει η αγορά κατοικίας, ειδικά στο λεκανοπέδιο, αλλά και η ανάπτυξη των περιοχών στην περιφέρεια της Αττικής, ενώ η προσαρμογή και η σταθεροποίηση των τιμών αποτελούν τις πιθανότερες εξελίξεις. Σε κάθε περίπτωση, οι αποδόσεις και οι υπεραξίες των ακινήτων στην ελληνική κτηματαγορά αναμένονται πλέον σε λογικότερο και πιο προβλέψιμο επίπεδο, αλλά και δημιουργούνται έπειτα από καλύτερη μελέτη και προγραμματισμό των επενδυτών. Έτσι, οι επενδυτικές επιλογές και οι καταναλωτικές κινήσεις πρέπει να ακολουθούνται από ευρεία ανάλυση της

αγοράς, σωστή και αξιόπιστη πληροφόρηση και επαρκή καθοδήγηση από τους ειδικούς της αγοράς, καθώς και έκθεση σε όλο το φάσμα των προϊόντων της αγοράς, με σκοπό την οικονομία χρόνου και την μεγαλύτερη ασφάλεια της επενδυτικής απόφασης.


Άρθρο

37

Ο ψηφιακός πολίτης; Το διαδίκτυο, τα ιστολόγια και η δημόσια σφαίρα ΓΡΆΦΕΙ Η ΖΙΖΉ ΠΑΠΑΧΑΡΊΣΗ, ΚΑΘΗΓΉΤΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΌΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΉΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΊΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ ΤΟΥ ΙΛΛΙΝΌΙ-ΣΙΚΆΓΟ

Η έννοια της «δημόσιας σφαίρας» είναι χρήσιμη στην κατανόηση του κοινωνικού ρόλου του διαδικτύου, αλλά δεν ορίζει ούτε και εξηγεί τον ιδιαίτερο πολιτικό και κοινωνικό χαρακτήρα αυτού του μέσου

Στις σύγχρονες δημοκρατίες, οι νέες τεχνολογίες συνηθίζεται να συνοδεύονται είτε από ουτοπιστικές προσμονές είτε από δυστοπικές εμμονές σε σχέση με την εφαρμογή τους. Οι προσδοκίες αλλά και ο φόβος που συνοδεύουν τις νέες τεχνολογίες μπορεί να εκφράζονται από πολιτικούς, εκπροσώπους των Μ.Μ.Ε. ή και απλούς πολίτες και χαρακτηρίζονται από την ελπίδα ότι οι ψηφιακές τεχνολογίες θα ενισχύσουν την δημοκρατία ή από την ανησυχία ότι θα την καταστήσουν ακόμη περισσότερο απρόσωπη. H φιλολογία αυτή αποκτά βάση μόνον εφόσον ενταχθεί σε ρεύματα που παρατηρούνται σε μαζικές κοινωνίες-δημοκρατίες. Οποιαδήποτε θεώρηση των πολιτικών συνεπειών των νέων τεχνολογιών καθορίζεται από τις παρακάτω τέσσερεις τάσεις συμμετοχής του πολίτη στα κοινά: α) νοσταλγία για πολιτικές φόρμουλες που αναφέρονται στο παρελθόν (βλ. Χάμπερμας και την θεωρία της δημόσιας σφαίρας), β) μαζικοποίηση της κοινής γνώμης μέσω δημοσκοπήσεων στις σύγχρονες δημοκρατίες γ) έντονη ανάπτυξη σκεπτικισμού προς τους πολιτικούς και τα Μ.Μ.Ε., και δ) αυξανόμενη αδιαφορία και αποφυγή συμμετοχής στα πολιτικά δρώμενα. Ας εξετάσουμε, λοιπόν, καθεμία από αυτές τις τάσεις ξεχωριστά: Πρώτον, η νοσταλγία για παρελθόντα δημοκρατικά μοντέλα

συχνά αναφέρεται σε πολιτικές συζητήσεις που λάμβαναν χώρα σε λογοτεχνικές λέσχες και καφέ του Διαφωτισμού ή στην ανταλλαγή ιδεών την περίοδο της Αναγέννησης ή ακόμη και στην αντιπαράθεση απόψεων στην ρωμαϊκή και, νωρίτερα, την αθηναϊκή αγορά. Αυτές οι πλατφόρμες ανταλλαγής ιδεών συχνά εξιδανικεύονται, παρ’ όλο που βασίζονται στον αποκλεισμό σημαντικών ομάδων (όπως είναι οι γυναίκες, οι σκλάβοι, οι πληθυσμιακές μειονότητες, οι μη περιουσιακά προνομιούχοι). Η θεωρία της δημόσιας σφαίρας του Χάμπερμας εξιστορεί την σημασία αυτών των μοντέλων για μια ζωντανή σύγχρονη δημοκρατία. Πάνω σε αυτήν βασίζεται και η προσδοκία ότι το διαδίκτυο μπορεί να αποτελέσει αντίστοιχη πλατφόρμα ανταλλαγής ιδεών. Για να γίνει εφικτό κάτι τέτοιο πρέπει να υπάρχει ισότιμη και ολική πρόσβαση των πολιτών στις νέες τεχνολογίες, ουσιαστική ανταλλαγή απόψεων (και όχι μονόπλευρη έκθεση ιδεών) και απουσία του εμπορικού στοιχείου από τα κοινά. Δεύτερον, στις σύγχρονες αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες, οι δημοσκοπήσεις χρησιμοποιούνται σαν πρόχειρο εργαλείο εκτίμησης της άποψης του λαού. Και όμως, συχνά, οι δημοσκοπήσεις με τις προκαθορισμένες ερωτήσεις και απαντήσεις περιορίζουν τις βαθύτερες πολιτικές σκέψεις και απόψεις του σύγχρονου πολίτη. Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται διεθνώς, όπου σύγχρονες πολιτικές απόψεις συνοψίζονται σε ένα ποσοστό «Ναι» ή «Όχι» των γκάλοπ. Η τάση αυτή, την οποία η Χερμπστ (Numbered Voices, 1993) περιγράφει ως «αριθμημένες φωνές» υποκαθιστά την αυθεντικότητα της προσωπικής άποψης, κατηγοριοποιεί την προσωπική


Άρθρο

38

Ο ψηφιακός πολίτης; Το διαδίκτυο, τα ιστολόγια και η δημόσια σφαίρα ΓΡΆΦΕΙ Η ΖΙΖΉ ΠΑΠΑΧΑΡΊΣΗ, ΚΑΘΗΓΉΤΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΌΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΉΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΊΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ ΤΟΥ ΙΛΛΙΝΌΙ-ΣΙΚΆΓΟ

Ο σύγχρονος πολίτης, παγιδευμένος σε ένα πολιτικό σύστημα που μεταφράζει την προσωπική πολιτική άποψη στα μαζικά «Ναι» ή «Όχι» των γκάλοπ και πλαισιωμένος από συνεχή κομματική ρητορική, στρέφεται στις νέες τεχνολογίες και στο διαδίκτυο

εκτίμηση του πολίτη και υποβαθμίζει την διαλογική του δυνατότητα. Μέσα σε αυτή την πολιτική ατμόσφαιρα, ο πολίτης αισθάνεται αποξενωμένος από τα πολιτικά δρώμενα. Τρίτον, η αποξένωση αυτή συχνά οδηγεί σε αυξανόμενη δυσπιστία, σκεπτικισμό και κυνισμό προς τους πολιτικούς παράγοντες και τα Μ.Μ.Ε. Πρόσφατες έρευνες αναφέρουν ότι η διαρκής κομματικοποίηση των πολιτικών πραγμάτων τόσο από τους πολιτικούς όσο και από τα Μ.Μ.Ε. μακροχρόνια εντείνει τον πολιτικό κυνισμό. Τέταρτον, οι παραπάνω τάσεις συνηγορούν στην ανάπτυξη γενικότερης αδιαφορίας για τα πολιτικά τεκταινόμενα. Ο σύγχρονος πολίτης, λοιπόν, εμφορούμενος από παρελθόντα πολιτικά ιδεώδη, παγιδευμένος σε ένα πολιτικό σύστημα που μεταφράζει την προσωπική πολιτική άποψη σε μαζικά «Ναι» ή «Όχι» και πλαισιωμένος από συνεχή κομματική ρητορική, στρέφεται στις νέες τεχνολογίες και στο διαδίκτυο. Τι ρόλο μπορούν να παίξουν οι νέες τεχνολογίες στην ενδυνάμωση του σύγχρονου πολίτη; Μπορούν να τονώσουν και να διοχετεύσουν το πολιτικό ενδιαφέρον του μέσου Έλληνα; Και ναι και όχι. Το διαδίκτυο έχει συγκεκριμένο πολιτικό ρόλο, ο οποίος, ειδικά για όσους δεν έχουν πρόσβαση σε αυτό, είναι πολύ περιορισμένος. Οι νέες τεχνολογίες, περιλαμβανομένου του διαδικτύου, δεν αλλάζουν την δημοκρατία εφόσον δεν εξαλείφουν καμία από τις προαναφερθείσες τάσεις. Δεν ενισχύουν το υπάρχον δημοκρατικό σύστημα ούτε το καθιστούν περισσότερο ή λιγότερο αποτελεσματικό

ή, απλούστερα, πιο καλό ή πιο κακό. Αυτό που κάνουν, όμως, είναι ότι καθιστούν το οποιοδήποτε δημοκρατικό σύστημα πιο «πορώδες». Έτσι λοιπόν ενισχύεται η πολυφωνία. Με τα ιστολόγια [blogs], κάθε πολίτης αποκτά πρόσβαση σε ένα μικρόφωνο, το οποίο και χρησιμοποιεί εάν θέλει. Με το ΥοuΤube ο απρόσωπος καταναλωτής των Μ.Μ.Ε. μπορεί να μετατραπεί σε επώνυμο παραγωγό. Οι διαδικτυακοί χώροι συζήτησης [online discussion boards] συνεισφέρουν στην ανταλλαγή απόψεων, χωρίς όμως να είναι βέβαιο ότι αυτή η ανταλλαγή απόψεων είναι ισότιμη ή ότι οδηγεί σε συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Με άλλα λόγια, οι ψηφιακές τεχνολογίες ενδυναμώνουν μεν τον σύγχρονο πολίτη, αλλά προς τι και με τι κόστος; H πολυφωνία δεν δημιουργεί αρμονία αλλά ούτε και κακοφωνία. Είναι απλώς πολυφωνία. Επίσης, η διαδικτυακή πολυφωνία δεν συνεπάγεται μια δημόσια σφαίρα. Tο διαδίκτυο αποτελεί δημόσιο χώρο ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την ανταλλαγή απόψεων, ανάμεσα σε άλλες χρήσεις. Δημόσιος χώρος, βέβαια, δεν σημαίνει δημόσια σφαίρα. Ο ψηφιακός πολίτης (ας μην ξεχνάμε ότι το ποσοστό Ελλήνων με πρόσβαση στο διαδίκτυο υπολογίζεται στο 20%) είναι μεν ενδυναμωμένος και ψηφιακά εξοπλισμένος, αλλά χωρίς συγκεκριμένη κατεύθυνση ή άμεση επιρροή. Θεωρητικά μοντέλα που αναγνωρίζουν τον πλουραλισμό των ψηφιακών μέσων, τις σύγχρονες ανάγκες και απαιτήσεις, καθώς και την δυνατότητα του διαδικτύου να ενισχύει


Άρθρο

39

Ο ψηφιακός πολίτης; Το διαδίκτυο, τα ιστολόγια και η δημόσια σφαίρα ΓΡΆΦΕΙ Η ΖΙΖΉ ΠΑΠΑΧΑΡΊΣΗ, ΚΑΘΗΓΉΤΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΌΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΉΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΊΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ ΤΟΥ ΙΛΛΙΝΌΙ-ΣΙΚΆΓΟ

Η προσδοκία ότι το διαδίκτυο μπορεί να αποτελέσει πλατφόρμα ανταλλαγής ιδεών προϋποθέτει ότι θα υπάρχει ισότιμη και ολική πρόσβαση των πολιτών στις νέες τεχνολογίες, ουσιαστική ανταλλαγή απόψεων και απουσία του εμπορικού στοιχείου από τα κοινά

πολιτικές διαδικασίες αποτελούν πιο ρεαλιστικές εκτιμήσεις των διαδικτυακών μέσων. Αρκετά συχνά, η πολιτειακή ανάμειξη στα κοινά κατά το παρελθόν εξιδανικεύεται με τρόπο που επηρεάζει τις απαιτήσεις που έχουμε από το διαδίκτυο. Η έννοια της «δημόσιας σφαίρας» είναι χρήσιμη στην κατανόηση του κοινωνικού ρόλου του διαδικτύου, αλλά δεν ορίζει ούτε και εξηγεί τον ιδιαίτερο πολιτικό και κοινωνικό χαρακτήρα αυτού του μέσου. ΄Εχοντας όμως ξεκαθαρίσει ότι το διαδίκτυο δεν αποτελεί δημόσια σφαίρα, αλλά δημόσιο χώρο που εξυπηρετεί νέες και σύγχρονες κοινωνικές και πολιτικές ανάγκες, εναπομένει να συνοψίσουμε ποιες είναι οι ανάγκες αυτές και πώς καθορίζουν τον κοινωνικό και πολιτικό ρόλο του. Με άλλα λόγια, εάν το διαδίκτυο δεν είναι δημόσια σφαίρα, τότε τι είναι; Είναι μεν δημόσιος χώρος, αλλά δημόσιοι χώροι υπάρχουν πολλοί και εξυπηρετούν ποικίλες ανάγκες και τάσεις. Σε αυτές τις τάσεις, η διαφορά ανάμεσα σε αυτό που θεωρείται ιδιωτικό/προσωπικό και αυτό που θεωρείται δημόσιο/ κοινό αποτελεί όαση δραστηριοποίησης του πολίτη. Ο πολίτης εντρυφεί σε αυτές τις χρήσεις, κυρίως και εφόσον διαφωνεί με αυτό που άλλες αρχές έχουν ορίσει ως κοινό/δημόσιο. Και επεμβαίνει με διαδικτυακά ψηφιακά μέσα για να διορθώσει και να επεκτείνει την κοινή πλατφόρμα που άλλοι έχουν καθορίσει, προσθέτοντας ή μεταβάλλοντας θέματα που ο ίδιος ή η ίδια θεωρεί σημαντικά. Με αυτόν τον τρόπο, τα ψηφιακά μέσα επιτρέπουν στον πολίτη να διαπραγματευτεί άμεσα και αποτελεσματικά την δημόσια ατζέντα, με τρόπο

τον οποίο τα προηγούμενα μέσα δεν επέτρεπαν. Πρόκειται για βασική και σύγχρονη ανάγκη του πολίτη-παρατηρητή, ο οποίος, στις ανεπτυγμένες κοινωνίες, αισθάνεται σαν ηδονή την ανάγκη για προσωπική έκφραση και αυτονομία. Το αξιοπερίεργο, όμως, είναι ότι αυτού του είδους η διαπραγμάτευση των κοινών λαμβάνει χώρα όχι σε μια δημόσια σφαίρα, αλλά σε μια σφαίρα κυρίως ιδιωτική. Ο πολίτης επεμβαίνει άμεσα και προσωπικά στον δημόσιο χώρο, αλλά από χώρο ιδιωτικό, και όχι δημόσιο. Σαφώς και μέσω του διαδικτύου ο πολίτης εισέρχεται σε ψηφιακούς χώρους που είναι δημόσιοι, αλλά δεν έχουν υλική υπόσταση - είναι εικονικοί. Σαφώς και ο πολίτης συνομιλεί με άλλα άτομα σε αυτούς τους χώρους, αλλά αυτή η συνομιλία πηγάζει και γίνεται εφικτή μέσω μιας ιδιωτικής σφαίρας. Μέσα σε αυτόν τον ιδιωτικό χώρο, ο πολίτης είναι μόνος, αλλά όχι απομονωμένος. Ο ψηφιακά συνδεδεμένος πολίτης σκέφτεται, εκφράζεται και δρα με τρόπο τον οποίο ορίζει ο ίδιος και κανένας άλλος. Κατά βάση παρατηρητής, έχει την δυνατότητα να μετατραπεί, μέσω του διαδικτύου, σε ενεργό αγωνιστή της δημοκρατίας, εφόσον αυτό χρειαστεί, αλλά πάντα και κυρίως με ατομιστικό τρόπο. Η δυνατότητα επιρροής προσδιορίζεται από την δομή του εκάστοτε πολιτικού συστήματος, χωρίς την υποστήριξη του οποίου, ο ψηφιακός πολίτης δεν υφίσταται ως σημαντική πολιτική οντότητα.


Βιβλιοπαρουσίαση

40

Η Τέχνη του Πραξιτέλη. Τα Χρόνια της Ωριμότητας ΓΡΆΦΕΙ Ο ΙΩΆΝΝΗΣ ΠΕΤΡΌΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΉΣ ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ ΑΡΧΑΊΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΦΙΛΟΛΟΓΊΑΣ, Δ.Π.Θ.

Antonio Corso, The Art of Praxiteles II: The Mature Years, Ρώμη: «L’Erma di Bretschneider», 2007, σελ. 303, 119 εικόνες. ISBN: 888265-437-0 Το 2007 θα μπορούσε να ονομασθεί «Έτος του Πραξιτέλη» για δύο λόγους. Πρώτον, χάρις στην θαυμάσια έκθεση «Praxitèle» στο Λούβρο και την συνέχεια και συμπλήρωσή της στο Εθνικό και Αρχαιολογικό Μουσείο μας. Δεύτερον, χάρις στην έκδοση του υπό εξέταση πονήματος του Αντόνιο Κόρσο, αρχαιολόγου και ιστορικού της τέχνης - και πρώην υποτρόφου του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης. Προϊόν εικοσαετούς έρευνας του δρος Κόρσο, το βιβλίο αυτό είναι, κατ’ ακρίβειαν, ο δεύτερος -και όχι τελευταίος- τόμος σε μιαν αλληλουχία μελετημάτων του συγγραφέως γύρω από το πολυσχιδές και ογκωδέστατο έργο του Πραξιτέλη. Ο εν λόγω τόμος επικεντρώνεται στα έτη 364-360 π.Χ., την περίοδο δηλαδή που ο Ρωμαίος εγκυκλοπαιδιστής Πλίνιος ο Πρεσβύτερος χαρακτήρισε ως την ακμή του Αθηναίου γλύπτη. Έργο αντιπροσωπευτικό της ώριμης αυτής φάσης ήταν η περιώνυμη Κνιδία Αφροδίτη, την οποία ο Πραξιτέλης παρέστησε να σκύβει στο λουτρό της και να κρατάει στο αριστερό της χέρι το ιμάτιό της. Το αριστούργημα αυτό, το οποίο (φεÜ!) δεν διασώζεται, πυροδότησε μιαν αληθινή εικαστική επανάσταση: για πρώτη φορά απεικονίστηκε ολόγυμνη μια γυναικεία μορφή! Γράφει σχετικά ο Κόρσο: «Η Αφροδίτη παριστάνεται να σκύβει εμπρός για να σηκώσει το ιμάτιό της αφού έχει πλυθεί στο λουτρό. Η σκηνή τοποθετείται πιθανότατα σε ένα δάσος, χώρο στον οποίο, άλλωστε, τοποθετούνται συχνά οι θεότητες του Πραξιτέλη. Στην ελληνική μυθολογία, η Αφροδίτη πλύθηκε πριν να παρουσιαστεί ενώπιον του Πάρι. Επιπλέον, σύμφωνα με μια συγκεκριμένη παράδοση, η οποία ανάγεται στον 4ο αι. π.Χ., η Κνιδία Αφροδίτη συνδέεται με την κρίση του Πάρι. Είναι, επομένως, πιθανό το άγαλμα αυτό της Αφροδίτης να αναπαριστά την θεά στο λουτρό της πριν από την κρίση του Πάρι. […] Ο Πραξιτέλης πίστευε ότι η κρίση του Πάρι αποτέλεσε την εγγύηση ότι ένας θνητός μπορούσε να θαυμάσει την ομορφιά μιας θεάς, μεταφρασμένη με όρους θηλυκούς. […] Το λουτρό είχε επίσης την λειτουργία του εξαγνισμού και της αναγέννησης της θεάς, ενώ η γυμνότητά της είχε σκοπό να εκφράσει την κατάσταση της αρχέγονης αγνότητας την οποία επανακτά. Έχοντας ολοκληρώσει το λουτρό της, η θεά επιστρέφει στην αρχετυπική αγνότητά της, δίνοντας το παράδειγμα στους θνητούς». Η Αφροδίτη αυτή επεσκίασε σταδιακά τα γλυπτά ολόγυμνων ανδρών και έγινε το αντικείμενο θαυμασμού (ακόμη και πόθου) πολλών στην Ελληνορωμαϊκή Αρχαιότητα. Ο Λουκιανός απεφάνθη ότι η Κνιδία διέθετε τους ωραιότερους γλουτούς που είχε δει ποτέ. Ευλόγως, λοιπόν, το έργο αυτό αριθμεί, ανάμεσα σε όλα τα αρχαία γλυπτά, τα περισσότερα αντίγραφα, χρονολογούμενα από τον 4ο αι. π.Χ. έως το τέλος της Αναγέννησης.

Aphrodite Colonna, Ρώμη, Μουσεία του Βατικανού, Gabinetto delle Maschere, αρ. 812, σώμα περ. 140-150 μ.Χ., κεφαλή (συνδεόμενη και με άλλο αντίγραφο)περ. 130 μ.Χ., αντίγραφο της Κνιδίας Αφροδίτης του Πραξιτέλη


Βιβλιοπαρουσίαση

41

Η Τέχνη του Πραξιτέλη. Τα Χρόνια της Ωριμότητας ΓΡΆΦΕΙ Ο ΙΩΆΝΝΗΣ ΠΕΤΡΌΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΉΣ ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ ΑΡΧΑΊΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΦΙΛΟΛΟΓΊΑΣ, Δ.Π.Θ.

«Στον πρώτο τόμο της μελέτης μου για την τέχνη του Πραξιτέλη», αναφέρει ο συγγραφέας, «τόνιζα ότι, στο πλατωνικό περιβάλλον του γλύπτη, εθεωρείτο ότι η ομορφιά που προσεγγίζει περισσότερο την θεϊκή τελειότητα γίνεται γνωστή μέσω των λιγότερο ατελών παραδειγμάτων γήινης ομορφιάς. Επιπλέον, επειδή η προσωπική γνώση της ομορφιάς είναι εφικτή μέσω των εσώτερων συναισθημάτων καθενός, εθεωρείτο καλύτερη η χρήση παραδειγμάτων που προκαλούν αυτό το συναίσθημα». «Για τον λόγο αυτό», συνεχίζει ο Κόρσο, «ο Πραξιτέλης χρησιμοποίησε ως μοντέλα δύο εταίρες, οι οποίες ήταν επίσης ερωμένες του: την Φρύνη για το σώμα της θεάς και την Κρατίνα για την κεφαλή». Μεταξύ των πηγών που επικαλείται στο σημείο αυτό ο συγγραφέας είναι και το εξής σχόλιο του Αρνοβίου (6.13): «Ποιος αγνοεί […] ότι ο Πραξιτέλης, προσπαθώντας να ξεπεράσει τον ίδιο του τον εαυτό, έδωσε στην εμφάνιση της Κνιδίας Αφροδίτης τα χαρακτηριστικά της εταίρας Κρατίνας, με την οποία ο δυστυχής ήταν παράφορα ερωτευμένος; Είναι όμως αυτή η μόνη Αφροδίτη που είδε την φήμη της να γιγαντώνεται επειδή έλαβε τα χαρακτηριστικά του προσώπου κάποιας εταίρας;» Μετά την ολοκλήρωση του αγάλματος, ο Πραξιτέλης το έβαλε προς πώληση στο εργαστήριό του, μας πληροφορεί ο συγγραφέας, μαζί με ένα άλλο άγαλμα της θεάς, ντυμένης με χιτώνα, το οποίο είχε φιλοτεχνήσει την ίδια περίοδο, σύμφωνα με τον Πλίνιο (36.20-1). Ο Πλίνιος μας πληροφορεί ότι οι Κνίδιοι αγόρασαν την γυμνή Αφροδίτη. Οι Κώες διάλεξαν πρώτοι, επειδή εκείνοι πρώτοι είχαν παραγγείλει μιαν Αφροδίτη, αλλά αρνήθηκαν να πάρουν το γυμνό άγαλμα για λόγους ηθικής τάξεως και προτίμησαν την καλυμμένη Αφροδίτη, τηρώντας την συνήθεια της Κλασικής Ελλάδας, να παρουσιάζεται η θεά ντυμένη. Ο δρ Κόρσο αφιερώνει στην Κνιδία Αφροδίτη, την πρωταγωνίστρια του βιβλίου του, περισσότερες από τριάντα εικόνες. Η πλούσια, εν γένει, εικονογράφηση του ποικίλου αρχαιολογικού υλικού, π.χ. νομισμάτων και ρωμαϊκών αντιγράφων, βοηθά τον αναγνώστη καθώς παρακολουθεί τον συγγραφέα να ξεδιπλώνει, σε χρονολογική σειρά, τις διασκευές και μεταπλάσεις του χαμένου «αρχέτυπου» της Αφροδίτης, από τον 4ο αι. π.Χ. έως το 476 μ.Χ. Το έτος αυτό, η Κνιδία Αφροδίτη, η οποία «φιλοξενείτο» σε μουσείο στην Κωνσταντινούπολη, κάηκε σε πυρκαγιά. Χάρις, όμως, στην συστηματική, οιονεί «φιλολογική», αρχαιολογία του Αντόνιο Κόρσο, είναι τώρα δυνατόν να ανασυστήσουμε με αξιοπιστία -και έτσι να επανακτήσουμε- το εξαφανισμένο αριστούργημα. Για αυτόν τον λόγο (αλλά και για πολλούς ακόμη λόγους) το βιβλίο του συνιστά μέγιστο επιστημονικό επίτευγμα. Εν συνεχεία ο Αντόνιο Κόρσο αναφέρεται στο άγαλμα της Κώας Αφροδίτης, το οποίο είναι γνωστό μόνον από ένα απόσπασμα του Πλινίου (36.20) και το οποίο, όπως προαναφέραμε, προτίμησαν να αγοράσουν οι Κώες,

Αγαλματίδιο της Αφροδίτης από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Δήλου, αρ. 4409, τέλη 2ου αι. π.Χ., αντίγραφο της Κνιδίας Αφροδίτης του Πραξιτέλη

Δωδεκάθεο στην Όστια, Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ.120, περ. 50-70 μ.Χ., αντίγραφο του Δωδεκάθεου του Πραξιτέλη από το Ιερό της Αρτέμιδος Σωτήρος στα Μέγαρα


Βιβλιοπαρουσίαση

42

Η Τέχνη του Πραξιτέλη. Τα Χρόνια της Ωριμότητας ΓΡΆΦΕΙ Ο ΙΩΆΝΝΗΣ ΠΕΤΡΌΠΟΥΛΟΣ, ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΉΣ ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ ΑΡΧΑΊΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΦΙΛΟΛΟΓΊΑΣ, Δ.Π.Θ.

που είχαν την φήμη ότι ήταν συντηρητικοί από θρησκευτικής απόψεως. «Προκειμένου να ανασυστήσουμε την μορφή της Κώας Αφροδίτης», αναφέρει ο συγγραφέας, «θα πρέπει να έχουμε υπόψιν μας την αναφορά του Πλινίου ότι η θεά αναπαρίστατο velata specie, δηλαδή ότι πιθανότατα έφερε έναν λεπτό, διάφανο χιτώνα. Η Αφροδίτη του Ρισελιέ, που βρίσκεται στο Λούβρο, ίσως απηχεί αυτή την χαμένη θεά». Το εν λόγω άγαλμα, από παριανό μάρμαρο, προέρχεται από την περιοχή της Ρώμης και φέρει την ελληνική επιγραφή «Πραξιτέλης ἐποίησεν». Ο συγγραφέας περιγράφει το άγαλμα και υποστηρίζει ότι στο ανασηκωμένο δεξί χέρι της η Κώα Αφροδίτη πιθανότατα κρατούσε ένα μήλο. Έτσι, ο συγγραφέας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο Πραξιτέλης σμίλεψε κατά το ίδιο διάστημα δύο αγάλματα της Αφροδίτης, τη μία γυμνή πριν από την κρίση του Πάρι και την άλλη ντυμένη ύστερα από την κρίση, να κρατά υπερήφανη το τρόπαιο της νίκης της. Εάν το πρώτο άγαλμα, που το αγόρασαν οι Κνίδιοι, ήταν μοιραίο να γίνει δημοφιλέστατο, το δεύτερο έργο, που το αγόρασαν οι Κώες, ίσως άρεσε σε ένα κοινό με περισσότερο πνευματικές ανησυχίες, το οποίο μπορούσε να εκτιμήσει την ηπιότερη, αλλά προκλητική γοητεία ενός γυναικείου σώματος με καμπύλες, η ομορφιά του οποίου διαφαίνεται πίσω από έναν λεπτό, διάφανο χιτώνα!

Κεφαλή Αφροδίτης από την Ολυμπία, Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ. 139, περ. 100 π.Χ., παραλλαγή της Κνιδίας Αφροδίτης

Τέλος, ο Αντόνιο Κόρσο αναλύει με αντίστοιχο τρόπο τα υπόλοιπα τρία έργα της ακμής του καλλιτέχνη: τα αγάλματα του Δωδεκάθεου στο Ιερό της Αρτέμιδος Σωτήρος στα Μέγαρα, το άγαλμα της Αφροδίτης Στεφανούσας, δηλαδή της Αφροδίτης που ετοιμάζεται να αυτοστεφανωθεί, και το άγαλμα της Χαιρίππης, ιέρειας της Δήμητρας και της Κόρης, το οποίο αφιέρωσαν στην μνήμη της οι δύο αδελφοί της.

Αριστερά: Πίσω όψη του αγάλματος Aphrodite Colonna Δεξιά: Πίσω όψη του αγαλματιδίου της Κνιδίας Αφροδίτης από την Δήλο


Βιβλιοπαρουσίαση

43

Από το χάος της έμπνευσης στον θαυμαστό κόσμο της πληροφορικής κινηματογραφίας ΓΡΆΦΕΙ Η ΓΙΌΛΑ ΧΡΙΣΤΟΎΛΑ, ΘΕΩΡΗΤΙΚΌΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΆΦΟΥ ΚΑΙ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΉΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ

Παναγιώτης Κυριακουλάκος, Θέματα Πληροφορικής Κινηματογραφίας, Αθήνα: εκδ. Καστανιώτη, 2007, σελ. 203, 29 ασπρόμαυρες εικόνες. ISBN: 978-960-03-4547-6 Άλλο ένα ενδιαφέρον βιβλίο προστέθηκε πρόσφατα στην Σειρά «Κινηματογράφος» των εκδόσεων Καστανιώτη, η οποία περιλαμβάνει ήδη δεκαεπτά τίτλους από διακεκριμένους Έλληνες και ξένους συγγραφείς, σκηνοθέτες, τεχνικούς και θεωρητικούς του είδους. Στόχος του βιβλίου Θέματα Πληροφορικής Κινηματογραφίας είναι να παρουσιάσει, με απλό λόγο, επιστημονική ακρίβεια και αναφορά στις απαραίτητες θεωρητικές έννοιες, ένα πανόραμα των πλέον δημιουργικών εφαρμογών της πληροφορικής κινηματογραφίας, εστιάζοντας στις πιο θεαματικές, όπως είναι τα ειδικά εφέ και τα παιχνίδια. Ευρέως γνωστός με τον αγγλικό όρο «computer animation», ο σύγχρονος αυτός οπτικοακουστικός κλάδος, με βασικά εργαλεία τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και τα προγράμματα σύνθεσης και επεξεργασίας εικόνας, πρωτοεμφανίστηκε την δεκαετία του ’60 και εξαπλώνεται ραγδαία χάρις στην ψηφιακή τεχνολογία. Το βιβλίο περιλαμβάνει έξι κεφάλαια, χωρισμένα σε αρκετά υποκεφάλαια, και συνοδεύεται από ενδεικτικές εικόνες. Το πρώτο κεφάλαιο («Ιστορία και τεχνολογία») αναφέρεται στα στάδια παραγωγής, από την σχεδίαση μέχρι την επεξεργασία, στην ιστορία και την φύση της ψηφιακής εικόνας, κάνοντας μια σύντομη μνεία στις προοπτικές του κλάδου στην σημερινή δικτυακή εποχή. Το δεύτερο κεφάλαιο («Η δημιουργική πρακτική») επικεντρώνεται στους ανθρώπους που χρησιμοποιούν τα πληροφορικά κινηματογραφικά εργαλεία, αναλύει την πρακτική διάσταση της δημιουργίας και ανιχνεύει την δύναμή της. Το κεφάλαιο «Όψεις της ψηφιακής παραγωγής» περιγράφει το εύρος των εφαρμογών στην αρχιτεκτονική, τον κινηματογράφο, την αστρονομία και την παραγωγή παιχνιδιών. Το τέταρτο κεφάλαιο («Ψηφιακή κοσμογονία») καταγίνεται κυρίως με την αναζήτηση του ρεαλισμού στην ιστορία της πληροφορικής κινηματογραφίας. Το κεφάλαιο «Μέθοδοι δημιουργικής παραγωγής» ασχολείται με την προσομοίωση του ρυθμού στην ψηφιακή τέχνη και στον κινηματογράφο. Το έκτο και τελευταίο κεφάλαιο («Εικονική πραγματικότητα») επεκτείνει τον προβληματισμό σε θέματα εφαρμογών εικονικής πραγματικότητας, συσχετίζοντας το πέρασμα από τον θεατή-παρατηρητή στον ενεργά συμμετέχοντα στα δρώμενα με την διαλεκτική της ανάμειξης εικονικής και «πραγματικής» πραγματικότητας. Μέσα από την χρήση παραδειγμάτων, ο σκηνοθέτης αναφέρεται με θαυμασμό στο έργο εξεχόντων δημιουργών κυρίως ταινιών επιστημονικής φαντασίας και κινουμένων σχεδίων, αναλύοντας συχνά συγκεκριμένες

Προσομοίωση προϊστορικών όντων από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Νέας Υόρκης


Βιβλιοπαρουσίαση

44

Από το χάος της έμπνευσης στον θαυμαστό κόσμο της πληροφορικής κινηματογραφίας ΓΡΆΦΕΙ Η ΓΙΌΛΑ ΧΡΙΣΤΟΎΛΑ, ΘΕΩΡΗΤΙΚΌΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΆΦΟΥ ΚΑΙ ΣΎΜΒΟΥΛΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΉΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ

σκηνές διάρκειας μερικών δευτερολέπτων, που απαιτούσαν αμέτρητες ώρες έμπνευσης και σκληρής εργασίας. Ανάμεσά τους, ο διορατικός και πολυβραβευμένος με Όσκαρ Τζωρτζ Λούκας, που καθιέρωσε την ευφυή χρήση των ειδικών εφέ στο Χόλλυγουντ, ο αγαπημένος μικρών και μεγάλων Τζων Λάσσητερ μέσα από την σύμπραξη Walt Disney και Pixar, αλλά και το «τρομερό παιδί» Στήβεν Σπίλμπεργκ. Επίσης, γίνεται ειδική μνεία σε πρωτοποριακούς καλλιτέχνες, όπως οι Αμερικανοί Καρλ Σιμς και Μάικλ Τόλσον, ο Άγγλος Ουίλλιαμ Λάδαμ και ο Ιάπωνας Μασάκι Φουτζιχάτα. Το βιβλίο Θέματα Πληροφορικής Κινηματογραφίας απευθύνεται σε αναγνώστες οι οποίοι έχουν την περιέργεια να γνωρίσουν τους νέους ορίζοντες που ανοίγονται χάρις στις τεχνικές της πληροφορικής κινηματογραφίας, ενώ είναι πιθανό να τους προτρέψει να εξερευνήσουν σε βάθος τα θέματα που περιγράφονται και να ανατρέξουν στην χρήσιμη προτεινόμενη ενδεικτική βιβλιογραφία ξένων κυρίως συγγραφέων. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το βιβλίο παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του 2008 στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του 3ου AnimFest 08 – Ευρωπαϊκού Φεστιβάλ Animation, που διοργανώθηκε από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Κινουμένων Σχεδίων στον κινηματογράφο Τριανόν-Filmcenter. Όπως επεσήμανε μάλιστα ο ίδιος ο συγγραφέας με αφορμή την ομιλία του, «η φύση των κινουμένων σχεδίων είναι επαναστατική. Χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα κινηματογραφικά και παραστατικά μέσα, οι δημιουργοί κινουμένων σχεδίων πλάθουν ένα ιδιότυπο σύμπαν μέσα στο οποίο οι χαρακτήρες κινούνται κατά το δοκούν, παράγοντας νέους νόμους της φυσικής και επεκτείνοντας τον ρεαλισμό με πειστικότητα».

Παραδείγματα της προσαρμογής κινητικών δεδομένων από ανθρώπινη κίνηση σε τρισδιάστατο μοντέλο


Βιβλιογραφικό Δελτίο

45

Αγάπη Μολυβιάτη-Βενέζη, Το χρονικό των δέκα ημερών: Αϊβαλί (Κυδωνιές) 1922, πρόλ. Πέτρος Μολυβιάτης, επιμ. Ειρήνη Σαρίογλου-Scott, Αθήνα: Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο, 2007, σελ 222. ISBN 978-960-201-189-8 Πρόκειται για επανέκδοση της συγκλονιστικής αφήγησης των δέκα εφιαλτικών ημερών που πέρασε η συγγραφέας στο Αϊβαλί τον Αύγουστο του 1922, προσπαθώντας ανεπιτυχώς να απελευθερώσει τον δεκαεπτάχρονο αδελφό της Ηλία Βενέζη, που μαζί με άλλους 3.000 Έλληνες, σχεδόν ολόκληρο τον ανδρικό πληθυσμό της πόλης, είχαν «επιστρατευθεί» από τους κεμαλικούς εισβολείς και όδευαν προς την απόλυτη εξόντωση, την οποία τόσο παραστατικά έχει περιγράψει ο ίδιος ο Βενέζης στο περίφημο Νούμερο 31328. Μέσα στις θηριωδίες των τουρκικών στρατευμάτων, και ενώ οι υπόλοιποι Έλληνες κάτοικοι εκκενώνουν την πόλη, η νεαρή τότε Αγάπη αποφασίζει να παραμείνει με τον υπερήλικα πατέρα της για να βοηθήσουν τον αιχμάλωτο αδελφό της. Ανέλπιστος αρωγός και προστάτης τους, ένας νεαρός Τούρκος αξιωματικός, που στο πρόσωπο της Αγάπης ξαναβρίσκει την σφαγιασμένη από τα ελληνικά στρατεύματα αδελφή του. Ανάμεσά τους δημιουργείται μια βαθιά αδελφική σχέση, η οποία σημάδεψε ανεξίτηλα την συγγραφέα και της επέτρεψε να διατηρήσει την πίστη της στην ανθρώπινη φύση. Σε μια καλαίσθητη πολυτονική έκδοση, με την άρτια επιστημονική επιμέλεια της ιστορικού Ειρήνης Σαρίογλου-Scott, το βιβλίο προσφέρει ένα συναρπαστικό ανάγνωσμα, συμπληρωματικό της αφήγησης του Βενέζη. Γ.Θ.Κ

νεκρά γράμματα; Οι Κλασικές Σπουδές στον 21ο αιώνα, επιμ. έκδ. Αντώνης Ρεγκάκος, Αθήνα: εκδ. Καστανιώτη, 2001, σελ. 260. ISBN 960-16-0342-3 Μέσα στο σκοτεινό τοπίο της διαρκούς συρρίκνωσης των Κλασικών Σπουδών, ο συλλογικός αυτός τόμος επιχειρεί μιαν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αποτύπωση του λαμπρού παρελθόντος αλλά και των δυσοίωνων προοπτικών ενός κλάδου που υπήρξε καθοριστικός για την διαμόρφωση της πολιτισμικής φυσιογνωμίας του σύγχρονου δυτικού κόσμου και των ανθρωπιστικών του αξιών. Βασισμένη σε παλαιότερο αφιέρωμα στις «Επτά Ημέρες» της Καθημερινής, η συλλογή περιλαμβάνει άρθρα δεκαεννέα εξεχόντων πανεπιστημιακών από την Ευρώπη και την Αμερική, καθώς και τεσσάρων Ελλήνων. Ανάμεσά τους ο βραβευμένος από το Ίδρυμα Ωνάση ομηριστής Gregory Nagy, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, και πολλοί αποδέκτες τιμητικών χορηγιών του Ιδρύματος, όπως ο o H. Lloyd Jones, από την Οξφόρδη, o R. Hunter από το Καίμπριτζ, ο H.-Chr. Günther και ο B. Zimmerman από το Φράιμπουργκ, καθώς και η Mary Lefkowitz, ευρύτερα γνωστή από την υπόθεση της «Μαύρης Αθηνάς». Στα άρθρα τους προβάλλει ανάγλυφη η κρίση που διέρχονται οι Κλασικές Σπουδές στις μέρες μας και προτείνονται λύσεις ώστε η αρχαία ελληνική και η λατινική γραμματεία να εξακολουθήσουν να αποτελούν ενεργά συστατικά του δυτικοευρωπαϊκού, και άρα του παγκόσμιου, πολιτισμού. Επτά χρόνια μετά την κυκλοφορία του, ο τόμος παραμένει και σήμερα ανησυχητικά επίκαιρος.πηλους και που σημαντικό μέρος τους μοιάζει να έχει οριστικά χαθεί. Γ.Θ.Κ


Παρουσίαση Δίσκου

Ο ΜΑΕΣΤΡΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΕΤΡΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΣΤΗΝ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΝ ΟΠΕΡΑ ΤΑΜΕΡΛΑΝΟΣ ΤΟΥ ΧΑΙΝΤΕΛ ΓΡΆΦΕΙ Ο ΔΙΟΝΎΣΗΣ ΜΑΛΛΟΎΧΟΣ

Μεγάλη επιτυχία και ευνοϊκότατη υποδοχή από κοινό και κριτικούς γνώρισε η νέα δισκογραφική παρουσίαση μιας πλήρους όπερας από τον μαέστρο και υπότροφο του Ιδρύματος Ωνάση Γιώργο Πέτρου. Μετά τον Ορέστη και την Αριάδνη στην Νάξο -δύο προηγούμενες παραγωγές με όπερες επίσης του Χαίντελ, οι οποίες κυκλοφόρησαν διεθνώς-, παρουσιάστηκε μέσω της εταιρείας MDG και ο Ταμερλάνος, σε πρώτη παγκόσμια πλήρη ηχογράφηση. Στην προσπάθεια αυτή, ο Γιώργος Πέτρου συνεργάστηκε με πλειάδα εξαιρετικών Ελλήνων λυρικών τραγουδιστών: τον Νικόλα Σπανό (κοντρατενόρο), την Μαίρη-Έλεν Νέζη (μεσόφωνο), την Μάτα Κατσούλη (υψίφωνο), τον Τάση Χριστογιαννόπουλο (βαρύτονο), την Ειρήνη Καράγιαννη (μεσόφωνο, επίσης υπότροφο του Ιδρύματος Ωνάση) και τον Πέτρο Μαγουλά (μπάσο). Ο Γιώργος Πέτρου, στην ηχογράφηση αυτή, διευθύνει την Ορχήστρα Πατρών, η οποία μάλιστα παίζει όργανα εποχής, με αποτέλεσμα έναν πολύ ενδιαφέροντα, ζωηρό και αυθεντικό ήχο. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις εντυπωσιακές ερμηνείες και την ενιαία άποψη για την εκτέλεση της μουσικής του Χαίντελ που ο μαέστρος απέσπασε επιτυχώς από τους τραγουδιστές-σολίστ, οδήγησαν σε μια ηχογράφηση με εξαιρετικά υψηλό επίπεδο σε όλους τους τομείς, και μάλιστα μιας όπερας με συνολική διάρκεια πάνω από τρεις ώρες (παρουσιάζεται σε τρία CD). Το κορυφαίο ειδικό μουσικό περιοδικό Gramophone, στο τεύχος Φεβρουαρίου 2008, συμπεριλαμβάνει την ηχογράφηση αυτή του Ταμερλάνου στις κορυφαίες επιλογές-προτάσεις του διευθυντή σύνταξης (editor’s choice), καθώς και στο CD που συνοδεύει το περιοδικό κάθε μήνα, «καλωσορίζοντας την ευχάριστη αυτήν έκπληξη από καθαρώς ελληνικές μουσικές δυνάμεις», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, μεταξύ άλλων, στην εκτενή υμνητική κριτική του το εκλεκτικό βρετανικό έντυπο. Με την τρίτη αυτήν οπερατική δισκογραφική του κατάθεση (που συνοδεύεται και από ανάλογες συναυλιακές παρουσιάσεις), ο μαέστρος Γιώργος Πέτρου αποδεικνύει ότι, με τις κατάλληλες συνθήκες και τον σωστό συντονισμό σε καλλιτεχνικό και οργανωτικό επίπεδο, η χώρα μας έχει την δυνατότητα ακόμη και να πρωτοπορεί στην διεθνή μουσική σκηνή, δημιουργώντας θετικότατες εντυπώσεις όχι μόνο με ατομικά επιτεύγματα και μεμονωμένες παρουσίες, αλλά και με εξαιρετικά πολύπλοκα και πανθομολογουμένως δύσκολα (από τεχνικής, ερμηνευτικής, οργανωτικής και μουσικολογικής πλευράς) εγχειρήματα, όπως είναι η παρούσα πλήρης ηχογράφηση της όπερας Ταμερλάνος του Χαίντελ.

46


Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο AΩ - TPIMHNIAIO ENHMEPΩTIKO ΔEΛTIO ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Κωδ. εντύπου: 7244 Aισχίνου 4, Aθήνα 105 58, Tηλ.: 210-3314965, 210-3713000 • e-mail: scholars.association@onassis.gr Εκδότρια: Ιωάννα Κονδύλη Aρχισυντάκτρια: Λήδα Mπουζάλη Συντακτική Eπιτροπή: Ιωάννα Κονδύλη, Καλλιόπη Χρηστοφή, Γιάννης Χ. Ρούσσος, Γιώργος Θ. Καλόφωνος Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Μάνος Κρανίδης, Διονύσης Μαλλούχος, Ζιζή Παπαχαρίση, Ιωάννης Πετρόπουλος, Γιόλα Χριστούλα Yπεύθυνη κατά νόμο: Iωάννα Kονδύλη • Διόρθωση: Γιάννης Παπαδημητρίου Σχεδιασμός: Κώστας Κάτσουλας • Eκτύπωση: Μπάξας Α.Ε. Προσαρμογή για το internet: Graphics.gr

TO ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO TOY ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Πρόεδρος: Aντιπρόεδρος A’: Aντιπρόεδρος B’: Γενικός Γραμματέας: Eιδικός Γραμματέας: Tαμίας: Aναπληρωτής Tαμίας: Mέλη:

47



Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.