AO 32 (June 2006) by Onassis Stegi

Περιοδικό ΑΩ Τεύχος 32 Ιούνιος 2006

Περιεχόμενα Σημείωμα Εκδήλωση •

Δεσμοί Μουσικής ..........................................................................................................................................................................................2

Δραστηριότητες Υποτρόφων • • • • •

Οικονομικά ..............................................................................................................................................................................................................3 Μουσειολογία .........................................................................................................................................................................................................4 Μουσική ...................................................................................................................................................................................................................5 Βίντεο .......................................................................................................................................................................................................................7 Εικαστικά .................................................................................................................................................................................................................8

Εκδηλώσεις • •

Από το Μπαρόκ ώς τον Ιμπρεσιονισμό ............................................................................................................................................................10 Τραγούδια για νεράιδες ......................................................................................................................................................................................11

Ειδήσεις του Ιδρύματος • •

Εβδομάδα Σεμιναριακών Διαλέξεων Ωνάση 2006 σε Βιολογία - Πληροφορική ...................................................................................13 Τα θυρανοίξια του Ευαγγελισμού .....................................................................................................................................................................14

Συνέντευξη •

Γιώργος Ζαμπέλας..............................................................................................................................................................................................19

Αφιέρωμα •

Το Πρόγραμμα των Επισκεπτών Καθηγητών .................................................................................................................................................22

Διάλεξη •

Αρχαιολογική Ωκεανογραφία . Ένα νέο παράθυρο στην υποθαλάσσια πολιτιστική κληρονομιά ........................................................29

Άρθρο •

Ελευθερία, ισότητα και δικαιοσύνη..................................................................................................................................................................32

Βιβλιοπαρουσίαση • •

Et in Arcadia Ego ................................................................................................................................................................................................35 Τα ΜΜΕ στη ζωή των παιδιών .........................................................................................................................................................................36

Βιβλιογραφικό Δελτίο •

Νέες εκδόσεις ......................................................................................................................................................................................................37

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο......................................................................................................................................................... 38

Σημείωμα Επετειακή εκδήλωση για το Ίδρυμα Ωνάση Με μια μεγάλη επετειακή εκδήλωση στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών θα γιορταστεί στις 18 Οκτωβρίου 2006 η συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση του Αριστοτέλη Ωνάση, αλλά και 30 χρόνων από τη δημιουργία του Ιδρύματος που συνεχίζει το όνομα και το έργο του. Τη σχετική ανακοίνωση έκανε ο πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Αντώνης Παπαδημητρίου, ο οποίος παραβρέθηκε στην ετήσια τακτική συνέλευση του Συνδέσμου Υποτρόφων την Κυριακή 4 Ιουνίου 2006. Στο πλαίσιο της ίδιας επετειακής εκδήλωσης, θα διοργανωθεί στο Νέο Μουσείο Μπενάκη μια μεγάλη έκθεση με πρώτο σκέλος τη ζωή και το έργο του Αριστοτέλη Ωνάση και δεύτερο σκέλος το εξαιρετικό έργο που επιτελεί επί 30 χρόνια το Ίδρυμα Ωνάση. Ο πρόεδρος κ. Αντώνης Παπαδημητρίου ανακοίνωσε, επίσης, ότι στις 5 Δεκεμβρίου 2006 θα εγκαινιαστεί στο Ωνάσειο Πολιτιστικό Κέντρο της Νέας Υόρκης η σημαντική έκθεση με τίτλο «Αθήνα-Σπάρτη», η οποία θα συγκρίνει τον πολιτισμό των δύο μεγάλων πόλεων κατά τον 7ο και 6ο αιώνα π.Χ., αντλώντας πολιτικά και φιλοσοφικά συμπεράσματα. Στην τακτική συνέλευση του Συνδέσμου, η Συντακτική Επιτροπή του περιοδικού ανακοίνωσε τη δημιουργία της ηλεκτρονικής, ξενόγλωσσης έκδοσης του ΑΩ, η οποία περιλαμβάνει τα κυριότερα άρθρα κάθε τεύχους μεταφρασμένα στα Αγγλικά. Το πρώτο ξενόγλωσσο τεύχος έχει ήδη αποσταλεί στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις των αλλοδαπών υποτρόφων, των συνεργαζόμενων ξένων καθηγητών και διάφορων επιστημονικών φορέων στο εξωτερικό, που εκδηλώνουν ενδιαφέρον για τις δραστηριότητες του Συνδέσμου Υποτρόφων και του Ιδρύματος Ωνάση. Λήδα Μπουζάλη

Εκδήλωση

Δεσμοί Μουσικής Στη μνήμη του επίτιμου προέδρου του Ιδρύματος Στέλιου Παπαδημητρίου ήταν αφιερωμένη η συναυλία με τίτλο «Δεσμοί Μουσικής», που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Υποτρόφων την Τετάρτη 28 Ιουνίου 2006 στο αίθριο του Νέου Μουσείου Μπενάκη. Αυθόρμητη, αθρόα και ενθουσιώδης ήταν η συμμετοχή 43 υποτρόφων, που συνεργάστηκαν για να υλοποιηθεί η πρωτοφανής, για την ελληνική μουσική σκηνή, συγκέντρωση τόσο πολλών επώνυμων σολίστ επί σκηνής, ως ανταπόδοση τιμής προς τον αείμνηστο Στέλιο Παπαδημητρίου και το Ίδρυμα για την ηθική και υλική υποστήριξη που έλαβαν από την περίοδο των σπουδών τους έως σήμερα. Σχηματίζοντας ειδικά για την περίσταση αυτή μικρά σύνολα μουσικής δωματίου, οι συμμετέχοντες σολίστ παρουσίασαν έργα κλασικών και Ελλήνων συνθετών, καθώς και των υποτρόφων συνθετών Περικλή Κούκου, Χρίστου Παπαγεωργίου, Νίκου Χριστοδούλου και Νίκου Κυπουργού. Οι μουσικοί υπότροφοι του Ιδρύματος που συμμετείχαν στη συναυλία είναι οι: Άννα Αλεξοπούλου, σοπράνο • Θανάσης Αποστολόπουλος, πιάνο • Τάσος Αποστόλου, μπασοβαρύτονος • Κορίνα Βουγιούκα, κιθάρα • Γιάννης Γεωργιάδης, βιολί • Αγγέλα Γιαννάκη, βιόλα • Βιβιάνα Γιαννάκη-Δελένδα, σοπράνο • Θοδωρής Γιατράς, φλάουτο-πίκολο φλάουτο • Τίτος Γουβέλης, πιάνο • Χρήστος Γρίμπας, τσέλο • Κωνσταντίνα Γύφτουλα, πιάνο • Νικόλας Καβάκος, τσέλο • Αγγελική Καθαρίου, μετζοσοπράνο • Έντυ Καλογερόπουλος, φαγκότο • Σοφία Καμβύση, φλάουτο • Ειρήνη Καράγιαννη, μετζοσοπράνο • Μαριάννα Κατερέλου, πιάνο • Δημήτρης Κίτσος, όμποε • Περικλής Κούκος, συνθέτης • Κωστής Κριτσωτάκης, συνθέτης • Νίκος Κυπουργός, συνθέτης • Μίλτος Λογιάδης, πιάνο • Γιάννος Μαργαζιώτης, βιολί • Μάιρα Μηλολιδάκη, σοπράνο • Σταμάτης Μπερής, τενόρος • Αλέξανδρος Οικονόμου, φαγκότο • Άννα Παγκάλου, μετζοσοπράνο • Χρίστος Παπαγεωργίου, συνθέτης-πιάνο • Γιάννης Παπαγιάννης, όμποε • Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου, πιάνο • Στέλλα Περράκη, πιάνο • Μίνα Πολυχρόνου, σοπράνο • Ελένη Σαββανή, όμποε • Χαρά Σειρά, βιόλα • Αντώνης Σουσάμογλου, βιολί • Θοδωρής Τζοβανάκης, πιάνο • Γιάννης Τσιτσελίκης, τσέλο • Γιώργος Φαρούγγιας, φαγκότο • Δημοσθένης Φιστουρής, τενόρος • Δημήτρης Χανδράκης, βιολί • Νίκος Χριστοδούλου, συνθέτης-πιάνο. Εκτός από τους υποτρόφους του Ιδρύματος, στη συναυλία συνέπραξαν και οι διακεκριμένοι σολίστ Γιώργος Δεμερτζής (βιολί), Απόστολος Χανδράκης (τσέλο) και ο Άγγελος Πολίτης (κλαρινέτο), αναγνωρίζοντας το σημαντικό έργο που επιτελεί το Ίδρυμα στον τομέα των υποτροφιών. Τη σκηνοθετική επιμέλεια της εκδήλωσης ανέλαβε ο υπότροφος Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης, ενώ κείμενα διάβασε η ηθοποιός υπότροφος Κατερίνα Διδασκάλου.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Οικονομικά Γιάννης Α. Πολλάλης Ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς Γιάννης Πολλάλης πρόσφατα δημιούργησε και διευθύνει το ιδιαίτερα επιτυχημένο Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στην «Οικονομική & Επιχειρησιακή Στρατηγική», το οποίο εμφανίζει μεγάλη ζήτηση, που ξεπερνάει τις 300 αιτήσεις στα δύο μόλις χρόνια λειτουργίας του. Αντικείμενο του προγράμματος είναι η παροχή εκπαίδευσης υψηλού επιπέδου στη διεπιστημονική περιοχή της Οικονομικής & Διοίκησης των Επιχειρήσεων. Το συγκεκριμένο μεταπτυχιακό δίνει έμφαση στο βέλτιστο συνδυασμό των οικονομικών γνώσεων και των γνώσεων σε θέματα εταιρικής στρατηγικής με απώτερο σκοπό την προετοιμασία στελεχών για την άριστη διοίκηση, χρηματοοικονομική διαχείριση και σχεδιασμό-χειρισμό σύγχρονων συστημάτων πληροφορικής των ελληνικών επιχειρήσεων στο πλαίσιο του διεθνούς ανταγωνισμού. Ο Γιάννης Πολλάλης είναι κάτοχος διδακτορικού από το Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, με ειδίκευση στη Στρατηγική Επιχειρήσεων και στα Πληροφοριακά Συστήματα Διοίκησης, όπου σπούδασε ως υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση. Διετέλεσε Καθηγητής στην έδρα Στρατηγικού Σχεδιασμού Συστημάτων Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Σίρακιουζ, ενώ ταυτόχρονα συνεργαζόταν σε ερευνητικά προγράμματα με το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας. Από το 1999, οπότε και επέστρεψε από τις Η.Π.Α., είναι Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς στο Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης, ενώ παράλληλα συνεχίζει τις ακαδημαϊκές του δραστηριότητες με μεγάλα ερευνητικά κέντρα των ΗΠΑ ως Επισκέπτης Καθηγητής. Έχει δημοσιεύσει εννέα βιβλία στην Ελλάδα και ένα στην Αμερική, καθώς και μεγάλο αριθμό ερευνητικών εργασιών και μονογραφιών σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του έχει τίτλο Παγκοσμιοποίηση & Πολυεθνικές Επιχειρήσεις (Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2005) και η πιο πρόσφατη έρευνά του «Patterns of Co-Alignment in Information-Intensive Organizations: Business Performance through Integration Strategies» δημοσιεύτηκε στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό International Journal of Information Management (Elsevier) και βραβεύθηκε ως μία από τις καλύτερες 25 δημοσιεύσεις στον τομέα των επιστημών των αποφάσεων σε διεθνές επίπεδο.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Μουσειολογία Αναστασία Φιλιππουπολίτη Τη θέση της μουσειολόγου στο Πολιτιστικό Ίδρυμα του Ομίλου Πειραιώς ανέλαβε πρόσφατα η υπότροφος Αναστασία Φιλιππουπολίτη. Πτυχιούχος του Τμήματος Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών, συνέχισε τις σπουδές της στη Μουσειολογία στο Πανεπιστήμιο Λέστερ. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση εκπόνησε διδακτορική διατριβή στην Ιστορία των Μουσείων Επιστημών και Τεχνολογίας και αναγορεύθηκε διδάκτωρ του ιδίου Πανεπιστημίου (2005). Η διατριβή της Objects of Culture: Collections of Science and Technology, 1800-1880 (Αντικείμενα Πολιτισμού: Συλλογές Επιστήμης και Τεχνολογίας 1880-1880) έχει παρουσιαστεί σε διεθνή συνέδρια και επίκειται η δημοσίευσή της. Έχει εργαστεί ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στην Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών στη Βιέννη, στον τομέα της επικοινωνίας επιστημονικών ζητημάτων στο ευρύ κοινό και της μουσειολογικής ανάπτυξης της Ιστορίας της Επιστήμης. Πρόσφατες δημοσιεύσεις της αποτελούν τα: «Sites of Science: City Dynamics and Scientific Practices in Vienna in 1900-1930» στο βιβλίο Work Spaces in Art, «Science and Business» και «Spatializing the Private Collection: John Fiott Lee and the Hartwell House» στο βιβλίο Collecting Subjects: The Visual Meanings and Pleasures of Material Culture in Britain.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Μουσική Ζωή Ζενιώδη Συναυλία με τη σοπράνο Άλισον Πίερς έδωσε η πιανίστα Ζωή Ζενιώδη στην Αίθουσα Νίκος Σκαλκώτας του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών τον Απρίλιο του 2006, στο πλαίσιο ημερίδας με θέμα «State-of-the-Art in Chest Oncology». Στην ίδια εκδήλωση η υπότροφος οργάνωσε και συνόδευσε σεμινάριο με τον διάσημο τενόρο Ράιλαντ Ντέιβις. Η Ζωή Ζενιώδη σπούδασε πιάνο στο Ωδείο του Πειραϊκού Συνδέσμου με τη Μαρίνα Κουτούβαλη, από όπου αποφοίτησε το 1995 με Δίπλωμα Πιάνου «Άριστα Παμψηφεί με Διάκριση». Συνέχισε τις σπουδές της στο Royal College of Music στο Λονδίνο, από όπου αποφοίτησε με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη Μουσική και με ειδίκευση στη συνοδεία φωνής. Από το 2000 έως και το 2002 παρακολούθησε ειδικό μεταπτυχιακό τμήμα συνοδείας γερμανικού τραγουδιού στο Μοτσαρτέουμ του Σάλτσμπουργκ. Στη συνέχεια, συνεργάστηκε με το Εθνικό, το Ορφείο και το Ωδείο Athenaeum. Από το 2003 μέχρι το 2005 εργάστηκε ως συνοδός και καθηγήτρια στο Royal College of Music με τον τίτλο Rosemary Bugden Junior Fellow. Έχει δώσει συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, έχει κερδίσει όλους τους διαγωνισμούς συνοδείας στο Royal College of Music και έχει πάρει μέρος σε πολλά σεμινάρια. Έχει συνεργαστεί με το Υπουργείο Πολιτισμού, το Υπουργείο Εξωτερικών – Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και τη Λέσχη Φίλων του Χοσέ Καρέρας. Τον Οκτώβριο του 2006 η Ζωή Ζενιώδη θα πάρει μέρος στο σεμινάριο γαλλικού τραγουδιού με καθηγητή τον Mάλκομ Mαρτινώ στην Ακαδημία Μπρίτεν Πίαρς της Αγγλίας, με υποτροφία της Ακαδημίας. Από τον Αύγουστο του 2006 θα ζει στο Μαϊάμι όπου έχει γίνει δεκτή, με υποτροφία του Πανεπιστημίου, για να ξεκινήσει το διδακτορικό της στην Ερμηνεία (Σόλο και Συνοδεία) και ταυτόχρονα να εργάζεται ως βοηθός καθηγητή.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Μουσική Δημήτρης Βασιλάκης Κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2005 στην Ελλάδα και τη Βρετανία και τον Μάρτιο του 2006 στις HΠA ο νέος δίσκος τζαζ του Δημήτρη Βασιλάκη με τίτλο «Parallel Lines» από την Candid Records, με δικές του συνθέσεις και ενορχήστρωση. Για την παραγωγή του συνεργάστηκαν ο Δημήτρης Βασιλάκης στο σαξόφωνο, τα ντραμς και τα φωνητικά, ο Essiet Okon Essiet στο μπάσο και ο κορυφαίος ντράμερ Jeff «Tain» Watts. Το άλμπουμ παρουσιάστηκε τον Μάρτιο στην Αθήνα –στο δισκοπωλείο Fnack και στο Κέντρο Τεχνών ACS Χαλανδρίου– και στο Λονδίνο, στο τζαζ κλαμπ Vortex, και τον Απρίλιο στις ΗΠA, στα κλαμπ Sweet Rhythm και The Cutting Room της Νέας Υόρκης, και στο The HotHouse και Barnes & Noble στο Σικάγο. Ο Δημήτρης Βασιλάκης σπούδασε με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση κλασικό σαξόφωνο, πιάνο και σύνθεση στο London College of Music, από όπου πήρε δίπλωμα σολίστ και αποφοίτησε με άριστα. Στη συνέχεια παρακολούθησε μεταπτυχιακό κύκλο σπουδών τζαζ σαξοφώνου και σύνθεσης στη Βασιλική Ακαδημία Μουσικής και απέκτησε δίπλωμα τζαζ διδασκαλίας. Διδάσκει στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Είναι ο πρώτος Έλληνας που εντάχθηκε στο δυναμικό της ιστορικής για την τζαζ δισκογραφικής εταιρείας Candid Records. Το άλμπουμ του, με τίτλο «Daedalus Project-Labyrinth», ηχογραφήθηκε στη Νέα Υόρκη και βραβεύτηκε από το BBC. Οι συνθέσεις του έχουν παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ Αθηνών, στο Φεστιβάλ Τζαζ του Λονδίνου, στο φημισμένο κλαμπ της Νέας Υόρκης Birdland, στο Πανεπιστήμιο Γέιλ, και σε σημαντικά φεστιβάλ σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, αλλά και στη Νότια Αφρική. Για την ηχογράφηση αλλά και τις εμφανίσεις του έχει συνεργαστεί με μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα της διεθνούς σκηνής της τζαζ όπως οι Ντέιβιντ Λίμπμαν, Μαρκ Τζόνσον, Ραλφ Πίτερσον, Θεοδόσι Σπασώφ κ.ά.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Βίντεο Βασίλης Ζηδιανάκης Την πρώτη του ατομική έκθεση με τίτλο CMYK series παρουσίασε ο Δημήτρης Ιωάννου στις 26 Νοεμβρίου έως 3 Δεκεμβρίου 2005 στο προσωπικό του ατελιέ «RGB studio». Εξέθεσε έξι μεγάλα τυπώματα Lambda, τα οποία αναπαριστούν έξι μεγεθυμένα calibration marks που συναντά κανείς στις συσκευασίες καταναλωτικών προϊόντων. Η ενότητα CMYK series, όπως και η συμπληρωματική της RGB series που βασιζόταν σε τυπώματα από monitor calibration test cards, μερικά από τα οποία είχαν παρουσιαστεί το 2003 στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Λάρισας, ξεκίνησε το 1999, λίγο προτού ο καλλιτέχνης φύγει για τη Νέα Υόρκη. Μέσα από αυτές τις «προκατασκευασμένες» εικόνες ο Δημήτρης Ιωάννου καταθέτει τη δική του άποψη για το τι μπορεί να σημαίνει αυθεντικότητα και το πώς μπορεί κανείς να επανεξετάσει, από μια τελείως διαφορετική οπτική, αυτό που αποκαλείται «ζωγραφική πράξη». Ήδη από τα χρόνια των σπουδών του το ενδιαφέρον του Ιωάννου εστιάζεται στη βιωμένη πλευρά του χρώματος, στην κωδικοποίησή του υπό κοινωνικούς όρους και στον τρόπο έκφρασής του μέσα από τη σύγχρονη οπτική κουλτούρα. Η δεύτερη αυτή πτυχή της δουλειάς του, στην οποία στηρίζεται και η σειρά CMYK, βασίζεται στην ιδιοποίηση κοινότυπων εικόνων, με αρχικά άδηλη αισθητική αξία, που στη συνέχεια όμως μετατρέπονται σε «πίνακες» με έντονη ζωγραφική αξία και ομορφιά. Ο Δημήτρης Ιωάννου σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στο εργαστήριο της Ρένας Παπασπύρου και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο Pratt Institute στη Νέα Υόρκη (2000-2002) με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση. Συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις στην Aθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τη Nέα Yόρκη καθώς και στην 11η Μπιενάλε Νέων Ευρώπης και Μεσογείου στην Αθήνα το 2003.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Αλέξανδρος Πφαφ Γλυπτά, εγκαταστάσεις, βίντεο και φωτογραφία παρουσίασε ο εικαστικός καλλιτέχνης Αλέξανδρος Πφαφ στην αίθουσα τέχνης lab art projects. Στην ατομική αυτή έκθεση, με τίτλο «Παρακαλώ ενοχλείτε!», ο δημιουργός επικεντρώθηκε στην αντίληψη της πραγματικότητας και την εξερεύνησή της. Τα γλυπτά από πέτρα και σιλικόνη αποκάλυπταν αντιθέσεις, όπως το πάντρεμα του αρχαϊκού δομικού υλικού με το σύγχρονο, το σκληρό με το μαλακό, τη στατικότητα με την κίνηση, το βαρύ με το ελαφρύ. Παραδοσιακά υλικά γλυπτικής μεταμόρφωναν την εικαστική τους αξία μέσα από τον διάλογο των αντιθέσεων. Στο τέλος της έκθεσης ο Αλέξανδρος Πφαφ πραγματοποίησε την εικαστική περφόρμανς «ich bin das ICH BIN». Βασισμένος στην ίδια ενέργεια ταξίδεψε σε όλο το δίκτυο του Μετρό της Αθήνας την 23η Φεβρουαρίου, πραγματοποιώντας τη δράση «messenger incognito» στο πλαίσιο του Φεστιβάλ ΔΙΑΡΡΟΕΣ 2006. Στο ίδιο πνεύμα παρουσίασε στις 17 Μαΐου 2006 μια νέα περφόρμανς στο 4ο Φεστιβάλ Εναλλακτικής Σκηνής «Εντροπία», με τη συμμετοχή τεσσάρων επιπλέον περφόρμερς. Κεντρική ιδέα ήταν η ανάγκη της εποχής για γνώση του εαυτού μας, την οποία θυμίζει το σαιξπηρικό «to be or not to be». Ο υπότροφος, επίσης, συμμετέχει με τα έργα «caduceus (777)» και «πέπλο (777)» στην ομαδική έκθεση «έργα-σχέδια, έργα-βιομορφές» στην αίθουσα Tέχνης «Ηώς», την οποία επιμελείται, όπως και την ατομική του έκθεση, η θεωρητικός Tέχνης Μαρία Αγγελή. Με αφορμή την αξία των σχεδίων για τον καλλιτέχνη, τον ερευνητή, το ευρύτερο κοινό και την Τέχνη, η έκθεση παρουσιάζει σε δύο φάσεις τα δύο βασικά στάδια της εικαστικής δημιουργίας: αρχικά, τα σχέδια και τα έργα που έχουν γεννηθεί από αυτά. Στη δεύτερη φάση τα σχέδια αυτονομούνται και στέκονται ως έργα τα ίδια. «Ζωντανεύουν», μεταμορφώνονται και πραγματεύονται οργανικές φόρμες, βιομορφές, στοιχεία του μικρόκοσμου, με αναφορές παράλληλα στον μακρόκοσμο.

Δραστηριότητες Υποτρόφων

Εικαστικά Δημήτρης Δουρδούμας Έργα χαρακτικής του Δημήτρη Δουρδούμα παρουσιάστηκαν στην έκθεση της Συλλογής Έργων Νεοελληνικής Τέχνης της Alpha Bank, που πραγματοποιήθηκε στις εγκαταστάσεις του Νέου Μουσείου Μπενάκη το φθινόπωρο του 2005. Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά που η Alpha Bank παρουσίασε τη συλλογή της, η οποία συγκαταλέγεται στις σημαντικότερες συλλογές έργων Τέχνης. Η έκθεση απέδωσε μια αρκετά σαφή εικόνα της εξέλιξης της νεοελληνικής Τέχνης μέσα από έργα δημιουργών που σημάδεψαν την πορεία της, μέσα από ενότητες έργων που χαρακτήρισαν συγκεκριμένες περιόδους και μέσα από έργα που εκτέθηκαν για πρώτη φορά. Επίσης, ο Δημήτρης Δουρδούμας, με το έργο του «Κραυγή» συμμετείχε στην έκθεση Χαρακτικής «Νέοι Χαράκτες 2005-2006», που οργάνωσε η Εταιρεία Εικαστικών Τεχνών Α. Τάσσος τον Δεκέμβριο του 2005 στο Σπίτι της Κύπρου, στην Αθήνα. Η έκθεση αυτή, που έχει γίνει θεσμός, διοργανώνεται για τέταρτη φορά και θα περιοδεύσει στα μεγαλύτερα κέντρα της Ελλάδας και της Κύπρου.

Δημήτρης Ανδρεαδάκης Την έκτη ατομική του έκθεση παρουσίασε ο Δημήτρης Ανδρεαδάκης στον χώρο «Αίθουσα Τέχνης Αθηνών» στο διάστημα 1 έως 31 Δεκεμβρίου 2005. Εικόνες της πλαζ. Άνθρωποι χαλαροί, ξαπλωμένοι στην άμμο, καθισμένοι σε πολυθρόνες, χαίρονται τον ήλιο, αποκομμένοι, ο καθένας στον δικό του κόσμο. Και άλλοι, κάτω από το ντους, μοιάζουν ξαφνιασμένοι από τη δροσιά του νερού που πέφτει με ορμή πάνω τους. Πάνω σε αυτή τη θεματολογία κινείται η καινούργια δουλειά του Δημήτρη Ανδρεαδάκη, η οποία είναι φτιαγμένη εξ ολοκλήρου σε ακουαρέλα. Ο καλλιτέχνης, κατεξοχήν λάτρης της υδατογραφίας, ασχολείται με το είδος - παράλληλα με το λάδι - από τα πρώτα χρόνια που εμφανίστηκε στον χώρο της ζωγραφικής. Καινοτομία στη νέα του δουλειά είναι η ενασχόλησή του με την ανθρώπινη φιγούρα, η οποία, όσο κι αν υπονοείτο στα προηγούμενα έργα του, δεν υπήρχε ως οντότητα. Επιπλέον, επαναπροσδιορίζει τον ζωγραφικό του χώρο, που τώρα πια είναι λιτός και απέριττος, αλλά ταυτόχρονα νοηματικά φορτισμένος και πυκνός στη ζωγραφική του ύλη. Κώστας Πλέσσας Ατομική έκθεση ζωγραφικής με τίτλο «Πρόσωπα» πραγματοποίησε τον Φεβρουάριο του 2006 ο Κώστας Πλέσσας στον χώρο Τέχνης «24». Η ίδια έκθεση είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά στο Ελληνικό Κέντρο του Λονδίνου το 2005 και στη συνέχεια στο Μουσείο Φρυσίρα, όπου συμμετείχε στον Διαγωνισμό για το Βραβείο Ευρωπαϊκής Ζωγραφικής. Στον χώρο Τέχνης «24» μεταφέρθηκε αυτούσια, ώστε να την απολαύσει και το αθηναϊκό φιλότεχνο κοινό. Σημειώνει ο καθηγητής και πρύτανης της Α.Σ.Κ.Τ. Χρόνης Μπότσογλου για τον Κώστα Πλέσσα: «Το πιο τρυφερό πλάσμα στη Γη είναι ο άνθρωπος, όταν είναι τρυφερός. Το πιο απάνθρωπο πλάσμα στη Γη είναι ο άνθρωπος, το πιο κακό, το πιο αγγελικό. Έτσι πλασμένοι είμαστε, μέσα κι έξω μας. Και σ’ αυτόν τον κόσμο μας ξεναγεί με τις ζωγραφιές του ο Κώστας Πλέσσας, διαλέγοντας τον πιο γυμνό, τον πιο κατευθείαν δρόμο που μας πάει στους άλλους. Έναν δρόμο απαλλαγμένο από εύκολο συναισθηματισμό, από δήθεν ζωγραφικότητες και ψεύτικες αξίες των σαλονιών, επιλέγοντας τα πιο φτωχά μέσα, λίγα χρωματιστά μολύβια, για να τον αποτυπώσει».

Εκδήλωση

Από το Μπαρόκ ώς τον Ιμπρεσιονισμό ΓΡΑΦΕΙ Η ΙΦΙΓΈΝΕΙΑ ΚΑΤΊΚΑ

Tο Σάββατο 15 Απριλίου 2006, στην κατάμεστη αίθουσα Εκδηλώσεων του Ιδρύματος, η υψίφωνος υπότροφος Ροζ Μαρί Κυπραίου, με τη συνοδεία του πιανίστα Σπύρου Τσελέντη, παρουσίασε ένα ποικίλο πρόγραμμα, που περιλάμβανε άριες εποχής μπαρόκ ώς και ιμπρεσιονισμού. Η βραδιά ξεκίνησε με την άρια Qui a respexit humilitaten από το Μεγαλυνάριο του Μπαχ και ακολούθησε η άρια Welche Lambung του Χάιντν. Από τον Μέντελσον και το Hore Israel η ερμηνεύτρια πέρασε στον Ντβόρζακ και συγκεκριμένα σε τρία από τα βιβλικά λίντερ του έργου 99. Στη συνέχεια, η υψίφωνος τραγούδησε τη γνωστή άρια O Divine Redeemer του Γκουνώ και την άρια της Ελίζαμπεθ από την όπερα Ταννχόυζερ του Βάγκνερ. Από την Ιερή Πόλη του Άνταμς μεταφερθήκαμε στο θρηνητικό κλίμα των Αγίων Παθών με το ρέκβιεμ Pié Jesu του Φωρέ. Με επιτυχία ερμήνευσε η Ροζ Μαρί Κυπραίου a capella την άρια Let us break bread together, έργο ανώνυμου συνθέτη που μας μετέφερε στο κατανυκτικό πνεύμα του Μυστικού Δείπνου. Επιστρέφοντας στον Μπαχ με την άρια Ich hatte viel Bekümmernis, το πρόγραμμα συνεχίστηκε με την άρια της Αναστάσεως από τον Μεσσία του Χαίντελ. Ακολούθησε το Αλληλούια του Μότσαρτ και η βραδιά ολοκληρώθηκε με την άρια της Μάγδας από την όπερα Το Χελιδόνι του Πουτσίνι και τη γνωστή άρια του Στράους Οι Φωνές της Άνοιξης, που η καλλιτέχνις ερμήνευσε εκτός προγράμματος. Η Ροζ Μαρί Κυπραίου είναι κάτοχος διπλώματος πιάνου και πτυχίου Αρμονίας. Πήρε δίπλωμα Μονωδίας από το Ωδείο Αθηνών με Άριστα παμψηφεί και χρηματικό βραβείο στη μνήμη του αρχιμουσικού Α. Συμεωνίδη. Σπούδασε φωνητική στο Βερολίνο με τους Νόρμα Σαρπ, Κάραν Άρμστρονγκ και Λωρίν Ρίτσστοουν. Από τον Οκτώβριο του 2002 είναι υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση. Έχει εμφανιστεί σε γνωστές αίθουσες και έχει λάβει μέρος σε πολλά φεστιβάλ τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Aξίζει να αναφερθεί η πρωταγωνιστική συμμετοχή της στο CD «Ονειρογέννημα» του Γ. Βούκανου, που παρουσιάστηκε στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης και πρόσφατα με την Ορχήστρα της ΕΡΤ. Ο Σπύρος Τσελέντης πήρε δίπλωμα πιάνου με Άριστα παμψηφεί και Α΄ βραβείο με τον Κ. Κυδωνιάτη. Έχει σπουδάσει με τους Π. Σανκαν και Λ. Βλασένκο. Έχει συνεργαστεί με τους Σολίστ της Πάτρας, την Ορχήστρα Πατρών και έχει κυκλοφορήσει σε CD τα 24 Πρελούδια του Γ. Παπαϊωάννου. Διδάσκει στο Δημοτικό Ωδείο Πατρών και στο Athenaeum Ωδείο Αθηνών.

Εκδήλωση

Τραγούδια για νεράιδες ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΆΝΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΆΔΗΣ ΒΙΟΛΟΝΊΣΤΑΣ – MΑΈΣΤΡΟΣ

Mη γυρίζεις μόνη σου στο δάσος είναι ο τίτλος της συναυλίας που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Υποτρόφων την 1η Μαρτίου, στον κινηματογράφο Τριανόν, χώρο γνωστό από τις μουσικές Τρίτες της Ορχήστρας των Χρωμάτων, ο οποίος φιλοξένησε για πρώτη φορά εκδήλωση του Συνδέσμου. Μέσα από τη μουσική των Σούμαν, Μπραμς, Στράους, Μότσαρτ, Βέρντι και άλλων συνθετών αναδύθηκαν μορφές της νύχτας, πλάσματα του νερού, νύμφες των δέντρων, συνταγές για ξόρκια όταν γεμίζει το φεγγάρι... Τις ιστορίες τους τραγούδησαν δύο υπότροφοι: η υψίφωνος Μάιρα Μηλολιδάκη και η μεσόφωνος Άννα Παγκάλου, ενώ στο πιάνο τις συνόδευσε η Αφροδίτη Στυλιανίδου. Στα λίντερ τα ξωτικά υπακούουν τις εντολές των μαγισσών (Mέντελσον, Tο τραγούδι των Μαγισσών), ταξιδιώτες συνομιλούν με τις σκιές που ζουν στα βάθη του δάσους (Σούμαν, Κουβέντες του δάσους, Στο Φως τους φεγγαριού), η Οφηλία εξομολογείται στα λουλούδια τον έρωτά της (Στράους, Tο τραγούδι της Οφηλίας) και μια τσιγγάνα περιμένει τον αγαπημένο της (Βολφ, Zigeunerin). Η άνοιξη είναι η γιορτή των Μαγισσών στη Βαλπούργεια Νύχτα του Μπραμς. Στις άριες από όπερα η Βασίλισσα της Νύχτας επικαλείται τους χθόνιους θεούς (Mότσαρτ, O Μαγικός Αυλός), η Κασσάνδρα προφητεύει την πτώση της Τροίας (Μπερλιόζ, Τρώες), η Λουτσία βλέπει ματωμένα τα νερά της λίμνης (Ντονιτσέτι, Lucia di Lammermoor) και η Αζουτσένα θυμάται το θάνατο της μάγισσας μητέρας της στην πυρά (Βέρντι, Τροβατόρε). Για την ιδέα και το σκεπτικό τής παράστασης μίλησε στο ΑΩ

η Μάιρα Μηλολιδάκη: Πώς προέκυψε η ιδέα της συναυλίας σας; Με την Άννα Παγκάλου γνωριζόμαστε ήδη από τα μαθητικά μας χρόνια και είχαμε πάντα την επιθυμία να συνεργαστούμε. Η Άννα σκέφτηκε ότι στο ρεπερτόριο της σοπράνο υπάρχουν άριες και λίντερ που αναφέρονται σε νεράιδες, ενώ αντίστοιχα η μέτζο-σοπράνο ερμηνεύει κατά κύριο λόγο τις μάγισσες. Επομένως, η αρχική ιδέα ήταν μια νυχτερινή συνάντηση νεραϊδών και μαγισσών! Πώς εξελίχθηκε η αρχική αυτή σκέψη στο πρόγραμμα που παρακολουθήσαμε; Τα λίντερ που επελέγησαν, τόσο της ρομαντικής όσο και της εξπρεσιονιστικής περιόδου, ανασυνθέτουν το φανταστικό ως κοινή μνήμη και στοιχείο της ευρωπαϊκής λαϊκής παράδοσης. Στη μουσική λογοτεχνία τα πλάσματα της νύχτας, του δάσους και των νερών είναι από τις πιο θελκτικές μορφές και οι μουσικές τους, οι οποίες στα λίντερ βασίζονται σε έργα σπουδαίων ποιητών, αφηγούνται ιστορίες με εσωτερική θεατρική δομή: μέσα σ’ ένα περιβάλλον από μισοφωτισμένες εικόνες διαγράφονται στιγμιότυπα από αρχέτυπους χαρακτήρες, μάγισσες, ξωτικά, νύμφες και νάνους. Στην όπερα η θεατρικότητα των χαρακτήρων είναι δεδομένη: τα πρόσωπα αυτονομούνται ως πάσχοντα μια κατάσταση και οι Μάγισσες έχουν όνομα – είναι η Ατζουτσένα (Τροβατόρε) ή η Κασσάνδρα (Η Αρπαγή της Τροίας). Η σύνθεση των δύο αυτών επιπέδων αφήγησης και δράσης μάς φάνηκε ενδιαφέρουσα σε ένα πρόγραμμα όπου το ζητούμενο ήταν η αναπαραγωγή μιας «ποιότητας», γιατί αυτό

Εκδήλωση

Τραγούδια για νεράιδες ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΆΝΝΗΣ ΓΕΩΡΓΙΆΔΗΣ ΒΙΟΛΟΝΊΣΤΑΣ – MΑΈΣΤΡΟΣ

ακριβώς είναι το φανταστικό: η αίσθηση των πλασμάτων που κινούνται στα όρια του υπαρκτού. Στη δημιουργία αυτής της ατμόσφαιρας συνέβαλε και η προβολή των φωτογραφιών του Γιώργου Μαυρόπουλου, που «έντυσαν» εικαστικά τη σκηνή του «Τριανόν». Με την ευκαιρία αυτή θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον Γιώργο Μαυρόπουλο για την παραχώρηση των εικόνων που προβλήθηκαν. Πιστεύετε πως η ιδιότητα του υποτρόφου μπορεί να είναι κίνητρο για ευρύτερες συνεργασίες; Η ισχύς εν τη ενώσει! Συνεργασίες μεταξύ υποτρόφων αναδεικνύουν το δυναμικό του Συνδέσμου και δημιουργούν τις προϋποθέσεις για αποτελέσματα με καλλιτεχνική ταυτότητα, καθώς αναπτύσσονται κοινοί κώδικες επικοινωνίας. Απόφοιτος του Ωδείου Αθηνών η υψίφωνος Μαρία Μηλολιδάκη, με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο κλασικό τραγούδι στο Μιλάνο με τη Μαρία Λουίζα Τσιόνι. Έχει βραβευτεί στους διεθνείς διαγωνισμούς για νέες λυρικές φωνές Ενρίκο Καρούζο 2003 και Φραντσέσκο Μαρία Μαρτίνι 2003. Έχει συνεργαστεί με το Εθνικό Θέατρο, την Εθνική Λυρική Σκηνή, την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης κ.ά. Έχει συμπράξει με την Ορχήστρα των Χρωμάτων, την Κρατική Ορχήστρα Κύπρου, την Οrchestra I Pomeriggi Musicali, την Καμεράτα Ορχήστρα Φίλων της Μουσικής, τη Συμφωνική Ορχήστρα Τίτο Σκίπα. Στα μελλοντικά της σχέδια περιλαμβάνεται συνεργασία με το Ελληνικό Συγκρότημα Σύγχρονης Μουσικής και τον Θόδωρο Αντωνίου στο Μέγαρο Μουσικής

Αθηνών (Τρία Μουσικά Μονόπρακτα), εμφάνιση με το κουιντέτο Melos Brass στο πλαίσιο της Διεθνούς Μουσικής Ακαδημίας στην Κέρκυρα (Ιούλιος 2006) και η ερμηνεία του ρόλου της Μικαέλα στην Κάρμεν του Μπιζέ (Δεκέμβριος 2006, Θέατρο της Μπολόνια, Ιταλία). H μεσόφωνος Άννα Παγκάλου σπούδασε κλασικό τραγούδι στο Διεθνές Καλλιτεχνικό Κέντρο Athenaeum. Aπό τον Νοέμβριο 2004 είναι υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση και σπουδάζει στη Βιέννη υπό την καθοδήγηση της Κρίστα Λούντβιγκ. Έχει κερδίσει το A΄ βραβείο στον Διεθνή Διαγωνισμό «Δημήτρης Μητρόπουλος». Εκπροσωπώντας την Ελλάδα συμμετείχε στην Όπερα της Γης, που ανέβηκε στο Ηρώδειο (2005) στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας, ερμηνεύοντας την Κορυφαία στο έργο του Μπαζίλ Τόλε, Ευμενίδες. Την προσεχή περίοδο θα συνεργαστεί με την Καμεράτα Ορχήστρα Φίλων της Μουσικής και τον Αλέξανδρο Μυράτ σε έργα των Στράους, Βάγκνερ και Τσιμλίνσκι, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με τον Μίλτο Λογιάδη στη Λειτουργία της Στέψης του Μότσαρτ στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο της Κέρκυρας και με την Όπερα του Γκρατς (Αυστρία, Ιανουάριος 2007). Η πιανίστα Αφροδίτη Στυλιανίδου σπούδασε πιάνο στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών και Korrepetition στο Ωδείο Ρίχαρντ Στράους του Μονάχου. Έχει τιμηθεί με την υποτροφία Αλ. Τριάντη του Συλλόγου Φίλων της Μουσικής και την υποτροφία Ρίχαρντ Βάγκνερ για συνοδεία τραγουδιού. Από τον Απρίλιο του 2005 έχει αναλάβει τη μουσική προετοιμασία των παραγωγών όπερας του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης. Φωτογραφίες all4mat.gr

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Εβδομάδα Σεμιναριακών Διαλέξεων Ωνάση 2006 σε Βιολογία - Πληροφορική

Το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), διοργανώνει δύο κύκλους σεμιναριακών διαλέξεων υψηλού επιπέδου στους τομείς της Βιολογίας και της Πληροφορικής στις εγκαταστάσεις του ΙΤΕ στο Ηράκλειο. Στόχος των Διαλέξεων, που διοργανώνονται σε ετήσια βάση από το 2001, είναι η περαιτέρω εκπαίδευση και υποστήριξη νέων ταλαντούχων Ελλήνων και άλλων Ευρωπαίων επιστημόνων, μεταπτυχιακών και τελειόφοιτων φοιτητών. Οι σπουδαστές που επιλέγονται κάθε φορά με βάση τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις για να συμμετάσχουν στις διαλέξεις, λαμβάνουν οικονομική ενίσχυση από το Ίδρυμα Ωνάση για την κάλυψη των εξόδων μετακίνησης και παραμονής τους. Ο πρώτος κύκλος των Διαλέξεων Ωνάση 2006 θα διεξαχθεί από τις 17 έως τις 21 Ιουλίου και είναι αφιερωμένος στη Βιολογία με θέμα «Πλαστικότητα του Εγκεφάλου: Από τα Μόρια στη Συμπεριφορά (Brain Plasticity: From Molecules to Behavior)». Κεντρικός ομιλητής είναι ο Έρικ Ρ. Κάντελ, Νομπελίστας Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κολούμπια (Νόμπελ Ιατρικής 2000). Άλλοι διακεκριμένοι ομιλητές είναι οι: Απόστολος Γεωργόπουλος από το Πανεπιστήμιο της Μιννεσότα, Φερνάντο Νότμπομ του Πανεπιστημίου Ροκφέλλερ, Παναγιώτα Ποϊράζη από το Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας-ΙΤΕ, Τζέφρι Ράισμαν από το University College του Λονδίνου και Ειρήνη Σκαλιώρα του Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών. Ο καθηγητής Κάντελ, πέραν των σεμιναριακών του διαλέξεων, θα δώσει γενική ομιλία για το ευρύ κοινό στις 19 Ιουλίου στο αμφιθέατρο του ΙΤΕ. Ο δεύτερος κύκλος των διαλέξεων, που είναι αφιερωμένος στην Πληροφορική και έχει θέμα «Ρομπότ που Αλληλεπιδρούν με Νοήμονα Τρόπο με τους Ανθρώπους (Robots Intelligently Interacting with People), θα διεξαχθεί στις 24 έως 28 Ιουλίου και έχει ως κεντρικό ομιλητή τον Τακέο Κανάντε, καθηγητή του Πανεπιστημίου Κάρνεγκι Μέλον. Ο καθηγητής Κανάντε είναι από τους πλέον διάσημους επιστήμονες στον τομέα της Ρομποτικής και ιδρυτής του ομώνυμου ινστιτούτου του Κάρνεγκι Μέλον. Θα μιλήσει στο ευρύ κοινό στις 26 Ιουλίου. Επίσης, ομιλητές θα είναι οι Χένρικ Κρίστενσεν του Βασιλικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Σουηδίας, Χίρο Χιρουκάβα του Εθνικού Ινστιτούτου Προηγμένης Βιομηχανικής Επιστήμης & Τεχνολογίας της Ιαπωνίας, Τζέιμς Κάφνερ του Πανεπιστημίου Κάρνεγκι Μέλον, Μάγια Μάταριτς του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας και Πάνος Τραχανιάς του Ινστιτούτου Πληροφορικής-ΙΤΕ. Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής είναι ο καθηγητής Γιάννης Παπαμαστοράκης

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Tα θυρανοίξια του Eυαγγελισμού Aποστολή του Iδρύματος Ωνάση στην Aλεξάνδρεια ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Tο εσωτερικό του ναού του Eυαγγελισμού μετά την αποκατάστασή του

Mε λαμπρότητα, συγκίνηση και με απόντες τους δύο βασικούς εμπνευστές του έργου, τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Πέτρο και τον πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση Στέλιο Παπαδημητρίου, πραγματοποιήθηκαν στις 2 Απριλίου 2006 τα θυρανοίξια του πατριαρχικού ναού του Ευαγγελισμού στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, ο οποίος ανακαινίστηκε με δωρεά του Ιδρύματος. Μαζί με τους χίλιους και πλέον Αλεξανδρινούς και Ελλαδίτες προσκεκλημένους, στην τελετή παρευρέθηκαν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κάρολος Παπούλιας, ο κυβερνήτης της Αλεξάνδρειας κ. Μωχάμεντ Μαχγκούμπ, ο πρόεδρος του Ιδρύματος κ. Αντώνης Παπαδημητρίου, οι επίτιμοι αντιπρόεδροι κ. Παύλος Ιωαννίδης και κ. Απόστολος Ζαμπέλας, ο γραμματέας κ. Γιώργος Ζαμπέλας και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου κ. Στέφανος Ταμβάκης και κ. Μαριάννα Μόσχου, εκπρόσωποι των ελληνικών κοινοτήτων της Αιγύπτου, διακεκριμένα στελέχη του πολιτικού, ακαδημαϊκού και επιχειρηματικού κόσμου από την Ελλάδα, προσκεκλημένοι του Ιδρύματος, εκπρόσωποι των αιγυπτιακών αρχών, δημοσιογράφοι και πολλοί άλλοι. Η λειτουργία της ιστορικής εκείνης Κυριακής για τον Eλληνισμό της Αλεξάνδρειας έγινε με συλλείτουργο του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου και του Πατριάρχη Αλεξανδρείας κ. Θεόδωρου Β΄ και μεταδόθηκε ζωντανά από την Ελληνική Τηλεόραση. «Θεωρούμε ότι πράξαμε μόνο αυτό που ήταν καθήκον

μας, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας, σύμφωνα με τους σκοπούς που μας έταξε ο αείμνηστος Ωνάσης», είπε στην ομιλία του ο πρόεδρος του Ιδρύματος κ. Αντώνης Παπαδημητρίου. «Η σημερινή συνάθροιση εν τη μεγάλη πόλει της Αλεξανδρείας των ποιμεναρχών της Ελληνικής Ορθοδοξίας και των ταγών της κατά κόσμον Ελλάδος, εν μέσω πλήθους εκλεκτών προσκεκλημένων, και με την παρουσία του επίσημου Αιγυπτιακού κράτους, αναδεικνύει ακριβώς τον λόγο για τον οποίο το Ίδρυμά μας απεφάσισε να αναλάβει την αποκατάσταση του περίλαμπρου αυτού Ναού. Ο Μητροπολιτικός Ναός του παλαίφατου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας είναι ένα από τα μνημεία που δηλώνουν τη διαρκή παρουσία των Ελλήνων στην Αίγυπτο. Σηματοδοτεί την αέναη δράση και άνθηση του Ελληνισμού έξω από τα στενά γεωγραφικά όρια του Ελλαδικού χώρου. Έλληνες υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν πάντοτε, εντός και εκτός της Ελλάδος, κτίζοντας μία ιδεατή και υπερβατική Ελλάδα. Θα έλεγα μια Ελλάδα ιδανική. »Τέλος, ο Ναός αυτός δηλώνει την υπερεθνική, διαπολιτισμική και οικουμενική σημασία του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας. Οι Έλληνες στην Αίγυπτο δεν αισθάνθηκαν ποτέ ξένοι. Αναμείχθηκαν, συμβίωσαν και συνέπασχαν με τον φίλο αιγυπτιακό λαό από αρχαιοτάτων χρόνων. »Το Ίδρυμα Ωνάση έχει αποφασίσει να συγκεντρώσει τις

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Tα θυρανοίξια του Eυαγγελισμού Aποστολή του Iδρύματος Ωνάση στην Aλεξάνδρεια ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

O Πατριάρχης Aλεξανδρείας κ. Θεόδωρος απονέμει τον Mεγαλόσταυρο στους επίτιμους αντιπροέδρους του Iδρύματος κ. Παύλο Iωαννίδη και κ. Aπόστολο Zαμπέλα, καθώς και στον πρόεδρο του Iδρύματος κ. Aντώνη Παπαδημητρίου

O άμβωνας και χαρακτηριστικά βιτρώ

δυνάμεις του σε λιγότερα, αλλά σημαντικά έργα. Όλοι οφείλουν να προσφέρουν στο μέτρο των δυνάμεών τους. Εμείς, χάριτι θεία, ίσως μπορέσουμε περισσότερα. »Πριν από πέντε περίπου χρόνια συναντήθηκαν κάποιοι άνθρωποι που μοιράστηκαν ένα όραμα. Από αυτούς σήμερα οι δύο λείπουν. Οι αναμνήσεις όμως του ενός και το λειτούργημα του άλλου, τους φέρνουν εδώ μαζί μας πάλι. Συναντιούνται ιδανικά σ’ αυτήν την πόλη.

του 1847 σε οικόπεδο που δώρισε στην Κοινότητα Αλεξάνδρειας ο Μιχαήλ Τοσίτσας. Η οικοδόμησή του από τον αρχιτέκτονα Ερμέτες Πιερρότη διήρκεσε εννέα χρόνια και τα εγκαίνια έγιναν πανηγυρικά την ημέρα του Ευαγγελισμού το 1856. Η αρχική μορφή του ήταν αυστηρότερη από τη σημερινή, γιατί τα πέτρινα κωδωνοστάσια αντικαταστάθηκαν το 1927-1936 με πιο εντυπωσιακές τσιμεντένιες κατασκευές και στην πρόσοψη προστέθηκαν διάφορα διακοσμητικά στοιχεία. Στη δεκαετία του 1950 ο ναός συντηρήθηκε και προστέθηκαν τοιχογραφίες και βιτρώ.

»Έχουμε χάσει πολλές πατρίδες που μένουν μόνο ως ερείπια και ως μνήμη ανθρώπων, που και αυτοί σιγά-σιγά σβήνουν. Η Αλεξάνδρεια είναι ζωντανή. Τη βλέπουμε και μας αγγίζει, όχι μόνο εμάς τους Αιγυπτιώτες αλλά και όλους τους Έλληνες. Τα σημερινά θυρανοίξια και η παρουσία όλων μας είναι η απόδειξη ότι η πόλη παραμένει ζωντανή», κατέληξε ο κ. Παπαδημητρίου. Την τελετή τίμησαν με την παρουσία τους ο επίτιμος πρόεδρος της ΝΔ κ. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, η υπουργός Τουρισμού κ. Φάνη Πάλλη-Πετραλιά, ο υφυπουργός Εθνικής Οικονομίας κ. Πέτρος Δούκας, ο υφυπουργός Εξωτερικών κ. Θόδωρος Κασσίμης, ο αντιπρόεδρος της Βουλής κ. Αθανάσιος Σούρλας, οι βουλευτές κ. Πέτρος Ευθυμίου και Άννα Διαμαντοπούλου. Ο ναός του Ευαγγελισμού θεμελιώθηκε τον Νοέμβριο

Πρόκειται για μια τρίκλιτη βασιλική με εντυπωσιακά μεγάλες διαστάσεις, ενδεικτικές της άνθησης του Ελληνισμού της Αλεξάνδρειας την εποχή που χτιζόταν. Ο κυρίως ναός έχει μήκος 48 μέτρα και πλάτος 22,70 μέτρα. Το εσωτερικό του, ωστόσο, είναι εκείνο που εντυπωσιάζει, με τη μνημειακή μεγαλοπρέπεια και τον πλούτο στα αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά στοιχεία του, που δημιουργούν μια επιβλητική ατμόσφαιρα, χωρίς να είναι κραυγαλέα. Το μεσογειακό φως της Αλεξάνδρειας εισχωρεί από τα μεγάλα παράθυρα, γλυκά χρωματισμένο από τα πολύχρωμα βιτρώ που απεικονίζουν τους Δώδεκα Αποστόλους. Φιλοτεχνήθηκαν μεταξύ του 1950 και 1953 στο Παρίσι από τον οίκο Ζαν Γκωντέν, πάνω σε σχέδια βυζαντινής τεχνοτροπίας του Αλεξανδρινού καλλιτέχνη της Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας Μίκη Ματσάκη και κόστισαν 3.120 αι-

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Tα θυρανοίξια του Eυαγγελισμού Aποστολή του Iδρύματος Ωνάση στην Aλεξάνδρεια ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

O νάρθηκας του ναού μετά την αποκατάστασή του

O Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κάρολος Παπούλιας και ο κυβερνήτης της Αλεξάνδρειας κ. Μωχάμεντ Μαχγκούμπ κατά την τελετή των θυρανοιξίων

γυπτιακές λίρες της εποχής. Ο ίδιος ανέλαβε και τις πρόσθετες τοιχογραφίες, που απεικονίζουν τον Ευαγγελισμό, τη Γέννηση, την Κοίμηση, την Ανάσταση και άλλες σκηνές από τη ζωή και τα πάθη του Χριστού.

πόλη αυτή σε παλαιότερες εποχές. Στη διάρκεια των εργασιών ανακαίνισης ανακαλύφθηκε στα θεμέλιά του μέρος του αρχαίου υδραγωγείου της πόλης της Αλεξάνδρειας, που σήμερα είναι επισκέψιμο. Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη θερμή υποστήριξή του προς το έργο του Πατριαρχείου, ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόδωρος «έδωσε» σε μια αίθουσα του Μεγάρου το όνομα του αείμνηστου Στέλιου Παπαδημητρίου.

Το τεράστιο μαρμάρινο τέμπλο αιχμαλωτίζει το βλέμμα, στολισμένο με πέντε σειρές από μικρότερες και μεγαλύτερες εικόνες, αλλά και επιχρυσωμένα διακοσμητικά στοιχεία, μαιάνδρους, ακροκέραμα και κληματαριές. Στον γαλάζιο θόλο λαμπιρίζουν μικρά χρυσά αστέρια, φόντο στην τοιχογραφία του Παντοκράτορα. Τα στασίδια, λουστραρισμένα πια, φέρουν τα ονόματα κάθε ιδιοκτήτη: Αγγελική Νάτζιου, Στυλιανή Βίκη, Ελένη Χριστοδούλου, Ελένη Ευστρατιάδη... Σαφώς λιγότεροι οι Έλληνες της σύγχρονης Αλεξάνδρειας που εξακολουθούν να δίνουν τον καθημερινό αγώνα της επιβίωσης σε μια φιλική σήμερα μεγαλούπολη στη χώρα του Νείλου, αισθάνονται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση για το μέλλον χάρη σε έργα τέτοια, όπως η ανακαίνιση της Μητρόπολής τους από το Ίδρυμα Ωνάση. Μετά τα θυρανοίξια του ναού του Ευαγγελισμού, τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και οι προσκεκλημένοι του Ιδρύματος παραβρέθηκαν στην τελετή των εγκαινίων του ανακαινισμένου Πατριαρχικού Μεγάρου που βρίσκεται δίπλα στην εκκλησία. Το κομψό, διώροφο κτήριο με τον περιποιημένο κήπο στέγαζε άλλοτε την Τοσιτσαία Σχολή, ένα ακόμη δείγμα της ακμής του ελληνικού στοιχείου στην

Ανακαίνιση της Βίλας Αντωνιάδη Η συμβολή του Ιδρύματος Ωνάση στη ανάδειξη του ελληνικού πολιτισμού δεν σταματά στην εξώθυρα της εκκλησίας του Ευαγγελισμού. Επόμενο σημαντικό βήμα ήταν η υπογραφή πρωτοκόλλου συνεργασίας μεταξύ του Ιδρύματος και της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας στις 2 Απριλίου 2006, με αντικείμενο την ανακαίνιση της ιστορικής Βίλας Αντωνιάδη και τη δημιουργία Τμήματος Ερευνών της Ελληνιστικής Αλεξάνδρειας, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του Κέντρου Αλεξανδρινών και Μεσογειακών Ερευνών της Βιβλιοθήκης Αλεξανδρείας. Το πρωτόκολλο υπεγράφη σε ειδική τελετή από τον πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση κ. Αντώνη Παπαδημητρίου και τον διευθυντή της Βιβλιοθήκης κ. Ισμαήλ Σεραγκελντίν, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Κάρολου Παπούλια, του κυβερνήτη της Αλεξάνδρειας κ. Μωχάμεντ Μαχγκούπ, του προεδρείου, των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος και των προσκεκλημένων του. Την τελετή τίμη-

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Tα θυρανοίξια του Eυαγγελισμού Aποστολή του Iδρύματος Ωνάση στην Aλεξάνδρεια ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

O πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση κ. Αντώνης Παπαδημητρίου και ο διευθυντής της Bιβλιοθήκης της Aλεξάνδρειας κ. Iσμαήλ Σεραγκελντίν υπογράφουν το πρωτόκολλο συνεργασίας για τη Bίλα Aντωνιάδη. Διακρίνονται από αριστερά ο Δρ Mωχάμεντ Aγουάντ, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Κάρολος Παπούλιας, ο κυβερνήτης Αλεξανδρείας κ. Μωχάμεντ Μαχγκούμπ, το μέλος του ΔΣ του Ιδρύματος Ωνάση και αναπληρωτής πρόεδρος του ΣΑΕ κ. Στέφανος Ταμβάκης και οι επίτιμοι αντιπρόεδροι του Iδρύματος Ωνάση κ. Απόστολος Ζαμπέλας και κ. Παύλος Ιωαννίδης.

H βίλα Aντωνιάδη με τους κήπους της

σαν με την παρουσία τους η υπουργός Τουρισμού κα Φάνη Πάλλη-Πετραλιά, ο υφυπουργός Οικονομικών κ. Πέτρος Δούκας, οι βουλευτές κ. Πέτρος Ευθυμίου και κ. Άννα Διαμαντοπούλου κ.ά.

Το έργο της ανακαίνισης αναμένεται να ολοκληρωθεί σε δύο χρόνια.

Σύμφωνα με το πρωτόκολλο συνεργασίας, το Ίδρυμα Ωνάση και η Βιβλιοθήκη Αλεξανδρείας θα διαθέσουν από 250.000 δολ. ΗΠΑ για την πρώτη φάση των εργασιών της ανακαίνισης του κτηρίου. Η Βίλα Αντωνιάδη, αναγνωρισμένη ως ιστορικό μνημείο της πόλης, βρίσκεται δίπλα στη Βιβλιοθήκη, μέσα σ’ ένα καταπράσινο πάρκο σαράντα οκτώ εκταρίων με βοτανικούς κήπους, αγάλματα, τροπικό θερμοκήπιο αλλά και αρχαία κατάλοιπα. Χαρακτηριστικό δείγμα Αλεξανδρινού κοσμοπολίτη, ο Ιωάννης Αντωνιάδης με καταγωγή από τη Λήμνο, υπήρξε ευεργέτης της ελληνικής κοινότητας και έχτισε την έπαυλη των 2.859 τετραγωνικών μέτρων, που αναδείχθηκε σε ορόσημο της Αλεξάνδρειας. Ο απόγονός του Αντώνιος Αντωνιάδης τη δώρισε στον Δήμο της πόλης, που την αξιοποίησε για τη φιλοξενία αρχηγών κρατών και άλλων σημαντικών επισκεπτών. Το κτήριο γνώρισε ιστορικές στιγμές, όπως η υπογραφή της Αγγλο-αιγυπτιακής Συνθήκης το 1936 και η ίδρυση του Αραβικού Συνδέσμου το 1946. Μετά το 1952 άρχισε να παρακμάζει, ενώ ο χρόνος και οι άστοχες προσπάθειες επισκευών έχουν επιφέρει φθορές στο εντυπωσιακό κτίσμα.

Τρίτος σταθμός της πενθήμερης επίσκεψης των στελεχών του Ιδρύματος Ωνάση και των προσκεκλημένων του στην Αίγυπτο ήταν τα κτήρια της Ελληνικής Κοινότητας της Αλεξάνδρειας, ένα «προσκύνημα» συγκινητικό για τους όσους επέστρεφαν μετά από χρόνια σε γνώριμές τους σχολικές αίθουσες. Τα εντυπωσιακά αυτά κτήρια συνολικής έκτασης 300 στρεμμάτων δημιουργούν ένα ελληνικό τετράγωνο στο κέντρο της Αλεξάνδρειας, πολύ κοντά στον έφιππο ανδριάντα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στο ελληνικό τετράγωνο Τσάντμπι βρίσκονται το Αβερώφειο Γυμνάσιο, η Παλιά Σαλβάγειος Εμπορική Σχολή, το Θέατρο της Ιουλίας Σαλβάγου, το κλειστό Γυμναστήριο, το Μπενάκειο Οικοτροφείο Θηλέων, το Οικοτροφείο Αρρένων «Μάννα», στάδιο δέκα χιλιάδων θεατών και άλλα βοηθητικά κτήρια. Στα ευρύχωρα γραφεία του Αβερώφειου στεγάζονται σήμερα οι διοικητικές υπηρεσίες της Ελληνικής Κοινότητας, δίνοντας λίγη ζωντάνια στον χώρο που άλλοτε έσφυζε από ζωή. Σήμερα, μερικές δεκάδες μαθητών συνεχίζουν να φοιτούν στις ψηλοτάβανες, φωτεινές αίθουσες.

Το ελληνικό στοιχείο στην Αλεξάνδρεια

Ειδήσεις του Ιδρύματος

Tα θυρανοίξια του Eυαγγελισμού Aποστολή του Iδρύματος Ωνάση στην Aλεξάνδρεια ΤΗΣ ΛΉΔΑΣ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

O κ. Γιώργος Zαμπέλας και ο κ. Παναγιώτης Kαφατσάκης της Eλληνικής Kοινότητας Aλεξάνδρειας στο προαύλιο του Aβερώφειου Γυμνασίου

Στιγμιότυπο από την απονομή του Mεγαλόσταυρου στον αντιπρόεδρο και τον γραμματέα του Iδρύματος Ωνάση κ. Γιάννη Iωαννίδη και κ. Γιώργο Zαμπέλα

Πιο χαρούμενο και θελκτικό το μικρό Εθνικό Μουσείο της Αλεξάνδρειας, στο οποίο ξεναγήθηκαν, επίσης, τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου και οι προσκεκλημένοι του Ιδρύματος Ωνάση. Στεγάζεται σε μια όμορφη βίλα στο κέντρο της πόλης, όπου συνυπάρχουν τα ευρήματα του αιγυπτιακού και του ελληνικού πολιτισμού. Μούμιες και αγάλματα αιγυπτιακών θεοτήτων, ευρήματα από τις υποβρύχιες έρευνες στον Φάρο της Αλεξάνδρειας, ελληνικά κεραμικά και κοσμήματα εντυπωσίασαν τους επισκέπτες. Τελευταίος σταθμός της πενθήμερης περιήγησης ήταν το Κάιρο με την κοσμοπολίτικη ατμόσφαιρα και τα παραδοσιακά παζάρια του. Τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος ήταν επίσημοι προσκεκλημένοι στη μεγάλη συναυλία που διοργάνωσε στο Αίθριο των Πυραμίδων η Ελληνική Κοινότητα του Καΐρου. Η αποστολή επισκέφθηκε, ακόμη, την Ακρόπολη του Καΐρου, την Σιταντέλ, με το τζαμί του Μωχάμεντ Άλι, την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και το περίφημο αρχαιολογικό μουσείο της πόλης.

ματος έλαβε και τον Αστέρα, ύψιστη διάκριση του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας που προοριζόταν για τον πατέρα του Στέλιο Παπαδημητρίου. Λίγες ημέρες αργότερα, ο Πατριάρχης Θεόδωρος επισκέφθηκε τα γραφεία του Ιδρύματος Ωνάση στην Αθήνα και απένειμε τον Μεγαλόσταυρο στον αντιπρόεδρο του Ιδρύματος κ. Γιάννη Ιωαννίδη, που δεν είχε παραβρεθεί στην τελετή των θυρανοιξίων στην Αλεξάνδρεια, καθώς και στον γραμματέα του Ιδρύματος κ. Γιώργο Ζαμπέλα, υπεύθυνο εκ μέρους του Ιδρύματος για το έργο της ανακαίνισης του ναού.

Ανώτατες διακρίσεις στο Διοικητικό Συμβούλιο Ιδιαίτερα συγκινητική ήταν η στιγμή, μετά τη Θεία Λειτουργία στον ναό του Ευαγγελισμού, της απονομής του Μεγαλόσταυρου του Αγίου Μάρκου από τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας στον πρόεδρο του Ιδρύματος κ. Αντώνη Παπαδημητρίου και στους επίτιμους αντιπροέδρους κ. Παύλο Ιωαννίδη και κ. Απόστολο Ζαμπέλα. Ο πρόεδρος του Ιδρύ-

Συνέντευξη

Γιώργος Ζαμπέλας - Η Αποκατάσταση του ναού του Ευαγγελισμού Πνοή αυτοπεποίθησης για τον Ελληνισμό της Αλεξάνδρειας ΣΥΝΈΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΛΉΔΑ ΜΠΟΥΖΆΛΗ

Eπισκευή άνω ζώνης τυμπάνων κωδωνοστασίου

Δύο χρόνια διήρκεσαν οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης της ορθόδοξης εκκλησίας του Ευαγγελισμού στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Πρόκειται για ένα κτήριο κατασκευασμένο αρχικά στο διάστημα 1847-1856 από λιθοδομή, εντυπωσιακό σε μέγεθος: με κάτοψη περίπου 1.000 τ.μ. και με ύψος 20 μ. περίπου. Η πρωτοβουλία για το εξαιρετικά σημαντικό για τον Ελληνισμό της Αλεξάνδρειας έργο ανήκει σε τρεις εμπνευσμένους και διορατικούς άνδρες: στον Πατριάρχη Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής Πέτρο, στον πρόεδρο του Ιδρύματος Ωνάση Στέλιο Παπαδημητρίου και στον αναπληρωτή πρόεδρο του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού και επίτιμο πρόεδρο της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξάνδρειας Στέφανο Ταμβάκη. Οι δύο πρώτοι δεν βρίσκονται πια στη ζωή. Πρόφθασαν, όμως, να δουν το ιστορικό κτήριο να ανακτά την αρχική του αίγλη.

Ποιο ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι του εγχειρήματος;

Την ευθύνη του έργου της συντήρησης και αποκατάστασης του ναού ανέλαβε ο γραμματέας του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ωνάση και αρχιτέκτονας Γιώργος Ζαμπέλας, ο οποίος συντόνισε την ομάδα τεχνικών: τον αρχιτέκτονα μηχανικό Γιώργο Τσούτσουρα, τον πολιτικό μηχανικό Παναγιώτη Παναγιωτόπουλο, τον ειδικό στον φωτισμό Κίμωνα Χούρσογλου και στην τελική φάση τον ειδικό ωρολογοποιό Θεόδωρο Κωτσάκη. Στο χρονικό του υποδειγματικού έργου συντήρησης και αποκατάστασης αναφέρθηκε στο ΑΩ ο κ. Γιώργος Ζαμπέλας.

Κόστισε περίπου 600.000 ευρώ. Βέβαια, τα ημερομίσθια είναι πολύ χαμηλότερα στην Αίγυπτο. Εάν το ίδιο έργο γινόταν στην Αθήνα, θα κόστιζε τρεις φορές περισσότερο, και θα έφθανε το 1,5 -1,8 εκατομμύρια ευρώ. Σε ένα οικοδομικό έργο το πιο δύσκολο πράγμα είναι να καθορισθεί η ισορροπία, η «χρυσή τομή», ανάμεσα στην ποιότητα και στον προϋπολογισμό. Ούτε το κοστολόγιο μπορεί να μείνει ανεξέλεγκτο, ούτε υπερβολική οικονομία μπορεί να γίνει, γιατί θα έχει επιπτώσεις στην ποιότητα του έργου. Όπως αντιλαμβάνεσθε, όμως, εάν ξο-

Το πιο δύσκολο κομμάτι ήταν η συντήρηση και αποκατάσταση των όψεων, γιατί τέτοιου είδους λεπτεπίλεπτες κατασκευές, κορνίζες, διακοσμητικά στοιχεία, διακοσμητικές πλάκες, με ρωγμές, φθορές και αποκολλήσεις, δεν ήταν συνηθισμένη δουλειά για τους εργολάβους στην Αίγυπτο. Άρα χρειαζόταν να ευαισθητοποιήσουμε τον εργολάβο και να τον μάθουμε να δουλεύει ποιοτικά. Εκεί πρέπει να δώσουμε συγχαρητήρια στον αρχιτέκτονα Γιώργο Τσούτσουρα, που ενέπνευσε τον εργολάβο να προσπαθήσει να κάνει κάτι ιδιαίτερο. Αυτό το σημείο ήταν σίγουρα μια επιτυχία και παράλληλα το ότι μπορέσαμε να υλοποιήσουμε το έργο τηρώντας τον αρχικό μας προϋπολογισμό. Πόσο κόστισε το έργο αυτό;

Συνέντευξη

Σχέδιο πρόσοψης του ναού με την πρόταση ανακαίνισης του 1927

Eργασίες συντήρησης και μερικής ανακατασκευής του σολέα

δέψουμε υπερβολικά ποσά σε ένα έργο, θα στερήσουμε πόρους από ένα άλλο κοινωφελές έργο του Ιδρύματος.

τοποθετήθηκαν προεντεταμένοι ελκυστήρες –δηλαδή βέργες από σίδερο που τεντώνονται και η κατασκευή αποκτά μεγαλύτερη αντοχή–, έγιναν τσιμεντέμματα στις λιθοδομές, για να κλείνουν τα κενά και οι ρωγμές, και επίσης κατασκευάστηκαν ενισχυμένα επιχρίσματα – σοβάδες ενισχυμένοι με πιο πολύ τσιμέντο, με επένδυση Νευρομετάλ κ.ά.

Τι ιδιαιτερότητες είχε το έργο αυτό; Ήταν αντίστοιχο με την αποκατάσταση του κτηρίου στο Ναύπλιο, που στέγασε το παράρτημα της Εθνικής Πινακοθήκης; Πρόκειται για εντελώς διαφορετικό έργο. Στην Αλεξάνδρεια έγινε πιο προσεκτική συντήρηση και αποκατάσταση, όπως αρμόζει σε ένα κτήριο μνημειακού χαρακτήρα. Στο Ναύπλιο, η επέμβαση ήταν ριζική. Το κτήριο ήταν ένα κτίσμα διατηρητέο, σε πολύ κακή κατάσταση, όπου η βασική υποχρέωσή μας ήταν να αποκαταστήσουμε τις εξωτερικές όψεις στην αρχική τους μορφή. Όλο το εσωτερικό ανακαινίσθηκε και άλλαξε η χρήση του. Πόσο σοβαρά ήταν τα δομικά προβλήματα; Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν η δομική στερέωση των δύο κωδωνοστασίων. Λόγω του ότι είχαν προστεθεί εκ των υστέρων, είχαν κατασκευαστεί με φέροντα οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα και στηρίζονταν επάνω σε λιθοδομή. Αυτή η ασυμβατότητα συνήθως δημιουργεί προβλήματα. Έγινε σταθεροποίηση του στατικού φορέα στην περιοχή των κωδωνοστασίων, επισκευή των ρωγμών, επισκευή του οξειδωμένου σιδηροπλισμού, προστέθηκαν μεταλλικές κατασκευές (ελάσματα και δοκοί), για να στερεώσουν καλυτέρα την υπάρχουσα κατασκευή,

Υπήρξε ιδιαίτερη φροντίδα για τις αγιογραφίες; Οι αγιογραφίες δεν είχαν καταστραφεί, έγινε καθαρισμός από εξειδικευμένους συντηρητές. Ο ζωγραφικός διάκοσμος μέσα στον ναό, οι ειδικές τεχνικές, η απομίμηση μαρμάρου, έγιναν από την αρχή με εξονυχιστικούς ελέγχους ως προς τη συμβατότητα και πιστότητα των χρωμάτων και των μορφών με τις υφιστάμενες. Στο τέμπλο έγινε αντικατάσταση των φθαρμένων τμημάτων, νέες χρυσές επιστρώσεις και συντήρηση των εικόνων. Ποιες άλλες εργασίες έγιναν στον ναό; Άλλο μεγάλο κομμάτι των εργασιών ήταν η αντικατάσταση της επικάλυψης της στέγης και η στεγανοποίησή της. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό, γιατί έμπαιναν τα νερά της βροχής και κατέστρεφαν την οροφή του ναού. Κατασκευάσθηκε νέα επικάλυψη με μεταλλικά φύλλα, που στεγανοποιήθηκαν από κάτω με ασφαλτόπανο. Επίσης, δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στον φωτισμό του

Συνέντευξη

ναού: εμπλουτίστηκαν οι πολυέλαιοι, σχεδιάστηκαν από τον Κίμωνα Χούρσογλου νέα φωτιστικά, μετά από μελέτη φωτισμού, ώστε να αναδεικνύεται ο εσωτερικός διάκοσμος και να υπάρχει άπλετο φως σε όλο τον ναό. Χρειάστηκε να αλλάξει συνολικά το δίκτυο καλωδιώσεων και τοποθετήθηκε και σύστημα πυρανίχνευσης. Το ίδιο έγινε και για το εξωτερικό του ναού και τον αύλειο χώρο, για να μπορέσει να αναδειχθεί η αισθητική του κτηρίου. Επίσης, έγινε επισκευή του ρολογιού, το οποίο αποτελούσε ένα θαύμα τεχνικής της εποχής του και είχε κατασκευαστεί από τον διάσημο οίκο ο οποίος κατασκεύασε και το ρολόι του Γουεστμίνστερ του Λονδίνου, το γνωστό Μπιγκ Μπεν. Πρόκειται για έναν τεράστιο μηχανισμό, με μέγεθος περίπου δύο μέτρα, που λειτουργεί με αντίβαρα. Την επισκευή του επιμελήθηκε ο ωρολογοποιός Θεόδωρος Κωτσάκης. Από κακές επεμβάσεις και παραλείψεις του παρελθόντος, έλειπαν κομμάτια, τα οποία αναζήτησε στον κατασκευαστή στην Αγγλία, πήγε στο μουσείο του Greenwich, βρήκε τα σχέδια των τμημάτων που έλειπαν, τα κατασκεύασε και τα τοποθέτησε. Αυτό σημαίνει «αποκατάσταση». Θα μπορούσαμε να είχαμε βάλει έναν καινούργιο ηλεκτρονικό μηχανισμό στη θέση του. Τέλος, έγινε ανακατασκευή του περιβάλλοντος χώρου, στρώθηκε η αυλή με καινούργια τσιμεντοπλακάκια, κι όχι μόνο αυτό, αλλά συντηρήθηκαν και βάφτηκαν και τα γειτονικά κτήρια, που είναι ιδιοκτησία της Κοινότητας Αλεξάνδρειας. Ποιο στοιχείο του ναού σας αρέσει πιο πολύ; Το εσωτερικό του ναού, ο εκπληκτικός διάκοσμος, η αίσθηση που αποπνέει. Οι αγιογραφίες, τα καταπληκτικά βιτρώ – που δεν τα πειράξαμε, μόνο αντικαταστάθηκαν ορισμένα κομμάτια που ήταν σπασμένα. Επίσης, εντυπωσιάζει το μέγεθος του ναού, ο οποίος δεσπόζει σαν Φάρος της Ορθοδοξίας στην πόλη της Αλεξάνδρειας. Βρίσκετε απογοητευτική την εικόνα της σύγχρονης Αλεξάνδρειας; Η πόλη αυτή έχει περιθώρια εξέλιξης. Όσον αφορά στο παρελθόν, τόσο ο ναός όσο και το ελληνικό νεκροταφείο με τα εκπληκτικά γλυπτά του, αλλά και τα κτήρια της Ελ-

ληνικής Κοινότητας δείχνουν την ισχύ και το πολιτιστικό επίπεδο που είχαν οι Έλληνες που ζούσαν εκεί παλαιότερα. Αυτοί οι άνθρωποι γύρισαν στην Ελλάδα και συνέβαλαν στο να προοδεύσει η χώρα μας. Η εξέλιξη της πόλης πλέον είναι θέμα των Αιγυπτίων. Πώς βλέπετε το μέλλον της Αλεξάνδρειας, σε σχέση με το μέλλον του ελληνικού στοιχείου εκεί; Νομίζω πως έργα όπως η αποκατάσταση του ναού του Ευαγγελισμού δίνουν μια πνοή αυτοπεποίθησης και θάρρος στους Έλληνες που δραστηριοποιούνται στο χώρο να προχωρήσουν με περισσότερο κέφι. Επομένως, θεωρώ ότι κινήσεις όπως αυτή του Ιδρύματος είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Ο κυβερνήτης της Αλεξάνδρειας Mωχάμεντ Mαχγκούμπ ήταν πολύ θετικός απέναντι στο έργο της αποκατάστασης του ναού του Ευαγγελισμού και βοήθησε στο να ξεπεραστούν οι γραφειοκρατικές διαδικασίες, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν φρένο. Αυτό είναι ένα παράδειγμα πως, όταν απλουστεύονται οι διαδικασίες και υπάρχει πνεύμα φιλίας και διορατικότητα, τα πράγματα προχωρούν μπροστά. Οι Αιγύπτιοι θέλουν τους Έλληνες, και αυτό φαίνεται από τη βοήθειά τους σε σχέση με το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας. Στην Αίγυπτο υπάρχουν περιθώρια ανάπτυξης και ευνοϊκό περιβάλλον για τους Έλληνες επιχειρηματίες. Όπως κάνουμε επενδύσεις στα Βαλκάνια, με την ίδια λογική θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε και την Αίγυπτο, και ας μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα βρίσκεται πιο κοντά στην Αίγυπτο από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Υπάρχουν και οι ιστορικοί δεσμοί. Νομίζω ότι οι προϋποθέσεις είναι θετικές, πιθανόν και για μια αναβίωση του ελληνικού στοιχείου στην Αλεξάνδρεια και την Αίγυπτο γενικότερα.

Αφιέρωμα

Το Πρόγραμμα των Επισκεπτών Καθηγητών ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΌΠΗΣ ΧΡΗΣΤΟΦΉ

O Δρ Δημήτριος Kωνσταντέλος, Eπίτιμος καθηγητής Iστορίας και Θεολογικών Σπουδών του Kολλεγίου Pίτσαρντ Στόκτον του Nιου Tζέρσυ, στη διάρκεια διάλεξης στο Πανεπιστήμιο της Nότιας Φλώριδας

Tο Θυγατρικό Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης της Νέας Υόρκης υλοποιεί το Πρόγραμμα των Επισκεπτών Καθηγητών από το φθινόπωρο του 2000 με σκοπό την προώθηση του ενδιαφέροντος και της συνειδητοποίησης της σημασίας του Ελληνικού πολιτισμού ως βάση του ανθρωπιστικού πνεύματος. Μέχρι την άνοιξη του 2006, υπολογίζεται ότι σαράντα τέσσερις χιλιάδες άτομα, μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, άνθρωποι των Γραμμάτων και των Tεχνών, αλλά και απλοί πολίτες παρακολούθησαν τις διαλέξεις και τα σεμινάρια των Επισκεπτών Καθηγητών.

Στο πλαίσιο αυτού του Προγράμματος το θυγατρικό Κοινωφελές Ίδρυμα Ωνάση (Η.Π.Α.) εντάσσει σειρά μαθημάτων, σεμιναρίων ή διαλέξεων σε θέματα γενικότερου ελληνικού ενδιαφέροντος στα υφιστάμενα προγράμματα Eλληνικών Σπουδών των Πανεπιστημίων των Η.Π.Α., του Καναδά, της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. Δαπάναις του Ιδρύματος, μετακαλούνται διαπρεπείς Επισκέπτες Καθηγητές από την Ελλάδα, αλλά και από τις Η.Π.Α. και την Ευρώπη, οι οποίοι με την ενίσχυση και με την πλήρη συνεργασία της έδρας και κατόπιν συμφωνίας με το πανεπιστημίο προσφέρουν τα σεμινάρια και τις διαλέξεις. Επιπροσθέτως, το ΄Ιδρυμα αποστέλλει στο τμήμα του συνεργαζόμενου πανεπιστημίου χρήσιμα για τις διαλέξεις βιβλία και εγχειρίδια καθ’ υπόδειξιν του επισκέπτου καθηγητή πριν από την άφιξή του, για να τα μελετήσουν οι διδασκόμενοι. Μετά το τέλος του προγράμματος,

τα βιβλία δωρίζονται στη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου. Μέσος όρος παρακολούθησης σε κάθε διάλεξη είναι 80 άτομα, ενώ ο μέσος όρος παρακολούθησης κάθε σεμιναρίου ανέρχεται σε 15 πρόσωπα. Κάθε Επισκέπτης Καθηγητής επισκέπτεται κατά μέσο όρο τέσσερα πανεπιστήμια και δίνει τουλάχιστον μία διάλεξη και δύο ή τρία σεμινάρια στο καθένα από αυτά. Εβδομήντα τρεις καθηγητές και ειδικοί, μέχρι και την άνοιξη του 2006, έχουν δώσει διαλέξεις και έχουν διδάξει σε εκατόν ενενήντα τέσσερις πανεπιστημιακές σχολές, σε πέντε μεγάλα μουσεία και δεκατρία ερευνητικά κέντρα. Το πρόγραμμα έχει υλοποιηθεί σε τριάντα δύο Πολιτείες των Η.Π.Α. Εκτός από την Ουάσιγκτων, οι πιο συχνά επισκεπτόμενες είναι η Νέα Υόρκη, η Μασσαχουσέτη και η Καλιφόρνια. Στον Καναδά έχει πραγματοποιηθεί στο Μόντρεαλ, το Τορόντο, το Βανκούβερ και στη Μανιτόμπα. Το φθινόπωρο του 2003 το Πρόγραμμα επεκτάθηκε στα Πανεπιστήμια της Νότιας Αμερικής αρχίζοντας από την Αργεντινή και τη Χιλή. Από το καλοκαίρι του 2004 στο Πρόγραμμα περιλαμβάνονται πανεπιστήμια της Κολομβίας και του Περού και από το φθινόπωρο του 2005 πανεπιστήμια του Μεξικού. Οι ειδικότητες των καθηγητών που έχουν μέχρι τώρα συμμετάσχει στο Πρόγραμμα είναι Αρχαιολογία (Κλασική, Κυκλαδική, Κυπριακή), Κλασική Τέχνη, Βυζαντινή

Αφιέρωμα

Το Πρόγραμμα των Επισκεπτών Καθηγητών ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΌΠΗΣ ΧΡΗΣΤΟΦΉ

H αφίσα των διαλέξεων της Δρος Kατερίνας Συνοδινού, καθηγήτριας Kλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Iωαννίνων για τις διαλέξεις της στο Aτλαντικό Πανεπιστήμιο της Φλώριδας στο Mπόκα Pατόν

H Δρ Nότα Kούρου, καθηγήτρια Aρχαιολογίας του Aιγαίου στο Πανεπιστήμιο Aθηνών, στη διάρκεια σεμιναρίου στο Πανεπιστήμιο του Mιζούρι-Kολούμπια

Τέχνη και Αρχιτεκτονική, Ιστορία της Τέχνης, Βυζαντινή Ιστορία, Ιστορία του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, Νεώτερη Ελληνική Ιστορία, Ιστορία του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, Βαλκανική Ιστορία, Κλασική και Νεοελληνική Φιλολογία, Φιλοσοφία και Συγκριτική Φιλοσοφία, Σπουδές Θεάτρου και Κινηματογράφου, Πολιτική Επιστήμη, Διεθνείς Σχέσεις, Ευρωπαϊκές Σπουδές, Διεθνές Δίκαιο, Οικονομικές Επιστήμες, Κοινωνιολογία, Περιβαλλοντολογική Συντήρηση, Ιστορία της Ιατρικής, Ιατρική Ηθική, Αρχιτεκτονική, Συντήρηση Μνημείων και η μελέτη των μεγάλων έργων υποδομής στην αρχαία Ελλάδα (από την οπτική γωνία των Πολιτικών Μηχανικών). Το ΄Ιδρυμα έχει διαθέσει, από το 2000 έως σήμερα, για το συγκεκριμένο πρόγραμμα περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια Δολ. Η.Π.Α. Τα μέχρι σήμερα συνεργαζόμενα πανεπιστήμια και πολιτιστικοί οργανισμοί του Προγράμματος των Επισκεπτών Καθηγητών στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι τα Τμήματα Κοινωνιολογίας και Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Aντέλφι, το Αμερικανικό Ινστιτούτο Επιχειρήσεων (ΑΕΙ), το Κέντρο Ρωσικών και Ανατολικοευρωπαϊκών Σπουδών του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Αριζόνας, τα Τμήματα Κλασικών Σπουδών και Διεθνών Σχέσεων του Κολλεγίου της Βοστώνης, τα Τμήματα Κλασικών

Σπουδών, Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών και το Πρόγραμμα Νέων Ελληνικών του Πανεπιστημίου Μπράουν, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Κολλεγίου Mπριν Mορ της Πενσυλβάνιας, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Φρέσνο, η Αρχιτεκτονική Σχολή του Καθολικού Πανεπιστημίου Αμερικής, το Ινστιτούτο Μελετών Κέιτο, το Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS), το Τμήμα Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου της Πόλης της Νέας Υόρκης, το Θερινό Iνστιτούτο Kλασικών Σπουδών στον Σύλλογο Kλασικών Mελετών της Nέας Aγγλίας (CANE), τα Τμήματα Κλασικών Σπουδών, Ιστορίας της Τέχνης και Αρχαιολογίας, το Ινστιτούτο Χάρριμαν, η Ιατρική Σχολή, το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και το Τμήμα Ψυχολογίας του Μεταπτυχιακού Παιδαγωγικού Κολλεγίου στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, τα Τμήματα Ιστορίας της Τέχνης και Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κορνέλ, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών στο Κολλέγιο Ντάρτμουθ, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών στο Κολλέγιο Ντάβιντσον, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ντιουκ στη Βιρτζίνια, Nτάμπαρτον Όακς στην Ουάσιγκτων, το Τμήμα Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Έμορυ στη Γεωργία, το Τμήμα Γλωσσολογίας στο Ατλαντικό Πανεπιστήμιο της Φλώριδας, το Πρόγραμμα Διεθνούς Πολιτικής Οικονο-

Αφιέρωμα

Το Πρόγραμμα των Επισκεπτών Καθηγητών ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΌΠΗΣ ΧΡΗΣΤΟΦΉ

H αφίσα του προγράμματος των διαλέξεων του Δρος Πέδρο Oλάγια στο Eθνικό Aυτόνομο Πανεπιστήμιο του Mεξικού

O Δρ Xέρμαν Kίναστ με Έλληνες φοιτητές στο Tεχνολογικό Iνστιτούτο Mασσαχουσέτης

μίας του Πανεπιστημίου Φόρνταμ, η Σχολή Πολιτικών Επιστημών και το Τμήμα Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Τζορτζ Μέισον, ο Σύνδεσμος Ελλήνων Φοιτητών και το Τμήμα Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Τζωρτζ Ουάσιγκτων, το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών, τα Τμήματα Πολιτικών Επιστημών και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Τζωρτζτάουν, το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο του Χάρβαρντ, τα Τμήματα Κλασικών Σπουδών, Αρχαίας και Βυζαντινής Τέχνης, Νομισματολογίας, η Σχολή Διοίκησης Τζων Φ. Κέννεντυ, το Σημιτικό Μουσείο και το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, το Τμήμα Ιστορίας του Κολλεγίου Xάβερφορντ, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Ελληνικού Κολλεγίου στο Μπρούκλιν, το ΄Ιδρυμα Ελληνικής Κληρονομιάς, το Κολλέγιο του Ιερού Σταυρού, το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Κολλεγίου Χάντερ του Πανεπιστημίου της Πόλης της Νέας Υόρκης, το Ινστιτούτο Υδατικών Πόρων στην Ουάσιγκτων, το Τμήμα Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Τζων Χόπκινς του Μέρυλαντ, το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κεντ, το Κέντρο Νέων Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Λογιόλα Mαιρυμάουντ, το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών, η Αρχιτεκτονική Σχολή και ο Σύνδεσμος Ελλήνων Φοιτητών του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασσαχουσέτης (MIT), το Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης, το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μίσιγκαν στο Γκραντ Βάλλεϋ, τα Μουσεία Καλών Τεχνών της Βοστώνης και του Χιούστον, το Πανεπιστή-

μιο Εθνικής Άμυνας στη Βιρτζίνια, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών, το Ινστιτούτο Καλών Τεχνών και το Τμήμα Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, το Τμήμα Φιλοσοφίας του Βορειανατολικού Πανεπιστημίου, το Βορειοδυτικό Πανεπιστήμιο στο Ιλλινόις, το Τμήμα Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Νοτρ Νταμ στην Ιντιάνα, τα Τμήματα Κλασικών, Θεατρικών Σπουδών και Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, το Ορθόδοξο Ινστιτούτο «Πατριάρχης Αθηναγόρας», η Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Πεπερντίν στην Καλιφόρνια, το Πρόγραμμα Επίλυσης Διεθνών Προστριβών του Πανεπιστημίου Πόρτλαντ στο ΄Ορεγκον, τα Τμήματα Ιστορίας, Κλασικών και Ελληνικών Σπουδών και το Ινστιτούτο Διεθνών και Περιφερειακών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πρίνστον, το Τμήμα Ιστορίας του Κολλεγίου Πρόβιντενς, το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Περντιού, το Πρόγραμμα Βυζαντινών και Νέων Ελληνικών Σπουδών του Κολλεγίου Κουίνς, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών στο Κολλέγιο Ράντολφ-Μέικον της Βιρτζίνιας, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Κολλεγίου Ριντ, το Τμήμα Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Ράις του Χιούστον, το Κέντρο Ρωσικών, Κεντροευρωπαϊκών και Ανατολικοευρωπαϊκών Σπουδών, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών και το Πρόγραμμα Νέων Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ράτγκερς, το Κέντρο Νέων Ελληνικών Σπουδών, τα Τμήματα Κινηματογραφικών Σπουδών και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Σαν Φρανσίσκο, το Κέντρο Νέων Ελληνικών Σπου-

Αφιέρωμα

Το Πρόγραμμα των Επισκεπτών Καθηγητών ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΌΠΗΣ ΧΡΗΣΤΟΦΉ

O Δρ Eυθύμιος Σουλογιάννης, καθηγητής O Δρ Γκόσα Tσετσκλέιτζ, καθηγητής Kλασικής Aρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Mελβούρνης, σε διάλεξη στο Πανεπιστήμιο της Iστορίας του Πανεπιστημίου Aθηνών, κατά Bρετανικής Kολομβίας στο Bανκούβερ τη διάλεξή του στο Kολλέγιο της Bοστώνης

δών, το Τμήμα Ιστορίας της Τέχνης του Νότιου Πανεπιστημίου Μεθοδιστών του Τέξας, το Τμήμα Ψυχολογίας του Κολλεγίου Σαιντ Φράνσις, το Ορθόδοξο Θεολογικό Σεμινάριο Αγίου Τίκου, τα Τμήματα Κλασικών Σπουδών, Ιστορίας της Τέχνης, Πολιτικών Μηχανικών και Ψυχολογίας του Στάνφορντ, τα Τμήματα Ιστορίας στα Πανεπιστήμια της Καλιφόρνιας στο Σακραμέντο και το Στανισλάους, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης στο Μπάφαλο, τα Τμήματα Συγκριτικής Λογοτεχνίας και Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης στο Στόνυ Μπρουκ, τα Τμήματα Ιστορίας στα Κολλέγια Στόκτον και Στόουνχιλ, τα Τμήματα Ιστορίας της Τέχνης και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Τεμπλ της Πενσυλβάνιας, το Ινστιτούτο Μπρούκινγκς, το Τμήμα Κοινωνιολογίας του Κέντρου Μεταπτυχιακών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Πόλης της Νέας Υόρκης, η Σχολή Φλέτσερ, τα Τμήματα Κλασικών Σπουδών, Παιδικής Ανάπτυξης και Οικονομικών του Πανεπιστημίου Ταφτς στη Βοστώνη, τα Τμήματα Κλασικών, Γαλλικών και Ιταλικών Σπουδών και το Τμήμα Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου Tουλέιν στη Λουιζιάνα, το Ινστιτούτο Κυπριακών Σπουδών και το Τμήμα Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ώλμπανυ, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών και η Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αριζόνας, τα Τμήματα Κλασικών Σπουδών, Πολιτικών και Περιβαλλοντικών Μηχανικών, Πολιτικών Επιστημών και Ιστορίας, το Ινστιτούτο Κοινωνιολογικής ΄Ερευνας και ΄Ερευνας Προσωπικότητας

και το Τμήμα Διεθνών και Περιφερειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϋ, τα Τμήματα Κλασικών Σπουδών στα Πανεπιστήμια της Καλιφόρνιας στο Ντέιβις και ΄Ιρβιν, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών, το Κέντρο Ευρωπαϊκών και Ευρασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Λος Άντζελες (UCLA), το Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας Σκριπς και η Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Σαν Ντιέγκο, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στη Σάντα Μπάρμπαρα, τα Τμήματα Πολιτικών Επιστημών, Ιστορίας της Τέχνης και Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου του Σικάγου, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι, τα Τμήματα Κοινωνιολογίας και Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, το Τμήμα Ψυχολογίας και η Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ιλλινόις στο Σικάγο, το Τμήμα Ιστορίας και η Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιλλινόις-Ούρμπανα, η Σχολή Περιβαλλοντικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Ιντιάνας, τα Τμήματα Κλασικών Σπουδών των Πανεπιστημίων της Ιόβα και του Κεντάκυ, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών, Φιλοσοφίας και Θεολογίας του Πανεπιστημίου Μαίρη Ουάσιγκτων, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μαίρυλαντ, το Ινστιτούτο Θαλασσίων και Ατμοσφαιρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι, το τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν στο Ανν Άρμπορ, το Τμήμα Ιστορίας της Τέχνης και Κλασικής Αρχαιολογίας του Πα-

Αφιέρωμα

Το Πρόγραμμα των Επισκεπτών Καθηγητών ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΌΠΗΣ ΧΡΗΣΤΟΦΉ

νεπιστημίου Μιζούρι-Κολούμπια, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μιζούρι-Σαιντ Λούις, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Νεμπράσκα, η Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου του Νέου Μεξικού, τα Τμήματα Ιστορίας και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου της Βόρειας Καρολίνας στο Τσάπελ Χιλ, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του ΄Ορεγκον στο Πόρτλαντ, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνιας, το Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Νότιας Καρολίνας στην Κολούμπια, τα Τμήματα Κλασικών Σπουδών και Ψυχολογίας, το Διεπιστημονικό Κέντρο Ελληνικών Σπουδών και το Τμήμα Θεολογικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Νότιας Φλώριδας, τα Τμήματα Θεατρικών Σπουδών και Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου της Νότιας Καρολίνας, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών και τα Ινστιτούτα Ναυτικής και Κλασικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Τέξας στο ΄Ωστεν, το Τμήμα Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνιας, το Πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτων-Σεάτλ, το Ρωσικό, Ανατολικοευρωπαϊκό και Κεντροασιατικό Κέντρο και το Τμήμα Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου του Ουϊσκόνσιν-Μάντισον, το Ινστιτούτο Ειρήνης Ηνωμένων Πολιτειών στην Ουάσιγκτων, η Ιατρική Σχολή και το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Βάντερμπιλτ, το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον, το Τμήμα Τέχνης και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ουάσιγκτον στο Σαιντ Λούις, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Ουέιν, το Κέντρο Δυτικής Πολιτικής και το Κέντρο Γούντροου Γουίλσον στην Ουάσιγκτων, το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Γέιλ. Στον Καναδά τα συνεργαζόμενα πανεπιστήμια και πολιτιστικοί οργανισμοί είναι τα Τμήματα Κλασικών Σπουδών, Φιλοσοφίας και Ιστορίας του Πανεπιστημίου Μακγκίλ του Μόντρεαλ, το Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Βρετανικής Κολομβίας στο Βανκούβερ, το Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο στο Τορόντο, τα Τμήματα Κινηματογραφικών Σπουδών και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Σάιμον Φρέιζερ στο Βανκούβερ, το Κέντρο Ευρωπαϊκών Σπουδών, η Σχολή Κινηματογράφου και το Tμήμα Κλασικών, Θεολογικών Σπουδών και Σπουδών της Εγγύς Ανατολής του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας, το Κέντρο Ελληνικού Πολιτισμού του Πανεπιστημίου της Μανιτόμπα, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών, το Τμή-

μα Φιλοσοφίας, το Κέντρο Νεοελληνικών Σπουδών, το Κέντρο Κλασικών Σπουδών και η Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Τορόντο, το Τμήμα Ιστορίας του Πανεπιστημίου Γιορκ. Το Πρόγραμμα των Επισκεπτών Καθηγητών εφαρμόζεται στη Νότια Αμερική στην Αργεντινή, στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Mπουένος Άιρες, στο Πανεπιστήμιο της Κόρδοβας, στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Λα Πλάτας. Στην Κολομβία, στο Πανεπιστήμιο Λα Σαμπάνα, στο Πανεπιστήμιο της Μπογκοτά, στον Φιλελληνικό Σύνδεσμο στην Μπογκοτά. Στο Περού συνεργάζεται το Τμήμα Ιστορίας του Καθολικού Πανεπιστημίου. Στη Χιλή, το Καθολικό Πανεπιστήμιο, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Χιλής, το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Λος Άντες. την Κεντρική Αμερική, στο Μεξικό, συνεργάζονται τα Αυτόνομα Πανεπιστήμια της Πουέμπλα, του Μορέλος και του Kουερετάρο, το Πανεπιστήμιο Ιμπεροαμερικάνα, το Τμήμα Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Tεκ ντε Mοντερρέυ, το Ινστιτούτο Φιλολογικών Ερευνών, η Νομική Σχολή, το Κέντρο Ξένων Γλωσσών της Ensnanza του Εθνικού Αυτόνομου Πανεπιστημίου του Μεξικού και το Eθνικό Παιδαγωγικό Πανεπιστήμιο του Mορέλος. Κατά τη διάρκεια του 2005, είκοσι Επισκέπτες Καθηγητές συμμετείχαν στο Πρόγραμμα και επισκέφθηκαν τριάντα έξι πανεπιστημιακές σχολές, είκοσι έξι από τις οποίες μετείχαν στο Πρόγραμμα για πρώτη φορά. Την άνοιξη του 2006 συμμετείχαν οκτώ Επισκέπτες Καθηγητές σε τριάντα επτά πανεπιστημιακές σχολές, είκοσι μία από τις οποίες μετείχαν για πρώτη φορά. Λόγω της μεγάλης απήχησης, το Πρόγραμμα θα επεκταθεί και σε άλλα πανεπιστημία, ενώ κάθε χρονιά προστίθενται καινούργιες χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Αφιέρωμα

Το Πρόγραμμα των Επισκεπτών Καθηγητών ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΌΠΗΣ ΧΡΗΣΤΟΦΉ

Συμμετέχοντες Επιστήμονες και Kαθηγητές στο Πρόγραμμα Eπισκεπτών Kαθηγητών Τσαρλς Μπάρμπερ

Βυζαντινή Ιστορία της Τέχνης, Πανεπιστήμιο Νοτρ Νταμ

Πήτερ Μπιν

Νέα Ελληνική Λογοτεχνία, Κολλέγιο Ντάρτμουθ

Ρίτσαρντ Κλογκ

Ιστορία, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης

Τζόαν Κόνελυ

Κλασική Αρχαιολογία, Πανεπιστήμιο Νέας Υόρκης

Άντονυ Kάτλερ

Πρώιμη Χριστιανική Τέχνη, Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνιας

Ζαν-Υβ Αμπερέρ

Ελληνιστική Αρχαιολογία, Εθνικό ΄Ιδρυμα Ερευνών Γαλλίας

Xέρμαν Κίναστ

Αρχιτεκτονική, Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών

Ντείβιντ Κόνσταν

Κλασικές Σπουδές, Πανεπιστήμιο Μπράουν

Ρίτσαρντ Λέμποφ

Πολιτική Θεωρία, Κολλέγιο Ντάρτμουθ

Μαίρη Λέφκοβιτς

Κλασικές Σπουδές, Πανεπιστήμιο Oυέλλσλιαν

Πήτερ Μάκριτζ

Νέα Ελληνική Λογοτεχνία, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης

Τζένιφερ Νηλς

Κλασική Τέχνη, Πανεπιστήμιο Case Western Reserve

Ρόμπερτ Νέλσον

Βυζαντινή Ιστορία της Τέχνης, Πανεπιστήμιο Γέιλ

Τζων ΄Ωκλεϋ

Κλασική Αρχαιολογία, Κολλέγιο Γουίλιαμ και Μαίρη

Πέδρο Ολάγια

Κλασικές Σπουδές

Ρόμπερτ Ώστερχουτ

Βυζαντινή Αρχιτεκτονική, Πανεπιστήμιο Ιλλινόις-Oύρμπανα

Τομ Παλαίμα

Μυκηναϊκά χειρόγραφα, Πανεπιστήμιο Τέξας

΄Εντμουντ Πελεγκρίνο

Αρχαία Ελληνική Ιατρική Ηθική, Πανεπιστήμιο Τζωρτζτάουν

Κάρλος Πικόν

Κλασική Αρχαιολογία, Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης

Γουόλτερ Πούχνερ

Θεατρικές Σπουδές, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Μπράιαν Ροζ

Κλασική Αρχαιολογία, Πανεπιστήμιο Σινσινάτι

Νάνσυ Σεργουίντ

Κλασική Αρχαιολογία, Πολιτειακό Πανεπιστήμιο Αριζόνας

Νάνσυ Σεφτσένκο

Βυζαντινή Ιστορία της Τέχνης

Γκόσα Τσετσκλέιτζ

΄Εκτωρ Γουίλιαμς

Κλασική Αρχαιολογία, Πανεπιστήμιο Μελβούρνης

Κλασική Αρχαιολογία, Πανεπιστήμιο Βρετανικής Κολομβίας

Δημήτριος Αβραμόπουλος Πολύμνια Αθανασιάδου

Ανδρέας Ανδριανόπουλος Μαρία Βασιλάκη

Διπλωματία Φιλοσοφία Ύστερης Αρχαιότητας, Πανεπιστήμιο Αθηνών Οικονομικά Βυζαντινή Ιστορία της Τέχνης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Αθανάσιος Βερέμης

Πολιτικές Επιστήμες, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Βασίλειος Βιτσαξής

Συγκριτική Φιλοσοφία

Κώστας Γαβράς

Ανδρέας Γερολυμάτος

Σκηνοθεσία

Στέφανος Γερουλάνος

Δημήτριος Γεώργας Έφη Γκαβάκη Μαρίνος Δαλάκας

Νέα Ελληνική Ιστορία, Πανεπιστήμιο Σάιμον Φρέιζερ

Ιστορία της Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Κοινωνική Ψυχολογία, Πανεπιστήμιο Αθηνών Κοινωνιολογία, Πανεπιστήμιο Kονκόρντια

Ιστορία της Ιατρικής, Εθνικό Ινστιτούτο Νευρολογικών Παθήσεων/ Διαταραχών

Αφιέρωμα

Το Πρόγραμμα των Επισκεπτών Καθηγητών ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΌΠΗΣ ΧΡΗΣΤΟΦΉ

Συμμετέχοντες Επιστήμονες και Kαθηγητές στο Πρόγραμμα Eπισκεπτών Kαθηγητών Νικηφόρος Διαμαντούρος

Πολιτικές Επιστήμες, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ανδρέας Ιακωβίδης

Ναυτικό Δίκαιο

Ιωάννης Ιατρίδης

Πολιτικές Επιστήμες, Πανεπιστήμιο Κοννέκτικατ

Γεώργιος Καλογεράς

Ελληνο-αμερικανική Λογοτεχνία, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Βάσος Καραγιώργης

Κυπριακή Αρχαιολογία, Πανεπιστήμιο Κύπρου

Πασχάλης Κιτρομηλίδης

Ιστορία του Διαφωτισμού, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Βασίλειος Κολώνας

Αρχιτεκτονική, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Χριστίνα Κοντολέων

Ελληνική και Ρωμαϊκή Τέχνη, Μουσείο Καλών Τεχνών Βοστώνης

Θεόδωρος Κουλουμπής

Διεθνής Διπλωματία, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Νότα Κούρου

Αιγαιακή Αρχαιολογία, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Δημήτριος Κωνσταντέλος Δημήτριος Κώνστας

Ιστορία και Θεολογικές Σπουδές, Κολλέγιο Pίτσαρντ Στόκτον

Πολιτικές Επιστήμες, Πάντειο Πανεπιστήμιο

Βασίλειος Λαμπρινουδάκης

Κλασική Αρχαιολογία, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Χρύσα Μαλτέζου

Βυζαντινή Ιστορία, Ινστιτούτο Ελληνικών Σπουδών Βενετίας

Κωνσταντίνος Μιχαηλίδης

Αρχιτεκτονική, Πανεπιστήμιο Ουάσιγκτον στο Σαιντ Λούις

Ευάγγελος Μουτσόπουλος

Φιλοσοφία, Ακαδημία Αθηνών

Κέλλυ Μπουρδάρα

Στυλιανός Νικολαΐδης Χρήστος Ντούμας

Βυζαντινή Ιστορία, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Αιγαιακή Αρχαιολογία, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Θεόδωρος Πάγκαλος Όλγα Παλαγγιά

Ιατρική, Κολλέγιο Γαλλίας

Οικονομικά, Πολιτικές Επιστήμες

Κλασική Αρχαιολογία, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Δημήτριος Παντερμαλής

Κλασική Αρχαιολογία, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Γιάννος Παπαντωνίου

Οικονομικά, Ευρωπαϊκές Σπουδές

Μιχαήλ Πασχάλης

Κλασικές Σπουδές, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Τερέζα Πεντζοπούλου-Βαλάλα Μιχαήλ Σκούλλος

Φιλοσοφία, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Περιβαλλοντική Προστασία, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Κωνσταντίνος Σκουτέρης

Θεολογία, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Ευθύμιος Σουλογιάννης

Iστορία, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Κατερίνα Συνοδινού

Κλασικές Σπουδές, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Θεοδόσιος Τάσσιος

Πολιτική Μηχανολογία, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Δημήτρης Τζιόβας

Νέα Ελληνική Λογοτεχνία, Πανεπιστήμιο Μπίρμιγχαμ

Κωνσταντίνος Τσουκαλάς

Κοινωνιολογία, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Νικόλαος Χατζηνικολάου

Ιστορία της Τέχνης, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Σοφοκλής Χατζησάββας

Αρχαιολογία, Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων Κύπρου, Τμήμα Αρχαιοτήτων

Ευάγγελος Χρυσός

Βυζαντινή Ιστορία, Πανεπιστήμιο Αθηνών

Χάρης Ψωμιάδης

Πολιτικές Επιστήμες, Κολλέγιο Κουίνς, Πανεπιστήμιο της Πόλης της Νέας Υόρκης

Διάλεξη

Αρχαιολογική Ωκεανογραφία Ένα νέο παράθυρο στην υποθαλάσσια πολιτιστική κληρονομιά ΤΟΥ ΓΙΏΡΓΟΥ ΠΑΠΑΘΕΟΔΏΡΟΥ ΕΠΊΚΟΥΡΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΉ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΉΣ ΩΚΕΑΝΟΓΡΑΦΊΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΊΟΥ ΠΑΤΡΏΝ

Τρισδιάστατη αναπαράσταση του ηχοβολιστή πλευρικής σάρωσης (side scan sonar), που αποτελεί ιδιαίτερα χρήσιμο όργανο για τον εντοπισμό αρχαίων, ιστορικών και σύγχρονων ναυαγίων.

Η συμβολή των ωκεανών στην εξέλιξη, εξάπλωση και ανάπτυξη της ανθρωπότητας υπήρξε σημαντική, αν όχι καθοριστική. Από τους προϊστορικούς χρόνους ο Άνθρωπος άρχισε να χρησιμοποιεί τη θάλασσα για την εύρεση τροφής, για μεταναστευτικούς σκοπούς στην προσπάθεια ανακάλυψης νέων χωρών και για την ανταλλαγή προϊόντων. Οι δραστηριότητες αυτές συνοδεύτηκαν σχεδόν ταυτόχρονα με τη δημιουργία παραθαλάσσιων οικισμών / πόλεων και την κατασκευή λιμενικών εγκαταστάσεων.

να ήταν οι καταδυτικές εργασίες των φον Τραϊλέπμεν και Α. Πεκέλ στο ναυάγιο του σουηδικού πολεμικού πλοίου Βάζα, για να ανελκύσουν τα κανόνια του. Ήταν μόλις το έτος 1663, και αυτές οι καταδυτικές εργασίες μπορούν να θεωρηθούν ως η πρώτη συστηματική υποθαλάσσια έρευνα ιστορικού ναυαγίου. Τη χρονιά του 1943, οι Z.-Y. Κουστώ και Ε. Γκανιάν προτείνουν μια απλή συσκευή αυτοκατάδυσης (aqua-lung) με αυτόματο ρυθμιστή πίεσης, δίνοντας έτσι σημαντική ελευθερία κινήσεων στον «υποβρύχιο» άνθρωπο.

Από τότε μέχρι σήμερα εκατοντάδες πόλεις με λιμάνια έχουν κατασκευασθεί στις ακτές της Μεσογείου, ενώ τα νερά της έχουν διασχίσει πλοία της Ρωμαϊκής, της Βυζαντινής και της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, καθώς επίσης και πλοία άλλων μεγάλων δυνάμεων, όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Αγγλία και η Ρωσία. Από τα πιο πάνω γίνεται σαφές ότι ο βυθός των ελληνικών θαλασσών και ευρύτερα της Μεσογείου πρέπει να θεωρείται από τους πλουσιότερους στον κόσμο σε ενάλιες πόλεις / οικισμούς και σε ναυάγια. Σύμφωνα με τον πρωτοπόρο ενάλιο αρχαιολόγο Τζωρτζ Μπας, στη περιοχή του Αιγαίου εκτιμάται ότι έχουν βυθιστεί πάνω από 10.000 πλοία από την Εποχή του Σιδήρου έως το Βυζάντιο. Αναμφίβολα, πολλά πλοία βυθίστηκαν κατά τους χρόνους της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας, καθώς επίσης και κατά τον 20ό αιώνα. Σημαντικοί σταθμοί στην υποθαλάσσια αρχαιολογική έρευ-

Στον ελληνικό χώρο με τον τεράστιο υποθαλάσσιο πολιτισμικό πλούτο, οι υποθαλάσσιες αρχαιολογικές έρευνες ξεκινούν με τον Χρήστο Τσούντα, το 1884, ο οποίος με τη βοήθεια σφουγγαράδων ερευνά τα στενά της Σαλαμίνας για τα ναυάγια της περίφημης ναυμαχίας, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Στις επόμενες δεκαετίες οι αλιείς και οι σφουγγαράδες, αυτοί οι ακούραστοι «εργάτες» της θάλασσας, φέρνουν στο φως σημαντικές αρχαιότητες. Τη δεκαετία του ’60 ο Π. Θόρκμορτον εξερευνά τις ελληνικές θάλασσες για τον εντοπισμό ναυαγίων, ενώ πρωτοπόροι Έλληνες ενάλιοι αρχαιολόγοι, όπως ο Ν. Γιαλούρος και ο Χ. Κριτζάς, προσπαθούν να θέσουν τις επιστημονικές βάσεις της υποθαλάσσιας αρχαιολογίας στην Ελλάδα. Η πρώτη σωστική ανασκαφή ναυαγίου είναι εκείνη του βυζαντινού (1100-1150) ναυαγίου στο Πελαγονήσι των Βόρειων Σποράδων, που συντελέστηκε το 1970, από τους Χ. Κριτζά και

Διάλεξη

Το κατευθυνόμενο βαθυσκάφος τύπου ROV του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών με επιχειρησιακό βάθος κατάδυσης 300 μέτρων

Το επιστημονικό περιεχόμενο του νέου κλάδου της Αρχαιολογικής Ωκεανογραφίας

Π. Θόρκμορτον. Το 1973 ιδρύεται το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (Ι.ΕΝ.Α.Ε.) και το 1976 η Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων (Ε.Ε.Α.). Σημαντικά ναυάγια εντοπίζονται κυρίως από αλιείς και ανασκάπτονται από το Ι.ΕΝ.Α.Ε και την Ε.Ε.Α. Το ναυάγιο της Δοκού δίνει 8.000 κεραμικά ευρήματα της Δεύτερης Πρωτοελλαδικής περιόδου και το ναυάγιο της Ύστερης Χαλκοκρατίας, στο Ακρωτήριο Ιρίων (Αργολίδα), ανασκάπτεται συστηματικά κατά το διάστημα 1990-94.

του πολιτισμού, η προστασία, η ανάδειξη και η ορθολογική διαχείριση του υποθαλάσσιου πολιτισμικού πλούτου, οι βιογεωχημικές έρευνες σε θέσεις ναυαγίων, οι οποίες αποδίδουν σημαντικές πληροφορίες, καθώς τα ναυάγια θεωρούνται «χρονοκάψουλες». Δειλά στις δεκαετίες του ’60 και ’70 και με γρήγορους ρυθμούς στις δεκαετίες του ’80, ’90 και 2000, οι σύγχρονες ωκεανογραφικές μέθοδοι έρευνας μπαίνουν στην υπηρεσία της υποθαλάσσιας αρχαιολογίας, δημιουργώντας έτσι έναν νέο επιστημονικό κλάδο: την Αρχαιολογική Ωκεανογραφία (Archaeological Oceanography). Τυπικά παραδείγματα θαλάσσιων ερευνών που εντάσσονται στο πεδίο της Αρχαιολογικής Ωκεανογραφίας είναι οι έρευνες που εκτέλεσε η ερευνητική ομάδα του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας (Ε.ΘΑ.ΓΕ.Φ.Ω.) του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών την τελευταία δεκαετία στις ελληνικές θάλασσες και πέρα από αυτές. Οι έρευνες του Ε.ΘΑ.ΓΕ.Φ.Ω. επικεντρώθηκαν:

Κοινή παράμετρος όλων των υποθαλάσσιων αρχαιολογικών ερευνών μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’60, στον διεθνή χώρο και πολύ περισσότερο στον ελληνικό, ήταν ο περιορισμός του βάθους. Η αλματώδης ανάπτυξη της θαλάσσιας γεωφυσικής τεχνολογίας (πολυδεσμικά βυθόμετρα, ηχοβολιστές πλευρικής σάρωσης, τομογράφοι υποδομής πυθμένα, πρωτονιακά μαγνητόμετρα), της τεχνολογίας των υποβρύχιων οχημάτων (επανδρωμένα, κατευθυνόμενα βαθυσκάφη και αυτόνομα υποβρύχια οχήματα) και γενικότερα των ωκεανογραφικών μεθόδων έρευνας, κατά τη δεκαετία του ’60, δίνει τη δυνατότητα στον δύτη-αρχαιολόγο να σπάσει αυτό το φράγμα και αρχίζει πλέον ο εντοπισμός και η μελέτη ναυαγίων σε μεγαλύτερα βάθη, ενώ, επιπλέον, ανοίγονται νέοι ορίζοντες, όπως ο εντοπισμός καταβυθισμένων εγκαταστάσεων (οικισμοί και λιμάνια) και η ανάπλαση των παράκτιων παλαιοπεριβαλλόντων, η μελέτη του παλαιοκλίματος και η σύνδεσή του με την εξέλιξη

• Στον χώρο όπου εντοπίστηκε το ναυάγιο της νήσου του Δοκού, ηλικίας περίπου 5.000 χρόνων, όπου με χρήση γεωφυσικών μεθόδων κατέστη δυνατή η ανάπλαση του παράκτιου περιβάλλοντος τα τελευταία 18.000 χρόνια, τροφοδοτώντας με σημαντικές παλαιοπεριβαλλοντικές πληροφορίες το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (Ι.ΕΝ.Α.Ε.), που εκτελεί τις υποθαλάσσιες αρχαιολογικές έρευνες στο ναυάγιο.

Διάλεξη

Καταγραφή ηχοβολιστή πλευρικής σάρωσης, στην οποία έχει αποτυπωθεί ένα αρχαίο ναυάγιο στο Ιόνιο πέλαγος, σε βάθος 850 μέτρων. O εντοπισμός του ναυαγίου έγινε από το πυρηνοκίνητο αμερικανικό βαθυσκάφος NR1 στο πλαίσιο συνεργασίας του Πανεπιστημίου Πατρών με το A&M Texas University.

Αναπαράσταση της παράκτιας ζώνης της Αλεξάνδρειας, όπως προέκυψε από τις έρευνες που εκτελεί το Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών σε συνεργασία με το Κέντρο Αλεξανδρινών Σπουδών. 1: τα όρια της καταβυθισμένης αρχαίας Άκρας Λοχιάδος, 2: η είσοδος του αρχαίου Μεγάλου Λιμένος της Αλεξάνδρειας, 3: υποθαλάσσια ράχη η οποία πιστεύεται ότι έπαιζε ρόλο φυσικού φραγμού που προστάτευε τον Μεγάλο Λιμένα από τις κακοκαιρίες.

• Στη διερεύνηση του γεωλογικού φαινομένου που προκάλεσε την καταστροφή και εξαφάνιση της Αρχαίας Ελίκης το 373 π.Χ., αναλύοντας γεωφυσικές παρατηρήσεις από πρόσφατους σεισμούς (15/6/95) στην ίδια περιοχή. Ως πιθανότερη αιτία καταστροφής της Αρχαίας Ελίκης προτείνεται ο μηχανισμός της (κατ)ολίσθησης της παράκτιας ζώνης πάνω στην οποία είχε οικοδομηθεί η πόλη. • Στον κόλπο της Πύλου, όπου εντοπίστηκαν και αποτυπώθηκαν τα συντρίμμια των ναυαγίων του τουρκοαιγυπτιακού στόλου που καταναυμαχήθηκε στην περίφημη ναυμαχία του Ναυαρίνου το 1827. Επιπλέον, διαπιστώθηκε η καταστροφική δράση των αγκυροβολούντων δεξαμενόπλοιων πάνω στα ναυάγια και προτάθηκε ένα σχέδιο ορθολογικής διαχείρισης της υποθαλάσσιας ιστορικής κληρονομιάς του κόλπου. • Στην παράκτια ζώνη της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου εκτελούνται την τελευταία πενταετία συστηματικές θαλάσσιες έρευνες με σκοπό τον εντοπισμό κινητών μαρτυριών (ναυάγια) της ανθρώπινης δραστηριότητας στον πυθμένα ανοικτά της Αλεξάνδρειας και την ανάπλαση του παράκτιου περιβάλλοντος όπως αυτό ήταν πριν από 2.300 χρόνια, δηλαδή την περίοδο ίδρυσης της Αλεξάνδρειας. Οι έρευνες έχουν ήδη αποδώσει τον εντοπισμό ενός αρχαίου

ναυαγίου, ενώ έχουν οδηγήσει στην ανάπλαση του περιβάλλοντος της Πτολεμαϊκής Αλεξάνδρειας, ιδιαίτερα στην περιοχή του Αρχαίου Φάρου και του ανατολικού ή Μεγάλου Λιμένα της πόλης. Οι έρευνες που συνεχίζονται μέχρι σήμερα πραγματοποιούνται σε συνεργασία με το Κέντρο Αλεξανδρινών Σπουδών υπό τη διεύθυνση του Ζ.-Υ. Εμπερέρ και το Ινστιτούτο Μελετών Αρχαίας και Μεσαιωνικής Αλεξάνδρειας υπό τον Χ. Τζάλα. • Στο Ν. Αιγαίο πέλαγος, όπου η μελέτη θαλάσσιων ιζημάτων από δύο βαθιές λεκάνες (Μυρτώο και Κρητικό πέλαγος) οδήγησε στην ανάπλαση των κλιματικών συνθηκών τα τελευταία 20.000 χρόνια, ενώ επιπλέον γίνεται μια προσπάθεια σύνδεσης των αλλαγών αυτών με την ανάπτυξη του πολιτισμού στον αιγαιακό χώρο. Η παράθεση των παραπάνω ερευνητικών αποστολών καταδεικνύει ότι η Αρχαιολογική Ωκεανογραφία απαιτεί τη συμβολή διάφορων επιστημονικών ειδικοτήτων, ενώ ως νέος επιστημονικός κλάδος πρέπει να ανιχνεύει και να επεκτείνει συνεχώς τα όριά του. Ιδιαίτερα στον ελληνικό χώρο, με τον ανεκτίμητο υποθαλάσσιο πλούτο, ο κλάδος της Αρχαιολογικής Ωκεανογραφίας θα προσδώσει αναμφίβολα νέα δυναμική στη μελέτη, ανάδειξη και προστασία του.

Άρθρο

Ελευθερία, ισότητα και δικαιοσύνη κατά τον Τζων Ρωλς ΤΟΥ ΝΊΚΟΥ ΑΓΓΕΛΉ ΈΚΤΑΚΤΟΥ ΕΠΊΚΟΥΡΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΉ ΣΤΟ ΠΑΝ/ΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΊΑΣ DOCTEUR D’ETAT EN DROIT

«Σχολή των Aθηνών» (1509-1510). Tοιχογραφία του Pαφαήλ στο Bατικανό. Mια φανταστική διαχρονική συγκέντρωση των πιο ξακουστών Eλλήνων φιλοσόφων. Στο κέντρο, οι μορφές του Πλάτωνα και του Aριστοτέλη.

O Τζων Ρωλς (1921-2002) υπήρξε καθηγητής της πολιτικής φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ των Η.Π.Α. Θεωρήθηκε ως ο ανανεωτής της ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας σε αυτή τη χώρα. Έγινε παγκοσμίως γνωστός με τρία του βιβλία: Θεωρία της Δικαιοσύνης (1972), Πολιτικός Φιλελευθερισμός (1994) και Δίκαιο των Λαών (2001). Και τα τρία αυτά βιβλία έχουν μεταφραστεί στην Ελληνική. Ι. Σύγχρονη και αρχαία ελληνική φιλοσοφία: άνθρωπος, αγαθό και δικαιοσύνη Όπως ο Αριστοτέλης (Ηθικά Νικομάχεια, Ε 10, 1134a 2429) κατά την αρχαιότητα, κατά τον ίδιο τρόπο και ο Ρωλς στη σύγχρονη εποχή συνδέει τις έννοιες της ελευθερίας, της ισότητας και της δημοκρατίας με την έννοια της δικαιοσύνης. Προβαίνει, όμως, στον εμπλουτισμό τους, αξιοποιώντας τόσο τη νεώτερη και σύγχρονη ιστορική και κοινωνική εμπειρία, όσο και τις σύγχρονες αντιλήψεις περί ελευθερίας, ισότητας και δημοκρατίας. Η σύνδεση με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία Ο Τζων Ρωλς υπογραμμίζει τη διαχρονική συνέχεια των φιλοσοφικών εννοιών. Στην εισαγωγή του έργου του Μαθήματα Ιστορίας της Ηθικής Φιλοσοφίας επισημαίνει ότι οι θεμελιώδεις έννοιες της ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας γεννήθηκαν στην αρχαία Ελλάδα από τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι εστίασαν την προσοχή τους στον Άνθρωπο και στα

προβλήματα που άπτονται του προσωπικού και κοινωνικού βίου: στο αγαθό, στην ευδαιμονία (ευτυχία), την ελευθερία, την ισότητα, τη δημοκρατία και τη δικαιοσύνη. Στη νεότερη εποχή, κατά τα έτη 1600-1800 μ.Χ., οι φιλόσοφοι του Διαφωτισμού επανέφεραν στο προσκήνιο τις έννοιες αυτές μέσα σε εντελώς διαφορετικές ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες. Προετοίμασαν, έτσι, το έδαφος για την έκρηξη και επικράτηση της μεγαλειώδους Γαλλικής Επαναστάσεως του 1789. Ο Ρωλς εντάσσεται στο ρεύμα της δημοκρατικής παράδοσης, η οποία προέκυψε από τη Γαλλική Eπανάσταση, καθιστώντας τη δικαιοσύνη ως το κατ’ εξοχήν αντικείμενο της ηθικής και πολιτικής του φιλοσοφίας. O άνθρωπος, οι ανάγκες του και τα θεμελιώδη αγαθά Η διαπραγμάτευση της δικαιοσύνης έχει ως σημείο αφετηρίας την ανάλυση του Aνθρώπου. Ως βιολογικό είδος, ο Άνθρωπος έχει ανάγκες, από την ικανοποίηση των οποίων εξαρτάται η επιβίωση, η σωματική και ψυχική του ευεξία, και εν τέλει η ευτυχία (ευδαιμονία) του. Εν όψει τούτου, η ευτυχία (ευδαιμονία) του κάθε ανθρώπου-μέλους μιας κοινωνίας είναι συνάρτηση του βαθμού ικανοποίησης των αναγκών του, η οποία πραγματοποιείται με την απόκτηση των αγαθών. Τούτο, όμως, δεν συμβαίνει πάντα. Παρατηρείται συχνά, ορισμένες κατηγορίες ανθρώπων ή ορισμένες κοινωνικές τάξεις να διαβιούν μέσα σε συνθήκες στέρησης αγαθών. Και τότε αναρωτάται κανείς, εάν αυτό είναι ηθικό και δί-

Άρθρο

Eυγένιος Nτελακρουά, «H Eλευθερία οδηγούσα τον λαό» (1834), Mουσείο του Λούβρου

καιο. Ο Ρωλς θα υποστηρίξει ότι μια κοινωνία είναι εύτακτη και στοιχειωδώς δίκαιη, όταν με τη νομοθεσία αποφεύγει τις αυθαίρετες διακρίσεις και παρέχει σε όλα της τα μέλη τουλάχιστον τα θεμελιώδη αγαθά, τα οποία είναι αναγκαία για την ικανοποίηση των αναγκών και την πραγματοποίηση του ευ ζην και της ευτυχίας (ευδαιμονίας) τους. Ως τέτοια θεωρεί: α) τα υλικά / οικονομικά αγαθά (πλούτου), β) την ελευθερία της συνείδησης και του στοχασμού, όπως και όλες τις ελευθερίες, τις οποίες κατοχυρώνουν τα συντάγματα των συγχρόνων δημοκρατιών, και γ) τις εξουσίες και τα προνόμια, που απορρέουν από την κατάληψη αξιωμάτων ευθύνης και τα οποία επιτρέπουν την καλλιέργεια και την αξιοποίηση των προσωπικών ικανοτήτων και χαρισμάτων (ταλέντων) του κάθε πολίτη. II. Οι αρχές δικαιοσύνης Η ανάλυση των θεμελιωδών αγαθών καθορίζει την αντίληψη του Ρωλς περί δικαιοσύνης. Οι θεσμοί και το δίκαιο μιας εύτακτης κοινωνίας πρέπει να διέπονται από αρχές δικαιοσύνης, οι οποίες θα έχουν ως σκοπό την παροχή σ’ όλα τα μέλη της κοινωνίας των θεμελιωδών αγαθών. Η οικονομική ελευθερία, η οικονομική ανισότητα και η δεύτερη αρχή δικαιοσύνης Η δυνατότητα απόλαυσης των στοιχειωδών οικονομικών αγαθών σε επίπεδο μακροοικονομικής οργάνωσης της κοινωνίας εξαρτάται από δύο παράγοντες: από την αποτελεσματικότητα του οικονομικού συστήματος, η οποία

διασφαλίζει την επάρκεια των αγαθών, και από τις παρεμβάσεις της πολιτείας με μέτρα δικαιοσύνης, που έχουν ως σκοπό την αναδιανομή των αγαθών, όταν έχουν δημιουργηθεί μεγάλες οικονομικές ανισότητες. Ο Ρωλς θεωρεί ως αναφαίρετο δικαίωμα την ελευθερία κάθε ανθρώπου να δημιουργεί πλούτο με την εργασία του. Κατ’ αυτό τον τρόπο, γίνεται ιδιοκτήτης περιουσιακών στοιχείων, τα οποία του διασφαλίζουν συνθήκες άνετης διαβίωσης, ασφάλεια, προσωπική αξιοπρέπεια και το αίσθημα του αυτοσεβασμού. Γι’ αυτό το λόγο θα κρίνει ότι το σύστημα της ατομικής ιδιοκτησίας, της ελευθερίας της οικονομικής δραστηριότητας και της ελεύθερης αγοράς ευνοούν την αποτελεσματικότητα της παραγωγής αγαθών και τη δημιουργία πλούτου για την καλύτερη ικανοποίηση των αναγκών των μελών μιας κοινωνίας. Ωστόσο, έστω και εάν είναι νόμιμη, η ελεύθερη οικονομική δραστηριότητα οδηγεί στην υπερβολική συγκέντρωση πλούτου στα χέρια ολίγων και τη δημιουργία μεγάλων οικονομικών ανισοτήτων. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα οι πολλοί να στερούνται των θεμελιωδών αγαθών και να μην ικανοποιούν τις ανάγκες τους. Η στέρηση και οι οικονομικές ανισότητες, όμως, εγκυμονούν κινδύνους για την κοινωνική συνοχή. Ο Ρωλς «τείνει ευήκοον ους» στο μήνυμα της κοινωνικής πραγματικότητας και προτείνει τη δεύτερη αρχή δικαιοσύνης. Με αυτή αναγνωρίζει ως θεμιτή την ελεύθερη οικονο-

Άρθρο

μική δραστηριότητα και ως ανεκτή τη δημιουργία οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Εν τούτοις, θέτει μία προϋπόθεση, ότι δηλαδή λαμβάνονται μέτρα εκ μέρους της Πολιτείας, που αποβλέπουν στη μεγαλύτερη δυνατή ωφέλεια των πλέον ασθενέστερων και αδικημένων μελών της κοινωνίας. Η ωφέλεια αυτή συγκεκριμενοποιείται με τρία μέτρα: πρώτον, με την αναδιανομή του πλούτου υπό τη μορφή κοινωνικών παροχών υπέρ των ασθενέστερων πολιτών, δεύτερον, με τη θεσμική κατοχύρωση της δυνατότητας πρόσβασης των πολιτών στα πολιτειακά αξιώματα ευθύνης, τα οποία είναι ανοιχτά σε όλους και, τρίτον, με τη δημιουργία συνθηκών ίσων ευκαιριών για όλους τους πολίτες ως προς τη δυνατότητά τους να επιδιώκουν και να καταλαμβάνουν αξιώματα ευθύνης. Η στέρηση της ελευθερίας και η πρώτη αρχή δικαιοσύνης Συνεχίζοντας την ανάλυσή του, ο Ρωλς θα επισημάνει πως η δεύτερη αρχή δικαιοσύνης διασφαλίζει κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα θεμελιώδη αγαθά για τα λιγότερο ευνοημένα μέλη της κοινωνίας. Θα αναρωτηθεί, ωστόσο, εάν η παροχή των θεμελιωδών υλικών / οικονομικών αγαθών αρκεί για την ευτυχία των ανθρώπων. Λόγου χάριν, τι συμβαίνει, όταν ένας πολίτης έχει διασφαλίσει επάρκεια αγαθών, αλλά ζει μέσα σε ένα κοινωνικό καθεστώς ανελευθερίας και στερείται της ελευθερίας να εκφράσει ελεύθερα τις πολιτικές, θρησκευτικές, ηθικές ή φιλοσοφικές του πεποιθήσεις; H ελευθερία αυτή καθ’ εαυτήν, θα υποστηρίξει ο Ρωλς, αποτελεί ύψιστο αγαθό, ώστε η στέρησή της να αποτελεί πηγή δυστυχίας για κάθε άνθρωπο. Ένεκα τούτου, μια εύτακτη κοινωνία έχει δύο καθήκοντα. Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να προστατεύει με τη νομοθεσία της τόσο τις κλασικές πολιτικές ελευθερίες όσο και τις ελευθερίες, οι οποίες αναγνωρίζονται από τις σύγχρονες αντιλήψεις περί κράτους δικαίου: την ελευθερία της ακεραιότητας (αξίας) του ανθρώπου, τη θρησκευτική ελευθερία, την ελευθερία της συνείδησης και του στοχασμού κ.λπ. Και, στη συνέχεια, οφείλει να κατοχυρώνει σε όλα της τα μέλη ένα ίσο δικαίωμα απόλαυσης αυτών των ελευθεριών και των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Το κοινωνικό συμβόλαιο, η ανοχή και η «κοινωνική ένωση των κοινωνικών ενώσεων» Το αγαθό της ελευθερίας υπονομεύεται από την ανομοιογένεια των συγχρόνων κοινωνιών. Συμβαίνει συχνά,

άνθρωποι με διαφορετική κοινωνική, φυλετική, εθνική ή θρησκευτική προέλευση να έχουν διαφορετικές αντιλήψεις περί δικαιοσύνης και συνεπώς διαφορετικές αντιλήψεις περί ισότητας και ελευθερίας. Έστω και εάν η ελευθερία έχει θεσμικώς κατοχυρωθεί, επιχειρούν να επιβάλουν τις προσωπικές τους αντιλήψεις. Μέσα σε τέτοιες κοινωνικές συνθήκες, συχνά γεννώνται έριδες, οι πολίτες οδηγούνται στη σύγκρουση και η κοινωνική συνοχή απειλείται και θρυμματίζεται. Μπροστά σε αυτό το υπαρκτό πρόβλημα ο Pωλς θα επεξεργαστεί τη θεωρία του Πολιτικού Φιλελευθερισμού. Ως έλλογα όντα τα μέλη μίας κοινωνίας έχουν τη δυνατότητα να διαβουλευτούν και να εντοπίσουν τις κοινές ανάγκες και τα κοινά συμφέροντα, που τους ενώνουν: να ανάγουν την ετερότητα (πολλαπλότητα) στην ενότητα (ένα). Mε τη διαβούλευση μπορούν να καταλήξουν στη σύναψη ενός κοινωνικού συμβολαίου, το οποίο θα καθορίζει τις κοινές αρχές δικαιοσύνης της κοινωνικής τους συνεργασίας. Η ελευθερία θα αναχθεί στην ύψιστη αρχή της δικαιοσύνης. Γι’ αυτό το λόγο, δεν δικαιολογείται η κατάργησή της στο όνομα είτε της οικονομικής αποτελεσματικότητας, είτε της άρσης της οικονομικής ανισότητας. Επί πλέον, η ελευθερία εμπλουτίζεται από την αρχή της ανοχής. Είμαι ελεύθερος σημαίνει, ότι σέβομαι την ελευθερία του άλλου να είναι διαφορετικός από εμένα, ότι ανέχομαι την ετερότητά του. Μ’αυτή του την αντίληψη, ο Pωλς οδηγείται στη σύλληψη μιας ιδεώδους κοινωνίας (της «κοινωνικής ένωσης των κοινωνικών ενώσεων»), μέσα στην οποία κυριαρχούν οι αρχές της ανοχής της ετερότητας και της διαφοράς, της ισοτιμίας, της αμοιβαιότητας (κοινωνικής αλληλεγγύης) και του αμοιβαίου οφέλους. Συμπέρασμα Ο Τζων Ρωλς, προς το τέλος της ζωής του, στις τελευταίες του προσπάθειες να κατανοήσει τον Άνθρωπο και το βαθύτερο νόημα της ζωής, χαρακτήρισε την ιδεώδη του κοινωνία ως μια ουτοπία, και μάλιστα ως μια ρεαλιστική ουτοπία. Συνειδητοποίησε, φαίνεται, τις δυσκολίες στις οποίες προσκρούει η μετάβαση από την έλλογη σύλληψη ενός κοινωνικού ιδεώδους στην πραγματοποίησή του μέσα στην κοινωνική πραγματικότητα, όπου κυριαρχούν τα συμφέροντα, τα πάθη και οι αδυναμίες των ανθρώπων. Επιβεβαίωνε έτσι την αριστοτελική ρήση σύμφωνα προς την οποία: «δεν πρέπει να αναζητούμε μόνο την αρίστη [ιδεώδη] πολιτεία, αλλά και αυτή που δύναται να πραγματοποιηθεί».

Βιβλιοπαρουσίαση

«Et in Arcadia Ego» ΓΡΆΦΕΙ Ο ΙΩΆΝΝΗΣ ΠΕΤΡΌΠΟΥΛΟΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΉΣ ΚΑΘΗΓΗΤΉΣ ΑΡΧΑΊΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ ΦΙΛΟΛΟΓΊΑΣ, ΔΗΜΟΚΡΊΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΉΜΙΟ ΘΡΆΚΗΣ

Πέδρο Oλάγια, με τη συνεργασία της Pοζάριο Kαρίγιο, Ευδαίμων Αρκαδία, Η σαγήνη ενός μύθου στον πολιτισμό της Δύσης (πρόλογος: Β. Φίλιας). Αθήνα: Eκδόσεις ROAD, 2005. Σελ. 433. ISBN 960-8189-70-5. H γεωγραφική περιοχή της Αρκαδίας –η οποία, σημειωτέον, δεν είχε πρόσβαση σε θάλασσα στην αρχαία περίοδο– γέννησε έναν από τους πιο ανθεκτικούς και πιο γόνιμους μύθους στην ιστορία της Δύσεως: τον μύθο του γεωργικού και βουκολικού παραδείσου, όπου, μεταξύ άλλων, κυριαρχούσαν η κοινωνική αρμονία, η τερπνή γυμνότητα, ο αμοιβαίος έρωτας, η ευσέβεια και συνήθως η αυτόματη καρποφορία. Τι ευδαίμων ζωή! Ευδαίμων Αρκαδία! Η Αρκαδία ήταν μια μυστηριώδης, αρχέγονη γη, γενέτειρα του Λυκαίου Διός και του προϊστορικού του προκατόχου Πανός (τραγοπόδαρου και κερασφόρου), γενικότερα πατρίδα θηριόμορφων θεοτήτων, όπως η Μέλαινα Δήμητρα (ιππόμορφη και με φιδίσια μαλλιά), ένας ασυνήθιστος χωροχρόνος συνδεδεμένος με τον τελετουργικό κανιβαλισμό και τη λυκανθρωπία. Ήταν, εξίσου παραδόξως, και σταθερή πηγή μισθοφόρων από τον 5ο αι. π.Χ., τροφοδοτώντας αργότερα τα στρατεύματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και τον στόλο των Βενετών κατά τον Μεσαίωνα. Ωστόσο, από τον 3ο αι. π.Χ., οι πραγματικοί Αρκάδες ποιμένες (οι οποίοι δεν φημίζονταν για τη λογοτεχνική τους καλλιέργεια) μετατράπηκαν σε εύγλωττους, περιπαθείς, κομψούς πρωταγωνιστές ιδίως των ποιητών Θεοκρίτου και Βιργιλίου και μετέπειτα της ιταλικής, ισπανικής, αγγλικής και γαλλικής βουκολικής ποίησης, εμπνέοντας ακόμη και τις δηλώσεις της Μαρίας Αντουανέττας και ζωγράφων όπως ο Πουσέν και ο Γκωγκέν. O μύθος της ευδαίμονος Αρκαδίας καταλαμβάνει ένα γεωγραφικό τοπίο, αλλά αποτελεί και ένα πρωτίστως «πνευματικό τοπίο» (κατά τον αρχαιοελληνιστή Mπ. Σνελλ). Kανείς άλλος δεν θα ήταν καταλληλότερος να ιχνηλατήσει, βήμα προς βήμα, το τοπίο, τον μύθο και την υποδοχή του, εν μέσω τροποποιήσεων, από τον Πέδρο Oλάγια και τη διεπιστημονική του ομάδα, η οποία περιλαμβάνει τη λατινίστρια σύζυγό του Pοζάριο Kαρίγιο. O Oλάγια είναι, εξάλλου, πασίγνωστος για τον μυθολογικό του άτλαντα (την έκδοση του οποίου το 2001 επιχορήγησε το Ίδρυμα Ωνάση). Το παρόν βιβλίο είναι ένας θησαυρός φωτογραφιών οι οποίες πλαισιώνουν ένα εξαιρετικά τεκμηριωμένο, από φιλολογική άποψη, κείμενο. Κατά τον συγγραφέα, η Αρκαδία δεν ήταν ουτοπία –η οποία θα απαιτούσε επιβολή– αλλά μια ευτοπία, άφατα σαγηνευτική, η οποία όμως συχνά λογιζόταν εφικτή ανά τους αιώνες. Ιδιαίτερο προσόν του βιβλίου είναι και η εις βάθος αλλά και εύληπτη ανάλυση της υποδοχής αυτού του μύθου από τους λιγότερο μελετημένους (φευ!) στην Ελλάδα Λατίνους συγγραφείς και Iσπανούς λογοτέχνες του 16ου αιώνα. Και πάλι ο Πέδρο Oλάγια αποδεικνύεται ο κατ’ εξοχήν λόγιος περιηγητής –ένας ειρηνικός, ακαταπόνητος conquistador– του αρχαιοελληνικού μυθικο-γεωγραφικού τοπίου.

Aπόλλων και Mούσες στο Όρος Eλικώνας (1680), του Kλωντ Λοραίν, Mουσείο Kαλών Tεχνών Bοστώνης

Et in Arcadia Ego (π. 1640) του Πουσέν, δεύτερη εκδοχή, Λούβρο

Ο ποταμός Λάδωνας

Βιβλιοπαρουσίαση

«Τα ΜΜΕ στη ζωή των παιδιών» Μπετίνα Ντάβου, Η Παιδική Ηλικία και τα Μαζικά Μέσα Επικοινωνίας – Μετατροπές της Παιδικής Κατάστασης. Αθήνα: Eκδόσεις Παπαζήση, 2005. Σελ. 320. ISBN 960-02-1876-5. Το νέο βιβλίο της Μπετίνας Ντάβου, που διδάσκει Ψυχολογία στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών, πραγματεύεται το ζήτημα της «θορυβώδους ύπαρξης» των ΜΜΕ στην καθημερινή ζωή των παιδιών και των εφήβων. Τα ΜΜΕ έχουν κατηγορηθεί για μια σειρά από προβλήματα, τα οποία ποικίλλουν από την αύξηση της κατάθλιψης, τη διάσπαση της προσοχής και τη συνακόλουθη πτώση της σχολικής επίδοσης, έως την αύξηση της επιθετικότητας και την υπερβολική ελευθεριότητα στη σεξουαλική δραστηριότητα των εφήβων. Στο βιβλίο αυτό περιγράφονται και αναλύονται διεξοδικά οι ψυχοκοινωνικές μετατροπές που συντελούνται από τη θέση και τη λειτουργία των μέσων στην καθημερινή ζωή των παιδιών και των εφήβων, μέσα από μια νηφάλια οπτική, που χωρίς να «αθωώνει» τα μέσα, καταδεικνύει ότι πολλές από τις «επιδράσεις» τους δεν είναι παρά τα επακόλουθα της εδραίωσης των αξιών μιας καταναλωτικής κοινωνίας, την οποία τα μέσα διαδίδουν και παγιώνουν. Συνεπώς, εάν θέλουμε να δημιουργήσουμε μια νέα γενιά ανθρώπων που θα βλέπει και θα χρησιμοποιεί τα μέσα κριτικά, θα πρέπει πρωτίστως να της διδάξουμε την κριτική στάση απέναντι στο σύνολο των αξιών και των πρακτικών που προωθούνται από το πνεύμα του καταναλωτισμού που επικρατεί. Η βασική θέση του βιβλίου είναι ότι οι «επιδράσεις» των ΜΜΕ στις ψυχικές λειτουργίες που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας δεν ελέγχονται αυτούσιες, γιατί τα μέσα διαπλέκονται τόσο στενά με την καθημερινή ζωή των ανθρώπων (είτε τα ίδια ως «εξαρτήματα» της ζωής μας, είτε τα περιεχόμενά τους), ώστε είναι αδύνατον να απομονωθούν για να μελετηθούν ανεξάρτητα από τις άλλες συνθήκες της καθημερινότητας. Έτσι, το βιβλίο εξετάζει μια σειρά από μετατροπές στην εμπειρία, στις σχέσεις και τις αξίες των ανθρώπων, όπως είναι η αλλαγή της αίσθησης του χώρου και του χρόνου, οι τεχνολογικά διαμεσολαβημένες (από το κινητό ή το διαδίκτυο) συνευρέσεις των ανθρώπων, η αντικατάσταση παραδοσιακών δραστηριοτήτων της παιδικής και εφηβικής ηλικίας από μοναχικές ψηφιακές δραστηριότητες, η τηλεοπτική εξοικείωση με τη βία και το θάνατο με παράλληλη προτροπή του «να σκέφτεται κανείς θετικά», η διαχείριση μεγάλης ποσότητας πληροφοριών με αμφίβολη ποιότητα κ.ά. Γ.Σ.

Βιβλιογραφικό Δελτίο

Γεώργιος Καμπουράκης και Ευριπίδης Λουκής. e-λεκτρονική μάθηση. Αθήνα: Eκδόσεις Kλειδάριθμος, 2005. Σελ. 285, βιβλιογραφία. ISBN 960– 209–880–5. Στην σύγχρονη οικονομία της πληροφορίας και της γνώσης, η συνεχής μετάδοση νέων γνώσεων σε όλο και περισσότερα άτομα, τόσο με παραδοσιακές μεθόδους εκπαίδευσης, όσο και με καινοτόμους μεθόδους ηλεκτρονικής μάθησης, αποτελεί πλέον αναγκαία προϋπόθεση. Το βιβλίο του Γ. Καμπουράκη, διδάσκοντος, και του Ε. Λουκή, επίκουρου καθηγητού στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, προσφέρει μιαν ολοκληρωμένη, δομημένη και κατανοητή ανάλυση του σύνθετου και διεπιστημονικού αυτού αντικείμενου: της χρήσης των τεχνολογιών της πληροφορικής και των επικοινωνιών για την δημιουργία εμπειριών μάθησης, με στόχο την απόκτηση νέων γνώσεων, δεξιοτήτων και την αλλαγή στάσεων και αντιλήψεων. Το βιβλίο καλύπτει διεξοδικά θέματα όπως τα ηλεκτρονικά συστήματα διαχείρισης της μάθησης και του εκπαιδευτικού περιεχομένου, τα εργαλεία συνεργατικότητας, τα εργαλεία δημιουργίας εκπαιδευτικού υλικού, τα εικονικά σχολεία, τα πρότυπα ηλεκτρονικής μάθησης. Στο τελευταίο μέρος παρουσιάζονται τα γενικά συμπεράσματα, καθώς και οι μελλοντικές τάσεις και προοπτικές στον ιδιαίτερα σημαντικό αυτόν χώρο. Γ.Θ.Κ.

Karen Van Dyck. Η Κασσάνδρα και οι λογοκριτές στην ελληνική ποίηση, 1967–1990. Μετ. Παλμύρα Ισμυρίδου. Αθήνα: Εκδόσεις Άγρα, 2005. Σελ. 458, βιβλιογραφία, ευρετήριο. ISBN 960–325–448–7. Σε μια πρωτοποριακή μελέτη, η Κάρεν Βαν Ντάυκ, καθηγήτρια Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Σπουδών Φύλου στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, ανιχνεύει την γυναικεία γραφή στην σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, ξεκινώντας από την περίοδο της δικτατορίας. Επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον της κυρίως στο έργο της Ρέας Γαλανάκη, της Τζένης Μαστοράκη και της Μαρίας Λαϊνά, η Βαν Ντάυκ εξετάζει συγγραφικές τεχνικές και στρατηγικές που χρησιμοποιήθηκαν κατά την διάρκεια της δικτατορίας ως αντίδραση στην λογοκρισία, και τους τρόπους με τους οποίους επιστρατεύθηκαν αργότερα στο πλαίσιο μιας φεμινιστικής κριτικής. Κομβικό χαρακτηριστικό, σύμφωνα με την Βαν Ντάυκ, της σημαντικής αυτής γυναικείας σύγχρονης ελληνικής ποίησης, η αντίσταση στην σαφήνεια ― μια ρητορική της παρανόησης που υπονομεύει τις βεβαιότητες του αναγνώστη, αλλά και που ίσως εκφράζει έναν έντονο προβληματισμό, διάχυτο πλέον στην Ελλάδα: την ανησυχία για την γλώσσα. Γ.Θ.Κ.

Ταυτότητα και Διοικητικό Συμβούλιο AΩ - TPIMHNIAIO ENHMEPΩTIKO ΔEΛTIO ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Κωδ. εντύπου: 7244 Aισχίνου 4, Aθήνα 105 58, Tηλ.: 210-3314965, 210-3713000 • e-mail: assoc@onassis.gr Εκδότης: Ιωάννα Κονδύλη Aρχισυντάκτρια: Λήδα Mπουζάλη Συντακτική Eπιτροπή: Iωάννα Kονδύλη, Γιώργος Θ. Kαλόφωνος, Γιάννης X. Pούσσος, Kαλλιόπη Xρηστοφή Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Νίκος Αγγελής, Γιάννης Γεωργιάδης, Ιφιγένεια Κατίκα, Ιωάννης Πετρόπουλος Yπεύθυνη κατά νόμο: Iωάννα Kονδύλη • Διόρθωση: Βάλια Λουτριανάκη Σχεδιασμός-Σελιδοποίηση: Factory advertising • Eκτύπωση: Παναγιώτης Δρέττας Προσαρμογή για το internet: Graphics.gr

TO ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO TOY ΣYNΔEΣMOY YΠOTPOΦΩN KOINΩΦEΛOYΣ IΔPYMATOΣ AΛEΞANΔPOΣ Σ. ΩNAΣHΣ Πρόεδρος: Aντιπρόεδρος A’: Aντιπρόεδρος B’: Γενικός Γραμματέας: Eιδικός Γραμματέας: Tαμίας: Aναπληρωτής Tαμίας: Mέλη: