Newspaper "Municipality of Sheki" № 05 (200), May 2021

№ 200

ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ Нewspaper

№ 05 (200), Май 2021

оф

SHEKI

MUNICIPALITY

www.issuu.com/shekibelediyyesi

Гязет 2005-ъи илдян няшр едилир

ШУША - “Хары бцлбцл” 30 ил фасилядян сонра, нящайят, сябирсизликля эюзлядийимиз " Х а р ы б ц л б ц л " фестивалы йенидян бу ил майын 12-си вя 13-дя Азярбайъанын дилбяр эушяси Шуша шящяриндя кечириляряк халгымызын бюйцк севинъиня сябяб олду.

Ailя цzvlяri ilя birlikdя festivalda iшtirak edяrяk, bюyцk qцrur vя sevinc hissi ilя qonaqlarы salamlayan Mцzяffяr Ali Baш Komandan, Prezident Иlham Яliyev bu mюhtяшяm bayramыn mяramыnы vя яhяmiyyяtini bцtцn dцnyaya чatdыrdы: "Biz bu gюzяl яnяnяni bяrpa etdik vя bundan sonra "Xarыbцlbцl" festivalы Шuшada hяr il keчirilяcяk. Builki festival Azяrbaycanda yaшayan xalqlarыn nцmayяndяlяrini яhatя edir. Bugцnkц festivalda юlkяmizdя yaшayan mцxtяlif xalqlarыn nцmayяndяlяri чыxыш edяcяklяr. Bu tюvsiyяni festivalыn tяшkilatчыsы olan Heydяr Яliyev Fonduna mяn vermiшdim, чцnki Vяtяn mцharibяsindя Azяrbaycanda yaшayan bцtцn xalqlarыn bюyцk payы vardыr. Vяtяn mцharibяsi bir daha onu gюstяrdi ki, Azяrbaycanda bцtцn xalqlar dostluq, qardaшlыq, hяmrяylik шяraitindя yaшayыr vя bu 44 gцnlцk mцharibя bir daha onu gюstяrdi ki, юlkяmizdя milli birlik, milli hяmrяylik vardыr. Tяsadцfi deyil ki, birinci festivalda Azяrbaycanda yaшayan xalqlarыn nцmayяndяlяri чыxыш edяcяklяr vя bir daha biz bцtцn dцnyaya buradan Шuшadan, qяdim torpaьыmыzdan mesaj veririk. Юlkяlяr belя inkiшaf etmяlidir, ancaq чoxkonfessiyalы, чoxmillяtli юlkяlяrdя, cяmiyyяtlяrdя inkiшaf olur, birlik olur, milli hяmrяylik olur, sцlh olur".

"Шяki dцnya Ш я ki ин Б ер k i Тц Т црр ки йян йя нин е р ггаамм а шяhяrlяrinin шяkяridir." ш ящ яр и и ля га р да ш ла ш ыр zov, Bergama Bяlяdiyйяsi кцltцr мцdiri Yыldыray Kanat вя fяal gяnclяr iшtirak edib.

Tяdbirdя чыxыш edяn hяr iki dюvlяtin nцmayяndяlяri qeyd ediblяr ki, tarixi dostluq, qarшыlыqlы etimad, yцksяk sяviyyяli яmяkdaшlыq яsasыnda qurulan Azяrbaycan-Tцrkiyя яlaqяlяri daim mюhkяmlяnmяkdяdir. Bildirilib ki, Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя iшьal Azяrbaycan vя qardaш Tцrkiyя dюvlяtlяrinin nцmayяndяlяrinin iшtirakы ilя Qafqazdan Egeyя: tarix, ticarяt, mяdяniyyяt vя turizm mцnasibяtlяri " U N E S C O Dцnya Mirasы Шяki vя Bergama qardaш Шяhяr Projesi" nцmunяsi adlы onlayn konfrans tяшkil olunub.

Tяшkilatчы vя moderator Цmidя Kяngяrli gюrцш haqqыnda geniш mяlumat verяrяk tяdbiri aчыq elan ediб.

Gюrцшdя deputat Vцqar Иskяndяrov, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov, Bergama Bяlяdiйyя Baш-

kanы Hakan Koшtu, Шяки Бялядиййяси сядринин биринъи мцавини Интигам Яширов, Bergama Bяlяdiyйяsi Spor Ишlяri мцdiri Muhammed Шahin, Nяrimanov Rayon Gяnclяr vя Иdman Иdarяsinin rяisi Nяcяf Novru-

edilmiш torpaqlarыmыzыn dцшmяndяn azad edilmяyя baшlandыьы ilk gцndяn etibarяn qardaш Tцrkiyя Cцmhuriyyяti юlkяmizя vя xalqыmыza hяr cцr siyasi vя mяnяvi dяstяk gюstяrmяkdя davam edir.

Бу сюзлярин мцяллифи, Бакы Аврасийа Университетинин профессору Я д я л я т Т а щ и р з а д я май айынын 23-дя анадан олмасынын 70 иллик йубилейини гейд едиб. Йубилйара цнванладыьымыз бу тябрикин сярлювщясиндяки фикри профессор бир нечя ил яввял елми ахтарышларла ялагядар Татарыстан Республикасында езамиййятдя оларкян юзцнцн Фаъебоок сящифясиндя беля йазмышды: “Mяn deyяndя ki Шяki dцnya шяhяrlяrinin шяkяridir, шяkililяrinsя tayы-bяrabяri yoxdur, mяni шovinizmdя suчlayыrlar...

Axы, qardaш, gercяkdяn belяdir!” Гыса танышлыг: Шякилилярин севимлиси, гязетимизин мцхтялиф сайларында щаггында мягаляляр дяръ олунмуш, танынмыш тарихчи вя ядябиййатшцнас, профессор Я d a l я t Ш я r i f o ь l u T a h i r z a d я 23 may 1951ci ildя гоншу Гябяля районунун Хырхатала kяndindя anadan olub.

1974-ъц илдя Азярбайъан Дювлят Университетинин филолоэийа факцлтясини фярглянмя диплому иля битирдикдян сонра Исмайыллынын Топчц вя Гябялянин Кичик Пирялли кяндляриндя tцrk dili (Azяrb. dili) vя яdяbiyyat mцяllimi iшlяyib.

1977-ci ildя Азярбайъан Елмляр Академийасы Нясими ад. Дилчилик Институтунун aspiranturasыna daxil olub вя 1981-ъи илдя бураны мцвяффягиййятля баша вуруб.

1983-cц ilдя dissertasiya mцdafiя edib, filologiya elmlяri namizяdi alimlik dяrяcяsi alыb. Елмляр Академийасынын "Елм" гязетинин илк редактору, Ялйазмалар Инс-

титутунда шюбя мцдири, "Азадлыг" гязетиндя редакторун мцавини, Azяrbaycan Respublikasы xalq tяhsili nazirinin, ali vя orta ixtisas tяhsili nazirinin vя tяhsil nazirinin mцavini, Али Дипломатийа Коллеъинин досенти вя профессору вя с. вязифялярдя чалышыб. Йубилйар щазырда Бакы Аврасийа Университетинин 1-ъи проректорудур. Шяки Бялядиййясинин коллективи, щюрмятли профессору йубилейи мцнасибятиля бцтцн шякилиляр адындан тябрик едир, она мющкям ъан саьлыьы вя даща бюйцк уьурлар арзулайыр.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 2

№ 05 (200), Май 2021

Щейдяр Ялийев - 98 Цmummilli lider Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 98-ci ildюnцmц Шяkidя йцксяк сявиййядя гейд едилиб.

Mayыn 10-da xalqыmыzыn цmummilli lideri Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 98-ci ildюnцmц ilя яlaqяdar rayon rяhbяrliyi Шяki шяhяrindяki Heydяr Яliyev Mяrkяzinin qarшыsыnda ucaldыlan ulu юndяrin abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dцzцb, xatirяsinя ehtiramlarыnы bildiriblяr.

Ону да гeyd edяk ki, цмуммилли лидер Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 98-ci ildюnцmц ilя яlaqяdar Шяki шяhяrindя pandemiya шяraitinя uyьun olaraq silsilя tяbdirlяr, о ъцмлядян, пandemiya dюvrцnцn

tяlяblяri nяzяrя alыnmaqla mцяssisя vя tяшkilatlarda, mяdяniyyяt

Цmummilli lider Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 98-ci ildюnцmц ilя яlaqяdar "Unudulmaz шяxsiyyяt" adlы onlayn tяdbir keчirilib Цmummilli lider Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 98-ci ildюnцmц ilя яlaqяdar Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin, Шяki Шяhяr Gяnclяr vя Иdman idarяsinin vя Шяki шяhяr Tяhsil шюbяsinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя кечирилян "Unudulmaz шяxsiyyяt" adlы onlayn tяd тяdbirdя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin, Шяki Шяhяr Gяnclяr vя Иdman idarяsinin, Шяki шяhяr Tяhsil Шюbяsinin, Шяki Regional Kollecin яmяkdaшlarы, orta-ixtisas vя orta mяktяblяrin direktor vя mцяllimlяri, gяnclяr tяшkilatlarыnыn rяhbяrlяri, fяal gяnclяr iшtirak ediblяr. Яvvяlcя tяdbir iшtirakчыlarы Ulu юndяr Heydяr Яliyevin xatirяsini bir dяqiqяlik sцkutla yad ediblяr.

Tяdbiri giriш sюzц ilя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin nцmayяndяsi Anar Mяmmяdov aчaraq tяdbirin mяqsяdi barяdя mяlumat verdi vя Ulu юndяr Heydяr Яliyevin hяyat vя fяaliyyяti barяdя danышыб.

Keчirilяn tяdbirlяrdя dahi rяhbяrin mяnalы юmцr yolundan, Vяtяn vя xalq qarшыsыndakы tarixi xidmяtlяrindяn geniш bяhs ediliб.

"Unudulmaz шяxsiyyяt"

Шяki шяhяr Gяnclяr vя Иdman Иdarяsinin rяisi Daшqыn Mikayыlov чыxыш edяrяk Ulu юndяr Heydяr Яliyevin gяnclяr siyasяti barяdя danышыб. O, Heydяr

Аьаъякмя аксийасы Mayыn 10-da Цmummilli lider Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 98ci ildю-nцmц ilя яlaqяdar Шяki шяhя-rindя aьacяkmя aksiyasы keчi-rilиб.

Aksiyada rayon rяhbяrliyi, яmяk kollektivlяrinin цzvlяri iшtirak etmiшdir.

ocaqlarыnda onlayn formada videokonfranslar, rяsm vя шeir mцsabiqяlяri, аьаъякмя аксийасы кечирилиб.

Aksiya чяrчivяsindя Шя ki шяhяrindяki Heydяr Яliyev Mяrkяzinin яrazisindя, M.F.Axundzadя adыna mяdяniyyяt vя istirahяt parkыnda vя Zяfяr parkыnda mindяn artыq hяmiшяyaшыl шam vя digяr aьaclar яkilmiшdir. Яkilmiш aьaclara aqrotexniki qaydada qulluq gюstяrilmiшdir.

Яliyevin gяnclяri hяr zaman diqqяtdя saxladыьыnы, onun rяhbяrliyi ilя gяnclяrin inkiшafы цчцn proqramlar hazыrlandыьыnы qeyd etdi vя gяnclяrя Цmummilli liderin

hяyat vя fяaliyyяtinin dяrindяn юyrяnilmяsini tюvsiyя ediб. Шяki шяhяr Tяhsil Шюbяsinin mцdir mцavini Elxan Abdullayev Heydяr Яliyevin tяhsil siyasяti barяdя яtraflы mяlumat verdi, tяhsilя qayьыsыndan, tяlяbяlяrя daim dяstяk olmasыndan, gяnclяrin mцtяxяssis kimi yetiшmяsindя mцstяsna xidmяtlяrindяn danышыб. Шяki Regional Kollecinin direktor mцavini Rafiq Sяmяdov чыxыш edяrяk, Heydяr Яliyevin Azяrbaycanчыlыq ideologiyasындан сющбят ачыб.

R.Sяmяdov qeyd ediб ki, яgяr Ulu юndяr Heydяr Яliyevin hяlя respublikamыza birinci rяhbяrliyi dюvrцndя Azяrbaycanыn sosial-iqtisadi, mяdяni yцksяliшi цчцn hяyata keчirdiyi tяdbirlяr, milli шцurun oyanышы istiqamяtindя gюrdцyц iшlяr olmasaydы, bu gцn Azяrbaycanыn mцstяqil xяttя malik suveren dюvlяt kimi mюvcudluьundan danышmaq чяtin olardы.

Tяdbirdя цmumtяhsil mяktяblяrinin шagirdlяri arasыnda keчirilmiш "Яn yaxшы tяqdimat" mцsabiqяsinin qaliblяri чыxыш edяrяk, onlara dяstяk olan hяr kяsя minnяtdarlыqlarыnы bildirdilяr.

"Тарихи йазмыш бир тале" Zaqatala vя Шяki Heydяr Яliyev mяrkяzlяrinin яmяkdaшlarы onlayn respublika mцsabiqяsindя uьur qazanыblar.

Zaqatala vя Шяki Heydяr Яliyev mяrkяzlяrinin яmяkdaшlarы Azяrbaycan xalqыnыn цmummilli lideri, gюrkяmli dюvlяt vя ictimai xadimi Heydяr Яliyevin dюvlяtчilik fяlsяfяsi vя azяrbaycanчыlыq mяfkurяsinin dяrindяn юyrяnilmяsi, geniш tяbliьi mяqsяdilя шяhяr (rayon) Heydяr Яliyev mяrkяzlяrindя чalышan elmi iшчilяr arasыnda keчirilяn "Tarixi yazmыш bir tale" adlы onlayn respublika mцsabiqяsindя uьur qazanыblar. Шяki Regional Mяdяniyyяt Иdarяsindяn bildirilib ki, Mяdяniyyяt Nazirliyinin Mяdяniyyяt цzrя Elmi-Metodiki vя Иxtisasartыrma Mяrkяzindя keчirilяn mяrasimdя regionlarы tяmsil edяn 6 шяhяr vя rayonun nцmayяndяlяrinя diplom vя mцkafatlar tяqdim olunub.

Mцsabiqяnin yekun nяticяlяrinя яsasяn, Zaqatala rayon Heydяr Яliyev Mяrkяzinin яmяkdaшы Nuranя Ramaza-

nova ikinci, Шяki шяhяr Heydяr Яliyev Mяrkяzinin nцmayяndяsi Zeynяb Cяfяrova isя цчцncц yerя layiq gюrцlцblяr.

№ 05 (200), Май 2021

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Ш я к и д я ... ...Aьsaqqallar Шurasыnыn hesabatseчki konfransы keчirilib Mayыn 27-dя Шяki шяhяrindяki Heydяr Яliyev Mяrkяzindя Шяki Rayon Aьsaqqallar Шurasыnыn hesabat-seчki konfransы keчirilib. Konfransda rayonun bir qrup aьsaqqalы vя ziyalыsы iшtirak edib.

gяnclяrin dюvlяtя, xalqa sяdaqяt ruhunda, zяrяrli tяsirlяrdяn uzaq vя saьlam яsaslar цzяrindя tяrbiyя olunmasыnda aьsaqqallara hяr zaman bюyцk ehtiyac duyulduьunu diqqяtя чatdыrыb. Natiq чыxышыnda Шuranыn Nizamnamя vя Яsasnamяsindяn irяli gяlяn vяzifяlяr barяdя mяlumat verib vя tюvsiyяlяrini чatdыrыb, yeni seчilяcяk heyяtя uьurlar arzulayыb.

Konfransda tяшkilati mяsяlяlяrя baxыlыb, Шяki Rayon

ailя modeli, ailя dяyяrlяri, son zamanlar ailя dяyяrlяrimizin mяruz qaldыьы tяsirlяr barяdя mяlumat verdi. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin hцquq шюbяsinin mцdiri Яhmяdiyя Bяшirov чыxыш edяrяk son zamanlar ailяlяr arasыnda baш verяn boшanma hallarыna toxundu vя шяhяr icra hakimiyyяtindя юzцnцn sяdrliyi ilя fяaliyyяt gюstяrяn Qяyyumluq vя Himayячilik komissiyasы barяdя mяlumat verdi. Я.Bяшirov gяnclяrя ailя qurarkяn diqqяtli olmaьы tюvsiyя etdi. Шяki шяhяr Tяhsil шюbяsinin mцdir mцavini Elxan Abdullayev чыxыш edяrяk, tяhsil шюbяsi tяrяfindяn aidiyyяti dюvlяt orqanlarыnыn iшtirakы ilя mцtяmadi olaraq mяktяblяrdя bu mюvzuda seminarlarыn tяшkil edildiyini, шagirdlяrin maariflяndirildiyini bildirdi, saьlam ailяnin tяmяlinin gяnc yaшlarda dцzgцn mяlumatlandыrыlmaqla qoyulduьunu qeyd etdi.

Sonda gяnclяri maraqlandыran suallara cavab verildi.

Uшaq Musiqi Mяktяbinin шagirdi beynяlxalq mцsabiqяdя uьur qazanыb Konfransdan яvvяl iшtirakчыlar цmummilli lider Heydяr Яliyevin abidяsi юnцnя gцl dяstяlяri qoyub, xatirяsini ehtiramla anыblar, hяmчinin, шяhidlяr xiyabanыnы ziyarяt ediblяr.

Sonra konfrans iшtirakчыlarы Azяrbaycanыn яrazi bцtюvlцyц uьrunda шяhid olan Vяtяn oьullarыnыn, hяmчinin юtяn dюvr яrzindя vяfat etmiш aьsaqqallarыn xatirяsini bir dяqiqяlik sцkutla yad ediblяr.

Tяdbiri giriш sюzц ilя Шяki шяhяr ИH baшчыsыnыn mцavini - ictimai-siyasi vя humanitar mяsяlяlяr шюbяsinin mцdiri Zяrinя Cavadova aчыb. O bildirib ki, юtяn ilin яn vacib hadisяsi torpaqlarыmыzыn iшьaldan azad olunmasы olub. Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя aparыlan mюhtяшяm "Dяmir yumruq" яmяliyyatы шanlы Qяlяbя ilя baшa чatыb. Xalqыmыz Vяtяn mцharibяsi zamanы milli birlik gюstяrib. O qeyd edib ki, bu gцn respublika aьsaqqallarы юlkяmizin ictimaisiyasi hяyatыnda mцhцm yer tutur. Dюvlяtimizin bu gцnkц inkiшafыnda onlarыn bюyцk rolu var. Aьsaqqallarыmыz hяmiшя gяnclяrя nцmunя olmaqla yanaшы, onlarыn vяtяnpяrvяrlik ruhunda tяrbiyя olunmasыnda xцsusi rol oynayыr, юz bilik vя tяcrцbяlяrini gяnclяrя юyrяdirlяr. Шяkidя dя aьsaqqallar rayonun ictimai-siyasi, mяdяni hяyatыnda, xцsusilя gяnclяrin maariflяndirilmяsindя yaxыndan iшtirak edirlяr. Onlar rayonumuzun bцtцn tяdbirlяrindя diqqяt mяrkяzindя saxlanыlыr, qayьы ilя яhatя olunurlar.

Zяриня Cavadova tяdbirin Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin yaranmasыnыn 103-cц ildюnцmцnя tяsadцf etdiyini bildirib, bцtцn konfrans iшtirakчыlarыnы bu mцnasibяtlя tяbrik edib.

Sonra Respublika Aьsaqqallar Шurasыnыn sяdr mцavini, professor Elmira Sцleymanova чыxыш edяrяk, Prezident cяnab Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя mцstяqil Azяrbaycanыn inkiшafы vя qцdrяtlяnmяsi istiqamяtindя hяyata keчirilяn geniшmiqyaslы tяdbirlяrdяn, bu iшdя aьsaqqallarыn bюyцk rolundan, юlkяmizdя yaшlы nяslin nцmayяndяlяrinя gюstяrilяn yцksяk dюvlяt qayьыsыndan danышmыш,

Aьsaqqallar Шurasыnыn Яsasnamяsi tяsdiq edilib, Naьdalы Balaшov Шuranыn sяdri seчilib, hяmчinin Иdarя heyяtinin vя Tяftiш komissiyasыnыn yeni tяrkibi tяsdiq olunub.

..."Saьlam ailя saьlam cяmiyyяtdir" adlы onlayn tяdbir кечирилиб

Мayын 8-дя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin, Шяki Шяhяr Gяnclяr vя Иdman idarяsinin vя Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя 15 may - Beynяlxalq Ailя Gцnц ilя яlaqяdar "Saьlam ailя saьlam cяmiyyяtdir" adlы onlayn tяdbir keчirilmiшdir.

Tяdbiri Шяki шяhяr Gяnclяr vя Иdman idarяsinin rяisi Daшqыn Mikayыlov aчaraq Beynяlxalq Ailя Gцnцnцn BMTnin Baш Assambleyasыnыn qяtnamяsinя mцvafiq olaraq 1994cц ildяn, Azяrbaycanda isя 2008-ci ildяn baшlayaraq qeyd olunduьunu bildirdi. O, ailя dяyяrlяrinin qorunub saxlanыlaraq gяlяcяk nяsillяrя юtцrцlmяsi, gяnclяrin yaшlыlara hюrmяt ruhunda tяrbiyя olunmasы, ailяdя saьlam hяyat tяrzinin tяbliьi mяqsяdilя mцvafiq tяdbirlяrin hяyata keчirildiyini, ailя institutunun mюhkяmlяndirilmяsinя yюnяlmiш proqramlarыn qяbul edildiyini qeyd etdi. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin ictimai-siyasi vя humanitar mяsяlяlяr шюbяsinin mцdir mцavini Sadiq Yusifov чыxыш edяrяk юlkяmizя xas olan

Шяki Regional Mяdяniyyяt Иdarяsindяn AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbirinя bildirilib ki, шяhяr 3 nюmrяli Uшaq Musiqi Mяktяbinin fortepiano ixtisasы цzrя 3-cц sinif шagirdi Nцbar Яbdцrrяhmanova Иtaliyada keчirilяn "Gяlяcяyin ulduzlarы" adlы Beynяlxalq onlayn mцsabiqяdя uьurla чыxыш edяrяk, юz yaш qrupu цzrя mцsabiqяnin 1-ci dяrяcяli laureatы adыna layiq gюrцlцb.

...иlin ilk цч ayыnda 13,7 mln. manatlыq sяnaye mяhsulu istehsal olunub Bu ilin birinci rцbцndя Шяki rayonunda istehsalыn яsas sahяlяrindя faktiki qiymяtlяrlя 88 milyon 128 min manatlыq mяhsul istehsal edilib vя xidmяtlяr gюstяrilib.

Adambaшыna faktiki qiymяtlяrlя 465,5 manatlыq mяhsul buraxыlыb. Rцb яrzindя rayonda 58 yeni iш yeri aчыlыb.

Bu barяdя Шяki Шяhяr Statistika Иdarяsindяn бildirilib ki, cari ilin yanvar-mart aylarыnda rayonda faktiki qiymяtlяrlя 13 milyon 712,8 min manatlыq sяnaye, 25 milyon 485,9 min manatlыq kяnd tяsяrrцfatы mяhsullarы istehsal edilib, 5 milyon 983,5 min manatlыq tikinti iшlяri gюrцlцb.

Sяnayedя mяhsul istehsalы юtяn ilin eyni dюvrц ilя mцqayisяdя 2 milyon 770,2 min manat artыb.

Hesabat dюvrцndя rayonda яsas kapitala 6 milyon 246,4 min manat investisiya yюnяldilib. Иnvestisiyanыn 95,8 faizi tikinti iшlяrinя sяrf edilib.

...dяnli-taxыl bitkilяrinin aprobasiyasыna dair seminar keчirilib

Kяnd tяsяrrцfatы bitkilяrinin mяhsuldarlыьыnыn artыrыlmasыnda mцasir innovativ becяrmя texnologiyalarыnыn tяtbiqi ilя yanaшы, keyfiyyяtli toxumlardan istifadя daha yцksяk nяticяlяr яldя etmяyя шяrait yaradыr. Odur ki, toxumчuluq tяsяrrцfatlarыnda orijinal, super elit, elit vя reproduksiyalы toxumlarыn istehsalыnыn tяшkilindя tяcrцbяli, peшяkar vя elmi biliklяrя malik mцtяxяssislяrin hazыrlanmasы olduqca vacibdir.

AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbiri xяbяr verir ki, bu fikir Kяnd Tяsяrrцfatы Nazirliyinin Aqrar Elm vя Иnnovasiya Mяrkяzinin tabeliyindя fяaliyyяt gюstяrяn Шяki Regional Aqrar Elm vя Иnnovasiya Mяrkяzi tяrяfindяn keчirilяn "Dяnli-taxыl bitkilяrinin toxumluq яkinlяrindя aprobasiya iшinя hazыrlыq, aprobasiyanыn standartlara uyьun aparыlmasы, toxumun kondissiyaya чatdыrыlmasы vя sertifikatlaшdыrыlmasы" mюvzusunda seminarda sяslяndirilib. Tяdbirdя Regional Aqrar Elm vя Иnnovasiya Mяrkяzinin, Яkinчilik El-miTяdqiqat Иnstitutunun vя Шяki Dюvlяt Aqrar Иnkiшaf Mяrkяzinin mцtяxяssislяri iшtirak ediblяr.

Seminarda elmi-tяdqiqat mцяssisяlяrindя orijinal, super elit, elit vя reproduksiyalы toxum istehsalыnыn tяшkili, юzяl toxumчuluq tяsяrrцfatlarыnda reproduksiyalы toxum istehsalыnыn davam etdirilmяsi, aprobasiya юncяsi toxumluq яkinlяrdя sort vя nюv alaьыnыn aparыlmasы, bitkilяrin xяstяlik vя zяrяrvericilяrlя sirayяtlяnmяsi, яkinin alaqlanma dяrяcяsinin mцяyyяn edilmяsi mяsяlяlяri geniш mцzakirя olunub. Seminar iшtirakчыlarыna, hяmчinin mum yetiшmя fazasыnda analiz цчцn nцmunя dяrzlяrinin gюtцrцlmяsi, yыьыlmыш toxumluq mяhsulun kondissiyaya чatdыrыlmasы, toxumlarыn laboratoriya шяraitindя sortluq vя sяpin keyfiyyяtinin mцяyyяn edilmяsi vя digяr mяsяlяlяr barяdя яtraflы mяlumat verilib.

Seminar iшtirakчыlarыnыn diqqяtinя toxumluq яkinlяrdя tarla nяzarяtinin hяyata keчirilmяsi, bu sahяdя mюvcud beynяlxalq tяcrцbя, toxumlarыn sertifikatlaшdыrыlmasы haqqыnda ИSTA (Beynяlxalq Toxum Sыnaq Assosiasiyasы) qaydalarыna dair mяlumatlar чatdыrыlыb, onlarы maraqlandыran suallar cavablandыrыlыb.

...Azяrbaycan dili fяnni цzrя imtahan keчirilib Dюvlяt Иmtahan Mяrkяzi tяrяfindяn tяdris Azяrbaycan dilindяn fяrqli dillяrdя aparыlan Шяkinin цmumi tяhsil mцяssisяlяrinin ЫX vя XЫ sinif шagirdlяri цчцn buraxыlыш imtahanы чяrчivя-

сящ. 3 sindя mayыn 20-dя Azяrbaycan dili (dюvlяt dili kimi) fяnni цzrя test imtahanы keчirilib. Шяki шяhяr fizika-riyaziyyat vя humanitar tяmayцllц liseydя keчirilяn imtahanda Шяki rayonu цzrя 102 шagirdin iшtirakы nяzяrdя tutulub.

Pandemiya dюvrцnцn tяlяblяrinя uyьun olaraq яvvяlcяdяn zяruri profilaktik tяdbirlяr gюrцlцb. Иmtahana baшlamazdan яvvяl binaya daxil olan iшtirakчыlarыn mяsafяdяn юlчяn elektron termometrlя hяrarяtlяri yoxlanыlыb. Ишtirakчыlar bцtцn prosesboyu tibbi maskadan istifadя ediblяr. Иmtahan otaqlarыnda iшtirakчыlarыn sayы sosial mяsafя prinsiplяrinя uyьun шяkildя tяnzimlяnib, imtahan heyяti mцvafiq qoruyucu vasitяlяrlя tяmin olunub Test imtahanы mюvcud tяlimata uyьun шяkildя aparыlыb vя heч bir qanun pozuntusuna yol verilmяyib.

...daь piyada gяzinti marшrutu iшarяlяnib

Шяki sakinlяrinin vя шяhяrin qonaqlarыnыn tяbiяtdя hяrяkяtini vя istirahяtini asanlaшdыrmaq mяqsяdilя Dюvlяt Turizm Agentliyinin Шяki Regional Turizm Иnformasiya Mяrkяzi (Destinasiya Menecmenti Tяшkilatы) tяrяfindяn gяzinti marшrutlarыnыn iшarяlяnmяsi iшlяrinя baшlanыlыb. Шяhяrin mяrkяzindяn baшlayaraq tяpяliklяrя doьru uzanan piyada cыьыrlarыnыn iшarяlяnmяsi artыq baшa чatыb.

Bu barяdя AZЯRTACыn bюlgя mцxbirinя Шяki Regional Turizm Иnformasiya Mяrkяzinin direktoru Sяbinя Yadullayeva mяlumat verib.

Qurum rяsmisi bildirib ki, marшrutun baшlanьыcы olaraq "Yuxarы Karvansara" kompleksinin qarшыsыnda yerlяшяn kюhnя taьlы kюrpц mцяyyяnlяшdirilib, son nюqtя isя "Gцllцtяpя" adlanan tяpяlik яrazidir. Bu istiqamяt, eyni zamanda, tarixi karvan vя su yolu olduьundan, sakinlяr tяrяfindяn tanыnan yoldur.

Baшlanьыcdan son nюqtяyя kimi uzunluьu 4 kilometr olan bu marшrutun qяt olunma mцddяti 2 saat 40 dяqiqяdir vя asan piyada yцrцш kateqoriyasыna aiddir.

Sonuncu tяpяyя aparan marшrutu yarыda qoyub bir neчя yerdяn шяhяrя чыxыш mцmkцndцr.

Sяbinя Yadullayevanыn sюzlяrinя gюrя, Azяrbaycan Turizm Bцrosu ilя xцsusi standartlar яsasыnda hazыrlanmыш iшarяlяr istiqamяti, zibil toplama, istirahяt vя su mяntяqяlяrini gюstяrяn yюnlяndirici vя xяbяrdaredici niшanlardan ibarяtdir. Bundan яlavя, yolu izlяmяk цчцn mцmkцn yerlяrdя daшlar vя aьaclar rяnglяrlя iшarяlяnib.

Artыq Шяkinin qonaqlarы vя sakinlяr bяlяdчiyя ehtiyac olmadan шяhяrя yaxыn tяbiяt яrazisindя piknik vя piyada gяzintisi tяшkil edя bilяrlяr.

сящ. 4

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 05 (200), Май 2021

Шuшanыn daьlarы, gюyц dumanlы, yoxsa sahibinя qayыtmыш “Хarыbцlbцl” festivalы!

Mahnыnыn bu beytindя isя daha bir iddayя gюrя mцяllif aypara vя ulduzlara iшarя edir.

Mahnыdakы bцtцn bяnzяtmяlяr vя sюzlяr Sovet hюkumяti dюvrцndя onsuzda addыmыndan hцrkяn rejimi daha da qorxuya salыr. Bu mahnыya gюrя onu sorьu-suala da чяk-

ona olan sevgisini ifadя etdiyini bildirmiшdir.

Sovet rejimi gцya ki, humanist vя demokratik bir qurуluш olduьundan bu dюvrdя daьlarыn baшы dumanlы olmasыnы qяbul etmir, sovet dюvrцndя daьlarыn baшы dumanlы ola bilmяz deyirlяr. Mцяllif bu ifadяyя qarшы чыxaraq sюylяyir ki, bu tяbiяt bяnzяtmяsidir, daьlarыn baшыnda duman olar. "Юlцrяm " ifadяsi isя sadяcя bu gюzяlliyя yanьыlыq qatыr, шirinlik qatыr. Rejim юz kюlgяsindяn qorxduьu цчцn mцяllifя bildirirlяr ki, mahnыnыn sюzlяri dяyiшdirilsin, Шuшanыn daьlarы baшы dumanlы kimi deyil, Шuшanыn baшы deyil dumanlы kimi oxumasыnы tяlяb etmiшlяr. Яslindя tam hяrfi mяnada vя canы qanы ilя vяtяninя vя xalqыna baьlы olan xanяndя vяtяnini onun gюzяlliklяrini vя tяk sevimli bayraьыmыzы da tяsvir etmiшdir. Яlbяtdя illяr sonra mahnы юz ilkin variantыna qayыtmыш olduьu kimi sяslяnmiшdir.

Mцяllif haqqыnda sюylяyirlяr ki, Bakыda Aьdam gцn-

bцstlяr dцшmяndяn pulla alыnaraq Azяrbaycana gяtirilib.

44 gцnlцk mцharibяdя qalib gяlmiш Ali Baш Komandanыmыz Иlham Яliyev tяtяfindяn Шuшa azad edildikdяn sonra abidяlяr Шuшaya гайтарылыб. Шuшadan danышmazdan qabaq bюyцk sяnяtkar Xan Шuшiniskinin "Шuшanыn daьlarы" mahnыsыndan sюhbяt aчaq. Bu mahnыnыn da insan kimi qяribя taleyi var. "Шuшanыn daьlarы" mahnыsы XX яsrdя yaшamыш bюyцk xanяndя Xan Шuшinski tяrяfindяn yaradыlыb, sюzlяri vя musiqisi Xan Шuшinskiyя mяxsusdur. Иndi bu mahnы xalq mahnыsы kimi dцnya шюhrяti qazanmышdыr. Mahnыda Шuшanыn яsrarяngiz gюzяlliyi qadыn gюzяlliyi kimi tяsvir edilir. Шuшanыn bцtцn gюzяlliyi mahnыda юz яksini tapdыьыndan Sovet hakimiyyяti illяrindя hakim dairяlяrdя hяm qыsqanclыq, hяm dя qorxu vя шцbhяlяrlя qarшыlanmышdыr. Mahnы bir tяrяfdяn bizim qalb bayraьыmыzdakы simvolik rяnglяri rяmzi kimi tяsяvvцr edilir:

miшlяr. Mцяllif mahnыnыn hяr bir sюzцnц vя mяnasыnы heч bir siyasi mяna daшыmadыьыnы, sadяcя olaraq tяbiяt gюzяlliyini qadыn gюzяlliyi ilя mцqayisя

lяri keчirilirdi. Hяmin tяdbirdя Xan Шuшiunskidя iшtirak edirdi.

Tяdbirdя Sяdi Mяmmяdov tяrяfindяn "Шuшanыn daьlarы" mahnыsы sяslяndirilяndя Xanыn

sahiblяrinя qaytarыldы, indi nя rejim var nя dя onun buyruq qulu olan ermяni vandallarы. Шuшanыn azad olunmasы ilя яlaqяdar qяlяbя шяrяfinя qaydыш olaraq may ayыnыn 12 vя 13-dя Шuшada "Xarыbцlbцl festivalы" keчirildi. Bu festivalda Xanыn ifasыnda "Шuшanыn daьlarы" mahnыsы da sяslяndirildi.

Bяlkя dя bu zaman Шuшanыn gюylяrindя dolaшan Xanыn ruhu bu mяnzяrяni seyr edirdi. Иnsanыn daxilindя sual yaranыr.

Bir vяtяn sevgisi цчцn bu tяqiblяrя mяruz qalan mahnыnы Шuшada sяslяndiyini Xan Шuшiniski юzц canlы шahidi olsaydы gюrяn nя edяrdi?

Azяrbaycanыn incisi olan Шuшa шяhяri 1992-ci il майын 8-дя (yox Шuшa iшьal edilmяmiшdir, xяyanяtin, satqыnlыьыn qurbanыna чevrilmiшdi) ermяni vandallarыna tяhvil verilmiшdir. Onlar Шuшanы 28 il яsarяtdя saxlasalar da юzцnцnkцlяшdirя bilmяdilяr. Шuшa 2020-ci il noyabrыn 8-dя iшьaldan azad edildi. Ali baш Komandanыn bu sevinci belя ifadя etmiшdi: "Mяn xюшbяxt insanam ki, ata vяsiyyяtini yerinя yetirdim, Шuшanы azad etdim" Шuшa bu gцn azad шяhяrdir, Шuшanыn gюylяrindяki

Шuшanыn daьlarы baшы dumanlы, Qыrmыzы qoftalы, yaшыl tumanlы, Dяrdindяn юlmяyя чoxdur gцmanlы.

edildiyini, "dцmanlы vя юlцrяm" sюzlяrini isя yяni uca daьlarыn Шuшanыn hяmiшя baшы dumanlы olduьunu юlцrяm kяlmяsini isя

gюzlяrindяn yaш gяldiyini sюylяyirlяr.

30 illik hяsrяtdяn sonra Шuшa hяqiqi mяnada юz

hяqiqi duman чяkildi, Шuшanыn bцtцn sяlahiyyяtlяri ona qaytarыldы. Шuшa festivalы kimi tarixя dцшmцш "Xаrыbцlbцl festi-

Нярминя ЯЗИЗОВА, Шяki Рegional Яdliyyя Иdarяsinin mяslяhяtчisi Bяzяn шяhяrlяr, abidяlяr, sяnяt яsяrlяri dя insanlar kimi dцшmяn яsarяtinin qurbanы olur. Bunu bizя 30 il яsarяtdя olan torpaqlarыmыz, mahnыlarыmыz, abidяlяrimiz, qadaьan olunmuш sяnяt яsяrlяrimiz sюylяyir.

Tяk mцharibяlяrin deyil, rejimlяrin iшьalчы siyasяti nяticяsindя azadlыq mцcяssimяsi olan canlы insanlar kimi cansыz tarixi abidяlяr dя яliqolu qandallы яsirя чevrilir.

30 il dцшmяn яlindя яsir qalan Natavanыn, Bцlbцlцn, Цzeyиrin bцstlяri kimi.

Dцшmяn cansыz bцstlяri gцllяlяmяklя kifayяtlяnmяyib, onlarы яridib яшyaya чevirmяk kimi mяkrli niyyяtlяri olub, Lakin Ulu Юndяrimiz Heydяr Яliyev tяrяfindяn bu

Tяbiи ki, burada Шuшanыn daьlarы baшы dumanlы demяklя, xanяndя mavi sяmaya, yяni gюy rяngя iшarя edir.

"Qыrmыzы qoftalы, yaшыl tumanlы" daьыn dюшlяrindя bitяn lalяlяrя simvolik edяrяk bayraьыmыzdakы qыrmыzы rяngi tяsvir edir, yaшыl tumanlы isя daьыn yamaclarыna iшarя edяrяk Azяrbaycan bayraьыnыn simvolik tяsvirini yaradыr. Шuшada axшamlar yanar ulduzlar, Onlardan gюzяldir, gяlinlяr -qыzlar, Dayanыb yol цstя yarыnы gюzlяr.

1989-cu ildя Шuшada "Xarы Bцlbцl" festivalы iшtirakчыlarыnыn чыхышы.

Arxa planda Seyid Шuшinskinin шяkli olan plakat. valы" onun юzцnя qaytarыldы. Иlk dяfя olaraq 1989-cu ildя bюyцk sяnяtkar vя xanяndя Seyid Шuшiniskinin 100 illik yubileyinя hяs edilmiш, "Xarыbцlbцl" festivalы keчirilmiшdir. Bu festival niyя gюrя "Xarыbцlbцl" festivalы adlandыrыmышdыr, ona gюrя ki, may ayыnda hяmin vaxt bu dцzlяrdя "xarыbцlbцl" чiчяk aчыr. Festivalda "Qarabaь шikяstяsi" sяslяnяrdi, Qarabaь atlaры чыdыr dцzцndя cюvlana qalxardы. Sonuncu festival Шuшada may ayыnda keчirilmiшdir.

Daha sonra Aьdam шяhяri iшьal edillяnяdяk Aьdamda keчirilmiшdir. Шuшanы dцшmяndяn azad edилdikdяn sonra azadlыьы шяrяfinя xalqыmыz tяrяfindяn, Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin tяшяbbцsц ilя yenidяn 2021-ci ilin may ayыnыn 12 vя 13-dя bu festival keчirildi, bu dяfя Шuшa gюylяrindя duman deyil, gцnяш parlayыrdы, daha doьrusu tяbiяt dя bu шadyanalыьa sevinirdi. Шuшa qartalы zцlmdяn qurtularaq юz yuvasыna qayыtmышdы. Daьlarы lяrzяyя gяtirяn "Bayatы Шiraz tяsnifi" hamыnыn цrяklяrinя bir rahatlыq, daьlarыn yaralarыna isя mяlhяm чilяmiшdi. Otlarыn arasыndan boylanan "xarыbцlbцl" чiчяyi daьlardan яsяn mehин tяsirindяn yыrьalanaraq sanki rяqs edirdi. Dost sevinir, dцшmяn xar olurdu. Иlham Яliyevin 7 may 2021-ci il tarixli sяrяncamы ilя Шuшa шяhяri Azяrbaycanыn "Mяdяniyyяt paytaxtы" elan edilmiшdir. Dцшmяn ayaьы dяymiш Cыdыr dцzц dцшmяn ayaьыnыn tozundan, lяkяsindяn tяmizlяnmiш, Иsa bulaьы чaьlamыш, Natяvan bulaьыnыn gюzц aчыlaraq qonaqlarыnы suya qonaq etmiшdir. Шuшaya qayыdыш xalqыn toy-bayram gцnцnя чevrilmiшdir. Tarixi яnяnя olaraq bundan sonra bцtцn mяdяni tяdbirlяrin Шuшada keчirilmяsi nяzяrdя tutulmuшdur. Xalqыmыz bu яzяmяtli gцnц heч zaman yaddan чыxarmaz, hяr il bu yerdя toy-bayram abu-havasы hюkm sцrяcяkdir. Hяqiqi mяnada Шuшanыn baшыndan duman-чiskin чяkilmiш, bюyцk mяnada qovulmuшdur. Ашаьыдакы фотоларда 2021-ъи ил майын 12-13-дя кечирилмиш фестивалдан эюрцнтцляр.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 05 (200), Май 2021

сящ. 5

Низами Эянъявинин “ХЯМСЯ”синдя ядалят консепсийасы Tяkcя Azяrbaycan яdяbi kяhkяшanыnda deyil, elяcя dя dцnya яdяbi mяkanыnda Nizami Gяncяvinin "Xяmsя"si bir яdяbi gцnяш kimi dolanmaqdadыr. O "gцnяшin" яbяdi enerjisi Nizami dцhasы vя sюzdцr. Tarix, bяшяriyyяt keчmiшdяn doqquz яsr zaman mяsafяsindя uzaqlaшsa da "Xяmsя"nin яdяbi vя яbяdi enerjisi daha aydыn dяrk edilir ki, bu enerji bitib tцkяnmяzdir. Bu яdяbi enerjinin nцvяsindя bюyцk яxlaq, insana vя insanlыьa saf sevgi, bяшяri duyьular dayanыr.

Onlarыn da mayasы яdalяtdяn tutulub vя "kцndяsi" dя яdalяtlя kяsilib.

Абдулла ЙУСИФОВ, bцtцn dяyяrlяri ifadя etmяkdя

Шяki Рegional Яdliyyя Иdarяsinin ряиси, баш ядлиййя мцшавири

Professor Yaшar Qarayev yazыrdы: "Юz bяdii mahiyyяti vя fяlsяfi ruhu ilя dirilik, intibah tяbiяtli Nizami dцhasы Шяrqdя humanizm hяrяkatыnыn beшiyi baшыnda durmuш, bяшяrin zяka vя sяnяt taleyindя, "mяn" vя шяxsiyyяt, яxlaqi dяyяr vя mяnяvi sяrvяt axtarышlarыnda sяrhяd vя zirvя mяqamы olmuшdur. Bir dя mяhz Nizaminin vя "Xяmsя"sinin gюrdцyц iшin, oynadыьы rolun яks-sяdasы vя nяticяsidir ki, bu яxlaqi meyarlar bцtцnlцkdя шяrqdя poeziyanыn vя fяlsяfi fikrin bцnюvrя vя tяmяl daшlarыna hopmuшdur." ("Tarix: yaxыndan vя uzaqdan". B. 1996. Sяh.154.)

Nizami huмanist шairdir. Onun humanizmi шяxsiyyяtin buxovsuz (azad), mцstяqil mюvcudluьa (varlыьa) hцququnu, dцшцncя vя istяkdя, яmяl vя iradяdя fяrdi, azad, sяrbяst hяrяkяtя haqqыnы vя bu haqqa, xeyrя yюnяlяn mяnяvi muxtariyyяtini mцdafiя vя tяsdiq edir.

Nizami nяhяngdir.

"Xяmsя"si beш poemadan - beш kitabdan ibarяt olsa da, юzц vя yaradыcыlыьы haqqыnda yцzlяrlя kitab, minlяrlя шяrhlяr vя mяqalяlяr yazыlmышdыr. Nizami sюzц цmumbяшяri sюzdцr. "Nizami sюz incisi mяdяninin xяzinяdarыdыr. Nizami "Xяmsя"si юz mяzmun vя mяnasыna gюrя o qяdяr яzяmяtli vя aьыrdыr ki, onu юlчmяk цчцn gюylяr qяdяr bюyцk tяrяzi, yer kцrяsi kimi iri daш lazыmdыr" (Яliшir Nяvai).

Nizami haqq vя яdalяt шairidir. O, nяdяn yazыrsa yazsыn, hяmiшя haqqa vя яdalяtя rяvac verib. Onun yaradыcыlыьыndan bir qыzыl xяtt kimi keчяn xalq vя hюkmdar, insan vя cяmiyyяt mцnasibяtlяri haqq vя яdalяtin axtarышlarыnda vя onun iшыьыnda zцhur edir. "Leninqradda чalышan mцяllimlяrim bu яqidяdяdirlяr ki, bяшяriyyяt tarixindя vя bцtцn dцnyada hяlя indiyя qяdяr hяkim Nizamiyя bяrabяr baшqa bir шair yaranmamышdыr" (Y.N. Marr).

Nizami яdalяt шairidir!

Respublikamыzda юlkя prezidentinin sяrяncamы ilя 2021-ci ilin "Nizami Gяncяvi ili" elan edilmяsi dя bюyцk шairя - dцnya mцdrikinя hюrmяt vя ehtiramыn, hяm dя, яdalяtin tяsdiqi vя tяntяnяsidir. (Azяrbaycan respublikasыnda 2021-ci ilin "Nizami Gяncяvi ili" elan edilmяsi haqqыnda Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin sяrяncamы: 5 yanvar 2021-ci il.)

Dahi Azяrbaycan шairi Nizami Gяncяvi tяbiяtin bir parчasы, bir fenomeni, yaradыcыlыьы isя яsil tяbiяt hadisяsidir. Tяbiяt gюzяlliklяrini vя bюyцklцyцnц, rяngarяngliyini , bяnzяrsizliyi vя tяkrarsыzlыьыnы, cazibяdarlыьыnы tam miqyasыnda qavramaq mцmkцnsцz olduьu kimi, tяbiяtin юzц qяdяr bюyцk vя qцdrяtli olan Nizami Gяncяvi yaradыcыlыьыnы da tamamilя qavramaq mцmkцnsцzdцr. Tяbiяtdяki

sюz, qяlяm, fыrчa vя tiшя nя qяdяr acizdirsя, tяbiяt fenomeni vя hadisяsi olan Nizami Gяncяvinin "Xяmsя"sindяki hikmяtlяri anlayыb anlatmaq da o sыradan, o qяbildяndir. Hяr dяfя tяbiяtя baxdыьыmыzda sanki яvvяllяr gюrя bilmяdiyimiz yeni bir шey gюrdцyцmцz kimi dahi шairin "Xяmsя"sini hяr yenidяn oxuyanda da onun яsяrlяrindя yeni bir юzяllik vя gюzяlliklя gюz-gюzя, baш-baшa qalыrыq, vя hяr dяfя dя heyrяtimizin zirvяsindяn boylanaraq doqquz яsrlik zaman hцdudlarыnы adlayыb gяlяn vя bu gцn dя sюz-sяnяt kяhkяшanыnыn vя hikmяt gцlцstanыnыn яbяdi vя adil hюkmdarы Nizaminin vя onun ruhunun qarшыsыnda baш яyяrяk юz sюzlяri ilя deyirik:

cяmiyyяtindя mцшahidя etdiyi ictimai vя mяnяvi nюqsanlarы, cяmiyyяtin naqisliklяrini vя deqretasiyanы ifшa edяrяk onlarы hansы yollarla vя necя aradan qaldыrmaьыn mцmkцnlцyц haqqыnda dцшцnmцшdцr. Bunun nяticяsi olaraq Nizami feodal hakimlяrя tяsir gюstяrmяk, onlarы яdalяtя чaьыrmaq, ideal cяmiyyяt qurmaq, hяr yerdя vя hяr iшdя яdalяtя geniш meydan verяrяk onu gцndяmя gяtirmяk istяmiшdir. "Sirlяr xяzinяsi"ndя olduьu kimi "Xosrov vя Шirin ", "Yeddi gюzяl" poemalarыnda da шairin dцшцncяlяrinin vя ideya is-

dan doьub tюrяyяn mцnasibяtlяri vahid mцstяvidя vя bir-biri ilя qarшыlыqlы яlaqяdя tяrяnnцm etmяklя, bu mцnasibяtlяrin kюlgяli cяhяtlяrini bюyцk ustalыqla aчыb gюstяrя bilmiшdir. Dahi шairin yaradыcыlыьыnda xalqla hюkmdar (rяhbяr) mцnasibяtlяri nя qяdяr aparыcы, nя qяdяr ardыcыl vя aktual olmuшsa, insan-azadlыq-яdalяt mяsяlяlяri dя bir o qяdяr aparыcы, ardыcыl vя aktual olmuшdur. Mahiyyяtcя dя xalq,hюkmdar, insan vя azadlыq mяsяlяlяri Nizaminin яdalяt konsepsiyasыnыn parametrlяri kimi "sяrgilяnir" - Nizami цчцn яsяrlяrindя шahlarыn яdalя-

Zцlm elяmяk yaxшы deyil, heч zaman Tюkmя nahaq qan, gedяr abrыn, hяyan.

Hцmmяti xalqыn pis olar, qorx aman, Mяzlum ahыndan чяkin, ey hюkmran.

Hцmmяt o yerdяn ki, salar bir nяzяr, Baxma hяqarяtlя, яsяr gюstяrяr.

Dцnyanыn iшini yaxшы dцшцn sяn, Nя яksяn, onu da sяn biчяcяksяn.

Yaxшы iш dя gюrsяn, pis iш dя, inan, Unutmaz onlarы bu qoca dюvran.

Bir neчя hцmmяtli kiшi, sal yada Neylяdi hцmmяtlя bюyцk Mahmuda...

Eylя zцlm xяncяrini sяn kяnar, Oxlarыna olmayasan ta dцчar.

Vя: Zцlmkarlыq daьыdar, bяrbad eylяr юlkяni, Яdalяt sяdaqяtlя abad eylяr юlkяni.

Sosial яdalяt, siyasi sabitlik vя harmoniyaya susamыш mцasir insan cяmiyyяtinin vя bяшяriyyяtin sяngimяkdя vя sюnmяkdя olan vicdanыnы narahat edяn qorxunc reallыq vя цmidlяrini alovlandыran yцksяk fikirlяri XXЫ яsrin dя sosial mяnяvi tяlяblяrinя чevrilir vя hяr bir fяrdi, hяr bir "mяn"i bol vitaminli zяngin чeшidlяri ilя qidalandыrыr.

Bцtцn bunlarыn nяticяsidir ki, яn mцasir sosiologiyanыn gяldiyi: (insanыn azadlыьыnы, onun sяadяtini milli vя bяшяri xoшbяxtlikdя vя iчindя yaшadыьы cяmiyyяtя faydalы olmaqdadыr) nяticяyя dahi Nizami Gяncяvi XЫЫ яsrdя gяlmiш vя "Xяmsя"sindя "qыzыl qяlяmli" шair sюzцn iшыьыnda onun real, canlы vя parlaq tяsvirini vermiшdir.

Nizamiyя gюrя insanыn mяnяvi kamillяшmяsi elя cяmiyyяtin mяnяvi kamillяшmяsinin tяzahцrц vя tяsdiqidir.

Cяmiyyяt mяnяn kamillяшяndя яdalяt bяrqяrar olanda, yalnыz onda insan da юzцnц dяrk edir, sevgi vя mяhяbbяtin nuruyla яsil insan kimi yaшamaq imkanы qazanыr. Иnsan cяmiyyяti цчцn ictimai bяrabяrsizlik, zorakыlыq, iшьalчы mцharibяlяr, kin, nifrяt, qorxaqlыq, yaltaqlыq, mяnяvi vя ictimai fitnяlяr bцtцn hallarda qяbuledilmяz vя yolverilmяzdir. Цmumbяшяri ideallarыn, zorun vя яdalяtin, dюvlяt vя dюvlяtчiliyin, hюkmdar (rяhbяr) vя idarяetmяnin tяrяnnцmц Nizami yaradыcыlыьыnda saf mяhяbbяtin iшыьыnda sintez olunmuш, mцrяkkяb bir шяkildя birlяшdirilmiшdir.

Dahi шair bцtцn yaradыcыlыьы boyu onu daim narahat etmiш vя dцшцndцrmцш ictimai hяyat hяqiqяtlяrini, insan vя cяmiyyяt mцnasibяtlяrini fяlsяfi gюrцшlяri яsasыnda qяlяmя almыш, bu ictimai problemlяri doьuran sяbяblяri vя onlardan xilas yollarыnы tapmaq istяmiшdir.

Bюyцk humanist Nizami Gяncяvi "Sirlяr xяzinяsi"ndяn baшlayaraq, feodal

maqla, gцnцnц яylяncяlяrя xяrclяyяn bu adamlarыn xalqыn baшыna mцsibяtlяr gяtirdiyini, faciяli oyunlar aчdыьыnы zalыm vя zцlmkardan qorxmadan qяlяmя alыr vя gюstяrir ki, onlar яdalяtя asi olur, nahaq qanlar tюkцr, юlkяnin abadlыьы vя xalqыn rifahы qeydinя qalmыrlar. Шair isя onlara qarшы barышmaz mюvqeyini daha da mюhkяmlяndirir vя onlarы mцxtяlif yollarla, bяdii boyalarla, sюzцn gцcц vя hikmяti ilя izah etmяyя чalышmышdыr:

Шahlыq цчцn шяrtdir яdalяt fяqяt Alяmя zцlm oldu, yetяr, bir sяnяt.

tiqamяtinin elя bu hяdяfя yюnяldiyini asanlыqla gюrцr vя duyuruq. Шair humanist, bяшяri, bяшяri olduьu qяdяr dя ilahi ideyalarыnыn zirvяsinя vя onun яsrarяngiz tяntяnяsinя "Иsgяndяrnamя" poemasыnda nail olmuшdur.

Xalq-hюkmdar-яdalяt problemi Nizami poeziyasыnыn, o cцmlяdяn "Sirlяr xяzinяsi"nin яsasыnы tяшkil edir. "Чox vaxt bu problemi яdalяtli hюkmdar ideyasы шяklindя ifadя edirlяr. Guya, Nizaminin mяqsяdi яdalяtli hюkmdar obrazы yaratmaq imiш. Шair яvvяlki яsяrlяrindя buna чalышmыш, lakin arzuladыьы ideal hюkmdar surяtini Иsgяndяrin simasыnda son poemasыnda yarada bilmiшdir. Яlbяttя, Nizami yaradыcыlыьыnda xalq-hюkmdar-яdalяt probleminin hяl-linя, inikasыna bu cцr yanaшmaq birtяrяfli vя yanlышdыr.

Nizaminin mяqsяdi, amalы ideal шah surяti yaratmaq olsaydы, шair ilk яsя-rindяn baшlayaraq son яsяrinя qяdяr istяnilяn sayda яdalяtli шah obrazlarы yarada bilяrdi, onlarda heч bir nюqsan gюstяrmяzdi". (Я.Sяfяrli, X.Yusifov.

"Qяdim vя orta яsrlяr Azяrbaycan яdяbiyyatы". B. 1982; - sяh.90).

Hюrmяtli mцяlliflяrlя hяmfikirяm. Mяhz Nizami dцhasыnыn bюyцklцyц vя яzяmяti ondadыr ki, o bцtцn yaradыcыlыьы boyu xalq, hюkmdar (rяhbяr), cяmiyyяt (dюvlяt), insan, яdalяt vя azadlыq mяsяlяlяrini vя onlar-

tini tяsvir etmяk elя bir юnяm daшыmayыb, ancaq onlarыn яdalяtli olmalarыna nail olmaq mцtяfяkkir шairin яdяbi dцшцncяlяrinin vя irsinin яsas qayя vя mяnяvi dяyяrlяrinin яsasыnы tяшkil etmiшdir.

Didakdik sяciyyя daшыyan ilk poemasы "Sirlяr xяzinяsi"ndяki bir чox mяqalяt vя hekayяlяrindя onu narahat edяn xalqla - hюkmdar (rяhbяr) probleminя, insan, azadlыq vя яdalяt mяsяlяlяrinя geniш yer vermiшdir. "Иnsanыn mяrtяbяsi haqqыnda", "яdalяt vя insafы gюzlяmяk haqqыnda", "Padшahыn rяiyyяtя qayьы gюstяrmяsi haqqыnda" mяqalяtlяrindя, "Юzцndяn naцmid olub baьышlanan padшahыn hekayяsi", "Nuшirяvan vя bayquшlarыn sюhbяti", "Sultan Sяncяr vя qarы", "Zalыm padшahla Zahidin dastanы", "Bir шahzadяnin hekayяsi" vя baшqalarыnda hamыnы dцшцndцrяn vя narahat edяn sosial-ictimai mцnasibяtlяrя geniш meydan vermiш, bu problemlяri яdalяt gцzgцsцndя яdalяtlя hяll etmяyя чalышmышdыr.

Uzaq keчmiшdяn gяlяn Nizaminin sяsi bu gцn dя qulaqlarda sяslяnmяkdяdir.

Alяmi kim fяth elяyяr zцlm ilя, Mцlkц яdalяtlя alarlar яlя.

Mяmlяkяt яdlilя olar payidar, Ишlяrin яdl ilя olar bяrqяrar.

Nizami, poemasыnыn bir чox yerlяrindя dюvrцn hюkmdarlarыnыn cыlыzlыьыnы nяzяrя чatdыr-

Dahi Nizami xalqыn dяrdini юz dяrdi kimi yaшamыш, hяmiшя xalqыn yanыnda olmuш, xalqыn oьlu kimi dя onun dяrdinя, kяdяrinя vя sevincinя шяrik olmuш, zцlmdяn vя zalimdяn qurtarmaьыn yollarыnы aramышdыr. Bцtцn yollar bюyцk humanist шairin ideyalarыnыn bir mяcraya yюnяldiyini isbatlayыr ki, bu da яdalяt yoludur. Иlahi яdalяt! Шair mюvcud hяyatыn eybяcяrliklяrini чox doьru, dцzgцn яks etdirir. "Nuшirяvan vя bayquшlarыn sюhbяti hekayяsi" romantik planda yazыlsa da, hekayяdя яks olunan mяnzяrя Nizami dюvrцnцn - XЫЫ яsrin mяnzяrяsidir, Nizaminin gюrdцyц, yandыьы faciяnin, qяtl-qarяtin, яdalяtsizliyin tцьyan etmяsinin aшkar vя cяsarяtli tяsviridir. Hekayяdя quш dili bilяn vяzirin kюmяyi ilя bayquшlarыn sюhbяtini dinlяyяn Nuшirяvan яmяllяrini xatыrlayыb peшiman olur, xяcalяt чяkir. Bununla da Nizami шahыn юz dili ilя onun zцlmlяrini, bцtцn bяd яmяllяrini dilя gяtirir, xяcil, peшiman edir, ona яdalяtdяn uzaq dцшmяyin peшimanчыlыьыnы yaшadыr vя юz dili ilя яdalяtsizliyini etiraf etdirir: Barmaьыnы diшlяdi шah: "Zцlmя bax!"

Quшlara чatmыш sitяmimdяn soraq.

Gюr necя zцlm eylяdim insanlara, Bayquш oturtdum evя, eyvanlara. Юzgя malыn zцlm ilя aldыm yetяr, Qaldыm юlцmdяn nя qяdяr bixяbяr.

Oldu bu gцn zцlm tamaшa mяnя, Vay ola mяhшяr gцnц rцsva mяnя.

Bяli, qiyamяtdя tamam bunlarы, Hey soracaqlar tюkцlяn qanlarы.

Ah nя qяdяr etdi mяlamяt mяnя, Bяsdir юmцrlцk bu xяcalяt mяnя.

Sюylя, bu vardan ki bilinmir sayы, Sam nя gюtцrdц, ya Sцleyman nяyi? (Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 6

Г А З И Л Я Р И М И З

"Юlцm bir nяfяs qяdяr bizя yaxыn idi..." Йалчын АББАСОВ, ДИН-ин Дахили Гошунларынын ветераны, тядгигатчы-журналист Mцharibяdя zяfяrin qazanыlmasыnda hяrbi qulluqчularыn dюyцш qabiliyyяti vя ruh yцksяkliyi mцhцm rol oynayыr. Dюyцш sыnaьыnda яsas olan insan amilidir. Dцшmяnя qarшы vuruшan dюyцшчцnцn qalibiyyяt яzmi onun yenilmяzliyinin tяmяlindя dayanan baшlыca cяhяtdir.

Hяrb tariximizin шяrяfli sяhifяsi olan vя bizi qяlяbя zirvяsinя ucaldan 44 gцnlцk Vяtяn mцharibяsindя xalqыmыzыn qeyrяtli vя vяtяnpяrvяr oьullarы ermяni iшьalчыlarыnы mяьlub etdilяr, torpaqlarыmыzыn dцшmяn tapdaьыnda qalmasыna son qoydular, uzun illяr qяdяmimizin dяymяdiyi, nяfяsimizin toxunmadыьы, hяsrяtini чяkdiyimiz yurdlarыmыzda цчrяngli bayraьыmыzы qaldыrdыlar.

Daxili Ишlяr Nazirliyi Daxili Qoшunlarыnыn Vяtяn mцharibяsindя iшtirak etmiш hяrbi qulluqчularыnыn gюstяrdiklяri igidlik nцmunяlяri heч vaxt unudulmayacaq. Onlar xalqыmыzыn gюzlяdiyi Qяlяbя gцnцnц reallыьa чevirmяk цчцn юz layiqli tюhfяlяrini veriblяr.

Bu yolda шяhid vя qazi olan silahdaшlarыmыzы tanыtmaq da vacib missiyadыr.

Vяtяn mцharibяsindя aьыr yaralanaraq яlil olan vя hяrbi xidmяtdяn tяrxis edilяn чavuш M я d я n i P o l a d Я m i r o ь l u n u n keчdiyi dюyцш yolu юz яqidяsinя, iчdiyi anda sяdaqяt, dюyцшчц fяdakarlыьы nцmunяsidir.

O, 1989-cu il mayыn 30-da Шяki шяhяrindя anadan olub. Яmir Mяdяni vя Mяnsurя Mяdяninin цч юvladыndan biri vя yaшca kiчiyidir. Atasы 2013-cц ildя vяfat edib. Evli olan qazinin 5 yaшыnda bir oьlu var.

Polad boya-baшa чatdыьы Шяkidяki Rяшid бяй Яfяndiyev adыna 10 saylы orta mяktяbdя tяhsil alыb. 9 illik tяhsildяn sonra avtomobil tяmiri цzrя texnik peшяsinя yiyяlяnib vя bu sahяdя чalышыb. Onun yaшыdы olan gяnclяr uшaq ikяn Daьlыq Qarabaьda ermяni separatizmi baш qaldыrыb. Bяdnam qonшu Ermяnistanыn Azяrbaycana qarшы яrazi iddiasы sяbяbindяn hяrbi mцnaqiшя baшlayыb vя getdikcя daha da alovlanыb. Bu mцnaqiшя bir neчя nяslin hяyatыnda aьrы-acыlы iz qoyub.

Birinci Qarabaь mцharibяsindя respublikamыzыn яrazisinin 20 faizi iшьal olundu, bir milyona yaxыn vяtяndaшыmыz mяcburi kючkцn vяziyyяtinя dцшdц. Sonra atяшkяs rejimi шяraitindя uzun illяr bu gerчяkliklя yaшadыq.

Ancaq hяmin dюvrdя юzцndяn яvvяlki nяsillяrin dюyцш ruhundan ilhamlanan vяtяnpяrvяr vя mцbariz gяnc nяsil yetiшdi. Bu nяslin nцmayяndяlяrindяn biri dя Poladdыr.

2007-2009-cu illяrdя Polad Mцdafiя Nazirliyinin Naxчыvan шяhяrindяki "N" saylы hяrbi hissяsindя mцddяtli hяqiqi hяrbi xidmяt keчib.

Kяшfiyyat bюlmяsindя snayperчi olub, "чavuш" hяrbi rцtbяsinяdяk yцksяlib.

2011-ci ilin noyabr ayыnda Polad Daxili Qoшunlarыn sыralarыna mцddяtdяn artыq hяqiqi hяrbi xidmяtя qяbul olunub. Bakы шяhяrindя yerlяшяn "N" saylы hяrbi hissяdя яvvяlcя xцsusi

vasitяlяrin tяtbiqi dяstяsinin xцsusi vasitяlяrin tяtbiqi qrupunun yarыmqrupunda atыcы, dюyцш tяminatы yarыmqrupunda heyяt nяfяri-atыcы vяzifяlяrinя, sonra isя hяrbi hissяnin xцsusi tяyinatlы dяstяsinя keчirilяrяk, xцsusi hяmlя qrupunun yarыmqrupunda atыcыsnayper vя snayper vяzifяlяrinя tяyin

edilib.

Vяtяn mцharibяsinяdяk olan hяrbi xidmяti dюvrцndя ona gюstяrilяn etimadы doьruldub, 3-cц dяrяcяli "Qцsursuz xidmяtя gюrя" medalы ilя mцkafatlandыrыlыb. Barяsindя mцxtяlif nюv hяvяslяndirmяlяr tяtbiq edilib.

2020-ci ilin 27 sentyabrыnda Vяtяn mцharibяsi baшlayanda чavuш P.Mяdяninin xidmяt etdiyi xцsusi tяyinatlы dяstяnin hяrbi qulluqчularы dюyцшя ilk atыlanlarыn sыralarыnda olublar. Polad bildirdi ki, Kяlbяcяr rayonu istiqamяtindя Murovdaь yцksяkliyi, Cяbrayыl, Xocavяnd, Qubadlы vя Fцzuli rayonlarыnыn яrazilяrindя dюyцш yolu keчib. Xцsusi tяyinatlы kimi keчdiyi hazыrlыьыn mцharibя zamanы чox gяrяyi olduьunu sюylяdi. Цmumilikdя, xцsusi tяyinatlыlarыn dюyцш tapшыrыqlarыnыn yerinя yetirilmяsindя цstцn cяhяtdяn fяrqlяndiklяrini vurьuladы. Ишьalчыlarыn цzbяцz dюyцшlяrdя hяrbi qulluqчularыmыzыn hяmlяlяrinя tab gяtirя bilmяdiklяrini, mюvqelяrini atыb qaчdыqlarыnы dedi. Bizim dюyцшяn canlы qцvvяnin sыrasыnda hяlakolma vя yaralanma hallarыnыn яsasяn dцшmяnin qurduьu pusqu, basdыrdыьы minalarыn partlayышы vя artilleriya atяшi nяticяsindя baш verdiyini nяzяrя чatdыrdы. Qazi danышdы ki, dюyцшlяr vaxtы bir neчя dяfя pusquya dцшцblяr, itkilяrimiz olub, ancaq hяmin vя-ziyyяtdя dя dцшmяnin layiqli cavabыnы veriblяr. Hяmчinin, iшьalчыlarы pusquya saldыqlarы bir epizodu xatыrladы. Belя ki, Fцzuli rayonuna aid яrazidя qruplarla irяlilяyяrkяn tяcavцzkarыn divizionunun yerlяшdiyi sahяni tяsbit ediblяr. Burada 4 top vя digяr artilleriya vasitяlяri, xeyli sursat, 70 nяfяrя yaxыn шяxsi heyяt aшkarlanыb.

Xцsusi tяyinatlы dяstяnin komandiri polkovnik-leytenant Fцzuli Иmrяliyevin gюstяriшi ilя divizionun yerlяшdiyi sahя mцhasirяyя alыnaraq atяшя tutulub vя iшьalчыlar tяlяfata uьrayыblar, silah-sur-

sat, texnika qяnimяt gюtцrцlцb.

Poladыn dediyinя gюrя, mцharibяdя torpaqlarыmыzы юz canы bahasыna iшьaldan azad edяn silahdaшlarыndan bяzilяrinin юlцmц onun gюzlяri юnцndя baш verib. Onlardan baш leytenant Kamran Kazыmov, baш чavuшlar Vцqar Cяfяrov vя Яsgяr Яhmяdovun adlarыnы yada saldы. Silahdaшlarыnыn шяhid olmasыndan dяrindяn sarsыlыb, ancaq onlarыn qisasыnыn alыnmasы, qanlarыnыn yerdя qalmamasы, xatirяlяrinin yaшadыlmasы Polada mцяyyяn qяdяr tяskinlik verir.

Qazi qeyd etdi ki, mцharibяnin юz чяtinliklяri, яzab-яziyyяtlяri olur, lakin bцtцn bunlara onlar, ilk nюvbяdя, xцsusi tяyinatlы kimi hazыrlanmышdыlar. "Aьыr dюyцшlяr gedib, yuxusuz gecяlяrimiz olub, saatlarla yaьыш altыnda qalaraq islanmышыq, bir neчя gцn paltarыmыz qurumayыb, texnikanы dцшmяn vurduьundan, bяzяn tяchizatы bizя vaxtыnda чatdыrmaq mцmkцn olmayыb, ancaq ruhdan dцшmяmiшik, hяr hansы чяtinlik qarшыsыnda iradяmiz bцdrяmяyib, daim irяli getmяk barяdя fikirlяшmiшik, komandirlяrin яmr vя tapшыrыqlarыnы tяrяddцd etmяdяn yerinя yetirmiшik" - deyя Polad dцшцncяlяrini bюlцшdц.

Onun sюzlяrinя gюrя, hяr bir insan kimi, dюyцшчц dя yaшamaq, юz arzularыna qovuшmaq istяyir, юzцnяmяxsus xяyallarы olur, ailяsini dцшцnцr. Ancaq mцharibя gerчяkliyindя dяrk edirsяn ki, hissя qapыlmaq olmaz, qarшыda dцшmяn var, onun hяdяfindяsяn, mцqяddяs torpaьыnы tяcavцzkardan tяmizlяmяlisяn, geriyя qalib kimi dюnmяlisяn. "Mцharibя itkisiz olmur, юlцm bir nяfяs qяdяr bizя yaxыn idi, lakin юlцm qorxusu sяni цstяlяmяmяlidir, dюyцш ruhu varsa, bu, insana mяnяvi gцc verir. Vяtяn yolunda шяhid vя qazi olmaq isя insan цчцn шяrяfli taledir".

Polad sюylяdi ki, iшьaldan azad etdiklяri яrazilяrimizdя шяhяrlяr, qяsяbяlяr, kяndlяr ermяnilяr tяrяfindяn viran qoyulub, яtraf xarabalыьa чevrilib, onlar qяbiristanlыqlara qarшы da юz vяhшiliklяrindяn qalmayыblar.

2020-ci ilin oktyabr ayыnыn 15-dя Fцzuli rayonu яrazisindя dюyцш zamanы dцшmяn Poladыn tяrkibindя olduьu qrupun yerlяшdiyi mюvqeni mцxtяlif nюv artilleriyadan, zirehli texnikalardan шiddяtli atяшя tutub. Hяmin vaxt biz tяrяfdяn юlяn vя yaralananlar olub. Yaxыnlыьыna dцшяn minaatandan atыlan bir mяrminin partlamasы nяticяsindя xыrda qяlpяlяr Poladыn qollarыnы yaralayыb, ikinci mяrminin partlayышыndan yaranan qяlpя isя saь ayaьыnыn dizdяn aшaьы nahiyяsini qoparыb, bud nahiyяsi aьыr dяrяcяli zяdяlяnib. Yaralandыьы yer atяш altыnda olduьundan, Poladыn oradan чыxarыlmasы bir neчя saat чяkib. Onu чыxartmaьa can atan iki hяrbi qulluqчudan biri юlцb, digяri isя yaralanыb. Nяhayяt, digяr dюyцшчцlяr yaralыya yaxыnlaшa bilяrяk, яrazidяn чыxarыblar. Чяtinliklя Fцzuli rayonundakы xяstяxanaya чatdыrыlыb, burada "saь budunun yuxarы цчdя birinin travmatik amputasiyasы" diaqnozu qoyularaq cяrrahi яmяliyyat aparыlыb.

Xяstяxanadan Daxili Qoшunlarыn Qospitalыna gюndяrilib. Qospitalda uzunmцddяtli mцalicя kursu keчib. Qaziyя 2-ci qrup яlillik dяrяcяsi verilib.

Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin 18 dekabr 2020-ci il tarixli, 25 dekabr 2020-ci il tarixli, 29 dekabr 2020-ci il tarixli mцvafiq sяrяncamlarы ilя чavuш Mяdяni Polad Яmir oьlu "Cяsur dюyцшчц", "Fцzulinin azad olunmasыna gюrя" vя "Шuшanыn azad olunmasыna gюrя" medallarы ilя tяltif olunub.

Mцxtяlif televiziya kanallarыnda vя sosial шяbяkяlяrdя qazimizin шяrяfli dюyцш yolu iшыqlandыrыlыb. Иnanыram ki, Polad doьmalarыnыn mяnяvi dяstяyi ilя яlilliyin yaratdыьы bцtцn чяtinliklяrin юhdяsindяn bacarыqla gяlяcяk, canыndan artыq sevdiyi Vяtяn цчцn layiqli юvlad yetiшdirяcяk, cяmiyyяtimizя юz dюyцш tяcrцbяsi ilя faydalы olmaьa чalышacaq.

(Фотоларда: Гази Мядяни Полад Ямир оьлу).

№ 05 (200), Май 2021

Bяlяdiyyяlяrin sяmяrяli fяaliyyяti onlarыn maliyyя tяminatыnыn sяviyyяsindяn asыlыdыr Елшян НЯСИБОВ, Шяki Бялядиййяси сядринин мцавини Yerli юzцnцidarяetmя orqanlarы olan bяlяdiyyяlяrin regionlarыn sosial-iqtisadi inkiшafыnda юzцnяmяxsus rolu vardыr. Bяlяdiyyяlяrin sяmяrяli fяaliyyяti onlarыn maliyyя tяminatыnыn sяviyyяsindяn asыlыdыr. Bяlяdiyyяlяrin maliyyя mяnbяlяrinin яsasыnы bяlяdiyyя vergilяri tяшkil edir.

Bяlяdiyyя vergilяri dedikdя, Vergi Mяcяllяsi vя mцvafiq qanunla mцяyyяn edilяn, bяlяdiyyяlяrin qяrarlarыna яsasяn tяtbiq edilяn vя bяlяdiyyяlяrя юdяnilяn vergilяr nяzяrdя tutulur. Bяlяdiyyя vergilяrinin dяrяcяlяri vergi qanunvericiliyindя tяsbit edilmiш hяdlяr daxilindя mцяyyяn edilir.

Vergi qanunvericiliyinя uyьun olaraq, bяlяdiyyяlяr юz яrazilяrindя vergi юdяyicilяrinin ayrы-ayrы kateqoriyalarыnы yerli vergilяrdяn tam vя ya qismяn azad etmяk, vergi dяrяcяlяrini azaltmaq barяdя qяrar qяbul edя bilяrlяr.

"Bяlяdiyyяlяrin maliyyяsi haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasыnыn Qanununa яsasяn, bяlяdiyyя bцdcяsinя fiziki шяxslяrin яmlak vergisi, fiziki шяxslяrin torpaq vergisi, yerli яhяmiyyяtli tikinti materiallarы цzrя mяdяn vergisi, bяlяdiyyя mцlkiyyяtindя olan mцяssisя vя tяшkilatlarыn mяnfяяt vergisi vя s. daxildir. Ona gюrя dя vяtяndaшlar yalnыz яmlak vя torpaq vergisi deyil, borclu olduqlarы digяr vergilяri dя юdяmяlidirlяr ki, bяlяdiyyяlяr dя hяmin юdяnilяn vergilяrin яsasыnda mцяyyяn layihяlяri hяyata keчirmяkdя чяtinlik чяkmяsin. Bяlяdiyyяlяrin bu vergilяr яsasыnda gюrdцklяri iшlяrя gяldikdя, vяtяndaшlar tяrяfindяn bяlяdiyyя bцdcяsinя юdяnilяn hяmin vergilяr yenidяn vяtяndaшыn юz hяyatыna qaytarыlыr. Bu, abadlыq-quruculuq iшlяri, bir sыra sosial-mяdяni, ekoloji v s. layihяlяrlя hяyata keчirilir.

Ona gюrя dя vяtяndaшlar юzlяri aktiv шяkildя bu mяsяlяdя maraqlы olmalыdыrlar ki, bяlяdiyyя bцdcяsinя vergi borclarыnы юdяsinlяr. Biz digяr kommunal xidmяtlяrlя baьlы юdяniшlяrimizi ediriksя, qanunla mцяyyяn edilmiш qaydada bu юdяniшlяri dя hяyata keчirmяliyik.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyevin 2 fevral 2021-ci il tarixli Sяrancamы ilя tяsdiq edilmiш "Azяrbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkiшafa dair Milli Prioritetlяr" nюvbяti 10 il яrzindя юlkя qarшыsыnda hяlli vacib olan istiqamяtlяri юzцndя яks etdirir.

"Bяlяdiyyяlяrin statusu haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasыnыn Qanununa яsasяn (Ы fяsil, maddя1) yerli юzцnцidarяetmя vяtяndaшlara qanun чяrчivяsindя yerli яhяmiyyяtli mяsяlяlяri mцstяqil vя sяrbяst шяkildя hяll etmяk vя eyni zamanda yerli яhalinin mяnafeyi naminя dюvlяt iшlяrinin bir hissяsini dя yerinя yetirmяk imkanы verir. Odur ki, Milli Prioritetlяrdя qeyd olunan rяqabяtqabiliyyяtli iqtisadiyyat, dinamik, inklцziv vя sosial яdalяtя яsaslanan cяmiyyяt, iшьaldan azad olunmuш яrazilяrя bюyцk qayыdыш, tяmiz яtraf mцhit vя "yaшыl artыm" юlkяsi istiqamяtlяri qanunvericiliyin tяlяblяrinя uyьun olaraq yerli юzцnцidarяetmяnin gяlяcяk fяaliyyяtindя яsas gюtцrцlmяli vя bu istiqamяtlяrdя onlar tяrяfindяn iшlяr gюrцlmяlidir.

Yerli юzцnцidarяetmяdя sяlahiyyяtlяri daxilindя qeyd edilяn bu vя digяr iшlяrin gюrцlmяsi цчцn birinci nюvbяdя bяlяdiyyяlяrin maliyyя tяminatы yaxшы sяviyyяdя olmalы vя imkan vermяlidir ki, qeyd edilяn iшlяrin gюrцlmяsi mцmkцn olsun.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyev 2014-cц ilin 20 iyun tarixindя "Yerli (bяlяdiyyя) vergilяr vя юdяniшlяr haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasыnыn Qanununda dяyiшiklik edilmяsi barяdя Azяrbaycan Respublikasыnыn Qanunuну imzalayыb. Qanuna edilяn dяyiшikliyя яsasяn (maddя 11.4.), yerli vergi vя юdяniшlяrin юdяnilmяsi banklar, poчt rabitяsinin milli operatoru, habelя mюvcud naьdsыz юdяmя vasitяlяri ilя hяyata keчirilir. Bяlяdiyyяlяr tяrяfindяn yerli vergi vя юdяniшlяrin naьd шяkildя qяbul olunmasы qadaьandыr. Шяki Bяlяdiyyяsi olaraq vяtяndaшlardan xahiшimiz ondan ibarяtdir ki, yerli vergi vя юdяniшlяrini vaxtы-vaxtыnda юdяsinlяr ki, biz dя цzяrimizя dцшяn vя icrasы vacib olan mяsяlяlяrin hяllindя чяtinlik чяkmяyяk.

№ 04 (199), Апрел 2021

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 7

QARABAЬ GЦNDЯLИYИ Рамиз ОРСЯР (Яввяли ютян сайымызда) Birinci Qarabaь mцharibяsindяn bir neчя ay sonra Aьcanы Sцdabя vя Yusif xяstяxanadan birbaшa evlяrinя gяtirmiшdilяr. Gecя-gцndцz onun цstцndя яsim-яsim яsirdilяr. Hяr vяchlя юtяnlяri ona unutdurmaьa чalышыb, ona яsl ata, ana olmuшdular.

Aьca uzun mцddяt (fasilяlяrlя) mцalicя olunduqdan sonra, nяhayяt ki, dili aчыldы. Ancaq Aьca mяktяbя getmяk istяmяdi. Sцdabя ilя Yusif dя buna heч cяhd gюstяrmяdilяr.

Aьca яrgяn yaшыna чatdы, onu istяyяnlяr dя oldu, Yusifin qapыsыna elчi dцшяnlяr dя.

Ancaq Aьca kimsяyя kюnцl vermяdi. Юzцnя qapanыb qaldы.

Sцdabя dя onun qяrarlarы ilя razыlaшdы, heч vaxt ona tяkid elяmяdi. Belяcя, Aьca quш qanadlы aylarы, illяri nisgil dolu цrяyi ilя yola verirdi.

Yenidяn Sцdabяnin sяsi gяldi: - A qыzыm, Aьca, sцdцnц iчmisяnsя, gяl bu inяklяri юtцr naxыra, gцn qalxыr.

Aьcanыn dili aчыlsa da, qaш-qabaьы heч vaxt aчыlmadы, qaradinmяz bir qыz oldu. Hяmiшя az danышar, ya da tam cavab vermяzdi. Иkinci Qarabaь mцharibяsi baшlayandan da lap qaradinmяz olmuшdu. Иndi dя Sцdabяyя cavab vermяdi. Иkinci mяrtяbяdяki otaьыndan dцшцb gяldi. Hяyяtin qapыsыnы aчdы, inяklяri qabaьыna qatыb hяyяtdяn чыxdы.

Heyvanlarы naxыra чatdыrыb geri qayыdanda gecя yuxuda gюrdцklяrini birdяn xatыrlamaьa baшladы.

Aman Allah, bu anasыnыn юldцrцlmяsi sяhnяsi idi.

Mцharibя baшlayandan o, sяhnяni yuxularыnda tez-tez gюrцrdц.

Ayaqlarы sюzцnя baxmadы, dayandы. Yuxusu kino lenti kimi gяlib gюzlяrinin юnцndяn keчdi. Яlяsgяrgilin qapыsыndan radio sяsi gяlirdi. Mцьяnni qыz yanыqlы bir sяslя oxuyurdu: Samovarы alышdыrыn, Maшa verim, qarышdыrыn, Yarыm mяndяn kцsцb gedib, Onu mяnlя barышdыrыn.

Helloyu чal, Яjdяr яmi, Qoy oynasыn el gюzяli...

Aьca юzцndя deyildi.

Sanki yeldяn qanad taxmышdы, uчurdu. Nя vaxt gяlib Kцrя чatdыьыnы bilmяdi. O, mahnыnыn qanadlarыnda idi. Yox, bяlkя dя mahnыnыn iчindя idi.

Kцrцn suyu qurшaьыna чatanda canыna bir sяrinlik gяldi.

Bir anlыьa dayandы, uzaqlara, lap uzaqlara baxdы.

Gцnяш yavaш-yavaш daьlarыn arxasыndan qalxmaьыnda idi. Gцnяшin цzцndя anasыnы gюrdц.

Sonra yavaш-yavaш Kцrцn ortasыna doьru yeridi vя birdяn dillяndi: - Dayan, ana, dayan, gяlirяm.

***

GЯLЯCЯYЯ MЯKTUB Nяnяsinin dяrmanlarыnы iчirtdi. Ona yuxu dяrmanы vermяyi dя unutmadы. Otaьыna keчib kaьыz-qяlяm gюtцrdц. Pяncяrяnin qabaьыnda qoyulmuш stolun arxasыnda stul чяkib oturdu vя tяrяddцd etmяdяn yazmaьa baшladы: - Mяn kimяm? Bяzяn olur ki, insan юzцnц, soy-kюkцnц tanыmaq цчцn illяrlя яllяшir, чalышыr, vuruшur, yenя bir tяrяfя чыxara bilmir. Bяzяn dя bir anыn iчindя kimliyin, hardan gяlib hara getdiyin, zatыn da sяnя bяlli olur.

Necя ki, Nyutonun baшыna aьacdan bir alma dцшdц vя...

Kimliyimi, юzцmц tanыmaq цчцn uzun illяr юzцmц dяrk edяndяn чalышmышam, vuruшmuшam, aldыьыm tяhsil dя karыma, kюmяyimя gяlmяyib. Tarixi oxumuшam, tarixi яsяrlяri, bюyцk яdяbi шяxsiyyяtlяri oxumuшam, filmlяrя, teatr tamaшalarыna baxmышam. Yenя dя kimliyim mяsяlяsinin юnцndя boynubцkцk qalmышam. Yeni-yeni suallar цzцmя durub, mяnя gюz aьardыb.

Mяsяlяn: bюyцk Lev Nikolayeviч Tolstoy niyя belя deyib: "Ermяni yer цzцnцn ilanы, insanlыьыn dцшmяnidir". Gюrяsяn hяssas vя kюvrяk A.S.Puшkinin qяlbini incidяn nя olub? O, bцtцn hяyacanыyla belя yazыb: "Sяn kюlяsяn, rяzilsяn, qorxaqsan, чцnki ermяnisяn".

Bunlar yadыma dцшdцkcя dя цrяyim riqqяtя gяlir, яllяrim яsir, dilim sюz tutmur. Axы niyя belя? Mяnim millяtim haqqыnda deyilяn sюz, elя mяnim haqqыmы da sяrgilяmirmi?

Bяli, mяn ermяni qыzыyam. Adыm Arminda, nяnяmin adы Susanna, mяni dцnyaya gяtirяn qadыnыnsa adы Axчevandыr. Atamы tanыmыram, haqqыnda da mяnя heч nя demяyiblяr.

Tanыmaq, onun kimliyini bilmяk istяyim dя hяmiшя dumana dцшцb. Nяnяmsя onun sюzцnя baxmayanda giley qarышыq deyirdi ki, o vurhavurda anan sяni hardan dцzяltdi, hяlя dя mяnя sual olaraq qalыr. Sяn mяnim юmrцmцn hяm sualы, hяm dя nidasыsan.

Birinci Qarabaь mцharibяsinin яn qыzьыn vaxtыnda nяnяm anamы da gюtцrцb doьma, isti ev-eшiyini tяrk edяrяk Moskva шяhяrinя kючцb gяliblяr. Юzцnцn dediyinя gюrя Azяrbaycanda - Gяncя шяhяrindя hяr cцrя шяraiti olan ev-eшiyi var imiш. Dяyяr-dяymяzinя baxmayaraq satыb Moskvaya gяliblяr vя burada iki otaqlы ev alыblar.

Mяn Moskvada doьulmuшam. Gяncяdяn Moskvaya kючяndяn yeddi ay sonra. Mяni dцnyaya gяtirяn qadыn hяr шeyi nяnяmin юhdяsinя buraxыb, xяstяxanadan чыxan kimi bir fransыza qoшulub Fransaya - Marselя kючцb gedib. Nяnяm hяm adыmы, hяm dя юz soyadыnы mяnя verib. Иndi gяl baш aч gюrцm, mяn kimяm?

Arminda яl saxladы, dяrindяn nяfяs aldы, ayaьa qalxdы.

Qapыnы usdufca aralayыb nяnяsinя baxdы. Nяnяsi dяrin yuxuya getmiшdi. Armindanыn qapыnы aralayыb ona tяrяf baxmasыndan heч xяbяri dя olmadы.

Eyni hяrяkяtlя dя Arminda qayыdыb yerindя oturdu, qяlяmini gюtцrцb yazmaьыna

davam etdi.

- Bяdbяxtliyя baxыn, mяni dцnyaya gяtirяn qadыnы da tanыmыram. Doьrudur, o, яvvяllяr Marseldяn Moskvaya nяnяmi gюrmяk цчцn gяlяrdi, ancaq mяn onu anam olaraq tanыmamышam. O da buna sяy gюstяrmяyib. Yeddinci sinfя gedяnя qяdяr dя nяnяmi anam bilmiшяm. Bilяndя ki, yox, mяni dцnyaya gяtirяn Axчevan adlы ermяni qadыnыdыr, onda bir mцddяt nяnяmdяn kцsmцшdцm, onu danышdыrmadыm. Sonra baшa dцшdцm ki, axы nяnяmin gцnahы yoxdur. Ana яvяzindя o, юmrцnц mяnя hяsr edib. Hяr qayьыma qalыb, oxudub mяni, hяyatыn amansыzlыqlarыndan hяr vasitя ilя qorumaьa чalышыb.

Sяhv etdiyimi anladыm vя nяnяmя daha цrяkdяn baьlandыm. Nяnяmi gюrmяk цчцn gediш-gяliшi kяsilяn (dцz on beш il) mяni dцnyaya gяtirяn qadыnы

heч xatыrlamыram da.

Nяnяmin dili-aьzы, sюzц-sюhbяti Gяncя idi. Orada doьulmuшdu, gяncliyi orada keчmiш, orada da ailя qurmuшdu.

Ailяsi niyя daьыlmышdы, bu barяdя bir kяlmя dя danышmazdы. Ancaq hяrdяn azяrbaycanlы oьlanlarыnы tяriflяyяrdi. Onlarыn ailяcanlы olduqlarыndan aьыzdolusu danышardы. Цrяyitяmiz, яliaчыq, qayьыkeш olduqlarыnы xцsusi qeyd edяr, arabir dя шorgюz olduqlarыnы xatыrlayar, sonra da яlavя edяrdi ki, яшi kiшilяrin hamыsы belяdir. Иlan hara gяldi яyri getsя dя юz yuvasыna dцz gedяr.

Tanыdыьыm ermяnilяr arasыnda, bяlkя dя, nяnяm yeganя adam idi ki, azяrbaycanlыlara kin-kцdurяt bяslяmirdi.

Moskvanыn gюbяyindя yaшasaq da danышanda hяmiшя deyяrdi ki, mяn nя yaшamышamsa, nя gцn gюrmцшяmsя Gяncяdя yaшamышam, Gяncяdя gюrmцшяm.

Sanki Gяncя nяnяm цчцn cяnnяtя aчыlan qapы idi. Mяn dя nяnяmin sюhbяtlяri ilя o qapыdan keчяr, Gяncяni olduьu kimi tanыmaq istяyirdim. Иstяyя bax! Mяn юzцmцn kimliyini iyirmi yeddi yaшыmacan tanыmamышam, Gяncяni haradan tanыyacaqdыm ki!

Arminda яsяbilяшdi, qяlяmi stolun цstцnя atыb pяncяrяnin qabaьыna gяldi. Uzun-uzadы ucaboy binalarыn arasыndan boylanan aчыlan sяhяri seyr etdi. Яllяrinя baxdы, barmaqlarыnы oynatdы. Nяyisя xatыrladы. Qayыdыb yerindя oturdu. Qяlяmi gюtцrцb yazmaьыna davam etdi: - Bяlkя dя nяnяm haqlыdыr. O, kimisя xala xяtri tяriflяmяz. Hяm dя nяnяm sюzцnц yeri gяlяndя цzя demяyi dя bacaran birisidir.

Covid-19 pandemiyasыnыn birinci dalьasыnыn tцьyan etdiyi gцnlяr idi. Adamlarы lцzumsuz yerя evlяrdяn чыxmamaьa чaьыrыrdыlar. Hamы qorxu, tяшviш

iчindя idi. Axы can шirin шeydir!

Bir gцn qapыmыzыn zяngi чalыndы. Nяnяm divanda oturub qucaьыndakы "Qarabaш"ы tumarlayыr, piшiyimiz dя nяnяmin qucaьыnda gюzlяrini yumub xumarlanыrdы. Ona gюrя dя gedib qapыnы mяn aчdыm. Qapыnыn юnцndя iki nяfяr dayanmышdы. Яllяrindя dя qutu vardы. Deyяsяn qutular aьыr idi. Bunu onlarыn gяrilmiш sifяtlяrindяn dя hiss etmяk olurdu.

Mяn gяlяnlяrdяn birini tanыdыm. Bizim binanыn ikinci blokunda yaшayыr, binamыzыn yaxыnlыьыndakы "Meyvя-tяrяvяz" marketindя iшlяyirdi vя azяrbaycanlы idi. Hяmiшя onun yanыndan sцrяtlя keчirdim. O, "Meyvя-tяrяvяz" marketindя iшlяdiyinя gюrя oradan da heч nя almыrdыm.

Niyя? Ona gюrя ki, o, azяrbaycanlы, mяn isя ermяni idim. Иndi isя bu adam gяlib qapыmыzыn aьzыnda bitmiшdi. Qorxumdan lap uca sяslя dillяndim:

dыr?

- Kimsiz, sizя nя lazыm-

Ucaboylu, чatmaqaшlыsы cavab verdi.

- Pandemiya ilя яlaqяdar aksiya keчiririk, yaшlы adamlara imkanыmыz daxilindя dяstяk olmaьa чalышыrыq.

Cavabыm sяrt oldu: - Bizim sizin ya dяstяyinizя, ya da kюmяyinizя ehtiyacыmыz yoxdur.

- Xanыm, bizi dцzgцn baшa dцшцn. Biz tяqaцdчцlяrin siyahыsыnы evlяr idarяsindяn almышыq. Bu цnvanda da tяqaцdчц qadыnыn yaшadыьы gюstяrilib.

- Nя olsun ki! Bizim kimsяnin yardыmыna ehtiyacыmыz yoxdur.

- Xanыm, bu diqqяtdir, mяnяvi dяstяkdir, ehtiyaclarы qarшыlamaq deyil. Gюtцrцn bunlarы. Bir dя ki, biz birlikdя gцclцyцk.

Mяn lap юzцmdяn чыxdыm. Bu gюzlяnilmяz qonaqlara bяrkdяn-bяrkdяn dedim: - Mяn onlarы sizdяn gюtцrя bilmяrяm.

Yenя ucaboy, чatmaqaшlы oьlan dillяndi. O birisi sanki aьzыna su alыb susmuшdu.

- Niyя ki?

- Ona gюrя ki, siz azяrbaycanlы tцrkц, biz isя ermяniyik.

- Hansы millяtdяn olursunuz, olun. Bunun hяmrяyliyя, mяnяvi dяstяyя nя dяxli var?

- Dяxli var ki, deyirяm dя!

Nяnяmin bizя necя yaxыnlaшdыьыnы hiss etmяmiшdim.

Onun sяsinя diksindim, elя bil yuxudan ayыldыm.

- Nя var, nя olub, Arminda, niyя qышqыrыrsan? Kimdir gяlяnlяr?

Qanrыlыb nяnяmя ermяnicя dedim ki, azяrbaycanlы oьlanlarыdы, yardыm gяtiriblяr.

Nяnяm яli ilя mяni kяnara чяkib юzцnц qabaьa verdi.

Deyяsяn ucaboylu, чatmaqaшlы oьlanы tanыmышdы. Arvadыn dili aчыlmышdы: - Xoш gяldiniz! Bu qыz sizi qapыda qoyub. Mяnim Armindam kimя oxшayыb, heч mяn dя bilmirяm.

Mяn mяtbяxя qayыtdыm.

Gюzlяnilmяz qonaqlar nяnяmin icazяsi ilя gяtirdiklяrini dяhlizdя qapыnыn aьzыna qoyub getdilяr.

Onlarыn arxasыnca nяnяmin sюzlяri яl elяdi sanki.

- Чox saь olun, payыnыz cяnnяtdяn gяlsin!

Nяnяm mяtbяxя, yanыma gяldi. Uzun-uzadы mяni sцzцb dedi: - Yerlilяrimdi, Gяncяdяn, azяrbaycanlы balalarы.

Adamlar qorxularыndan kцчяyя чыxmayanda bunlar qapы-qapы gяzir, hяm dя tяmяnnasыz yardыm edirlяr. Bax, budur Gяncя, budur azяrbaycanlы!

Onsuz da bayaqdan gюyцzц kimi tutulmuшdum. Bu arvadыn sюzlяri bir az da цstцmя duman gяtirdi. Nяnяmя heч nя deyя, cavab qaytara bilmяdim.

Ancaq bir saatdan sonra gedib qutularы юzцm aчdыm. Qutunun birindя meyvяlяr - banan, aвakado, alma, armud, portaьal, цzцm vя tяrяvяzlяr vardы. Digяr ikinci qutuda isя, чay, шяkяr tozu, dцyц, makaron, vermiшel, qutu sцdц, qavyadina, bir neчя balыq konservasы vя цч яdяd чюrяk qoyulmuшdu - qara pяhriz, aь vя чovdar чюrяklяri.

Nяnяm xeyli vaxt onlardan, onlarыn alicяnablыьыndan danышdы. Mяn isя ucaboy, чatmaqaшlы Gяncяli oьlanы gюrяndя, hяyяtdя onunla qarшыlaшanda (o biri oьlan heч yadыmda da qalmamышdы) цzцmц yana чevirirdim.

Niyя? Nяdяn? Mяn ermяniyяm, o azяrbaycanlы, buna gюrяmi? Bilmirяm, bilmirяm, bilmirяm.

Hamыdan qaчыram, adamlarla цnsiyyяt qura bilmirяm. Hara gedirяmsя юzцmц alчaldыlmыш vя tяhqir olunmuш hiss edirяm.

Niyя? Bax, bu suala da cavab tapa bilmirяm. Mяn kimяm?

Bax, bu sual da daш kimi yaddaшыmdan asыlыb. Nя cavabыnы tapыram, nя dя юzцmц. Юmцrsя bulanыq чay kimi axыb gedir.

Bezirяm cavabsыz suallarыmdan, yoruluram, usanыram. Oxuduьum kitablar da, baxdыьыm filmlяr dя suallarыma doьru-dцzgцn cavab vermir...

Son vaxtlar da kюnlцmц televizora vermiшdim, baшыmы onunla qatыrdыm. Nяnяmin deyinmяklяri dя mяni bir tяrяfdяn цzцrdц. "Yenя mцharibя, yenя Qarabaь! Ermяnilяrlя azяrbaycanlыlar qыrыr bir-birini. Dцnya da durub baxыr. Яшi, bu torpaqlar onlarыnkыdыr, qaytarыn verin юzlяrinя, xalqыn cavan-cavan uшaqlarыnы niyя qыrьыna verirsiniz? Onsuz da ermяni bir yerdя duruш gяtirяn, azяrbaycanlыlar kimi vяtяn, torpaq sevяn deyillяr. Юzgяnin torpaqlarы da nяyinizя lazыmdыr? Bir aьыllы tapыlmыr, qabaьa durub desin ki, bizim olmayan bizя lazыm deyil. Budey, darmacalda юzцnц tяhlцkяyя atыb tяqaцdчцlяrя, kimsяsizlяrя, tяnha ahыllara, atыlmышlara yardыmlar daьыdыrdыlar, qapыlarыnы dюyцr, яl tuturdular. Marus da onunчцn aьlayыr ki, qayыdыb gedib Gяncяyя. Nя var, nя var vяtяn mцharibя iчindя, mяn burda qala bilmяrяm, orda olmalыyam. Bax budur azяri tцrkц, budur Gяncяli balasы..."

(Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 8

№ 05 (200), Май 2021

Азярбайъан Дювлят Педагожи Университетинин

Гядим Шякимизин АДПУ Шяки филиалынын 2015-2021-ъи илляр цзря елми няшрляри Kamil AДЫШИРИНОВ , ADPU-nun Шяki filialыnыn baш mцяllimi, filologiya цzrя fяlsяfя doktoru Mяlum olduьu kimi, юlkяmizdя elmin inkiшafы dюvlяt siyasяtinin яn baшlыca gюstяricilяrindяn biridir. Sosial-iqtisadi hяyatыn bцtцn sahяlяrindя olduьu kimi, humanitar vя mяdяni-mяnяvi sahяlяrdя dя mюvcud dяyяrlяrin qorunub saxlanmasы vя yeni dяyяrlяrin yaradыlmasыnda elmin mцstяsna rolu vardыr. Чцnki elm юzц bяшяri dяyяr formalarыndan biridir, sosialiqtisadi vя mяnяvi tяrяqqinin яsas hяrяkяtverici qцvvяsidir.

2009-cu ildя qяbul edilmiш, "Tяhsil haqqыnda" Azяrbaycan Respublikasыnыn Qanunu"nda vя 2016-cы ildя qяbul edilmiш "Elm haqqыnda" Qanunda elmin sяviyyяsinin yцksяldilmяsi, onun mяhsuldar qцvvя kimi sosial rifaha istiqamяtlяndirilmяsi, elm tutumlu sahяlяrin inkiшaf etdirilmяsi, ali tяhsil mцssisяlяrinin tяdqiqat universitetinя чevrilmяsi vя s. kimi strateji яhяmiyyяtli hяdяflяr mцяyyяnlяшdirilmiшdir. Bunlarыn sыrasыnda hяmin hяdяflяrя чatmaq vя yцksяk ixtisaslы elmi-pedaqoji kadrlarыn yetiшdirilmяsi цчцn elmi-tяdqiqat iшlяrinin gцclяndirilmяsi яn baшlыca mяqsяddir. Bu mяqsяdin reallaшdыrыlmasы цчцn hяr bir ali tяhsil mцяssisяsinin alimlяrinin qarшыsыnda duran baшlыca vяzifя elmi-tяdqiqat iшlяrinin vacibliyini diqqяtdя saxlamaqdыr. Шяkinin elmi-mяdяni hяyatыnda mцhцm rol oynayan ADPU-nun Шяki filialыnыn professor-mцяllim heyяtinin bu istiqamяt цzrя fяaliyyяti hяmiшя diqqяtяlayiq olmuш vя olaraq qalыr.

ADPU-nun Шяki filialыnыn 2015-2021-ci illяr цzrя elmi-tяdqiqat fяaliyyяtindя filialыn "Tяbiяt fяnlяri vя onlarыn tяdrisi metodikasы" kafedrasыnыn mцdiri, pedaqogika цzrя elmlяr doktoru, professor, Rusiya Sosial vя Pedaqoji Elmlяr Akademiyasыnыn hяqiqi цzvц Firяdun Иbrahimovun fяaliyyяti tяqdirяlayiq olmuшdur.

Alim bu illяrdя irihяcmli "Цmumtяhsil mяktяblяrindя riyaziyyatыn tяdrisi metodikasы" (2015), "Цmumi pedaqogika" (2016), "Цmumяtяhsil mяktяblяrindя riyaziyyatыn kurikulum modelinя яsaslanan tяdrisi metodikasы" (2016), "Цmumtяhsil mяktяblяrindя riyaziyyatыn didaktikasы" (2017), "Qrta цmumtяhsil mяktяblяrindя riyazi tяhsilin fяlsяfяsi, didaktikasы, hяyata keчirilmя texnologiyasы" (2018) vя "Цmumtяhsil mяktяblяrindя riyaziyyatыn tяdrisi metodikasыndan mцhazirяlяr" (2019) adlы dяrs vяsaitlяrini nяшr etdirяrяk pedaqoqlarыn vя riyaziyyatчы mцtяxяssislяrin istifadяsinя vermiшdir.

2015-ci ildя nяшr etdirdiyi "Цmumtяhsil mяktяblяrindя riyaziyyatыn tяdrisi metodikasы" adlы dяrs vяsaitindя alim mцasir elmin vя pedaqoji tяcrцbяnin nailiyyяtlяri яsasыnda riyaziyyatыn tяdrisi metodikasыnыn pedaqoji elm sahяsi kimi predmeti, tяdqiqat metodlarы, mяqsяdi, riyaziyyat tяliminin strategiyalarы, qiymяtlяndirmя mexanizmlяri, riyaziyyatыn mяzmun xяtlяrinin tяdrisi metodikasы haqqыnda mцkяmmяl mяlumat vermiшdir. Mяlumdur ki, interaktiv vя fяal-interaktiv tяlimin цsul vя metodlarыnыn dяrslяrя tяtbiqi mцasir tяhsilin qaчыlmaz vяzifяsinя чevrilmiшdir. Professor F.N.Иbrahimov fяnlяrin tяdrisindя yeni tяlim texnologiyalarыnыn rolunu, xцsusilя, шagirdin tяfяkkцrцnц iшя salan, hяrяkяtя gяtirяn texnologiyalarы tяlim prosesindя яn vacib amillяrdяn sayыr. Onun 2016-cы ildя nяшr etdirdiyi "Цmumi pedaqogika" adlы dяrs vяsaitinin "Yeni tяlim texnologiyalarы. Fяal vя interaktiv tяlim" adlы 16-cы fяslindя "fяal-interaktiv tяlim" vя "yeni tяlim texnologiyalarы" anlayышlarыnыn mяzmunundan vя prinsiplяrindяn, tяtbiqi imkanlarыndan geniш bяhs edilir. Tяdqiqatчыya gюrя, interaktiv tяlim цsullarыnыn tяtbiqi zamanы istiqamяtverici ideyalar kimi qя-

bul edilяrяk praktikada qяbul edilяn prinsiplяrin mяzmununda birbaшa mяntiqlik, tяfяkkцrя baьlыlыq vardыr. Яsяrdя tяhlili verilmiш prinsiplяrin: шagirdя yюnяlmiш tяlim prinsipinin, fяal tяlim prinsipinin, inkiшafetdirici tяlim prinsipinin, qabaqlayыcы tяlim prinsipinin, tяlim-tяrbiyя iшinin чevikliyi prinsipinin, яmяkdaшlыq prinsipinin vя dialoji tяlim prinsipinin mяzmununda tяfяkkцrцn, mяntiqin чevikliyi durur.

Vяsaitdя mцяllifin tяlimdя яsas tяlяblяrdяn biri kimi gюtцrdцyц "bilik vя tяfяkkцrцn ayrыlmazlыьы" tяlяbinin gюzlяnilmяsi birbaшa mяntiqi tяfяkkцrя sюykяnir. Чцnki fяal-interaktiv tяlimin яsas tяlяbi kimi biliklяr шagirdlяrя hazыr шяkildя verilmяmяli, onlar (biliklяr) шagirdlяrin tяfяkkцrцnцn inkiшaf etdirilmяsi vasitяsinя чevrilmяlidir.

Filialыn 2017-ci ildя elmi nяшrlяri sыrasыnda xцsusi yer alan "Цmumtяhsil mяktяblяrindя riyaziyyatыn didaktikasы" adlы dяrs vяsaitindя alim riyazi anlayышlarыn vя tяriflяrin юyrяdilmяsi yollarыnыn elmi шяrhini vermiшdir. Professorun "Цmumяtяhsil mяktяblяrindя riyaziyyatыn kurikulum modelinя яsaslanan tяdrisi metodikasы" (2018) adlы dяrs vяsaiti юz unikallыьы ilя daha чox seчilir. 1144 sяhifяdяn ibarяt olan bu tяdqiqat

zяri rakursdan biчimli hяyata keчirir.

Dяrs vяsaitindя riyazi anlayышlarыn vя onlarыn formalaшmasы prosesinin mяzmunu aчыlыr, tяriflяrin юyrяdilmяsi yollarыna aydыnlыq gяtirilir. Tяcrцbяli riyaziyyatчы alim яsяrdя "hюkm", "aksiom" vя "teorem" anlayышlarыnыn elmi шяrhlяrini verir, riyaziyyatыn tяlimindя onlarыn rolunu geniш шяkildя izah edir. Alimin шяrhlяrindя hяmчinin riyaziyyatыn tяlimindя mцhцm vasitя olan mяsяlя, sual vя digяr nюv tapшыrыqlarыn mяntiqi izahы da geniш yer alыr, onlarыn real pedaqoji prosesя daxil edilmяsi yollarы gюstяrilir. Alim bu vяsaitindя dя yeni tяlimin canы olan interaktiv, fяal-interaktiv tяlim haqqыnda, onlarыn metod vя цsullarы haqqыnda tяlяbяlяrя vя riyaziyyatчы mцtяxяssislяrя яtraflы mяlumat verir. Иldяn-ilя tяdqiqat planlarыnы geniшlяndirяn alim riyaziyyatыn tяdrisi metodikasыnы tяlяbяlяrinя vя riyaziyyatчы oxucularыna daha яmяli шяkildя чatdыrmaq цчцn 2019-cu ildя "Цmumtяhsil mяktяblяrindя riyaziyyatыn tяdrisi metodikasыndan mцhazirяlяr" adlы mцhazirяlяr toplusunu nяшr etdir-miшdir. Dяrs vяsaitindя riyazi anla-yышlarыn mяzmunu aчыlmыш, "hюkm", "aksiom" vя "teorem" anlayышlarыnыn elmi шяrhi verilmяklя yanaшы,onlarыn riyaziyyatыn tяlimindя rolu izah edil-miшdir.

todik xarakterli mяqalяnin, "Ailя psixologiyasы" (2015), "Dцnyanыn mяшhur vя tanыnmыш psixoloqlarы (tarixibioqrafik oчerklяr)" (2017), "Azяrbaycan ailя modeli qloballaшma vя millilik kontekstindя (mцqayisяlietnopsixoloji tяdqiqat)" (2021) vя ADPU-nun яmяkdaшы Цlviyyя Яfяndiyeva ilя birgя yazdыьы "Ailя vя gender psixologiyasы" (2021) adlы dяrslik, dяrs vяsaiti vя monoqrafiyalarы ilя respublikamыzda tanыnan alimlяrdяndir.

Alimin 2015-ci ildя iшыq цzц gюrяn "Ailя psixologiyasы" adlы dяrs vяsaitindя ailя fenomeni ilя baьlы mяsяlяlяr 6 fяsil vя 32 yarыmfяsil daxilindя tяhlil edilmiшdir. Dяrs vяsaitinin "Ailя, шяxsiyyяt vя cяmiyyяt", "Ailя vя nikah", "Cinsi sosiallaшma vя nikaha hazыrlыq", "Ailяdя intim mцnasibяtlяrin sosial psixologiyasы", "Ailяdя шяxsiyyяtlяrarasы mцnasibяtlяrin psixologiyasы" vя "Ailяyя psixoloji yardыm. Ailя psixoterapiyasы mяsяlяlяri" adlы ayrыayrы fяsillяrindя alim ailяni spesifiк sosial-psixoloji sistem kimi nяzяrdяn keчirmiш, onun funksiyalarы, tiplяri, ъinsi sosiallaшmanыn psixoloji яsaslarы, nikaha hazыrlыq, ailяdя intim problemlяr, rol-cins davranышы, ailя konflikti, ailя-mяiшяt zorakыlыqlarы, etnik vя qarышыq nikahlar, boшanma hallarы vя s. kimi mяsяlяlяr elmi-psixoloji vя

mцasir dцnya vя Azяrbaycan elminяzяri tяdqiqatlarыnda problemin iшlяnmяsi sяviyyяsindяn, Azяrbaycan etnopsixoloji fikri tarixindя ailя vя ailя-mяiшяt mяsяlяlяrindяn, Azяrbaycan maatifчilяrinin vя mцtяfяkkirlяrinin araшdыrыlan problem цzrя fikirlяrindяn sюhbяt aчmышdыr. Aparыlmыш tяhlillяri oxuduqca N.Z.Чяlяbiyev tяkcя pedaqogika - psixologiya elmlяrini mцkяmmяl bilяn bir alim-ziyalы kimi deyil, hяmчinin Azяrbaycan шifahi vя yazыlы яdяbiyyatыnыn яsaslarыnы gюzяl bilяn mцkяmmяl яdяbiyyat bilicisi kimi dя oxucunun gюzцndя ucalыr.

Bu fikri bizя sюylяmяyя imkan verяn sюzц gedяn fяsillяrdя vя digяr bюlцmlяrdя iшlяdilяn, iшin mяzmununa xцsusi шirinlik gяtirяn чoxsaylы xalq яdяbiyyatы vя yazыlы bяdii юrnяklяrdяn nцmunяlяrdir. Tяdqiqatыn "Qlobal inteqrasiya proseslяri: yenilяшяn cяmiyyяtdя ailя", "Azяrbaycanlы ailяsindя ailяdaxili mцnasibяtlяrin formalaшmasыnыn psixoloji яsaslarы" vя "Ailяdaxili mцnasibяtlяrin psixologiyasы" adlы 3,4 vя 5-ci fяsillяrindя tяdqiqatчы ailя vя nigahыn tarixi inkiшafыndan, ailяnin insanыn vя cяmiyyяtin inkiшafыndakы rolundan, ailяnin funksiyalarы vя onlarыn tяkamцlц, ailяnin strukturu vя tiplяrindяn danышmыш, qloballaшmanыn яnяnяvi ailя sisteminя tяsirinin sosial-psixoloji aspek-

Firяdun Иbrahimov

Rafiq Rasulov

Nuralы Чяlяbiyev

Gulara Abdullayeva

яsяrini mцяllif 18 fяsil (tяdris vahidi) vя 625 yarыmfяsil vя yarыmbюlцm ( яsas vя alt standartlar) цzrя yazmышdыr. Dяrs vяsaitindя mцasir elmin vя pedaqoji tяcrцbяnin nailiyyяtlяri яsasыnda riyaziyyatыn tяdrisi metodikasыnыn pedaqoji elm sahяsi kimi predmeti, tяdqiqat metodlarы, fяnn kimi mяqsяdi, mяzmunu vя vяzifяlяri, цmumtяhsil mяktяblяrindя riyaziyyat fяnninin mяzmunu, riyaziyyat tяliminin strategiyalarы, qiymяtlяndirmя mexanizmlяrinin tяtbiqi, яsas vя alt mяzmun xяtlяrindя юz яksini tapan elementlяr vя onlarыn яsas xцsusiyyяtlяri, цmumtяhsil mяktяblяrinin VVЫЫЫ siniflяrinin nцmunяsindя mяzmun standartlarыnыn reallaшdыrыlma metodikasы mцkяmmяl шяkildя шяrh olunmuшdur. Alim dяrs vяsaitini yazarkяn XXЫ яsrin xцsusiyyяtlяrinя uyьun tяlim bacarыqlarыnы цmumtяhsil mяktяblяrindя riyaziyyat fяnninin tяdrisi prosesindя qaчыlmaz zяrurяt kimi diqqяt mяrkяzinя чяkmiшdir.

Hazыrda ADPU-nun Шяki filialыnыn "Riyaziyyat vя informatika mцяllimliyi" ixtisasыnda tяhsil alan tяlяbяlяr цчцn bu tяdris vяsaiti kurikulum modelinя sюykяnяn dяrslяrin elmi tяшkilindя aчar rolunu oynayыr.

Professor F.N.Иbrahimovun 2018-ci ildя nяшr olunan "Qrta цmumtяhsil mяktяblяrindя riyazi tяhsilin fяlsяfяsi, didaktikasы, hяyata keчirilmя texnologiyasы" adlы dяrs vяsaitindя dя orta цmumtяhsil mяktяblяrindя riyazi tяhsilin verilmяsinin fяlsяfяsi, didaktik яsaslarы vя hяyatakeчirilmя texnologiyalarы tяhlil edilmiшdir. Mцяllif vяsaiti 18 fяsil цzrя yazmыш, fяsillяr daxilindя verilmiш чoxsaylы yarыmfяsil vя yarыmbюlцmlяrdя цmumtяhsil mяktяblяrindя riyaziyyatыn tяdrisinin elmi-fяlsяfi яsaslarы, юyrяdilmяsi yollarы verilmiшdir. Яsяrin mяzmunu mцяllifin zяngin elmi-nяzяri biliyini vя tяcrцbi sяriшtяliliyini sяrgilяyir. Riyaziyyatыn tяdrisindя zяngin tяcrцbяyя sюykяnяn nяzяriyyячi alim bцtцn tяhlillяrini nя-

ADPU-nun Шяki filialыnыn "Tяbiяt fяnlяri vя onlarыn tяdrisi metodikasы" kafedrasыnыn dosenti, riyaziyyat цzrя elmlяr doktoru Rafiq Rasulovun 2021-ci ildя nяшr olunan "Adi diferensial tяnliklяr" adlы dяrs vяsaiti "Riyaziyyat vя informatika mцяllimliyi" ixtisasыnda eyniadlы fяnnin tяdrisindя yaranan boшluьu doldurmaьa xidmяt etmiшdir. Canыnda vя qanыnda Azяrbaycanыn gюrkяmli riyaziyyatчы alimi, akademik Mяcid Rяsulovun ruhunu daшыyan dosent R.A.Rasulov resublikamыzda riyaziyyat elmini mцkяmmяl bilяn alimlяrdяndir. Dяrs vяsaitinin mяzmunu diktя edir ki, alim vяsaiti tяhsil sahяsindя bцtцn elmi-pedaqoji prinsiplяri, "Azяrbaycan Respublikasыnda tяhsilin inkiшafы цzrя Dюvlяt Strategiyasы"nыn qarшыya qoyduьu vяzifяlяri, riyazi fяnlяr arasыnda inteqrativliyi nяzяrя alaraq yazmышdыr. Dяrs vяsaitindя riyaziyyatчы alimin elmi-metodik baxышlarы arqumentlяшdirilmiш шяkildя oxucuya tяqdim edilmiшdir.

Vяsaiti hazыrlayarkяn alim onun tяdrisя tяtbiqi zamanы яsasяn aшaьыdakы mяsяlяlяri diqqяtdя saxlamышdыr: Tяlimin mяqsяdlяri kompleks шяkildя formalaшdыrыlsыn, mяqsяd zяminindя mяzmun, юyrяdяn vя юyrяnяnlяrin fяaliyyяtini яhatя edяn metod vя vasitяlяr dцrцst mцяyyяnlяшdirilsin, bцtцn tяlяbяlяrя potensial imkanlarы maksimum sяfяrbяr edяn dяstяklяyici mцhit yaradыlsыn. Цmumiyyяtlя, dяrs vяsaiti mяzmun vя struktur baxыmdan чox yцksяk mцasir metodik tяlяblяr sяviyyяsindя yazыlmышdыr.

ADPU-nun Шяki filialыnыn 2015-2021-ci illяrdя elmi nяшrlяri sыrasыnda filialыn "Цmumelmi fяnlяr" kafedrasыnыn dosenti, pedaqogika цzrя fяlsяfя doktoru Nuralы Чяlяbiyevin elmi-tяdqiqatчыlыq fяaliyyяti чoxшaxяliliyi ilя seчilir.

N.Z.Чяlяbiyev artыq psixologiya elmi sahяsindя юz sюzцnц deyяn, bu sahяdя 80-dяn artыq elmi vя elmi-me-

sosial-pedaqoji baxыmdan tяhlil edilmiшdir. Bu qiymяtli dяrs vяsaitini proqramlaшdыran mцяllif hazыrda "Ailя psixologiyasы" fяnnini чalышdыьы ali tяhsil ocaьыnda psixoloq tяlяbяlяrя tяdris edir vя tяlяbяlяr bu vяsaitdяn qiymяtli elmi mяnbя kimi geniш шяkildя istifadя edirlяr.

Dosent N.Z.Чяlяbiyev 2017-ci ildя gяnc psixoloq kadrlar vя elmi ictimaiyyяtя dцnyanыn mяшhur psixoloq alimlяrini tanыtmaq mяqsяdilя aьыr vя yorulmaz elmi fяaliyyяti nяticяsindя Avropa vя ABШ, Rusiya vя Azяrbaycanыn mяшhur 92 nяfяr psixoloq alimi haqqыnda tarixi-bioqrafik mяlumatы sяhifяlяrindя cяmlяyяn "Dцnyanыn mяшhur vя tanыnmыш psixoloqlarы" adlы vяsatini nяшr etdirяrяk tяlяbяlяrin vя dцnyanыn mяшhur psixoloqlarы ilя maraqlanan oxucularыn istifadяsinя vermiшdir. Яsяr respublikamыzыn mяшhur psixoloq alimlяrindяn olan professor R.И. Яliyev, dosent R.Я.Cavadov vя N.T.Rzayeva tяrяfindяn yцksяk qiymяtlяndirilmiшdir.

Etiraf edяk ki, psixologiya mцrяkkяb elmdir. Иnsan fяaliyyяtinin яn mцhцm anlarы bu sahяnin mяzmunu ilя юlчцlцr. Dosent N.Z.Чяlяbiyevin psixoloji erudusiyasы юzцnцn яn yцksяk zirvяsini onun doktorluq dissertasiyasы sяviyyяsindя yazdыьы "Azяrbaycan ailя modeli qloballaшma vя millilik kontekstindя (mцqayisяlietnopsixoloji tяdqiqat)" monoqrafiyasыnda tapmышdыr. Яsяr 2021-ci ildя ADPU-nun nяшriyyatыnda nяшr edilmiшdir. Monoqrafiyanы oxuduqca tяdqiqatчыnыn sistemli araшdыrmasыna, gяtirilяn faktlarыn dяqiqliyinя vя tяhlillяrin elmiliyinя heyran qalmaya bilmirsяn. Яsяr 5 fяsil, 21 yarыmfяsil цzrя yazыlmышdыr. Tяdqiqatчы ilk iki fяsildя qloballaшma шяraitindя qloballaшmanыn cяmiyyяt hяyatыna tяsiri mяsяlяlяrindяn, onun Azяrbaycan cяmiyyяtinя tяsirinin sosial-psixoloji яsaslarыndan, elmi-psixoloji tяdqiqatlarda ailя problemlяrinin yerindяn,

tlяrini, qloballaшma шяraitindя ailя hяyat tяrzinin modernlяшdirilmяsi tяmayцllяrini dцnya alimlяrinin fikirlяrinя юz tяdqiqatчы mцnasibяtini bildirmяklя aparmыш olduьu чoxsaylы sorьular яsasыnda dцzgцn elmi tяhlilini vermiшdir. Яsяrdя mцasir dюvrцn яn qlobal problemlяrindяn olan gяnclяrin cinsi tяrbiyяsi vя gender probleminin elmi шяrhi diqqяti daha чox cяlb edir. Monoqrafiyanыn 3-cц vя 4cц fяsillяrindя tяdqiqatчы bu mяsяlяlяri incяlяmiшdir. Mяlumdur ki, Шяrq яxlaqыnыn dяrinliklяrindяn gяlяn cinsi tяrbiyяyя biganяlik mяsяlяlяri tцrk dцnyasыnda bu sahя цzrя tяrbiyя iшindя yabanчы xarakterdя olub. Dцzdцr, gюrkяmli psixoloq alim Яbdцl Яlizadя bu mюvzuya цmumi mцstяvidяn юzцnцn "Uшaq vя yeniyetmяlяrin cinsi tяrbiyяsi" adlы яsяrindя toxunub. Gюrkяmli alimin bu baшlanьыc fikirlяrinin чox dolьun шяkildя elmi шяrhini N.Z.Чяlяbiyev monoqrafiyanыn 3-cц fяslinin "3.5. Gяnclяrin ailя hяyatыna hazыrlыьы sosial-psixoloji problem kimi" adlы yarыmfяslindя vermiшdir. Alimя gюrя, nigaha uyьunluqda, ailяdя intim problemlяrin yaranmasыnda яsas travma mяnbяyi cцtlцklяrin cinsi tяrbiyяdяn kяnarda qalmasыdыr ki, bu da cяmiyyяtdя ailяnin daьыlmasы kimi fяsadlarla nяticяlяnir.

Monoqrafiyanыn 5-ci fяsli mцasir dюvr цчцn mцhцm aktuallыq kяsb edяn "Ailяdaxili mцnasibяtlяrin psixologiyasы" na hяsr edilmiшdir. Mцяllif bu fяsildя uьurlu nigahы шяrlяndirяn amillяrdяn, ailя konfliktlяrini doьuran sяbяblяrdяn, ailяnin yaшlы цzvlяrinin ailяnin formalaшmasыndakы, mюnkяmlяnmяsindяki, hяtta daьыlmasыndakы rolundan, uшaqlara vя qadыnlara qarшы edilяn zorakыlыqlardan hяyati faktlarla danышmышdыr. Mцяllifin tяhlillяrindя diqqяtя чatdыrыlan modellяr ailяnin cяmiyyяtdя mюhkяmlяnmяsini tяmin edяn modellяr kimi яhяmiyyяt kяsb edir.

(Давамы 9-ъу сящифядя)

№ 05 (200), Май 2021

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 9

Шяки филиалынын йарадылмасынын 30 иллийи гаршысында

мцасир елм мябяди (Яввяли 8-ъи сящифядя) Monoqrafiyanыn яn mцhцm elmi mяziyyяtlяrindяn biri dя яsяrin bюlцmlяrindя чoxsaylы diqaramlarыn, sxemlяrin, sorьu nцmunlяrinin verilmяsidir ki, bu da araшdыrыcыnыn aьыr zяhmяtinin nяzяri-praktik yekunu kimi diqqяti cяlb edir. Цmumiyyяtlя, monoqrafiyanыn mцsbяt mяziyyяtlяrindяn чox danышmaq olar. Pedaqogika цzrя fяlsяfя doktoru olan bu alimin psixologiya elmlяri doktorunu hяyяcanlandыran vя bяlkя dя onun tяfяkkцrцnц kюlgяdя qoyan bu яsяri чox mцrяkkяb bir fяaliyyяt sahяsi olan psixologiya elmindя dяrin vя aydыn mяntiqя malik olan bir alim psixoloqun olmasыndan xяbяr verir. Яsяrя respublikamыzыn tanыnmыш psixoloq alimlяrindяn psixologiya цzrя elmlяr doktoru professor R.И.Яliyev, pedaqogika цzrя elmlяr doktoru professor A.N.Abbasov, fяlsяfя цzrя elmlяr doktoru professor A.И.Яsяdov, psixologiya цzrя elmlяr doktoru dosent Q.N.Qяhrяmanova, psixologiya цzrя fяlsяfя doktoru professor R.F.Иbrahimbяyova, psixologiya цzrя fяlsяfя doktoru dosent C.Q.Alыyev rяy vermiшlяr. Tяdqiqatчы N.Z. Чяlяbiyev 2021-ci ildя daha bir elmi uьura imza atmыш, ADPU-nun dosenti Ц.A.Яfяndiyeva ilя birlikdя юzцnцn ailя problemlяri ilя baьlы psixoloji dцшцncяlяrinin davamы olan "Ailя vя gender psixologiyasы" dяrs vяsaitini nяшr etdirmiшdir. Dяrs vяsaiti ADPU-nun

sяl bilgiyя malikik vя bu cцr yanaшmaqla mцrяkkяb cцmlяnin bцtцn xцsusiyyяtlяrini araшdыra bilяrik. Cцmlяlяr mцrяkkяb cцmlяnin tяrkibindя юz яvvяlki mцstяqilliyini itirmяklя bяzяn tamamilя yeni mяna, mяzmun ifadя edя bilir. Alimin tяbirincя, qarышыq tipli mцrяkkяb cцmlяlяrin юyrяnilmяsi zamanы isя artыq tabeli vя tabesiz mцrяkkяb cцmlяlяr haqqыnda mцfяssяl mяlumat яldя edildiyindяn bu cцmlяlяrя tamamilя baшqa yюndяn yanaшыlmalы, cцmlяni яmяlя gяtirяn konponentlяrin qцtblяnmяsi mяsяlяsinя xцsusi diqqяt yetirilmяli, belя cцmlяlяrin izahы quruluш modelini яks etdirяn sxemlяrlя verilmяlidir. Bu cцr sxemlяrin qurulmasы ilя qarышыq tipli tabesiz vя tabeli mцrяkkяb cцmlяlяrin rяhgarяng nюvlяri meydana чыxыr ki, bunlardan biri komponentlяrdяn biri sadя, digяri mцrяkkяb quruluшlu olanlara, digяri isя hяr iki komponent mцrяkkяb quruluшlu olanlara aid edilя bilяr.

ADPU-nun Шяki filialыnыn "Humanitar fяnlяr" kafedrasыnыn baш mцяllimi, Шяkidя яdяbi mцhitin aparыcы simasы, istedadlы bяdii sюz ustasы Vaqif Aslanыn tяdqiqatчыlыq fяaliyyяti 2015-2021-ci illяrdя filialыn "Azяrbaycan dili vя яdяbiyyat mцяllimliyi" vя "Tarix vя coьrafiya mцяllimliyi" ixtisaslarыnda tяhsil alan tяlяbяlяr цчцn faydalы elmi tюhfя kimi yadda qalmышdыr.

Gюzяl pedaqoq, шair - tяdqiqatчы bu dюnяmdя яvvяlki illяrdя olduьu kimi,

Geniш mцtaliяyя malik alim dцшцncяsi ilя qяlяmя alыnmыш "Zaman vя яdяbiyyat dilemmasы qarшыsыnda" adlы яdяbi-nяzяri, elmi-publisistik mяqalяlяr toplusunda tяdqiqatчы publisistik qяlяminin gцcцnц iшя salыb яdяbiyyatыn problemli tяrяflяrinя mяntiqin gцcц ilя baxaraq maraqlы fikirlяri ilя oxucunu tяяccцblя цz-цzя qoymuшdur. Region яdяbi mцhitindя yazыbyaradan bir sadя шairin respublika яdяbi mцhitini tяяccцblяndirяn arqumentlяrlя mяntiqi чыxышы Vaqif Aslanы istedadlы яdяbiyyatшцnas kimi dя oxucunun gюzцndя ucaldыr. Onun яsяrinin birinci bюlцmцndя verilmiш sufi шairlяr - Шeyx Яhmяd Yяsяvi, Yunus Иmrя vя Nяsimi poeziyasы barяdя orijinal, arqumental tяhllilяri onu sadя bir region dцшцncя sahibliyindяn чыxarыb oxucunun gюzlяrindя bюyцdцr. Ana tяbiяtin яn dilbяr gцшяsndя - Kiш kяndinin zirvяsindя doьulub, gюzцnц aчandan ucu шiш sыldыrыm qayalarы gюrяn шair, udduьu havanыn tяmizliyi kimi, sюzцn tяmiz vя bakirliyini dя яxz edib. Elя buna gюrя dя шairin ifadя etdiyi hяr sюz юz orijinallыьы, biчimliliyi ilя seчilir ki, mяhz buna gюrя dя respublika яdяbi mцhitindя юz layiqli yerini tutmaьa qadirdir. Sюzцgedяn son kitab mцяllifi dяrin fяlsяfi dцшцncя sahibi kimi dя oxucuya tanыdыr. Иnsana Yer kцrяsinin gюvhяri kimi baxan шair, insanыn чюvhяrini sюzцndя vя яmяlindя gюrmцш vя bunu hяmiшя яsяrlяrindя яks etdirmiшdir. Шeirdя orijinal olduьu kimi, kitabыnыn "Yer

azman шair Bяxtiyar Vahabzadя poeziyasыndan gяtirdiyi nцmunяlяrlя fikirlяrini tяsdiqlяmiшdir. Bu яsяri hяmчinin mцяllifin tяkcя Bяxtiyar Vahabzadя poeziyasыna deyil, son illяrя qяdяr яdяbiyyat tariximizin qaranlыq sяhifяsi hesab edilяn Abdulla bяy Яfяndizadяnin "Hяr цrяkdя sяbt olubdur: Ya юlцm, ya Tцrkiyя" adlы mяnzumяlяr toplusuna, шair-tяdqiqatчы Vaqif Aslanыn "Ruhlarla sюhbяt" poemasыna, hяmчinin M.F. Axundzadяnin, S.Mцmtazыn, M. Иsmayыlыn vя Ш. Hцseynovun elmi-publisistik fikir dцnyasыna sяyahяti kimi dя dяyяrlяndirmяk olar. Mцяllifin tяdqiqatчыlыq qabiliyyяtini vя mюvzu orijinallыьыnы qiymяtlяndirяn iqtisad elmlяri doktoru, professor Qцdrяt Яbdцlsяlimzadя yazmышdыr: "Tяkrarsыzlыq vя orijinallыq hяmiшя yenilikdir, is-tedaddan qaynaqlanan tarixi xidmяtdir".

2019-cu ildя nяшr etdirdiyi ikinci - "Milli vicdanыmыzы dirчяldяn bюyцk ideoloq" adlы monoqrafiyasыnda Hяbibulla Manaflы Azяrbaycan milli qurtuluш hяrяkatыnыn ideoloqu vя rяhbяri M.Я.Rяsulzadяnin tяhsil, din, яdяbiyyat, milli шцurun xarakterik xцsusiyyяtlяri, hяyatыn mяnяvi tяrяfinin mцxtяlif sahяlяrinя dair qяlяmя aldыьы 100 artыq mяqalяsini tяhlil etmiш, ictimai fikir xяzinяmizin dяyяrli incilяri olan bu юrnяklяri oxucularыnыn diqqяtinя чatdыrmышdыr. Monoqrafiyada millimяnяvi dяyяrlяrin mahiyyяti analitik yolla "milli vicdan" anlayышыnыn ifadя

Vaqif Aslan

Hяbibulla Manaflы

Иbrahim Abdulsяlimli

Ulduz Mцrшцdova

"Tяhsildя sosial-psixoloji xidmяt" fakцltяsindя tяdris olunan "Ailя vя gender psixologiyasы" fяnni цzrя 15 fяsil, 52 yarыmfяsil daxilindя yazыlmышdыr. Dяrs vяsaitinin mяzmununda fяnnin predmeti, vяzifяlяri, tяdqiqat metodlarы, gender psixologiyasыnыn formalaшmasыnыn tarixi mяrhяlяlяri, Azяrbaycan ictimai fikir tarixindя gender problemi, ailя vя nikahыn meydana gяlmяsinin tarixi шяrtlяri, ailяnin funksiyalarы, strukturu vя tiplяri, mяhяbbяt ailяnin sosial, mяnяvi vя psixoloji яsasы kimi, uшaq vя bюyцk yaшlarda gender sosializasiyasы, ailя konfliktlяrinin sosial-psixoloji sяciyyяsi vя s aktual mюvzular tяlяbяlяrin diqqяtinя чatdыrыlmышdыr. Vяsaitdя tяlяbяlяr problem цzrя araшdыrmalarыn tarixi, mцxtяlif nяzяriyyяlяrlя yanaшы mцasir dюvrdя ailя vя genderlя baьlы problemlяrin hяlli istiqamяtindя dюvlяt sяviyyяsindя hяyata keчirilяn tяdbirlяrlя dя tanыш olmaq imkanыna malikdirlяr.

ADPU-nun Шяki filialыnыn "Dillяr" kafedrasыnыn dosenti, filologiya цzrя fяlsяfя doktoru Gulara Abdullayevanыn 2015-2021ci illяrdя filialda Azяrbaycan dilinin tяdrisinя tюhfяsi 2019-cu ildя nяшr etdirdiyi "Mцasir Azяrbaycan dilindя mцrяkkяb cцmlяlяrin quruluш xцsusiyyяtlяri" adlы metodik vяsaiti olmuшdur. Vяsait dilчi alim tяrяfindяn "Tabesiz mцrяkkяb cцmlяnin quruluш xцsusiyyяtlяri" vя "Tabeli mцrяkkяb cцmlяnin quruluш xцsusiyyяtlяri" adlы fяsillяr цzrя yazыlmышdыr.

Fяsillяr daxilindя yarыmfяsillяr цzrя dilшцnas alim tabesiz vя tabeli mцrяkkяb cцmlяlяri komponentlяr цzrя tяhlil edяrяk dilчilik elmi цчцn lazыmы orijinal nяticяlяr яldя etmiшdir. Alimin gяldiyi elmi nяticяlяrя gюrя, Azяr-baycan dilinin mцrяkkяb cцmlя bяhsi tяdris edilяrkяn onu яmяlя gяtirяn tяrяflяrя шяrti olaraq sadя cцmlя kimi yanaшыldыьы xцsusi vurьulanmalы, юyrяnяnlяrя чatdыrыlmalыdыr ki, biz bu cцmlяlяri ona gюrя sadя cцmlя adlandыrыrыq ki, cцmlя haqqыnda tam mцfяs-

gюrkяmli riyaziyyatчы alim, Azяrbaycanыn шюhrяtini riyaziyyat elmi sahяsindя dцnyaya чatdыran akademik Mяcid Rяsulovun hяyat vя yaradыcыlыьыna hяsr etdiyi "Hяr шey zaman iчindя" (2016) elmi - populyar romanыnы, tцrk xalqlarы яdяbiyyatыnыn яdяbitarixi aspektdяn яhatяli шяkildя юyrяnilmяsi цчцn "Tцrk xalqlarы яdяbiyyatы цzrя mцhazirяlяr" (2019) adlы dяrs vяsaitini vя 2021-ci ilin яn canballы nяшrlяrindяn olan "Zaman vя яdяbiyyat dlemmasы qarшыsыnda" adlы яdяbi-nяzяri, elmi-publisistik mяqalяlяr toplusunu nяшr etdirmiшdir.

"Hяr шey zaman iчindя" adlы elmi-populyar romanыnda tяdqiqatчы elmi-bяdii dцшцncяsinin fюvqцndя real tarixi faktlar vя arxiv sяnяdlяri яsasыnda dцnyaшюhrяtli riyaziyyatчы alim, akademik Mяcid Rяsulovun aьыr vя шяrяfli юmцr yolunu qяlяmя almышdыr. Яsяri ЫЫ hissяdя qяlяmя alan yazычы-tяdqiqatчы hissяlяr daxilindя Mяcid Rяsulovun шяrяfli nяsil шяcяrяsi, atasы, anasы, doьmalarы vя yaxыnlarы, uшaqlыq, gяnclik vя tяlяbяlik illяrini, elm yollarыndakы uьurlarыnы, nailiyyяt vя цzlяшdiyi чяtiniklяri bяdii sюzцn vя dяrin elmi dцшцncяnin gцcц ilя mяzmunlu шяkildя цmumilяшdirmiшdir. Шair-tяdqiqatчыnыn "Tцrk xalqlarы яdяbiyyatы цzrя mцhazirяlяr" adlы dяrs vяsaiti шair Vaqif Aslanы yцksяk elmi dцшцncя sahibi kimi respublikada mюvcud olan nцfuzunun daha da mюhkяmlяnmяsini tяmin etmiшdir.

Bu unikal vяsait Vaqif Aslanыn dяrin mяntiqя sюykяnяn яdяbi vя tarixi biliyini ortaya qoymuшdur. Mцяllifin: "Hяr kяsin yazdыqlarы onun юzцdцr" kяlamыnыn dяrin mяzmunu yazdыьы bu vяsaitlя юz tяsdiqini tapmышdыr. Vяsaitdя verilmiш mцhazirяlяrin mяzmunu ilя tanыш olan oxucu цчцn izahedilmяzdir ki, яsяrin mцяllifi olan Vaqif Aslan tarixчidяn gцclц tarixчi, яdяbiyyatчыdan gцclц яdяbiyyatчыdыr vя nяinki юz mяnsub olduьu xalqыn яdяbiyyat tarixini, hяmчinin bцtцn tцrk qюvmцnцn tarix vя яdяbiyyatыnы mцkяmmяl bilir.

kцrяsi: Иnsana baxыш vя insanыn insanы gюrmя bucaьы" bюlцmцnцn mяzmununda da Vaqif Aslan orijinaldыr. Яsяrdяn шairin qяlяmindяn havalanmыш aшaьыdakы sitatы gяtirmяklя fikrimя mюhцrц vurmuш hesab edirяm: "....Bizim hamыmыzыn dцnya adlы bir evimiz vardыr vя bizim hamыmыz bu evin sakinlяriyik. Hamыmыz bюlgя vя юlkя, daь vя baь,чay vя gюl, dяniz vя okean qonшularыyыq. Evi ola-ola ev, yeri ola-ola yer davasы salanlarы, yяni цzцnцn suyu tюkцlmцшlяri vя kюkцnяcяn damar-damar sюkцlmцшlяri, insan soyunu zяdяlяyяnlяri, Yer яxlaqыna, Yer mяnяviyyatыna xяlяl gяtirяnlяri, "yad", "gяlmя", "yersiz" hesab edirяm...". Шairin insana vermiш olduьu fяlsяfi tяrifin mяzmunu aшaьыdakы kimidir: "Tяbiяti tяbiiliyindяn чыxarandan sonra ekologiyadan, insanы zяlil edяndяn sonra insanlыqdan danышan da, beynяlxalq konvensiyalarda vя deklorasiyalarda humanizmdяn dяm vuran da insandыr...".

ADPU-nun Шяki filialыnыn "Humanitar fяnlяr" kafedrasыnыn baш mцяllimi, dяrin zяka vя tarixi bilik sahibi Hяbibulla Manaflы orijinal tarixi araшdыrmalarы ilя tяhlil edilmiш dюvrцn sanballы nяшrlяr mцяlliflяrindяndir. Hцceyrяsindяn qanыnadяk milli vя tцrkчц olan bu istedadlы tarixчinin qяlяmindяn 20152021-ci illяr dюnяmindя tцrk dцnyasыnыn azman шairi olmuш Bяxtiyar Vahabzadяnin anadan olmasыnыn 90 illik yubileyinя hяsr etmiш olduьu "Tariximiz poetik etцdlяrdя: tяhrifdяn gerчяyя doьru" (2015) vя Azяrbaycan Cцmhuriyyяtinin bюyцk ideoloqu olmuш Mяmmяd Яmin Rяsulzadяnin publisistik gюrцшlяrinя hяsr etmiш olduьu "Milli vicdanыmыzы dirчяldяn bюyцk ideoloq" (2019)adlы sanballы monoqrafiyalar чыxmышdыr. "Tariximiz poetik etцdlяrdя: tяhrifdяn gerчяyя doьru" adlы monoqrafiyada tяdqiqatчы uzun illяr sovet dюnяmindя tarixi hadisяlяrin tяhrif edilяrяk saxtalaшdыrыlmasыna юz mцnasibяtini bildirmiш,

etdiyi fikir cюvhяri kontekstindяn izah edilmiшdir. Mцяllifin tяbirincя, xalqыn юz milli-mяnяvi dяyяrlяrinя sahib чыxmasы vя цmummilli arzuya, milli ideala malik olmasы milli mяfkurяnin varlыьыndan xяbяr verir. Яsяrdя hяmчinin mцяllif Mяmmяd Яmin Rяsulzadяnin XX яsrin яvvяlindя mюvcud olmuш beynяlxalq mцnasibяtlяr sisteminin mahiyyяtinя nцfuz edяn fikirlяrini, dцnya imperializminin mцstяmlяkячilik siyasяtinin daьыlmasыna yюnяlяn dцшцncяlяrini tarixi hяqiqяtlяr vя milli maraqlar nюqteyi-nяzяrdяn izah etmiшdir. Arxiv sяnяdlяrinя, elmi-nяzяri mяnbяlяrя vя daha чox mцяllif яlyazmalarыna sюykяnяn tяdqiqatчы яsяri 6 fяsildя qяlяmя almыш, яsяrin sonunda istifadя edilmiш mяnbяlяrin zяngin siyahыsыnы oxucularыnыn diqqяtinя чatdыrmышdыr.

ADPU-nun Шяki filialыnыn "Humanitar fяnlяr" kafedrasыnыn baш mцяllimi Иbrahim Abdulsяlimlinin 2018-ci ildя nяшr olunmuш "Azяrbaycan tяhsil sistemindя keyfiyyяtin tяminatы problemlяrinin tяhlili" monoqrafiyasы filialыn sanballы nяшrlяr silsilяsindяndir. Яsяrя respublikanыn tanыnmыш filosof vя sosioloq alimlяrindяn olan professor Иzzяt Rцstяmov, professor Fяrman Иsmayыlov, professor Rafail Hяsяnov, professor F.N.Иbrahimov, dosent Цzeyir Шяfiyev vя dosent Zeynяddin Шabanov rяy vermiшlяr. Monoqrafiyanыn "Giriш"indя mюvzunun aktuallыьы araшdыrыlыr, onun iшlяnmя dяrяcяsi, obyekti vя predmeti, mяqsяd vя vяzifяlяri, elmi yeniliyi, nяzяri-metodoloji яsaslarы, praktiki яhяmiyyяti gюstяrilir, iшin aprobasiyasы vя strukturu aчыqlanыr. "Mцasir шяraitdя ali tяhsil sisteminin nяzяri-metodoloji problemlяri" adlanan birinci fяslin "Ali tяhsillя baьlы nяzяriyyя vя yanaшmalar" adlы birinci yarыmfяslindя ali tяhsil sistemi bцtюvlцkdя cяmiyyяtin vя onun цzvlяrinin mюvcudluьunu, tяшяkkцlцnц vя mцkяmmяlliyini шяrtlяndirяn sosial institutlardan biri kimi vurьulanыr. "Ali tяhsil sistemindя hяyata keчirilяn isla-

hatlarыn mahiyyяti vя mяzmunu" adlы ikinci yarыmfяsildя tяdqiqatчы mцasir hяdяf vя чaьыrышlara yalnыz elm vя tяhsildя uьurlu islahatlarыn hяyata ke-чirilmяsi yolu ilя nail olmaьыn yollarыnы tяhlil edir. Яsяrin "Ali tяhsildя keyfiyyяtin tяminatыna qlobal proseslяrin tяsiri" adlы ikinci fяslinin "Keyfiyyяtin tяminatы problemi Bolonya sisteminin mцhцm amillяrindяn biri kimi" adlы birinci yarыmfяslindя qeyd olunur ki, XX яsrin sonunda - 1998-ci ildя Fransa, Almaniya, Иtaliya vя Bюyцk Britaniya tяhsil nazirlяri vя 29 Avropa dюvlяtlяrinin nцmayяndяlяri arasыnda 19 iyun 1999-cu ildя Иtaliyanыn Bolonya шяhяrindя razыlыьa gяlinmiш Bolonya prosesi Azяrbaycan tяhsilinя tяtbiq edilmiшdir. Яsяrin ikinci fяslinin "Keyfiyyяtin tяminatы sistemindя xarici vя daxili qiymяtlяndirmя" adlы ikinci yarыmfяslindя problem tяdqiqatчыnыn чalышdыьы AMИ-nin Шяki filialыnda (hazыrda ADPU-nun Шяki filialыdыr) aparыlan tяhsil alanlarыn nailiyyяtlяrinin qiymяtlяndirilmяsi nцmunяsindя цmumilяшdirilir. Monoqrafiyanыn "Azяrbaycan ali tяhsil sisteminin Avropa tяhsil mяkanыna inteqrasiyasыnda keyfiyyяtin tяmin olunmasы problemi" adlы цчцncц fяslinin "Azяrbaycan ali tяhsil sisteminin mюvcud vяziyyяti" adlы birinci yarыmfяslindя юlkяmizdя ali tяhsil sisteminin mюvcud vяziyyяtindяn, Avropa mяkanыna inteqrasiyasыndan danышыlmышdыr. Qeyd edilmiшdir ki, юlkяmizin dцnya tяhsil sisteminя, xцsusяn ali tяhsil mцяssisяlяrinin Avropa ali tяhsil mяkanыna inteqrasiyasы prosesi Azяrbaycan Respublikasы rяhbяrliyinin яsas xarici siyasяt prioritetlяrindяn birinя чevrilmiшdir. Цчцncц fяslin "Azяrbaycan ali tяhsil sistemindя keyfiyyяtin tяmin olunmasы problemi" adlы ikinciyarыmfяslindя юlkяmizin tяhsil sistemindя keyfiyyяtin tяmin olunmasыnыn yollarы tяhlil edilmiшdir. Sюzцgedяn цчцncц fяslin "Azяrbaycan ali tяhsil sistemindя keyfiyyяtin tяminatыnыn perspektivlяri" adlы цчцncц yarыmfяslindя isя mцяllif tяhsildя keyfiyyяtin tяminatы perspektivlяri aчыqlamышdыr.

ADPU-nun Шяki filialыnыn "Dillяr" kafedrasыnыn dosenti, filologiya цzrя fяlsяfя doktoru Ulduz Mцrшцdovanыn doktorluq dissertasiyasы sяviyyяsindя yazaraq nяшr etdirdiyi "Azяrbaycan vя Шimali Amerika hindu folkloru" (2018) adlы monoqrafiya mцqayisяli folklorшцnaslыьыn maraqlы nцmunяsi kimi diqqяti cяlb edir. Alim monoqrafiyanы 5 fяsil, 24 yarыmfяsil цzrя yazmыш, fяsil vя yarыmfяsillяr daxilindя Azяrbaycan xalqы vя Шimali Amerika hindu tayfalarыnыn mяnшяyi, problemin Azяrbaycan folklorшцnaslыьыnda юyrяnilmяsi tarixi, Azяrbaycan vя Шimali Amerika miflяrinin genezisi, tяsnifi vя tipologiyasы, ayrы-ayrы mяnшя kultlarыnыn mяzmunu, Azяrbaycan vя Шimali Amerika hindularыnыn mяiшяt mяrasimlяrinin ( toy vя yas mяrasimlяri) mяzmunu vя icra xцsusiyyяtlяri, Azяrbaycan vя Шimali Amerika hindularыnыn epik dцшцncяsindя naьыl, atalar sюzц vя lяtifяlяrin janr xцsusiyyяtlяri, oxшarlыqlar vя fяrqliliklяr istedadlы folklorшцnas qяlяmi ilя tяhlil edilmiшdir. Яsяrin orijinallыьы vя Azяrbaycan folklorшцnaslыьы цчцn tamamilя yeni mяzmun kяsb etmяsi mцяllifin ingilis dilindя olan materiallardan peшяkar dilшцnas kimi istifadя etmяsindяdir. Monoqrafiyanыn sonunda verilmiш чoxsaylы elmi mяnbяlяr tяdqiqatчыnыn mяhsuldar яmяyindяn xяbяr verir.

Dosent U.B.Mцrшцdova Azяrbaycan vя Шimali Amerika hindularыnыn folkloru ilя mцqayisяlяri tяkcя nяzяri fikir sюylяmяklя problemi hяll edilmiш hesab etmяmiш, aьыr zяhmяt hesabыna Шimali Amerika hindularыnыn mif vя яfsanяlяrinin orijinal nцmunяlяri ilя Azяrbaycan oxucularыnы tanыш etmяk mяqsяdilя onlarы ingilis dilindяn Azяrbaycan dilinя tяrcцmя edяrяk 2019cu ildя "Шimali Amerika hindularыnыn mif vя яfsanяlяri" adы ilя nяшr etdirmiшdir. Яsяr respublikanыn tanыnmыш folklorшцnas alimlяrindяn olan filologiya elmlяri doktoru, professor, яmяkdar elm xadimi Mяhяrrяm Qasыmlы tяrяfindяn yцksяk dяyяrlяndirilmiшdir.

Topluda Шimali Amerikanыn ayrы-ayrы hindu tayfalarыnыn яfsanяvi vя mifoloji dцшцncяsini яks etdirяn 81 mif vя яfsanя oxucularыn diqqяtinя чatdыrыlmышdыr.

(Давамы 10-ъу сящифядя)

сящ. 10

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 05 (200), Май 2021

Гядим Шякимизин мцасир елм мябяди (Яввяли 9-ъу сящифядя) Filialыn "Humanitar fяnlяr" kafedrasыnыn baш mцяllimi Pakizя Ялийеванын yerinя yetirdiyi tяdqiqat iшi ilя яlaqяdar XX яsr Azяrbaycan яdяbiyyatыnыn gюrkяmli шair, nasir, dramaturq vя яdяbiyyatшцnasы olmuш Arif Abdullazadяnin яdяbi irsinin tяbliьi mяqsяdilя hazыrladыьы toplu "Qatarla uчmaqdan yorulan durna" adlanыr vя 2020-ci ildя nяшr edilяrяk oxucularыn istifadяcinя verilmiшdir. Tяrtibчi P.И.Zakirova topluya шairin dяrc olunmayaraq шяxsi arxivindя qalan mцxtяlif mюvzulu 93 шeirini daxil etmiшdir.

olunmuш "Biocoьrafiyadan qыsa izahlы lцьяt" adlы vяsaiti dя ADPUnun elmi nяшrlяri sыrasыnda diqqяtчяkicidir. Vяsait ali pedaqoji tяmayцllц mяktяblяrin "Coьrafiya mцяllimliyi" ixtisasы цzrя tяhsil alan tяlяbяlяr, biocoьrafiya elm sahяsi цzrя maraqlanan шяxslяr, цmumtяhsil mяktяblяrinin biologiya vя coьrafiya mцяllimlяri цчцn nяzяrdя tutulmuшdur.

Sюzцgedяn illяrdя ADPUnun Шяki filialыnыn "Цmumelmi fяnlяr" kafedrasыnыn baш mцяllimi, filologiya цzrя fяlsяfя doktoru Kamil Adышirinovun elmi tяdqiqatчыlыq fяaliyyяti daha mяhsuldar olmuшdur. Tяdqiqatчыnыn 18 il-

Pakizя Ялийева

Tofiq Mehdiyev

ADPU-nun Шяki filialыnыn яmяkdaшы, tibb цzrя elmlяr doktoru Tofiq Mehdiyevin Azяrbaycan Tibb Universitetinin яmяkdaшы, tibb цzrя elmlяr doktoru T.T.Яliyeva ilя birgя yazdыьы vя 2015-ci ildя nяшr etdirdiyi "Шяkяrli diabetdя dцzgцn qidalanma" adlы metodik vяsait hяm tяlяbяlяr, hяm dя шяkяrli-diabetli xяstяlяr цчцn maraqlы vяsait kimi qarшыlanmышdыr. Metodik vяsait 5 fяsil, 68 yarыmfяsil цzrя yazыlmышdыr. Vяsaitdя шяkяrli diabetli xяstяlяrin dцzgцn qidalandыrыlmasыnыn tяшkili ilя яlaqяdar яn zяruri шяrtlяrlя yanaшы, qida maddяlяrinin яhяmiyyяti vя defisiti barяsindя qыsa vя dolьun mяlumatlar tяlяbяlяrin vя istifadячilяrin diqqяtinя чatdыrыlmышdыr.

ADPU-nun Шяki filialыnыn "Tяbiяt fяnlяri vя onlarыn tяdrisi metodikasы" kafedrasыnыn baш mцяllimi, geologiya-mineralogiya цzrя fяlsяfя doktoru Hцseyn Mustafabяylinin 2017-ci ildя nяшr

lik zяhmяtinin bяhrяsi olan "XX яsr Шяki яdяbi - mяdяni mцhiti" adlы irihяcmli monoqrafiyasы 2015-ci ildя "Elm vя tяhsil" nяшriyyatы tяrяfindяn nяшr olunaraq mцяllifя xцsusi nцfuz qazandыrmышdыr. Bu irihяcmli tяdqiqat яsяrindя o, bцtюv bir yцzillikdя Шяkinin яdяbi-mяdяni hяyatыna dair maraqlы faktlarы oxucularыn diqqяtinя чatdыrmыш, 40 nяfяrdяn artыq yazarыn hяyat vя yaradыcыlыьы haqqыnda ilk dяfя olaraq geniш mяlumat vermiшdir.

Bu fundamental tяdqiqat яsяrinin ikinci hissяsini mцяllif artыq baшa чatdыrmaq цzrяdir. Tяdqiqatчы tяkcя яdяbi mцhitin tяmsilчilяrinin yaradыcыlыьыnы tяhlil etmяklя kifayяtlяnmяmiш, gяrgin zяhmяt hesabыna yerli vя mяrkяzi dюvri nяшrlяrя sяpяlяnmiш bяdii nцmunяlяri toplayaraq, hяmчinin шяxsi arxivlяrdяn istifadя yolu ilя bir sыra yazarlarыn яsяrlяrini ilk dяfя nяшr etdirяrяk region vя respublika oxucusuna tяqdim etmiшdir.

2015 - ci ildя o, шяkili yazar

Elчin Abdullayevin "Цшцdц qяlbimiz" adlы kitabыna geniш "юn sюz" yazmыш, kitabыn elmi redaktoru olmuшdur. 2016-cы ildя XX яsr Шяki яdяbi mцhitinin tяbliьi sahяsindя onun xidmяtlяri daha yaddaqalan olmuшdur. Bu ildя o, Nurpaшa Hцmmяtovun "Tanrыdan dilяyim", Tofiq Qaffarovun "Gюzцmцn iшыьы, dilimin sюzц", Яhmяd Zяyzidlinin "Nяdir yaшamaq?", Яlяшrяf Шayanыn "Чяhrayы eynяkdяn baxma hяyata" adlы kitablarыnы geniш tяrtib vя "юn sюz"lя nяшr etdirmiш, gюrkяmli maarifчi Яhmяd Yusiflinin юmцr yoluna hяsr edilmiш "Nurlu xatirяlяr iшыьыnda" adlы xatirя kitabыnы yazmышdыr. 2017 2018-ci illяrdя bu yorulmaz tяdqiqatчы XX-XXЫ яsrlяrdя Шяki яdяbi mцhitinin tяmsilчilяri olan Mяmmяd Чяlяbiyevin (XX яsr) hekayяlяrindяn ibarяt "Иnsan lяyaqяti", Aynur Mяsimovanыn (XXЫ яsrin яvvяllяri) hekayя vя шeirlяrindяn ibarяt "Иtirilmiш sяadяt", Dцnya Gяnc Tцrk Yazarlar Birliyinin цzvц, gяnc шair Tural Adiшirinin (XXЫ яsrin яvvяllяri) "Barmaqda цzцk yeri" adlы шeirlяr kitablarыnы tяrtib edяrяk geniш "юn sюz"lя nяшr etdirmiшdir.

K.Adышirinovun Шяkinin Baqqal, Ы-ЫЫ Bilяcik, Baш Gюynцk, Baш Шabalыd, Baш Layыsqы, Aшaьы Gюynцk kяndlяri цzrя apardыьы uzunmцddяtli araшdыrmalarыnыn sonu kimi "Gюynцk mahalыnыn tarixi-яdяbi vя folklor hяyatы" adlы irihяcmli monoqrafiyasы 2019-cu ildя "Elm vя tяhsil" nяшriyyatы tяrяfindяn nяшr edilmiшdir. Kitabda Шяkinin Gюynцk mahalыnыn яn bюyцk kяndlяri olan Baш Layыsqы vя Baш Gюynцk kяndlяrinin tarixi coьrafiyasы, toponimikasы, mяhяllяlяri vя nяsillяri, adяt-яnяnяlяri, lяqяblяr sistemi elmi tяhlil edilmiшdir.

Alimin tяdqiqatчыlыq fяaliyyяti 2019cu ildя bununla bitmяmiш, hяmin ildя o, Azяrbaycan Milli Ordusunun gяnc шяhid zabiti Aqшin Abdullayevin nяsillяrя юrnяk olan hяyat yolunu oxuculara чatdыrmaq цчцn "Hяyatы nяsillяrя юrnяk olan qяhrяman" adlы elmi-populyar kitabы yazaraq nяшr etdirmiшdir. Bu maraqlы kitabыn ayrы-ayrы hяrbi hissяlяrdя geniш tяqdimatы keчirilmiш, gяnc яsgяr vя zabitlяrin vяtяnpяrvяrlik tяrbiyяsindя яhяmiyyяtli rol oynayan mяnbя kimi yцksяk qiymяt verilmiшdir.

2019-cu ildя alim hяmчinin XX яsrin 50-ci illяrindяn Шяkidя fяaliyyяt gюstяrmiш "Sяbuhi" яdяbi mяclisinin цzvц olmuш, balakяnli шair Suraьat Qurbaninin яdяbi irsinin bir hissяsini "Balakяn nяьmяsi" adы

Ramazan bayramында шяhidляр vя qazilяr йад едилди

altыnda geniш "юn sюz"lя tяrtib edяrяk nяшr etdirmiшdir.

2020-ci ilin яvvяllяrindя yorulmaz tяdqiqatчыnыn daha iki kitabы iшыq цzц gюrmцшdцr. Araшdыrыcыnыn Шяki яdяbi mцhitinin istedadlы qяlяm sahibi olmuш Yaqub Mahirin poetik irsinin geniш sяciyyяsini verяn "Yaqub Mahirin poetik irsi" adlы monoqrafiyasы onu яdяbi ictimaiyyяtя istedadlы qяlяmя malik tяdqiqatчы kimi tanыtmышdыr. Monoqrafiya respublikamыzыn tanыnmыш nяшriyyatlarыndan olan "Elm vя tяhsil" nяшriyyatыnda nяшr olunmuшdur. Яsяrin elmi redaktoru AMEA-nыn Nizami Gяncяvi adыna Яdяbiyyat Иnstitutunun яmяkdaшы, filologiya цzrя elmlяr

biyyatыndan istifadя imkanlarыnы vя yaradыcыlыьыnыn sяnяtkarlыq qцdrяtini ilk dяfя geniш шяkildя tяhlilя cяlb etmiшdir.

Tяdqiqatчыnыn uzun illяrin tяdqiqatыnыn nяticяsi olan "Шяki яdяbi mцhitindя M.Я.Sabir satira яnяnяlяri" monoqrafiyasы da 2020-ci ilin fundamental nяшrlяrindяndir. Monoqrafiyada XX яsrin ЫЫ yarыsы, XXЫ яsrin яvvяllяrindя Шяkidя fяaliyyяt gюstяrяn "Sяbuhi" яdяbi mяclisinin sыralarыnda yazыb-yaratmыш Yaqub Mahirin, Яnvяr Mirzяoьlunun (Mustafayevin), Nurpaшa Hцmmяtovun, Suraьat Qurbaninin (Balakяn), Mяmmяdiyyя Sцleymanlыnыn, Шakir Xяyalыn (Qяbяlя), Яlяш-

Hцseyn Mustafabяyli

Kamil Adышirinov

doktoru Baba Babayevdir. Kitaba Lяnkяran Dюvlяt Universitetinin professoru, filologiya цzrя elmlяr doktoru Yяdulla Aьazadя, ADPU-nun Шяki filialыnыn professoru, pedaqogika цzrя elmlяr doktoru Firяdun Иbrahimov vя ADPU-nun Шяki filialыnыn dosenti, filologiya цzrя fяlsяfя doktoru Gуlarа Abdullayeva rяy vermiшlяr.

Monoqrafiyada XX яsrdя vя XXЫ яsrin ilk onilliklяrindя Шяkidя yaшayыb-yaratmыш, uzun illяr "Sяhuhi" яdяbi mяclisinin цzvц olmuш, satiralarыnda M.Я.Sabir, lirik-aшiqanя qяzяllяrindя Яliaьa Vahid, gяraylы vя qoшmalarыnda zяngin aшыq шeiri яnяnяlяrini davam etdirmiш istedadlы el шairi Yaqub Mahirin poetik irsi-mцhiti, dюvrц, hяyat vя yaradыcыlыьы yer almышdыr. Mцяllif шairin maraqlы vя mяшяqqяtli юmцr yolunu, cяmiyyяtя satirik baxышlarыnыn mяcmuyu olan satiralarыnы, poetik irsinin ayrы-ayrы mюvzularыnы, яsяrlяrindя xalq яdя-

rяf Шayanыn (Mяmmяdovun), Tofiq Qaffarovun, Sabir Яfяndiyevin, Valeh Qiyasinin, Шahid Mяmmяdkяrimovun, Bяhram Qxudlunun, Ramiz Orsяrin, Иsmayыl Valehoьlunun, Qurbanяli Camalovun, Araz Sяmяdin vя Tural Adышirinin satirik mяzmunlu шeirlяri tяhlil edilmiшdir.

Kitab XX яsrin ЫЫ yarыsыnda vя XXЫ яsrin яvvяllяrindя Шяki яdяbi mцhitindя satirik poeziyada Sabir satira яnяnяlяrinin inkiшaf tarixini юyrяnmяk istяyяn kцtlяvi oxucular, ali mяktяblяrdя tяhsil alan filoloq tяlяbяlяr vя "Azяrbaycan dili vя яdяbiyyat" fяnnini tяdris edяn mцяllimlяr цчцn nяzяrdя tutulmuшdur.

Гафгазын ян бюйцк идман сарайы Gяncяdя Иdman Sarayыnыn tikintisi davam edir. Эянъя Шяhяr Gяnclяr vя Иdman Baш Иdarяsindяn AZЯRTAC-a verilяn mяlumata gюrя, Иdman Sarayыndakы zallarыn gяlяcяkdя istifadяyя daha sяmяrяli vя beynяlxalq standartlara uyьun tikilmяsi цчцn idman mцtяxяssislяrinin vя peшяkar idmanчыlarыn tюvsiyяlяri nяzяrя alыnыb. Иkimяrtяbяli qurьuda bюyцk idman zalы, цzgцчцlцk hovuzu, beynяlxalq шahmat turnirlяrinin keчirilmяsi цчцn zal, шahmat, gцlяш, boks vя di-

Шяkinin mяdяniyyяt iшчilяri Ramazan bayramы яrяfяsindя шяhid ailяlяrinя vя qazilяrя baш чяkiblяr.

Mцqяddяs Ramazan bayramы яrяfяsindя Шяki Regional Mяdяniyyяt Иdarяsinin vя Mяdяniyyяt Ишчilяri Hяmkarlar Иttifaqы Шяki rayon Komitяsinin rяhbяr шяxslяri vя яmяkdaшlarы шanlы Zяfяrlя baшa чatan Vяtяn mцharibяsindя canlarыnы qurban vermiш igid oьullarыn mяzarlarыnы ziyarяt edib, шяhidlяrin яziz xatirяsinя ehtiramlarыnы bildiriblяr.

Sonra Regional Иdarяnin rяhbяrliyi шяhid ailя цzvlяri vя mцharibя qazilяri ilя gюrцшцb, Ramazan bayramы mцnasibяtilя onlara bayram sovqatы tяqdim edib.

Gюrцшlяrdя Regional Иdarяnin rяisi Mirvari Zeynalova 44 gцn davam edяn Vяtяn mцharibяsindя rяшadяtli Azяrbaycan Ordusunun Mцzяffяr Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя tarixi Qяlяbя qazanmasы, Zяfяrlя baшa чatan mцharibяdя Vяtяnimizin igid oьullarыnыn gюstяrdiklяri qяhrяmanlыqlar barяdя danышыb, шяhid ailяlяrinin, mцharibя qazilяri vя iшtirakчыlarыnыn daim dюvlяt qayьыsы ilя яhatя olunduьunu vurьulayыb.

Kamil AДЫШИРИНОВ , ADPU-nun Шяki filialыnыn baш mцяllimi, filologiya цzrя fяlsяfя doktoru

gяr idman nюvlяri цzrя mяktяblяr, boulinq vя atыcыlыq zallarы, istirahяt vя iaшя obyektlяri fяaliyyяt gюstяrяcяk. Яn mцasir avadanlыqla tяchiz olunacaq Иdman Sarayыnыn 2022-ci ilin sonuna kimi istismara verilmяsi nяzяrdя tutulur.

Qeyd edяk ki, Prezident Иlham Яliyevin 2017-ci ildя imzaladыьы Sяrяncama яsasяn 3 hektara yaxыn яrazidя tikilяn idman qurьusu цmumi sahяsinя, binanыn tutumuna vя hяcminя gюrя Qafqazda яn bюyцk idman mцяssisяsi hesab olunur.

№ 05 (200), Май 2021

Щябибулла МАНАФЛЫ, АДПУ Шяki filialыnыn баш mцяllimi, тарихчи (Яввяли ютян сайларымызда) 1930-cu ilin aprelin 11-dя Baш Gюynцk kяndindя cяrяyan edяn hadisяlяri цsyan hяrяkatыnыn baшlanьыcы kimi tяqdim etmяk olar. Hяmin gцn Komsomol tяшkilatыnыn kяnd юzяyinin katibi Zцleyxa mцяllimя vя burada baш verяn hadisяlяr haqqыnda rayon partiya komitяsinin birinci katibi Riza Babayevя mяlumat verяn rabitя iшчisi dя qяtlя yetirildilяr. Kяnd sovetinin binasы yandыrыldы.

Molla Mustafa camaat qarшыsыnda чыxыш edяrяk bildirdi ki, artыq Sovet hюkumяti mюvcud deyil. Bu hюkumяt indi nя Moskvada, nя Petroqradda nя dя Bakыda fяaliyyяt gюstяrmir. Namuslu vя nцfuzlu insanlarыn torpaqlarыnы vя qiymяtli яшyalarыnы mяnimsяyяrяk onlarыn hesabыna yaшamaq istяyяn, юzlяrini bolшevik adlandыrыlan bu mцftяxorlarыn aqibяti шяrяfsiz юlцm olacaqdыr. Allah tяrяfindяn lяnяtlяndirilяn bu iшя kimlяr kюmяk edibsя onlar da haqlы cяzadan yaxa qurtara bilmяyяcяklяr. Цsyanчыlar yaxыnlыqdakы Шabalыd kяndinя цz tutdular. Mяqsяd, hяmin kяndi dя nяzarяt altыna almaq vя Шяki шяhяrinя doьru yцrцшя baшlamaq цчцn zяruri hazыrlыq iшlяrini gюrmяk idi. Onlar ШяkiZaqatala yolunu da baьladыlar. Шabalыd Molla Mustafanыn doьma kяndi idi. Orada olarkяn o, цsyanчыlara mцraciяt edяrяk demiшdir: "Fяhlяlяr bizi Nuxaya dяvяt ediblяr, atяш aчmaq, qarяtlяrя yol vermяk olmaz".

Aprelin 12-dя Шяkinin 33 km шimal-qяrbindя yerlяшяn Иbaclы-Qыpчak kяndindя dя цsyan baшlandы.

Hяmin gцn baшda Molla Mustafa olmaqla 100 nяfяr silahlы vя 1500 nяfяr яli yalыn цsyanчы Шяki шяhяrinя doьru yцrцшя baшladы. Yol boyu onlara yeniyeni kяndli dяstяlяri qoшulurdu. Zяyzid kяndindяn olan цsyanчы dяstя daha bюyцk idi.

Bu qцvvя dя цmumi axыna qovuшdu. Цsyanыn baшlanmasыndan xяbяrdar olan AK(b)P Nuxa rayon komitяsinin birinci katibi Riza Babayev aktiv kommunistlяri kabinetя toplayaraq onlarыn шahidliyiylя o zaman Azяrbaycanda Dюvlяt Siyasi Иdarяsinя rяhbяrlik edяn M.C.Baьыrova mяlumat verir. Katib bildirir ki, kяnd rabitя xidmяtчisindяn aldыьы mяlumatы Gюynцkdяn qaчыb gяlяn bir чoban da tяsdiqlяmiшdir. Yяqin ki, mяlumatыn qeyri-dяqiqliyini nяzяrя alan M.C.Baьыrov ehtiyatlы olmaьы, шayiяlяrя uymamaьы tюvsiyyя edir. Иllяr юtяndяn sonra onun baш verяn hadisяlяrя belя mцnasibяti baшqa cцr yozulur. Guya o, xцsusi xidmяt orqanlarыnыn Sovet hюkumяtindяn narazы olan qцvvяlяri цsyana cяlb edib mяhvinя nail olmaq planыna uyьun hяrяkяt etdiyindяn R.Babayevin mяlumatыna etinasыz yanaшmышdыr.

Halbuki цsyan hяrяkatыnыn yцksяlяn xяttlя inkiшafы M.C.Baьыrovun karyerasыnы tяhlцkя altыna qoymuш vя az qala hяyatы bahasыna baшa gяlmiшdir.

Riza Babayev Azяrbaycanыn baш milis idarяsinin

90 ил ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 11

Шяki цсйаны Йени тапылмыш фактлар ялавя едилмишдир.

rяhbяrinя dя mяlumat verяrяk bildirir ki, Nuxa vя яtraf kяndlяrdя sakitlikdir. Ona gюrя dя Gюynцkdяki цsyan baradя яhaliyя mяlumat vermяyin tez olmasы qяnaяtindяdir. Onunla telefon danышыьы aparan baш milis idarяsinin rяisi sюhbяti belя sonluqla bitirir: - Ehtiyatlы olun. Bizimlя яlaqя saxlayыn. Saatlarыmыzы yoxlayaq. Иndi mяnim saatыmda 19:03 dяqiqяdir. Dцz saat 21:00-da zяng edяcяyяm. Яgяr hяr hansы sяbяbdяn cavab vermяsяniz, zяng hяr yarыm saatdan bir tяkrar olunacaqdыr. Sizя salamatlыq arzulayыram.

Hяmin telefon danышыьыndan sonra R.Babayev kabinetdяki aktiv kommunistlяrя цz tutaraq demiшdir: - Belяliklя yoldaшlar, xahiш edirяm ki, kimin silahы varsa, silahlanaraq mяnim birinci чaьыrышыmdan sonra шяhяr partiya komitяsinя gяlsin. Bцtцn kommunistlяri xяbяrdar edin. Heч bir чaшqыnlыьa yol vermяk olmaz.

Biz heч vaxt indiki kimi gцclц olmamышыq. Doьrudanmы onlar bizя hцcum etmяyя risq edя bilяrlяr? Иnanmыram!

Daha sonra R.Babayevin gюstяriшiylя Шяki яhalisinя mцraciяt tяrtib edildi. O, юzц dя bu mцraciяtin hazыrlanmasыnda iшtirak etdi. Mцraciяt tezliklя "Nuxa fяhlяsi" qяzetinin redaktoru Mяmmяdsani Mяmmяdova чatdыrыldы vя onun tяrяfindяn redaktя olundu.

AK(b)P Шяki rayon komitяsinin tяbliьat-tяшviqat шюbяsinin mцdiri Nurmяhяmmяd Quliyev, "Nuxa fяhlяsi" qяzetinin redaktoru Mяmmяdsani Mяmmяdov vя mяtbяяnin direktoru Шakir Яfяndiyev hяmin mцraciяtdяn 800 nцsxя чap etdilяr. Orada deyilirdi: "Nuxa vяtяndaшlarы! (?)

Xanlar, bяylяr vя qolчomaqlar яsrlяr boyu bizdяn qarяt etdiklяri var-dюvlяti yenidяn юzlяrinя qaytarmaq цчцn gяrgin sяylяr gюstяrirlяr. Torpaьы kяndlilяrdяn, fabrik vя zavodlarы fяhlяlяrdяn geri almaq istяyirlяr. Sovet hюkumяtinin yыxыlmasы haqqыnda шayiяlяr yayыrlar. Bu, onlarыn xam xяyallarыdыr.

Varlыlarыn nцmayяndяlяri vя onlarыn tюr-tюkцntцlяri Sovet hюkumяti fяallarыna divan tutur, bolшeviklяri vяhшicяsinя юldцrцrlяr. Gюynцkdя Molla Mustafa vя Hцseyn Яsяd oьlunun baшчыlыq etdiyi quldurlar Azяrbaycan DSИ-nun Nuxa rayon mцvяkkili, bolшevik Qasыmovu qяtlя yetirmiшlяr.

O, юlцm qabaьы demiшdir: "Sovet hюkumяti var vя olacaqdыr".

Dцшmяnin yalan шayiяlяrinя inanmayыn. Fitnяkarlarы ifшa edin. Leninin gюstяrdiyi parlaq gяlяcяk uьrunda mцbarizя aparanlarыn sыralarы daha da sыxlaшыr.

Yoldaшlar, biz indi hяmiшяkindяn daha gцclцyцk. Xalq bizя dayaq olduьuna gюrя gцclцyцk, fяhlя vя kяndlilяrя arxalandыьыmыza gюrя gцclцyцk.

Rяdd olsun яksinqilabi qolчomaqlar! Yaшasыn fяhlя vя kяndli hakimiyyяti!"

Nuxa шяhяr Zяhmяtkeш Deputatlarы Soveti, ЦИK(b)P Nuxa rayon Komitяsi.

Bayaьы bolшevik tяbliьatыndan baшqa bir шey olmayan bu mцraciяtin xarakterik cяhяti baш verяn hadisяlяr haqqыnda yarыm hяqiqяtlяri gurultulu шцaрlarla birlяшdirib insanlarы aldatmaq mяqsяdinя xidmяt etmяsindяdir. Axы, elя hяmin 1930-cu ildя Sovet hюkumяti torpaьы kяndlidяn alaraq kollektiv tяsяrrцfatlar (kolxozlar) yaradыrdы. Kolxoz-

gюrяn Nuxa шяhяr Sovetinin rяhbяrliyi цsyanчыlarla danышыqlar aparmaq zяrurяti qarшыsыnda qaldы. Danышыqlarda hakimiyyяti hяrbi komissarlыьыn sяfяrbяrlik шюbяsinin rяisi Bяhram bяy Nяbibяyov tяmsil edirdi.

O, цsyanчыlarla iki dяfя gюrцшmяli oldu. Lakin ikinci gюrцшdяn sonra onlarыn tяrяfinя keчяrяk Шяkiyя hцcumda iшti-

Mяmmяdsani Mяmmяdov, "Nuxa fяhlяsi" ("Шяки fяhlяsi") qяzetinin redaktoru da iшlяyяn kяndli nяinki torpaьыn sahibi deyildi, hяtta юz яmяyinin nяticяlяri цzяrindя sяrяncam vermяk hцququndan mяhrum edilirdi.

rak etdi. Bяhram bяyin ardыnca hюkumяt strukturlarыnda чalышan mяmurlarыn bir qismi, hяmчinin 45 milis iшчisi

1930-ъу илдя чыхан "Nuxa fяhlяsi" ("Шяки fяhlяsi") qяzetinin логосу

Fabrik vя zavodlardan heч danышmaьa dяymяzdi. Иctimai mцlkiyyяtя чevrilmiш, яslindя dюvlяt tяrяfindяn inhisara alыnmыш sяnaye mцяssisяlяrindя aьыr шяraitdя iшlяyяn fяhlяlяr o zaman 53 rubl яmяk haqqы alыrdыlar. Bu isя, hяtta yarыac-yarыtox yaшamaьa belя imkan vermirdi. Цsyanчыlarыn шяhяrя hцcumu zamanы bolшeviklяrin "Xalq bizя dayaq olduьuna gюrя gцclцyцk" iddiasыnыn reallыqdan uzaq olduьu tяsdiqlяndi. Xalq onlarы mцdafiя etmяdiyindяn cяmi iki gцn duruш gяtirя bildilяr. Mцqavimяt imkanlarыnыn tцkяndiyinи

dя цsyanчыlara qoшuldu. Milislяrя mяxsus 57 tцfяng dя цsyanчы qцvvяnin яlinя keчdi. Цmumiyyяtlя, milis idarяsi hцquq-mцhafizя sisteminin bir qolu kimi sцquta uьradы.

Fяhlяlяrin 50-60 nяfяrlik bir qrup halыnda цsyanчыlarыn yanыnda yer almasы bolшevizmin яsas sosial bazasы olan fяhlя sinfinin dя ondan цz dюndяrmяkdя olduьunu tяsdiq etdi.

1930-cu il aprelin 13dя цsyanчыlar шяhяrя daxil oldular. Gцllя sяslяri, atlarыn fыnxыrtыsы, цsyanчыlarыn nяriltisi birbirinя qarышaraq vahimяli bir gurultuya чevrilmiшdi. Sanki sel

ЫЫ-ЫЫЫ ФЯСИЛ

sularы Qurcana чayыnыn yataьыnы yenя aшaraq шяhяr mяhяllяlяrinin цzяrinя axыrdы. Яslindя, mяlum oldu ki, yerli hakimiyyяt orqanlarы mяhz hяmin gцnlяrdя шяhяrя hцcum gюzlяmirdilяr. Onlar yalnыz Шяki mцhasirяyя alыnmazdan 2 saat яvvяl bundan xяbяr tuta bilmiшdilяr. Цsyana qalxan qцvvяlяr haqqыnda qяqiq informasiya yox idi.

Hяmin anda цsyanчыlara mцqavimяt gюstяrmяk цчцn nяzяrdя tutulan qцvvя pis silahlanmыш, Шяkiyя giriш yollarы цzrя xыrda hissяlяrя parчalanmыш fяal kommunistlяrdяn ibarяt kюnцllцlяr idi.

Sюylяnilяnlяrin hяqiqяti яks etdirdiyini rяsmi sяnяdlяr dя tяsdiq edir. Yenя uzun mцddяt "tamamilя mяxfidir" kilidi altыnda saxlanыlan AK(b)P-nin ZaqatalaNuxa Dairя Komitяsi adыndan AK(b)P MK-ya verilяn hesabat xarakterli mяlumata nяzяr yetirяk. Orada deyilir: "Шяhяrя hцcum qяflяtяn olub.

Rayon tяшkilatlarы bu hцcumu gюzlяmirdilяr. Onlar yalnыz шяhяrin mцhasirяyя alыnmasыna 2 saat qalmыш bu haqda mяlumat яldя ediblяr. Dюvlяt qцvvяlяri pis silahlandыьыndan heч nя edя bilmяdilяr. Шяhяri qoruyan qцvvяlяr postlar цzrя sяpяlяnmiшdilяr. Hяlя fevral ayыnda hяbs edilяrяk Nuxa islah evindя saxlanыlan elementlяr buraxыldы. Onlarыn arasыnda Zaqataladan olanlar da var idi. Dustaqlar evlяrinя qayыtdыqdan sonra Nuxada baш verяn hadisяlяr, hяmчinin, guya Moskvada, Tibilisdя vя Bakыda Sovet hakimiyyяtinin yыxыldыьы haqqыnda шayiяlяr yaymышdыlar. Bu шayiяlяr Qax, Яliabad, sonra isя Balakяn цsyanlarы цчцn яsas amillяrdяn biri oldu".

Yuxarыda gюstяrilяn sяbяblяr hakimiyyяt orqanlarыna шяhяrя hцcum edяn цsyanчыlara ciddi mцqavimяt gюstяrmяyя imkan vermяdi. Onlar чяtinlik чяkmяdяn Шяkini яlя keчirdilяr. Цsyanчыlar 1930cu il aprelin 13-dя axшam чaьы poчt binasы istisna olmaqla bцtцn idarя vя mцяssisяlяr цzяrindя юz nяzarяtlяrini qura bilmiшdilяr.

Aprelin 14-dя 2 milis iшчisi, DSИ-nin sцrцcцsц Poluboyarikov vя 8 яsgяr цsyanчыlar tяrяfindяn юldцrцldц. Hakimiyyяt nцmayяndяlяrindяn 8 nяfяr isя yaralandы. Цmumiyyяtlя, Шяkinin цsyanчыlarыn яlindя olduьu bir neчя gцn яrzindя 21 kommunist, 3 komsomolчu, 16 sovet iшчisi gцllяlяndi. Rayon partiya komitяsinin birinci katibi Riza Babayev dя цsyanчыlarыn яlinя keчdi vя mюhkяm dюyцldц. Lakin o, qaчыb rabitя binasыnda gizlяnmяyя mцvяffяq olur.

Bolшevik ideyalarыna fanatikcяsinя inam bяslяyяn mяhdud saylы kommunistlяrdяn Bilallы qardaшlarы hяbsxananыn mцdafiяsini tяшkil etmяyя cяhd gюstяrdilяr. Zakir vя Яbdцrяhman Bilallы qardaшlarы, hяmчinin baramaaчan fabrikin daha 4 fяhlяsi hяbsxana yaxыnlыьыnda son nяfяslяrinя kimi dюyцшцb hяlak oldular. (Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 12

№ 05 (200), Май 2021

Faciяlяr serialы vя ya haqsыz qыnaq Акиф ЯСЯДУЛЛАЙЕВ, щяким-психиатр

Proloq яvяzi Cяmi 44 gцn davam edяn 2-ci Вяtяn mцharibяsi Azяrbaycan xalqыnыn birliyini, qяhrяmanlыьыnы, яzmkarlыьыnы цzя чыxardы. Mцharibяdяn sonra Respublikamыzыn sayыlыb-seчilяn ziyalыlarыndan belя bir tяklif paylaшыldы ki, mцharibя ilя baьlы hяr hansы bir tяяssцratlarы olan qяlяm sahiblяri юz fikirlяrini qяlяmя alsыnlar vя bunlar bir kitabda dяrc olunsun. Bu tяklifdяn sonra mяndя belя bir maraq yarandы ki, 2-ci yox 1-ci vяtяn mцharibяsi adlanan dюvrdя ailяmizin yaшadыьы faciяlяri qeyd edim.

Yяqin ki, ilk baxышda elя bir tяяssцrat yaranacaq ki, bu yazыlanlar bяdii tяxяyyцlцn mяhsuludur, hadisяlяrя yaradыcыlыq donu geydirilib, ancaq, sяmimiyyяtlя qeyd edirяm ki, hadisяlяri olduьu kimi diqqяtinizя чatdыracaьam, bяzяksizdцzяksiz. Mяnя elя gяlir ki,elя hadisяlяr var ki, onlara bяdii don geydirmяk, hяtta, bяdiilяшdirmя bu sahяdя kifayяt qяdяr tanыnmыш qяlяm sahibi tяrяfindяn aparыlsa belя, hяmin hadisяnin tяsir qцvvяsini zяiflяdir.

xaraq insan axыnыnыn цzяrinя yeriyib. Hяrя bir tяrяfя qaчыb canыnы qurtara bilsя dя Шirяli vя yanыnda olan xalasы oьlu imkan tapa bilmяyiblяr. Xalasы oьluna yцngцl xяsarяt yetirsя dя Шirяlini maшыnыn qabaьыna alыb xeyli mяsafяni sцrцdцkdяn sonra сцрцъц aradan чыxa bilib. Hяmin vaxt elя чaш-baш vяziyyяtdя qaldыq ki, Шirяlinin kim tяrяfindяn hara aparыldыьыnы da sonradan юyrяnя bildik. Шirяli yaralы vяziyyяtdя bюyцk qardaшы tяrяfindяn yaxыnlыqdakы xяstяxanaya aparыlыb, xяstяxanaya чatыnca dцnyasыnы dяyiшibmiш. Шirяlinin юlцmц tяkcя bizi yox onu tanыyan qohum-qonшularыn hamыsыnы sanki шoka salmышdы. Шirяli zahirяn чox yaraшыqlы olmaqla bяrabяr шirin цnsiyyяyli, tяdbirli,xeyirxah bir uшaq idi. Чox vaxt sяhяrlяr qonшularы gяzib dolanar kimin hansы яrzaqa ehtiyacы olardыsa atasыndan alыb aparыb verяrdi. Davranышыna gюrя onu tanыyanlar deyяrdilяr ki, Шurik 70 yaшыna чatыb, sonra yenidяn uшaqlaшыb.

Elшadla baьlы daha чox xatыrladыьыm isя onunla aramыzda olan axыrыncы sюhbяtimiz idi. Mяn ona demiшdim: - Elшad, sяn bilirsяn ki, atan da, anan da xяstяdir yaшlarы da чoxdur. Sяn hяr dяfя яsgяrlяri cяbhяyя юzцn aparыrsan onlar da bilirsяn ki, nя qяdяr narahat olub xяstяliklяri bir az da kяskinlяшir. Heч olmasa arada bir az fasilяlяrlя get.

Elшad heч bir tяrяddцd etmяdяn cavabыmы belя verdi: - Dayы, mяn sяni yaxшы baшa dцшцrяm, ancaq, bilmяlisiniz ki, mяnim яsэяrlяrim dцnяn-sraьagцn anasыnыn balaьыnыn yanыndan ayrыlыb gяlяn tяcrцbяsiz gяnclяrdi. Mяn onlarыn yanыnda olmasam biz daha чox itkilяr verяrik.

Dцzц onun bu cavabыndan sonra artыq mяn heч nя deyя bilmяdim.

Tяsadцfi deyil ki, Elшad cяbhяdя olarkяn baшыndan yaralanыr vя onu qospitala aparыrlar. Yardыm gюstяrildikdяn sonra mяslяhяt bilirlяr ki, heч olmasa 1-2 gцn

O gцndяn mяnim xatirяlяrimin sыrasыna hяmin cavan oьlandan aldыьыm tяяssцratlar da qoшuldu, onu tez-tez xatыrlamaьa baшladыm. Hяr gцn, xцsusilя dя cцmя axшamlarы onun gяlmяsini gюzlяyir, gюzцm onu axtarыrdы. Ancaq mяnя bacыoьlu olmaq istяyяn hяmin cavan oьlan bir dяfя dя olsun bizя baш чяkmяdi.

Fikirlяшdim ki, yяqin hяmin gцn mцяyyяn tяяssцratlarыn tяsiri altыnda o xoш sozlяri deyib, getdikcя dя yadыndan чыxarыb. Az olmur ki, belя шeylяr. Aчыьыnы deyim ki, onu чox qыnasam da fikrimdяn чыxara bilmirdim.

Hяr cцmя axшamыnda olduьu kimi axыrыncы cцmя axшamыnda da шяhidlяr xiyabanыna, Elшadы ziyarяt etmяk цчцn getdik.

Mяn adяtяn cцmя axшamlarыnda ziyarяtin sonunda bir az lяngiyir tяk qalыb, sanki, Elшadla danышыr, kюvrяlir vя bununla tяsяlli tapыrdыm. Bu dяfя dя kюhnя яnяnяmя sadiq qalaraq mцяyyяn hisslяri yaшadыm onunla salamatlaшыb hamыdan arxada ba-

Biz eyni gцndя 2 яzizimizi torpaьa tapшыrmaq mяcburiyyяtini yaшadыq, Elшadы Шяhidlяr xiyabanыna Шirяlini isя шяhяr qяbristanlыьыna. Dяfndяn sonra yaшadыqlarыmы 1-2 cцmlя ilя bildirsяm yяqin ki,hяr шey aydыn olar. Hadisя elя mяcrada baш vermiшdi ki, hяr dяqiqя bacыlarыmыn ailяlяri arasыnda inciklik, narazыlыq, яsassыz ittihamlar baш verя bilяrdi. Яlbяttя ki, bunu daha чox dяrinlяшdirяn яsas verяn hцzrdя iшtirak edяn insanlarыn ehtiyatsыz vя yaxud mяqsяdli sюhbяtlяri ola bilяrdi. Ona gюrя dя tez-tez yerimi dяyiшir, insanlarыn danышыьыna diqqяtlя qulaq asыrdыm ki, belя danышыqlar olarsa mцdaxilя edim. Sюz yox ki, ona gюrя dя чox yorulurdum. Elшadla baьlы xatirяlяrim mяni tяrk elяmirdi. Elшadla mцяyyяn qяdяr dostluьumuz da var idi. Onunla uzun mцddяtli yol-yoldaшlыqlarыmыz olmuшdu. Yadыma salыrdыm ki, onu necя Leninqrad (indiki Sankt Peterburq) шяhяrinя universitetя qяbul цчцn aparmышdыm. Elя birinci imtahandaca юzцnя 2 yazdыrыb gяldi ki, dayы, gяl gedяk. Sяbяbini soruшanda izah elяdi ki, ona 4 yazmaq istяyiblяr o da razыlaшmayыb ki, elя 2 yazыn gedim. Mяn tяяccцblяnяndя bildirdi ki, onsuz da onu universitetя qяbul etmяyяcяklяr. Mяlum oldu ki, imtahan яrяfяsindя dяfяlяrlя ona deyiblяr ki, bяs nяyя gюrя Azяrbaycanda oxumayыb qяbul цчцn Leninqrada gяlib. Elшad hяm savadlы hяm dя чox cяsarяtli oьul idi. Bir qяdяr sonra heч kimin xяbяri olmadan Saratov шяhяrinя gedib orda Ali Hяrbi komandirlяr mяktяbinя daxil olmuшdu.

qospitalda qalыb mцalicя davam etdirilsin, ancaq, Elшad qяtiyyяtlя etiraz edir, яsgяrlяrinin yanыna qayыdыr vя hяmin gцn шяhid olur.

Bцtцn mяrasim gцnlяrini belя xatirяlяrlя цzцntцlц keчirirdim. Mяrasimin 7-ci gцnц mяnя xяbяr verdilяr ki, bir nяfяr cavan oьlan mяnimlя gюrцшmяk istяyir.

Gюrцшцmцzцn elя ilk anыndan cavan oьlan юzцnц чox qяribя apardы, yцksяk tonla, sanki, hцcuma keчdi: - Elшad чox dikbaш idi,юzцnя fikir vermirdi, heч nяdяn ehtiyat elяmirdi mяn ona чox aьыl vermiшdim...

Doьrusu hazыrlaшdыm ki, kobud ifadяlяrlя oнun sюzцnц yarыmчыq kяsim.

Yяqin ki cavan oьlan bunu hiss elяdiyi цчцn sюhbяtin davamыnы belя apardы: - Dayы, siz mяndяn incimяyin mяn Elшadыn zabit dostuyam o mяnя qardaш qяdяr яziz idi. Mяn onun yoxluьu ilя heч cцrя barышa bilmirяm, sadяcя onu bildirmяk istяyirяm ki, o heч nяdяn qorxan, ehtiyat edяn insan deyildi. Mяn ona qяdяr nяsihяt elяyirdimsя dя qulaq asmыrdы. Mяn dцnяn cяbhяdяn qayыtmышam юzцmя borc bildim ki, bura gяlim vя sizinlя gюrцшцm чцnki, sizin haqqыnыzda Elшad mяnя чox шeylяr danышыb. Bu gцndяn sonra artыq siz mяnim dя dayыmsыnыz, mяn bura tez-rez gяlяcяyяm.

Doьrusunu deyim ki, heч adыnы da soruшub bilmяdiyim bu cavan oьlan mяnim fikrimdя elя bacыoьlum qяdяr tяяssцrat yaratdы vя sevindim ki, Elшadы яvяz edяn insan var.

шыaшaьы kюvrяk halda yerimяyя baшladыm.

Bir neчя addыm atdыqdan sonra hiss elяdim ki, mяn ziyarяtчilяrdяn чox geri qalыram, baшыmы qaldыrыb addыmlarыmы yeyinlяtmяk istяdim. Baшыmы azacыq qaldыrmышdыm ki, mяni dяhшяt bцrцdц, ayaqlarыm yerimяdi, яllяrim sanki qurumuшdu gюz yaшlarыmы silя dя bilmяdim. Qarшыmda цzяrindя hяmin cavan oьlanыn шяkli яks olunan qяbir daшы ucalыrdы, soyadы da Pяlяngov.

***

1992-ci ilin uyun ayыnыn ortalarыnda telefonuma gяlяn qяfil zяng 8 il qabaq bюyцk qardaшыmыn qяrib юlkяdя gцnahsыz qяtlя yetirilmяsi faciяsini bizim ailяyя yenidяn yaшatdы. Bacыm oьlu Elшad Qarabaь uьrunda gedяn dюyцшlяrdя шяhid olmuшdu. Dяfn mяrasimindя iшtirak etmяk цчцn elliklя Bakы шяhяrinя yollandыq. Bюyцk hяyяcanla bacыoьlunun nяшinin rota komandiri iшlяdiyi daxili qoшunlarыn hяrbi hissяsinя gяtirilmяyini gюzlяyirdik. Bakы шяhяrindя 2 bacыmыn evi yan-yana yerlяшirdi.Kiчik kцrяkяnimin iш yeri dя evin yaxыnlыьыnda idi.Kiчik bacыmыn 13 yaшlы oьlu Шirяli -mяhяllяdя hamы onu Шurik deyя чaьыrыrdы Elшadы чox istяyirdi. Sяhяrdяn 2 dяfя dюzmяyib atasыnыn iш maшыnы ilя hяrbi hissяyя dяyib qayыtmышdы. Dцzц hяlя dя цmidimiz var idi ki,bяlkя dя bu xяbяr yanlыш olacaq.

Qohumlarыn bяzilяri sяbrsizlikdяn,bяzilяri isя vacib iшlяri olduьu цчцn цzrxahlыq edib gedirdilяr, o cцmlяdяn, kiчik kцrяkяnimin Шцvяlan qяsяbяsindя yaшayan bir qohumu da getmяk цчцn icazя istяdi. Шirяli atasыna mцraciяt edяrяk dedi: - Papa, mяn meyitdяn qorxuram sяn icazя ver mяn dя onlarla Шцvяlana gedim.

Atasы da etiraz elяmяdi. Elя bu mяqamda mяlumat verildi ki. Elшadыn nяшi artыq hяrbi hissяdяdir. Hamыmыz o cцmlяdяn Шirяli dя tяlяm-tяlяsik maшыnlara doluшub hяrbi hissяyя yюn aldыq. Hяrbi hissяdя dяrin hцzn abi-havasы yaranmaqla bяrabяr bяzi яskяr vя zabitlяrin gюz yaшlarы axыtmasыnыn dя шahidi olduq. Elшadыn чalышdыьы kollektivin яsgяr vя zabitlяri arasыnda yцksяk nцfuz sahibi olmasыna яminliyimizi artыran bir dя o oldu ki, onun nяшini birbaшa maшыna qoyub evя aparmaьыmыza razыlыq vermяdilяr. Yolun mцяyyяn hissяsini чiyinlяrindя aparыb sonra maшыna qoyulmasыna icazя vermяyimizi xahiш etdilяr. Яsgяrlяr Azяrbaycanыn 3 rяngli bayraьыna bцrцnmцш tabutu чiyinlяrinя gюtцrdцlяr, bizlяr qohum, qonшu, dostlar vя hяrbi hissяnin шяxsi heyяti sыralanaraq mцяyyяn mяsafяdя dayandыrыlmыш maшыna tяrяf yerimяyя baшladыq. Mцшayiяt elяyяnlяrin sayы 100-dяn artыq olardы. Bizim qяt edяcяyimiz mяsafяdя baшqa yollarla kяsiшmя yerlяri olduьu цчцn яsgяrlяrdяn bir neчяsi hяmin kяsiшmяlяrdя dayanaraq maшыnlarыn hяrяkяtini dayandыrmышdыlar.

Hяmin yol kяsiшmяlяrindяn birini keчib bir az aralanmышdыq ki,arxa hissяdяn qяfil, anlaшыlmaz haray, qышqыrыq sяslяri eшitdik, sanki, hamы bir-birinя dяydi. Tяlяsik hamыmыz ora qaчdыq, mяlum oldu ki, qыrmыzы rяngli ВАЗ 2107 markalы bir автомобил yolu яsэяrlяrin baьladыьыnы gюrцb yцksяk sцrяtlя maшыn yolundan piyada yoluna чы-

*** Epiloq яvяzi Bu faciяlяri yaшayan Elшadыn atasы 54, Шirяlinin atasы isя 52 yaшыnda dцnyasыnы dяyiшdi. Шirяlinin atasы oьlunun facяsinя cяmi 3 il dюzя bildi.Яslindя onun юlцmцnя sяbяb tяkcя Шirяli kimi юvladы itirmяsi yox, hяm dя onun qanыnыn batыrыlmasы oldu. Mяlum oldu ki, Шirяlinin юlцmцnя sяbяb olan qatil o vaxtlar hяmin iшlяrin aчыlmasы цчцn mяsul olan yцksяk чinli mяmurlardan birinin narkoman evladыdыr.

Mяn bu faciяlяr serialыnы qяlяmя aldыьыm dюvrdя nюvbяti itkimiz dя oldu. Шirяlinin anasы heч nяdяn шikayяtlяmяdiyi halda 2 gцn яrzindя xяstяlik aшkar olunaraq 65 yaшыnda dцnyasыnы dяyiшdi, hansы ki юlцmцndяn 3 gцn яvvяl цzяrindя Шirяlinin шяkli яks olunan bюyцk bir gцl qabыnы qucaьыna gюtцrdцyц шяkli paylaшmышdы.

№ 05 (200), Май 2021

Вагиф АСЛАН,

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi (Яввяли ютян сайларымызда)

Tцrk Mitolojisinde Юne Чыkan 37 Tanrы, Tanrычa ve Figцrler (25 Yorumluk Gюrev Makalesi) Tцrk mitolojisi, tarihi Tцrk halklarыnыn inanmыш olduklarы mitolojik bцtцne verilen isimdir.

Tцrk mitolojisi, birчok araшtыrmacыya gюre aynы Tengricilikte de olduьu gibi tek tanrыcы bir temelden, zamanla чok tanrыcы bir biчime doьru geliшmiшtir.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 13

T Tц цr rk k x xa al lq ql la ar rы ы я яd dя яb bi iy yy ya at tы ы Mцhazirяlяr

(ЯЛАВЯЛЯР)

sulara tekrar dalmышtыr. Ышыktan (cisimsel olmayan) bir bedeni vardыr. Baшыnda gцcц simgeleyen ve taca benzeyen zarif boynuzlarы bulunur. Hayatыn baшlangыcыna dair ne varsa hepsine ruh vererek yaшam dюngцsцnц baшlatmышtыr. Akdeniz'de yaшar.

4. Yayыk Han. Шaman dualarыnda Yayыk шюyle tasvir edilir. "Цlgen beyin habercisi, kыzыl bulut kenarlы, gюk kuшaьы dizginli, solgun шimшek kamчыlы, gюkten haber alan Ak Yayыk, цч boьumlu Ak Yayыk, altыn kenarlы Ak Yayыk".Tuva Шamanlarы "ak

1. Kara Han. Altay Tцrklerine gюre gюkyцzцndeki tanrыlarыn en bцyцьц Kara Han'dыr. Kara Han 17. katta oturur.

Bцtцn Tanrыlarыn babasыdыr ve oradan evrenin kaderini tayin eder. Eliade'ya gюre Kara Han dцnyanыn yaradыlышы ve sonu gibi konularda daima юn plandadыr. Kara-Han

ve bцtцn bilgilere sahip tanrы olarak kabul edilir. O karanlыьыn gцчlerini yenen tanrыdыr, чцnkц "o her шeyi bilir ve her шeyi yapabilir".

8. Erlik. (Bax. ЫЫЫ mцhazirя.)

9. Suyla. Gцneш ve Ay'ыn kыrыntыlarыndan yaratыlmышtыr. Altay Tцrklerine gюre at gюzlц, kartal gagalы, eшek kulaklы ve yыlan

eren" ismini kullanыr. Yayыk bцyцk tufandan sonra gюkyцzцne чыkыp Ak Yayыk adыnы alыr.

Gцney Altaylыlar ona "yaratыcы" ve "gюk oьlu" adыnы vermiшlerdir. Tюlюsler "koruyucu" adыnы verir. Цlgenin oьlu veya kыzы olarak da dцшцnцlцr. Yayыk sюzcцьцnцn kюkц "parчalayarak kurban vermek" anlamыna gelen "yay" ile iliшkilendirilir. Mitolojik bir varlыk olarak kocaman bir ejderha gюrцnцmцndedir.

12. Ayыzыt. Yakut mifologiyasыnda gюzяllik ilahяsidir. Digяr adlarы Ayыьsыt, (Ayыhыt, Ayыsat) Xatundur. Mяhяbbяtin vя gюzяlliyin simvoludur. Onqonu qu quшudur.

Qu quшlarы bu sяbяblя mцqяddяs sayыlar vя toxunulmazdыr. Qu quшlarы forma dяyiшdirmiш mцqяddяs qыzlar olaraq qяbul edilir. Ayыьsыt gцmцш tцklц bir madyan formasыna чevrilя bilяr vя gюydяn yer цzцnя bu шяkildя enяr. Madyan qыlыьыndaykяn quyruq vя yelelerini qanad kimi istifadя edяr. Meшяlяrdя gяzmяyi sevяr. Aь bir kalpaьы, чыlpaq чiyinlяrindя aь bir шяrfi vardыr. Uшaqlarы vя heyvan balalarыnы qoruyur. Иnsanlara sevgi ilham edяr.

Sarayыnыn qapыsыnda яllяrindя gцmцш

5. Umay Ana. (Bax. ЫЫЫ mцhazirя.)

yeryцzцnц yarattыktan sonra dokuz dallы bir чam diker ve 16. kata oьlu Цlgen'i oturtur.

Kara-Han, dokuz kiшinin bu dallardan tцremesini, dokuz ulusunda buradan meydana gelmesini ister. Kara-Han, insanoьlunun "ata" ve "ana"sыdыr. Шamanlara gюre Kara Han'ыn Цlgen, Kыzagan, Mergen adыnda цч oьlu vardыr.

6. Kыzagan. Цlgen'in oьludur.

Gюьцn 9. katыnda oturur. Roux'a gюre 9.

Kat Mars'ыn konumlandыrыldыьы gюk katыdыr.

Kыzagan Tanrы, Banzarov'a gюre, savaш tanrыsыdыr. Onlarca tehlikeli geчitlerde orduyu saчlыdыr. Aьaч kakan Suyla'nыn sembolцdцr. Цlgen'e Yayыkla birlikte kurbanыn ruhunu ulaшtыrыr. Иnsanlarыn hayatыnы kontrol eder ve bir deьiшiklik olduьu zaman Цlgen'e bildirir.

Bundan dolayы iki dilli de denir.

10. Karlыk. Karlыk Suyla ile birlikte gюrцlen ve onunkine benzeyen gюrevi olan bir ruhtur. Ишareti dumandыr.

2. Цlgen (Bay Цlgen). (Bax. ЫЫЫ

mцhazirя.)

3. Ak Ana. Henцz hiчbir шey yaratыlmamышken ve yalnыzca uчsuz bucaksыz bir su varken, sonsuz sulardan чыkarak, Tanrы Цlgen'e yaratma ilhamыnы vererek

yюnetmek ve dцшmanы yenmekte, bu koruyucu ruhun yardыmы olur. Altay Kamы gюьe чыkarken Kыzagan Tanrы'yы "kыrmыzы yularlы, kыzыl erkek deve sыrtыnda, gюkkuшaьы asalы baba!" diye чaьыrыr. Buna bakarak, onun kыrmыzы renk ile simgelendiьi sanыlmaktadыr.

7. Mergen Tanrы. Her шeyi bilen, akыllы Mergen Tengere Gюьцn 7. katыnda oturur. Mergen kelime anlamы olarak okчu, niшancы anlamыna gelir. Bu anlamda Mergen, Yunan mitolojisindeki Hermes'i (Merkцr) anыmsatыr. Hermes, akыl tanrыsыdыr

11. Utkuчi. (O,) Kurbanы Цlgen'e ileten bir ruhtur. Gцler yцzle karшыlayan anlamыna gelir. Gюkyцzцnde yaшar, Цlgen'e en yakыn ruhtur. Шaman altыn kazыktayken Utkuчi'dan kazlarы alыr ve yeryцzцne dюner.

bakraчlar vя gцmцш чubuqlar olan yasakчыlarы (gюzяtчilяri) vardыr. Bu yasakчыlar pis insanlarы iчяriyя buraxmыrlar. Ayzыtыn qыzlarы vardыr. Onlar da qu cildinя girя bilяrlяr. Ayzыtыn qыzlarы cadulu aь bir tцlц giyinince qu quшuna чevrilяrlяr. Aь durna quшu da digяr simvollarыndann biridir. Шumerlяrdя Ay ilahяsi olan Aya da iшыq saчmaktadыr vя adы da bu anlamla яlaqяlidir. Eшq hяr zaman iшыqla vя parlaqlыqla iшarяlяnilmяkdяdir. Bu anlamda Sцmer ve Yunan mitlerindeki Ишtar ve Afrodit'e (Venцs) benzer. Sцt gюlцnden getirdiьi damlayы чocuьun aьzыna damlatыr ve чocuьa ruh verir. Иnsan yavrularыnы, kadыnlarы, hayvanlarы ve hayvan yavrularыnы korur. Simgesi, Kuьu kuшlarыdыr. Ayыsыt'ы simgeleyen kuьular kutsal sayыlыr ve dokunulmaz. Kuьu aslыnda kutsal bir kыzdыr.

Bu kыz kuьunun beyaz tцlцnц цzerine giyince kuьu, чыkarыnca kыz olur.

Ayыzыt gюkten gцmцш tцylц bir kыsrak suretinde iner. Yele ve kuyruklarыnы kanat gibi kullanыr. Ayыzыt шaman dualarыnda шюyle tarif edilir. "Baшыnda ak gюkten ak bir kalpak, чыplak omuzlarыnda ak gюkten bir atkы, baldыrыna kadar siyah bir чizme. Bu шekilde bir kayaya yaslanarak uyumuшtur veya ormanda dolaшmaktadыr".

(Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 14

№ 05 (200), Май 2021

Шяkiхановларын еви

Зяминя РЯСУЛОВА, Шяki “Йухары Баш” Тарих Мемарлыг dяuyьundur. Burada qяhrяman горуьунун екскурсийачысы baшыnыn яtrafыnda alov шюlяlяri ilя (Яввяли ютян сайларымызда) Nаталйа Miklaшevskayanыn da qeyd etdiyi kimi tяsvirlяrdяn dюrdцndя qяhrяmanlar чiчяklяrlя яhatяlяnmiш oval iчяrisindя beldяn yuxarы, digяr цчцndя isя tam olaraq bцtюv fiqur шяklindя tяsvir olunmuшdur. Arxa fonda sadя шяkildя tяsvir olunmuш mяnzяrяlяr dя diqqяti cяlb edir.

Portretlяrin hяlli vя boyalarыn iшlяnmя texnikasы minиatцr sяnяti kimi dekorativ xцsusiyyяt daшыyыr. Иslam incяsяnяtinя xas olaraq burada da iшыq-kюlgя effektindяn istifadя olunmuшdur.

Sяnяtшцnas N.Miklaшevskaya qeyd edir ki, Шяkixanovlarыn evinin interyerindя Nizami Gяncяvinin poemalarыnыn mюvzularы яsasыnda чяkilmiш divar rяsmlяri, geyim vя baш bяzяklяrinя gюrя vaxtilя Иrяvanda Sяrdar sarayыnыn rяsmlяrini bяrpa etmiш Mirzя Qяdim Иrяvaninin "Rяqqasя" яsяrini xa-tыrladыr.

N.Miklaшevskayanыn yazdыьыna gюrя tяsvirlяrdя Nизами Gяncяvinin qяhrяmanlarы olan Fяrhad, Шirin, Xosrov, Leyli, Mяcnun, slavyan gюzяli vя чox gцman ki, "Yeddi gюzяl" шahzadяlяrindяn biri - adsыz gюzяl tяsvir olunub.

Qonaq otaьыna шяrq tяrяfdяn daxil olduqda saьda taxчanыn iчяrisindя tяsvir olunmuш Bisцtun daьыnы dяlяn Fяrhadыn tяsviri яn чox maraг доьуран vя diqqяt чяkяn tяsvirlяrdяn biridir. N.Gяncяvinin "Xosrov vя Шirin" poemasыnыn qяhrяmanы olan Fяrhad gюzяl Шirinin eшqi ilя kцlцnclя daьы dяlir, sevdiyi qadыnыn arzusunu gerчяklяшdirir, sцd arxы чяkir.

N.Gяncяvi Fяrhadыn obrazыnda hюkmdarla adi sяnяtkarы rяqib edir, onlarы цz-цzя qoyur. Ancaq чox tяяssцf ki, Шirin Fяrhadы sevmir. Buna baxmayaraq Fяrhad qarшыlыqsыz sevgisinя hяyatыnы fяda edir. N.Gяncяvinin "Xosrov vя Шirin" poemasыndan bяhrяlяnяrяk sonralar bir чox шairlяr "Fяrhad vя Шirin" adlы яsяrlяr yaradыrlar.

Fяrhadыn tяsvirindяn sonra nюvbяti taxчalarda Nizaminin digяr qяhrяmanlarы olan Xosrov vя Шirin tяsvir olunub. Bu Xosrov vя Шirinin hяm geyiminin rяngi,hяm dя bяzяklяri eyni tяsvir olunub.Hяr ikisinin dя geyiminin qolчaq hissяsi mirvarilяrlя bяzяdilib.

Bununla da rяssam sanki bu iki qяhrяmanыn bir yerdя olduьunu vurьulamaьa чalышыr.

Ortada buxarы yerlяшdirilib. Buxarыnыn daxili hissяsinin dя bяzяdilmiш olmasы onun mяhz yay vaxtы yalnыzca havalandыrma цчцn istifadя olunduьunu demяyя imkan verir.

Buxarыdan sonrakы taxчalardan birindя N.Gяncяvinin "Leyli vя Mяcnun" poemasыnыn qяhrяmanы olan,eшq dяlisi Mяcnun, digяrindя isя adsыz gюzяl tяsvir olunduьu qeyd olunur.

Buxarыnыn sol tяrяfindя tяsvir olunmuш qяhrяmanыn isя яslindя professor Amirinaшvilinin qeyd etdiyi kimi Mяcnun deyil Caminin "Yusif vя Zцleyxa"sыnыn qяhrяmanы Yusif olduьunu demяk daha mяqsя-

tяsvir olunub. Qeyd olunmalыdыr ki, orta яsr miniatцrlяrindя dя Yusifin яnяnяvi tяsviri mяhz bu шяkildя,baшыnыn яtrafыnda alovlarla olub.

Yusifin yanыnda tяsvir olunmuш digяr qяhrяman isя adsыzdыr. Heч bir mяnbяdя onun haqqыnda mяlumat qeyd olunmayыb. Bцtцn araшdыrmaчыlar onu "adsыz gюzяl" adlandыrыblar. Barmaqlarы xыnalы, baшыnda tac olan bu qadыn da heч шцbhяsiz Zцleyxa olmalыdыr. Чцnki rяssam burda qяhrяmanlarы cцt olaraq чяkib. Leylanы Mяcnunla, Xosrovu Шirinlя tяsvir edibsя, Yusif dя Zцleyxasыz olmaz.

Yalnыz Fяrhad tяk чяkilib. Чцnki o Шirini qarшыlыqsыz olaraq sevirdi.

Bir nцansы da vurьulamaq lazыmdыr ki, Yusif vя Zцleyxa Xosrov vя Шirindяn яvvяl mяlum olan mюvzu olsa da Camе onu mяhz N.Gяncяvinin "Xosrov vя Шirin" poemasыndan sonra qяlяmя alыb. Camenin artыq Xosrov vя Шirin dюvrцnцn keчdiyini yazmasыna baxmayaraq onun яsяri Nizaminin poemasы qяdяr mяшhurlaшa bilmir.

Yazыlanlara gюrя qяrb tяrяfdяki qapыdan daxil olduqda saьda slavyan gюzяli,solda isя Leyli tяsvir olunub. Leylinin яlinin цst tяrяfindя яrяb яlifbasы ilя "Leyli" yazыlыb. Ancaq bu yazыnыn nя vaxt vя kim tяrяfindяn yazыldыьы mяlum deyil.

Slavyan gюzяli alma aьacыnыn yanыnda tяsvir olunub vя яlindя aьacdan dяrilmiш qыrmыzы alma var. Naьыl vя dastanlarыmыzdan da mяlum olduьu kimi qыrmыzы alma mяhяbbяt rяmzi hesab olunur. Elя indi dя Шяkidя qadыnlar яrlяri onlarыn hansыsa iшini bяyяnmяdikdя naz edir, "Sяnя qыrmыzы alma gюndяrmiшdim?" deyя soruшurlar.

Yяni, "Bяyяnmirdin niyя alыrdыn. Mяn sяnя eшq elan etmяmiшdim axы."

Bu taxчalarda qяhrяmanlarыn hяr ikisi bцtюv fiqur halыnda чяkilib vя hяr ikisinin dя цzц qapыya doьrudur,sanki onlar bir-birilяrinя baxыrlar. Leylinin saь яli boшdur vя qabaьa doьru uzanыb, slavyan gюzяli deyilяn qяhrяmanыn isя sol яlindя alma var vя Leyliyя tяrяf uzadыlыb.Иstяr qяhrяmanlarыn duruшu, istяrsя dя geyim tяrzi bu iki qяhrяmanыn яslindя slavyan gюzяli vя Leyli deyil, mяhz Mяcnun vя Leyli olduьunu demяyя imkan yaradыr. Belя ki,bu iki qяhrяmanыn geyimi hяm rяnginя,hяm dя formasыna gюrя kяskin fяrqlяnsя dя,baшmaqlar eyni цslubdadыr. Profildяn чяkilmiш qяhrяmanlarыn hяr ikisi burnu yuxarыya doьru qatlanmыш шяrq baшmaqlarыnda tяsvir olunublar.

Leylinin geyimi яnяnяvi цslubda olub kюynяk,arxalыq vя tumandan ibarяtdir. Leylinin baш юrtцyц kiчik юlчцlц araqчыn vя uzun шяrfdяn tяшkil olunub.

Saчыna kiчik gцl budaьы яlavя olunub. Bu cцr detallara XЫX яsr Qacar miniatцrlяrindя dя rast gяlinir.

Slavyan gюzяli adlandыrыlan qяhrяmanыn цz cizgilяri Leylidяn kяskin fяrqlяnir.

Geyimi цzяrindя iri buta tяsvirlяri olan uzun xalatdan ibarяtdir.

Baшыnda шlyapaya bяnzяr baш geyimi var. Qafarovanыn fikrinя gюrя bu qяhrяman яslindя slavyan gюzяli deyil mяhz Mяcnundur. Чцnki XVЫЫЫ-XЫX яsr miniatцrlяrinin чoxu belя geyimin mяhz kiшilяrя xas olduьunu

...бялядчинин дилиндян

demяyя imkan verir. Шяkixanovlarыn evinin divar rяsmlяrini 2013-cц ildя bяrpa etmiш bяrpaчы rяssam N.Sяfяrov isя yeddi taxчada tяsvir olunmuш tяsvirlяri tamamilя baшqa cцr yozur, onlarы Шяkidя yaшamыш mцxtяlif etnik qruplarыn nцmayяndяlяri kimi tяqdim etmяyя чalышыr. Ancaq heч bir mяnbя bunu tяsdiq etmяyя imkan vermir.

Taxчalarыn boш qalan

stalaktitlяrdяn tяшkil olunub. Цmumilikdя xalчanы xatыrladan tavan gцzgц detallarы vя dюrd bюyцk mяlяk tяsviri ilя diqqяti cяlb edir. Tavanыn ortasыnda xal-чalara xas gюl yerlяшdirilib. Qыvrыlыb aчыlan S vя C шяkilli gцl budaqlarы mцxtяlif gцllяr-чiчяklяr vя quшlarla bяzяdilib.

Tяsvir olunmuш dюrd mяlяk чatmaqaшlы vя dolu bяdяnlidir. Saчlarыnda vя boyunlarыnda mirvari dцzцmlяri onlara

Mirzя Qяdim Иrяvaninin "Rяqqasя" яsяri hissяlяri vя taxчalar arasыndakы divarlar gцl-чiчяk bitki naxышlarы ilя bяzяdilib. Bu hissяdя tяsvir olunmuш rяsmlяr Шяki xan sarayыnыn divanxana otaьыnыn rяsmlяri ilя hяm цslub,hяm dя mюvzu baxыmыndan чox oxшardыr. Яdяbi qяhrяmanlarыn tяsvir olunduьu hissя gцzgцlц stalaktitlяrlя цчцncц hissяdяn ayrыlыr. Цчцncц, яn цst hissяdя чox da dяrin olmayan,orta hissяdяki dцzbucaq шяkilli taxчalardan fяrqli olaraq taь шяkilli rяflяr, taxчalar var. Bu taxчalarыn iчяrisindя vazalar iчяrisindя gцllяr, чiчяklяr vя budaqlardan tяшkil olunmuш hяyat aьaclarы diqqяti cяlb edir. Vazalarыn yanlarыnda simmetrik olaraq ceyranlar, шirlяr, tovuzquшlarы vя s. чяkilib. Hяyat aьaclarыnыn цzяrindя dя mцxtяlif quшlar tяsvir olunub.

Taxчalarыn arasыndakы boшluqlar gцzgц detallarы ilя bяzяdilib. Tavanla divarыn kяsiшdiyi hissя dя gцmцшц rяngli gцzgцlц

zяriflik verir. Bu tip dolu bяdяnli fiqurlar Иran miniatцrlяri цчцn daha xarakterikdir. Чцnki onlar dolu bяdяnli qadыnlarы daha чox sevirdilяr. Azяrbaycanda isя шairlяrin шeirlяrindяn dя mяlum olduьu kimi incя belli qadыnlar daha gюzяl hesab olunurdular.

Daha bir detal isя onlarыn цzlяrindя tяsvir olunmuш xaldыr ki, bu da gюzяllik niшanяsi hesab olunurdu.

Mяlum olduьu kimi tяk Allahlы dinlяrdя dюrd яsas mяlяyin-Cяbrayыl, Яzrayыl, Mikayыl vя Иsrafilin varlыьыna inanыlыr. Ancaq burada rяssamыn mяqsяdinin vя ya hяdяfinin nя olduьu bilinmir. Цmumiyyяtlя isя bir чox Azяrbaycan miniatцrlяrindя mяlяk tяsvirlяrinя yer verilib. Mяsяlяn, 1539-1543-cц illяrdя Sultan Mяhяmmяd tяrяfindяn чяkilmiш,hazыrda Britaniya Milli kitabxanasыnda saxlanыlan "Mяhяmmяd peyьяmbяrin meracы" adlы miniatцrlяrdя qanadlы mяlяk tяsvirlяrinя

geniш yer verilsя dя, mяlяklяr yarычыlpaq vя ya lцt deyil, mцxtяlif rяngarяng geyimlяrdя tяsvir olunublar. Hяmчinin XVЫ яsrdя чяkilmiш vя hazыrda Frir qalеreyasыnda saxlanыlan "Pяrilяr cяnnяt baьыnda istirahяtdя" adlы miniatцrdя dя onlarы insanlardan fяrqlяndirяn yalnыzca qanadlarыnыn olmasыdыr. Geyimlяri isя яnяnяvi miniatцrlяrdя tяsvir olunmuш insanlarыn geyimlяri ilя eynidir. Yalnыz XV яsrdя rяssam Яbd яl-Hayy tяrяfindяn чяkilmiш "Heyrяt vadisi" adlы miniatцrdя mяlяk vя ya pяrilяrin saч dцzцmц vя nisbяtяn aчыq geyimi Шяkixanovlarыn evindя tяsvir olunmuш mяlяklяrlя oxшarlыq tяшkil edir. Шяkixanovlarыn evindя tяsvir olunmuш mяlяklяr юz forma vя цslubuna gюrя hяm dя mцяllifin az-чox Avropa rяssamlыьы ilя tanыш biri olduьunu demяyя imkan verir. Шяki xan sarayыnda olduьu kimi burada da taxчada gцllяr motivi pannolarы dolduran яn яsas elementlяrdяn biridir.

Rяnglяr bir qяdяr fяrqli tonlarda olsa da burada da eynilя Шяki xan sarayыnda olduьu kimi qыzыlgцl, sцsяn, lalя tяsvirlяrinя daha чox yer verilib. Sцsяn gцlцnцn hяm Шяki xan sarayыnda, hяm Шяkixanovlarыn evindя, hяm dя Xan qяbristanlыьыndakы baш daшlarыnыn цzяrindя tяsvir olunmasы diqqяt чяkяn mяqamlardan biridir.

2012-ci ildя Шяkixanovlarыn evinin divar rяsmlяrinin restavrasiyasыna baшlanыlmadan юncя, divar rяsmlяrinin iшlяnmяsi texnologiyasы, boya-pigment analizi, restavrasiya vя konservasiya metodlarы юyrяnilmiшdir. Divar rяsmlяrinin iшlяnmя texnologiyasыnda tempera boya: mineral torpaq boyalarы ve yumurta sarыsыndan ibarяt boya istifadя olunduьu aшkar edilmiшdir.

Boyalar quru suvaq цzяrindя iшlяnmiшdir. Шяkixanovlarыn evinin divar rяsimlяri secco texnologiyasы ilя iшlяnilmiшdir.

Freskadan fяrqli olaraq (nяm suvaq цzяrinя suda hяll olunan boyalarla tяsvirя freska deyilir) secco quru suvaq цzerinдя icra olunan divar rяsmidir. Secco texnologiyasы gummi arabicus vя ya yapышqan kimi birlяшdiricilяr vя pigmentdяn ibarяt qarышыьыn birbaшa quru suvaq цzяrinя tяtbiqinя deyilir. Шяkixanovlarыn evinin bяrpasы zamanы mexaniki tяmizlik iшlяri tamamlandыqdan sonra, divar rяsmlяrini gцclяndirmяk mяqsяdi ilя balыq yapышqanы vя yapon kaьыzы yardыmыyla sяth gцclяndirilmяsi iшlяri aparыlmышdыr.

Bяrpaчы mцtяxяssislяrin rяyinя gюrя Шяkixanovlarыn евинин rцtubяt normasы 45-55%, temperatur rejimi isя 18-20 °C olmalыdыr ki, rяsmlяr korlanmadan mцhafizя oluna bilsin. Шяkixanovlarыn evinя hяlяlik ayrыca muzey statusu verilmяsя dя "Yuxarы Baш" Tarix Memarlыq Qoruьunun tabeliyindя fяaliyyяt gюstяrir. Tarixi abidяyяlя tanыш olmaq istяyяn шяxslяrя qoruьun яmяkdaшlarы tяrяfindяn xidmяt gюstяrilir. Шяkidя xanlыq dюvrц vя hяmin dюvrцn memarlыьы haqqыnda daha dolьun informasiyaya sahib olmaq цчцn hяm Шяki xan sarayы, hяm dя Шяkixanovlarыn evi haqqыnda mяlumat almaq, hяr iki binanы gяzmяk arzuolunandыr.

№ 05 (200), Май 2021

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 15

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс си и Йусиф РЯЩИМОВ,

"Mяdяniyyяt Qalasы" qяzetinin baш redaktoru, AJB-nin цzvц

Ону йахындан таныйаг! Мяктяблилярин севимлиси, ДЙП-нин фядакар забити, узун илляр гязетимизин бу рубрикасынын охуъулар арасында бюйцк мараг кясб етмясиндя явязолунмаз ролу олан полис баш лейтенанты Турал Нифталыйев щаггында мян дя чохдан бир йазы щазырламаг истяйирдим. Лакин вахт мящдудиййяти сябябдян бу иши щямишя тяхиря салмалы олурдум. Щямкарымыз, “Мядяниййят галасы” гязетинин баш редактору Йусиф Рящимовун гязетимизя тягдим етдийи бу йазы ися мяни щям чох севиндирди, щям дя чийнимдян аьыр бир йцк эютцрдц. Одур ки, мягаляни бюйцк мямнуниййятля охуъуларымызын диггятиня чатдырмаьы юзцмя боръ билдим.

Мурад НЯБИБЯЙОВ Mяqalя юz vяzifя borcunu peшяkarcasыna yerinя yetirяn, Шяki яdяbi mцhitindя юzцnяmяxsus yeri olan, Vяtяnini vя onun Vяtяndaшыnы цrяkdяn sevяn, Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru, polis baш leytenantы Tural Mцnasibяt oьlu Niftalыyevя hяsr olunur.

Qыsa arayыш: Tural Niftalыyev 25 fevral 1982-ci ildя Шяki rayonunun Bюyцk Dяhnя kяndindя anadan olub. 1988-1999cu illяrdя Bюyцk Dяhnя kяnd 2 saylы tam orta mяktяbindя orta tяhsilini alыb. Ali tяhsillidir. 2003cц ildя Mingячevir Politexnik Иns-

xidmяtinin inspektoru vяzifяsinя tяyin olunub. 06 mart 2013-cц il tarixdя Daxili Ишlяr Nazirliyinin mцvafiq яmri ilя polis baш serjantы Tural Niftalыyev irяli чяkilяrяk, ona polis leytenantы xцsusi rцtbяsi verilib, iшlяdiyi Шяki Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsindя yol patrul xidmяtinin baш inspektoru vяzifяsinя tяyin olunub. 13 fevral 2015-ci il tarixdяn isя hяmin bюlmяnin tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru vяzifяsindя чalышыr, polis baш leytenantыdыr. Яldя etdiyim mяlumata яsasяn, Tural Niftalыyev, bu peшяni tяsadцfяn seчmяyib, ailяsindя baш verяn faciяli hadisя ilя яlaqяli olub. Belя ki, bюyцk qardaшы 1973-cц il tяvяllцdlц Laчыn Niftalыyev, 11 sentyabr 1987-ci il-

Турал Нифталыйев Эцлйанаг вя Эцлйаз баъылары иля titutunu "Yol hяrяkяtinin tяшkili" ixtisasы цzrя bitirib. Hяrbi xidmяtini baшa vurduqdan sonra, 15 dekabr 2005-ci il tarixdя Daxili Ишlяr Orqanlarыna, Шяki ШяhяrRayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin yol patrul

dя Yevlax-Zaqatala magistral yolunun Шяki rayonu, Bюyцk Dяhnя kяndi яrazisindяn keчяn hissяsindя yolun kяnarыnda dayandыьы yerdя avtomobillя vurularaq vяfat edib. Valideynlяri Tural Niftalыyevя, bюyцyяndя ya

hяkim olub xяstяlяrя saьlamlыq bяxш etmяsini, юlцm ayaьыnda olanlarы hяyata qaytarmasыnы, ya da yol polisi olub qayda pozuntularыnыn qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя xidmяt aparmasыnы tюvsiyя ediblяr.

Bununla yanaшы Tural Niftalыyevin hяkimlik peшяsini yox, mяhz yol polisi peшяsini seчmяsinin sяbяbi Цmummilli Lider Heydяr Яliyevin bir kяlamыnы цstцn tutmasы olub: "Bir hadisяnin qarшыsыnы almaq, o hadisя baш verяndяn sonra onun nяticяlяrini aradan gюtцrmяkdяn daha asandыr".

Tural Niftalыyev, iшlяdiyi dюvr яrzindя Daxili Ишlяr Nazirliyi, elяcя dя digяr idarя vя tяшkilatlar tяrяfindяn, nцmunяvi xidmяtlяrinя gюrя dяfяlяrlя mцkafatlar alыb.

30 avqust 2018-ci il tarixdя Daxili Ишlяr Nazirliyi tяrяfindяn 10 il vя daha чox qцsursuz xidmяtlяrя gюrя ЫЫЫ dяrяcяli medalla, 07 yanvar 2019-cu il tarixdя tяшяkkцrnamя ilя, 14 aprel 2021-ci il tarixdя isя 15 il vя daha чox qцsursuz xidmяtlяrя gюrя ЫЫ dяrяcяli medalla tяltif olunub.

Uшaq vя yeniyetmяlяrlя baьlы yol-nяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя цmumtяhsil mцяssisяlяri ilя sыx яmяkdaшlыq edяrяk, mяktяblilяrя piyadanыn vяzifяlяrinin юyrяdilmяsi цчцn fяal maariflяndirmя iшlяri aparыldыьыna gюrя “Шяки Бялядиййяси” гязети тяряфиндян 23 декабр 2013-ъц ил тарихдя вя Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsi tяrяfindяn 12 iyun 2018-ci il tarixdя Fяxri fяrmanla, Azяrbaycan polisinin yaranmasыnыn 100 illiyi mцnasibяtilя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы tяrяfindяn 02 iyul 2018-ci il tarixdя Fяxri diplomla tяltif olunub.

Tural Niftalыyevin yolnяqliyyat hadisяlяrinin, xцsusilя dя uшaq vя yeniyetmяlяrin iшtirakы ilя baш verяn yol-nяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя apardыьы tяbliьat vя maariflяndirmя iшlяrinin ictimaiyyяt vя tяhsil iшчilяri tяrяfindяn yцksяk qiymяtlяndirildiyinin, onun mяktяblilяrin sevimlisinя чevrildiyinin, mяtbuat orqanlarы vя internet saytlarы ilя sыx яmяkdaшlыq etdiyinin bir mяtbuat nцmayяndяsi kimi daim шahidi olmuшam. Tяsadцfi deyildir ki, Tural Niftalыyev, baш redaktoru ol-

Шяки Реэионал Мядяниййят Идарясинин ряиси Мирвари Зейналова Турал Нифталыйевя “Фяхри Фярман” тягдим едяркян duьum Шяki Шяhяr Mяdяniyyяt vя Turizm Шюbяsinin mяtbuat orqanы olan "Mяdяniyyяt qalasы" ictimai-siyasi qяzetinin redaksiya heyяti tяrяfindяn 2015-ci ildя vяzifя borcunu peшяkarcasыna, шяrяf vя lяyaqяtlя yerinя yetirяrяk sistemli шяkildя яhali arasыnda maariflяndirici tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsindя, yol hяrяkяti tяhlцkяsizliyinin tяmin edilmяsindя, polis-media, polis-cяmiyyяt mцnasibяtlяrinin yцksяldilmяsi sahяsindя sяmяrяli fяaliyyяtinя vя "Mяdяniyyяt qalasы" qяzeti ilя yaxыndan яmяkdaшlыq etdiyinя gюrя Fяxri fяrmanla tяltif olunub.

Bu yaxыnlarda evdя oturub televizoru izlяyяrkяn, kanallarыn birindя tяsadцfяn Tural Niftalыyevin mцsahibяsini gюrdцm. Onun danышыьы, mяsяlяnin auditoriyaya sadя vя baшa dцшцlяn dildя чatdыrmaq qabiliyyяti mяndя onun haqqыnda bu yazыnы qяlяmя almaq hяvяsi yaratdы.

Onun natiqliyindяn hiss etdim ki, o, hяm dя яdяbiyyatчы vя poetik dцшцncя sahibi olan bir insandыr.

Araшdыrma zamanы mяlum oldu ki, Tural Niftalыyev, hяqiqяtяn dя 1999-cu ildяn 2010-cu ilяdяk bяdii yaradыcыlыqla mяшьul olub. Онун Атяш тяхяллцсц иля йazdыьы шeirlяr dюvri mяtbuatda dяrc olunub. Турал Атяши яn чox mяшhur edяn vя oxucular tяrяfindяn sevilяn шeiri "Saчыn aьarmasы qocalыq deyil" adlanыr. 2010-cu ilin

ШЯKИ DYP XИDMЯTИ ЯRAZИDЯ NИШANLANMA XЯTLЯRИNИ YENИLЯYИR Tural NИФТАЛЫЙЕВ,

Шяki ШRPШ-nin ДYP бюlmяsinin тяbliьat vя тяшviqat цzrя иnspektoru, polis baш leytenantы Havalarыn isinmяsi ilя яlaqяdar, piyadalarыn hяrяkяt intensivliyindя, elяcя dя adяtяn aprel-may aylarыnda, юlkя яrazisindя piyadalarыn vurulmasы ilя nяticяlяnяn yol-nяqliyyat hadisяlяrinin sayыnda artыm mцшahidя edildiyini nяzяrя alaraq, bu istiqamяtdя nяzarяt-profilaktiki tяdbirlяr daha da gцclяndirilib. Шяki Dюvlяt Yol Polisi tяrяfindяn xidmяti яrazidя piyadalarыn vurulmasы ilя nяticяlяnmiш yol-nяqliyyat hadisяlяrinin baш vermя sяbяblяri vя шяraiti

araшdыrыlaraq onlarыn aradan qaldыrыlmasы цzrя яmяli tяdbirlяr gюrцlцr.

Tяhsil, tibb, idman vя digяr ictimai mцяssisяlяrin yerlяшdiyi яrazilяrdя, habelя uшaq vя yeniyetmяlяrin toplaшdыьы yerlяrdя, onlarыn hяrяkяt marшrutlarыnda yol шяraiti mцayinя olunub, hяrяkяtin tяhlцkяsizliyinin tяmin edilmяsi mяqsяdilя mцvafiq yol niшanlarыnыn qoyulmasы, yararsыzlarыn yenilяri ilя яvяzlяnmяsi, pozulmuш niшanlanma xяtlяrinin bяrpa olunmasы istiqamяtindя zяruri tяdbirlяr gюrцlцb.

2021-ci il aprel ayыnыn sonu vя may ayыnыn яvvяllяrindя Шяki шяhяri яrazisindя bцtцn niшanlanma xяtlяrinin yenilяnmяsi tяmin edilib.

яvvяllяrindя yazdыьы sonuncu шeiri ися respublikamыzыn xalq artistlяri вя юзцнцн hяmkяndlilяri olan Gцlyanaq vя Gцlyaz Mяmmяdova bacыlarыna hяsr etdiyi "Bцlbцltяk oxuyur GцlyanaqGцlyaz" шeiri dя pяrяstiшkarlarы tяrяfindяn sevilя-sevilя oxunur.

Tural mцяllimя bundan sonra da hяvяslя yazыb-yaratmaьы, о ъцмлядян чятин вя шяряфли ишиндя даща бюйцк уьурлар арзулайырыг.

*** BЦLBЦLTЯK OXUYUR GЦLYANAQ-GЦLYAZ Tural Атяш Sяsiniz шirindir lяhcяniz tяki, Чцnki yetiшdirib sizlяri Шяki.

Qыш dюnцb olacaq ele bilki, yaz, Bцlbцltяk oxuyur Gцlyanaq-Gцlyaz. Иncяlik, qamяtdя yeri-yerindя, Иnan hяqiqяtdir bu шeirimdя.

Birdяn, cuшa gяlir kaman ilя saz, Bцlbцltяk oxuyur Gцlyanaq-Gцlyaz.

Mяn шair deyilяm, hяrdяn yazыram, Yalan yox, tяrif yox, dцzц yazыram.

Oxuyun bacыlar, coшum mяn biraz, Bцlbцltяk oxuyur Gцlyanaq-Gцlyaz.

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Шяки "Агро Сянайе" Фирмасына мяхсус 55 Т 391 Дювлят нюмря нишаны олан "Сампо СР-2055" маркалы тахылйыьан комбайнын ТЩ011564 нюмряли Техники паспорту итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки району, Гохмуг кянд сакини Абдурящманова Чимназ Йусиф гызынын адына верилмиш А№153643 сайлы "Торпаг сащясинин планы вя юлчцсц" итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 05 (200), Май 2021

Kamil ADЫШЫRЫNOV,

ADPU Шяки филиалынын еlmi katibi, baш mцяllim, фilologiya цzrя f.d.

Peшяlяrin hяr biri bюyцk maraq vя mяsuliyyяt tяlяb edir.

Ancaq deyяrdim ki, jurnalistika qяdяr mяsuliyyяt vя peшяkarlыq tяlяb edяn ikinci bir sяnяt sahяsi yoxdur. Чцnki jurnalistika sюz, fikir mяsuliyyяtidir. O sюz ki, yazdыn vя sюylяdin sяnin deyil, o, ictimailяшir, oxucunun malыna чevrilir. Buna gюrя dя jurnalistika dяrin dцшцncя, tяsirli vя mяnalы sюz axtarышы vя izharы sahяsidir. Bu sahяnin nяzяriyyячilяrinin fikrincя, jurnalistika cяmiyyяtdя ictimai fikrin formalaшmasыnda чox fяal rol oynayan peшя sahяsidir. Bu peшяnin lazыmыnca icra edilmяsi цчцn qarшыda mцhцm vяzifяlяr, jurnalistin bilmяli olduьu чoxsaylы incя mяsяlяlяr, mяtlяblяr vardыr. Jurnalistikanыn nяzяri mцddяalarыnы izah edяn alimlяrimiz чox doьru olaraq publisistika sяnяtkarlыьы ilя jurnalistika sяnяtkarlыьы arasыnda bir sяdd gюrцrlяr vя bu iki mяfhumu чoxlarыnыn fikrinя zidd olaraq eynilяшdirmirlяr. Ancaq baшa dцшmяk lazыm gяlir ki, publisistika jurnalistikanыn hazыrlayыb ortaya чыxardыьы vя artыq emala hazыr etdiyi mяtndir.

Eyni zamanda bяdii-publisistik janrdыr. Biz bu kiчik yazыmыzda jurnalistikanыn bцtцn sirlяrini яxz edib onu mцkkяmmяl publisistikaya чevirяn peшяkar bir jurnalist, цzцnцn nuru vя sadяliyi ilя yцzlяrlя insanыn qяlbindя юzцnя hюrmяt vя ehtiram yuvalandыran, Шяki mяtbuatыnыn inkiшafыnda юzцnяmяxsus dяst-xяtti olan B я ш a r я t A b d u l q a s ы m o ь l u S ц l e y m a n o v haqqыnda danышacaьыq.

HAШИYЯ: Bяшarяt Abdulqasыm oьlu Sцleymanov 1951-ci ilin may ayыnыn 30-da Шяki шяhяrindя sadя zяhmяt adamы olan Abdulqasыm kiшinin ailяsindя dцnyaya gюz aчыb. Иbtidai vя orta tяhsilini Шяkinin 4 vя 2 saylы mяktяblяrindя alan Bяшarяt Sцleymanov 1969-cu ildя S.M. Kirov adыna Azяrbaycan Dюvlяt Universitetinin (indiki Bakы Dюvlяt Universiteti) jurnalistika fakцltяsinя daxil olmuш, 1974-cц ildя hяmin fakцltяni fяrqlяnmя diplomu ilя baшa vurmuшdur. 1974-cц ildя tяyinatla "Шяki fяhlяsi" qяzetinя iшlяmяyя gюndяrilяn gяnc jurnalist яvvяlcя redaksiyanыn mяktublar шюbяsinin mцdiri, nяzяri vя elmi-praktik tяcrцbяsi nяzяrя alыnaraq qыsa mцddяtdяn sonra шюbя mцdiri, 1981-ci ildяn isя peшяkar-tяcrцbяli jurnalist kimi qяzetin mяsul katibi vяzifяsinя tяyin edilmiшdir. Hяmin ildяn o, keчmiш SSRИ Jurnalistlяr Иttifaqыna цzv seчilmiшdir. O, 1986-

ДИГГЯТ! ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua http://belediyye.sheki.name h t t p : / / m u n i c i p a l i t y. s h e k i . i n f o http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

Шяки мятбуатынын фяхри cы ildя Azяrbaycan KP Mяrkяzi Komitяsinin gюstяriшi ilя respublikamыzыn mцxtяlif kцtlяvi informasiya vasitяlяrini tяmsil edяn jurnalistlяr sыrasыnda Moskvadakы Mяtbuat Ишчilяrinin Иxtisasыnы Artыran Цmumittifaq Иnstitutunda iki aylыq kursda jurnalistik tяhsilini tяkmillяшdir-miшdir. Иstedadlы vя kяsяrli qяlяmindя bюyцyяn Bяшarяt Sцley-manov чalышqanlыьы vя peшяkarlыьы ilя yerli siyasi rяhbяrliyin diqqяtini cяlb edяrяk yeniyeni vяzifяlяrя irяli чяkilmiш, 1993cц ildя "Шяki" qяzetinin redaktor mцavini vяzi-fяsinя tяyin edilmiш, 2001-ci ilяdяk hяmin vяzifяdя чalышmышdыr. XX яsrin sonlarыndя cяmiyyяtdя baш verяn durьunluq vя keчid dюvrц-nцn чяtinliklяri mяtbuat sahяsindя dя xцsusi чяtinliklяr yaratdыьыndan "Шяki fяhlяsi" qяzeti fяaliyyяtini dayandыrmыш, Bяшarяt Sцleymanov bir mцddяt "Шяki" qяzeti яmяkdaш-larыnыn юz hesabыna mяzuniyyяtя buraxыlmalarы ilя яlaqяdar jurnalistik fяaliyyяtini "Zaman" ictimai-siyasi qяzetindя bюlgя mцxbiri ki-mi davam etdirmiш, 2002-ci ilin may ayыndan isя Шяki Azяrbaycan Tцrkiyя Юzяl Liseyi Mяtbuat xidmяtinin rяhbяri vя liseyin чoxtirajlы "Ишыqlы yol" tяdris qяzetinin redaktoru kimi fяaliyyяtini davam etdirmiшdir. Иstedadlы qяlяmя malik jurnalist 2004-cц ilin dekabr ayыndan yerli "Region-Шяki" qяzetindя jurnalistik fяaliyyяti gюstяrmяklя yanaшы, 2005-ci ilin yanvar ayыndan чoxtirajlы "Шяki tяhsili" ictimai-siyasi qяzetini tяsis etmiш, bu gцnяdяk hяmin mяtbuat orqanыnыn baш redaktoru vяzifяsindя чalышыr".

Bяшarяt Sцleymanovun jurnalistik fяaliyyяtinin mяzmunu barяdя dцшцnяrkяn gюrkяmli jurnalist, professor Alxan Bayramoьlunun aшaьыdakы fikirlяrini xatыrlamaya bilmirsяn. Nяzяriyyячi alim yazыr ki, "cяmiyyяtlя, onun mцxtяlif tяbяqяlяri, dцnyagюrцшlц, xasiyyяtli vя mяqsяdli mцxtяlif peшя sahiblяri ilя canlы tяmasda olub, bu zaman qarшыya чыxan hяr hansы sosial-psixoloji, ideya-siyasi, mяnяvi-яxlaqi sяdlяri aшaraq istяdiyin informasiyanы ala bilib, onun sevincini yaшamadan jurnalistikanыn шirinliyini, gюzяlliyini bцtцn tamы, duzu ilя duymaq, hiss edib qavramaq mцmkцn deyil. Юzц dя bu proses vя yolun sonu o qяdяr ilьыmlыdыr ki, hяr maneяni dяf edяndяn sonra yolun sonuna, bu peшяnin bцtцn sirlяrinя яsas etibarы ilя чatdыьыnы dцшцnmяyя macal tapmamыш qarшыnda yeni vя daha яlчatmaz bir цfцqцn, uzun yolun aчыldыьыnы gюrцrsяn".

Gюrkяmli alimin bu fikirlяrinin mяzmununa vararkяn Шяkinin kцчяlяrindя ucaboy, nurlu simalы, юmrцnцn 70-ci baharыnы ya-

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин sheki-ih.gov.az вя АЗЯРТАЪ-ын азертаэ.эов-аз сайтларындан истифадя олунмушдур.

шamasыna baxmayaraq mцnasibяt vя dцшцncяlяrindя gяnc olan, fikrini ifadя edяrkяn hissolunacaq dяrяcяdя utancaqlыq hissi keчirяn Bяшarяt mцяllim gюzlяrinin юnцndя canlanыr. Belinсki yazыr ki, saf dцшцncя, hяssas vя qayьыkeш mцnasibяt gюzяl tяrbiyяnin nяticяsidir. Zяhmяtkeш atadan, cяfakeш anadan, onlarыn saf tяrbiyя чeш-

nцn "Mяtbuatla baьlы hяyat vя ya юmrцn 65-ci baharы" adlы publisistik yazыsыnda jurnalist Bяшarяt Sцleymanovun peшяkarlыq qabiliyyяtini яks etdirяrяk yazmышdыr: "B.Sцleymanovun biliyi, bacarыьы, юzцnя vя яtrafыndakыlara qarшы prisipiallыьы, bununla yanaшы son dяrяcя sяmimiliyi onu цzv olduьu kollektivя vя oxucularыna sev-

mяsindяn su iчяn, amalы dцzlцk vя doьruluьu яks etdirmяk olan Bяшarяt Sцleymanovdan bundan qeyrisini gюzlяmяk olmaz.

Jurnalistika bir mяktяbdir. Bu mяktяbin dinlяyicisi gяrяk aьыr zяhmяtя qatlaшmaьы, чoxlu enerji sяrf etmяyi, sяbr, tяmkin, diqqяt vя incяlik nцmayiш etdirmяyi bacarsыn. Hяmin vяrdiшlяrя yiyяlяnmяk цчцn Bяшarяt Sцleymanov шяxsi istedadы ilя yanaшы, Яnvяr Mikayыlzadя, Nizami Nяbiyev, Akif Salamov, Sabir Яfяndiyev kimi tяcrцbяli jurnalistlяrin yanыnda mцяyyяn mцddяt яrzindя assistentlik tяcrцbяsi keчmiш, onlarыn zяngin jurnalistik tяcrцbяsini юyrяnmяklя, obrazlы dildя desяk, xalqыn "gюzц" vя "qulaьы" olmaьы bacarmышdыr. Gюrkяmli jurnalist Akif Salamov юzц-

dirmiшdir".

Deyяrdim ki, B.Sцleymanov yцksяk intellektual sяviyyяyя malik bir jurnalistdir. Onun intellekti oxucularы ilя davranышlarыnda, ailяsinя vя cяmiyyяtя mцnasibяtindя, xцsusilя яrsяyя gяtirdiyi yazыlarыnda юzцnц gюstяrir. Onun yazыlarыnыn uьurlu alыnmasыnыn, oxucular tяrяfindяn sevilmяsinin яsas sяbяblяrindяn яn яsasы isя Bяшarяt mцяllimin doьma ana dilinin - Azяrbaycan dilinin leksik vя qramatik xцsusiyyяtlяrini dяrindяn bilmяsi, dяrin lцьяvi bazaya, zяngin sюz ehtiyatыna malik olmasыdыr. Peшя etikasыnы daim nцmayiш etdirmяk Bяшarяt Sцleymanovun hяyatыnыn vя yazыlarыnыn canыdыr. Чцnki o, dahi Zяrdabi yolunun davamчыsы kimi bilir ki, jurnalistlяr bilavasitя xalqыn haqq

Редаксийайа тягдим олунан ялйазмалары, дискляр, фотолар вя диэяр материаллар эери гайтарылмыр.

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: +(994 24) 244 00 51 +(994 24) 244 28 02 Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com

www.municipality.ñhaki.info

sюzцnц чatdыran, ictimai rяyя vя шцurlara tяsir imkanlarы olan adamlardыr. Jurnalistin peшя vяzifяsinя hяm dя cяmiyyяti lazыmi informasiya ilя tяmin etmяk, яhali arasыnda maarifчilik iшi aparmaq, mяdяni dяyяrlяri daha geniш yaymaq kimi prestijli funksiyalar daxildir. Bu baxыmdan onun hazыrda redaktorluq etdiyi "Шяki tяhsili" qяzetindяki redaktorluq vя mцxbirlik fяaliyyяti tяqdirяlayiqdir. Шяkidя tяhsilin inkiшafыnыn gцzgцsц rolunu oynayan bu mяtbuat orqanы vasitяsilя istedadlы jurnalist tяhsil hяqiqяtlяrini oxucularыna чatdыrыr. Шяki шяhяr Tяhsil Шюbяsinin rяhbяri maarif fяdaisi Sцdabяr xanыm Иsmayыlovanыn xцsusi diqqяt vя qayьыsы sayяsindя Bяшarяt Sцleymanovun nцmunяvi jurnalistik fяaliyyяti ilя hяr cцr шяrait yaradыlmыш, 2012-ci ildя mяhz Sцdabяr xanыmыn tяшяbbцsц ilя Tяhsil Шюbяsi Шurasыnыn qяrarыna яsasяn "Шяki tяhsili" qяzeti Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsinin mяtbuat orqanы kimi fяaliyyяtini davam etdirmяyя baшlamышdыr. 2014-2015-ci tяdris ilindя Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsi yeni istifadяyя verilmiш inzibati binaya kючцrцlmцш, qяzetin normal fяaliyyяti цчцn yenя dя Sцdabяr xanыmыn qayьыsы ilя "Шяki tяhsili" qяzetinin redaksыyasы цчцn binadan xцsusi otaq ayrыlmышdыr.

Gяnc nяslin tяlim tяrbiyяsindя oynadыьы яvяzsiz rola vя Шяki tяhsilinin inkiшafыnda gюstяrdiyi xidmяtlяrя gюrя Azяrbaycan Milli Mяtbuatыnыn 140, "Шяki tяhsili" qяzetinin 10 illiyi mцnasibяtilя Bяшarяt Sцleymanov Azяrbaycan Respublikasы Tяhsil Nazirliyinin, Шяki Шяhяr Tяhsil Шюbяsinin Fяxri Fяrmanы ilя tяltif olunmuшdur. 2009-cu ildя baш redaktoru olduьu"Шяki tяhsili" qяzeti Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsы tяrяfindяn media-mяtbuat sahяsindя ilin qalibi elan edilmiш vя "Plaget"lя mцkafatlandыrыlmышdыr.

Qocaman jurnalist hяlя sovet dюnяmindя - 1981-ci ildя "Шяki fяhlяsi" qяzetinin 60 illik yubilyei ilя яlaqяdar Azяrbaycan Jurnalistlяr Иttifaqыnыn Fяxri Fяrmanыna vя Hяsяn bяy Zяrdabi adыna "Qыzыl qяlяm" mцkafatыna layiq gюrцlmцшdцr. Юmrцnцn 50 ilini mяtbuata hяsr edяn, hяyatыnыn mяnasыnы cяmiyyяtя, xalqa vicdanlы xidmяtdя, saьlam cяmiyyяtin яsasы olan gяnc nяslin mяnяvi baxыmdam saьlam bюyцmяsindя gюrяn bu nurlu insanыn qarшыdan anadan olmasыnыn 70 illik yubileyi gяlir.

Yubiley mцnasibяtilя Шяki mяtbuatыnыn шedevrlяrindяn olan gюzяl insan, istedadlы jurnalist Bяшarяt Sцleymanovu sяmini qяlbdяn tяbrik edir, ona bahar tяravяtli uzun юmцr arzulayыram.

Мцяллифлярин мювгейи иля редаксийанын мювгейи цст-цстя дцшмяйя биляр. Дяръ олунмуш йазылара эюря мцяллифляр вя мялуматын эютцрцлдцйц мянбя мясулиййят дашыйыр. Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 3 ийун 2021-ъи ил Гязет “АЗЯРМЕДИА” ММЪ мятбяясиндя чап олунуб.

www.belediyye.ñheki.íàìå