méér over pleegzorg
2 September 2018 | jaargang 22
Themwaen
u Vertro
Pleegvader Clifton:
‘Mijn hoogste ideaal is betrouwbaar zijn’
Familieopstelling
De timmermannetjes
Arende, Soufian en Rana
Inzicht in patronen > 4
Column pleegvader Joram > 15
…zoeken pleegouders
> 22
Binding | september 2018
1
Wat is van mij en wat is van jou?
Pikante plaatjes, digitale kinderlokkers
Thema: Vertrouwen
Het gezin waarin je opgroeit heeft
Snapchat, Fortnite, Omegle, dickpics,
Wanneer vertrouwt u iemand? Wat
invloed op hoe je je leven leidt.
vloggers, influencers, sextortion en
betekent vertrouwen voor u en
Patronen worden soms van generatie
wraakporno. Zomaar wat termen die
uw pleegkind? Wat gebeurt er bij
op generatie doorgegeven. Een
op een zonnige donderdagochtend
wantrouwen en is het vertrouwen
familieopstelling geeft inzicht in deze
in groep 8 van de Dongeschool
in de ander dan nog te herstellen?
patronen en kan helpen om ze te
door het klaslokaal vliegen. Petra en
Het thema van deze Binding is
doorbreken.
Raoul geven de training ‘Sexting en
‘vertrouwen’.
Grooming’.
4
8
Verder in dit nummer Van de redactie
3
‘Ik ben een vaste klant’
7
Diverse berichten
10
Pleegouderraad 12 Wij zoeken pleegouders
22
Dit ben ik: Chico
24
Tweeëntwintigste jaargang, nummer 2, september 2018 ISSN 1386-2138 Binding, een blad over pleegzorg, is een uitgave van Spirit voor haar pleegouders en andere geïnteresseerden en verschijnt drie keer per jaar. De artikelen in dit blad vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs het standpunt van Spirit. Evenmin kunnen aan dit blad rechten worden ontleend.
Ontwerp, opmaak en druk Ecodrukkers, Nieuwkoop Redactie Joram Frank (pleegouder), Meie Geerlings (pleegouder), Helen Hupsel, Maaike Maas (hoofdredactie), Jennifer Tjon En Fa, Sarah Zagt (eindredactie) en Conny Zeilstra (hoofdredactie).
22
Binding | september 2018
Met medewerking van Coraline, Eva Otting-Jansen, Katja Kreukels, Ilse van der Mierden, Cato Thier. Spirit Servicepunt Pleegzorg en Verblijf Fred. Roeskestraat 73 1076 EC Amsterdam 020 - 540 04 40 pleegzorg@spirit.nl, @SpiritPleegzorg Redactieadres Spirit, team communicatie 020 - 540 05 00 communicatie@spirit.nl Oplage 1.800 exemplaren Adreswijzigingen U kunt adreswijzigingen of onjuiste adressering doorgeven via pleegzorg@spirit.nl. Fotografie Nancy Siesling (9, 16, 21) Nienke Laan (4, 6, 19, 24) Illustraties Studio Limon (22 en 23)
colofon
Overname artikelen Overname van artikelen uit Binding is alleen toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van de redactie.
13
Van de redactie MAAIKE MAAS EN
CONNY ZEILSTRA hoofdredacteuren Binding
Vertrouwen hebben Het opnieuw leren vertrouwen is voor veel pleegkinderen een belangrijk
En in de rubriek ‘Vroeger en Nu’ (pagina 19) zegt Eef: ‘Mijn huidige
thema. In hun jonge leven hebben ze vaak wantrouwen opgebouwd
(pleeg)ouders zijn de enigen die mij het vertrouwen konden geven dat
naar volwassenen en de wereld om hun heen. Daardoor is het voor som-
ik mijzelf mocht worden en in een gezin kon wonen’. Het raakt ons hoe
mige kinderen moeilijk om een band op te bouwen. Gelukkig zijn de
open ze vertelt over haar zoektocht naar vertrouwen.
meeste kinderen veerkrachtig en lukt het hen - soms pas na lange tijd hun wantrouwen te overwinnen. Het vertrouwen van pleegouders in dit
Naast deze artikelen staan er natuurlijk weer veel meer inspirerende
proces is hierbij heel steunend voor pleegkinderen.
en informatieve stukken in deze Binding. Zo kan de reportage over Sexting en Grooming (pagina 8) best confronterend zijn over hoe wei-
‘Vertrouwen’ is het thema van deze Binding. U kunt een prachtig in-
nig je weet over wat kinderen al weten. Heeft u bijvoorbeeld ooit ge-
terview lezen met Manfred van Doorn op pagina 16. Volgens hem is
hoord van Omegle? Het is in ieder geval geen verkeerde spelling van
vertrouwen ‘het vermogen om je over te geven aan de stroom der ge-
het woord Omega. In deze reportage komt mooi naar voren dat het
beurtenissen en aan de interactie met de mensen in je omgeving.’
geven van vertrouwen en het stellen van grenzen nodig zijn om kinderen veilig te laten opgroeien.
Pleegvader en vervangend gezinshuisouder Clifton vertelt vanuit zijn eigen ervaring hoe belangrijk het is om vertrouwen in jezelf te hebben en
Hartelijke groeten,
op jezelf te reflecteren, als voorwaarde om zijn pleegkind te kunnen helpen. ‘Pas toen ik meer zelfvertrouwen kreeg, keek hij me voor het eerst aan’, vertelt Clifton op pagina 20.
Conny Zeilstra en Maaike Maas
Binding | september 2018
3
Door Ilse van der Mierden
Wat is van mij en wat is van jou? We weten allemaal dat het gezin waarin je opgroeit invloed heeft op hoe je je leven leidt, welke keuzes je maakt en welk – soms onbewust – gedrag je vertoont. Dat geldt zowel voor u als pleegouder, maar ook voor uw pleegkind. Soms worden patronen zelfs van generatie op generatie doorgegeven. Een familieopstelling geeft inzicht in deze patronen en kan helpen om ze te doorbreken. Marga Ganzevles
Spirit biedt pleegouders kosteloos de moge-
systeem waarin alles een eigen plek en een
je doen met een groep mensen, representan-
lijkheid om een of enkele familieopstellingen
functie heeft. Je kan dat niet zomaar veran-
ten genoemd, of individueel met poppetjes of
te doen. De gedachte achter familieopstel-
deren: dat je hersenen voor je voeding moe-
vloerankers. Marga doet individuele opstellin-
lingen is dat een familie functioneert als een
ten gaan zorgen en je maag een puzzel op
gen, omdat voor veel mensen de drempel dan
systeem: een wisselwerking tussen verschil-
moet lossen. In elk gezin zijn er systemisch
lager is en er op ieder moment een afspraak
lende individuen. ‘We maken allemaal deel
gezien ‘juiste’ plekken. Ouders horen bijvoor-
kan worden gemaakt.
uit van verschillende systemen’, legt Marga
beeld achter hun kinderen te staan, en niet
Ganzevles uit, die de familieopstellingen aan
andersom.’
pleegouders begeleidt. ‘Zoals het team waar-
‘Ik voelde zijn energie’
in je werkt of een vriendenclub. Het enige sy-
Door allerlei redenen kunnen mensen op ‘ver-
steem waar je nooit uit kan, is het systeem
keerde’ plekken in het systeem terechtkomen.
waarin je geboren bent: je familie. Ook al ga
Een ouder overlijdt, is ziek, of is om een an-
Marga: ‘Zo’n opstelling geeft weer hoe het sy-
je aan de andere kant van de wereld wonen:
dere reden emotioneel niet betrokken bij het
steem nu georganiseerd is. Zodra je het neer-
je blijft daar deel van uit maken, energetisch
kind. Marga: ‘Dan kan een kind ‘achter’ zijn
gezet hebt, ga je voelen hoe het is om daar te
en innerlijk.’
ouder komen te staan. Het systeem is dan niet
staan, op je eigen plek, of dat van je kind of
in balans. Het kind draagt de last van zijn ou-
pleegkind. Je wordt je bewust van de onder-
der, waardoor het kind geen kind kan zijn. Dit
linge dynamieken en hoe iedereen geneigd is
speelt later in zijn of haar leven nog een grote
zich daarnaar te gedragen. Gaandeweg wordt
rol.’ In een pleeggezin komen twee, soms zelfs
beweging mogelijk en merk je wat een goede
meerdere, systemen bij elkaar. Het systeem van
positie is. Voor jou, of voor je pleegkind. Door
het gezin en het systeem van het pleegkind. Dat
dat te voelen kom je tot verandering.’
‘In elk gezin zijn er systemisch gezien ‘juiste’ plekken’
maakt het nog ingewikkelder.
Juiste plek
Eigen last dragen
In familiesystemen gelden volgens de grondleg-
Voelen voor verandering
Dat vertelt ook Renske, die een opstelling
ger van de familieopstellingen, Bert Hellinger,
In een opstelling geef je jezelf, je kinderen,
onder begeleiding van Marga deed. Ze werd
bepaalde wetmatigheden. Bijvoorbeeld dat ie-
je pleegkinderen en eventueel je ouders let-
tien jaar geleden stiefmoeder van Jimmy
der gezinslid zijn eigen plek hoort te hebben.
terlijk een plek in de ruimte om zichtbaar te
(16). Toen haar vriend - Jimmy’s vader - twee
Marga: ‘Vergelijk het met je lichaam, ook een
maken welke dynamieken er spelen. Dat kun
jaar geleden overleed, veranderde haar rol
4
Binding | september 2018
van stiefmoeder in voogd en netwerkpleegouder. ‘Jimmy is de eerste drie jaar onveilig opgegroeid, en die vulkaan van onveiligheid explodeert regelmatig. Er is veel verdriet in huis: Jimmy verloor zijn vader, ik verloor mijn vriend. Er is veel spanning tussen mij en Jimmy’s moeder en zijn familie. En dat levert bij Jimmy spanning op.’
‘Vulkaan van onveiligheid explodeert regelmatig’
Voorbeeld van een opstelling waarbij een pleeg kind in contact is met de ouders, met steun van de pleegouders.
ik dat ik mijn eigen last moet dragen. En dus niet de lasten van Jimmy, van zijn historie en zijn verdriet om zijn vader. Omdat je het
Renske legde tijdens de opstelling voor zich-
voelt kun je het niet wegkletsen. Ik vind het
zelf een anker neer en een voor haar over-
een geweldig aanbod van Spirit. Zeker voor
leden vriend. ‘Omdat je dat met rust en
netwerkpleegouders, want er is bij hen altijd
aandacht doet, voelde ik zijn energie naast
wel een issue met iemand die diep in hun hart
me. Heel bijzonder. Uiteindelijk kwamen we
zit.’
uit bij de lasten van mijn moeder die ik draag. Marga vroeg me om die terug te geven aan
Soms gebruikt Renske elementen uit de op-
mijn moeder. Ze gaf me een kei in handen, en
stelling in het dagelijks leven. ‘Onlangs werd
ik dacht: ja, zo zwaar is het. Maar dat terug-
Jimmy zestien. Een moeilijke dag, zonder zijn
geven vond ik zo moeilijk! Uiteindelijk voelde
vader. Hij deed vervelend en daar werd ik
Voorbeeld van een opstelling waarbij een pleegkind op zoek is naar de ouders, zonder steun van de pleegouders.
zwaarmoedig van. Op dat moment realiseerde ik me: ik kan dit niet dragen voor hem. Ik
af aan dit proberen op te lossen en vaak doe
zei hem dus ook: ‘Ik zie dat je verdrietig bent,
je dit in je huidige situatie nog steeds: het zit
maar ik kan je pijn niet overnemen.’ En soms
in je eigen systeem. Totdat je je ervan bewust
verplaats ik me letterlijk. Ik weet dat ik domi-
wordt: wat ben ik aan het doen? Waarom
nant kan zijn. Toen Jimmy laatst boos was, ben
ben ik dit aan het doen? Hee, dit is niet van
ik bewust aan de zijkant van de kamer gaan
mij, maar van mijn moeder, die zo ongelukkig
staan. Zo gaf ik hem letterlijk de ruimte.’
was omdat ze… vul maar in.’
kan gaan over je pleegkind, jezelf of iets
In je systeem
Een familieopstelling is geen quick fix. Renske:
dat je hele gezin betreft. Heftige emoties
Marga: ‘Vaak hebben zich grote gebeurtenis-
‘Het zet je meer aan het werk dan dat het iets
of juist afstandelijkheid, geen gezag,
sen in families afgespeeld waar op dat mo-
oplost. Het zorgt voor bewustwording. De
teveel of te weinig verantwoordelijkheid,
ment geen ruimte voor was om ze goed te
verschuivingen tijdens de opstellingen staan
vastlopen, moeite met grenzen... dingen
verwerken, want het leven gaat door. Maar
voor het zetten van stappen, een andere po-
die op de onderlaag een rol blijven
kinderen voelen haarfijn aan: ‘mijn mama is
sitie innemen, zorgen dat er beweging komt.’
spelen, wat je ook doet.
verdrietig of boos. En als ik nou altijd heel lief
Marga: ‘Het verleden kun je niet veranderen,
ben, dan wordt mama niet meer verdrietig.’
maar je kunt wel erkennen hoe het gelopen
Aanmelden voor een opstelling?
Het kind denkt nog magisch: dat kan ik oplos-
is. Dat kun je terugbrengen naar het nu: wat
Mail naar familieopstellingen@spirit.nl
sen. In het opstellen noemen we dat ‘de ma-
is van mij en wat is niet van mij? En dan ver-
gische plek’ van het kind. Je hebt van jongs
andert er in het heden iets.’
Wanneer een opstelling? Een opstelling doe je aan de hand van een actuele vraag, thema of probleem. Dat
Binding | september 2018
5
Volgens Marga kan een opstelling helpen om inzicht te krijgen in de nieuwe verhoudingen in het hele systeem.
Ieder systeem, ook een familiesysteem, is als een mobiel: als een deel beweegt, zoekt het hele systeem naar een nieuw evenwicht.
Machteloos
aandacht die ik prettig vond, ik kon daardoor
je een pleegkind in huis krijgt, dan komen er
Ook netwerkpleegouder Annie volgde een op-
opener zijn en was niet met de ander bezig.’
twee systemen bij elkaar. Maar het pleegge-
stelling. Zij en haar man Dick verloren vijf jaar
zin is niet het systeem van het pleegkind. Dat
geleden onverwachts hun dochter, die twee
Door de familieopstelling werd Annie duidelijk
heeft zijn eigen systeem, en daar moet erken-
zonen had. De kinderen hadden geen con-
dat haar jongste kleinzoon tijd en ruimte nodig
ning voor zijn. In familieopstellingen geldt dat
tact met de vader meer, en wilden bij hun opa
heeft. ‘In de opstelling zie je terugkerende pa-
ouders ouderplekken hebben, en kinderen
en oma wonen. Zo kregen Annie en Dick een
tronen. Mijn moeder heeft nooit voor mij kun-
kindplekken. De oudste gaat voor op de twee-
nieuwe rol: van opa en oma werden zij op-
nen zorgen, ik heb die verzorgende rol op me
de, want die was er eerder. Zo is er een orde-
voeder. De kinderen waren toen negen en elf.
genomen en ik ben altijd voor iedereen blijven
ning in de rij kinderen. Een pleegkind komt
Inmiddels is de jongste 14. Annie: ‘Hij is een
zorgen. Door de familieopstellingen zie ik dat
niet uit hetzelfde systeem, want het heeft een
ontzettend lief kind, maar ook gecompliceerd,
ik daarin ben doorgeslagen. En mijn kleinzoon
eigen familie. Zijn plek in het pleeggezin is
met een gebruiksaanwijzing zo dik als de bij-
kan daar niks mee. Dat moet ik hem gunnen.
na de rij eigen kinderen, de laatste plek. Dat
bel. Hij is getraumatiseerd, maar erkent dat
Ik kan hem alleen vasthouden door los te la-
klinkt alsof hij niet belangrijk is, maar dit gaat
niet. Hij lijkt soms wel van Teflon, alles glijdt
ten. Het was een openbaring.’
niet over prioriteit. Pleegkinderen horen vaak:
van hem af. Of ik nu lief doe of kwaad wordt.
jij hoort er helemaal bij. Dat is soms verwar-
Dat gaf mij een machteloos gevoel.’ Annie
Kindplekken
rend voor hen. Het kan druk geven. Ik moet
volgde een familieopstelling. ‘Ik vond het bij-
En opstelling kan helpen om inzicht te krij-
hierbij horen, maar hoe zit het met mijn eigen
zonder om het alleen te doen. Dat gaf extra
gen in de nieuwe verhoudingen. Marga: ‘Als
systeem?’ ■
6
Binding | september 2018
Door Eva Otting-Jansen
‘Ik ben een vaste klant’ Het meisje wil terug naar huis. Haar wens is duidelijk. In het pleeggezin waar ze ruim een week logeert ruikt het niet lekker, lust ze het eten niet, is het veel te vol met mensen en kan zij zich niet concentreren op haar schoolwerk. Bovendien heeft haar moeder in diezelfde week het hele huis opgeruimd, geen druppel alcohol meer gedronken, is ze resoluut gestopt met de versuffende medicijnen en is er met de huisarts gebeld, omdat ze hulp nodig heeft. Sanne is zestien jaar, draagt prachtige volwassen prinsessenjurken met bijpassend tiara en heeft een fascinatie voor kleine huisdieren. ‘Ik
May Jansen
vind baby’s vies, ik zou nooit kinderen willen, maar voor een kat zou ik mijn leven kunnen geven.’ Met meneer Joop, de buurman, gaat ze elk weekend in de auto mee naar zijn dierenartsenpraktijk en mag ze hem helpen in een geleende doktersjas. In het weekend gaat ze soms naar een evenement waarbij men zich verkleedt als een stripfiguur. staan. Best vaak ga ik naar de winkel in het dorp om te kijken of er wat Als we bij haar pleegmoeder haar spullen ophalen en nog een kort
nieuws binnen is. Dan komt de dame direct naar me toe om te laten zien
gesprekje voeren, wordt Sanne ongemakkelijk. Haar pleegmoeder
wat er op vibratorgebied is ontwikkeld. Ik ben een vaste klant.’
heeft Sannes spullen al ingepakt. Ik zie rode blosjes op haar wangen verschijnen en ze kijkt me nerveus aan. Ik vraag of haar pleegmoeder
Ik grinnik hardop en verbaas me over haar openheid en blik op
iets heeft kunnen zien of vinden wat niet de bedoeling was. Haar
seksualiteit. Zou ik, als er in de jaren ’90 in het pittoreske Brabantse
pleegmoeder laat non-verbaal niets zien. Ze schenkt nog een kopje
Aarle-Rixtel een goedlopende hippe seksshop was, naar binnen hebben
thee in voor zichzelf. ‘Is er iets wat gevaarlijk kan zijn voor het jongere
durven lopen? Ik kan het me niet voorstellen. Het had me overigens wel
pleegkind waarmee je de kamer deelde? Dan moeten we het weten.’
een hoop gedoe met onbetrouwbare jongens en onbeantwoorde liefdes
‘Mijn vibrator, zit toch wel goed in de verpakking, hij is nogal kostbaar’,
kunnen schelen.
antwoordt ze. Waar ik vaak zorgen heb, bij de meiden die ik begeleid, zijn ongewenste In de auto op weg naar haar moeder spreekt Sanne honderduit over de
tienerzwangerschappen, misbruik en soa’s, maar bij Sanne voel ik alleen
honden, katten, konijnen, haar schoolwerk, meneer Joop en over haar
maar respect. Zij met haar prinsessenjurken, meneer Joop, de dieren
vibrator. ‘Weet je wat die kostte? 300,- euro! Mijn moeder moest hem
en de inhoud van haar vitrinekast op haar zolderkamer, zal zich wel
online bestellen, omdat ik nog geen achttien ben en ik heb het geld zelf
redden. ■
bij elkaar gespaard.’ Ik ben verplicht om het onderwerp seksualiteit te bespreken als een
Eva Otting-Jansen blogt sinds 2016 over wat ze
traject start. Wij, zo samen in de auto op de A10, lijkt het ideale
tegenkomt in haar werk als spoedhulpmedewerker bij
moment. Ze heeft geen vriendje of vriendinnetje. Ze ziet om zich heen
Spirit. Deze deelt ze via indenesten.nl. Vorig jaar zijn een
hoeveel meiden uit haar klas met jongens naar bed gaan en vervolgens
aantal van haar verhalen gebundeld als boekje. Wilt u
als vuilnis worden gedumpt. ‘Ga ik mooi niet doen, ik wacht rustig tot er
een exemplaar ontvangen? Mail naar pleegzorg@spirit.nl
een jongen is die net zoveel van dieren en leren houdt als ik. Ik heb heel
o.v.v. uw naam en adresgegevens.
veel vibrators, weet u. Op mijn kamer heb ik een glazen kast waar ze in
Binding | september 2018
7
Door Ilse van der Mierden
Van pikante plaatjes tot digitale kinderlokkers Snapchat, Fortnite, Omegle, dickpics, vloggers, influencers, sextortion en wraakporno. Zomaar wat termen die op een zonnige donderdagochtend in groep 8 van de Dongeschool in de Amsterdamse Rivierenbuurt door het klaslokaal vliegen.
Vandaag is er anderhalf uur gereserveerd voor
Amsterdam. Ook een aantal gemeenten rond-
klas heeft iedereen wel eens gechat met ie-
Petra Hoeve en Raoul Chocolaad, twee me-
om Amsterdam hebben de lessen ingekocht.
mand die ze in het echt nooit ontmoet heb-
dewerkers van Qpido, het centrum voor sek-
Zowel in groep 7 en 8 als op de middelbare
ben. Niet alleen via het bekende Snapchat, ook
suele weerbaarheid van Spirit, die de training
school. Al heeft de basisschool de voorkeur
via de chatfunctie op spelletjes als Fortnite,
‘Sexting en Grooming’ geven. Iets met seks en
van Petra: ‘Op de middelbare school ben je
Wordfeud of via de Playstation. En juist op die
iets met internet, twee onderwerpen waar de
eigenlijk al iets te laat.’ Ook in deze klas zit
plekken zijn groomers vaak te vinden.
tien- tot twaalfjarigen wel voor te porren zijn.
de docente vaak met verbaasde blik te kijken
xxx
wat de kinderen allemaal al weten over sex-
Petra windt er geen doekjes om: het internet is
ting en grooming.
een walhalla voor deze mensen. En ook in het
De les is nog geen vijf minuten bezig als Raoul
doel van deze groomers is ze expliciet: het zijn
vraagt: ‘Wie heeft er weleens per ongeluk
Petra geeft de voorlichting vandaag samen
geen mensen die ‘nare dingen’ willen doen,
seksplaatjes op internet gezien?’ Bijna alle vin-
met Raoul, die alle feiten over weet te bren-
nee, het zijn mensen die ‘seks willen hebben
gers gaan omhoog. Een meisje vooraan: ‘Ik
gen met aansprekend toneelspel, zonder dat
met een kind’. ‘Oh, dat zijn pedo’s!’ roepen
zocht toen ik klein was eens op xxx, want dat
het kinderachtig wordt. Raoul: ‘Hoe herken
een paar kinderen. De juf zegt enigszins ver-
krijg je vaak bij mailtjes op het einde. En toen
je een kinderlokker?’ Achterin: ‘Het is een
baasd: ‘Jullie weten er al best wat van?!’
kwam ik op een pagina met naakte mensen.’
man met snoepjes thuis!’ Raoul: ‘Hoe ziet
‘Hoe herken je een online kinderlokker?’
hij eruit?’ ‘Oud!’ ‘Aha!’ Raoul zet een zware
Nienke en Jim
stem op en duwt zijn buik vooruit: ‘Als ik zo
Voor de kinderen die denken dat het zo’n
op je af kom en zeg: Hey meisje… wil jij een
vaart niet zal lopen, en zich nog niet echt een
snoepje? Dan ren je natuurlijk gillend weg!’ Raoul tilt zijn knieën hoog op en holt op de
Al snel valt ook het woord Omegle. En als u
plaats. De klas komt niet meer bij. Maar dan
hierbij alleen denkt aan de verkeerde spelling
serieus: ‘Maar hoe herken je nou een online
van het woord omega, dan kunnen deze groep
kinderlokker?’ Het is even stil. ‘Aan het ge-
achters u meteen vertellen dat dit een gratis
luid!’ roept iemand.
chatsite is waar je met vreemde mensen kunt chatten, waar vaak naakte mensen voorbij ko-
Geen oude man
men, en mensen die volgens een aantal kinde-
Inmiddels is iedereen wel duidelijk dat de di-
ren ‘niet helemaal normaal praten.’
gitale kinderlokker er niet uitziet als een oude vieze man. Maar dat hij zich, met behulp van
Al op de basisschool
simpele software die zorgt voor beeld- en
In het schooljaar 2018-2019 geeft Qpido
stemvervorming, voor kan doen als een leef-
deze voorlichtingsles aan 242 groepen in
tijdsgenootje, dat wist niemand. En in deze
8
Binding | september 2018
Sexting Sexting is het verzenden en ontvangen van seksueel getinte beelden of tekstberichten, via je mobiel of programma’s als WhatsApp, Facebook, Instagram, YouTube of andere chatprogramma’s. De term sexting is een combinatie van de Engelse woorden ‘sex’ (seks) en ‘texting’ (online berichtjes versturen). Er is een wet in de maak die het zonder toestemming verspreiden van naaktfoto’s en filmpjes strafbaar stelt.
Medewerkers van Qpido, Petra Hoeve en Raoul Chocolaad, hier thuis in gesprek over sexting en grooming.
Grooming
gemaakt om jongeren te waarschuwen voor
geïnteresseerd in een training of een voorlichtings
sexting en grooming.
bijeenkomst? Neem contact op met Qpido! ■
Grooming is het actief benaderen van minderjarigen via social media of chatsites,
En aan de jongens die denken dat hen niks kan
met als doel seksueel contact. Grooming is
overkomen, vertelt Raoul het verhaal over Jim
een Engelse term voor paaien, verleiden.
die online de mooie Emma ontmoette. Ze was
Grooming is sinds 2010 strafbaar, en er
lief, wist veel over sport en gamen en chatte
staat een gevangenisstraf op van maxi-
ook nog graag over seks. Ze skypten, ze stuur-
maal twee jaar. Een voorstel voor ontmoe-
de hem foto’s, en ze vroeg er ook een van zijn
ting is voldoende om iemand te vervolgen.
geslachtsdeel. Dat deed hij. Of hij wilde afspreken? Dolgraag! Eenmaal op de afgesproken plek bleek Emma een man te zijn. En omdat
voorstelling kunnen maken van hoe je nou
deze man foto’s van Jim had, wist op welke
via een onschuldige chat eindigt in de han-
voetbalclub hij zat - ook dat was online te vin-
den van een groomer, laten Petra en Raoul
den - en dreigde om de foto’s te verspreiden,
het filmpje van Nienke zien. Een meisje dat
ging Jim toch maar met hem mee en deed wat
via een anonieme chatsite in contact komt
hem werd gevraagd.
met een jongen, na lang chatten hem één
Tips voor uw pleegkind: • Gebruik altijd een nickname, nooit je eigen naam • Stuur nooit een blootfoto van jezelf op • Doe je het toch? Zorg dat je totaal onherkenbaar bent, geen hoofd, geen specifieke kenmerken en zet je kamer niet in beeld. • Spreek je af met iemand die je op internet hebt leren kennen? Spreek af op neutraal terrein en neem altijd iemand mee.
Zelfs de allerlaatste rumoerige jongen is nu stil.
Interessante sites over sexting en grooming:
veertigjarige man is die haar vervolgens de
In de reportage zijn slechts enkele onderwerpen
• hetgesprek.amsterdam
schuur in trekt. De film is in samenwerking
aan bod gekomen van de voorlichting ‘Sexting
• helpwanted.nl
met de zedenpolitie en gemeente Amsterdam
en Grooming’. Wilt u meer weten of bent u
• mediawijsheid.nl
foto van haar blote borsten stuurt, met hem afspreekt, en dan ontdekt dat de jongen een
Binding | september 2018
9
Diverse BERICHTEN Save the date:
Pleegouder
party!
Op zaterdag 13 oktober organiseert Spirit
Pleegzorg tot 21 jaar
van 16.00 tot 21.00 uur een feest voor al haar pleegouders! Het wordt een geweldige avond met lekker eten en drinken van verschillende foodtrucks, barbecues en muziek! Deze avond is bedoeld voor u als pleegouder en dus niet voor uw (pleeg)kinderen. De officiële uitnodiging volgt later. Noteert u alvast de datum in uw agenda?
Vanaf 1 juli 2018 heeft ieder pleegkind recht op pleegzorg totdat hij of zij 21 jaar wordt. Pleegzorg eindigt alleen eerder dan het 21e jaar als pleegkinderen dit zelf willen. Veel pleegouders hebben laten weten dat de landelijke afspraak ook aan hun wens tegemoet komt. Bij nieuwe en huidige pleegzorgplaatsingen zorgt de gemeente dat pleegzorg standaard tot 21 jaar wordt ingezet. Voor jongeren die tussen 1 januari en 1 juli 18 jaar zijn geworden en geen gebruik maken van verlengde pleegzorg, kan de gemeente pleegzorg alsnog tot 21 jaar inzetten wanneer het kind dat wil. Op de website pleegzorg.nl leest u meer over deze landelijke afspraak.
NVP opent Meldpunt Om pleeggezinnen te informeren en om signalen te verzamelen over wat goed gaat of wat beter kan bij pleegzorg tot 21 jaar, heeft de NVP het ‘Meldpunt pleegDe Week van de Pleegzorg is dit jaar van 31 oktober t/m 7 november. Net als vorig jaar zal de week in ieder geval weer feestelijk worden afgesloten met een familiedag voor pleeggezinnen op Duinrell. Meer informatie over de Week van de Pleegzorg volgt!
10
Binding | september 2018
zorg na 18 jaar’ geopend. Pleeggezinnen kunnen daar terecht met vragen, opmerkingen, suggesties en klachten. Kijk op de website van de NVP: denvp.nl. Of bel 030 - 293 15 00.
Diverse BERICHTEN
Spirit Pleegzorgacademie Heeft u al ingelogd op de Spirit Pleegzorgacademie? U vindt hier het
Tip: nieuwe e-learning!
complete overzicht aan cursussen en trainingen voor pleegouders.
Naast de e-learning ‘Hechting en het gedrag van mijn pleegkind’,
Alle cursussen en trainingen zijn gratis te volgen.
biedt Spirit nu ook de module: ‘Contact met ouders’. In deze cursus leert u onder meer: • Wat loyaliteit inhoudt en hoe je hier als pleegouder mee omgaat.
pleegzorgacademie.plusport.com
• Hoe u het contact tussen ouders en het pleegkind kunt bevorderen. • Hoe u kunt omgaan met moeilijkheden die kunnen ontstaan rondom de bezoekregelingen. • Hoe u de ontwikkeling van de eigen identiteit van uw pleegkind
U kunt inloggen met uw persoonlijke account. Inschrijfbevestigingen
kunt respecteren en stimuleren.
en herinneringen voor trainingen ontvangen pleegouders voortaan per mail. Heeft u problemen met inloggen of andere vragen? Neem
Deze e-learning vindt u in de Spirit Pleegzorgacademie. U kunt de
contact op met het Servicepunt via 020 - 540 04 40 of mail naar
cursus thuis, in uw eigen tempo, en achter uw PC, laptop of tablet
pleegzorgacademie@spirit.nl.
volgen!
Binding | september 2018
11
Ingezonden berichten NAMENS DE PLEEGOUDERRAAD spirit.nl/pleegouderraad
Door Alexandra van Ouwerkerk
Speeddate De komende Bindingen zal ik jullie voorstel-
Wat drijft jou als lid van de Pleegouderraad?
pleegouders moeten we-
len aan de leden van de Pleegouderraad. Deze
Ik hoop een klankbord te zijn namens mede-
ten bij wie je moet zijn
keer: Edith Melchior. Edith is getrouwd met Ton.
pleegouders. Om naar voren te kunnen brengen
voor wat, waar je terecht
In hun huis in Hoofddorp vangen ze samen een
wat er werkelijk speelt. Ik denk dat als wordt
kunt met vragen.
meisje langdurig op en daarnaast wisselend
opgekomen voor de gezamenlijke belangen,
meerdere kinderen uit één gezin gedurende cri-
dit oplossingen kan brengen die pleegouders
Vertrouwen, wat betekent dat voor jou?
sisplaatsingen. Hun vijf kinderen zijn al het huis
nodig hebben. Het brengen van informatie over
Vertrouwen is de basis van iedere relatie die ik
uit en één maal per week past Edith op haar
belangrijke onderwerpen, zoals wij doen met
aanga. Voor de pleegkinderen streef ik ernaar
kleinkind. Ton heeft zijn vaste baan bij het zie-
de pleegouderavonden, vind ik ook belangrijk.
dat ze op ons (durven te) vertrouwen en wij ge-
kenhuis omgezet in een nul-urencontract om
Ik verbind me graag met andere pleegouders en
ven hen vertrouwen.
crisisopvang te kunnen bieden. Edith werkt 36
wil graag verbinding tot stand brengen tussen
uur in de week als opleidingscoördinator OK
andere pleegouders onderling.
(operatiekamer) in Den Helder en Alkmaar. Ze
En in het kader van de medezeggenschap? Ook daarvoor geldt dat je een relatie aangaat.
genieten enorm van veel eropuit gaan met de
Wat zijn jouw belangrijkste thema’s?
Ook daar moet je er van op aankunnen dat je
kinderen. Ze nemen ze mee op de motor of
De samenwerking tussen de verschillende or-
doet wat wordt afgesproken. Pleegouders moe-
naar het museum, omdat ze daar zo blij van
ganisaties die bij de hulp aan het kind betrok-
ten er verder op kunnen vertrouwen dat wij
worden. En zij zelf dus ook.
ken zijn en inzicht in de organisatie van de zorg;
voor hun belangen opkomen.
‘Haha, nee hoor. Ze
Niet dat mijn vriend en ik veel ervaring hebben,
altijd op avontuur. Voor niks en niemand
zijn niet van mij, ze
over een paar maanden krijgen wij onze eerste.
bang, mijn grote voorbeeld.
zijn van mijn zus. Het
Dan krijgen die twee er een soort nicht-zusje
zijn schatjes, niet? Ze
bij. En als die kleine er is, blijven zij gewoon. Bij
Tsja… maar nu…
wonen wel bij ons, bij
ons hebben ze een veilig thuis. Er is altijd eten,
Sinds… sinds…
mijn zus ging het mis.
schone kleren, een warm huis, aandacht en…
Drugs, drank en hele foute mannen.
Mijn
nooit loze beloften en teleurstellingen. Dat
Toen ze een jaar geleden door haar vriend in
hebben ze al veel te vaak meegemaakt.
elkaar was gemept en het huis uit werden
Dat beloof ik
moeder
wilde
hen ook wel opvan-
Door Sander Hartog
gen, maar het is te
gegooid, was de keuze simpel. De kinderen
zwaar voor haar. Niet
Ik vind het verschrikkelijk om te zeggen, maar
moesten het huis uit, vond Jeugdbescherming.
die kinderen hoor, ze heeft er wel zes groot-
mijn zus is onberekenbaar. Ze liet de kinderen
Dat vonden wij ook, maar niet bij vreemden.
gebracht. Nee, mijn zus, dat maakt het moei-
vaak aan hun lot over. Ze zwierven vaak op
En ooit… als mijn zus weer echt mijn zus is,
lijk. Maar iemand moet het toch doen? Daar
straat, verschrikkelijk… Dat was vroeger wel
gaan ze naar haar terug.
heb je toch familie voor? Dus heb ik hen in
anders. Ach ja, mijn grote zus. Waar zij was,
huis genomen.
was ik ook. Altijd vol
12
Binding | september 2018
bijzondere plannen,
Dat beloof ik!’
Thema:
Wat betekent ‘vertrouwen’ volgens u?
digd a h c bes
lende artikelen. Dit zijn woorden die terugkomen in de verschil Herkenbaar?
ren
gave r e v o
ten h c a verwegkind ple
eid h r a wa rmogen ve
aam
eenz
ten
n e uw
e vrijh igt chad bes
ien groe t h dac g
an
lijk
aan
bel n e g i
e
heid k j i l oon pers el gevo ieren d baan acht eid h k cht j i eerl kkingsto e ontd wen
trou
er zelfv
tro wan w eu opni
s i n e int id
verb
pijn
ach verw
se men
kind ctie tera
in
e liefd
en
n nisse urte n e t gebe ach verw ar a k l e
equ cons
ontw
elf
zichz
o r t ver n telle s r e h ffect e n e t uw
len ikke
n gezi lf jeze
vr
pte acce
riet verd eemd
ent
mom
Inhoud Vertrouwen durven accepteren Column pleegmoeder Meie > 14 De timmermannetjes Column pleegvader Joram > 15
Dansen tussen vertrouwen en betrouwbaarheid Interview met Manfred van Doorn > 16 Een dubbel wantrouweneffect Column pleegkind Coraline > 18
Stoppen met die gekkigheid Eef Wolff in 2001 en Eef Wolff in 2018 > 18 ‘Mijn hoogste ideaal is betrouwbaar zijn’ Interview met pleegvader Clifton > 20
Binding | april 2018
13
column
Meie is moeder van Otto (13) en Elin (11) en getrouwd met Frank. Samen zijn ze crisispleegouder.
Toch lijkt het hem tot rust te brengen. Maar dan sta ik opeens aan de grond genageld. Ik hoor hem vertellen dat hij bij ons mishandeld wordt, dat hij zich onveilig voelt en dat politie gebeld moeten worden. Als ik de deur van zijn kamer vol ongeloof open doe, kijkt hij mij betrapt maar ook opgelucht aan. Hij is gehoord. Ik voel me bedrogen, mijn vertrouwen beschaamd en ik vraag me af waarom hij dit doet. Toch gaan we de volgende dag met elkaar op pad. Even uitwaaien na die onrustige avond. We stellen ons opnieuw open, maar we zijn nog geen uur in het bos als onze pleegzoon zich op de grond werpt, gilt en schreeuwt dat hij mishandeld wordt. Het is druk in het park en ik voel
Vertrouwen durven accepteren Op vrijdag worden we gebeld. Er is een plek nodig voor het weekend. Op dat moment weet de jongen in kwestie nog maar net dat hij niet
en hoor de afkeuring om mij heen terwijl ik naar het hoopje boosheid voor me kijk. Deze keer voel ik alleen maar verdriet. Deze jongen is zo de weg kwijt. Hoe kunnen wij hem zekerheid bieden in deze voor hem zo onzekere tijd?
‘Zijn emoties zitten in een achtbaan’
meer naar huis kan. Enkel het ritje van jeugdzorg naar ons krijgt hij de tijd te wennen aan deze gedachte. Het zet zijn wereld op zijn kop.
Niet veel later barst hij in huilen uit. Hij wil niet boos zijn of mensen onterecht beschuldigen, maar hij lijkt geen controle te hebben over
Als hij bij ons arriveert, verschuilt hij zijn betraande gezicht in zijn
zijn lijf. Zijn emoties zitten in een achtbaan, hij weet niet wie hij is, en
versleten hoodie. Hij is 11 jaar oud, zijn lichaam lijkt 16, zijn hartje is
heeft zichzelf gewoonweg niet in de hand. We kunnen niet van hem
8. Wantrouwend kijkt hij om zich heen. Bewust houdt hij afstand als
verwachten dat hij ons zomaar vertrouwt.
hij zich voorstelt. In zichzelf gekeerd dwaalt hij door ons huis op zoek naar herkenning. Hij vindt het niet en stort even later diep bedroeft in
Een vriendin zei laatst dat zij dacht dat je pas iemand anders kan
een stoel in de woonkamer. Tranen rollen over zijn wangen als hij ons
vertrouwen als je in jezelf gelooft. Wat mij betreft is dat de kern waar
smeekt hem naar huis te brengen. Het is hartverscheurend te zien en we
het om gaat. Vertrouwen geven is mooi, maar vertrouwen durven
spreken af dat hij een vriend mag bellen om te laten weten dat hij veilig
accepteren is nog mooier. Misschien juist wel omdat het zo moeilijk is en
is aangekomen.
zo ontzettend kwetsbaar. Het accepteren van ons vertrouwen is bij deze jongen nog mijlen ver weg. Eerst moet hij op zoek naar zichzelf. Dat is
Niet veel later horen we hem op zijn kamer praten. Met stoere woorden
waar we met hem aan kunnen en moeten werken. Met goede moed en
overschreeuwt hij het gevoel dat hij zo net nog zo open aan ons toonde.
vol vertrouwen. ■
14
Binding | september 2018
Door Meie Geerlings
Thema Vertrouwen
Door Joram Frank
column Joram is samen met zijn man pleegvader van Aron (6). Toen Aron 4 jaar was kwam hij bij hen wonen. Joram is ook lid van de Pleegouderraad.
De timmermannetjes Twee jaar geleden kochten wij voor Aron een step. De eerste keer dat hij al steppend een val maakte, liep hij net onder zijn knie een flinke schaafwond op. Dikke tranen. Samen troostten wij de kleine jongen. Blij verrast was ik door wat mijn man onze kleuter vertelde. Mijn man, die minder creatief is dan ik, toverde een verhaal tevoorschijn. Hij gaf hiermee Aron het vertrouwen dat het allemaal goed zou komen. ‘Vanavond als je slaapt, komen er allemaal timmermannetjes, deze kleine wezentjes gaan hard aan het werk om jouw zere been te repareren.’ De tranen stopte en de verdrietige ogen veranderden in een geïnteres-
zijn ware gezicht liet hij niet zien. Hij was vriendelijk en stil. Heel stil.
seerde blik. Timmermannetjes die een been kunnen repareren, de pijn
Na ongeveer een week ging hij ons testen. Testen of wij te vertrouwen
wegnemen, dat is pas interessant. Papa vertrouwt hij, dus wat papa
waren. Schreeuwen, schelden, slaan, schoppen, spugen... het kwam
vertelt is waar. Vertrouwen is niet alleen eerlijkheid, maar ook hoop en
allemaal aan bod. Wat hadden wij gedaan? Of beter: waar hadden wij
geloof. Hoop dat het goed komt. Geloof dat het goed gaat komen.
ons huis voor opengesteld? Was dit kleine jongetje van vier jaar echt
Timmermannetjes bestaan niet, maar ze hielpen hem wel bij het geloven
zo, of deed hij maar alsof? Hij was aan het overleven. Vertrouwen in
dat het goed zou komen. Zo nu en dan klimmen de vriendelijke kleine
volwassenen had hij niet meer.
mannetjes nog op zijn bed om het één en ander te repareren. Iedereen leert al jong wat vertrouwen is. Je moet gaan vertrouwen, Hoe nerveus ik was toen Aron bij ons kwam wonen, zal ik nooit meer
hopen of ergens geloof in hebben. Pleegkinderen vertrouwen vaak
vergeten. De avond voordat hij gebracht zou worden, zijn mijn man en
alleen zichzelf. Als je geen vertrouwen meer hebt, geen mensen meer
ik uit eten gegaan. Op Facebook postte ik: Laatste avond samen… We
toelaat, kan je ook niet gekwetst worden. Het vertrouwen moet weer
probeerden ons een voorstelling te maken hoe het straks zou zijn. Er
gewonnen worden, stapje voor stapje, beetje bij beetje. Onze Aron
was ons verteld dat het zwaar zou zijn. We hadden er vertrouwen in,
liet ons toe in zijn leven. Zelf had hij het vermogen om opnieuw een
vertrouwen dat het goed zou komen.
verbintenis aan te gaan. Het kostte tijd, maar hij heeft weer vertrouwen.
De volgende morgen werd hij gebracht. Hij had een weekendtas met
Ieder kind gun ik een paar timmermannetjes die niet alleen een zeer
kleding en wat speelgoed bij zich. Dit was zijn bezit. Hij deed vrolijk,
been kunnen repareren, maar ook verdriet kunnen wegnemen en een
alsof het normaal was. Wij deden ook of het normaal was. Natuurlijk
beetje vertrouwen achter kunnen laten. Vertrouwen dat het goed
was het niet normaal. Een vreemd kind, bij vreemde mensen in een
komt. ■
vreemd huis, een vreemde nieuwe kamer. De dagen die volgden vlogen voorbij. We probeerden dit mannetje te leren kennen. Het was moeilijk,
Omwille van zijn privacy is de naam Aron gefingeerd Binding | september 2018
15
Thema Vertrouwen
Dansen tussen vertrouwen en betrouwbaarheid
Door Ilse van der Mierden
Een gesprek over vertrouwen met Manfred van Doorn, van oorsprong psychotherapeut, inmiddels internationaal leiderschapstrainer voor multinationals en overheden. Hij hield eerder lezingencycli voor onder andere pleegouders, sprak als psychotherapeut veel pleegouders en pleegkinderen en schreef het boek ‘Zin in opvoeden’. Een man die zoekt naar patronen en paradoxen, om zo betekenis te geven aan de wereld om ons heen en die wereld beter te maken. Manfred van Doorn: ‘Bij vertrouwen denk ik aan overgave. Aan het vermogen om je over te geven aan de stroom der gebeurtenissen en aan de interactie met de mensen in je omgeving.’
Wat is vertrouwen volgens jou?
motivatie is: ‘ik probeer een bijdrage aan de
vermogen om je over te geven aan de stroom
Veel pleegkinderen zijn in hun vertrouwen beschadigd. Wat kun je als pleegouder doen?
der gebeurtenissen en aan de interactie met
‘De eerste vraag die je jezelf daarbij moet
geven, waardoor het met iets meer vertrou-
de mensen in je omgeving. Vertrouwen is
stellen is: waarom doe ik dit? Mensen kun-
wen in de wereld kan staan.’
een magische capaciteit van mensen om
nen met een hele idealistische motivatie aan
het gevoel te hebben dat het leven goed is.
pleegzorg beginnen, als in ‘ik heb zoveel liefde
Vertrouwen krijgt in de loop van het leven
over, ik kan wel wat aan een kind geven’. Dat
Via je pleegkind jezelf helen, is dat wel een ‘goede’ motivatie?
steeds meer gezichten. De eerste vorm van
is een nobele en vaak voorkomende motiva-
‘Het is geen kwestie van goed of slecht, het
vertrouwen is het vermogen van het kind om
tie. Gaandeweg ontdek je meer over jezelf. En
is altijd een mengvorm. Ik denk dat de beste
in de baarmoeder te slapen. Een diep vertrou-
later in dat proces komt vaak naar boven: ‘ik
houding die je kunt hebben dat het in huis
wen. Later zie je bijvoorbeeld dat een kind
wil via dit pleegkind mezelf genezen’. Dat is
nemen van een pleegkind een ontdekkings-
zijn ouders vertrouwt als het makkelijk op de
een diepere motivatie: ‘ik heb zelf ook hech-
tocht naar jezelf is. En dat je van jezelf toestaat
arm in slaap valt. Daarna vertrouwt het erop
tingsthematiek en ik heb een kind wat dat nog
dat je meer dan één motivatie hebt. Het is de
dat het regelmatig te eten krijgt.’
tien keer zwaarder heeft dan ik.’ Een tweede
kunst om een hoop waarheden tegelijk vast te
‘Bij vertrouwen denk ik aan overgave. Aan het
16
Binding | september 2018
wereldvrede te leveren. Ik probeer een kind wat beschadigd is genezende ervaringen te
houden. Als je een pleegkind omvat, dan zijn
en vertrouwen uitstralen dat het er mag zijn en
mensen die er ook altijd op vertrouwen dat er
er ook veel waarheden tegelijk. Aan de ene
dat het zoekt naar een antwoord, zoals we al-
wel iets in de vuilnisbak zit. Ze hebben vaak het
kant kan het te beschadigd zijn om echt een
lemaal op zoek zijn naar antwoorden. En ik zeg
vermogen om voor een hond te zorgen. En zo
band aan te gaan, maar anderzijds kan het
niet dat dat altijd lukt. Je ziet de pijn van de
bouwt vertrouwen zich op. Je ziet dat pleeg-
misschien heel goed voor dieren zorgen. Er kan
eenzaamheid ook bij volwassen pleegkinderen,
kinderen toch weer verkering krijgen. Blijf die
heel veel wel. Maar dat kan iets anders zijn dan
die zich afvragen: waarom heeft het leven mij
schoonheid zien. Zie dat er vele soorten ver-
wat jouw oorspronkelijke verwachting of pro-
zo behandeld, en hoe kan ik met dit mysterie
trouwen zijn.
jectie was.’
leven? Een antwoord is bijvoorbeeld door veel thuis te zijn in de natuur, omdat ze geen men-
Ik zie kinderlijke behoeftes ook als een pola-
Hoe kun je - in het vaak chaotische dagelijks leven - al die waarheden blijven zien?
sen vertrouwen, maar wel de natuur. Of met
riteit. Als je een kind wilt helpen vertrouwen
dieren omgaan.
te ontwikkelen, dan moet je zelf vertrouwen
‘Door het ontwikkelen van mildheid. Door
‘ik hecht niet aan het resultaat. Dat is het ultieme Zen’
alles wat je ziet in het kind te herkennen als iets dat je ziet in jezelf, in minder sterke mate. Een pleegkind is een uitvergroting van de din-
hebben, je kunnen overgeven aan de stroom
gen die iedereen heeft. Er is een onderzoek
der gebeurtenissen, maar je moet ook betrouwbaar zijn, discipline tonen, voorspelbaar zijn, regels stellen. ‘Taking control.’ Als jij als ouder kunt dansen tussen vertrouwen en betrouwbaarheid, dan help je zo’n kind het meest
geweest onder duizenden mensen waarin de
Ze zijn onheus behandeld, en sommigen ha-
drie grootste geheimen van mensen zijn onder-
len het en anderen halen het niet. De ultieme
zocht. Op nummer één stond: ik vraag me af
paradox is: het leven is goed, maar niet eerlijk,
of ik in staat ben tot echte liefde. Je kunt je
en kan ik daar ‘ja’ tegen zeggen. De kunst is
Is er iets dat je pleegouders nog zou willen meegeven?
dus afvragen of een beschadigd pleegkind ooit
om er iets goeds naast te zetten. Oké, ik heb
‘Ik zou willen eindigen met een citaat uit de
in staat is tot liefde ontvangen en geven. Daar
een beschadigd pleegkind en het kind heeft
Mahabharata, een filosofisch epos uit India.
kun je milder naar kijken als je je realiseert dat
veel meegemaakt, ik zie het als oefenweg voor
Daar zegt Kunti, de oermoeder: ‘Oorlog begint
dat een vraag is waar ook jij mee rondloopt.
mezelf en ik probeer mijn best te doen en ik
als een kind van een ander je minder waard
Je hoopt het en doet je best en daar zit een
hecht niet aan het resultaat. Dat is het ultieme
is dan een kind van jezelf.’ Dus omgekeerd:
bepaald vertrouwen in. Een vertrouwen dat het
Zen voor iedereen, of dat nou een bedrijf is, je
‘Vrede begint wanneer een kind van een ander
leven oké is, maar dat het leven ook wreed is
eigen kind, een pleegkind, of een huwelijk. Het
je evenveel waard is als een kind van jezelf.’ ■
en kinderen beschadigt. En dat de schepping
gaat om een hogere vorm van vertrouwen.’
genezen.’
oké is, en dat je met belangstelling meedoet aan dat spel. Dan ben je wel heel abstract, maar dat is het hoogste soort vertrouwen.’
Hoe wordt vertrouwen weer opgebouwd? ‘Vertrouwen heeft duizend vormen. Toen ik als
En als je daar met mildheid naar kunt kijken, dan heel je ook jezelf?
psychotherapeut gesprekken had met zwaar eerste stap: besef je dat de stoel je draagt? De
• Boek ‘Zin in Opvoeden. Behoeften,
‘Als je jezelf niet voor de gek houdt, dan zie
zwaartekracht is er altijd. Besef dus dat je altijd
Deugden, Duurzaamheid’. Manfred
je dat een deel van jou net zo eenzaam is als
iets betrouwbaars in de buurt hebt. Ook is er
van Doorn en Brechje de Koning.
dat pleegkind. De connectie maken met wat je
altijd zuurstof, er zijn altijd bomen. Het para-
(2013)
eerst nog als vreemd ervoer, dat kan enorm hel-
doxale is dat iemand met een zware hechtings-
pen. Dan kun je het pleegkind beter verdragen
stoornis zwerver kan worden, maar dat zijn
beschadigde pleegkinderen, dan was vaak de
Meer weten?
• doublehealix.com
Binding | september 2018
17
Thema Vertrouwen
column Coraline is onze vaste columniste. Ze is 15 jaar en woont bij haar oma.
Door Coraline
CORALINE
Dubbel wantrouweneffect Ik ga er eigenlijk altijd vanuit dat elk mens
omdat de ander dan het vertrouwen in jou
een goed hart vaak meteen gebruikt, maar
verliest. En dat als je dan een fout maakt, je
helaas is niet iedereen perfect zoals je het
wordt gezien als ongeschikt. Maar vaak is
zou willen. Daarom merk je in de loop van
dit precies de verkeerde reactie.
de tijd wie je echte vrienden zijn. We hadden laatst een lesprogramma over vertrou-
Wantrouwen
wen. Daar wil ik jullie graag iets meer over
In feite begrijpt iedereen wel dat fouten
vertellen.
maken menselijk is; iedereen maakt fouten.
Eef in 2001, met hamster Tarzan
Stoppen met d
Maar als je je fouten niet toegeeft, ontstaat
‘Ik ben expert in pleegzorg’ lacht Eef vrolijk als
Eigenbelang
er een dubbel wantrouweneffect: er wordt
ik haar spreek. Een treurig bericht, maar Eef
Geen mens kan gelukkig zijn zonder
meteen getwijfeld aan je goede karakter
is inmiddels twaalf jaar gelukkig op de plek
vertrouwen. Toch lijkt het er op dat mensen
eigenschap en aan je ‘wil om goed te
waar ze woont. Als Eef acht jaar is, wordt ze
elkaar steeds minder snel vertrouwen. Om
doen’. Blijkbaar is jouw eigenbelang groter
met haar broertjes en zus uithuisgeplaatst. Ze
vertrouwen te krijgen is het belangrijk dat
dan dat van de ander.
kunnen terecht bij een bekende vrijwilliger van
je de persoon het gevoel geeft dat je te
de kerk. ‘Ik had haar in vertrouwen genomen
vertrouwen bent. Dat kan je doen door met
Waarheid
en verteld over onze thuissituatie. Het voelde
die persoon gewoon gezellig te praten.
In feite zijn de momenten waarop het
fijn om bij haar te zijn. Dat ik bij haar kon
‘fout’ gaat een ‘moment van de waar-
wonen gaf rust.’
Incompetent
heid’. Geeft de andere partij de foute
Hoewel je het misschien niet zou verwach-
karaktereigenschap toe en doen ze al-
Toch was het soms ook eenzaam te wonen
ten, is een van de sterkste manieren om
les om de schade te herstellen? Dan zal
in een vreemd huis, in deze nare situatie. De
vertrouwen te winnen het ‘herstellen van
jouw vertrouwen enorm groeien. Doet de
hamster van het gezin, Tarzan, wordt al snel
gemaakte fouten’. Vaak wordt er gedacht
andere partij dat niet, dan wordt het ver-
haar beste vriendje. Als Eef een jaar later naar
dat je vooral geen fouten moet maken,
trouwen zwaar beschadigd. ■
een nieuwe plek gaat, mag Tarzan mee. ‘Ik
18
Binding | september 2018
In 2001 werd Eef Wolff, toen tien jaar, geïnterviewd voor de Binding. Hamster Tarzan was haar meest dierbare bezit. Eef ziet in de jaren die volgen veel verschillende tehuizen en gezinnen. Nu, zeventien jaar later, blikken we terug op haar zoektocht naar vertrouwen en de rol die Tarzan daarin heeft gespeeld.
Eef in 2018
t die gekkigheid vond het fijn dat hij mee mocht. Hij was een
laten slagen, dat ik mij teveel aanpaste, ik was
Eef concludeert: ‘Mijn huidige (pleeg)ouders
herinnering aan het vorige gezin en voelde
mijn eigen ik kwijt.’
zijn de enigen die mij het vertrouwen konden
zelfs een beetje als familie, mijn eerste eigen
geven dat ik mijzelf mocht worden en in een
huisdier. In haar tweede gezin is de foto
Bij haar huidige pleeggezin lukt het uiteindelijk
gezin kon wonen. Ik denk dat het daarom is
zeventien jaar geleden gemaakt. ‘Ik weet nog
wel, terwijl ze in het begin alles uit de kast haalt
gelukt. Maar ook op de andere plekken heb ik
hoe trots ik was dat Tarzan en ik samen op de
om ook dit gezin te testen. ‘Ik wist zeker dat
steeds iets geleerd, dat heeft mij de persoon
foto mochten.’
ik weer weg moest, dus ik wilde duidelijkheid
gemaakt die ik nu ben.’
hebben.’ Maar het moment waarop ze wacht, komt niet. ‘En op eens dacht ik, Eef, nu moet je
Eef heeft haar leven duidelijk op de rit en
stoppen met die gekkigheid. Kennelijk mag je,
studeert inmiddels Toegepaste Psychologie.
met al je fratsen, blijven.’ Als Eef daarna merkt
‘Ik wil in de toekomst graag anderen helpen
Hoewel het de bedoeling is dat Eef bij dit gezin
dat ook haar (pleeg)broers en (pleeg)zus haar
zichzelf te ontwikkelen. Bij hamster Tarzan
gaat opgroeien, lukt dat niet. In de jaren daarna
hun kleine zusje noemen, realiseert ze zich dat
voelde ik mij op mijn gemak en ik denk zeker
ziet Eef nog andere gezinnen waar het ook mis
ze voor hen dus gewoon deel van het gezin
dat dat mij toen geholpen heeft. Ik wil dat
gaat. Eef: ‘Als je zo vaak van plek wisselt dan
is. ‘Dat was echt een fijn moment. Dat gaf mij
gevoel graag overbrengen aan iedereen die ik
ga je aan jezelf twijfelen. Ik wilde het zo graag
vertrouwen en rust.’
later help.’ ■
‘Ik was mijn eigen ik kwijt’
Binding | september 2018
19
Door Meije Geerlings
Vroeger & nu
Thema Vertrouwen
Door Katja Kreukels
‘Mijn hoogste ideaal is betrouwbaar zijn’ Pleegvader en vervangend gezinshuisouder Clifton (52) leerde pas de ware betekenis van vertrouwen kennen toen pleegzoon Ronaldinho acht jaar geleden bij zijn gezin introk.
Op het moment dat Ronaldinho bij hem
Clifton werd Ronaldinho’s nieuwe zekerheid.
kwam wonen, stond Cliftons leven al behoor-
Een ondeelbare zekerheid ook. Als zijn vrouw
lijk op zijn kop. Hij was al eerder zijn baan
en kinderen te dicht bij zijn pleegvader kwa-
kwijtgeraakt en zijn positie als voorganger
men, werd hij boos, ging hij huilen. Een overle-
sneuvelde vlak nadat Ronaldinho introk. ‘Ik
vingstactiek volgens Clifton. ‘Ik zie die man de
had pijn. Ik kreeg iets wat ik nooit had ge-
hele dag, dus klamp ik me aan hem vast. Hij is
kend: afwijzing. Ik heb een warm gezin, maar
van mij. Hij moet niet weg. Want mijn moeder
stond toch alleen. Ik was altijd druk, oplos-
is al weg.’
singsgericht en opeens voelde ik me onzeRonaldinho kon amper praten. Hij was hele-
ker. Ik kon geen beslissingen meer nemen.
maal gesloten. Het enige woord dat hij kon
Alles was wankel. Maar wat zou ik me ook
zeggen was: ‘trein, trein’. Als hij boos was,
eigenlijk druk maken? Ronaldinho heeft mijn
gooide hij alles om. Zo herinnert Clifton zich
hulp nodig en ik gaf hem alle aandacht die ik
De volgende uitdaging was om de pleegzoon
de jongen toen hij net bij hem en zijn vrouw en
had, alleen kreeg ik geen aandacht terug. Ik
deel van het gezin te maken. ‘Daarvoor moest
kinderen in huis kwam. Een kereltje van twee
maakte geen contact met hem. Hij miste zijn
ik consequent zijn. Als ik met mijn vrouw iets
jaar en zes maanden. Zijn kinderen waren toen
moeder. Ik wou te snel.’
deed, deed ik dat ook met Ronaldinho. Ik moest mijn aandacht eerlijk verdelen en hem
al vijftien en tien jaar oud.
Op de vlucht Ronaldinho’s moeder was op de vlucht voor jeugdzorg. Ze ontmoette Clifton in de
‘Ik moest consequent zijn’
‘Om vertrouwen te krijgen moet je betrouwbaar zijn’
Amsterdamse pinkstergemeente New Song,
leren dat iedereen zijn eigen moment heeft. Nu is het hun moment. Of nu is het mijn moment. Voordat ik Ronaldinho dát kon leren, moest ik eerst zelf leren die ruimte in te nemen. Ik gaf me eerst helemaal aan hem en
waar hij voorganger was. Ze was de weg
Ronaldinho worstelde met hechtingsproble-
onderdrukte mijn eigen problemen. Als ik dat
kwijt en vertrouwde niemand meer. ‘Ik nam
men. Hij had structuur nodig. Met pictogram-
niet doorbrak, zou hij te afhankelijk van me
haar en haar zoon mee naar huis en leerde
men van tanden poetsen, boterhammen eten
worden.
hun problemen kennen. Ik wilde haar helpen,
en fietsen probeerde de pleegvader te commu-
maar ze vluchtte weer. Ronaldinho woonde
niceren en een dag een vast ritme te geven.
Het is wonderlijk, maar pas toen ik meer
toen net twee weken bij ons. Ik wist wat hij
‘En dáár kwam het. Toen we op een gegeven
zelfvertrouwen kreeg en standvastiger werd,
allemaal had meegemaakt. Toen zeiden mijn
moment samen onze tanden aan het poetsen
keek Ronaldinho me voor het eerst echt aan.
kinderen: ‘Papa, wij laten hem niet gaan.’
waren, zag ik dat hij niet naar het plaatje keek,
Ik kon met hem praten. Hij was net drie.’
Vanaf dat moment werden wij zijn pleeg-
maar naar mij, hoe ik het deed. Hij begon iets
Inmiddels is hun relatie sterker geworden. ‘Ik
gezin en dat was de start van de grootste
in mij te zien. Om vertrouwen te krijgen moet
kan overal met hem naartoe gaan en hem vrij
verandering in de vorming van mijn eigen
je betrouwbaar zijn. Ik moest het niet dwin-
laten, omdat hij zijn grenzen kent. Hij leert
persoonlijkheid.’
gen. Het moest groeien.’
zichzelf beetje voor beetje kennen.’
20
Binding | september 2018
wil. Ik mag ook best zeggen als ik iets niet kan. Niemand verwacht dat ik perfect ben. Ieder mens maakt fouten. Dat geldt omgekeerd ook. Ik mag niks van Ronaldinho verwachten. Doe je best, maar ik verwacht niks van je.’
Nieuwe taak Die houding helpt hem ook bij zijn nieuwe taak. Want met al zijn opgedane opvoedkundige kennis is Clifton een jaar geleden als vervangend gezinshuisouder bij Spirit gestart in een huis met vier tienermeiden. Deze meiden hebben volgens Clifton vertrouwen nodig, ‘want ze vertrouwen niemand. Ze vertrouwen zichzelf niet. Ze weten niet wie ze zijn.’
‘Doe je best, maar ik verwacht niks van je’ Clifton vindt dat we pleegkinderen soms te veel beschermen. ‘Daar vragen ze niet altijd om. Tot elf, twaalf jaar overleven ze. Ze gehoorzamen. Ze hebben geen uitweg, ze passen zich aan en onderdrukken rebellie. In de puberteit verandert dat. Als ik zeg: ‘Je mag niet roken’, zeggen ze. ‘Hoezo mag dat niet?’, ‘Waarom kan ik dat niet zelf bepalen?’ Dus ik zeg: ‘Als je wilt roken, rook, maar weet dat het ongezond is.’ Ik laat ze zelf nadenken over Clifton: ‘Het is wonderlijk, maar pas toen ik meer zelfvertrouwen kreeg en standvastiger werd, keek Ronaldinho me voor het eerst echt aan.’
de consequenties. Als ze jong zijn, win je het vertrouwen als ze ouder zijn, geef je ze vertrouwen. Ik zei vandaag tegen een van de
‘Jij bent mijn vader’
bedacht. Dat ging best diep. Ik besefte dat ik
meiden: ‘Iemand komt mij interviewen over
‘Toen hij zes werd, zei hij voor het eerst tegen
zijn vertrouwen niet mocht beschadigen.’ Het
vertrouwen. Wat vind jij?’ ‘Je moet me vrij-
mij: ‘Jij bent mijn vader’. Als ik dan op straat
is de keuze van het kind of hij een relatie met
heid geven’, zei ze. ‘Dat is leuk om te horen.
zei: ‘Dit is mijn pleegkind’, riep hij me. ‘Ik ben
je wil vormen, leerde de pleegvader. ‘Het eni-
Uiteindelijk is het resultaat van vertrouwen vrij-
jouw pleegkind niet, ik ben jouw kind. Ik wil niet
ge wat ik moet doen is betrouwbaar zijn door
heid. Elkaar vrijheid geven.’ ■
dat je dat zegt.’ Hij had moeite met het woord
mezelf te zijn. Me openstellen en klaar staan
pleeg. ‘Dan hoor ik er niet bij. Ik wil bij jou zijn’.
om te dienen en hem te geven wat hij op dat
Omwille van zijn privacy is de naam Ronaldinho
Hij gaf me een autoriteit die ik eigenlijk niet had
moment nodig heeft. Hem te sturen in wat hij
gefingeerd
Binding | september 2018
21
Wij zoeken pleegouders! Arende (12)
Jermaine (8)
…is een vrolijk, stoer maar ook kwetsbaar meisje dat houdt van
…woont vanaf zijn derde niet meer thuis.
gezelligheid. Ze is redelijk zelfredzaam en fietst hele afstanden
Momenteel woont hij bij zijn tante. Jermaine
naar school. Ze doet aan korfbal en is gek op dieren. Ook spelletjes
heeft een heftig verleden en kampt met
spelen, knutselen, tv kijken en buitenspelen vindt ze leuk. Arende
trauma’s. Dit uit hij op verschillende manie-
is gewend om mee te gaan naar de kerk. Ze luistert goed en
ren. Van heel beleefd en hulpvaardig tot heel
houdt zich aan de regels.
boos en niet willen luisteren.
Arende heeft een leerachterstand. Als iets niet lukt, raakt ze snel
Jermaine kijkt op tegen oudere kinderen en wil het in hun ogen
in paniek of barst in huilen uit. Met consequente hulp van een
graag goed doen. Jermaine gaat naar speciaal onderwijs. Met
opvoeder komt ze beter door haar huiswerk heen. Hierdoor haalt
een busje wordt hij gehaald en gebracht. Hij ziet zijn moe-
ze haar achterstand in. Ze wil graag vooruitkomen en is leergierig.
der een keer per maand bij oma, onder begeleiding van een
Arende komt sociaal-emotioneel wat jonger over.
pleegzorgwerker.
Voor Arende zoeken we met spoed een pleeggezin dat haar een
Voor Jermaine zoeken we een stevig pleeggezin dat hem kan
strakke structuur kan bieden in een rustige en overzichtelijke
opvangen tot er een plek voor hem is bij gezinshuisouders. Hij
gezinssituatie. Arende heeft een pleeggezin nodig waar ze kan
heeft een duidelijke structuur nodig. Een positieve aanpak is
opgroeien, dat geen al te hoge verwachtingen heeft
heel belangrijk voor Jermaine. Een pleeggezin zonder kinderen
en dat haar duidelijkheid, veiligheid en nabijheid
of kinderen die een stuk ouder zijn, zou ideaal zijn. Jermaine
kan geven. Ook is het belangrijk dat het pleeggezin
kan om het weekend bij familieleden logeren. Voor het pleeg-
ruimte kan maken voor contact met haar ouders.
gezin is intensieve begeleiding beschikbaar.
Specialistische pleegouders gezocht Spirit is dringend op zoek naar ervaren pleegouders die extra tijd willen en kunnen investeren in kinderen met complexe problematiek. Deze kinderen hebben veel tijd, aandacht en begrip van u nodig. De kinderen volgen vaak therapie en gaan naar speciaal onderwijs. Naast de extra tijdsinvestering, vraagt de opvoeding van deze kinderen om reflectie- en relativeringsvermogen, en is het belangrijk dat u goed grenzen kunt stellen. Als specialistisch pleegouder krijgt u een dienstverband van 18 uur per week in de functie van gezinshuisouder. Heeft u interesse? Neem dan contact op met het secretariaat van het servicepunt via 020 - 540 04 40 of mail naar pleegzorg@spirit.nl.
22
Binding | september 2018
Rana (9)
Soufian (8)
…is het zusje van Soufian en een spontaan en …heeft door mishandeling hersenletsel
pienter meisje. Op school doet ze goed mee
opgelopen. Hierdoor lijkt het korte ter-
en ze legt op een goede manier contact met
mijngeheugen van hem verstoord. Met therapie boekt Soufian
klasgenootjes en leerkrachten. Rana houdt van
goede vooruitgang. Op school kan hij het goed vinden met klas-
lezen. Rana vertoont geen gedragsproblemen.
genootjes en leerkrachten. Voor Soufian is het belangrijk dat hij in een prikkelarme ruimte is met een duidelijke structuur. Hij is
Haar sociaal-emotionele ontwikkeling verloopt goed. Ze heeft
snel vertrouwd met onbekende volwassenen. Hij zoekt genegen-
zelfvertrouwen, sociale vaardigheden en is makkelijk in het
heid. Soufian wil het graag goed doen en wordt zenuwachtig
contact.
als iets niet lukt. Door het letsel heeft hij een tijd met een spalk gelopen. Er is met hem gewerkt aan zijn mobiliteit en hierin heeft
Door het opgelopen letsel van Soufian is er helaas een kloof
hij vorderingen gemaakt.
ontstaan tussen Rana en Soufian. Zij zitten elkaar enorm in de weg. Om hen beiden de kans te geven zich goed te kunnen
Voor Soufian zoeken we een pleeggezin dat hem langdurig wil
ontwikkelen, worden twee aparte pleeggezinnen gezocht.
opvangen. Het pleeggezin moet goed kunnen omgaan met de
Voor Rana zoeken we een pleeggezin dat haar langdurig wil
trauma’s die Soufian heeft opgelopen. Hiervoor zal hij ook the-
opvangen. Ook Rana zal op termijn
rapie nodig hebben. Soufian is allergisch voor
therapie nodig hebben om haar
dieren. Pleeggezinnen die Soufian per direct om
trauma te verwerken. Ze is net als
het weekend willen opvangen, worden ook van
haar broertje allergisch voor dieren.
harte uitgenodigd om te reageren.
Jason (6) …is een vrolijk, energiek en pienter jongetje. Hij
hij wordt begrensd. Jason kan in het contact met
is graag bezig, speelt vaak buiten en houdt van
kinderen ook heel grillig zijn. Jason is ontzettend lief
voetballen. Samen een boekje lezen vindt hij ook
voor dieren.
fijn. Hij kan zelf ook al goed lezen. Daarnaast vindt hij het leuk om te helpen, bijvoorbeeld in
Voor Jason zoeken we een pleeggezin zonder kin-
de tuin of met afruimen.
deren of met kinderen die een stuk ouder zijn dan hij. Een gezin waar hij kan opgroeien tot zijn zelfstandigheid. Jason
Jason heeft hechtingsproblematiek. Hij kan heel claimend en dwin-
heeft duidelijke en consequente opvoeders nodig. Vanuit de Bascule
gend zijn, zowel naar kinderen als volwassenen. Het is belangrijk dat
kan er specifieke begeleiding worden geboden aan het pleeggezin.
Omwille van hun privacy zijn de namen gefingeerd.
Heeft u ruimte in uw hart en huis voor deze kinderen?
Kijk op spirit.nl/pleegoudersgezocht, mail pleegzorg@spirit.nl of bel het Servicepunt Pleegzorg op 020 – 540 04 40.
Binding | september 2018
23
Verstrengeld in een doosje Op zijn kamer heeft Chico (16) veel spullen met een verhaal: ‘De bos gedroogde rozen die ik van mijn klas kreeg toen mijn moeder was overleden. Het ‘pestcontract’ dat we op school tekenden met de belofte dat je niemand zou pesten.’ Het hielp alleen niet. Chico is jarenlang gepest. ‘Dat doet pijn, omdat je wordt buitengesloten. Ik ging mij expres ‘anders’ gedragen. Ik liet mijn haar groeien tot mijn billen. Het pesten van ‘die jongen met die vlecht’ stopte niet, dus verzon ik iets anders: ik lakte mijn nagels blauw. Daarmee liet ik zien dat ik vrij was, dat ik kon doen wat ik wilde. Ik trok me van niemand iets aan en leerde mezelf trouw te blijven.’ Chico heeft veel gezien en meegemaakt, maar het gaat nu goed met hem. ‘Ik heb zelfvertrouwen en dat gun ik anderen ook. Een van de belangrijkste mensen uit mijn leven is de buurman. Hij leerde mij ‘positiviteit’: ‘Kijk naar wat je hebt en niet naar wat je mist.’ Ik wil ook positiviteit brengen.’ De dag voordat hij naar de middelbare school ging, heeft hij zijn haar afgeknipt. ‘Ik bewaarde mijn staart bij de vlecht van mijn moeder. Zij stierf toen ik 11 jaar was. Gelukkig konden mijn broertje en ik toen bij opa en oma wonen. Mijn moeder bewaarde haar vlecht om te controleren of ze de goede kleur haarverf gebruikte. Nu liggen onze haren verstrengeld in een doosje.’ ‘Misschien ben ik vroeg volwassen geworden. Ik heb al twee jaar een hele lieve vriendin.’ Chico heeft net examen gedaan en werkt nu bij Albert
Door Cato Thier
Heijn. ‘Als klanten iets zoeken, help ik graag. Ik heb vertrouwen in de toekomst. Volgend jaar ga ik een agogische opleiding doen. Ik wil psycholoog worden en kinderen helpen. Dat kan het beste als je weet wat het is om problemen te hebben. Niet alleen uit een boekje, maar uit ervaring.’
Dit ben
ik
In deze rubriek vertellen pleegkinderen iets over zichzelf. Uw pleegkind op de achterzijde? En een mooie foto ontvangen? Mail naar communicatie@spirit.nl. 24 Binding | september 2018