Newspaper "Municipality of Sheki" № 04(199), Aprel 2021

ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ Нewspaper

№ 04 (199), Апрел 2021

оф

SHEKI

MUNICIPALITY

www.issuu.com/shekibelediyyesi

Гязет 2005-ъи илдян няшр едилир

Azяrbaycan xalqы Zяngяzura qayыdacaq “Bu gцn Ermяnistanda bяzi revanшist qцvvяlяr baш qaldыranda bilmяlidirlяr ki, onlarыn baшы lazыm olarsa, istяnilяn zaman яzilяcяkdir. Biz imkan verя bilmяrik ki, ermяni faшizmi yenя baш qaldыrsыn.

Biz imkan verя bilmяrik, Ermяnistan yenя dя юz ordusunu o vяziyyяtя gяtirib чatdыrsыn ki, bizя hansыsa bir tяhdid olsun. Biz яgяr mцmkцn olan tяhdidi tяsbit etsяk, dяrhal onu mяhv edяcяyik. Bunu hяr kяs bilmяlidir - hяm Ermяnistan, hяm dя onun havadarlarы. Чцnki bu, milli mцdafiяdir, milli tяhlцkяsizlik mяsяlяsidir.”

AZЯRTAC xяbяr verir ki, bu сюзляри Prezident Иlham Яliyev Azяrbaycan Televiziyasыna mцsahibяsindя bildirib.

Dюvlяtimizin baшчыsы deyib: "Bununla paralel olaraq, biz яmяkdaшlыьa da hazыrыq - baxmayaraq ki, Ermяnistan azяrbaycanlыlara qarшы dюvlяt sяviyyяsindя soyqыrыmы tюrяtmiшdir. Baxmayaraq ki, bizim bцtцn tarixi, dini abidяlяrimiz daьыdыlыb, biz gяlяcяyя baxmalыyыq. Biz, яlbяttя ki, ermяni vяhшiliyini heч vaxt unutmayacaьыq. Bu gцn Ermяnistanda bюyцk

hay-haraya sяbяb olan Hяrbi Qяnimяtlяr Parkыnыn yaradыlmasыnыn яsas mяqsяdi odur ki, Azяrbaycan xalqы bu vяhшiliyi heч vaxt unutmasыn. Biz heч vaxt unutmamalыyыq. Biz bunu heч vaxt baьышlamayacaьыq. Bunu hяr kяs bilsin. Amma bununla paralel olaraq, biz юz maraqlarыmыzы tяmin etmяk цчцn lazыmi addыmlarы atmalыyыq".

Prezident bildirib ki, Zяngяzur dяhlizinin yaradыlmasы bizim milli, tarixi vя gяlяcяk maraqlarыmыza tam cavab verir. "Biz Zяngяzur dяhlizini icra edяcяyik, Ermяnistan bunu istяsя dя, istяmяsя dя. Иstяsя, daha asan hяll edяcяyik, istяmяsя dя zorla hяll edяcяyik. Necя ki, mяn mцharibяdяn яvvяl vя mцharibя dюvrцndя demiшdim ki, bizim torpaьыmыzdan юz xoшunuzla rяdd olun, yoxsa sizi zorla чыxaracaьыq. Belя dя oldu. Zяngяzur dяhlizinin taleyi dя eyni olacaq.

Bizim яsas rяqibimiz zamandыr. Чцnki dяmir yolunun, avtomobil yolunun чяkiliшi vaxt tяlяb edir. Ona gюrя bцtцn gцclяr sяfяrbяr olunub ki, bu layihя icra edilsin. Belяliklя, Azяrbaycan xalqы 101 il bundan яvvяl bizim яlimizdяn alыnmыш Zяngяzura qayыdacaqdыr", - deyя dюvlяtimizin baшчыsы vurьulayыb.

ERMЯNИLЯR TЦRKLЯRDЯN Эцняшимизи аловландыраг! ЦZR ИSTЯMЯLИ OLACAQLAR 2022-ъи ил “ЙАПОНИЙА-АЗЯРБАЙЪАН ДОСТЛУГ” или елан едилиб.

Йапонийанын Азярбайъандакы сяфири Ъ ц н и ч и В а д а Шякидя Yaponiyanыn Azяrbaycandakы sяfiri Cцniчi Vada aprelin 14-15-dя Шяkiyя sяfяri чяrчivяsindя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubovла эюрцш кечирмиш, bu qяdim diyarыn tarixi mяkanlarы ilя tanыш olub, tяhsil mцяssisяlяrinя baш чяkib, шяhяrin gюrmяli yerlяrini gяzмишдир. (Ятрафлы сящифя 5-дя)

"Ermяni genosidi" ittihamы ilя яlaqяdar bir чox hяrbi ekspertlяr, tarixчilяr, siyasяtчilяr deyirlяr ki, яslindя bu hadisяlяrdяn zяrяr чяkяnlяr tцrklяr olub.

Onlardan biri dя ABШ-ыn keчmiш prezidenti Ronald Reyqanыn hцquqi mяsяlяlяr цzrя mцшaviri vяzifяsindя чalышmыш Bryus Feyndir.

"AzPolitika.info" сайтынын ямякдашы Vaqif Nяsibov xяbяr verir ki, "Caucasus Online" saytыna mцsahibяsindя Bryus Feyn Aь Evin 1915-ci ildя Osmanlы Иmperiyasыnda yaшanan hadisяlяrlя baьlы araшdыrma apardыьыnы deyib: "Prezident Reyqanыn tapшыrыьыna яsasяn biz Avropa юlkяlяrinin hяrbi arxivlяrindя vя Osmanlы arxivlяrindя araшdыrma apardыq.

Araшdыrma nяticяsindя aydыnlaшdы ki, ermяni genosidi ittihamы tamamilя яsassыzdыr vя 1,5-2 milyon ermяninin юldцrцlmяsi iddiasы ermяni tarixчilяrinin tяxяyyцlцnцn mяhsuludur. Ermяni sяnяdlяrinя gюrя, deportasiya edilяn ermяnilяrin sayы 700 min nяfяrdir, demяli, Osmanlы Иmperiyasыnыn яrazisindя 280 min ermяni qalыbmыш."

1915-ci ildя ermяnilяr-

dяn daha чox tцrklяrin юldцrцldцyцnц deyяn Feyn bildirib: "Ermяni quldur dяstяlяri Anadoluda 2,4 milyon insan qыrыblar."

Prezidentin mцшaviri qeyd edib ki, Osmanlы Иmperiyasыndakы bцtцn etnik vя dini azlыqlar tцrklяrlя bяrabяr hцquqa malik olublar: "Yunanlar, kцrdlяr, чяrkяzlяr, яrяblяr vя ermяnilяr Osmanlы Иmperiyasыnda kifayяt qяdяr yцksяk vяzifяlяr tutublar. Birnci Dцnya Mцharibяsindя ermяnilяr vяtяnlяrinя xяyanяt etdilяr vя Osmanlы Иmperiyasы dцшmяnlяrinin tяrяfinя keчdilяr.

Ermяnilяr Qafqaz cяbhяsindя ruslarla birlikdя Osmanlы Иmperiyasыna qarшы vuruшublar. Onlar tцrk vя gцrcц kяndlяrini talayaraq, sakinlяrini юldцrцblяr. Bizim araшdыrmala-

Bryus Feyn,

ABШ-ыn keчmiш prezidenti Ronald Reyqanыn hцquqi mяsяlяlяr цzrя mцшaviri rыmыz zamanы tцrklяr юz arxivlяrindяn istifadя etmяyя icazя verdilяr, ermяnilяr isя bundan imtina etdilяr. Mяn belя fikirlяшirяm ki, яgяr bu arxivlяr aчыlarsa, bцtцn hяqiqяtlяr цzя чыxar.

O zaman ermяnilяr bцtцn dцnyadan vя xцsusilя dя tцrklяrdяn цzr istяmяk mяcburiyyяtindя qalacaqlar."

сящ. 2

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 04 (199), Апрел 2021

Президент Щярби Гянимятляр Паркынын ачылышында Azяrbaycanыn Vяtяn mцharibяsindя Qяlяbяsinin rяsmilяшmяsindяn bir gцn sonra - noyabrыn 11-dя Mцzяffяr Ali Baш Komandan hяrbчilяrlя gюrцшцndя dцшmяnin qяnimяt gюtцrцlmцш vя mяhv edilmiш texnikasыnыn nцmayiшi цчцn planlarыnыn olduьunu deyib. Dekabrыn 10-da Zяfяr paradыnda hяmin texnikalarыn bir qismi nцmayiш etdirilib. Eyni zamanda, Prezident Иlham Яliyev Hяrbi Qяnimяtlяr Parkыnыn salыnmasы haqqыnda tяшяbbцs irяli sцrцb. Чox qыsa zamanda gюrцlяn geniшmiqyaslы iшlяr artыq yekunlaшыb: aчыq sяma altыnda nadir park salыnыb.

Prezident, Mцzяffяr Ali Baш Komandan Иlham Яliyevя Hяrbi Qяnimяtlяr Parkыnыn ilk ziyarяt bileti tяqdim edildi.

Qeyd edяk ki, Mцzяffяr Ali Baш Komandan Иlham Яliyev tяrяfindяn tяsdiqlяnяn mцkяmmяl hяrbi strategiya vя taktika dюyцш meydanыnda Azяrbaycan Ordusunun "Dяmir yumruq" яmяliyyatыnы sцrяtlя vя az itki ilя hяyata keчirmяyя imkan verdi.

Nяticяdя dцшmяn tяrяfinin 30 il яrzindя mюhkяmlяndirdiyi mцdafiя xяtlяri yarыldы, hяrbi resurslarы mяhv edildi. Dцшmяnin canlы qцvvяlяri isя, sюzцn hяqiqi mяnasыnda, mюvqelяrini qoyub qaчыrdыlar. Ermяnilяrin qoyub qaчdыьы atыcы silahlar, aьыr texnikalar, raket komplekslяri, hяrbi nяqliyyatlar vя digяr sursatlar qяnimяtlяr sыrasыndadыr. Zяfяr paradыnыn яn yaddaqalan vя rяmzi kompozisiyalardan biri Azяrbaycan Silahlы Qцvvяlяrinin iшьaldan azad olunan torpaqlarda dцшmяndяn qяnimяt gюtцrdцyц 2000-dяn чox avtomobilin nюmrя niшanыndan hazыrlanan lюvhя dя parkыn яrazisindяdir.

Lюvhяnin qarшыsыnda чыxыш edяn Prezident Иlham Яliyev dedi: -Birinci Qarabaь mцharibяsindяn sonra ermяnilяr azяrbaycanlыlarыn шяxsi maшыnlarыnыn nюmrяlяrini gюtцrцb iшьal edilmiш torpaqlarda nцmayiш etdirirdilяr.

Bir lюvhя dцzяltmiшdilяr, gюstяrsinlяr ki, azяrbaycanlыlar юz dяdя-baba torpaqlarыndan didяrgin salыnыb. Яslindя, bu hяrяkяt Ermяnistanыn Azяrbaycana qarшы, xalqыmыza qarшы etdiyi etnik tяmizlяmяnin tяzahцrц idi. Чцnki mцlki vяtяndaшlar юz яmlakыnы qoyub, bяzilяri ayaqyalыn iшьal

edilmiш torpaqlardan чыxmaьa mяcbur olmuшdular. Ermяnilяr bu lюvhяni xarici turistlяrя nцmayiш etdirяrяk юz ordusunun gцcцnц gюstяrmяyя, mif yaratmaьa чalышыrdыlar ki, guya, Ermяnistanыn mяьlubedilmяz ordusu var. Azяrbaycanlыlar isя шяxsi maшыnlarыnы qoyub, юz torpaqlarыndan чыxmышdыlar. Biz

Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyev aprelin 12-dя Bakыda Hяrbi Qяnimяtlяr Parkыnыn aчыlышыnda iшtirak edib.

bunu unutmamышыq vя bu lюvhя ermяni fяrariliyinin tяzahцrцdцr. Чцnki bu nюmrяlяr hяrbi yцk maшыnlarыnыn nюmrяlяridir. 522 hяrbi yцk maшыnы Azяrbaycan Ordusu tяrяfindяn mяhv edilib vя ya qяnimяt kimi gюtцrцlmцшdцr. Hяlя mцharibяnin getdiyi dюvrdя mяn gюstяriш ver-

яmяllяri cavabsыz qalmadы. Budur, onlara verilяn cavab.

Qarabaь Azяrbaycandыr!

miшdim ki, nюmrяlяr yыьыlsыn, saxlanыlsыn, gцn gяlяcяk biz bu nюmrяlяri nцmayiш etdirяcяyik.

Dekabrыn 10-da keчirilmiш hяrbi paradda bu lюvhя nцmayiш etdirildi. Azadlыq meydanыnda, bцtцn xalqыmыzыn gюzц qarшыsыnda Ermяnistanыn mяьlubiyyяti, ermяni fяrariliyi bir daha gюstяrildi. Bu gцn Hяrbi Qяnimяtlяr Parkыnda bu lюvhя nцmayiш etdirilir. Yцk maшыnlarыnыn

insanlыq яleyhinя vя mцharibя cinayяtlяri tюrяdib, o cцmlяdяn dюyцш bюlgяsindяn uzaqda olan яrazilяrя raket zяrbяlяri endirib, dinc sakinlяri qяtlя yetirib. Hяmin faktlarы xronoloji ardыcыllыqla юzцndя яks etdirяn lюvhя Parkыn giriш hissяsindя yerlяшdirilib.

Burada Шuшaya atыlmыш "Иskяndяr M" raketinin qalыqlarы da var. "Иsgяndяr M" raketinin qalыqlarыna baxan Prezident Иlham Яliyev dedi: -Шuшanы bax, bu "Иsgяndяr-M" raketlяri ilя ermяnilяr atяшя tutmuшdular. Haradandыr bu raketlяr Ermяnistan ordusunda? Bu raketlяr olmamalы idi.

Artыq bu, яyani sцbutdur. Ermяnistanыn hяrbi cinayяtinin sцbutudur vя biz cavab istяyirik. Bu юlцmcцl silah Ermяnistanыn яlinя necя dцшdц? Hяlя ki, cavab ala bilmяmiшik. Amma alacaьыq. Hяr kяs gяlsin, gюrsцn, Шuшanы, bizim qяdim шяhяrimizi Ermяnistan "Иsgяndяr-M" raketlяri ilя mяhv etmяyя чalышыrdы. Шuшanы biz azad edяndяn sonra bundan istifadя etdilяr. Bizdя kifayяt qяdяr mяlumat var. Sadяcя olaraq, biz rяsmi aчыqlama gюzlяyirik. Hяr kяs gяlib bunu gюrяcяk. Bu, ermяni vяhшiliyinin, hяrbi cinayяtin nюvbяti яyani sцbutudur.

burada sяrgilяnяn nюmrяlяri gюtцrцlmцш texnikanыn, sadяcя, kiчik hissяsini tяшkil edir. Dцшmяnin 522 yцk maшыnы mяhv edilib, qяnimяt kimi gюtцrцlцb. Buraya gяlяn hяr bir insan Azяrbaycan vяtяndaшы, юlkяmizя gяlяcяk qonaqlar bunu gюrяcяklяr. Ermяnilяr dя bunu gюrsцnlяr. Gюrsцnlяr ki, onlarыn bяd

***

Xatыrladaq ki, 44 gцnlцk Vяtяn mцharibяsi dюvrцndя dюyцш meydanыnda davamlы mяьlubiyyяtlяrя mяruz qalan dцшmяn

***

Diqqяtя чatdыraq ki, nцmayiш etdirilяn qяnimяtlяr sыrasыnda KUB zenit-raket komplek-

si, hяrяsindяn bir nцmunя olmaqla tыrtыllы aьыr texnika da var.

Onlar saz vяziyyяtdяdir! Dцшmяnin 150-dяk aьыr texnikasы, "T-72" tanklarы, piyadalarыn dюyцш maшыnlarы, 2S1 "Qvozdika" юzцyeriyяn artilleriya qurьusu, "Osa" zenit-raket kompleksi vя digяr eksponat-

larы da bu sыraya daxil etmяk olar.

Vяtяn mцharibяsindя dюyцш hяm dя informasiya cяbhяsindя davam edirdi. Dцnya ictimaiyyяti vя beynяlxalq kцtlяvi informasiya vasitяlяri mцnaqiшя bюlgяsi haqqыnda son mяlumatlarы яn etibarlы, birinci mяnbяdяn - Azяrbaycan Prezidentindяn alыrdы. Qяlяbя tvitlяri, aparыcы media qurumlarыna mцsahibяlяr,

xalqa mцraciяtlяrdяn ibarяt hissяlяr Parkыn яrazisindяki videozalda nцmayiш etdirilir.

Parkыn яrazisindяki hяr bir element demяk olar nadirdir. Mяsяlяn, buradakы oturacaqlarыn alt hissяsi qяnimяt kimi gюtцrцlmцш mяrmi yeшiklяrindяn dцzяldilib.

Parkыn яrazisindяki iшыqlandыrma sistemi mяr-

milяrin яrintilяrindяn, tullantы yeшiklяri isя tank mяrmisinin barыt atыcыsыnыn futlyarыndan hazыrlanыb.

Hяrbi Qяnimяtlяr Parkыnыn яn maraqlы hissяlяrindяn biri 30 il яrzindя dцшmяn tяrяfindяn mюhkяmlяndirilmiш mцdafiя mюvqeyi яks olunan, юzцndя 10 elementdяn ibarяt mцhяndismaneяlяr sistemini ehtiva edяn яrazidir. Burada 5 metr enindя, 3-4 metr dяrinlikdя qazыlan tank яleyhinя xяndяk, mina sahяsi, tank яleyhinя beton dirяklяr vя metal kirpilяr, alчaq dirяklяr цzяrindя tikanlы mяftildяn tor, hцndцr dirяklяrdя mяftilli tor, piyada яleyhinя mina sahяsi, az nяzяrя чarpan vя цчcяrgяli lent tipli mяftil maneяlяri, hяmчinin sяngяr цzяrindя lent tipli mяftil maneяlяr nцmayiш olunur. Bu maneяlяr sistemi Fцzuli, Cяbrayыl, Aьdam, Tяrtяr vя Goranboy istiqamяtlяrindя Azяrbaycan Ordusu bюlmяlяrinin dяf etmяli olduьu mцhяndis sistemlяrindяn idi. Otuz il яrzindя mюhkяmlяndirilяn mюvqelяrin daxilindя isя yaxшы tяchiz edilmiш dюyцш postu, яsgяr kazarmasы yerlяшir. Kazarmanыn yanыnda шяxsi heyяtin artilleriya vя hava hцcumundan qorunmasы цчцn zavod цsulu ilя hazыrlanmыш sыьыnacaqlar, dюyцш mюvqeyindя atыcы, pulemyotчu, qumbaraatan sяngяrlяri, uzunmцddяtli atяш nюqtяlяri yerlяшir.

Azяrbaycan Ordusuna qarшы kustar цsulla hazыrlanmыш rels цzяrindя hяrяkяt edяn iriчaplы minaatanlardan istifadя olunurdu. Юzяllik ondan ibarяtdir ki, bu minaatanlar relslя arxaya doьru чяkilir, atяш aчыlыr, daha sonra relslя gizlяdilirdi. Belяliklя atяш nюqtяsini mцяyyяn etmяk daha чяtin olurdu, amma mцmkцnsцz deyildi.

Prezident Иlham Яliyev bцtцn bu mцhяndis-maneя sistemlяri, dюyцш postu vя яsgяr kazarmasы ilя tanыш oldu.

Qeyd edяk ki, Hяrbi Qяnimяtlяr Parkы qazanыlan tarixi Zяfяrin nцmayiшi baxыmыndan xцsusi яhяmiyyяt kяsb edir.

Buraya gяlяn hяr bir ziyarяtчiyя Vяtяn mцharibяsinin gediшatы barяdя tяqdim edilяn eksponatlar Azяrbaycana Zяfяr qazandыran dюyцшlяri bir daha gюz юnцndя canlandыrmaьa geniш imkan yaradыr.

***

Hяrbi Qяnimяtlяr Parkы ilя tanышlыqdan sonra Prezident, Silahlы Qцvvяlяrin Mцzяffяr Ali Baш Komandanы Иlham Яliyev tяltif olunan hяrbi qulluqчularla gюrцшцб.

Dюvlяtimizin baшчыsы gюrцшdя чыxыш ediб.

(Президентин чыхышы сящифя 8-9-да)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 04 (199), Апрел 2021

сящ. 3

Bяlяdiyyя проблемляри онлайн мцзакиря олунуб Онлайн видеконфрансда “Бяlяdiyyя iшчilяriнин peшя bayramы gцnц”nцn tяsis edilmяsi tяklifи иряли сцрцлцб.

"Azяrbaycanda yerli юzцnцidarяetmяnin inkiшaf perspektivlяri: mюvcud vяziyyяt vя qarшыdakы vяzifяlяr" mюvzusuna hяsr edilmiш videokonfrans keчirilmiшdir.

Konfransda Шяki Bяlяdiyyяsi sяdrinin mцavini Sяyyarя Musayeva da iшtirak etmiшdir.

Azяrbaycan Respublikasы Milli Mяclisinin Regional Mяsяlяlяr Komitяsinin sяdri Siyavuш Novruzovun, Azяrbaycan Шяhяr Bяlяdiyyяlяrinin Milli Assosiasiyasыnыn sяdri, Nяrimanov bяlяdiyyяsinin sяdri Tяmraz Taьыyevin, Azяrbaycan Respublikasы Milli Mяclisinin Aqrar Siyasяt Komitяsinin sяdri, Regional Mяsяlяlяr Komitяsinin цzvц Tahir Rzayevin, Яdliyyя Nazirliyinin Bяlяdiyyяlяrlя Иш Mяrkяzinin rяisi Rяhman Mяmmяdovun, Azяrbaycan Respublikasы Milli Mяclisinin Regional Mяsяlяlяr Komitяsinin цzvц Kamran Bayramovun vя Azяrbaycan Qяsяbя Bяlяdiyyяlяrinin Milli Assosiasiyasыnыn sяdri, Binяqяdi rayonu, M.Я.Rяsulzadя bяlяdiyyяsinin sяdri Hцmbяt Hцseynovun iшtirak etdiklяri tяdbirя Milli Mяclisin цzvlяri, Яdliyyя Nazirliyinin Bяlяdiyyяlяrlя Иш Mяrkяzinin, Bяlяdiyyя Ишчilяri Hяmkarlar Komitяsinin, Milli Assosiasiyalarыn nцmayяndяlяri, eyni zamanda bяlяdiyyя sяdrlяri dя qatыlmышlar. Видеоконфрансы deputat Siyavuш Novruzov ачараг, sюzlяrinя Zяrifя Яliyevanыn doьum gцnц ildюnцmцnц xatыrlatmaqla baшladы. Сонра о, бu gцn бизя 44 gцnlцk mцharibяnin qцrurunu yaшadan mюhtяrяm Пrezidentimizin mяhz ulu юndяr Heydяr Яliyev vя Zяrifя Яliyeva kimi dяyяrli mюhkяm kюklяrdяn gяldiyini vurьuladы. С.Новрузов щям дя Prezidentimizin davam etdirdiyi siyasяt sayяsindя bu gцn Azяrbaycanыn necя inkiшaf etmяsindяn sюz aчdы.

Tяdbir iшtirakчыlarы fцrsяtdяn istifadя edяrяk, Azяrbaycan Шяhяr Bяlяdiyyяlяri Milli Assosiasiyasыnыn icraчы katibi Tofiq Hяsяnovu MSK цzvц seчilmяsi mцnasibяti ilя tяbrik etdikdяn sonra конфранс юz iшыnя davam etdi. Сонра Azяrbaycan Шяhяr Bяlяdiyyяlяrinin Milli Assosiasiyasыnыn sяdri, Nяrimanov bяlяdiyyяsinin sяdri Tяmraz Taьыyev iшti-

rakчыlarы salamladы. O, Tцrk Dцnyasы Bяlяdiyyяlяr Birliyindя ermяni soyqыrыmыnыn tanыnmasыnы qыnadы vя buna gюrя юz bяyanatlarыnы yaydыqlarыnы diqqяtя чatdыrdы. T.Taьыyev onu da vurьuladы ki, bu birliyin яsasыnы ulu юndяr Heydяr Яliyev vя Sцleyman Dяmirяl qoymuшdur.

Azяrbaycan Respublikasы Milli Mяclisinin Aqrar Siyasяt Komitяsinin sяdri, Regional Mяsяlяlяr Komitяsinin цzvц, deputat Tahir Rzayev bяlяdiyyя цzvlяrindяn olan 44 gцnlцk mцharibяdя шяhid olmuш шяxslяrin xatirяsini yad etmяklя sюzlяrinя baшladы.

Bяlяdiyyя vя vяtяndaш arasыnda mцяyyяn tяdbirlяrin keчirilmяsindяn vя gюrdцyц iшlяrin tяbliьatыnыn юnяmini diqqяtя чatdlrdi. О, ейни заманда iшьalдан азад olunmuш яrazilяrdя bяlяdiyyяlяr olaraq meшя zolaьыnыn salыnmasы vя ya baьчa tikilmяsi kimi iшlяrin gюrцlmяsinя tяшяbbцsцn юnяmini vurьuladы Daha sonra sюz Яdliyyя Nazirliyinin Bяlяdiyyяlяrlя Иш Mяrkяzinin rяisi Rяhman Mяmmяdova verildi. O, юz чыxышыnda qeyd etdi ki, bяlяdiyyяlяrin maliyyя vяziyyяtindя нязярячарпан гядяр problemlяr мювъуддур. 1000-dяn yuxarы bяlяdiyyяnin statistik gюstяricilяrinя яsasяn 7000000 ман.

DSMF borcu olduьunu vurьuladы.

Bundan daha artlq яmяk haqqы borclarыnыn olduьunu, yerli bцdcя xяrclяrinin 2020-ci il цчцn 67.5 % idarяetmя xяrclяri olduьunu dedi.

Bu xяrclяrdя artыm mцшahidя olunmasыnыn qarшыnы almaq цчцn bir sыra tяdbirlяrin юnяmini vurьuladы. Р.Мяммядов щямчинин бяlяdiyйяlяrin nяinki kreditor, elяcя dя debitor borclarыnыn olduьunu, vergi vя диэяр юdяniшlяrя ciddi mцnasibяt gюstяrilmяmяsindяn danышdы. Bu istiqamяtdя atыlan addыmlarыn Binяqяdi vя Nяsimi bяlяdiyyяlяrinин pilot bяlяdiyyя kimi seчilmяsindяn vя inkiшaf yolundan atыlan bir slra adыыmlardan

bяhs etdi. Мяркязин ряиси бunларла йанашы яdliyyя vя bяlяdiyyя arasыnda portalыn yaradыldыьыnы, bunun da elektron sяviyyяdя inkiшaf olduьunu vя яhяmiyyяtini dя vurьuladы.

Azяrbaycan Respublikasы Milli Mяclisinin Regional Mяsяlяlяr Komitяsinin цzvц, deputat Kamran Bayramov юz чыxышыnda qeyd etdi ki, bяlяdiyyяlяrin inkiшaf perspektivini dumanlы gюrцr. О, юlkяmizдя йцксяк инкишаф олдуьуна бахмайараг, bяlяdiyyя sisteminin arzuolunan sяviyyяyя чatmadыьыna эюря narazыlыьыnы dilя gяtirdi. К.Байрамов юz nitqindя maliyyя vя iqtisadi potensialы nяzяrя alaraq, бялядиййяляря seчilmiш цzv vя sяdrlяrin aktivliyinin bu kimi proбlемляrin hяllinя kюmяk edя bilяcяyindяn дя danышdы. О, щям дя эцnцmцzdя olan problemlяrin qanunvericilikdя deyil, daha dяrin sяviyyяdя sяbяblяrinin axtarыlmalы olduьunu вурьулады. ММ-ин комитя цзвц еlektron xяritяlяrin hazыrlanmaдыьындан, plenar iclasda bu mяsяlяyя baxыldыьыndan da sюz aчараг, qeyd etdi ki, bu

mяsяlя Пrezidentin sяrяncamыna яsasяn 2020-ci ilin sonuna гядяр hяll olunmalы idi, лакин dя bu gцn hяlя dя bu problemlя цzlяшmяkdя davam edirik. Чыxышlardan sonra tяdbirя qoшulan диэяр iшtirakчыlar bяlяdiyyяlяrin problemlяrindяn sюz aчdыlar. М.Rяsulzadя bяlяdiyyяsinin sяdri Hцmbяt Hцseynov sяnяdsiz evlяrin sяnяdlяшdirilmяsi mяsяlяlяrinin qanunvericilik tяшяbbцsц ilя kюmяk edilmяsini xahiш etdi. О, щям дя сяnяdsiz evlяrin inzibati яrazi xяritяsinin olmamasыnыn gцnцmцzdя vergi yыьыmыnдa problem yaratdыьыndan sюz aчdы.

Samux Sяrkяr bяlяdiyyяsinin sяdri Шяmistan Yusifov bu gцn torpaqларын alqы-satqыsы вя icarяyя verilmяsi zamanы bir sыra чяtinliklяrin olduьundan, bir sяnяdi alarkяn bir neчя yerdяn rяy alыnmaslndan сюзцэедян proseslяrin uzunluьundan sюz aчdы.

Xыrdalan bяlяdiyyяsinin sяdri Orxan Musayev дя bir neчя problemя диггят чякяряк билдирди

ки, BAMS proqramы bu gцn heч bir portala inteqrasiya edilmяyib.

Hяtta vergi mяsяlяляrinin dцrцstlцyц цчцn Яmlak Mяsяlяляri Dюvlяt Komitяsinin dя saytыna inteqrasiya eдилмяmяsi чяtinlik doьurур. Vя о, ялавя етди ки, яgяr щазырда iшьaldan azad olunmuш bюlgяlяrdя aьыllы kяnd, aьыllы шяhяr лайищяlяri icra olunursa, онда bu gцn biz belя proqramlardan яziyyяt чяkmяmяliyik.

Quba bяlяdiyyяsinin sяdri Humayя Mяmmяdova ися rяhbяrlik etdiyi bяlяdiyyяnin фяалиййятиндян, gюrdцyц iшlяrdяn danышdы.

Tяdbirin sonunda Azяrbaycan Шяhяr Bяlяdiyyяlяri Milli Assosiasiyasыnыn icraчы katibi Tofiq Hяsяnov “Бяlяdiyyя iшчilяriнин peшя bayramы gцnц”nцn tяsis edilmяsini tяklif etdi.

Konfransda sяslяndirilяn fikirlяri Siyavuш Novruzov цmumilяшdirяrяk bildirdi ki, sюhbяt aчыlan мясялялярин araшdыrыlmasы ilя baьlы ишчи qrupu yaradыlaraq, problemlяrin hяlli istiqamяtindя addimlar atыlacaqdыr.

Реэионал Ядлиййя Идаряси видеоконфранс кечириб Aprelin 20-dя Ядлиййя Назирлийинин Шяki Regional Яdliyyя Иdarяsi onlayn видеоконфранс keчirmiшdir. Тядбирдя Шяki Bяlяdiyyяsiнин сядри, мцавинляр вя бялядиййя цзвляри да iшtirak etmiшляр.

Tяdbiri Реэионал Ядлиййя Идарясинин rяisi Abdulla Yusifov Nizami Gяncяvinin sюzlяri ilя aчaraq, bildirdi ki, dahi шairin yubileylяri юlkяmizdя hяmiшя bюyцk tяntяnя ilя keчirilmiшdir. Nizami Gяncяvinin 800 illik yubileyi respublikamыzda, elяcя dя юlkяmizin hцdudlarыndan uzaqlarda onun irsinin tяdqiqi vя tяbliьindя яsaslы dюnцш yaratmышdыr. Abdulla Yusifov onu da яlavя etdi ki, Azяrbaycanыn klassik яdяbi-mяdяni irsinя hяmiшя milli tяяssцbkeшlik vя vяtяnpяrvяrlik mюvqeyindяn yanaшan цmummilli

lider Heydяr Яliyev Nizami irsinя dя xцsusi diqqяt yetirmiшdir.

Heydяr Яliyevin tяшяbbцsц ilя 1979-cu ildя qяbul olunmuш "Azяrbaycanыn bюyцk шairi vя mцtяfяkkiri Nizami Gяncяvinin irsinin юyrяnilmяsini, nяшrini vя tяbliьini daha da yaxшыlaшdыrmaq tяdbirlяri haqqыnda" qяrar Nizami yaradыcыlыьыnыn tяdqiqi vя tяbliьi цчцn yeni perspektivlяr aчmышdыr. Юlmяz sяnяtkarыn 1981-ci ildя ulu юndяrin bilavasitя tяшяbbцsц vя iшtirakы ilя keчirilяn 840 illik yubiley mяrasimlяri

юlkяnin mяdяni hяyatыnыn яlamяtdar hadisяsinя чevrilmiшdir. 2011-ci ildя Nizami Gяncяvinin 870 illiyi dюvlяt sяviyyяsindя silsilя tяdbirlяrlя geniш qeyd edilmiшdir. Bu il dя Nizami Gяncяvinin 880 illik yubileyi ilя "Nizami Gяncяvi ili" elan edilmяsi onu gюstяrir ki, Azяrbaycan xalqы юzцnцn dahi oьullarыna hяr zaman bюyцk diqqяt yetirir vя onlarыn xatirяsini яbяdi yaшadыr.

Sonra tяdbir bяlяdiyyяlяrin cari vяziyyяti ilя baьlы tяhlillяrя hяsr edilmiшdir.

Elektron xidmяtlяr sahяsindя olan yeniliklяrdяn danышan Zaur Xяlilov bildirmiшdir ki, bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяti ilя baьlы olaraq portallardan istifadя, o cцmlяdяn rяsmi saytlarыn tяkmillяшdirilmяsi bяlяdiyyяlяrin fяaliy-

yяtinin tяbliьi istiqamяtindя labцd mяsяlяdir.

Regional Яdliyyя Иdarяsinin яmяkdaшы Siracяddin Rцstяmov tяdbir iшtirakшыlarыna qanunvericiliyin tяlяblяri haqqыnda mяlumat vermiшdir. O, яsasяn qanunvericilikdя baш verяn yeniliklяr vя onlarыn bяlяdiyyяlяrin gяlяcяk fяaliyyяtindя istifadяsindяn danышmыш, tюvsiyyя xarakterli mяsяlяlяrя toxunmuшdur.

Tяdbirin sonunda iшtirakчыlarы maraqlandыran mяsяlяlяrя aydыnlыq gяtirilmiш, verilmiш suallar cavablandыrыlmышdыr.

М.НЯБИБЯЙОВ

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 4

Ш я к и д я ... ...вятяндашлара 26 min dozadan чox vaksin vurulub Шяki rayonunda яhalinin COVЫD-19 infeksiyasыna qarшы peyvяnd olunmasы prosesi davam edir. Яhalinin peyvяndlяnmяsi Шяki Rayon Mяrkяzi Xяstяxanasыnыn binasыnda xцsusi olaraq ayrыlmыш vaksin otaqlarыnda hяyata keчirilir. Prosesя baшlanан gцndяn майын3-цнядяк rayon цzrя vяtяndaшlara 26 min 367 doza vaksin vurulub.

Иndiyяdяk birinci mяrhяlя цzrя peyvяnd olunan шяxslяrin цmumi sayы 17 min 15 nяfяr, ikinci mяrhяlя цzrя peyvяnd olunanlarыn sayы isя 9 min 352 nяfяrdir.

Yaш qruplarы цzrя indiyяdяk Шяki rayonunda 65 yaшdan yuxarы vяtяndaшlara 5 min 375 doza, 50-65 yaш arasыnda vяtяndaшlara 14 min 159 doza, 50 yaшadяk vяtяndaшlara isя 6 min 833 doza vaksin vurulub.

***

...buraxыlыш imtahanlarы keчirilib Aprelin 29-da Шяki шяhяrindя yerlяшяn цmumtяhsil mцяssisяlяrinin шagirdlяri цчцn Dюvlяt Иmtahan Mяrkяzi tяrяfindяn tam (11 illik) orta tяhsil sяviyyяsi цzrя buraxыlыш imtahanlarы keчirilib.

Pandemiya шяraitinin tяlяblяrinя uyьun olaraq keчirilяn imtahanlar Шяki шяhяr fizika-riyaziyyat vя humanitar tяmayцllц liseydя, шяhяr 8, 11,12, 14, 17, 20 №-li vя Qoxmuq kяnd tam orta mяktяblяrindя tяшkil olunub. Иmtahanlarda цmumilikdя 1784 nяfяr шagirdin iшtirakы nяzяrdя tutulub. Иmtahanlarыn idarя olunmasыna 23 imtahan rяhbяri vя 142 nяzarяtчi mцяllim cяlb edilib. Иmtahanlar mюvcud tяlimata uyьun aparыlыb, heч bir qanun pozuntusuna yol verilmяdяn mцяyyяn olunmuш vaxtda baшa чatыb.

***

...3250 hektaradяk sahяdя yazlыq bitkilяr якиляъяк Шяki rayonunun tяsяrrцfatlarыnda yazlыq bitkilяrin яkini davam edir. Torpaq mцlkiyyяtчilяri indiyяdяk 1456 hektar sahяdя yazlыq яkin hяyata keчiriblяr.

Cari ildя rayonda 3250 hektaradяk sahяdя yazlыq bitkilяrin яkini proqnozlaшdыrыlыr.

Bu barяdя AZЯRTACыn bюlgя mцxbirinя Шяki Dюvlяt Aqrar Иnkiшaf Mяrkяzinin bitkiчilik sektorunun mцdiri Sahib Abdulhяmidov mяlumat verib.

Bildirilib ki, mяhsul istehsalчыlarы indiyяdяk 602 hektarda kartof, 504 hektarda tяrяvяz, 72 hektarda dяn цчцn vяlяmir, 59 hektarda birillik ot яkib, 219 hektara yonca sяpiblяr.

Cari tяsяrrцfat ilindя rayonda 1210 hektar sahяdя tцtцn яkilmяsi nяzяrdя tutulur.

Tцtцn шitillяrinin sahяlяrя kючцrцlmяsinя aprelin 20-dяn sonra baшlanыlacaq.

***

...фermerlяr maariflяndiriliblяr Kяnd Tяsяrrцfatы Nazirliyinin Aqrar Elm vя Иnnovasiya Mяrkяzinin tabeliyin-dяki Шяki Regional Aqrar Elm vя Иnnovasiya Mяrkяzi tяrяfindяn шimalqяrb bюlgяsi rayonlarыnda fяaliyyяt gюstяrяn taxыlчы fermerlяr цчцn maariflяndirici tяlimlяr davam edir.

Nюvbяti tяlimlяr Шяki rayonunun Cumakяnd vя Kцdцrlц kяndlяrindя "Payыzlыq taxыl яkinlяrindя xяstяlik vя zяrяrvericilяrя, alaq otlarыna qarшы mцbarizя tяdbirlяri, tяhlцkяsizlik qaydalarыnыn tяшkili" mюvzusunda keчirilib.

Regional Mяrkяzdяn AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbirinя bildirilib ki, payыzlыq яkin sahяlяrindя keчirilяn tяlimlяr zamanы fermerlяr alaq otlarыna qarшы mцbarizя tяdbirlяrinin aparыlmasыnыn vacibliyi, herbisidlяrin iшчi mяhlulunun hazыrlanmasы, hяr hektara mяsarif normasы vя istifadя edilяn preparatlar, bu zaman tяhlцkяsizlik qaydalarыna яmяl olunmasы barяdя яtraflы mяlumatlandыrыlыblar.

Fermerlяrя, hяmчinin pestisidlяrlя iшlяmя qaydalarы, xяstяlik vя zяrяrvericilяr яleyhinя aparыlan mцbarizя tяdbirlяri zamanы iqtisadi ziyanlыq hяddinin nяzяrя alыnmasы vя digяr mяsяlяlяr barяdя dя lazыmi mяslяhяtlяr verilib.

***

...56 ton барама истещсалы planlaшdыrылыр Builki mюvsцmdя Шяki rayonunda yaш barama istehsalыnыn юtяn illя mцqayisяdя 23 tonadяk artыrыlaraq, 56 tona чatdыrыlmasы proqnozlaшdыrыlыr.

Barama yetiшdirilmяsi ilя яlaqяdar indiyяdяk 291

kцmчц Elektron Kяnd Tяsяrrцfatы Иnformasiya Sistemindя qeydiyyatdan keчib. Cari ildя kцmчцlяrя 1375 qutu ipяkqurdu paylanыlmasы nяzяrdя tutulur.

Bu barяdя AZЯRTACыn bюlgя mцxbirinя Шяki Dюvlяt Aqrar Иnkiшaf Mяrkяzinin bitkiчilik sektorunun mцdiri Sahib Abdulhяmidov mяlumat verib.

№ 04 (199), Апрел 2021

Daxili Ишlяr Nazirliyinin mяtbuat xidmяtindяn bildiriblяr ki, Шяki rayonunun Bюyцk Dяhnя kяndi яrazisindя Balakяn rayon sakini Я.Tцtцnчiyev idarя etdiyi "Mercedes" markalы avtomobillя velosiped sцrяn kяnd sakini M.Namazovu vurub.

Nяticяdя M.Namazov aldыьы xяsarяtlяrdяn hadisя yerindя юlцb.

Baш Иstintaq vя Tяhqiqat Иdarяsi tяrяfindяn araшdыrma aparыlыr.

***

...yцk avtomobili yanыb

Qurum rяsmisinin sюzlяrinя gюrя, rayonun kцmчцlяri mюvsцmя ciddi hazыrlaшыrlar.

Hazыrda kцmxanalarda dezinfeksiya iшlяri aparыlыr, tut aьaclarыna qulluq olunur.

Qeyd edяk, юtяn il barama yetiшdirmяk цчцn Шяki rayonunda 389 kцmчцyя 1590 qutu ipяkqurdu paylanыlыb. Шяkili kцmчцlяr keчяn mюvsцm 33 tondan чox yaш barama istehsal ediblяr.

***

...tцtцn яkininя baшlanыlыb Шяki rayonunun tяsяrrцfatlarыnda istixana шяraitindя yetiшdirilmiш tцtцn шitillяrinin sahяlяrя kючцrцlmяsinя baшlanыlыb.

Cari mюvsцmdя rayonda 1210 hektarda tцtцn яkilmяsi proqnozlaшdыrыlыr. Иlk gцnlяr rayonun Suчma, Cumakяnd, Шorsu, Baш Gюynцk kяndlяrinin яrazilяrindяki tяsяrrцfatlarda 30 hektaradяk sahяyя tцtцn шitillяri kючцrцlцb.

Bu barяdя AZЯRTACыn bюlgя mцxbirinя Шяki Dюvlяt Aqrar Иnkiшaf Mяrkяzinin bitkiчilik sektorunun mцdiri Sahib Abdulhяmidov mяlumat verib.

Qurum rяsmisi bildirib ki, proqnoza яsasяn, builki mюvsцmdя шяkili fermerlяr 400 hektarda "Virciniya botaniki" nюvlц, 810 hektarda isя yerli tцtцn sortlarы yetiшdirяcяklяr.

Tцtцn шitillяrinin yetiшdirilmяsi цчцn istehsalчыlar tяrяfindяn 58 min kvadratmetr sahяdя sadя istixanalar hazыrlanыb.

Xatыrladaq ki, юtяnilki mюvsцmdя шяkili fermerlяr 1108 hektar sahяdяn 3835 ton quru tцtцn яldя ediblяr. Tцtцn istehsalы яvvяlki illя mцqayisяdя 193 ton artыb.

Шякидя "Qazel" markalы yцk avtomobiliндя йаньын баш вериб.

Fюvqяladя Hallar Nazirliyinin mяtbuat xidmяtindяn AZЯRTAC-a verilяn mяlumata gюrя, avtomobilin idarяetmя lюvhяsi qismяn vя mцhяrrik hissяsindя elektrik avadanlыqlarы yanыb. Yцksяk temperaturdan avtomobilin юn шцшяsi яriyib. Avtomobilin qalan hissяsi yanьыndan mцhafizя olunub.

Alov yanьыndan mцhafizя bюlmяlяri tяrяfindяn sюndцrцlцb.

***

...юlцmlя nяticяlяnяn yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib Шяki шяhяri яrazisindя шяhяr sakini V.Cяlilov idarя etdiyi "VAZ-2101" markalы avtomobili aшыrыb.

Daxili Ишlяr Nazirliyinin mяtbuat xidmяtindяn верилян мялумата эюря, щадися nяticясинdя avtomobildяki sяrniшin Verяzяt kяnd sakini Ш.Mustafayev hadisя yerindя юlцb, sцrцcц xяstяxanaya yerlяшdirilib.

Hadisя ilя baьlы Baш Иstintaq vя Tяhqiqat Иdarяsi tяrяfindяn araшdыrma aparыlыr.

***

...evя baxыш zamanы ov tцfяngi aшkar edilяrяk gюtцrцlцb Шяki rayonunun Aшaьы Gюynцk kяndindя E.Abdulkяrimovanыn yaшadыьы еvя baxыш кечирилян zaman ov tцfяngi aшkar edilib.

DИN-nin mяtbuat xidmяtindяn AZЯRTAC-a bildirib-

***

...yol qяzasыnda velosipedчi юlцb Шяki rayonunun Bюyцk Dяhnя kяndi яrazisindя "Mercedes" markalы avtomobillя velosiped sцrяn kяnd sakini M.Namazov vurulub.

Шяki rayonunun Orta Zяyzid vя Qax rayonunun Qaшqaчay kяndlяrindя арычы фермерляр цчцн тялимляр кечирилиб.

Kяnd Tяsяrrцfatы Nazirliyinin Aqrar Elm vя Иnnovasiya Mяrkяzinin tabeliyindя fяaliyyяt gюstяrяn Шяki Regional Aqrar Elm vя Иnnovasiya Mяrkяzi tяrяfindяn шimalqяrb bюlgяsindя fяaliyyяt gюstяrяn arычыlar цчцn "Arычыlыq mюvsцmцnцn baшlanmasы ilя яlaqяdar ilkin profilaktik tяdbirlяrin gюrцlmяsinя dair tюvsiyяlяrin verilmяsi" mюvzusunda tяlimlяrя baшlanыlыb.

Regional mяrkяzdяn AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbirinя bildirilib ki, Шяki rayonunun Orta Zяyzid vя Qax rayonunun Qaшqaчay kяndlяrindя keчirilяn tяlimlяr zamanы mяrkяzin mцtяxяssislяri tяrяfindяn arычыlara yaz mюvsцmцndя arы ailяlяrinя gюstяrilmяli olan profilaktiki tяdbirlяr barяdя яtraflы mяlumat verilib. Arычыlara bil-

lяr ki, Шяki Шяhяr Rayon Polis Шюbяsinin яmяkdaшlarыnыn daxil olan mяlumat яsasыnda keчirdiklяri яmяliyyat-axtarыш tяdbirlяri nяticяsindя E.Abdulkяrimovanыn yaшadыьы Aшaьы Gюynцk kяndindяki evinя baxыш zamanы oradan "ИJ-16" markalы ov tцfяngi aшkar edilяrяk gюtцrцlцb. Faktla baьlы araшdыrma aparыlыr.

***

...arычы fermerlяr цчцn tяlimlяr keчirilib

dirilib ki, qышdan чыxmыш qoшun sayы zяif olan arы ailяlяrinя qыш yemi verilmяlidir. Gяnяyя qarшы lazыm olan dяrmanlarыn vя qыш yeminin (kek) verilmяsi ilя arы ailяsi yeni qяbul edilяcяk ana arыnыn toxum qoymasы цчцn lazыmi hяrяkяtlяr edir. Bu hяrяkяtlяrя yuvalarыn tяmizlяnmяsi, ana arыnыn bяslяnmяsi, чiчяk tozunun toplanmasы, yumurta qoyulacaq яrazinin stabil olaraq 37 dяrяcя temperaturda saxlanmasы aiddir.

Qulluq iшlяrini yerinя yetirяrkяn arы ailяlяrini tяftiш etmяklя ana arыnыn olmasыna яmin olmaq lazыmdыr. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, anasыz arы ailяsi narahat olduьunu юz qanadlarыnыn hяrяkяtlяri ilя, dayanaraq xцsusi qoxu ifraz etmяklя, yaшadыqlarы yuvanы natяmiz saxlamaqla xяbяr vermiш olur.

Tяlimdя fermerlяrя pяtяklяrя baxыш keчirяrkяn kюrpя sцrfяlяrin xяstяlяnmяmяsi цчцn цst qapaq юrtцyцnцn hamыsыnыn birdяn aчыlmamasы vя uчuш qapaьыnыn qarшыsыnda durmamaq tюvsiyя edilib. Belя ki, arыlar uчarkяn maneя ilя qarшыlaшdыqda stres keчirir vя sancыrlar. Pяtяklяrя baxыш keчirяrkяn toxumlu vя sцrfяli чяrчivяlяrin sayы, pяtяyin fiziki quruluшu, quru olmasы, ananыn mюvcudluьu, ailяnin gцcц vя yem ehtiyatыnыn yoxlanыlmasы vacibdir. Diqqяtя чatdыrыlыb ki, arыlarda tez-tez tяsadцf edilяn Nozematoz (ishal) xяstяliyinя qarшы profilaktik tяdbir olaraq "nozemat", "fumidil" vя digяr preparatlarыn arы yemi ilя qarышdыrыlыb verilmяsi yaxшы effekt verir.

Tяlim prosesindя mяrkяzin mцtяxяssislяri tяrяfindяn arычыlarы maraqlandыran digяr mяsяlяlяrя dя aydыnlыq gяtirilib.

№ 04 (199), Апрел 2021

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 5

2022 "Yaponiya-Azяrbaycan dostluq ili" olacaq 1992-ci ildя iki юlkя arasыnda diplomatik mцnasibяtlяrin яsasыnыn qoyulmasыndan bяri, Yaponiya-Azяrbaycan mцnasibяtlяri siyasi, iqtisadi vя mяdяni sahяlяrdя daim inkiшafda olmuшdur. 2022-ci ildя isя Yaponiya ilя Azяrbaycan arasыnda diplomatik mцnasibяtlяrin яsasыnыn qoyulmasыnыn 30-cu ildюnцmц tamam olacaqdыr.

Йапонийанын юлкямиздяки сяфири Шякидя Эцняшимизи

Yaponiyanыn Azяrbaycandakы sяfiri Cцniчi Vada aprelin 14-15-dя Шяkiдя сяфярдя олмушдур. iqtisadiyyatы, mяdяniyyяti, turizm potensialы barяdя яtraflы mяlumat verib. Bildirilib ki, Шяkidя qяdimdяn ipяkчilik vя sяnяtkarlыq yцksяk sяviyyяdя inkiшaf edib. Шяki, hяm dя qяdim tarixi-memarlыq abidяlяri ilя mяшhurdur. Sяfirя Yaponiya Hюkumяtinin qrant yardыmы proqramы чяrчivяsindя rayonda reallaшdыrыlan layihяlяr barяdя dя

Ъцничи Вада sяfяri чяrчivяsindя bu qяdim diyarыn tarixi mяkanlarы ilя tanыш olub, tяhsil mцяssisяlяrinя baш чяkib, шяhяrin gюrmяli yerlяrini gяzib.

чivяsindя sяfir Cцniчi Vada aprelin 14-dя Yaponiya hюkumяtinin "Ot kюklяri vя insan tяhlцkяsizliyi qrant yardыmы proqramы" чяrчivяsindя Шяki шяhяrindя inшa edilmiш 23 nюmrяli uшaq baьчasы ilя tanыш olub, Kimya-biologiya tяmayцllц Respublika liseyinя baш чяkib.

Kiш kяndindя yerlяшяn qяdim alban mяbяdi ilя tanышlыq zamanы sяfirя mяlumat verilib ki, eramыzыn Ы яsrindя Qafqaz Albaniyasыnda geniш yayыlan Ay mяbяdinin юzцlц цzяrindя qurulan Kiш mяbяdi bцtцn Qafqazda tяqribяn 2 min il bundan яvvяl xristianlыьыn yayыldыьыnы rяmzlяшdirяn mяшhur tarixi abidяdir.

Aprelin 15-dя sяfir Cuniчi Vada яvvяlcя "Azяripяk" MMC-dя istehsal prosesi ilя tanыш olub. Шяhяrin qяdim tarixi hissяsi - "Yuxarы Baш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьu ilя tanышlыq zamanы isя sяfirя mяlumat verilib ki, qoruq Шяkiyя gяlяn yerli vя xarici turistlяrin яn чox

AZЯRTAC-ыn bюlgя mцxbiri xяbяr verir ki, yaponiyalы diplomat яvvяlcя шяhяr rяhbяrliyi ilя gюrцшцb. Шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov sяfirя Шяkinin tarixi,

mяlumat verilib.

Sяfir Cцniчi Vada qonaqpяrvяrliyя gюrя minnяtdarlыьыnы bildirib, sяfяrinin bu qяdim diyarla daha yaxыndan tanыш olmaq mяqsяdi daшыdыьыnы diqqяtя чatdыrыb.

Gюrцшdя яmяkdaшlыьыn perspektivlяri barяdя fikir mцbadilяsi aparыlыb. Шяkiyя sяfяri чяr-

аловландыраг!

"Dostluq Иli" iki юlkя цчцn яhяmiyyяtli olan hяmin ilin "Yaponiya-Azяrbaycan Dostluq Иli" olaraq tяntяnяli шяkildя qeyd olunmasы, Azяrbaycanda vя Yaponiyada iki юlkя arasыnda mцxtяlif mяdяniyyяt sahяlяri цzrя mцbadilя vя insan resurslarыnыn qarшыlыqlы mцbadilяsinin inkiшaf etdirilmяsi ilя ikitяrяfli mцnasibяtlяrin daha da geniшlяndirilmяsi цчцn aтыlan addыmlardandыr.

2022-ci ildя Azяrbaycanla Yaponiya arasыnda diplomatik mцnasibяtlяrin qurulmasыnыn 30 illiyi silsilя tяdbirlяrlя qeyd edilяcяk. Bununla baьlы "Эцняшимизи аловландыраг" рямзи адыны дашыйан "YaponiyaAzяrbaycan Dostluq ili"nin elan olunmasы vя bu чяrчivяsindя mяdяniyyяt, tяhsil, iqtisadiyyat vя digяr sahяlяrdя qarшыlыqlы tяdbirlяrin keчirilmяsi planlaшdыrыlыr.

Bu barяdя Yaponiyanыn Azяrbaycandakы sяfiri Cцniчi Vada yanvarыn 13-dя AZЯRTAC-da gюrцшц zamanы deyib.

Agentliyin rяhbяri Aslan Aslanov qeyd edib ki, AZЯRTAC Yaponiyanыn aparыcы "Kyodo" vя "JiJi Press" xяbяr agentliklяri ilя sыx tяrяfdaшlыq edir. AZЯRTAC яmяkdaшlыq etdiyi aparыcы informasiya agentliklяri ilя birgя yaxыn gяlяcяkdя bir sыra юlkяlяrdя Azяrbaycanыn iшьaldan azad olunmuш яrazilяrindя Ermяnistan tяrяfindяn daьыdыlmыш abidяlяri, ibadяtgahlarы vя yaшayыш yerlяrini яks etdirяn fotosяrgilяr tяшkil etmяyi planlaшdыrыr: "Чox istяrdik ki, belя bir sяrgi ilk dяfя olaraq "Kyodo" vя "JiJi Press" ilя яmяkdaшlыq чяrчivяsindя Tokioda tяшkil olunsun".

Bu tяшяbbцsц dяstяklяyяn sяfir Yaponiyada sяrginin tяшkilinя mяmnuniyyяtlя kюmяk gюstяrmяyя hazыr olduьunu bildirib.

Azяrbaycan mяdяniyyяti, tarixi vя adяtяnяnяlяri ilя yaxыndan tanыш olmaqdan mяmnunluьunu ifadя edяn Cцniчi Vada bildirib ki, iki юlkя arasыnda яlaqяlяr bцtцn sahяlяrdя uьurla inkiшaf edir. 2022-ci ildя diplomatik mцnasibяtlяrin 30 illiyinin qeyd edilяcяyini diqqяtя чatdыran sяfir deyib: "Bununla baьlы YaponiyaAzяrbaycan Dostluq ili чяrчivяsindя keчirilяcяk tяdbirlяrя hazыrlыq olaraq Yaponiyanыn Azяr-baycanda daha geniш tanыdыlmasы istiqamяtindя AZЯRTAC ilя яmяkdaшlыqdan mяmnun olardыq".

цz tutduqlarы tarixi mяkanlardan biridir.

Azяrbaycan memarlыьыnыn nadir incilяrindяn olan Шяki Xan Sarayы ilя tanышlыq Yaponiya sяfirindя bюyцk maraq doьurub.

Sяfir bu яrazidя yerlяшяn "ABAD" Keramika vя Tяtbiqi Sяnяt Mяrkяzinя dя baш чяkib.

Yaponiyalы diplomat daha sonra Шяki Destinasiya Menecmenti Tяшkilatыnыn ofisindя Шяki Regional Mяdяniyyяt, Gяnclяr vя Иdman idarяlяrinin, Destinasiya Menecmenti Tяшkilatыnыn vя "Yuxarы Baш" Dюvlяt Tarix-Memarlыq Qoruьunun rяhbяrlяri ilя gюrцшцb. Шяkiyя sяfяri чяrчivяsindя Yaponiya sяfiri inшa tarixi XVЫЫЫ яsrin sonuna aid edilяn "Yuxarы Karvansara" mehmanxana kompleksi ilя dя tanыш olub.

Сящифяни щазырлады: Мурад НЯБИБЯЙОВ

сящ. 6

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Vяtяn mцharibяsindяki zяfяrin tяmяli - Aprel dюyцшlяri Нярминя ЯЗИЗОВА, Шяki Рegional Яdliyyя Иdarяsinin mяslяhяtчisi Bu gцn bцtцn dцnya Azяrbaycanыn 44 gцnlцk savaшda qazandыьы bюyцk zяfяrdяn danышыr. Dцnya hяrb tarixindя xцsusi yeri olan vя artыq yeni hяrbi paradiqma kimi юyrяnilяn 44 gцnlцk savaшda qяlяbяnin tяmяli isя яslindя Aprel dюyцшlяri zamanы qoyulub. Belя ki, 2016-cы il aprelin 1-dяn 2-nя keчяn gecя vя gцn яrzindя bцtцn cяbhя boyu Azяrbaycan mюvqelяri vя yaшayыш mяntяqяlяri Ermяnistan silahlы qцvvяlяri tяrяfindяn gцclц artilлeriya atяшinя mяruz qaldы. Azяrbaycan tяrяfindяn bu hцcumun qarшыsыnыn alыnmasы, mцlki яhalinin tяhlцkяsizliyinin tяmin olunmasы mяqsяdilя Silahlы Qцvvяlяrin komandanlыьы tяrяfindяn Aьdяrя-Tяrtяr-Aьdam vя Xocavяnd-Fizuli istiqamяtindя tяxirяsalыnmaz cavab tяdbirlяrinin keчirilmяsi barяdя qяrar qяbul edildi. Nяticяdя ermяnilяrя mяxsus 6 tank, 15 -dяk artileriya qurьusu vя mюhkяmlяndirilmiш mцhяndis qurьularы, o cцmlяdяn yцzdяn чox hяrbi qulluqчusu mяhv edildi vя zяrяrsilяшdirildi.

Qыsa mцddяtdя hяyata keчirilяn sцrяtli яks-hяmlя zamanы ermяni birlяшmяlяrinin uzun illяrdяn bяri mцhяndisistehkam baxыmыndan mюhkяmlяndirildiyi birinci mцdafiя xяtti cяbhяnin bяzi istiqamяtlяrindя yarыlыb, strateji яhяmiyyяtя malik bir neчя yцksяklik vя yaшayыш mяntяqяlяri Ermяnistan Silahlы qцvvяlяrindяn tam azad olundu.

Horadiz шяhяrinin tяhlцkяsizliyi mяqsяdilя Fizuli rayonu istiqamяtindя yerlяшяn, geniш яrazini nяzяrdя saxlamaq imkanы verяn strateji яhяmiyyяtli Lяlяtяpя yцksяkliyi azad edildi. Aprelin 5-dя saat 12-00-dan etibarяn Azяrbaycan vя Ermяnistan qoшunlarыnыn tяmas xяttindя tяrяflяrin razыlыьы ilя яmяliyyatlar dayandыrыldы. Razыlaшma Moskva Azяrbaycan vя Ermяnistan silahlы qцvvяlяinin Baш qяrargah rяislяri arasыnda яldя edildi.

Azяrbaycan Ordusunun Silahlы Qцvvяlяrinin bюlmяlяri azad edilmiш torpaqlarda mюhkяmlяndirmя iшlяrini hяyata keчirdi.

Aprel dюyцшlяri Ermяnistan Azяrbaycan mцnaqiшяsi ilя baьlы olan bir neчя mяqamы цzя чыxartdы. Яslindя Ermяnistan anladы ki, statuskvo dяyiшib vя tezliklя Azяrbaycan юz яrazi bцtюv-lцyцnц bяrpa edяcяk. Burada bir mяqama xцsusilя diqqяt чяkmяk gяrяkdir Rusiyanыn Siyasi Tяqqiqatlar Иnistitutunun direktoru Sergey Makrov hяmin vaxt bяyanatla чыxыш edяrяk bildirdi ki, Ermяnistan yaxыn zamanda Daьlыq Qarabaь яtrafыndakы 5 rayonu boшaldacaq. Bu Kremlin yeni status-kvo ilя baьlы anonsu kimi dяyярляndirilя bilяrdi.

Sergey Markovun hansы sяviyyяdя siyasi ekspert olduьuna diqqяt yetirsяk, onun bu bяyanatы elя-belя sяslяndirmяdiyini anlamaq mцmkцndцr. Bu bяyanatla hяm Azяrbaycn, hяm dя Ermяnistana mesaj юtцrцldц ki, Daьlыq Qarabaь яtrafыndakы 5 rayonun boшaldыlmasы sцrяtlяndirilя bilяr.

Bakы mesajыn mahiyyяtini anladы, diplomatik mцstяvidя ciddi fяa-

liyyяtя baшlayaraq, beynяlxalq layihяlяrdяki iшtirakыnы gцclяndirmяklя yanaшы, Иran vя Rusiya ilя mцnasibяtlяrini normalaшdыrmaьa nail oldu.

44 gцnlцk savaшa vя tam Qяlяbяyя hazыrlaшan rяsmi Bakыnыn яn bюyцk uьurlarынdan biri 2019-cu ilin oktyabr ayыnda Qoшulmama Hяrяkatыna sяdr seчilmяsi oldu.

Bununla da Bakы чoxsaylы юlkяlяrin dяstяyini qazandы. Aprel dюyцшlяrindяn 44 gцnlцk savaшa qяdяr olan mцddяtdя Azяrbaycan Tцrkцyя vя Pakistanla daha da sыx яmяkdaшlыьa nail olmaqla yanaшы dцnyanыn gцc mяrkяzlяri kimi qяbul edilяn tяшkilat vя юlkяlяrlя sыx яmяkdaшlыьa baшladы. 44 gцnlцk savaшыn tяmяli belя qoyuldu. Яslindя, rяsmi Bakы baш verяnlяri dцzgцn tяhlil edя bilыdi vя ictimai rяyi daha bюyцk qяlяbяyя hazыrladы. Bu baxыmdan Prezident Иlham Яliyevin "Mяn bilirяm, nяyi nя vaxt vя necя hяyata keчirmяk lazыmdыr" bяyanatы praqmatik vя чevik siyasяtin aчыqlan-

ermяnilяr Daьlыq Qarabaьы tяrk etmяyя baшlamышdыlar. Чox adam anlayыrdы ki, Aprel dюyцшlяri bяrpa edilяrsя, bu dяfя Azяrbaycan tam qяlяbяyя qяdяr gedяcяk, bunun цчцn rяsmi Bakыya siyasi iradя, beynяlxalq hцququn dяstяyi (BMTTШ-nыn vя digяr tяшkilatlarыn qяbul etdiyi sяnяdlяr) vя hяrbi potensial mюvcuddur.

Nюvbяti mяrhяlяdя Ermяnistanda vяziyyяt dяyiшdi vя hakim elita devrildi. Ermяni ictimaiyyяtы Aprel mяьlubiyyяtini Serj Sarkisyana baьышlamadы.

Bununla da S.Sarkisyanыn vя ondan яvvяl hakimiyyяtdя olmuш Robert Koчяryanыn юlkяdя korrupsiya rejimi yaratmasыnыn, insanlarыn hцquqlarыnыn ayaq altыna atыlmasыnыn dюvlяti yarыmcan hala salmasыnыn da mцhцm rolu da vardыr.

Kцчяdяn hakimiyyяtя gяlяn Nikol Paшinyan isя bцtцn bяyanatlarы vя addыmlarы ilя sцlh prosesinя zяrbя vurdu vя artыq hamыya bяlli oldu ki, Иrяvan savaшыn яsas ilhamvericisidir.

masы idi.

Burada diqqяt yetirmяli digяr mяqam o idi ki, Aprel dюyцшlяrindяn sonra Azяrbaycan siyasi elitasы Laчыn dяhlizinin beynяlxalq sцlhmяramlы qцvvяlяrinin nяzarяtinя verilmяsinin яvяzindя Azяrbaycanla onun bir hissяsi olan Naxчыvanы birlяшdirяn Mehri dяhlizinin dя aчыlmasы vacibliyini gцndяmя gяtirdi. Ermяnistan Laчыn dяhlizi vasitяsilя Qarabaьla daimi яlaqяnin olmasыnы tяlяb edirdi vя ATЯT-in Minsk Qrupunun hяmsяdrlяri ilя aparыlan danышыqlar zamanы mяhz bu mюvzunu qabardыrdы Rяsmi Bakы isя Laчыn dяhlizinin яvяzinя Mehri dяhlizinin aчыlmasы tяlяbini irяli sцrmяk hцququnun olduьunu nцmayiш etdirdi. Azяrbaycan tam qяlяbяyя doьru irяlilяyirdi vя юncя bцtцn diplomatik cяbhяlяrdя uьur qazanmaq niyyяtindя idi.

Baki buna nail oldu vя 44 gцnlцk savaшdakы uьurlarыndan vя diplomatik цstцnlцklяrindяn 44 gцnlцk mцharibяdя qяlяbя qazanmaq цчцn ustalыqla yararlandы. Ermяnistan яslindя analyыrdы ki, rяsmi Bakыnыn Aprel dюyцшlяrini tяkrar edяcяyi ilя baьlы dediklяri sыradan mesaж deyil vя Azяrbaycan istяyindя israrlыdыr. Ermяnistan пrezidenti Serj Sarkisyan 2016-cы il aprelin 19-da Xankяndinя gяlmiш, sepаratчы rejimя dяstяk verdiyini nцmayiш etdirmiшdir. Lakin Aprel dюyцшlяrindяn sonra Daьlыq Qarabaьыn tяшviш iчindя olan ermяni яhalisi anlaya bilmяdi ki, rяsmi Иrяvan onu qurban vermяyя hazыrlaшыr. Bununla belя

27 sentyabr 2020-ci ildя hцcuma keчяn Ermяnistan yeni яrazilяr iшьal etmяyя чalышdы vя 44 gцn davam edяn savaшыn яsasыnы qoydu.

Bakы яks-hцcum яmяliyyatы baшlamaq mяcburiyyяtindя qaldы vя 44 gцn яrzindя Ermяnistan ordusu tamamilя darmadaьыn edildi Иrяvan gюzlяdiyi beynяlxalq dяstяyidя ala bilmяdi. Чцnki Bakы Aprel dюyцшlяrindяn keчяn mцddяt яrzindя diplomatik cяbhяdя dя Иrяvanы dalana dirяmiшdi. Belяliklя, Ermяnistan mяcbur olaraq kapitulyasiya aktыna imza ataraq, tяslim olduьunu bяyan etdi.

Burada bir mяnaya da diqqяt чяkmяk lazыm gяlir. 2016cы ilin aprel ayыnda Azяrbaycan Ordusunun hяyata keчirdiyi uьurlu яks-hцcum яmяliyyatыndan sonra Cяbrayыl rayonunun Cocuq Mяrcanlы kяndindя aparыlan quruculuq iшlяri чяrчivяsindя Prezident Иlham Яliyevin tapшыrыьыna яsasяn Шuшa mячidinin bяnzяri olan mяscid tikildi. Burada iki mesaж var idi - Birincisi, Azяrbaycan Иslam dцnyasыnыn bir parчasы olmasыны, юz tarixi keчmiшinя sadiq qalmasыnы nцmayiш etdirdi. Иkinci mesaж olaraq isя Шuшa mяscidinin bяnzяrinin inшasы hяm dя, o anlamыna gяlirdi ki, gцn gяlяcяk Azяrbaycan яsgяri Шuшanы da iшьaldan azad edяcяk. Шuшadakы hяmin mяscid dя bяrpa olunacaqdыr. Бу эцн биз бюйцк гцрур щисси иля бяйан едирик ки, 44 эцнлцк Вятян мцщарибяси Президентин икинъи месжыны да реаллашдырды.

№ 04 (199), Апрел 2021

Ермянилярин “сойгырымы” шянликляри Ъяваншир ФЕЙЗИЙЕВ, Милли Мяълисин депутаты Bu il Ermяnistanыn 24 aprel "шяnliklяri" xцsusilя yцksяk яhvalыruhiyyяdя keчir.

Bяli, sяhv demяdim, mяhz "шяnliklяr". 100 il яrzindя qondarma soyqыrыmы mifinin aьыla gяlяn vя gяlmяyяn яn iyrяnc цsullarla tяbliьi dцnyanыn dюrd bir tяrяfindя yaшayan ermяnilяri elя inandыrыb ki, artыq "soyqыrыm" ifadяsi dцnyanыn harasыnda yaшamasыndan asыlы olmayaraq hяr bir ermяnini hяyяcanlandыrыr. Hяr il anыm tяdbirlяrinin tяшkil olunduьu юlkяlяrdяn hansыndasa чыxыш edяnlяrin nitqindя "soyqыrыmы" sюzцnцn ifadя edilmяmяsi onlarы mяyus edir, bu mюcцzяli sюzцn sяslяndirilmяsi isя onlarы ehtizaza gяtirir, ermяnilяrя sonsuz sevinc vя mяmnunluq hissi yaшadыr. Normal insan psixikasыna zidd olan bu davranыш siyasяt dцnyasы tяrяfindяn mяharяtlя ermяnilяrin юzцnя qarшы istifadя olunur. "Soyqыrыm" sюzцnц sяslяndirmяk mцqabilindя istяnilяn xяyanяtя vя alчaqlыьa gedя bilяcklяrindяn яmin olan xarici siyasi dairяlяr юz geopolitik maraqlarыnы tяmin etmяk цчцn elя 100 ildir ki, ermяnilяri alяt kimi istifadя edirlяr. Onlarы zamanzaman dцnyanыn bu bюlgяsindя "яlaltы", "cяsus" "forpost", "kiчik bacы" vя s kimi чox mцxtяlif rollarda kullanan bцtцn gцc mяrkяzlяri nюvbя ilя юzlяrinin regiondakы maraqlarыnы tяmin ediblяr, amma ermяni xalqыna bu sюzц sяslяndirmяkdяn baшqa heч vaxt heч nя vermяyiblяr. Doьrudur, bircя dяfя 1918-ci ildя 9000 kv.km яrazidя onlara dюvlяtcilik bяxшiш edib vя daha sonra onun 3 dяfя bюyцdцlmяsinя nail olublar. Amma Azяrbaycandan qoparыb ermяnilяrя hяdiyyя etdiklяri "mцstяqil dюvlяt" dя 100 il keчmяsinя baxmayaraq hяlя dя Qяrblя Шяrq, Шimalla Cяnub arasыnda heч bir statusu vя strateji чяkisi olmayan kvazi-dюvlяt шяklindя mюvcuddur. Юzlяrinя vяtяn vя dюvlяt qurmaq istяdiklяri bюlgяnin яzяli sahiblяri ilя dialoq vя barыш axtarmaq яvяzinя dцnyanыn bюyцk gцclяrinin чяkmяlяrini yalamaьa hazыr olan ermяnilяr dцnyada "soyqыrыmы qurbanы" sayыlmaqdan, "cяfakeш xalq" adlandыrыlmaqdan vя bu kimi epitetlяrlя alчalmaqdan lяzzяt alan yeganя xalqdыr. Ona gюrя ermяnilяrin saxta soyqыrыmы qurbanlarыnыn saxta anыm tarixini шяnlik kimi qeyd etmяsi dя tяbii qarшыlanmalыdыr.

Bu ilki "soyqыrыmы" шяnliklяri ermяnilяr цчцn яsil toy-bayrama чevrilib.

Onillяrlя xяyallarыnda Amerika prezidentinin dilindяn soyqыrыmы ifadяsini eшitmяk arzusu ilя yaшayan, чarpышan ermяnilяr bu gцn Cozef Baydenin anыm mцnasibяtilя sяslяndirdiyi чыxышla чoxillik arzularыna qovuшdular. Bu gцn dцnya ermяniliyi tarixindя яn xoшbяxt gцnlяrdяn biridir. Bu dяfя шяxsяn ABШ prezidentinin dilindяn onlarыn яcdadlarыnыn "soyqыrыmы qurbanlarы" adlandыrыlmasы ermяnilяrin 100 illik psevdo-dюvlяtчilik tarixinin яn bюyцk uьurudur. Bцtцn dцnya ermяniliyi sonsuz sevinc iчindяdir. Bir neчя gцn keчяcяk, eyforiya юlяziyяcяk vя Baydenin soyqыrыm ifadяsini iшlяtmяsinin dя ermяnilяrin hяyatыnы dяyiшmяdiyini dяrk etdikcя onlar bunun da gяlяcяk mяkrli planlarы цчцn iшя yaramadыьыna яmin olacaqlar. Vя yeni bir mяyusluq dцnya ermяniliyini belяcя matяm iчindя yeni onilliklяrя aparacaq.

Ermяnilяr nяyя nail olmaq istяyirlяr, biz bilirik. Amma onlar bilmirlяr ki, miflяr цzяrindя qurulan hяr bir hekayяnin bir gцn hяqiqяt qarшыsыnda faш olub puчa dюnmяsi labцddцr. Qarabaь macяraчыlыьыnda olduьu kimi. Vя bunun xяbяrdarlыьыnы elя dцnяn BMT Baш katibinin

sюzчцsц Stefan Dцcarrik verib.

Soyqыrыmlarыnыn Qarшыsыnыn Alыnmasы цzrя BMT ofisinin veb-saytыnda "soyqыrыmы" terminin izahыnda ermяni adыnыn niyя чяkilmяmяsi haqqыnda verilmiш sualы cavablandыrarkяn Stefan Dцcarrik deyib ki, "…soyqыrыmы aktы BMT tяrяfindяn yox, mцvafiq mяhkяmя orqanы tяrяfindяn tяsbit olunmalыdыr…". Mяhkяmяyя mцraciяt etmяk isя dцnya miqyasыnda uydurulmuш яn bюyцk yalanыn ifшasы vя 100 il яrzindя ermяnilяrin uydurduьu saxta hekayяlяrin acы sonluьu olacaq. Bunu ermяnilяr dя yaxшы bilir.

Bayden dя bunu bilmяmiш deyil. Bяs niyя "soyqыrыmы" dedi?

Baydenin dilindяn "soyqыrыmы" ifadяsini eшidib eyforiyaya uьrayan ermяnilяr bu sualы юzlяrinя verib cavab tapmaьa sяy gюstяrmяyяcяklяr, чцnki onlar artыq xoшbяxtdirlяr. Amma Baydenin niyя bu kяlmяni iшlяtmяsi yenя dя ermяnilяrin xeyrinя deyil. Belя ki, 44 gцnlцk mцharibя bюlgяdяki vяziyyяti kюkцndяn dяyiшib. Azяrbaycanыn юz gцcцnя beynяlxalq яdalяti bяrpa etmяsi, Tцrkiyяnin regionda чяkisinin vя iшtirakыnыn artmasы, Rusiyanыn yeni reallыqlara tolerant mцnasibяti bюlgя dюvlяtlяri цчцn qarшыlыqlы яmяkdaшlыqdan baшqa heч bir seчim qoymur. Qarшыlыqlы яmяkdaшlыq isя bцtюvlцkdя dцnyanыn bu hissяsindя bюlgяdaxili ziddiyyяtlяri istisna edir vя belя bir vяziyyяt bцtцn bюlgя юlkяlяrini, hяtta Ermяnistanыn az-чox praqmatik dairяlяrini vя xцsusilя, dilяnчilik sяviyyяsindя yaшayan яhalisini dя tamamilя qane edir. 44 gцnlцk mцharibяdяn sonra Tцrkiyя vя Azяrbaycan tяrяfindяn irяli sцrцlяn 6 tяrяfli яmяkdaшlыq layihяsi vя hяr iki юlkяnin Ermяnistanla mцnaqiшя sяhifяsini qapatmaq vя яmяkdaшlыq etmяk tяklifi Ermяnistanы bu яmяkdaшlыьыn яn bюyцk benefisiarыna чevirmiш olur. Belя bir яmяkdaшlыьыn baш tutacaьы halda bюlgяyя kяnardan mцdaxilя imkanlarы maksimum dяrяcяdя mяhdudlaшыr vя bu da regionda maraqlarы olan bюyцk gцc sahiblяrini, o cцmlяdяn ABШ-ы qane etmir. Ona gюrя bюyцk gцclяr bюlgяdя sabitliyi vя sцlhц yox, daimi gяrginliyi dяstяklяmяkdя maraqlыdыrlar. Baydenin "soyqыrыmы" sюzцnц tяlяffцz etmяsi dя mяhz mцmkцn bюlgяdaxili яmяkdaшlыьыn qarшыsыnы almaьa, bюlgяni daim юzlяrindяn asыlы vяziyyяtdя saxlamaьa xidmяt edir.

Digяr tяrяfdяn, ABШ-ыn hegemonluq iddiasы o qяdяr amansыzdыr ki, Bayden hяtta okeanыn digяr tяrяfindяki bir чox strateji mцttяfiqlяrinin Cяnubi Qafqazda sцlhцn vя sabitliyin bяrpasыnda maraqlы olduьunu belя nяzяrя almadan bu addыmы atыb. Trampыn prezidentlik tarixчяsindяn gюrdцyцmцz kimi, ABШ tяrяfindяn Avropadakы mцttяfiqlяrinin maraqlarыnы nяzяrя almadan atыlan belя addыmlar isя Transatlantik mцttяfiqliyin юzцnц dя sarsыtmaьa qadirdir. Amma hяr bir Amerika prezidentinin, o cцmlяdяn Cozef Baydenin юz seчicilяrinя verdiyi vяdlяr dя var. Gюrцnцr, respublikaчыlarla rяqabяtdя daxili siyasi partiya maraqlarыnыn qorunmasы demokrat lider цчцn xarici mцttяfiqlяrin maraqlarыndan daha юnяmlidir.

Amerika prezidentindяn fяrqli olaraq чoxsaylы beynяlxalq tяшkilatlarыn, o cцmlяdяn BMT Baш katibi Antonio Qutteriшin partiyasы yoxdur vя onlarыn siyasi karyerasы seчicilяrin verяcяyi sяslяrdяn asыlы deyil. Ona gюrя dя ABШ prezidentinin 1915-ci il hadisяlяrini "ermяni soyqыrыmы" adlandыrmasыna rяьmяn bu gцnяdяk heч bir beynяlxalq tяшkilat bu hadisяlяrin яsil mahiyyяtini tяhrif etmяyя meyl gюstяrmяyib.

Bцtцn bunlarыn Ermяnistan siyasi dairяlяrindя anlaшыlmasы qeyrimцmkцn gюrцnцr. Чцnki ermяnilяr hяlяlik "soyqыrыmы" шяnliklяrindяdirlяr.

№ 04 (199), Апрел 2021

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 7

QARABAЬ GЦNDЯLИYИ Рамиз ОРСЯР (Яввяли ютян сайымызда)

"HELLOYU ЧAL" Gecяni narahat yatmышdы.

Yatmышdы deyяndя, gюrdцyц yuxularыn qorxu dolu шiddяtindяn yataьыnыn iчindя o цzц, bu цzц цstя чevrilя-чevrilя qalmышdы. Иndi dя gюzlяri yol чяkirdi, iчini doьramdoьram doьrayan xatirяlяri dя onu varыndan yox edir, gюzlяrinя vя iчinя qor doldurur, havalandыrыr, юzцndяn alыb uzaqlara, чox-чox uzaqlara aparыrdы.

Yeriyib pяncяrяdяn чюlя baxdы. Nяyя baxdы, niyя baxdы, heч юzц dя bilmяdi. Sяsя doьru чevrildi.

- A qыzыm, Aьca, gяl istiisti sцdцnц iч, soyumasыn. Sonra inяklяri sцr naxыra. Yusif dayыn sяhяr tezdяn biчinя gedib. Su qoymuшam, isinsin, mяn dя paltarlarы suya чяkim.

Bu Sцdabяnin sяsi idi.

Aьca Sцdabя ilя Yusifin doьma qыzы deyildi, onu юvladlыьa gюtцrmцшdцlяr. Xocalыdan qaчqыn dцшяndя ermяnilяr onlarы da яsir gюtцrmцш, ata-anasыnы, qardaшыnы Aьcanыn gюzlяri qarшыsыnda hяrяsini bir iшgяncя ilя юldцrmцшdцlяr.

Elя onda da Aьcanыn dili tutulmuшdu. Яsirlikdяn azad edildikdяn sonra Yusiflя Sцdabя Aьcanы юvladlыьa gюtцrmцш, uzun mцalicяdяn sonra qыzыn dili aчыlmышdы.

Xocalыdan qaчdыqlarы gцn, ermяnilяrin onlarы яsir gюtцrmяlяri, яsirlяrin baшыna aчdыqlarы "min bir oyun" Aьcanыn xatirяsindяn silinmir, gюzlяri юnцndяn getmir, yuxularыnыn da talanчыlarыna чevrilirdilяr.

Aьca bu gecя dя yuxusunda o qanlы-qadalы gцnцn iчindя чыrpыna-чыrpыna qalmышdы. Ermяnilяr Xocalы faciяlяrindяn qaчmaьa fцrsяt axtaran 35 nяfяrlik bir dяstяni pusquya salыb яsir gюtцrdцlяr.

Dыьalar яvvяlcя яsirlяri sыraya dцzцb onlarыn ciblяrini, цstbaшlarыnы "шmon" elяdilяr, kimin qяpik-quruш nяyi vardыsa hamыsыnы hяyasыzcasыna яllяrindяn aldыlar.

Aьcanыn anasыnыn boynundakы qыzыl boyunbaьыnы dartыb qoparanda oьlu ermяnilяrin qabaьыna keчdi vя amiranя sяslя: "Ona toxunmayыn!"

- dedi. Bir ermяni isя arxadan яlindяki avtomatыn qundaьы ilя qardaшыnыn baшыndan vurdu. Qardaшы tir-tap yerя sяrildi, baшыndan qan fышqыrыrdы.

- Kiшi qыrыьы, - deyяrяk iki ermяni torpaq цstdя qыzыl qanыn iчindя чapalayan bu gцnahsыzы tяpiklяmяyя baшladыlar. Atasы irяli atыldы. Onu da arxadan vurub yыxdыlar.

Ermяnilяr юz dillяrindя sюyцr, ata ilя oьulu amansыzlыqla tяpiklяyir, avtomatыn qundaьы ilя onlarыn harasыna gяldi vururdular.

Anasы hычqыrmaqdan boьulurdu. Aьcanыn dili tutulmuшdu, qardaшыnыn da sяsi чыxmыrdы. O, al qanыna boyanaraq aьzы цstdя dцшцb qalmышdы. Иrяli atыlыb ermяni яsgяrlяrindяn biri onun saчlarыnы qamarlayыb baшыnы arxaya qatladы vя boynunu sыndыrdы. Ermяni яsgяri шaqqanaq чяkib gцldц. Azяrbaycan dilindя, ermяni lяhcяsindя sevincяk qышqыrdы: - Ara, tцrk юvladыnыn biri dя azaldы, yяni чez ala! - Sonra uшaьыn baшыnы var gцcц ilя yerя чыrpdы.

Haldan dцшmцш atasыnы iki ermяni yerdяn qaldыrыb yaxыnlыqdakы aьaca tяrяf apardыlar. Onu яvvяlcя aьaca sarыdыlar, sonra isя iki яlinin ovcunun iчindяn aьaca mismarladыlar. Atasыnыn qышqыrtыsы ilя

sol яlinin ovcunun iчindяn fышqыran qan eyni vaxtda яtrafa yayыldы.

Anasыnыn fяryadы gюylяrя bцlяnd olmuшdu. Иri, pяzяvяng iki ermяni яsgяri onu gцclя saxlayыrdы. Ermяnilяrdяn biri qышqыrыrdы: - Tяlяsmя, axчi, tяlяsmя, sяnin dя nюvbяn чatacaq. Ancaq sяni elя-belя cяhяnnяmя gюndяrmяyяcяyik. Sяnin gюzяlliyindяn vя юlцmцndяn hяzz ala-ala юldцrяcяyik. Gюzяllik vя юlцm! Tяlяsmя, axчi, tяlяsmя. Яlindя kabab шiшi tutmuш bir ermяni (bu deyяsяn, onlarыn baшчыsы idi) gяlib atasыnыn qarшыsыnda dayandы vя var sяsi ilя qышqыrdы.

Daьlar, dяrяlяr яks-sяda verdi, ancaq kimsяnin sяsi чыxmadы.

- Ey tцrk kюpяyi, denяn ki, Qarabaь ermяnilяrindir, qoy o biri kюpяklяr dя bunu eшitsinlяr.

Atasыnыn danышmaьa halыamanы qalmamышdы, ayaqцstя gцc-

Baшчы ermяni dillяndi.

- Biz sizя pul vermiшik, danышыьыmыz da belя olub, tцrkцn gюzцnцn odunu almaq! Bratiшka, axы, belя elяmяsяk, bu yeyibiчmяk dя olmaz!

- Arvad-uшaьыn nя gцnahы var axы!

- Var, ara, var!

- Onlarыn gцnahы nяdir ki?

- Onlar da tцrkdцlяr. Bцtцn tцrklяr isя ermяnilяrin legitim dцшmяnlяridir.

Rus яlini yellяyib, qayыdыb yerindя oturdu. Dolu stяkanыnы baшыna чяkdi vя dяrhal da aьzыna yarыm dilim kolbasa atыb, цz-gюzцnц ovuшdurdu.

Ermяni yenя mыzыldandы: - Siz юz iшinizi gюrцrsцnцz, biz dя юz iшimizi. Bu qancыxlarы da bura ona gюrя gяtirdim ki, sizя konsert versinlяr, siz dя yeyib-iчib feyziyab olasыnыz. Bax, onda bizim ermяni цrяyimiz bir az

sыnыn heyi qalmamышdы, gюzцndяn yaш da gяlmirdi. Яsir qadыn vя uшaqlar isя юz iчlяrinя чяkilmiш, elя bil qurbaьa gюlцnя daш atmышdыlar. Aьca torpaьыn цstя oturub, qan iчindя, boьula-boьula anasыna baxыrdы. Baxышlarы bir-birinя tuш gяlяndя anasы цzцnц yana чevirdi. O, "ana!"- deyib qышqыra da bilmяdi, elяcя iчindя doьramdoьram doьrandы.

Anasы altdan-altdan hцzn iчindя qыzыna baxыr, sanki hamы ilя vidalaшыrdы. Яtrafdakы яsir qadыnlar iчin-iчin, gюz yaшlarы ilя onu aьlayыrdыlar.

Anasыnыn чiyinlяrindяn basыb bir kяtilin цstцndя oturtdular.

Bir ermяni яlindяki шiшlя samovarыn odluьunu qurdalыdы. Samovarыn odluьundan tцstц qarышыq alov qalxdы.

Rus zabit vя яsgяrlяri yeyib iчir, ermяnilяr isя юz dillя-

Anasы ortalыqda o tяrяf-bu tяrяfя qaчыrdы. Kцrяyinin yanьыsыndan havalanmышdы, qaчыrdы.

Maqnitofondan yцksяlяn mцьяnninin sяsi daь-dяrяlяrdя яks-sяda verib qayыdыrdы: Samovarы alышdыrыn, Maшa verim, qarышdыrыn.

Yarыm mяndяn kцsцb gedib, Onu mяnlя barышdыrыn.

Helloyu чal, Яjdяr яmi, Qoy oynasыn el gюzяli... Яsirlяr bu dяhшяtli mяnzяrяni gюrmяmяk цчцn яllяri ilя gюzlяrini tutmuш, kimisi iчin-iчin, kimisi dя ucadan aьlayыrdыlar.

Samovar qыzышdыqca ana fяryad qoparыr, daha sцrяtlя hяrяkяt edir, nalя чяkirdi: Tifaьыmы daьыtdыn, ermяni, Qoy aparsыn gor sяni!

Ermяni яsgяrlяri deyibgцlцr, hяrdяn dя musiqinin ahяnginя uyьun яl чalыr vя yerbяyerdяn baьыrыrdыlar: - Davay, axчi, davay, oyna!

Ermяnilяrin baшчыsыnыn sяsi яsirlяrin hычqыrыqlarыnы iчlяrindя boьdu: - Ara, bu mahnы, qяdim ermяni mahnыsыdы. Tцrk oьraшlar bunu da biz ermяnilяrdяn oьurlayыblar. Sяn oyna, axчi, oyna, sяnin kцrяyini samovar yandыrыr, ermяnilяrin iчini tцrkцn varlыьы.

Kюkцnцzц kяsяcяyik. Oyna, oyna, qancыx!

Samovar qыzышmышdы.

Anasы duruш gяtirя bilmir, o tяrяfbu tяrяfя daha sцrяtlя hяrяkяt edir vя var sяsilя qышqыrыrdы: Mяni yandыrdыn ermяni, Allah da yandыrar sяni!

lя duruш gяtirirdi. O, aьыr-aьыr baшыnы qaldыrыb yerdя цzцqoylu dцшцb qalmыш oьluna ermяni яsgяrlяrinin qollarы arasыnda чabalayan arvadыna, qorxudan tir-tir яsяn vя dili tutulan qыzыna, sыra ilя dцzцlmцш ermяnilяrin яlindя яsir-yesir olmuш hяmyerlilяrinя baxdы. Gюzlяrini qarшыsыnda dimdik, шяstlя dayanmыш ermяninin gюzlяrinя dikdi.

Aьыzdolusu onun цzцnя tцpцrцb bцtцn sяsi ilя qышqыrdы: - Qarabaь bizimdir, itim ermяni, Qarabaь Azяrbaycandыr!

Sяn dя bil, "qorxma, gяldim!" - deyяn oьraшlar da bilsin!

Bu Aьcanыn atasыnыn dilindяn eшitdiyi son sюzlяri idi. Яsirlяrin arasыndan bir uьultu keчdi.

Ermяni яlindяki шiшlя aьaca mismarlanmыш atasыnы шiшdяn keчirdi. O, шiшi elя vurdu ki, sonra dartыb чыxara bilmяdi. Atasыnыn baшы sinяsinя dцшцb qalmышdы. Ermяni isя ucadan qышqыrыrdы: - Ara, yaz, bir tцrk dя чez ala! Bunlarыn kюkцnц kяsяcяyяm, hяlя bu harasыdыr. Bunlarыn kюkц kяsilsin.

Sonra ermяnilяr яsirlяr arasыnda olan kiшilяri яli-qolu baьlы maшыna mindirib harasa apardыlar. Яsir qadыnlarы vя uшaqlarы ermяni avtomatlыlarы bir az aralыda yerlяшяn dцшяrgяyя gяtirdilяr.

Burada olanlar yeyib-iчirdilяr.

Aьcanыn qulaьыna rus яsgяrlяrinin dя sяsi gяlirdi. Elя rus яsgяrlяrindяn biri dя Aьcanыn sevя-sevя юyrяndiyi rus dilindя (onun ermяnilяrin baшчыsы zяnn etdiyi) ermяni dыьasыnыn цstцnя qышqыrdы: - Bu uшaqlarы, arvadlarы niyя tutmusunuz? Axmaqlar, onlar ki, silah iшlяdя bilmirlяr!?

sakitlяшяcяk.

Qыsa mцddяtя araya sakitlik чюkdц. Ancaq яsir qadыn vя uшaqlar gah iчin-iчin, gah da ucadan aьlaшыrdыlar. Anasыnыn aьlamaqdan, qышqыrmaqdan gюzlяri qan чяkmiшdi.

Dili tutulmuш Aьca юzц isя titim-titim titrяyirdi.

Rus яsgяrlяri yeyib-iчmяklяrindя idilяr.

Bir ermяni яsgяri maqnitofon gяtirdi, onu quraшdыrdы. Ermяnilяrin baшчыsы ucadan dillяndi: - O qancыxlarыn яn gюzяlini bura gяtirin, bu samovarы onun kцrяyinя baьlayыn, su tюkцn, samovara od salыn, qaynasыn, цrяyim чay istяyir. Bir musiqi dя qoyun, o lячяr hяm dя oynasыn, dostlarыmыz xoшhal olsunlar.

Bцtцn bяdяni titrяyяn Aьca anasыnыn яlindяn bяrk-bяrk yapышmышdы. Ermяni яsgяrlяri var gцcц ilя dartыb anasыndan ayыrdыlar.

Aьzыцstя yerя чыrpыldыьыndan Aьcanыn aьzыndan, burnundan qan gяlirdi. O, quш kimi чыrpыnыr, aьzыnы aчыb bir kяlmя dя olsa sюz deyя bilmirdi.

Anasыnы sцrцyя-sцrцyя ortaya чяkdilяr, dartыb paltarlarыnы яynindяn чыxardыlar.

Doьrudan da Aьcanыn anasы чox gюzяl idi. Onun aьappaq bяdяni, sinяsi gюz oxшayыrdы. Иlahi ondan heч bir gюzяlliyi яsirgяmяmiшdi. Шцшя kimi ayaqlarы vardы.

Bюyцk bir samovarы anasыnыn kцrяyinя baьladыlar, iчinя su tюkцb od saldыlar. Bir ermяni яsgяr ocaqdan iki-цч kюsюв dя gяtirib samovarыn odluьuna atdы.

Ermяnilяr dюrdgюzlя baxыb gцlцшцr, rus zabit vя яsgяrlяri isя yeyib-iчmяklяrindя idi. Ana-

rindя deyib gцlцrdцlяr.

Samovarыn odluьu qarышdыqca Aьcanыn anasыnыn kцrяyi dя qыzыnыrdы. Sinяsinin цstцnц юrtdцyц яllяri tez-tez yanыna dцшцr, aьappaq sinя narlarы gцnяш шцalarы altыnda dяniz sularы kimi bяrq vururdu. Bu mяnzяrяdяn hяzz alan ermяni яsgяrlяri yerbяyerdяn qышqыrышыrdыlar.

- Ara, bu nяdi, ara!

- Bu kюpяk qыzы, mяni юldцrяcяk e!

- Ara, tцrk hara, bu gюzяllik hara?

- Ara, sto prosent bilirяm, atasы ermяni olub. ...Anasыnыn kцrяyi yanыrdы, dюzя bilmirdi.

Aьcanыn hяdяqяsindяn чыxan gюzlяri anasыnda iliшib qalmышdы, onun hяr bir hяrяkяti ox kimi gюzlяrinя sancыlыrdы. Чыrpыndыьы dяhшяtlяrin iчindя bircя aьыz "ana!" da deyя bilmirdi.

Anasы kяtildяn ayaьa qalxdы. Яllяri yenя dя sinяsinin цstцndя чarpazlaшmышdы. Dil deyirmiш kimi nalя чяkdi. Daьlar, dяrяlяr яks-sяda verяrяk onun dediklяrini, fяryadыnы tяkrar elяdi: - Tifaьыmы daьыtdыn, ermяni! Sяnin dя tifaьыn, bцsatыn daьыlacaq! ИnшaAllah, amin! Di tez ol, Яzrailя ver mяni...

Kцrяyi yanыrdы, yerindя dura bilmirdi. Яvvяl irяli yeridi, sonra kцrяyinin yanьыsыndan baш gюtцrцb qaчыrmыш kimi o tяrяf-bu tяrяfя qaчmaьa baшladы.

Hamы ona tяrяf baxыrdы.

Aьcanыn anasы юz canыnыn hayыnda idi.

Birdяn ermяnilяrin baшчыsы ucadan qышqыrdы: Ara, davay muzыka!

Maqnitofonu iшя saldыlar.

Яsir qadыnlar ucadan aьlaшdыlar. Onlarыn hычqыrыqlarы musiqinin sяsinя qarышыb buz kimi яriyirdi. Aьcanыnsa sяsinя qorxusundan "dцyцn" dцшmцшdц. Elяcя korunkorun qovrulurdu.

Gюzlяri birdяn anasыnыn ayaqlarыna sataшdы. O, ayaqyalыn idi, ayaьыnda ayaqqabыsы yox idi, ayaqlarы qanыn iчindя idi.

Aьca "ana!" deyib qышqыrmaq istяdi, ancaq nя illah elяdi, sяsi чыxmadы.

Samovar tцstцlяnir, anasы dayanmadan o tяrяf-bu tяrяfя qaчыrdы. Яllяri hяlя dя sinяsinin цstцndя чarpazlaшmышdы. Hяrdяn gюrцnяn sinя narlarы isя ermяnilяrin gюzlяrini deшirdi.

Maqnitofondan sцzцlяn musiqi sяsi isя daьlarda яks-sяda verяrяk qayыdыrdы: Helloyu чal, Яjdяr яmi, Qoy oynasыn el gюzяli.

Helloyu чal, helloyu чal, Яjdяr яmi...

Anasы birdяn dayandы, qыzыna baxdы, sonra чevrilib яlindя stяkan tutub saьlыq deyяn ermяnilяrin baшчыsыna tяrяf gюtцrцldц. Yцyцrdцkcя dя qышqыrыrdы: Tifaьыmы daьыtmыsan ermяni Qoy aparsыn gor sяni!

Var gцcц ilя юzцnц ermяni яsgяrlяrinin baшчыsыna чыrpdы.

Ermяni yыxыldы, anasы da onun цstцndяn. Samovar ermяninin цstцnя daьыldы vя onun qышqыrtыsы musiqinin sяsini batыrdы: - Yandыm, ara, yandыm, vurun bu lячяri.

Avtomat шaqqыldadы. Orda baш verяnlяrin sonrasыnы Aьca nя gюrdц, nя dя eшitdi... (Арды вар)

сящ. 8

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 04 (199), Апрел 2021

Азярбайъан Президентинин Щярби Яylяшin.

- Salam cяnab zabitlяr.

- Hяrbчilяr: Salam.

- Prezident Иlham Яliyev:

Яziz hяrbчilяr, bu gцn sizя dюvlяtimizin yцksяk hяrbi mцkafatlarы tяqdim edilir. Bu mцkafatlar mцharibяdяn sonra mяnim tяшяbbцsцmlя tяsis edilmiшdir.

Mцkafatlarыn adlarыnы da юzцm vermiшяm - "Vяtяn mцharibяsi qяhrяmanы" ulduzu, "Zяfяr" vя "Qarabaь" ordenlяri yeni tяsis edilmiш yцksяk hяrbi mцkafatlardыr.

Xahiш edirяm ki, tяntяnяli mяrasimimizin яvvяlindя Vяtяn mцharibяsindя qяhrяmancasыna hяlak olmuш шяhidlяrimizin яziz xatirяsini bir dяqiqяlik sцkutla yad edяk.

Allah bцtцn шяhidlяrimizя rяhmяt elяsin. Яylяшin. Allah onlarыn yaxыnlarыna sяbir versin. Шяhidlяrimizin yaxыnlarы цчцn tяsяlli odur ki, onlar юz canlarыnы Vяtяn uьrunda qurban verdilяr. Tяsяlli odur ki, torpaqlarыmыz azad olundu, яrazi bцtюvlцyцmцz bяrpa edildi. Eyni zamanda, tяsяlli odur ki, шяhidlяrimizin intiqamыnы biz dюyцш meydanыnda aldыq. Шяhidlяrimizin qanы yerdя qalmadы. Hяm Иkinci, hяm dя Birinci Qarabaь mцharibяsinin шяhidlяrinin qanыnы dюyцш meydanыnda aldыq, o cцmlяdяn gцnahsыz insanlarыn, Xocalы qurbanlarыnыn, digяr mцlki шяxslяrin intiqamыnы dцшmяndяn dюyцш meydanыnda aldыq. Biz dюyцшяrяk, vuruшaraq, qan tюkяrяk tarixi яdalяti bяrpa etdik, яrazi bцtюvlцyцmцzц bяrpa etdik, dцшmяni torpaqlarыmыzdan qovduq.

Bugцnkц tяntяnяli mяrasimin yeri tяsadцfяn seчilmяdi.

Biz bu mяrasimi Yeni Bulvarda keчiririk. Yeni Bulvar mяnim tяшяbbцsцmlя bir neчя il bundan яvvяl salыnmышdыr. Yeni Bulvarыn uzunluьu 12 kilometrdir. Mцqayisя цчцn deyя bilяrяm ki, kюhnя bulvarыn uzunluьu cяmi 3 kilometrdir.

Bu bulvarыn salыnmasы dюvlяtimizin qцdrяtini gюstяrirdi, xalqa olan qayьыnы gюstяrirdi. Bu, yenilik idi, inkiшaf idi, bu, bizim gцcцmцzцn tяzahцrц idi. Иkinci Qarabaь mцharibяsi dя bizim gцcцmцzц gюstяrdi, mцasirliyi gюstяrdi. Чцnki biz XXЫ яsrin mцharibяsini aparmышыq vя bu gцn artыq sirr deyil ki, dцnyanыn aparыcы hяrbi mяktяblяrindя Иkinci Qarabaь mцharibяsindяki яmяliyyatlarыmыz, bizim uьurlarыmыz, Qяlяbяmiz юyrяnilir.

Dцnya mяtbuatыnda artыq dяfяlяrlя mяlumat verilmiшdir ki, dцnyanыn aparыcы юlkяlяri, o cцmlяdяn Amerika Birlяшmiш Шtatlarы, Bюyцk Britaniya, Almaniya vя inkiшaf etmiш digяr юlkяlяr Иkinci Qarabaь mцharibяsinin bцtцn aspektlяrini юyrяnirlяr. Юz ordularыnы mцasir standartlara, mцasir tяlяblяrя uyьunlaшdыrmaq istяyirlяr. Biz nяinki XXЫ яsrin mцharibяsini nцmayiш etdirmiшik, biz dцnyada heч vaxt olmayan Qяlяbяni qazanmышыq. Чяtin relyef шяraitindя dцшmяnin bir neчя istehkamыnыn qarшыsыnda biz peшяkarlыq, mяharяt, gцc, hяrbi elm qoyduq vя istяdiyimizя nail olduq, dцшmяni torpaqlarыmыzdan qovduq.

Biz inkiшaf edяrяk torpaqlarыmыzы azad etdik. Чцnki inkiшaf bizim Qяlяbяmizin яsasыdыr. Яgяr iqtisadi inkiшaf olmasaydы, яgяr bizim iqtisadi mцstяqilliyimiz olmasaydы, biz bunu tяmin etmяsяydik, lazыmi dяrяcяdя lazыm olan mцasir silahlar яldя edя bilmяzdik. Ona gюrя bu tяntяnяli mяrasimin burada keчirilmяsindя bюyцk rяmzi mяna var. Yenilik, inkiшaf, gцc - bunlar яsas amillяrdir. Bir dя Vяtяn sevgisi. Чцnki bax, bu bulvarыn яrsяyя gяlmяsindя, bunun tяmяlindя Vяtяn sevgisidir. Чцnki bu zona яvvяllяr sяnaye zonasы idi vя burada bir чox kюhnяlmiш, sыradan чыxmыш mцяssisяlяr fяaliyyяt gюstяrirdi.

Bцtцn bu яrazi tяmizlяndi, yeni bulvar salыndы. Saь tяrяfdя olan boш yer dя tяmiz-lяnib sяrяncama gюtцrцlцb.

Bu Hяrbi Qяnimяtlяr Parkыnыn aчыlышыnы bu gцn etdim. Orada

dцшmяnin nцmayiш etdirilяn daьыdыlmыш vя qяnimяt kimi gюtцrцlmцш texnikasы bir daha bizim gцcцmцzц gюstяrir, bir daha dцшmяnin mяьlubiyyяtini gюstяrir. Burada nцmayiш etdirilяn texnika mяhv edilmiш vя qяnimяt gюtцrцlmцш dцшmяn texnikasыnыn kiчik bir hissяsini tяшkil edir. 125 artilleriya topu, 366 tank, 7 "S-300" zenitraket kompleksi, 50-dяn чox digяr zenit-raket komplekslяri, 522 yцk avtomaшыnы vя digяr texnikalar mяhv edilmiшdir vя qяnimяt kimi gюtцrцlmцшdцr.

Hяrbi Qяnimяtlяr Parkыna gяlяn hяr bir insan Ordumuzun, Silahlы Qцvvяlяrimizin gцcцnц gюrяcяk, iradяmizi gюrяcяk. Gюrяcяk ki, bu Qяlяbяni яldя etmяk nя qяdяr чяtin idi. Чцnki dцшmяn 30 il яrzindя iшьal edilmiш torpaqlarda mюhkяmlяnirdi, istehkamlar qururdu, sяngяrlяr, sыьыnacaqlar qazыrdы. Bцtцn bunlara baxmayaraq, Azяrbaycan hяrbчilяri qяhrяmanlыq, peшяkarlыq, Vяtяn sevgisi gюstяrяrяk, bцtцn bu

yaxшы xatыrlayыr.

Mцstяqillik яldя olunandan sonra nяlяr baш verdi?

Mцstяqillikdяn dюrd ay sonra Xocalы soyqыrыmы tюrяdildi. Ermяnistan vя Sovet Иttifaqыnыn 366-cы alayы hяrbi cinayяt tюrяtdi, vяhшilik tюrяtdi. Dinc insanlarы qяtlя yetirdi.

Onlarыn arasыnda uшaqlar, qocalar, qadыnlar vardы. Xocalы soyqыrыmы bu gцn dцnya tяrяfindяn tanыnыr.

Ondan чox юlkя bu soyqыrыmыnы rяsmяn tanыyыbdыr. Xocalы soyqыrыmыndan цч ay keчяndяn sonra Шuшa vя Laчыn iшьal altыna dцшdц.

Mяhz o vaxt faktiki olaraq hakimiyyяtя gяlmiш vя bu gяliшini rяsmilяшdirmяk istяyяn AXC-Mцsavat cцtlцyцnцn xяyanяti nяticяsindя Шuшa vя Laчыn iшьal altыna dцшdц. Чцnki onlar цчцn hakimiyyяtя gяlmяk hяr шeydяn vacib idi. O vaxt mцdafiя naziri onlarыn adamы idi, hansы ki, sюz vermiшdi, яgяr Шuшa яldяn getsя, юz baшыna gцllя чaxacaq.

Bu gцnя qяdяr tula kimi oradaburada sцlяnir. Faktiki olaraq ha-

maneяlяri dяf edяrяk dцшmяni mяьlub etdilяr.

Otuz il яrzindя Ermяnistan-Azяrbaycan Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsi юz hяllini tapmыrdы. Ancaq bizim problemlяrimiz ondan daha яvvяl baшlamышdы, daha dяqiq desяm, 1987-ci ildя. Чцnki 1987-ci ildя Heydяr Яliyevin bцtцn vяzifяlяrdяn, o cцmlяdяn Siyasi Bцronun цzvц vяzifяsindяn uzaqlaшdыrыlmasы ilя ermяnilяrin яlinя fцrsяt dцшdц vя onlar bu fцrsяtdяn istifadя etdilяr. Heydяr Яliyevin istefasыndan iki hяftя keчmяmiш bir ermяni millяtчisi - Qorbaчovun mцшaviri, onun saь яli Aqanbekyan 1987-ci ildя Fransada olarkяn Fransa qяzetinя mцsahibя verяrяk demiшdir ki, Daьlыq Qarabaь Ermяnistana birlяшmяlidir. Heydяr Яliyevin dюvrцndя heч vaxt buna cцrяt edя bilmяzdilяr. Ona gюrя dцnya ermяniliyinin яsas hяdяfi Heydяr Яliyev idi. Чцnki bilirdilяr, o, nя qяdяr vяzifяdяdir, heч vaxt imkan vermяz ki, ermяni millяtчiliyi baш qaldыrsыn.

Necя ki, 1970-1980-ci illяrdя Azяrbaycana rяhbяrliyi dюvrцndя bцtцn separatчы meyillяrin qarшыsы elя yerindяcя alыnыrdы. Иndi tarixя baxыn, sanki heч nя dяyiшilmяyib.

Sovet vяtяndaшы, юzцnц akademik sayan Fransada bu aчыqlamanы verir vя artыq bu mюvzu ortalыьa atыlыr. Biz yaxшы xatыrlayыrыq ondan sonra hansы proseslяr baш vermiшdi. Faktiki olaraq Daьlыq Qarabaьы Azяrbaycandan ayыrmышdыlar. Xцsusi idarяetmя komitяsi yaradыlmышdы. Moskvadan bir adam gюndяrilmiшdi. O da sыrf ermяnipяrяst bir adam idi. Faktiki olaraq bizim problemlяrimiz o vaxtdan baшlamышdыr. O vaxt Azяrbaycana qarшы чirkin informasiya kampaniyasы aparыlыrdы. Bцtцn bunlarы yaшlы nяsil

kimiyyяt Xalq Cяbhяsi-Mцsavatыn яlindя idi. Onlar Шuшa vя Laчыnы ermяnilяrя tяhvil verяrkяn Bakыdakы hakimiyyяti yыxmaq istяmiшdilяr vя buna nail oldular. Ondan bir ay keчяndяn sonra hяrbi чevriliш edяrяk, parlament binasыnы zяbt edяrяk hakimiyyяti devirdilяr vя qanunsuz olaraq hakimiyyяtя gяldilяr. Bu, onlarыn bюyцk xяyanяtidir. Ondan sonra nяlяr baш verdi? Ondan sonra юlkя faktiki olaraq idarяolunmaz vяziyyяtя dцшmцшdц. Xaos, anarxiya, юzbaшыnalыq, hяrc-mяrclik, talanчыlыq hюkm sцrцrdц. Kяndlяr iшьal altыna dцшцrdц, Xalq Cяbhяsi-Mцsavat hakimiyyяti Ermяnistana benzin satыrdы. Юzlяri dя bunu etiraf etmiшdilяr. Bu videomateriallar, kadrlar var. Юzlяri dя etiraf etmiшdilяr ki, bu xяyanяtin iчindяdirlяr.

Ordunu gцclяndirmяk, ordumuza dяstяk vermяk яvяzinя, ancaq юz hakimiyyяtini mюhkяmlяndirirdilяr.

Heydяr Яliyev imkan vermяdi ki, ermяnilяr blokada шяraitindя olan Naxчыvanы iшьal altыna salsыnlar, halbuki dяfяlяrlя belя cяhdlяr olub. Orada sяrhяddя gedяn шiddяtli dюyцшlяrdя bizim hяrbчilяrimiz vя mцlki vяtяndaшlar sinяsini qabaьa verяrяk юz torpaqlarыnы mцdafiя ediblяr, mяhz Heydяr Яliyev amili hesabыna. Onlar isя buradan Naxчыvana hяrbi desant gюndяrirdilяr ki, Heydяr Яliyevi hakimiyyяtdяn devirsinlяr. O vaxt Daxili Qoшunlarыn komandanы, bu gцn xaricdя gizlяnяn bir tula, oraya desant gюndяrirdi. Torpaqlar яldяn gedir, ermяnilяr kяndlяrimizi zяbt edir, onlar isя Naxчыvanda Heydяr Яliyevя qarшы mцbarizя aparыrlar. Bunlar Xalq Cяbhяsi-Mцsavat xяyanяtkarlarыnыn яmяllяridir. Ancaq qorxdular, heч burunlarыnы soxa bilmяdilяr. Чцnki

xalq qalxdы, dedilяr ki, gяlяn kimi sizi burada mяhv edяcяyik. Vяtяndaш mцharibяsinя start verdilяr, Gяncяni bombaladыlar, Azяrbaycan яsgяrlяrini яsir gюtцrdцlяr, torpaqlar iшьal altыna dцшя-dцшя.

Bu, xяyanяt deyil, bяs nяdir?!

1993-cц ilin aprelindя Kяlbяcяri dцшmяnя verdilяr. Ondan sonra tяшviшя dцшdцlяr, qorxuya dцшdцlяr, depressiyaya dцшdцlяr. Bu gцnя qяdяr dя bu depressiyadan чыxa bilmirlяr. Юz canlarыnы qurtarmaq цчцn o vaxt mяcbur olub Heydяr Яliyevя mцraciяt etdilяr ki, onlarы burada, Prezident Aparatыnыn qarшыsыnda asmasыnlar. Onlarыn dar aьacы hazыr idi. Azяr-baycan xalqы bunlara cяmi bir il dюzdц.

Amma gюrцn, bir il яrzindя nя qяdяr bюyцk ziyan vurdular - torpaqlarыmыz яldяn getdi, ordunu mяhv etdilяr, vяtяndaш mцharibяsinя start verdilяr, qardaш qanыnы tюkdцlяr. Ona gюrя, mяn deyяndя ki, bunlar xяyanяtkardыrlar, satqыndыrlar, dцшmяndirlяr, bax, buna яsaslanaraq deyirяm. Tarixi faktlara яsaslanaraq deyirяm. Onlarыn mяnfur xislяti bu gцn dя юzцnц bцruzя verir. Иkinci Qarabaь mцharibяsi zamanыnda da altdan-altdan bizim ordumuza шяr ataraq, haqq iшimizя шяr ataraq dцшmяnin dяyirmanыna su tюkdцlяr. Ona gюrя bu tarixi bilmяdяn bugцnkц reallыьa dцzgцn qiymяt vermяk mцmkцn deyil.

Mяhz Azяrbaycan xalqыnыn dяstяyinя arxalanaraq Heydяr Яliyev 1993-cц ildя hakimiyyяtя gяlяndяn sonra bцtцn xoшagяlmяz hallara son qoydu, bцtцn qanunsuz silahlы birlяшmяlяri tяrksilah etdi, sabitlik, qayda-qanun yaradыldы vя nizami ordu quruculuьu baшlandы.

Mяn 2003-cц ildя hakimiyyяtя gяlяrяk, Prezident vяzifяsinя baшlayaraq sюz vermiшdim ki, яrazi bцtюvlцyцnц qoruyacaьam vя bu sюzя яmяl etdim. Azяrbaycanыn яrazi bцtюvlцyц 17 il яrzindя qorundu. Dцшmяnin bцtцn cяhdlяrinя baxmayaraq, hяr hansы bir gцzяшt edilmяdi. Halbuki tяzyiqlяr dя olmuшdur, tяhdidlяr dя olmuшdur. Mяnя qarшы чevriliш cяhdlяri olmuшdur. 2003-cц ildя Azadlыq meydanыnda AXC-Mцsavat cцtlцyцnцn tюr-tюkцntцlяri hяrbi чevriliш etmяk istяmiшdilяr, alыnmadы, xalq dяstяklяmяdi. 2005-ci ildя Azяrbaycanda "narыncы inqilab" tяшkil etmяk istяmiшdilяr. Artыq baшlarыna narыncы bantlar baьlamышdыlar. Narыncы чadыrlar gяtirilmiшdi. Nя idi mяqsяd? Mяqsяd satqыnlarы hakimiyyяtя gяtirmяk, onlarыn яli ilя Qarabaьы ermяnilяrя vermяk vя Azяrbaycana rяhbяrlik etmяk. Mяn bunu qoymurdum.

Ona gюrя bяzi xarici paytaxtlarda qяrar verildi ki, Иlham Яliyevi devirmяliyik. O vaxt da "narыncы inqilab" dяbi var idi. Orada-burada inqilablar baш verirdi. Bu inqilablarыn axыrы nя oldu, indi hяr kяs gюrцr. Юlkяlяr bяrbad vяziyyяtdяdir, bюhrandan чыxa bilmirlяr, artыq 1517 ildir bюhran hюkm sцrцr. O юlkяlяrin bюhrandan чыxma ehtimalы чox aшaьыdыr. Yenя dя xalq arxamda durdu. Yenя dя xalq mцstяqil siyasяti dяstяklяdi. Bцtцn tяzyiqlяrя, bцtцn cяhdlяrя, ondan sonra da cяhdlяr olmuшdu, - baxmayaraq, Qarabaь mяsяlяsindя bir faiz gцzяшtя getmяdim.

Bunun яksinя, 2003-cц ildя Prezident seчilяndяn sonra demiшdim ki, artыq nя danышыlыb, qalsыn kяnarda. Mяn bunu tanыmыram. Sыfыrdan baшlamalыyыq danышыqlara, sыfыrdan.

Bцtцn tяzyiqlяrя baxmayaraq, buna nail oldum. Mяhz bunun nяticяsindя Madrid prinsiplяri ortalыьa чыxdы. Bяli, Madrid prinsiplяri bizi tam qane etmirdi. Mяn bunu gizlяtmirяm. Ancaq Madrid prinsiplяrinin яsasыnda bizim torpaqlarыmыzыn azad edilmяsi nяzяrdя tutulurdu. Mяn dяfяlяrlя demiшdim ki, heч vaxt юlkяmizin яrazi bцtюvlцyц danышыqlar mюvzusu olmayыb, olmayacaq vя hяyat bunu tяsdiqlяdi. Mяnim o vaxt danышыqlarыn uьurla baшa чatmasыna inamыm var idi. Чцnki mяn bu vяzifяyя tяzя

seчilmiшdim, hяlя bюyцk siyasяtin, riyakarlыьыn nя dяrяcяdя geniш vцsяt almasыndan xяbяrsiz idim.

Hesab edirdim ki, kim, hansы tяrяfmцqabil nяyi deyirsя, o da hяqiqяtdir. Sonra anladыm ki, bцtцn bu illяr яrzindя bizi aldatmaьa чalышmышlar. Mяsяlяni hяll etmяk yox, dondurmaq istяmiшdilяr. Bu mяsяlя ilя bilavasitя mяшьul olan beynяlxalq qurumlar bu torpaqlarы ermяni tapdaьыnыn altыnda daim saxlamaq istяmiшdilяr. Onu sonra anladыm.

Ancaq bununla paralel olaraq danышыqlar apararaq, eyni zamanda, hazыrlыq iшlяri dя gedirdi.

Mяn bunu gizlяtmirdim. Dяfяlяrlя demiшdim ki, яgяr mяsяlя sцlh yolu ilя hяll olunmasa, biz bunu hяrbi yolla hяll edяcяyik. Nяticяdя dя belя oldu. Nя demiшяmsя, onu da etmiшik. Bцtцn bu illяr яrzindя demiшdim ki, bizim torpaьыmыzda heч vaxt ikinci ermяni dюvlяti yaradыla bilmяz. Demiшdim ki, birinci ermяni dюvlяti bizim tarixi torpaьыmыzda yaradыlыbdыr. 1918-ci ildя Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin ilk qяrarlarыndan biri dя Иrяvanы Ermяnistana vermяk, paytaxt dцzяltmяk idi. Mяn bunu qыnamышam. Demiшяm ki, bu xяyanяt idi, satqыnlыq idi, baьышlanmazdыr.

Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin Azяrbaycan xalqы qarшыsыnda bюyцk xidmяtlяri var. Ancaq biz tarixi malalamamalыyыq, bilmяliyik tarixi.

Bilmяliyik, 1918-1920-ci illяrdя ki, Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti fяaliyyяt gюstяrirdi, mцstяqilliyimiz yarыmчыq idi. Иrяvanы verdik Ermяnistana. Halbuki buna o vaxt Иrяvandan olan nцmayяndяlяr etiraz edirdilяr. Onlarыn sяsinя fikir verяn olmamышdы. Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti tam hakimiyyяti tяmin edя bilmirdi. Иngilis generallar burada meydan sulayыrdыlar.

Hяtta bizim bayraьыmыzы tяsdiq etmяk цчцn ingilis generalы gяrяk яmr verяydi. Hяr шey necя olub, elя dя demяliyik. Saxta tarix uydurmamalыyыq. Hяm sovet dюvrцndя, hяm dя mцstяqilliyin ilk illяrindя bizim цчцn o qяdяr saxta tarix uydurmuшlar. Biz elя saxta tarixin girovuna чevrilmiшik. Hяr шeyi bilmяliyik - kimin tarixdя hansы rolu var vя nяticя nяdяn ibarяtdir.

Biz danышыqlar masasыnda prinsipiallыq gюstяrяrяk, eyni zamanda, gцclц ordu yaradыrdыq. Bцtцn bu 17 il яrzindя bizim яsas bцdcя xяrclяrimiz hяrbi xяrclяr olmuшdur.

Biz istяdiyimizя nail olduq. Ordunun dюyцш qabiliyyяti mюhkяmlяndi, yцksяldi, ordumuz mцasir silah-sursat, texnika ilя tяchiz edildi. Biz bir юlkяdяn asыlы olmamaq цчцn bu texnikanы bir чox mяnbяlяrdяn almышыq. Buna nail olmaq цчцn gяrяk sяnin tяrяfdaш юlkяlяrlя sыx яlaqяlяrin olsun. Чцnki silah bazarы чox hяssasdыr. Burada ancaq kommersiya, biznes maraqlarы hяr шeyi hяll etmir. Siyasi mяsяlяlяr hяr шeyi hяll edir. Biz tяrяfdaш юlkяlяrdяn elя texnika, elя silahlar almышыq ki, яgяr bir mяnbяdяn olan texnikaya bir шey olarsa, bizim ehtiyat imkanlarыmыz var vя Иkinci Qarabaь mцharibяsi bunu gюstяrdi. Иkinci Qarabaь mцharibяsinя hazыrlaшmalы idik vя hazыrlaшdыq. Siyasi sabitlik, vяtяndaш birliyi tяmin edildi. Xalqыn dяstяyini hiss edяrяk чox inamlы islahatlar aparыldы vя siyasi mцstяvidя artыq vяziyyяt saьlamlaшdы. Beynяlxalq mцstяvidя, beynяlxalq tяшkilatlar tяrяfindяn bizя sяrf edяn юnяmli qяrarlar vя qяtnamяlяr qяbul edildi. Mяn bu barяdя яvvяlki illяrdя danышarkяn bяzilяri hesab edirdi ki, bяli, bunlar qяbul olundu, amma bunun nяticяsi yoxdur. Bu gцn gюrdцk bunun nяticяsini, hяr kяs gюrdц bunun nяticяsini. BMT Tяhlцkяsizlik Шurasыnыn qяtnamяlяri var idi, ondan baшqa ciddi bir sяnяd yox idi. BMT Baш Assambleyasыnыn qяrarы, Qoшulmama Hяrяkatыnыn qяtnamяlяri, Иslam Яmяkdaшlыq Tяшkilatы, Avropa Parlamenti.

(Давамы 9-ъу сящифядя)

№ 04 (199), Апрел 2021

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 9

Гянимятляр Пар кында чыхышы (Яввяли 8-ъи сящифядя) Avropa Шurasы Parlament Assambleyasы hяmiшя bizя dцшmяnчilik mюvqeyi sяrgilяyir, hяtta onlar da mяcbur olub яrazi bцtюvlцyцmцzя dяstяk nцmayiш etdiriblяr. Bцtцn bunlar siyasi vя hцquqi baza yaradыbdыr. Яgяr bu, olmasaydы, mцharibя dюvrцndя bizя qarшы Minsk qrupuna hяmsяdrlik edяn юlkяlяrin BMT-dяki tяшяbbцsц nяticя verя bilяrdi. Bunu da hяr kяs bilsin, bir чoxlarы bilmir.

Mцharibя gedя-gedя bizя qarшы sanksiyalar tяtbiq etmяk istяyirdilяr. Biz юz torpaьыmыzda vuruшuruq. Biz юz яrazi bцtюvlцyцmцzц bяrpa edirik. Bizя qarшы sanksiyalar tяtbiq etmяk яdalяtsizlikdir, vicdansыzlыqdыr. Kim idi bunlarы tяшkil edяn? Minsk qrupuna hяmsяdrlik edяn юlkяlяr. Kim bunun qarшыsыnы aldы? Bizя dost olan юlkяlяr, Qoшulmama Hяrяkatыna цzv olan юlkяlяr. Чцnki biz Qoшulmama Hяrяkatыnыn sяdri kimi юzцmцzц lяyaqяtlя aparmышыq, bu юlkяlяrя kюmяk etmiшik, hяm maliyyя yardыmы gюstяrmiшik, hяm dя humanitar yardыm. COVЫD ilя baьlы 30-dan чox юlkяyя humanitar, maliyyя yardыmы gюstяrmiшik. Onlarыn

dan yan keчdi. Mяn nя qяdяr tяzyiqlя цzlяшdim - yox, bu xяtt Ermяnistan цzяrindяn keчmяlidir, dяmir yolu Ermяnistan цzяrindяn keчmяlidir. Bakы-Tbilisi-Qars inшa edilmяmяlidir, biz buna kredit vermяyяcяyik. Dedim, vermirsяn, cяhяnnяmя vermя. Mяn юzцm Gцrcцstana 725 milyon dollar kredit vermiшяm. Nail olduq, bunu tikdik, Ermяnistan dalana чevrildi. Bu, юzlцyцndя ona gяtirib чыxardы ki, Ermяnistandan kцtlяvi kюч baшlanmышdы. Kюч olan kimi bazar daralыr.

Bazar daraldыqca, heч kim investisiya qoymaz. Adam gяrяk dяli olsun ki, Ermяnistana investisiya qoysun, hяm o illяrdя, xцsusilя indi. Belяliklя, Ermяnistanы iqtisadi cяhяtdяn чюkdцrmяk яsas vяzifяlяrdяn biri idi, mяn bunu gizlяtmirdim vя buna nail olduq.

Gяnclяrimizin vяtяnpяrvяrlik ruhunda tяrbiyя olunmasы яn vacib mяsяlяlяrdяn biridir. Иkinci Qarabaь mцharibяsi gюstяrdi ki, bu sahяdя dя bюyцk uьurlar яldя edilib. Яlbяttя ki, ilk nюvbяdя, ordu quruculuьu. Ordunun maddi-texniki tяchizatы, dюyцш qabiliyyяti, peшяkarlыьы, xidmяt шяraiti, hяrbчilяrin mяiшяt шяraiti yaxшыlaшdыrыldы.

Elя gцclц ordu yaratmышыq ki,

hakimiyyяt gяlmiшdi. Ondan bir ay sonra biz Naxчыvanda sяrhяddя uьurlu яmяliyyat keчirяrяk юnяmli strateji yerlяri gюtцrmцшdцk vя artыq Qarabaьa gedяn yola tam nяzarяt edirdik. Mцharibя dюvrцndя, - indi bu, sirr deyil, - bilirdik ki, Daьlыq Qarabaьa nя aparыlыr. Иstяnilяn an o yolu kяsя bilяrdik.

Sadяcя olaraq, buna ehtiyac yox idi. O da dяrs olmadы. Ondan sonra yeni hakimiyyяt bizdяn vaxt istяdi. Dedi ki, vaxt verin biz burada daxili problemlяri, kюhnя xunta nцmayяndяlяrinin problemlяrini hяll edяk, biz hяll edяcяyik. Bizi yenя dя aldatdыlar. Ondan bir il sonra Ermяnistanыn baш naziri Daьlыq Qarabaьda demiшdi ki, "Qarabaь Ermяnistandыr". Bu, nя demяkdir? O demяkdir ki, danышыqlar qurtardы, mяnasыzdыr. Bu, danышыqlarыn sonu idi. Tяxribat xarakterli digяr addыmlar, hяrяkяtlяr, чыxышlar gюstяrirdi ki, Ermяnistan torpaqlarы qaytarmaq istяmir. Azad edilmiш torpaqlarda gюrdцyцmцz mяnzяrя, sizin dяf etdiyiniz o tяmas xяtlяri, o mцdafiя xяtlяri gюstяrir ki, bir qarыш torpaq vermяk istяmirdilяr. Baшыmыzы aldatmaq, юz himayяdarlarыna arxalanmaq, onlardan mцftя silah almaq, siyasi

nцlmцш шяkildя aparыlmышdыr. Gцn яrzindя gюrцlmцш iшlяr hяr gцn mяnя mяruzя edilirdi, mцшavirяlяr keчirilirdi, nюvbяti gцn яrzindя gюrцlяcяk iшlяrin planы tutulurdu.

Deyя bilяrяm ki, nяzяrdя tutduьumuz bцtцn mяsяlяlяr яksяr hallarda юz hяllini tapdы. Яlbяttя, bяzi yerlяrdя yubanmalar oldu, bяzi yerlяrdя daha da tez, yaxud da ki, daha da bюyцk hяcmdя яmяliyyat aparыla bilяrdi. Ancaq bu, mцharibяdir, onu planlaшdыrmaq mцmkцn deyil. Hяr gцn bizim hяrbчilяrimiz юz hяyatыnы risk altыna atыrdыlar. Чцnki o istehkamlarы, o mцdafiя xяtlяrini keчmяk hяm peшяkarlыq, gцc vя hяm dя cяsarяt tяlяb edirdi. Bizim aslanlarыmыz юlцmя gedirdilяr. Чцnki onlarыn iшi haqq iшi idi, onlar юz torpaqlarы uьrunda vuruшurdular. Ermяni яsgяrinin bizim torpaьыmыzda nя iшi var?

Mяn bunu hяlя bir neчя il bundan яvvяl bir beynяlxalq tяdbirdя demiшdim. Hansыsa ermяni mяnя sual vermiшdi ki, orada snayper mцharibяsi gedir, yaxud da ermяni яsgяrlяri юlцr. Dedim ki, юlmяk istяmirsя, rяdd olsun bizim torpaьыmыzdan. Mцharibя dюvrцndя dяfяlяrlя demiшdim, Ermяnistan rяhbяri mяnя tarix versin ki,

layыblar, dяfn edilmiш insanlarыn qыzыl diшlяrini чыxarыblar. Bu, vяhшi deyil, nяdir? Vяhшi, hяlя bяlkя dя vяhшi o qяdяr dя aьыr sюz deyil.

Bцtцn dцnya gюrdц ki, onlarыn яsas ideoloji amili nя idi. Guya onlar burada azlыqda yaшayan mяdяni, bюyцk sivilizasiyaya aid olan bir xalqdыr, яtrafыnda da vяhшi mцsяlmanlar bunlarы яhatя edir. Avropanыn hяr bir tinindя bunu deyirdilяr. Rusiyanыn hяr bir tinindя bunu deyirdilяr ki, bizя kюmяk edin, yoxsa bizi burada boьarlar. Иndi hяr kяs gюrdц bunun sivilizasiyasы nяdir, bunun mяdяniyyяti nяdir, bunun яxlaqы, mяnяviyyatы nяdir?! Qяbirlяri daьыdan, шumlayan, юlцlяrin qыzыl diшlяrini чыxaran, mяsciddя donuz saxlayan vяhшidir, baшqa adы yoxdur. Bцtцn dцnya bunu gюrцb vя daha da чox gюrяcяk. Иndi azad edilmiш torpaqlara ezam olunan insanlar vя xarici qonaqlar hяr шeyi юz gюzlяri ilя gюrцrlяr. Biz bцtцn azad edilmiш torpaqlarы bяrpa edяcяyik. Sadяcя olaraq, biz ermяni vяhшiliyini heч vaxt unutmamalыyыq. Biz чox xeyirxah xalqыq. Bu, hяm bizim цstцnlцyцmцzdцr, eyni zamanda, qarшыsыnda vяhшi olanda, xeyirxah

maraqlarыnы mцdafiя etmiшik vя onlar da, юz nюvbяsindя, bizя dяstяk verdilяr. Dцzdцr, hяr hansы bir qяtnamя qяbul olunsaydы belя, bizi dayandыra bilmяzdi. Heч kim vя heч nя bizi dayandыra bilmяzdi.

Mяn mцharibя dюvrцndя dяfяlяrlя xalqa mцraciяt edяrяk demiшdim, rяdd olsun dцшmяn bizim torpaьыmыzdan, mяn mцharibяni dayandыrыram. Ona gюrя beynяlxalq mцstяvidя hazыrlыq aparыlmalы idi. Иqtisadi sahяdя hazыrlыq aparыlmalы idi. Яgяr biz hansыsa bir юlkяdяn vя yaxud da ki, hansыsa beynяlxalq maliyyя qurumundan asыlы olsaydыq, mцharibяni apara bilяrdikmi? Яlbяttя ki, yox. Bizя min cцr tяzyiq edяcяkdilяr, bizi tяhdid edяcяkdilяr, imkanlarыmыzы kяsяcяkdilяr. Иqtisadi mцstяqillik яsas mяsяlяlяrdяn biri idi. Ona da nail olduq. Enerji mцstяqilliyinя nail olduq. Tarixi layihяlяri hяyata keчirdik. 2006-2007-ci illяrdя neftqaz kяmяrlяri inшa edildi. Яgяr, o kяmяrlяr tikilmяsяydi, bizim bu qяdяr vяsaitimiz olmazdы. Vяsait yoxdursa, silah da olmayacaqdы.

Silahlarы bizя heч kim baьышlamayыb. Ermяnistandan fяrqli olaraq 5 milyard dollarы heч kim hяdiyyя elяmяyib. Onlarыn mяhv edilmiш vя qяnimяt gюtцrцlmцш silahlarыnыn dяyяri 5 milyard dollardыr. Biz pulla almышыq, iqtisadi mцstяqillik olmasaydы, necя ala bilяrdik? Mцharibяni necя apara bilяrdik? Torpaqlar ermяninin tapdaьы altыnda яbяdi qala bilяrdi.

Ona gюrя iqtisadi mцstяqillik яsas idi, bu sahяdя dя hazыrlaшdыq.

Ermяnistanы dalana чevirmяli idik.

Bцtцn nяqliyyat, kommunikasiya, enerji xяtlяrini elя чяkdik ki, onlar-

beynяlxalq reytinqlяrdя hяmiшя 50-ci yerlяrdя idik, indi mцharibяdяn sonra tяbii ki, daha da yцksяk yerlяrя qalxacaьыq. Mцharibя dюvrцndя gцcцmцzц gюstяrdik.

Biz Ermяnistana шans verirdik. Hяlя 2016-cы ildя Aprel dюyцшlяri zamanы шans verdik.

Ovaxtkы xunta baшчыsы Sarkisyan acы mяьlubiyyяtdяn sonra mяnя torpaqlarы bizя qaytarmaq sюzц vermiшdi. O vaxt Aprel dюyцшlяri gedя-gedя onlar gecя-gцndцz Moskvaya, Rusiyanыn Baш qяrargah rяisinя zяng edirdilяr ki, Azяrbaycana deyin mцharibя dayansыn, yalvarыrdыlar. Biz o шяrtlя dayandыrdыq ki, dяrhal danышыqlar baшlasыn vя baшlamышdыr. Mцharibя dayanandan bir ay sonra Vyanada artыq Minsk qrupunun hяmsяdr юlkяlяrinin xarici iшlяr nazirlяri sяviyyяsindя gюrцш keчirilmiшdir.

Nя цчцn o vaxta qяdяr bu sяviyyяdя gюrцш keчirilmirdi? Amma Aprel dюyцшlяrindя biz ermяnilяrin baшыna bir zяrbя vurandan sonra dяrhal may ayыnda gюrцш keчirildi. Иyun ayыnda Rusiyada Zirvя gюrцшц keчirildi. Sarkisyan mяnя sюz vermiшdi ki, ona iki hяftя vaxt lazыmdыr. Mяn sюz verirяm ki, bunu hяll edяcяyяm. Dedim yaxшы, чыxdы getdi. Ondan sonra orada ya юzlяri tяшkil etmiшdilяr, ya da юzцюzlцyцndя belя bir hadisя baш vermiшdir, polis bюlmяsini zяbt etmiшdilяr. Bunu bяhanя gяtirяrяk imtina etdi. Yenя dя bizi aldatdыlar.

Tяk Sarkisyan yox, onlarыn hamыsы.

2018-ci ildя Naxчыvan яmяliyyatы, yenя dя onlara dяrs verdik, yenя dя gюstяrdik ki, axыrы pis olacaq, mяhv edяcяyik sizi. O da dяrs olmadы. O da dцшdц hakimiyyяt dяyiшikliyinя. Ermяnistana tяzя

dяstяk almaq, onlarыn юlkяlяrindя yaшayan lobbiчilяrdяn istifadя etmяk vя bizi bu vяziyyяtdя яbяdi saxlamaq - bu idi onlarыn niyyяti.

Ondan sonra iyul ayыnda dюvlяt sяrhяdindя tяxribatlar tюrяdildi, avqust ayыnda diversiya qrupu gюndяrildi vя sentyabr ayыnda artыq Иkinci Qarabaь mцharibяsi baшlamышdыr.

Azяrbaycan xalqыnыn mцharibя ilя baьlы geniш tяsяvvцrц var. Vaxt keчdikcя ayrы-ayrы яmяliyyatlar haqqыnda da mяlumat verяcяyik. Ancaq 44 gцnlцk Vяtяn mцharibяsi bizim gцcцmцzц, iradяmizi, birliyimizi gюstяrdi. Gюstяrdi ki, heч vaxt Azяrbaycan xalqы bu vяziyyяtlя barышmayacaq. Biz dцшmяni hяr gцn qovurduq, hяr gцn. Azяrbaycan Silahlы Qцvvяlяri 44 gцn яrzindя bir dяfя dя geriyя addыm atmamышdыlar, halbuki mцharibяlяrdя hцcumlar, geriyя dюnmяlяr, manevrlяr olur. Ermяnistan bir dяfя dя uьurlu яmяliyyat apara bilmяmiшdir. Ermяnistan ordusunda 10 min fяrari olub, юzlяri bunu etiraf ediblяr. Иndi onlarы яfv etmяk istяyirlяr. Иndi 5 minini яfv etmяk istяyirlяr. Bяs qalan 5 min? Yяqin ki, чыxыb gedib, artыq Ermяnistanda yoxdur. Azяrbaycan Ordusunda, Silahlы Qцvvяlяrimizdя bir nяfяr dя fяrari olmamышdыr. Yaralanmыш hяrbчilяr, aьыr yaralanmыш hяrb-чilяr bir amalla yaшayыrdыlar ki, tezliklя saьalыb yenя dя dюyцшя qayыtsыnlar. Azяrbaycan xalqы, Azяrbaycan яsgяri, zabiti yцksяk mяnяvi ruh gюstяrmiшdir, peшяkarlыq, qяhrяmanlыq юz yerindя, mяnяvi ruh.

Onlar bizi gюrяndя qabaьыmыzdan qaчыrdыlar, biz onlarы hяr gцn qovurduq.

Bцtцn яmяliyyatlar dцшц-

bizim torpaьыmыzdan nя vaxt rяdd olur, hяmin an biz mцharibяni dayandыrыrыq. Belя dя oldu. 300-dяn чox шяhяr vя kяnd dюyцш meydanыnda azad edildi, Ermяnistan ordusunun beli qыrыldы, Ermяnistan ordusu mяhv edildi. On min fяrarisi olan ordu biabыrчыlыq vя rяzalяtdir. Onlar юz яsgяrlяrini dюyцш mяntяqяlяrindя zяncirlяrlя baьlayыrdыlar ki, qaчmasыnlar. Bu, vяhшilikdir, юz яsgяrinя qarшы vяhшilikdir. Шuшa яmяliyyatыndan sonra Ermяnistan diz чюkdц. Шuшa яmяliyyatы ayrыca bir dastandыr, o haqda hяlя чox danышыlacaqdыr.

Ancaq Шuшaya gedяn hяr bir adam o sыldыrыm qayalarы gюrяrkяn tяsяvvцr edя bilmir ki, o alыnmaz qala necя alыndы. Ancaq peшяkarlыq, rяшadяt, qяhrяmanlыq vя milli ruh hesabыna biz Шuшanы azad etdik vя dцшmяn diz чюkdц, qabaьыmыzda baшыnы яydi, aь bayraq qaldыrdы, юz mяьlubiyyяtini etiraf etdi, noyabrыn 10-da kapitulyasiya aktыna imza atdы vя biz bir gцllя atmadan Kяlbяcяr, Laчыn vя Aьdam rayonlarыnыn iшьal altыnda olan hissяsini dя geri aldыq. Иkinci Qarabaь mцharibяsi bizim шanlы tariximizdir. Xalqыmыz bu mцharibя ilя baьlы яbяdi qцrur hissi keчirяcяk. Biz mцzяffяr xalq kimi юzцmцzц dцnyada tяsdiq etmiшik. Ermяnistan isя mяьlub edilmiш юlkяdir, bizim qarшыmыzda diz чюkmцш юlkяdir, baшыnы, boynunu bцkmцш юlkяdir vя hяmiшя belя olacaq. Onlarыn tюrяtdiklяri vяhшiliklяri gюrяndя adam dяhшяtя gяlir. Bцtцn шяhяrlяrimiz daьыdыlыb, mяscidlяr daьыdыlыb. Mяscidlяrdя inяk, donuz saxlayыblar, bцtцn mцsяlman alяmini tяhqir ediblяr, qяbirlяri daьыdыblar, qяbirlяri шum-

olmaq olmaz. Onlara elя cavab vermяliyik ki, bunu юz tarixi yaddaшlarыnda яbяdi saxlasыnlar, bu, onlarыn yaddaшlarыndan heч vaxt silinmяsin vя silinmяyяcяk. Bu gцn orada baш qaldыran bяzi revanшist qцvvяlяr dя bilmяlidirlяr, dяmir yumruq yerindяdir, lazыm olarsa, bunlarыn baшыnы elя яzяrik vя buna яbяdi son qoyulacaq.

Bu tяntяnяli mяrasim bu gцn keчirilir. Bunun sяbяblяri yяqin ki, sizя bяllidir. Иlk nюvbяdя, bu yeni hяrbi mцkafatlar hazыrlanmalы idi, onlar yox idi. Onlarыn dizaynы hazыrlanmalы idi, onlarыn hazыrlanmasы tяшkil edilmяli idi. Bu, vaxt apardы. Eyni zamanda, pandemiyaya gюrя qapalы yerlяrdя belя mяrasimlяrin keчirilmяsi mцmkцn deyil vя hava шяraiti dя uyьun olmalы idi. Bir dя ki, Hяrbi Qяnimяtlяr Parkы hazыr olmalы idi. Mяn istяyirdim ki, biz Parkыn aчыlышы gцnцndя gюrцшяk vя bu yцksяk mцkafatlar sizя tяqdim edilsin vя Parkыn ilk ziyarяtчilяri siz olasыnыz.

Buna gюrя bir qяdяr vaxt apardы.

Ancaq bu gцn bu mяrasim keчirilir. Sizя Ali Baш Komandan kimi dяrin tяшяkkцrцmц bildirmяk istяyirяm. Siz xalqыmыzыn цzцnц aь etmisiniz, dцnya azяrbaycanlыlarыnыn цzцnц aь etmisiniz. Bizim Qяlяbяmiz tяkcя xalqыmыzыn qяlяbяsi deyil, bцtцn tцrk dцnyasы bizim qяlяbяmizlя fяxr edir. Biz yeni reallыq yaratmышыq. Biz qan tюkяrяk, cяsarяt gюstяrяrяk, dцшmяni qovaraq yeni reallыq yaratmышыq.

Bu gцn hяr kяs bizimlя hesablaшmalыdыr vя hesablaшacaqdыr.

Eшq olsun Azяrbaycan Silahlы Qцvvяlяrinя! Yaшasыn Azяrbaycan! Пресидент.Аз

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 10

№ 04 (199), Апрел 2021

Шяkiхановларын еви

Зяминя РЯСУЛОВА, Шяki “Йухары Баш” Тарих Мемарлыг mandasы tяrяfindяn restavraгоруьунун екскурсийачысы siya olunmuшdur. (Яввяли ютян сайымызда) Hяmчinin bu binanыn 1967-68 vя 1985-86 cы illяrdя dюvlяt tяrяfindяn restavrasiya vя konservasiya olunduьu mяlumdur.

1968-ci ildя "Yuxarы Baш" Tarix Memarlыq Qoruьu yarandыqdan sonra Шяkixanovlarыn evi dя 313 nюmrяli inventar adы altыnda tarix memarlыq abidяsi olaraq qorunmaьa baшlamышdыr.

Gцnцmцzя gяlib чatmыш XЫX яsrя aid bir f o t o d a n da aydыn olur ki, Шяki xanlыьы lяьv olunduqdan sonra bu bina bir mцddяt Шяkini idarя edяn Rus mяmurlarы tяrяfindяn istifadя olunub. Qeyd olunan fotoda Шяkixanovlarыn qonaq otaьыnda рus чarы ЫЫ Aleksandrыn portretinin olmasы fotoнun 1855-1881-ci illяr arasыnda чяkildiyi ehtimalыnы gцclяndirir. Eyni zamanda nяzяrя alsaq ki, Aleksand Dцma 1858-1859-cu illяrdя Qafqaza sяfяr edib onda Шяkixanovlarыn evinin 1855-1859-ci illяr arasыnda xanыn varislяrinя mцlk olaraq verildiyini deyя bilяrik.

(Foto) 1967-ci ilя qяdяr evdя Mяhяmmяdhцseyn xanыn varislяri yaшayыblar. Daha sonra muzey yaratmaq mяqsяdi ilя dюvlяt evi onlardan satыn alыb vя Mяdяniyyяt Nazirliyinin "Kяskin qяzalы tarixi obyektlяr" siyahыsыna salыnыb.1991-ci ildя Шяkinin yerli idarяetmя orqanыnыn razыlыьы ilя bina yenidяn xanыn varislяrindяn olan Яшrяf Cяfяrova satыlыb. Uzun mцbahisяlяrdяn sonra yerli hakimiyyяtin hяrяkяtinin qeyriqanuni olduьu sцbut edilmiш vя abidя yenidяn dюvlяtя qaytarыlmышdыr. Nazirlяr Kabinetinin 02 avqust 2001-ci il tarixli, 132 nюmrяli яmri ilя Шяkixanovlarыn evinя юlkя яhяmiyyяtli abidя kateqoriyasы verilmiшdir. Юlkя baшчыsы Иlham Яliyev 13 aprel 2006-cы il tarixindя binanыn restavrasiya vя konservasiya olunmasыna dair qяrar vermiшdir. Binanыn vяziyyяti ilя baьlы hesabat hazыrlandыqdan sonra, 2012-ci ilin noyabr ayыnda binanin яsaslы bяrpasыna, 2013-cц il may ayыnыn 25-dя isя divar rяsmlяrinin bяrpasыna baшlanыlmыш vя 2013-cц ilin avqustun 8-dя bяrpa sona чatmышdыr. 700 kvadrat metrlik tarixi binanыn avqustun 14-ц respublika prezidenti Илщам Яliyevin шяxsяn iшtirakы ilя bяrpadan sonra aчыlышы olmuшdur. "Шяki xanlarыnыn evi"nin bяrpa vя restavrasiyasы Azяrbaycan Respublikasы Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin "Tikilяn Obyektlяrin Birlяшmiш Mцdiriyyяti"nin sifariшi ilя "K.E.Иnшaat" MMC vя "Azяrbяrpa Elmi-Tяdqiqat Layihя" Иnstitutu tяrяfindяn iшlяnib hazыrlanan layihя яsasыnda aparыlmышdыr.

Binanыn ikinci mяrtяbяsindяki divar rяsmlяri Respublikanыn яmяkdar rяssamы vя ali dяrяcяli bяrpaчы rяssam Natiq Sяfяrov vя onun ko-

Xalq yaшayыш evlяrindяn saray tipli evlяrя keчidin bariz nцmunяsi olan Шяkixanovlarыn evi Шяki xan sarayыndan nisbяtяn kiчik юlчцdяdir, iki mяrtяbя, altы otaq vя dюrd dяhlizdяn ibarяtdir. Иki giriш qapыsы vardыr. Bu mцsяlman шяrqinя xarakterik haldыr. Qadыnlar vя kiшilяr ayrы-ayrы qapыlardan istifadя ediblяr. Иnsanlarыn boyunun kifayяt qяdяr uca olmasыna baxmayaraq qapыlar kiчik юlчцlцdцr.

Bu da qяdim adяt-яnяnяlяrimizdяn irяli gяlir. Bu halda iчяri daxil olan шяxs istяr-istяmяz baш яyir - tяzim edir vя ev sahibяsi vя ya digяr qadыnlar

...бялядчинин дилиндян

Bцtцn otaqlarda buxarыlar var. Buxarыlardan hяm otaqlarы qыzdыrmaq,hяm dя havalandыrmaq цчцn istifadя olunurdu. Birinci mяrtяbяnin mяrkяzi otaьыnda yerlяшяn buxarы юlчцsцnя gюrя daha bюyцkdцr vя digяr iki otaqda olan asma buxarыlardan formasыna gюrя dя fяrqlяnir. Чox gцman ki, bu buxarыdan iчяrisinя sacayaq qoyaraq yemяk biшirmяk цчцn dя istifadя ediblяr. (Sacayaq dairяvi formalы metala цч eyni юlчцlц ayaq яlavя etmяklя hazыrlanan mяiшяt яшyasыdыr. Sacayaьыn цzяrinя qoyulan qazan oddan bir qяdяr yuxarыda dayanыr. Bu zaman hяm ocaq sюnmцr, hяm dя yemяk yan-

zюvqцndяn vя qabiliyyяtindяn xяbяr verяrdi. Иkinci mяrtяbяyя qalxmaq цчцn binanыn iчяrisindя, dяhlizlяrdяn qalxan 12 pillяli iki vintvari pillяkяn var. Bu pillяkяnlяr quruluшuna gюrя Шяki xan sarayыnыn pillяkяnlяrindяn fяrqlяnir vя istifadяsi daha чяtindir. Pillяkяnlяr daшdan tikilib, цzяrinя taxta qoyulub. Pillяkяnlяri qalxan kimi ikinci mяrtяbяnin geniш pяncяrяli dяhlizlяrinя siyirmя qapыlar aчыlыr.

Qapыlar bяrpa zamanы tяqlid edilib. Иkinci mяrtяbяnin dюшяmяsi яslindя шirя olub, bяrpa zamanы dюшяmя laminatla юrtцlцb. Шяrq tяrяfdяki dяhlizin sonunda orjinal dюшяmяdяn

lяri XVЫЫЫ яsrin sonlarыnda Firuz adlы bir rяssam tяrяfindяn чяkilmiшdir. (Kяrimov K,Яfяndiyev R., N. Rzayev, Hяbibov N. "Azяrbaycan Иncяsяnяti". Bakы. 1992. s 201-202).

Qonaq otaьыnыn divar rяsmlяri gцmцш tяrkibli gцzgц elementlяri ilя bяzяdilmiш, dekorasiya zяnginlяшdirilmiшdir. Elя bu sяbяbdяndir ki, bu bina mяnbяlяrdя "Mцzяyyяn otaq" ("Bяzяdilmiш otaq") vя ya "Qurьuшunlu otaq" olaraq da bilinmяkdяdir.

Elя Mяhяmmяdhцseyn xan da юlцmцndяn юncя yazdыьы son шeirindя "Mцzяyyяn otaьыm dцшmяnя qaldы" deyя qeyd edir, tarix onun "Qurьuшunlu otaq"da sui qяsdя mяruz qaldыьыnы yazыr. Alimlяr hesab edirlяr ki, binada sadяcя bir otaq bяzяdilmiш olduьundan tikili belя adlanыb.

Oldu zarц-giryan, vardыm hяr yana, Bir kimsяnя imdad qыlmadы mяnя, Mцzяyyяn otaьыm qaldы dцшmяnя, Tarac oldu taxtыm, hяm malыm mяnim.

(Mяhяmmяdhцseyn xan Mцшtaqыn son шeirindяn bir parчa)

Рus чarы ЫЫ Aleksandrыn portreti олан фото bu mцddяt яrzindя yaшmaqlanыr vя ya dяhlizdяn otaьa daxil olurdular. Яnяnяvi Шяki evlяrinin hamыsыnda olduьu kimi burada da qapыlarыn цstцndяki zяncirlяr чяrчivяyя bяrkidilmiш halqalara keчirdilяrяk qapыlar baьlanыrdы.

Birinci mяrtяbяnin dюшяmяlяri biшmiш kяrpicdяndir.

Vaxtilя цzяrinя hяsir vя xalчa palaz dюшяnяrmiш. Tяbii ki, mebel olmadыьыndan insanlar dюшяk, mindяr цzяrindя яylяшяrdilяr.

Birinci mяrtяbяnin hяr цч otaьы sadя vя rяsmsizdir.

Bu otaqlarыn hяr цчцnцn dя kiчik юlчцlц iki pяncяrяsi var.

Tavanlarы isя alчaqdыr. Bu da bюlgяnin iqliminin tяlяblяrindяn irяli gяlir. Шяkidя qыш чox sяrt keчir. Soyuq vя шaxtalы qыш zamanы sadяcя odun yandыrmaq kifayяt etmirdi. Pяncяrяlяrin kiчik юlчцlц vя tavanlarыn alчaq (2,36 m) olmasы otaьыn daha tez isinmяsinя vя isti qalmasыna sяbяb olurdu. Цmumiyyяtlя Шяkidя yanacaq kimi odundan istifadя olunan dюvrdя яhali adяtяn qышы evin birinci mяrtяbяsindя keчirяrmiш. Hяmчinin divarlarыn чox enli (93 sm) olmasы vя dюшяmяnin шirяlяnmяsi otaqlarыn qышda isti,yayda isя sяrin olmasыna sяbяb olub.

mыr.)

Яlavя olaraq qeyd olunmalыdыr ki, plov, xиnэяl, dovьa, bozbaш kimi yemяklяr adяtяn bюyцk mis qazanlarda biшirildiyindяn onlarы hяyяtyanы sahяdя "ocaqlыq" deyilяn xцsusi yerdя ocaq цstцndя biшirяrdilяr. Hazыr yemяklяri qыzdыrmaq цчцn isя evin daxilindя olan buxarыlardan istifadя olunardы.

Bцtцn otaqlarыn divarlarыnыn yuxarы hissяsindя rяflяr, orta hissяsindя isя taxчa vя ya dolablar var.

Yuxarы rяflяrdя adяtяn bяzяk яшyalarы, qiymяtli kasalar vя qablar dцzцlяr, Qurani Kяrim qorunardы. Taxчa vя dolablarda isя otaьыn xцsusiyyяtindяn asыlы olaraq boxчalar, paltarlar, яrzaqlar, mцxtяlif lяvazimatlar vя s. saxlanыlardы.

Bir dя bюyцk юlчцlц divar boшluqlarы var ki, onlar yorьan-dюшяk yыьmaq цчцn istifadя olunur vя Шяkidя яsasяn "yцk yeri", digяr bюlgяlяrdя isя "camxudan" adlanыrdы.

Divarlar indi sadя, monoton gюrцnsя dя, яslindя шяbяkя pяncяrяlяr qяdяr rяngarяng olublar. Belя ki,rяflяr vя taxчalar xцsusi zюvqlя bяzяdilmiш, tяkяlduz,qurama vя baшqa tikmя цslublarыnda tikilmiш taxчaqabaьы vя pяrdяlяrlя юrtцlяr, bu isя ev sahibяsinin

kiчik bir hissя nцmunя цчцn saxlanыlыb. Иkinci mяrtяbяnin dя yan otaqlarы sadя vя bяzяksizdir. Yalnыz buxarыlarыn kяnar hissяlяrindя gяc цzяrindя nяbati oyma naxышlar diqqяti cяlb edir. Burada otaqlarыn hцndцrlцyц (3,70 м) birinci mяrtяbяyя nisbяtdя daha чoxdur. Иkinci mяrtяbяdяki otaqlarыn cяnub divarlarы tamamilя шяbяkя pяncяrяlяrdяn tяшkil olunublar. Шяkixanovlarыn evindя olan шяbяkяlяrin hissяlяri Шяki xan sarayыnыn шяbяkяlяrindя olan detallardan daha iridir vя daha чox bяrpaya mяruz qalыblar. Orjinal шяbяkяlяr yalnыz ikinci mяrtяbя шяbяkяlяrinin цst hissяsindя qalыb vя fяrq aydыn шяkildя hiss olunur. Burada da pяncяrяlяr aшaьыdan yuxarыya doьru sцyrцlяrяk aчыlыr vя otaqlar eyvana чevrilir. Yay vaxtы belя otaqlarda gecяlяmяk daha яlveriшli vя xoш olurdu. Иkinci mяrtяbяnin otaqlarыnda olan чilчыraqlar sonradan, bяrpa zamanы яlavя olunublar. Шяkixanovlarыn evindя яn чox diqqяt чяkяn vя hяlя 1937-ci ildя rяsmlяri araшdыrma vя mцbahisяlяrя sяbяb olan ikinci mяrtяbяnin mяrkяzi otaьыdыr. Qonaqlar цчцn ayrыldыьы gцman edilяn bu otaьыn rяsm-

Qonaq otaьыna hяr iki dяhlizdяn giriш-qapы mюvcuddur. Шimal divarыnda цzяri sяrv aьacы rяsmlяri ilя bяzяdilmiш buxarы yerlяшdirilib. Яtrafы zяngin nяbati naxышlarla bяzяdilib.

Tяqribяn цч metrdяn чox hцndцrlцyя malik olan otaьыn divarlarы цч hissяyя bюlцnцb. Aшaьыdan birinci hissя tцnd mavi fonda iчяrisindя biri iri aь qыzыlgцl olmaqla цч gцl tяsvirinin olduьu eyni rombvari naxышыn tяkrarыndan tяшkil olunub. Яn чox maraq doьuran hissя taxчalarыn da daxil olduьu orta hissяdir. Burada sяkkiz яdяd taxчadan yeddisindя mцxtяlif insan tяsvirlяri, portretlяr чяkilib. Yalnыz taxчalardan birindя altыnda boшqab olan kasada gцllяr, iki heyva, iki xiyar, iki albalы, цч чiyяlяk, kяsilmiш qarpыz vя qovun natцrmoрt olaraq tяsvir edilib. Bu rяsmin Azяrbaycanыn tяsviri incяsяnяt tarixinin ilk natцrmortu olduьunu demяk olar.Baшqa bir maraqlы nцans isя Шяrqdя vя Иranыn bяzi hissяlяrindя tяrяvяz deyil meyvя hesab olunan xiyarыn tяsvir olunmasыdыr.

Bu tяsvir bolluq-bяrяkяt rяmzi olaraq bilinir.

Digяr yeddi taxчada isя mцxtяlif insan fiqurlarы vя portretlяri tяsvir olunub. 1937ci ildя dahi шairlяr Шota Rustaveli vя Nizami Gяncяviyя hяsr olunmuш sяrgiyя hazыrlыqlar aparыlan zaman mяhz Шяkixanovlarыn evindя N.Gяncяvinin qяhrяmanlarыnыn tяsvirlяrinin olmasы sяbяbi ilя binada elmi-tяdqiqat iшlяrinя baшlanыlmышdыr. Ancaq elя hяmin dюvrdя dя portretlяrlя baьlы sяhv edilmiшdir. O zamankы araшdыrmaчыlarыn qяnaяtinя gюrя bu rяsmlяrdя N.Gяncяvinin "Yeddi gюzяl"i tяsvir olunub, halbuki tяsvirlяrdяn yalnыz dюrdцndя qadыn var. Qalan цчц isя kiшi tяsviridir. (Арды вар)

№ 04 (199), Апрел 2021

Щябибулла МАНАФЛЫ, АДПУ Шяki filialыnыn баш mцяllimi, тарихчи (Яввяли ютян сайларымызда) "Цч yцz ildяn artыq din bayraьыnы яlindя mюhkяm saxlayan Иslam юlkяlяri юzlяrinin sadiq юvladlarыnы bizя kюmяk etmяyя gюndяrirlяr.

Bцtцn bunlarы kяndli kцtlяlяrinя danышыn vя onlarы bюyцk tяntяnяli saat mцnasibяtiylя tяbrik edin".

"Ey vяtяnimizn mяrd oьullarы" sяrlюvhяli ikinci mцraciяtdя bildirilirdi: "Yalnыz vяtяnimiz deyil, hяtta bizim цчцn hяr шeydяn yцksяkdя duran Иslam dini dя яlimizdяn чыxmышdыr. Иslam dininin vя vяtяnin azad edilmяsi vяzifяsi sizin цzяrinizя qoyulmuшdur. Bu sizin mцqяddяs vяzifяnizdir. Яmin olun ki, on il яrzindя yalnыz sizlяr gюzlяmяmisiniz.

Tцrk ordusunun timsalыnda шяriяtin sadiq mцdafiячilяri sizя kюmяk etmяyя gяlir. Иngiltяrя dя bizi dяstяklяyяcяyini qяtiyyяtlя vяd etmiшdir. Ona gюrя dя sizя mцraciяt edяrяk xatыrladыrыq: analarыn gюz yaшlarыnы, azan fяryadlarыnы, daьыdыlmыш hяyat шяraitini heч kяs unutmamlы vя bizim mяrd heysiyyяtimizi tapdalamыш Sovet hakimiyyяti mяhv edilmяlidir.

Biz яminik ki, siz qarшыya qoyulan bu чяtin vяzifяni шяrяflя yerinя yetirяcяk ya da belя lяnяtlяnmiш dюvrц gюrmяmяk цчцn шяriяt yolunda шяhid olacaqsыnыz. Чevriliш elan edilяn gцn hamы bir nяfяr kimi ilk чaьыrышda silahlanaraq Xan sarayыnыn qarшыsыndakы meydana toplanmalыdыr. Lazыm olan hяrbi sцrsatlar hazыr edilяcяkdir".

Bцtцn vяtяndaшlara цnvanlanan цчцncц mцraciяtin mяtni isя belя idi: "On il яrzindя mяruz qaldыьыmыz sыnaqlar юlчцyя gяlmяzdir. Bцtцn xalqlarыn vя millяtlяrin dinlяrinin mяhv edilmяsi buna юrnяk ola bilяr.

Ticarяtin vя xцsusi mцlkiyyяtin dцшdцyц aьыr vяziyyяt, dilяnчi hяyat tяrzi sizi arvad-uшaqlarыnыzыn qarшыsыnda alчaldыr. Ayыlыn, mяsяlяdяn hali olun, gюzlяrinizi aчыn. Иslam dininin vя шяriяtin sadiq dayaьы vя mцdafiячilяri Sovetlяr Hюkumяtinin sizi dцчar etdiyi qul vяziyyяtindяn azad etmяyя gяlirlяr. Bцtцn SSRИ vя onun яlaltыlarы artыq bizim яlimizdяdir. Hakimiyyяt namuslu, vicdanlы vя dinя sяdaqяtli adamlarыn яlinя keчmiшdir. Bцtцn mцsяlmanlarы birlяшdirяn цmumi mяqsяdя nail olunacaqdыr. Din vя шяxsi mцlkiyyяt tяntяnя edяcяkdir. Hamы aчыq цrяklя bu bюyцk iшя kюmяk etmяlidir".

XX yцzilin 20-ci illяrindя Azяrbaycan tцrklяri bolшevizm istibdadы ilя цz-цzя qaldыqda tarixin bцtцn qorxunc dюvrlяrindя olduьu kimi yenя dя Tцrkiyяnin timsalыnda юzцnцn xilaskarыnы gюrцrdц. Xalq siyasi reallыьы nяzяrя almadan sadяlюvh bir цmidlя Tцrkiyяyя baxыrdы. Цsyana hazыrlaшan qцvvяlяr dя can atdыqlarы mяqsяdlяrя чatmaq цчцn Tцrkiyя amilinя ciddi юnяm verirdilяr.

Bu faktora rяsmi dairяlяr dя diqqяt yetirmiш, Шяki цsyanы ilя baьlы tяrtib etdiklяri mцxtяlif xarakterli sяnяdlяrin predmetinя чevrilmiшdilяr. Цsyan yatыrыldыqdan sonra hяbs edilяn

90 ил ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 11

Шяki цсйаны Йени тапылмыш фактлар ялавя едилмишдир.

шяxslяrin Tцrkiyя ilя яlaqяdar verdiklяri ifadяlяr bolшevik mцstяntiqlяrin diqqяt mяrkяzindя olmuшdur.

Kommunist Partiyasыnыn dairя komitяsinin hesabatыnda belя bir mяlumat var: "Zaqatala-Nuxa dairяsinя gяlmiш aeroplanlar xяbяrdarlыq vяrяqяlяri atmadыqlarыndan цsyanчыlara imkan vermiшdir ki, bu aeroplanlarыn Tцrkiyяyя mяxsus olmasы haqqыnda яhali arasыnda tяbliьat aparsыnlar".

Komissar Qorчayevin Azяrbaycan mahallarыndakы vяziyyяtdяn bяhs edяn 445 saylы mяktubunda belя bir epizod var: "Цsyanчыlar SSRИ-nin bir sыra шяhяrlяrinin Tцrkiyя vя Иran tяrяfindяn alыndыьы vя bu юlkяlяrlя mцharibяyя baшlandыьы barяdя fitnяkar xarakterli mяlumatlar yayыrlar" "Xalqы цsyana tяhrik edяn qцvvяlяr Sovet hюkumяtinin tezliklя yыxыlacaьы haqqыnda шayiяlяr yayыr, яhaliyя яrzaq paylayыr vя hяmin яrzaьыn aeroplanlarla Tцrkiyяdяn gяtirildiyini bildirirlяr".

Qax цsyanчыlarыnыn lideri Sadыx bяy Balacayevin hяbs edildikdяn sonra 27 aprel 1930-cu ildя mцstяntiqя verdiyi ifadяdяn: "...Molla Mustafa sюhbяt zamanы bildirdi ki, Sovet hakimiyyяtini yыxmaq цчцn hazыrlыq hяr yerdя gedir, tцrklяr tяrяfindяn dя kюmяk olacaq. Xцsusilя dя Nuxa шяhяrinя gяlяn tцrk Kazыm Paшanыn adыnы чяkdi..."

Sovet xцsusi xidmяt orqanlarыnыn tяrtib etdiyi sяnяdlяrin birindя bildirilir ki, tцrk missionerlяri цsyanыn hazыrlanmasыnda mцhцm rol oynamышlar. Onlar Baш Gюynцk, Qabaьчюl, Daьlы, Danaчы, Tala, Yuxarы Car kяndlяrindя vя Nuxa шяhяrindя fяaliyyяt gюstяrirdilяr. Bюlgяyя 7000 tцrk kюnцllцsцnцn gяlяcяyinя dair шayiяlяr dolaшыrdы.

Hяbs edilmiш цsyanчы Abdurяhman Naьыbяyovun 1930cu il mayыn 4-dя verdiyi ifadя: "Tяxminяn 1929-cu ilin mart vя ya aprel ayыnda Qaшqaчay kяndinin sakini Hяmid Molla Kяrim oьlu mяnimlя sюhbяtindя bildirdi ki, шayiяlяr gяzir, tezliklя tцrklяr Azяrbaycana gяlяcяk vя haki-

miyyяti юz яllяrinя alacaqlar. Яhali arasыnda buna hazыrlыq gюrцlцr. Mяnim "bu шayiяlяrin mяnbяyi kimdir?" sualымa Hяmid cavab verdi ki, o, kяndlяri gяzib Sovet hakimiyyяtini devirmяk чaьыrышы edяn vя tцrklяrlя gюrцш цчцn hazыrlыq iшi aparan bir шяxs ilя sюhbяt aparmышdыr. Bu шяxsin nя soyadыnы, nя dя adыnы Hяmid sюylяmяdi, lakin o dedi ki, bu adam Nuxa-Zaqatala mahalыnыn bir sыra kяndlяrindя olmuш, sonra isя Daьыstana getmiшdir.

1929-cu ilin may ayыnda Qax kяndindя mяn tяsadцfяn Sadыx bяy Balacayevlя gюrцшdцm, o da mяnя tцrklяrin gяlmяsi vя Azяrbaycanы яlя keчirяcяklяri haqqыnda шayiяlяrin dolaшmasы haqqыnda danышdы.

Bu шayiяlяrin haradan яmяlя gяlmяsi barяdя Balacayev mяnя heч nя demяdi. Mяn dя юz nюvbяmdя bu шayiяlяrin olmasыnы tяsdiq etdim vя onu da qeyd etdim ki, bu haqda Hяmiddяn eшitmiшяm.

ЫЫЫ FЯSИL

Цsyanыn baшlanmasы, gediшi vя nяticяlяri Mцqavimяt hяrяkatы Sovet Rusiyasы tяrяfindяn Azяrbaycana edilяn 28 aprel tяcavцzцnцn 10-cu il dюnцmц gцnц baшlanmalы idi. Lakin Zaqatalada kooperativlяrя edilяn hцcum vя Шяkinin Baш Gюynцk kяndindя baш verяn hadisяlяr hяrяkatыn vaxtыndan яvvяl baшlanmasыna sяbяb oldu. Kortяbiiliyя yol vermяmяk цчцn edilяn cяhdlяr istяnilяn nяticяni vermяdi. Mustafa bяy Яlicanbяyov цsyanчыlarы razыlыq verilmяyяn fяrdi hяrяkяtlяrdяn чяkindirmяk mяqsяdilя Яli adlы silahdaшыnы Zaqatalaya gюndяrir. Aprelin 13dя saat 20:30-da yola dцшяn Яli Aьdaшda atla tяmin edilmяli vя цчlцyцn yerlяшdiyi Xalxal kяndinя getmяli idi. Onun baшlыca vяzifяsi verilяn tapшыrыьa uyьun olaraq bцtцn fяrdi чыxышlarы saxlamaq idi.

Lakin gec idi. Baш Gюynцk kяndi Azяrbaycanыn 8 rayonunu яhatя edяn цsyan hяrяkatыnыn mяrkяzinя чevrildi. Bolшevizmя asi чыxan qцvvяlяr bura toplanaraq dяrhal чыxыш etmяk haqqыnda qяrar qяbul etdilяr.

***

Haшiyя: Gюynцk qяdim tцrk tayfalarыndan birinin adы

1930-cu ildя tяxminяn fevral ayыnda mяn Qax kяndindя yenidяn Balacayevlя gюrцшdцm, o yenя dя mяnя tцrklяrin gяlmяsi barяdя шayiяlяrin gяzdiyini bildirdi.

Mяn ona dedim ki, bu шayiяlяrin haqqыnda чoxdan danышыrlar, lakin hяlяlik heч nя yoxdur. Sadыx bяy чiynimя яlini vuraraq dedi: "Gюrяrik". Bununla da Sadыx bяylя sюhbяtimiz bitdi vя bu gцnя kimi mяn onunla bir daha gюrцшmяdim".

Nцmunя kimi gяtirdiyim bu mяhdud saylы faktlar bir daha sцbut edir ki, Azяrbaycan xalqы 1930-cu ildя mяnяvi vя fiziki kюlяliyя etiraz hяrяkatыna baшlayarkяn yenя dя gюzцnц цmidlя Tцrkiyяyя dikmiшdi. Fikrimi daha dяqiq ifadя edib bildirim ki, Tцrkiyyяnin fяaliyyяtindяn asыlы olmayaraq bu цmidin яsasыnda etnik vahidliyin tяlqin etdiyi цlvi duyьular dururdu.

***

olmuшdur. Anadoluda vя Azяrbaycanda ta qяdimdяn eyni adlы yaшayыш mяntяqяlяrinin mюvcud olmasы bu яrazilяrin tцrk arealы olduьunu bir daha tяsdiq edir.

Gюynцklцlяrin tarixi yaddaшыnda rцs mцstяmlяkя zцlmцnя qarшы yцksяlяn 1807ci il цsyanы ilя baьlы faktlar vя adlar qalmышdыr. Hяmin il aprel ayыnыn 28-dя baшlanan цsyana Sultan Murad baшчыlыq edirdi.

Cяfяrqulu xan, Иlisu sultanы vя rus zabiti, mayor Qrekovun birlяшmiш qцvvяlяriylя цsyanчыlar arasыnda hяlledici dюyцш Bцrc dяrяsindя baш verdi.

ЫЫ-ЫЫЫ ФЯСИЛ

Чar qoшunu artilleriyadan istifadя etmяk hesabыna цsyanчыlar цzяrindя qяlяbя яldя edя bildi. Цsyan yatыrыldыqdan sonra Sultan Murad mцstяmlяkячilяr tяrяfindяn hяbs olunsa da az sonra qazamatdan qaчыb Чar яrazisindя mцbarizяni davam etdirmiшdir.

***

1930-cu il aprelin 11-i cцmя gцnцnя tяsadцf edirdi.

Hяmin gцn Baш Gюynцk kяndinin sakini Xяlil Musa oьlunun evindя Molla Mustafanыn da iшtirak etdiyi toplantы ke-чirilirdi. Qяfildяn kяnddя milis dяstяsi, o vaxt deyildiyi kimi otryad peyda olur. Mяlum olur ki, onlar Molla Mustafanы hяbs etmяk barяdя tapшыrыq alыblar.

Statistik mяlumata gюrя bяhs olunan dюvrdя Baш Gюynцkdя 1200 ailя yaшayыrdы. Onlarыn mцtlяq яksяriyyяti Molla Mustafaya hюrmяt vя ehtiram bяslяyir, ona etibar edirdilяr. Enkevedeчilяrin onu hяbs etmяk цчцn gюstяrdiklяri cяhd gюynцklцlяri qяzяblяndirir vя nяticяdя toqquшma baш verir.

Azяrbaycan Dюvlяt Siyasi Иdarяsi Шяki шюbяsinin mцvяkkili Qasыmov bu hadisяdяn hяlя iki gцn яvvяl яhalidя olan qeyri-qanuni silahlarы mцsadirя etmяk цчцn Zaqatalaya getmiшdi.

O, geri qayыdarkяn цsyanчыlarыn яlinя keчir. Qasыmovu yaralы vя яl-qolu baьlanmыш vяziyyяtdя Gюynцk kяndinя gяtirirlяr. "Записки чекиста" ("Чекистин гейдляри") adlы kitabчada mцяllif Lev Askerov hadisяlяrin sonrakы mяrhяlяsini kommunist tяbliьatыnыn metodlarыna uyьun шяkildя bu cцr tяsvir edir: Molla Mustafa sadistcяsinя яlindяki naqanы Qasыmovun yaralы чiyninя vuraraq шadlыq ifadя edяn bir sяslя dedi: - Budur Sovet hюkumяti!

Qasыmov diшlяrini bir-birinя sыxыb aьrыnы biruzя vermяmяyя чalышsa da gюz yaшlarы ona xяyanяt edяrяk цzц aшaьы axdы.

O, aьrыnы цstяlяyяrяk ucadan: - Yoldaшlar! Sovet hakimiyyяti var vя olacaqdыr, - deyib Molla Mustafanыn цzцnя tцpцrdц.

Hцseynin яlindя qыlыnc parladы: - Var, deyirsяn?! Bax, indi olmayacaq.

Bir andaca чekistin baшы bяdяnindяn ayrыlaraq yerdя diyirlяndi. Onun gюzlяrindя tяяcцb ifadяsi vя gюz yaшы donub qalmышdы.

Musa Qasыmlы 2006-cы ildя Иstanbulda чap etdirdiyi "Azеrbaycan Tцrklеrinin Milli Mucadele Tarihi 1920-1945" adlы яsяrindя isя yazыr ki, 1930cu ilin aprelin 11-dя Baш Gюynцk kяndinя gяlяn Dюvlяt Siyasi Иdarяsinin Zaqatala шюbяsinin yetkilisi Sadыqov olmuшdur. Elя hяmin gцn Sadыqov orada юldцrцlmцшdцr. Qasыmov isя цsyanчыlarыn яlinя Шяki шяhяri tutulduqdan sonra keчmiшdir.

Onun baшы kяsilmiш, bяdяni isя parчa-parчa edilяrяk шяhяr meydanыnda 24 saat nцmayiш etdirilmiшdir. (Арды вар)

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 12

2021-ъи ил Низами Эянъяви илидир НИСЭИЛ

Яlящmяd Яziz oьlu (Azяrbaycan poeziyasыnыn gцnяшi, dahi Nizamiнин 880 illiyinя ithaf edirяm.)

Щярби Гянимятляр Паркы вятяндашларын зийаряти цчцн ачылыб Aprelin 14-dяn Xяtai rayonu яrazisindя yerlяшяn Hяrbi Qяnimяtlяr Parkы vяtяndaшlar цчцn aчыlыb. Иnsanlarыn parkы ziyarяt etmяsi pandemiyaya qarшы profilaktik tяdbirlяrя uyьun olaraq tяnzimlяnir.

AZЯRTAC xяbяr verir ki, parkda bюyцk izdiham yaшanыr. Hяr kяs parkы ziyarяt etmяk, hяrbi qяnimяtlяri gюrmяk istяyir. Mяkana giriш шяhid ailяlяri, qazilяr vя altы yaшadяk uшaqlar цчцn юdяniшsizdir. Adi vяtяndaшlar цчцn giriш bileti isя 2 manatdыr.

Xatыrladaq ki, aprelin 12-dя Bakыda Prezident Иlham Яliyevin iшtirakы ilя Azяrbaycan xalqыnыn tarixi qalibiyyяtinin simvollarыndan birinя чevrilяn Hяrbi Qяnimяtlяr Parkыnыn aчыlышы olub.

Bu parkda 44 gцnlцk Vяtяn mцharibяsi zamanы яldя olunan uьurlar beш hektarlыq яrazidя nцmayiшя чыxarыlыb. Parkda nцmayiш etdirilяn qяnimяtlяr sыrasыnda KUB zenit-raket kompleksi,

Шair qocalmышdы. Gюzцnцn aьы-qarasы olan oьlu Mяhяmmяdi чox erkяn itirmiшdi. Mяhяmmяd qяflяtяn xяstяlяnib dцnyasыnы dяyiшmiш, neчя-neчя xяstяlяrя шяfa verяn шair oьlunun dяrdinя bir чarя tapa bilmяmiшdi. Юmцr-gцn yoldaшы Afaqы da itirяn шair tamamilя tяk vя tяnha qalmышdы. O, tяk qalanda, яlяlxцsus gecяlяr xяyalяn onlarla sюhbяt edяr, onlarla dяrdlяшяrdi.

mцharibяsi dюvrцndя dюyцш meydanыnda mяьlubiyyяtlяrя uьrayan

Sяn яgяr Nizamidяn arxayыn olsan da, gцlцm, Gecя-gцndцz arayыb olmadы rahяt sяnsiz! Шair dцnya яdяbiyyatыnda юz sюzцnц чoxdan demiш, gяlяcяk nяslя "Xяmsя" kimi bюyцk bir xяzinя bяxш etmiшdir. Yalnыz hяyatda bir arzusu qalmышdы. O, gecя-gцndцz bu arzuyla nяfяs alыr, bu arzuyla yaшayыrdы. O, яsяrlяrindя adыnы dюnя-dюnя чяkdiyi, sonsuz hюrmяt vя mяhяbbяt bяslяdiyi axыr zaman peyьяmbяri Hяzrяt Mяhяmmяd Mustafa sяllallahu яleyi vя sяllяmin Kяbяdяki mяqbяrяsini ziyarяt etmяk, цzцnц o qara daшa sцrtmяk (Hяcяrцlяsvяndя) ondan mяnяvi gцc almaq arzusunda idi.

Bir dя ulu tanrыdan ziyarяtя gedib-gяlяnя qяdяr юmцr istяyirdi.

Ulu tanrыm, macal ver, Nizamiyя юlmяmiш, Цrяyim daьa dюnsцn, onun ziyarяtindяn!

Bu mяqsяdlя o яsяrlяrindя dюnя-dюnя mяdh etdiyi adыna юlmяz poemalar hяsr etdiyi чaьdaш hюkmdarlara mцraciяt edir. Onlardan hяcc ziyarяtinя getmяk цчцn maddi yardыm istяyir. Чox gюzlяyir lakin heч bir hюkmdardan cavab gяlmir. O, yenя цmidini цzmцrdц: Canыmыn behiшtidir daшыn, torpaьыn sяnin Cahanыmdыr-canыmdыr tцrbяn, gцl baьыn sяnin Torpaьыndan gюzцnя sцrmя чяkяr Nizami, Yяhяrini daшыyar sяnin qulamыn kimi. Шair bir tяpяnin baшыnda oturub Afaqlы, Mяhяmmяdli gцnlяrini xatыrlayыr. O, gah gцlцmsяyir, gah da kяdяrlяnirdi. Qeyri-adi fяhmlя hiss etmiшdir ki, юmrцnцn son gцnlяrini yaшayыr. Axы o, hяm dя шeyx idi. Bu zaman шairin qulaqlarыna zыnqrov sяslяri gяlir. Bir dяvя karvanы bu yollardan keчib harasa gedirdi. Шair tяpяdяn dцшцb karvana tяrяf addыmladы. Чatыb hara getdiklяrini soruшdu. Karvanbaшы aьыz ucu "Kяbяyя ziyarяtя gedirik"- dedi. Шairin gюzlяri nяmlяndi, titrяk sяslя : Ey sarvan, nя olar, saxla karvanы, Mяni dя gяl apar Kяbяyя sarы!

Mцqяddяs yerlяri gяzim, dolaшыm Qaranlыq ruhuma bir iшыq saчыm!

Karvanbaшы onu tanыmamышdы. Bir yolчu, bir sяfil hesab edяrяk acыqlы sяslя "Яшi yeri get юz iшinlя mяшьul ol"-deyib oradan uzaqlaшmышdы. Gedяrkяn sarvanыn oxuduьu mahnы onu dayanmaьa mяcbur edir.

Gяl eylя nяvaziш, mяnя ver busя lяbindяn, Чцnki gюzяlin busяsidir aшiqя ehsan!

Onun sюzlяri idi, gяncliyindя yazmышdы.

Mahnы get-gedя zяiflяdi vя nяhayяt tamamilя kяsildi.

Karvan xeyli uzaqlaшmышdы. Шair kюnцlsцz addыmlamaьa baшladы. Hara gedяcяyini, nя edяcяyini bilmirdi... Чox чяkmяdi, шairin юlцm xяbяri dцnyaya yayыldы. Bu vaxt XЫЫЫ яsrin baшlanьыcы, 1209-cu il idi. Чox яllяшdi Nizami, nя qazandы? - soyuq ah, Neylяdisя yol aчdы isti nяfяsli Allah!

№ 04 (199), Апрел 2021

hяrяsindяn bir nцmunя olmaqla tыrtыllы aьыr texnika var. Onlar saz vяziyyяtdяdir. Burada dцшmяnin sыradan чыxarыlmыш 150-dяk aьыr texnikasы, "T-72" tanklarы, piyadalarыn dюyцш maшыnlarы, 2S1 "Qvozdika" юzцyeriyяn artilleriya qurьusu, "Osa" zenit-raket kompleksi vя digяr eksponatlar da nцmayiш olunur. Цmumilikdя burada 300dяn чox hяrbi eksponat vя texnika mюvcuddur.

Zяfяr paradыnыn яn yaddaqalan vя rяmzi kompozisiyalardan biri Azяrbaycan Silahlы Qцvvяlяrinin iшьaldan azad olunan torpaqlarda dцшmяndяn qяnimяt gюtцrdцyц 2000dяn чox hяrbi yцk avtomobilinin nюmrя niшanыndan hazыrlanan lюvhяdir. 522 hяrbi yцk maшыnы Azяrbaycan Ordusu tяrяfindяn mяhv edilib vя ya qяnimяt kimi gюtцrцlцb.

Qыrx dюrd gцnlцk Vяtяn

dцшmяn insanlыq яleyhinя vя mцharibя cinayяtlяri tюrяdib, o

cцmlяdяn dюyцш bюlgяsindяn uzaqdakы яrazilяrя raket zяrbяlяri

endirib, dinc sakinlяri qяtlя yetirib.

Hяmin faktlarы xronoloji ardыcыllыqla юzцndя яks etdirяn lюvhя Parkыn giriш hissяsindя yerlяшdirilib.

Burada Шuшaya atыlmыш "Иskяndяr M" raketinin qalыqlarы da var.

Parkda Azяrbaycan Prezidentinin Qяlяbя tvitlяri, aparыcы media qurumlarыna mцsahibяlяr, xalqa mцraciяtlяrdяn ibarяt hissяlяr videozalda nцmayiш etdirilir.

Hяrbi Qяnimяtlяr Parkыnыn яn maraqlы hissяlяrindяn biri 30 il яrzindя dцшmяn tяrяfindяn mюhkяmlяndirilmiш mцdafiя mюvqeyi яks olunan, юzцndя 10 elementdяn ibarяt mцhяndis-maneяlяr sistemini ehtiva edяn яrazidir. Burada 5 metr enindя, 34 metr dяrinlikdя qazыlan tank яleyhinя xяndяk, mina sahяsi, tank яleyhinя beton dirяklяr vя metal kirpilяr, dirяklяr цzяrindя tikanlы mяftillilяr, piyada яleyhinя

mina sahяsi, цчcяrgяli lent tipli mяftil maneяlяri, hяmчinin sяngяr цzяrindя lent tipli mяftil maneяlяr yer alыr. Ermяnilяrin otuz il яrzindя mюhkяmlяndirilяn mюvqelяrinin daxilindя dюyцш postu, яsgяr kazarmasы tяsvir olunub.

Kazarmanыn yanыnda шяxsi heyяtin artilleriya vя hava hцcumundan qorunmasы цчцn sыьыnacaqlar, dюyцш mюvqeyindя atыcы, pulemyotчu, qumbaraatan sяngяrlяri, atяш nюqtяlяri yerlяшir, hяmчinin Ordumuza qarшы istifadя olunan rels цzяrindя hяrяkяt edяn iriчaplы minaatanlar qoyulub.

Azяrbaycan Ordusunun qяnimяt kimi gюtцrdцyц hяrbi texnikalarыn nя vaxt vurulduьu, harada яlя keчirildiyi haqqыnda mяlumatlar onlarыn qarшыsыndakы lюvhяlяrdя яks olunub. Nцmayiш olunan bu hяrbi texnikalar yararsыz vя ya saz vяziyyяtindяdir.

№ 04 (199), Апрел 2021

Вагиф АСЛАН,

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi (Яввяли ютян сайларымызда)

Akademik Bartoldun sяhvi vя Stalin mifi, yaxud Azяrbaycan vя azяrbaycanlыlar haqqыnda

(Яввяли ютян сайымызда)

Кярим ШЦКЦРОВ,

Azяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasыnыn А.А.Бакыханов ад. Тарих Институтунун баш директору, тарих цзря елмляр доктору, профессор, Азярбайъан Республикасы Дювлят Мцкафаты лауреаты ...Halbuki illяr юtmяsinя baxmayaraq, bu gцnцn юzцndя belя Azяrbaycan Respublikasы ilя, Иranda mцяyyяn inzibati-яrazi islahatlarыndan sonra yaradыlan Шяrqi Azяrbaycan, Qяrbi Azяrbaycan vя ya Яrdяbil ostanlarы arasыnda heч bir dolaшыqlыq hiss edilmir...

Cavabыna mцasir dюvrя dair mцhakimяlяrdяn baшlayan Bartold fikrinin sonunda tarixin orta яsrlяr dюvrцnя qayыdыr vя belя bir nяticяyя gяlir ki, "...onlarыn цmumi taleyi orta яsrlяrdя, xцsusilя monqollar gяlяn zaman tяшяkkцl tapmышdыr ki, Иran Azяrbaycanы vя bu [Azяrbaycan], vahid vя eyni tцrk hakimiyyяti altыnda olmuшdur". Bu fikir dя Azяrbaycan tarixinin цmumi inkiшaf meyllяrini tam яks etdirmir. Azяrbaycanыn hяm шimalы, hяm dя cяnubu ЫЫЫ-VЫЫ яsrlяr dюvrцndя eyni dюvlяt tяrkibindя olur, Яrяb Xilafяti dюvrцndя Иslamыn yayыlmasы ilя mяnяvi birlik meydana gяlir, Azяrbaycan яrazisindя ilk mцsяlman dюvlяtlяr yaranыr, Sacilяr dюvlяti Azяrbaycan яrazisini vahid siyasi hakimiyyяtdя birlяшdirir, Sяlcuqlar vя Azяrbaycan Atabяylяr dюvlяtinin hakimiyyяti ilя Azяrbaycanыn cяnub vя шimalы yalnыz eyni юlkяnin coьrafi hissяlяri kimi baшa dцшцlцr. Bцtцn bunlar monqollaradяk baш vermiшdir. ...Wikipediya azad ensiklopediyasыnda Bartoldun faktiki olaraq ilk dяfя Azяrbaycan, azяrbaycanlы terminlяrini elmi dюvriyyяyя gяtirmяsi haqqыnda fikirlяr dя sяhvdir.

4. Stalin mifi vя gerчяklik Stalinin Azяrbaycan tarixinin bir sыra problemlяrinin, xцsusilя milli mяsяlяnin tяhrif edilmяsindя mяnfi rolu mяlumdur. Bu sыrada onun X (1921, 8-16 mart, Moskva) vя XЫЫ (1923, 17-25 aprel, Moskva) partiya qurultaylarыnda чыxышы ayrыca qeyd edilmяlidir. Stalin X qurultayda Bakыnыn Azяrbaycandan ayrы olmasы fikrini irяli sцrmцшdцr. Bu fikir Stalin totalitarizmi шяraitindя mцяyyяn dюvrdя qцvvяdя olmuшdur.

Hяtta gюrkяmli шяrqшцnaslar sыrasыna daxil olan И.P.Petruшevski (18981977) onun tяdqiqat dюvrцnя aid olmadыьы halda ciddi sяhvя yol verяrяk, bu tezisi qeyd-шяrtsiz qяbul etmiшdir. ...Stalin XЫЫ qurultayda da Azяrbaycan haqqыnda yanlыш tяsяvvцrlяr yaratmaьa чalышmышdыr.

O, xцsusi olaraq Azяrbaycanda millяtчilikdяn bяhs etmiшdir. Bu mяsяlя dя SSRИ MИK sяdri olan N.Nяrimanovun (1870-1925) "Ucqarlarda inqilabыmыzыn tarixinя dair" adlы mяktubunda (1923, iyun-1924, 27 may) яsaslы шяkildя araшdыrыlmыш vя яksi gюstяrilmiшdir. O yazыrdы: "Azяrbaycanыn paytaxtыnda tцrklяr Bakы Sovetinin qulluqчularыna istяr-istяmяz шifahi vя ya yazыlы шяkildя mцraciяt etdikdя, bu mцraciяt rus dulindя olmalыdыr. Belя ki, ruslar, yяhudilяr vя ermяnilяr tцrk dilindя danышmыrlar. Mяn bildirirяm ki,

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ. 13

T Tц цr rk k x xa al lq ql la ar rы ы я яd dя яb bi iy yy ya at tы ы Mцhazirяlяr

Dюvlяt Dumasы olanda, tцrk яhalisi belя sыxыntыya mяruz qalmыrdы" vя s.

"Azяrbaycanlы" mяsяlяsinя gяldikdя, bu mяsяlяnin цzяrindя ayrыca dayanmaq istяyirяm. Stalin azяrbaycanlы adыnы ermяni mцяlliflяrin iddia etdiyi kimi, ilk dяfя 1929-cu ildя iшlяtmяmiшdir. Yeri gяlmiшkяn, 1929-cu il ona gюrя xцsusi vurьulanыr ki, o, bu dюvrdя artыq hakimi-mцtlяq idi vя s. ...Stalin azяrbaycanlы adыnы daha яtraflы шяkildя XЫЫ qurultayda (1923, 17-25 aprel, Moskva) чяkir.

Hяmin dюvrdя isя vяziyyяt fяrqli idi.

Stalinin fikrinin tяhlili belя nяticяyя gяlmяyя imkan verir ki, o, yeni bir anlayыш gяtirmяmiш, sadяcя, real vяziyyяtdяn чыxыш etmiшdir. Stalin qurultayыn 15-ci iclasыnda partiya vя dюvlяt quruculuьunda milli mяqamlar haqqыnda mяruzяsindя bildirir: "Azяrbaycan. Яsas millяti azяrbaycanlыlardыr, lakin orada ermяnilяr dя vardыr. Azяrbaycanlыlarыn bir hissяsinin arasыnda "biz azяrbaycanlыlar yerliyik, onlar isя gяlmяdir" mюvzusunda da bяzяn чox da gizli olmayan tendensiya vardыr. Bu hala gюrя olmazmы onlarы bir az geri itяlяyib, onlarыn mяnafeyi ilя hesablaшmayaq?". ...Buradan aydыn olur ki, Azяrbaycanыn яsas millяti azяrbaycanlыlardыr, onlar юzlяrini yerli, ermяnilяri isя gяlmя hesab edirlяr.

Karl Radek ...Stalinin Karl Radekя (1885-1939) cavabыnda da чox maraqlы mяqamlar vardыr. Stalin deyir: "Sonra yoldaш Radekin nitqindя olan bir qeyd haqqыnda iki sюz, bu barяdя mяndяn ermяni yoldaшlar xahiш edir.

Yoldaш Radek burada dedi ki, ermяnilяr Azяrbaycanda azяrbaycanlыlara zцlm edir vя zцlm edя bilяr vя ya яksinя, azяrbaycanlыlar Ermяnistanda ermяnilяrя zцlm edя bilяr. Mяn bildirmяliyяm ki, цmumiyyяtlя, tяbiяtdя belя hal olmur. Hal яksinя olur ki, azяrbaycanlыlar Azяrbaycanda чoxluq kimi ermяnilяrя zцlm edir... Ermяnilяr юzlяrindя, Ermяnistanda bцtцn tatarlarы doьrayыr. Bu Zяngяzurda olmuшdur". ...Stalin altы il sonra, 1929cu ildя "Milli mяsяlя vя leninizm: Meшkov, Kovalчuk vя digяr yoldaшlara cavab" adlы yazыsыnda bir sыra mяsяlяlяrя toxunur. Azяrbaycanlы millяti ilя яlaqяdar bu yazыya mцraciяt edяnlяr mяsяlяni dяrindяn tяhlil etmяk яvяzinя, azяrbaycanlы millяtinin adы чяkilяn hissяni mexaniki olaraq kючцrmяklя kifayяtlяnirlяr. Bu yazыdan bizi maraqlandыran hissяni ayrыca шяrh etmяk istяyirяm.

Stalin millяtin iki tipindяn - burjua vя sovet millяtlяrindяn bяhs edir. ...Millяtlяrin adlarыnыn ardыcыllыьыndan aydыn olur ki, tatar millяti dedikdя, azяrbaycanlыlar nяzяrdя tutulur. ...Bundan sonra Sovet Иttifaqыndakы millяtlяrin adы чяkilir vя burada onlarыn sыrasы - rus, ukrain, belorus, tatar, baшqыrd, юzbяk, qazax, azяrbaycanlы, gцrcц, ermяni vя b. diqqяti чяkir. Яvvяlki sыra ilя mцqayisяdя tatarlarыn adы baшqыrdlarla bir yerdя чяkilir, bu dяfя tatarlarыn yerinя azяrbaycanlыlarыn adы ermяni vя gцr-

cцlяrlя bir yerdя verilir. Burada яn maraqlы mяqam ondan ibarяtdir ki, Stalin adыnы чяkdiyi sovet millяtlяrinin, o cцmlяdяn azяrbaycanlыlarыn burjua millяtlяri bazasыnda yarandыьыnы bildirir. Bu fikir sovet millяtlяri haqqыnda Stalinin formalaшmыш baxышы kimi чыxыш edir.

Stalinin sonrakы baxышlarы demяk olar ki, bu fikrin inkiшafыna hяsr edilib. Bu, юz яksini SSRИ-nin 1936-cы il Konstitusiyasыnыn layihяsi haqqыnda VЫЫЫ Цmumittifaq fюvqяladя Sovetlяr qurultayыnda (1936, 25 noyabr - 5 dekabr) чыxышыnda da gюstяrir. Burada isя ayrы-ayrы millяt vя xalqlar deyil, sonralar geniш tяbliь edilяn, sovet xalqы mяsяlяsi gцndяmя gяlir. ...1926-cы il Цmumittifaq яhali siyahыyaalыnmasыnda azяrbaycanlыlar tцrk kimi verilmiшdir.

Bu doьrudur, lakin onlar bir mяsяlяni dя unudurlar ki, 1937-ci ildя hяyata keчirilяn nюvbяti Цmumittifaq яhali siyahыyaalыnmasыnda da azяrbaycanlыlar tцrk kimi qeydя alыnmышdыr.

Hяmin dюvrцn tarixindяn az-чox xяbяri olan hяr kяs bilir ki, 1937-ci ildя Stalin repressiyasыnыn tцьyan etdiyi bir vaxtda Stalinin 1936-cы ildя azяrbaycanlы adыnыn tяtbiqinя dair gюstяriшi vя ya fяrmanы olsaydы, bu, necя nяzяrя alыnmaya bilяrdi? Belяliklя, 1936-cы il mifinin uydurma olduьu aydыn olur. ...Bяs azяrbaycanlы adыnыn rяsmi xarakter almasы necя baш verir?

Burada цч mяsяlяni xцsusilя fяrqlяndirmяk istяyirяm. Onlardan biri SSRИdя milli-dюvlяt quruculuьu prosesinin gediшi ilя baьlы olmuшdur. Mяlumdur ki, 1922-ci ildя SSRИ-nin yaradыlmasы haqqыnda mцqavilяni RSFSR, Ukrayna, Belorusiya vя ZSFSR imzalamышdыr. 1924-1925-ci ildя Юzbяkistan vя Tцrkmяnistan SSR yaradыldы vя SSRИ-nin tяrkibinя daxil oldu. 1929cu ilin oktyabrыnda Tacikistan SSR tяшkil edildi vя 1931-ci ildя SSRИ-yя qяbul edildi. 1936-cы ilin iyununda ZSFSR яsasыnda цч ayrы-ayrы respublika - Azяrbaycan, Ermяnistan vя Gцrcцstan yaradыldы. 1936-cы il Konstitusiyasы qяbul edilяrkяn Qazaxыstan MSSR dя mцttяfiq respublikaya чevrildi vя belяliklя, SSRИ-nin tяrkibinя daxil olan mцttяfiq respublikalarыn sayы on bir oldu. Bu mцttяfiq respublikalarыn vя RSFSR-in tяrkibinя daxil olan muxtar respublikalarыn yaradыlmasы prosesindя titul millяtlяr ayrыlmaьa baшladы. 1923-cц il чыxышыnda Stalin azяrbaycanlы adы vermir, sadяcя, bu faktы tяsdiq edir ki, Azяrbaycanыn яsas millяti azяrbaycanlыlardыr. Bununla paralel azяrbaycanlыlar яnяnяvi olaraq tatar vя tцrk dя adlanmaqda davam edir. Иkinci mяsяlя, tцrk vя tatar etnonimi ilя baьlыdыr. RSFSRin tяrkibinя daxil olan Tatarыstanda rяsmяn tatar, 1923-cц ildя tяшkil edilmiш Tцrkiyя Cцmhuriyyяtindя isя tцrk etnonimi qяbul edildi.

Nяhayяt, цчцncц mяsяlя yaranmыш belя bir шяraitdя Azяrbaycanыn mюvqeyinin mцяyyяnlяшdirilmяsi ilя яlaqяdardыr. Bunun nяticяsi idi ki, 1937-ci ildя Azяrbaycan Konstitusiyasы qяbul edildikdя, onun 2-ci maddяsindя qeyd edilirdi ki, "Azяrbaycan SSR-in siyasi яsasыnы mцlkяdar vя qapitalistlяrin hakimiyyяtinin devrilmяsi, proletar diqtaturasыnыn яldя edilmяsi, Azяrbaycan xalqыnыn чarizm vя rus imperialist burjuaziyasыnыn milli zцlmцndяn qurtulmasы vя millяtчi qontrrevolyusiyanыn darmadaьыn edilmяsi nяticяsindя bюyцmцш vя mюhkяmlяnmiш Яmяkчi Deputatlarыnыn Sovetlяri tяшkil edir (цslub saxlanыlmышdыr - K.Ш.)". (Burada da яslindя, bir yenilik yox idi, aшaьыda gюstяrildiyi kimi, Azяrbaycan xalqыna dair mцddяa hяlя 1918-ci il Иstiqlal Bяyannamяsinin birinci maddяsindя яks olunmuшdur.) Mяhz bunun nяticяsi idi ki,

artыq 1939-cu ilin yanvarыnda keчirilяn nюvbяti Цmumittifaq яhali siyahыyaalыnmasыnda azяrbaycanlы etnonimi яksini tapmышdыr.

Stalinin azяrbaycanlы vя Azяrbaycan xalqыna mцnasibяtdя ro-

(ЯЛАВЯЛЯР)

lu bu mяsяlяdя deyil, xalqыn etnik kюkцnцn saxtalaшdыrыlmasыna yюnяlmяsindя яksini tapmышdыr. Stalin azяrbaycanlыlarы hяr vasitя ilя tцrklцkdяn uzaqlaшdыrmaьa чalышmышdыr. Burada яn azы цч istiqamяt ayыrmaq olar: - Birinci, Azяrbaycan xalqыnыn etnogenezisinin saxtalaшdыrыlmasы. Bu mяqsяdlя o, Azяrbaycan tarixini Midiya tarixi ilя яlaqяlяndirmяyя чalышmышdыr. Azяrbaycan tarixчilяri arasыnda mяlum olan bir hekayяtя gюrя, o, 1938-ci ildя Moskvada keчirilяn Azяrbaycan incяsяnяti dekadasы gцnlяrindя respublikadan olan nцmayяndяlяrlя gюrцшц zamanы "Sizin babalarыnыz midiyalыlardыr" demiш vя Azяrbaycan tarixinin bu istiqamяtdя tяdqiqinя чalышmышdыr. Tяsadцfi deyil ki, bundan sonra Midiya tarixinin tяdqiqi яn dяbdя olan sahяlяrdяn birinя чevrilmiшdir.

- Иkinci, Azяrbaycan tцrk яdяbi abidяlяri repressiyaya mяruz qalmышdыr. Stalinin tяsiri ilя Azяrbaycan xalqыnыn яn mюhtяшяm яdяbi abidяlяrindяn biri - Kitabi-Dяdя Qorqud ciddi repressiyaya mяruz qalmышdыr vя s.

- Цчцncц, 1920-1930-cu illяrdя Azяrbaycan xalqыnыn tarixindя dяrin iz buraxmыш, yeni-yeni ideyalarыn mяnbяyi olan milli elitanыn gюrkяmli nцmayяndяlяri pantцrkizm adы altыnda mяhv edilmiш, nяsillяrarasы varisliyя ciddi zяrbя vurulmuшdur.

Васили Величко 5. Azяrbaycanlыlar: etnik adыnыn xцsusiyyяtlяri vя identifikasiyasыna dair ...Azяrbaycan qяdim insanыn mяskяnlяrindяn biri olmuш, insan birliyinin ilkin formalarыnыn bцtцn mяrhяlяlяrini keчmiш vя bu, yerli etnik proseslяrlя mцшahidя olunmuшdur. . ...Azяrbaycan xalqыnыn tarixindя ayrы bir dюvr kimi qяbul edilяn Иslamaqяdяrki dюvr tarixini цmumilяшdirsяk, qeyd edя bilяrik ki, burada bir sыra etnoslarыn (alban, atropaten vя s.) mюvcud olmasыna baxmayaraq, цmumi etnik proseslяri юzцndя яks etdirяn vя davam etdirяrяk nюvbяti mяrhяlяyя keчirяn tцrklяr olmuшdur.

Tяsadцfi deyil ki, ЫX яsrin 20-ci illяrinя aid bir mяnbяdя Azяrbaycan qяdim zamanlardan tцrk torpaьы adlandыrыlыr. ...Tцrklяrin Xilafяtdя rolunun artmasы, Sяlcuq fяthlяri nяticяsindя isя onlarыn Иslam dininin mцdafiячisinя чevrilmяsi ilя tцrklцk vя mцsяlmanlыq sыx konsolidasiya olunur.

Konfessionimin - mцsяlmanыn tяdricяn etnonimя чevrilmяsi prosesi mцшahidя olunur. ...Azяrbaycan яrazisini iшьal edяn imperiyalarыn sцqut etmяsi ilя Azяrbaycan dюvlяtlяrinin meydana gяlmяsi яrazi (qarabaьlы, шirvanlы vя s.) vя ya hяmin dюvlяtlяrin шяhяrlяrinя (bakыlы, gяncяli vя s.) mяnsubiyyяtlя ifadя edilmяni dя geniшlяndirir.

Sяfяvilяr dюvlяtinin meydana gяlmяsi ilя yeni dюvr baшlanыr (1501-1736). ...Sяfяvi-Osmanlы ziddiyyяtlяri kяskinlяшir, dini zяmindя ilk dяfя olaraq tцrk dцnyasыnda ciddi fяrqlilik meydana gяlir, шiяlik Sяfя-

vilяrin rяsmi baxышыna чevrilir. Bu юzцnц etnik adda da gюstяrir. Sяfяvi dюvlяtinin tцrk яhalisi qыzыlbaш adlandыrыlmaьa baшlayыr... Sarayda tцrk dili tяtbiq edilir, tцrk etnik faktoru dюvlяtdя hяlledici rol oynayыr. Sяfяvilяr dюvlяtinin sцqutu ilя Qыzыlbaш ideologiyasы da tяdricяn aradan qalxыr. Yeni yaranan Яfшarlar dюvlяtinin banisi Nadir шah (1736-1747) dini tяfriqяni aradan qaldыrmaьa cяhd etsя dя, Osmanlы dюvlяti ilя ziddiyyяtlяr davam edir.

Nadir шahыn юlцmцndяn sonra xanlыqlar meydana gяlir vя nяticяdя yenidяn яrazi vя ya шяhяrlяrin adы ilя adlandыrыlma цstцn yerя keчir. Mяrkяzlяшdirilmiш dюvlяtin meydana gяlmяsi uьrunda mцbarizяnin sцqutu цmumi etnik adыn yalnыz rяsmilяшmяsinя mane olur.

Xanlыqlararasы mцbarizя vя xarici tяsir юlkяnin mцdafiя qabiliyyяtini zяiflяdir, nяhayяt, Azяrbaycan torpaqlarы Rusiya vя Иran arasыnda bюlцшdцrцlцr. ...Dюvrцn mяnbяlяrindя cяnubi azяrbaycanlыlar Иran tяbяяsi, tat vя s. adlar ilя adlandыrыlыrdы. Rusiya imperiyasыnыn azяrbaycanlы яhalisinя dя mцxtяlif adlar vermяklя etnik eyniliyin inkar edilmяsinя cяhd edilirdi. Bu ekzonimlяr iчяrisindя Qafqaz (vя ya Zaqafqaziya) mцsяlmanlarы, yaxud Qafqaz (vя ya Zaqafqaziya), ya da Azяrbaycan tatarlarы цstцnlцk tяшkil edirdi.

Bununla yanaшы, Rusiya imperiyasы dюvrцndя Azяrbaycan tцrkц endoetnonimi яsas yer tuturdu.

Nяinki tцrk-mцsяlman alяmindя, elяcя dя mцsяlman etnoslarы arasыnda Azяrbaycanda da birincilяr sыrasыnda milli mяnsubiyyяt dini mяnsubiyyяtdяn ayrыlmaьa baшlanmыш, milli dюvlяt quruculuьu ideyasы yaranmышdы.

Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti bunun nцmunяsi oldu. M.Я.Rяsulzadя yazыrdы ki, "Azяrbaycan Cцmhuriyyяti mцstяqil bir hяyati-milliyyя ilя yaшamaq istяyяn vя milliyyяtlяrini dяrk etmiш bulunan Azяrbaycan tцrk millяtinin tяsis elяdigi bir hюkumяtdir..." ..."Azяrbaycan millяti" anlayышыnыn ilk dяfя "Kяшkцl" qяzetindя (1890, №115) iшlяndiyi mяlumdur.

Rяsulzadя sonralar Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin qurulmasыna dяfяlяrlя qayыtmыш vя yuxarыda qeyd edilяn fikri belя ifadя etmiшdi: "28 mayыs 1918-ci il Bяyannamяsini nяшr etmяklя Azяrbaycan Шurayi-milliйyяsi, sюzцn siyasi mяnasы ilя bir Azяrbaycan millяtinin varlыьыnы tяsbit etmiшdir".

"Azяrbaycanlы" anlayышыna gяldikdя, o, "Azяrbaycan" adыnыn meydana gяlmяsi ilя yaшыddыr vя onun xalqыnыn etnik adыnыn tяшяkkцlц tarixinin tяrkib hissяsidir. ...Daha doьru yanaшmanы Azяrbaycan publisisti M.Шahtaxtinski irяli sцrmцшdц.

Onun mяqalяsi belя dя adlanыrdы: "Zaqafqaziya mцsяlmanlarыnы necя adlandыrmalы?" Bu mяqalяdя yeni bir ad yaradыlmasыndan deyil, sadяcя, Rusiya imperiyasыnыn rяsmi leksikonunda яsas yer tutan Zaqafqaziya mцsяlmanlarыnыn azяrbaycanlы adlandыrыlmasыndan gedir. Brokqauz vя Yefronun ensiklopedik lцьяtinin 1898-ci ildя nяшr edilяn XXЫЫЫ cildindяki mяqalяdя azяrbaycanlы anlayышыndan istifadя edilirdi [47, c.401].

Veliчko da azяrbaycanlы anlayышыndan Azяrbaycan tatarlarы vя ya tцrklяrinin sinonimi, yяni etnik ad kimi istifadя edir [19].

Xalqыn adыnыn transformasiyasы ilя mцшahidя olunan юzцnяmяxsus xцsusiyyяt etnik adыn mяzmunu kimi, etnik identifikasiyanыn mahiyyяtinя dя tяsir gюstяrя bilmяmiшdir. Яrazi, dil, яdяbiyyat, adяtяnяnя, tarixяn formalaшmыш mentalitet, bir sюzlя, etnik identifikasiyanы mцяyyяn edяn zяmin eyni olmuш, yeni tarixi шяraitя uyьun olaraq davam etdirilmiш vя zяnginlяшdirilmiшdir.

(Арды вар)

сящ. 14

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 04 (199), Апрел 2021

ЩЦГУГ МЯСЛЯЩЯТИ

Bяlяdiyyя aktlarыna inzibati nяzarяt qaydasыnda baxыlmasы Нярминя ЯЗИЗОВА, Шяki Рegional Яdliyyя Иdarяsinin mяslяhяtчisi Bяlяdiyyя aktlarыna inzibati nяzarяt qaydasыnda baxыlmasы anlayышы - yяni bяlяdiyyя tяrяfindяn qяbul edilmiш bяlяdiyyя aktlarыnыn Azяrbaycan Respublikasыnыn Konistitusiyasыna, vя qanunlarыna, Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin fяrmanlarыna, Azяrbaycan Respublikasы Nazirlяr Kabinetinin qяrarlarыna (Naxчыvan Muxtar Respublikasыnda isя Naxчыvan Respublikasыnыn Konistitusiyasыna, qanunlarыna vя Naxчыvan Muxtar Respublikasы Nazirlяr Kabinetinin qяrarlarыna) riayяt edilmяsinin tяmin olunmasы, bяlяdiyyяlяr tяrяfindяn qanunvericiliyin pozulmasы hallarыna, onlarы yaradan sяbяb vя шяraitin aradan qaldыrыlmasы mяqsяdi ilя hяyata keчirilяn fяaliyyяtdir.

Bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinя inzibati nяzarяti Azяrbaycan Respublikasыnыn mцvafiq icra hakimiyyяti orqanы (Azяrbaycan Respublikasы Яdliyyя Nazirliyi) hяyata keчirir. Bяlяdiyyяlяrin mцvafiq komissiyalarы vя seчicilяr bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinя inzibati nяzarяtя cяlb edilя bilяrlяr. Bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinin inzibati nяzarяt qaydasыnda araшdыrыlmasы nяticяlяri bяlяdiyyя tяrяfindяn яhaliyя elan edilir. Vя bяlяdiyyя binasыnыn qarшыsыnda xцsusi lюvhяlяrdя yerlяшdirilir. Иnzibati nяzarяt yalnыz Azяrbaycan Respublikasыnыn Konistitusiyasы vя qurumlarы ilя nяzяrdя tutulmuш qaydada vя hallarda hяyata keчirilir. Иnzibati nяzarяt yalnыz qanunчuluьa яmяl olunmasы baxыmыndan hяyata keчirilir. Иnzibati nяzarяtin baшlanmasы цчцn яsaslar mюvcud olmalыdыr. "Bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinя inzibati nяzarяt haqыnda" Azяrbaycan Respublikasы Qanununun 5-ci maddяsindя qeyd edilmiшdir.

1. bu qanunun 6-cы maddяsindя nяzяrdя tutulmuш aktlar bu Qanunun 1-ci maddяsindя gюstяrilяn normativ hцquqi aktlara zidd olduqda 2. hцquqlarыna vя qanuni mяnafelяrinя bяlяdiyyя tяrяfindяn zяzяr vurulduьunu iddia edяn fiziki vя ya hцquqi шяxsin, yaxud dюvlяt orqanыnыn (qurumunun) mцraciяti daxil olduqda Иnzibati nяzarяti hяyata keчirilmяsi mяqsяdilя bяlяdiyyяlяr qяbul etdiklяri aшaьыdakы aktlarыn bir surяtini hяmin aktlarыn qяbul edildiyi andan 5 iш gцnцndяn gec olmayaraq inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqana gюndяrmяlidirlяr. Bura hansы aktlar daxildir; 1. dюvlяt bцdcяsindяn ayrыlan maliyyя vяsaitin istifadяsi barяdя aktlar, 2. bяlяdiyyя mцlkiyyяtindя olan яmlaka dair mцlkiyyяt hцququnun hяyata keчirilmяsi barяdя aktlar.; 3. yerli vergilяrin vя юdяniшlяrin tяtbiqi barяdя aktlar; 4. bяlяdiyyяlяr цчцn xяrclяr vя maliyyя юhdяliklяri doьuran aktlar 5. bяlяdiyyяlяrin

birlяшmяsi vя ayrыlmasы ilя baьlы keчirilmiш yыьыncaьыn (yыьыncaqlarыn) nяticяlяtinin rяsmilяшdirilmяsi barяdя qяrarlar; 6. qanunчuluq prinsiplяrinя riayяt olunmasыnыn tяmin edilmяsi ilя baьlы bяlяdiyyяnin fяaliyyяtinя inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqanыn tяklif vя tюvsiyяlяrinin bяlяdiyyяlяrin iclasыnda mцzakirяsi barяdя qяrarlar. Иnzibati nяzarяti hяyata keчirmiш orqan ona gюndяrilmiш bяlяdiyyя aktыnы bu Qanunun 1-ci maddяsindя nяzяrdя tutulmuш normativ hцquqi aktlara uyьunluьunu mцяyyяnlяшdirmяk mяqsяdilя hяmin aktыn daxil olduьu tarixdяn 15 iш gцnц mцddяtindя baxыlmasыnы tяmin edir. Xatыrlatmaq yerinя dцшяrdi ki, яvvяlki tяlяbя gюrя bяlяdiyyяlяr qяbul etdiklяri aktlarы qяbul etdiyi gцndяn 15 gцn mцddяtindя inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqana gюndяrirdirlяr, qanuna edilmiш yeni dяyiшikliyя яsasяn akt qяbul edildiyi gцndяn 5 iш gцnц mцddяtindя inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqana gюndяrirdilяr. Gюstяrilяn mцddяt юtцrцlяrsя, aktыn gecikdirilmяsinя gюrя ИXM-nin 549.2-ci maddяsi ilя inzibati qaydada sяlahiyyяtli шяxs 400 manat mяblяьindя cяrimя olunurlar.

Bяlяdiyyяlяrin fяaliyyяtinя hяm qяbul edilmiш aktlar яsasыnda hяm , dя daxil olmuш mцraciяtlяr яsasыnda inzibari nяzarяt hяyata keчirilir. Mцraciяtlяr яsasыnda hяyata keчirilяn inzibati nяzarяt яrizячinin hцquqlarыnыn vя qanuni mяnafelяrinin pozulduьu, yaxud ona bu barяdя mяlum olduьu gцndяn 6 ay яrzindя verilя bilяr. Иnzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqan mцraciяt daxil oduьu tarixdяn 15 iш gцnц mцddяtindя , яlavя araшdыrmalar tяlяb olunarsa, 30 iш gцnц mцddяtindя baxыlыr. Иnzibati nяzarяt icraatы цzrя яhяmiyyяt kяsb edяn hallarыn mцяyyяn olunmasы цчцn bu maddяdя nяzяrdя tutulmuш mцddяtdяn daha artыq vaxt tяlяb olunduьu hallarda inzibati nяzarяt icraatыnыn mцddяti inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqan tяrяfindяn 30 iш gцnц mцddяtinя uzadыlыr. Иnzibati nяzarяt icraatыnыn цmumi mцddяti 60 iш gцnцndяn чox ola bilmяz. Иnzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqan tяrяfindяn mцddяtin uzadыlmasы barяdя яrizячiyя цч iш gцnц яrzindя mяlumat verilir.

Mцddяtin uzadыlmasыna sяbяb olan hallar inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqan daxil olmuш mцraciяtя dair aшaьыdakы iki qяradan birini qяbul edir. Bundan sonra nяzяrdя tutulmuш icraata baшlayыr, ya da baxmaqdan imtina edir vя bu barяdя mцvafiq шяxsя, orqana яsaslandыrыlmыш yazыlы cavab verir. Иnzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqan daxil olmuш mцraciяtя baxarkяn hяmin mцraciяtdя gюstяrilmiш vя mцbahisя doьuran bяlяdiyyя aktыnыn, habelя яlavя sяnяdlяrin vя ya mяlumatlarыn ona gюndяrilmяsi barяdя mцvafiq bяlяdiyyяyя mцraciяt edir. Bяlяdiyyя bu sяnяdlяri vя ya mяlumatlarы

hяmin sorьunu aldыьы andan 5 iш gцnц яrzindя inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqana tяqdim etmяlidir. Иnzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqan dюvlяt orqanlarыna sorьular verя vя mяlumatlar ala bilяr. Иnzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqan inzibati nяzarяt icraatы zamanы iшin dцzgцn hяlli цчцn яhяmiyyяt kяsb edяn bцtцn faktiki hallarыn hяrtяrяfli, tam vя obyektiv юyrяnilmяsi цчцn yerindя araшdыrma aparmaq vя bяlяdiyyяlяrin vяzifяli шяxslяrindяn, bяlя-diyyя qulluqчularыndan vя digяr aidiyyяti шяxslяrdяn bununla baьlы yazыlы шяkildя mяlumatlar, arayышlar almaq hцququna malikdir. Bu cцr araшdыrmalar aparыlmasыna bяldiyyяlяr tяrяfindяn manelяr tюrяdilmяmяlidir. Иnzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqan mцraciяtin araшdыrыlmasы nяticяsindя bяlяdiy-yяnin fяaliyyяtinin qanu-nazidd olduьunu aшkar et-dikdя. Hяmin fяaliyyяtin dayandыrыlmasы vя vurulmuш ziyanыn aradan qaldыrыlmasы barяdя 5 iш gцnц mцddяtindя mцvafiq bяlяdiy-yяyя mцraciяt edir.

Bяlяdiy-yя tяrяfindяn hяmin mц-raciяtя 5 iш gцnц mцddя-tindя bяlяdiyyя iclasыnda baxыlaraq nяticяsi barяdя inzibati nяzarяti hяyata ke-чirяn orqana mяlumat verir. Иnzibati nяzarяt hяyata keчirяn orqan bu qanunda nяzяrdя tutulmuш hallarda daxil olmuш mцraciяtin araшdыrыlmasы nяticяsindя bяlяdiyyя aktыnыn qanunda nяzяrdя tutulan normativ hцquqi aktlara zidd olduьunu aшkar etdikdя, hяmin aktыn dяyiшdirilmяsi vя ya lяьv edilmяsi barяdя 5 iш gцnц mцddяtindя mцvafiq bяlяdiyyяyя mцraciяt edir.

Bяlяdiyyя tяrяfindяn hяmin mцraciяtя 5 iш gцnц mцddяtindя bяlяdiyyя iclasыnda baxыlaraq nяticяsi barяdя inzibati nяzarяyi hяyata keчirяn orqana mяlumat verilir. Иnzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqanыn mцraciяti qnunauyьun olaraq mцяyyяn olunmuш mцddяt яrzindя mцvafiq bяlяdiyyя tяrяfindяn yerinя yetirilmяdikdя, o, mцvafiq bяlяdiyyяyя mцraciяt etdiyi gцndяn 15 iш gцnц яrzindя mяhkяmяyя mцraciяt edir. Mяhkяmяyя mцraciяt edilmяsi barяdя bяlяdiyyяyя dяrhal mяlumat verilmяlidir.

Hяr hansы bяlяdiyyя aktы vя ya bяlяdiyyяnin fяaliyyяti dюvlяt mяnafelяrinя vя ya ictimai mяnafelяrя ziyan vura bilяrsя, inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqan mцvafiq bяlяdiyyяyя dяrhal hяmin aktыn lяьv edilmяsini dяyiшdirilmяsini vя ya hяmin fяaliyyяtя xitam verilmяsini tяklif edir. Bu tяklif 3 iш gцnц mцddяtindя yerinя yetirilmяdikdя, inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqan mяhkяmяyя mцraciяtn edir vя hяmin iddianыn tяmin edilmяsi ilя baьlы qanunvericilikdя mцяyyяn edilmiш qaydada mцvafiq qяrar чыxarыlmasыnы mяhkяmяdяn xahiш edir. Bяlяdiyyяnin fяaliyyяtindя cinayяt яlamяtlяrini aшkar etdikdя, inzibati nяzarяti hяyata keчirяn orqan mцvafiq tяdbirlяr gюrцlmяsi цчцn sяlahiyyяtli dюvlяt or-

Cinayяt iшi materiallarыnda yerli bцdcяlяrя yaranmыш mяdяn vergisi borcuna gюrя zяrяrчяkmiш qisimdя tanыnmыш bяlяdiyyяlяrin hцquqlarы vя vяzifяlяri

Mяlumdur ki, istitanqы aparыlan cinayяt iшlяrindя zяrяrcяkmiш tяrяf istintaq orqanы tяrяfindяn zяrяrчяkяn qismindя tanыnыr.

Zяrяrчяkmiш qismindя tanыnan fiziki vя hцquqi шяxslяrin cinayяt яmяli nяticяsindя dяymiш ziyanыn яvяzinin юdяnilmяsi barяdя mцlki iddia qaydasыnda tяlяb irяli sцrmяk hцququ yaranыr. Belя halardan biri dя cinayяt iшlяrindя yerli bцdcяlяrя yaranmыш mяdяn vergisi borcuna gюrя bяlяdiyyяlяrin zяrяrчяkmiш qisimdя tanыnmasыdыr. Mяlum olduьu kimi bяlяdiyyяlяrin bцdcяsi yerli vergi vя юdяniшlяrdяn daxil olan vяsaitlяr hesabыna formalaшыr. Belя vяsaitlяrdяn biri dя mяdяn vergisidir.

Bяlяdiyyя bцdcяsinя юdяnilяn mяdяn vergisinя yerli яhяmiyyяtli tikinti materiallarы (kяrpic-kiramid gillяri, tikinti qumlarы, чыnqыl xammalы) цzrя юdяnilяn vяsaitlяr daxildir.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Vergi Mяcяllяsinin 216.2.-ci maddяsinя gюrя yerin tяkindяn чыxarыlan aшaьыdakы faydalы qazыn-

vяsatяtlяr vermяk, o cцmlяdяn verdiyi iddianыn tяmin olunmasы цчцn tяdbirlяrin gюrцlmяsi barяdя vяsatяt vermяk, birinci vя apellyasiya instansiyasы mяhkяmяlяrinin iclaslarыnda nцmayяndяsi olmadыqda nitq vя replika sюylяmяk, kassasiya instansiyasы mяhkяmяsindя isя baxыlan mяsяlя цzrя чыxыш etmяk, tяhqiqatчыnыn, mцstяntiqin, prokurorun vя ya mяhkяmяnin qяrarlarыndan vя hяrяkяtlяrindяn, o cцmlяdяn hюkmdяn vя mяhkяmяnin digяr qяrarыnыn iddiaya dair hissяsindяn apellyasiya, kassasiya vя яlavя kassasiya шikayяti vermяk vя s hцquqlarы vardыr. Mцlki iddiaчы шяxsяn vя ya nцmayяndяsi vasitяsilя юz hцquqlarыndan istifadя edir vя vяzifяlяrini yerinя yetirir.

Mяcяllяnin 180.3.-cц maddяsinя gюrя cinayяt mцhakimя icraatы zamanы verilmiш, lakin mяhkяmя tяrяfindяn baxыlmadan saxlanыlmыш mцlki iddia sonradan mцlki mцhakimя icraatы qaydasыnda verilя bilяr.

Mяcяllяnin 181.2.-ci maddяsinя gюrя bilavasitя cinayяt qanunu ilя nяzяrdя tutulmuш яmяllя fiziki vя ya hцquqi шяxsя maddi ziyan vurulduqda o, ziyanыn юdяnilmяsi barяdя mцlki iddia vermяklя itirilmiш vя ya zяdяlяnmiш яmlakыn dяyяrinin, mцmkцn olan hallarda isя яmlakыn natura

tыlarыn nюvцndяn asыlы olaraq mяdяn vergisi hяr kubmetr цчцn aшaьыdakы dяrяcяlяrlя hesablanыr: Mяcяllяnin 217.-ci maddяsinя gюrя mяdяn vergisi bu Mяcяllяnin 216.1-ci maddяsindя mцяyyяn edilmiш faydalы qazыntыlar цzrя yerin tяkindяn чыxarыlmыш faydalы qazыntыlarыn topdansatыш qiymяtinя, 216.2-ci maddяsindя mцяyyяn edilmiш faydalы qazыntыlar цzrя isя yerin tяkindяn чыxarыlmыш faydalы qazыntыlarыn hяr kubmetrinя mцvafiq vergi dяrяcяlяrini tяtbiq etmяklя hesablanыr. Hesabat ayы цчцn mяdяn vergisinin mяblяьi faydalы qazыntыlarыn чыxarыldыьы aydan sonrakы ayыn 20-dяn gec olmayaraq юdяnilir.Mяdяn vergisinin юdяyicilяri hяr ay hesabat ayыndan sonrakы ayыn 20-dяn kec olmayaraq vergi orqanыna, yerli bцdcяlяrя daxil olan mяdяn vergisi цzrя isя bяlяdiyyяlяrя mяdяn vergisinin bяyannamяsini verirlяr. Mяdяn vergisi (yerli яhяmiyyяtli tikinti materiallarы цzrя mяdяn vergisi istisna olmaqla) dюvlяt bцdcяsinя юdяnilir. Yerli яhяmiyyяtli tikinti materiallarы цzrя mяdяn vergisi yerli bцdcяyя (bяlяdiyyя bцdcяsinя) юdяnilir. Yerli яhяmiyyяtli tikinti materiallarыna kяrpickiramid gillяri, tikinti qumlarы, чыnqыl xammalы aid edilir.

Azяrbaycan Respublikasыnыn Cinayяt Prosessual Mяcяllяsinin 89-cu maddяsinя gюrя cinayяt qanunu ilя nяzяrdя tutulmuш яmяl nяticяsindя maddi ziyan vurulmasы qяnaяtinя gяlmяyя kifayяt qяdяr яsaslar olduqda onun cinayяt mцhakimя icraatы qaydasыnda юdяnilmяsi barяdя cinayяt iшinin icraatы zamanы iddia vermiш fiziki vя ya hцquqi шяxs mцlki iddiaчы qismindя tanыnыr. Mцlki iddiaчыnыn

шяklindя юdяnilmяsini, itirilmiш gяlirin юdяnilmяsini tяmin edя bilяr.

Mяcяllяnin 183.1.-ci maddяsinя gюrя cinayяt mцhakimя icraatы zamanы mцlki iddia cinayяt tяqibi baшlanandan mяhkяmя istintaqы baшlananadяk istяnilяn an verilя bilяr. Tюrяdilmiш cinayяt haqqыnda яrizя vя ya mцvafiq шikayяt vermяklя mцlki iddia da eyni zamanda verilя bilяr. Cinayяt mцhakimя icraatы zamanы mцlki iddia tяqsirlяndirilяn шяxsя vя ya onun яmяlinя gюrя цzяrinя яmlak mяsuliyyяti qoyula bilяn шяxsя verilir. Cinayяt mцhakimя icraatы zamanы mцlki iddia yalnыz yazыlы formada verilя bilяr. Иddia яrizяsindя hansы cinayяt tяqibi цzrя kimin kimя qarшы, hansы яsasla vя hansы mяblяьdя mцlki iddia vermяsi gюstяrilmяli, hяmчinin zяrяrin юdяnilmяsi цчцn konkret mяblяьin vя ya яmlakыn tutulmasы barяdя xahiш юz яksini tapmalыdыr.

Mяcяllяnin 187.1.-ci maddяsinя gюrя mцlki iddianыn miqdarыndan asыlы olmayaraq ona cinayяt iшinin vя ya cinayяt tяqibi ilя baьlы digяr materialыn aid olduьu mяhkяmяdя mцvafiq olaraq hяmin iшlя vя yaxud materialla birlikdя baxыlыr. Cinayяt mцhakimя icraatы zamanы mцlki iddia цzrя qяrarы mяhkяmя юz hюkmцndя gюstяrir.

Gюrцndцyц kimi yerli bцdcяyя юdяnilmяli olan vяsait barяdя cinayяt iшlяrindя zяrяrчяkmiш qismindя tanыnan bяlяdiyyяnin vяzifяli шяxslяri vя nцmayяndяlяri tяrяfindяn mцvafiq iddialarыn verilmяsi kimi hцquqlarы vardыr vя bu cцr hцquqlardan istifadя edilmяmяklя bяlяdiyyяnin яldяn чыxmыш gяlirinя laqeyid mюvqe sяrgilяnmяsi ciddi qanun pozuntusudur vя onlarыn mяsuliyyяtini yaradыr.

Мариф МАЩМУДОВ,

Шяki Рegional Яdliyyя Иdarяsinin апарыъы mяslяhяtчisi, Ы dяrяcяli яdliyyя qulluqчusu

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 04 (199), Апрел 2021

сящ. 15

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс си и

Шяки ДЙП тящлцкясизлик тядбирлярини эцъляндириб "Daxili iшlяr orqanlarы tяrяfindяn cяmiyyяtdя geniш yayыlan vя insanlarda narazыlыq doьuran hцquqpozmalarыn qarшыsыnыn alыnmasы, elяcя dя hяrяkяt iшtirakчыlarыnыn yol hяrяkяti qaydalarыna riayяt etmяlяri barяdя maariflяndirilmяsi mяqsяdilя nяzarяt-profilaktiki tяdbirlяrin tяшkili nяzяrdя tutulub.

Bu ilin aprel ayыndan baшlayaraq ilin sonunadяk юlkя яrazisindя mцtяmadi olaraq hяyata keчirilmяsi planlaшdыrыlan tяdbirlяr, яsasяn sцrцcцlяr tяrяfindяn dayanma-durma vя parklanma, tяhlцkяsizlik kяmяrlяrindяn, iшыq cihazlarыndan vя sяs siqnallarыndan istifadя qaydalarыnыn pozulmasы, sцrцcцlяr tяrяfindяn piyadalara yol verilmяmяsi, habelя piyadalar, motosiklet, moped vя velosiped sцrцcцlяri tяrяfindяn qaydalara яmяl edilmяmяsi, nяqliyyat vasitяsinin sцrцcцlцk hцququ olmadan vя yaxud sяrxoш vяziyyяtdя idarя olunmasы, яtraf mцhitin nяqliyyatdan atыlan zяhяrli qazlarla чirklяndirilmяsi hallarыnыn vя

uшaq travmatizminin qarшыsыnыn alыnmasы, hяmчinin dя xцsusi karantin rejimi mцddяtinin sonunadяk epidemiya яleyhinя rejimin, sanitariyagigiyena vя karantin rejimlяrinin, o cцmlяdяn fяrdi qoruyucu vasitяlяrdяn istifadя ilя baьlы tяlяblяrin pozulmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasыnы яhatя edяcяk. Шяki Dюvlяt Yol Po-

lis Bюlmяsi tяrяfindяn nюvbяti tяhlцkяsizlik tяdbirlяri, 09 vя 12 aprel 2021-ci il tarixlяrdя keчirilib. Keчirilяn tяdbirlяr, sцrцcцlяr tяrяfindяn piyadalara yol verilmяmяsi, habelя piyadalar tяrяfindяn yol hяrяkяti qaydalarыnыn pozulmasы hallarыnыn qarшыsыnыn alыnmasы, dayanma vя durma qaydalarыnыn pozulmasы, o cцmlяdяn avtomobillяrin piya-

da sяkilяrindя vя avtobus dayanacaqlarыnda saxlanыlmasыnыn qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdini daшыyыb.

09 vя 12 aprel 2021ci il tarixdя keчirilяn tяhlцkяsizlik tяdbiri zamanы, Шяki Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin яmяkdaшlarы tяrяfindяn qeyd olunan qayda pozuntularы ilя baьlы 57 fakt aшkar edilяrяk, hяmin hяrяkяt iшtirakчыlarы barяsindя inzibati tяnbeh tяdbirlяri gюrцlцb. Шяki Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsi, bir daha hяrяkяt iшtirakчыlarыna mцraciяt edяrяk, onlarы yol hяrяkяti qaydalarыna яmяl etmяyя, bu sahяdя hцquqpozmalarыn qarшыsыnыn alыnmasы ilя yanaшы vяtяndaш mяmnunluьunun, ictimai maraqlarыn tяmin edilmяsi, elяcя dя kцtlяvi informasiya vasitяlяrinin iшtirakы ilя yol hяrяkяti mяdяniyyяtinin tяbliьi vя maariflяndirmя iшinя tюhfя verяcяk preventiv tяdbirlяrdя aktiv iшtirakчыlыьa dяvяt edir.

Zяnn edirik ki, keчirilяn bu tяdbirlяr yol qяzalarыnыn sayыnыn azaldыlmasыnda яhяmiyyяtli rol oynayacaq.

Мал-гараны маэистрал йолларын кянарына нязарятсиз БУРАХМАЙЫН Шяki ШRPШ-nin DYP Bюlmяsi bildirir ki,magistral yollarыn yaxыnlыьыnda yerlяшяn kяndlяrin sakinlяri ev heyvanlarыnы asfalt юrtцklц yollarыn kяnarыna nяzarяtsiz buraxmamalыdыrlar. Belя ki, malqaranыn asfalt юrtцklц yollarыn kяnarыna nяzarяtsiz buraxыlmasы, heyvanlarыn qяflяtяn avtomobil yolunda hяrяkяtdя olan nяqliyyat vasitяlяrinin qarшыsыna чыxmaqla yol-nяqliyyat hadisяlяrinin baш vermяsinя sяbяb olur vя buna gюrя dя mal-qara sahiblяri inzibati mяsuliyyяt daшыyыrlar.

Kяnd sakinlяri mal-qaranы otlaq sahяlяrinя apararkяn, heyvanlarы yeraltы keчidlяrdяn keчirmяli vя ya mal-qaranыn юtцrцlmяsinя dair digяr tяlяblяrя яmяl etmяlidirlяr. Шяki Dюvlяt Yol Polisi bildirir ki, belя hallarыn qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdi ilя yol-patrul vя post-patrul xidmяti яmяkdaшlarы birgя reydlяr keчirяcяk, bu nюv xяtaya yol vermiш шяxslяr kяnd icra nцmayяndяliyi vя bяlяdiyyяlяrinin kюmяkliyi ilя mцяyyяn edilяrяk barяlяrindя qanunvericilyin tяlяblяrinя uyьun olaraq mяsuliyyяt tяdbirlяri gюrцlяcяkdir. Mal-qaranыn asfalt юrtцklц yollarыn

kяnarыna nяzarяtsiz buraxыlmasы vя ya malqaranыn юtцrцlmяsi qaydalarыna яmяl edilmяmяsinя gюrя Azяrbaycan Respublikasы Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsinin 338.5.1-ci vя 338.5.2-ci maddяlяrinя яsasяn mal-qara sahiblяrinя 40 (qыrx) manat mяblяьindя cяrimя nяzяrdя tutulur.

Шяki Dюvlяt Yol Polisi bildirir ki, яsas narahatedici mяsяlяlяrdяn biri dя ondan ibarяtdir ki, magistral yollarda hяrяkяt edяn nяqliyyat vasitяlяrinin qarшыsыna qяflяtяn sahibsiz mal-qaranыn чыxmasы zamanы hadisяdяn yayыndыrmaq, maneяni vurmamaq mяqsяdi ilя sцrцcц sцkanы saьa vя ya sola dюndяrmяklя yolun kяnarыnda dayanmыш gцnahsыz piyadanыn vurulmasы ilя nяticяlяnяn daha aьыr yol-nяqliyyat hadisяlяri baш verir.

Buna gюrя dя, magistral yollarыn yaxыnlыьыnda yerlяшяn kяndlяrin sakinlяri hяm юz heyvanlarыnыn tяlяf olmamasы, hяm avtomobillяrя maddi zяrяr dяymяmяsi, hяm dя юlцm vя ya xяsarяtlя nяticяlяnяn daha aьыr yol-nяqliyyat hadisяlяrinin baш vermяmяsi цчцn mal-qaranы asfalt юrtцklц yollarыn kяnarыna nяzarяtsiz buraxmamalы vя ya mal-qaranыn юtцrцlmяsi qaydalarыna ciddi яmяl etmяlidirlяr. Elяcя dя, kяnd icra nцmayяndяlяri vя bяlяdiyyяlяri mцtяmadi olaraq sakinlяrlя bu mюvzuda izahat iшlяri aparmalыdыrlar.

Magistral yollarыn yaxыnlыьыnda yerlяшяn kяnd sakinlяri bu qaydalara яmяl edяrlяrsя цmid edirik ki, yaz-yay mюvsцmцnц qяzasыz baшa vurmuш olacaьыq.

Кянд тясяррцфаты ишляринин башланмасы иля ялагядар щярякятин тящлцкясизлийинин тямин едилмяси мягсядиля Шяки ДЙП-нин МЦРАЪИЯТИ Yaxыn gцnlяrdя kяnd tяsяrrцfatы iшlяrinin qыzьыn чaьlarы baшlayacaq.

Odur ki, zяhmяtkeшlяrin яkin sahяlяrinя, yцklяrin isя яkin sahяlяrindяn daшыnmasы zamanы yol hяrяkяti tяhlцkяsizliyinin tяmin olunmasы vacib mяsяlяdir.

Bununla яlaqяdar, Шяki ШяhяrRayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsi lazыmi iшlяr gюrцr vя bu istiqamяtdя ardыcыl tяdbirlяr hяyata keчirяcяkdir. Шяki rayonunun kяnd icra nцmayяndяlяri vя bяlяdiyyяlяri, tabeliklяrindя olan mцяssisя vя tяшkilat rяhbяrlяrinin, fermerlяrin o cцmlяdяn fяrdi tяsяrrцfatla mяшьul olan kяnd sakinlяrinin kяnd tяsяrrцfatы iшlяrini aparmasы zamanы tяhlцkяsizlik tяdbirlяrinin gюrцlmяsi цчцn profilaktiki tяdbirlяrin aparыlmasыnda Dюvlяt Yol Polisinя yaxыndan kюmяklik gюstяrmяlidirlяr.

Yцk avtomobillяrindя adamlarыn vя yцklяrin daшыnmasы qaydalarыnы mяsul шяxslяrя vя sцrцcцlяrя bir daha чatdыrыrыq.

Adamlarыn daшыnmasы: AR Yol Hяrяkяti Haqqыnda Qanunun 56-cы maddяsindя gюstяrilmiшdir: 1. Banыnda adamlar daшыnan yцk avtomobillяrini yalnыz "C" kateqoriyalы (kabinяdяki sяrniшinlяrdя daxil olmaqla 8 nяfя-

rяdяk adam daшыndыqda) habelя "CD" kateqoriyalы sцrцcцlцk vяsiqяsindя malik olan шяxslяrin idarя etmяsinя icazя verilir.

2. Yцk avtomobilinin bort platformasыnda gedяrkяn hяrяkяt vaxtы ayaq цstя durmaq, bort vя ya yцkцn цstцndя oturmaq qadaьandыr.

3. Yцk avtomobillяri oturacaqlarla tяchiz edildikdя onun banыnda adamlarыn daшыnmasыna yol verilir.

4. Yцk avtomobilinin banыnda daшыnan adamlarыn sayы oturmaq цчцn dцzяldilяn yerlяrin sayыndan artыq olmamalыdыr.

5. Yцk avtomobilinin sцrцcцsц hяrяkяtя baшlamazdan

яvvяl minmяk, dцшmяk vя banda yerlяшmяk qaydasы haqqыnda sяrniшinlяrя tяlimat vermяlidir.

6. Avtomobilin, Traktorun kabinяsindяn kяnarda, yцk qoшqusunda adamlarыn daшыnmasы qadaьandыr.

7. Adamlarыn daшыnmasы яn intizamlы sцrцcцlяrя hяvalя olunmalыdыr.

Yцklяrin daшыnmasы: AR Yol Hяrяkяti Haqqыnda Qanunun 57-ci maddяsindя gюstяrilmiшdir: 1. Daшыnan yцkцn kцtlяsi vя yцklяrin oxlar цzrя paylanmasы istehsalчы mцяssisяnin hяmin nяqliyyat vasitяsinin nюvц цчцn mцяyyяn etdiyi kяmiyyяtlяr-

dяn artыq olmamalыdыr.

2. Yцkцn dцшmяmяsi, hяrяkяtя mane olmamasы цчцn sцrцcц hяrяkяtя baшlamazdan яvvяl vя hяrяkяt vaxtы yцkцn yerlяшdirilmяsi, baьlanmasыna vя vяziyyяtinя nяzarяt etmяlidir.

3. Daшыnan yцk yerlя sцrцnmяmяlidir.

4. Daшыnan yцk xarici iшыq siqnallarыnыn vя iшыq qaytarыcыlarыnыn, qeydiyyat vя tanыnma niшanlarыnыn цstцnц tutmamalыdыr.

5. Taxыl, ot, yem vя tюkцlяn digяr yцklяr daшыnarkяn onlarыn цstцnя юrtцk kячilmяlidir.

6. Yцk avtomobilinin sцrяti 50 km/saatdan чox olmamalыdыr.

Sцrцcцlяrя, sяrniшin daшыnmasы qaydalarыnыn pozulmasыna gюrя AR Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsinin 327.2-ci maddяsinя яsasяn 60 (altmыш) manat, yцk daшыnmasы qaydalarыnыn pozulmasыna gюrя isя Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsinin 327.1-ci maddяsinя яsasяn 40 (qыrx) manat mяblяьindя cяrimя nяzяrdя tutulur.

Sцrцcцlяr bu qaydalara яmяl edяrlяrsя, mяsul шяxslяr bu qaydalarы sцrцcцlяrя vaxtaшыrы tяbliь edяrlяrsя цmid edirik ki, yaz-yay mюvsцmцndя kяnd tяsяrrцfatы iшlяrini saь-salamat baшa vurmuш olacaьыq.

Tural NИФТАЛЫЙЕВ,

Шяki ШRPШ-nin ДYP бюlmяsinin тяbliьat vя тяшviqat цzrя иnspektoru, polis baш leytenantы

Шяки ДЙП-дян район сакинляриня МЦ Ъ ИЯ Т М ЦР А АЪ И ЯТ TЯNЯFFЦS YOLLARЫNЫ QORUYAN FЯRDИ VASИTЯLЯRDЯN, TИBBИ MASKADAN ИSTИFADЯ EDИN. Панdemiya яleyhinя sanitariya-gigiyena vя karantin rejimlяrinin pozulmasы hallarыnыn qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя Шяki Dюvlяt Yol Polisi tяrяfindяn gюrцlяn tяdbirlяr davam etdirilir. Xцsusilя dя, kцtlяvi informasiya vasitяlяrinin kюmяyindяn istifadя etmяklя mцtяmadi olaraq hяrяkяt iшtirakчыlarыnыn maariflяndirilmяsi tяmin edilir. Xцsusi karantin rejimi dюvrцndя fiziki vя hцquqi шяxslяr tяrяfindяn mцяyyяn edilmiш yerlяrdя tяnяffцs yollarыnы qoruyan fяrdi vasitяlяrdяn (tibbi maska, parчa maska, respirator vя s.) istifadя edilmяsinя nяzarяt hяyata keчirilir, mцvafiq tяlяblяri pozan шяxslяr haqqыnda qanunvericiliyя uyьun mяsuliyyяt tяdbirlяri gюrцlцr.

Sцrцcцlяr vя sяrniшinlяr tяrяfindяn шяhяrlяrarasы vя rayonlararasы, шяhяrdaxili vя rayondaxili sяrniшindaшыmada istifadя olunan nяqliyyat vasitяlяrindя (avtobus, taksi vя s.) tяnяffцs yollarыnы qoruyan fяrdi vasitяlяrdяn (tibbi maska, parчa maska, respirator vя s.) istifadя edilmяsinя nяzarяt olunur. Tяnяffцs yollarыnы qoruyan fяrdi vasitяlяrdяn istifadя edяn шяxslяrdяn, hяm dя sosial mяsafяni gюzlяmяk (1,5-2 metr) tяlяb olunur. Bu tяlяb qяsdяn yerinя yetirilmяdikdя Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsinin 211.2-ci maddяsi ilя mяsuliyyяt tяdbiri gюrцlцr.

Dцnyada, o cцmlяdяn Azяrbaycan яrazisindя yeni nюv koronavirus (COVЫD-19) xяstяliyi ilя baьlы mюvcud sanitar-epidemioloji vяziyyяt tяhlil edilib, virusun yayыlmasыnыn vя onun tюrяdя bilяcяyi fяsadlarыn qarшыsыnыn alыnmasы mяqsяdi ilя юlkя яrazisindя xцsusi karantin rejiminin mцddяtinin 2021-ci il 1 iyun saat 06:00-dяk uzadыlmasыna qяrar verilib. Son gцnlяrdя xяstяliyin yayыlma dinamikasыnda mцяyyяn artыm mцшahidя olunur. Ona gюrя dя, rayon sakinlяrinя mцraciяt edirik ki, cяrimяlяnmяmяk naminя deyil, юzlяrinin vя digяr hяrяkяt iшtirakчыlarыnыn hяyat vя saьlamlыьыnы tяhlцkя altыna salmamaq цчцn epidemiya яleyhinя rejimin, sanitariya-gigiyena vя karantin rejimlяri qaydalarыna яmяl etsinlяr.

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Шяки району, Охуд кянд сакини Йусибов Шащин Оруъ оьлунун адына верилмиш Торпаг сащясинин планы вя юлчцсц (А № 342168) итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 04 (199), Апрел 2021

ДИГГЯТ! ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua http://belediyye.sheki.name h t t p : / / m u n i c i p a l i t y. s h a k i . i n f o http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

"Vaqif Aslan qяlяmi" Dцnyanы gяzir

“ДЯМИР ЙУМРУГ” ШЯКИДЯ

Щямйерлимиз - шair, йазычы-драматург Vaqif Aslanыn " R u h l a r l a s ю h b я t " poemasы tцrk вя юзбяк dilляриндя ишыг цзц эюрцб.

Aprelin 27-dя шящяримиздяки Heydяr Яliyev Mяrkяzindя " D я m i r y u m r u q " sяnяdli filminin tяqdimatы keчirilib.

Шair Vaqif Aslanыn "Ruhlarla sюhbяt" poemasы Biшkekdя fяaliyyяt gюstяrяn Tцrkdilli dюvlяtlяrin siyasяtinя dяstяk fondunun sifariшi ilя Anadolu tцrkcяsinя чevrilib nяшr edilmiшdir.

olan sюz vя ifadяlяrdяn canlы vя яyani sцbut kimi istifadя edяn mцяllif цmumtцrk tяfяkkцr tяrzinin tarixi - genetik mяnzяrяsini yaratmaьa чalышmышdыr. Яsяrdя sovet dюnяmindя tцrk xalqlarыnыn necя bir amansыz repressiyaya mяruz qalmasы,

Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi (AYB) Шяki bюlmяsinin sяdri, шair Vaqif Aslan яcdad mяzarlarыn-

onlarыn rus iшьalы altыna dцшmяsi kitabda tяsvir edilmiшdir.

Kitabda xanlыqlara

dan baшlayыb яn qяdim insan mяskяnlяrindяn Qobustana vя Azыx maьarasыnadяk mяnbяlяr vя salnamяlяr яsasыnda sяyahяt edяrяk bu fяlsяfi яsяri яrsяyя gяtirmiшdir.

Yazыlы mяnbяlяrin tцkяndiyi mяqamlarda Azяrbaycan tцrkcяsindя indinin юzцndя dя iшlяnmяkdя

bюlцnmяlяr, bюyцk tцrk dюvlяtlяri zamanыndakы чяkiшmяlяr юz яksini tapmышdыr. Bilgя xaqan, Mяtя xaqan, Alpяr Tonqa zamanlarыna baxыш tцrk- Turan birliyinя чaьыrыш kimi sяslяnir. Шairin tarixi-fяlsяfi priyomlarы bununla bitmir. Яratta, Шumer dюvrцnя enmяyi qarшыsыna

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин sheki-ih.gov.az вя АЗЯРТАЪ-ын азертаэ.эов-аз сайтларындан истифадя олунмушдур.

mяqsяd qoyan mцяllif "bir ayaьы Sakit okeanda, digяr ayaьы Atlantik okeanda olub, gюylяri чiynindя saxlayan tцrkцn" dцnya mяdяniyyяtinя vя bяшяri inkiшafa verdiyi tюhfяlяri sadaladыqca oxucunun qяlbi qцrur hissi ilя dolur.

Tarixi mяьlubiyyяtlяrimizin sяbяblяri aчыqlandыqca Turan Birliyinя gedяn yolun mцqяddяsliyi aydыnca gюrцnцr.

Poema bяdxahlыq vя шяr daшыyыcыsы olan terrorist, vandal, manyak vя iшьalчы qцvvяlяrin vя bu qцvvяlяrin яlindя olan ermяnilяr цzяrindя haqq vя яdalяt carчыlarыnыn - tцrklяrin qяlяbяsi ilя baшa чatыr.

Yazыlыш tяrzi vя цslubuna gюrя юz orijinallыьы ilя seчilяn "Ruhlarla sюhbяt" poemasыnы Anadolu tцrkcяsinя цnlц шair Y u s i f A s l a n чevimiшdir.

V.Aslanыn Anadolu vя юzbяk tцrkcяlяrindя ayrы-ayrыlыqda kitab шяklindя nяшr edilяn "Ruhlarla sюhbяt" poemasы yaxыn zamanda Biшkekdя keчirilmяsi nяzяrdя tutulan "Иssыk Kul Tцrkцn Иnci Dцnyasы" adlы bir mahnыnыn festivalы чяrчivяsindя oxuculara tяqdim olunacaqdыr.

Kitab, Biшkekdяki "Uluu Toolor" nяшriyyatыnda 500 nцxsя ilя чap olunmuшdur. Яsяr юzbяk dilinя dя tяrcцmя edilmiшdir. Kitabы юzbяk dilinя tanыnmыш шair-tяrcцmячi G ц l zira xanыm Шяripova tяrcцmя etmiшdir. Yaxыn zamanlarda kitab юzbяk dilindя dя nяшr edilяcяkdir.

Fond юz яnяnяlяrinя sadiq qalaraq, kitablarы pulsuz yayacaqdыr.

Xatыrladaq ki, bu, Fondun tяrcцmя etdirib, nяшr edib pulsuz yaydыьы 118-ci kitabdыr. Азинфорум.аз

Xцsusi karantin rejiminin tяlяblяrinя riayяt olunmaqla keчirilяn tяqdimatda ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri, gяnclяr iшtirak ediblяr.

Filmin nцmayiшindяn яvvяl шяhidlяrin xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib.

Qeyd olunub ki, юtяn il sentyabrыn 27-dя Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin rяhbяrliyi altыnda baшlayan яks-hцcum яmяliyyatы шanlы Qяlяbя ilя baшa чatdы. 44 gцnlцk Vяtяn mцha-

Vurьulanыb ki, Daьlыq Qarabaьыn iшьaldan azad olunmasыnda uьrunda Ordumuz tяrяfindяn keчirilяn яkshцcum яmяliyyatы zamanы юlkяmizdя yaшayan milli azlыq nцmayяndяlяri dюyцшlяrdя cяzarяtlя iшtirak etmiш, qяhrяmanlыq nцmunяlяri gюstяrmiшdir.

Sonra "Dяmir yumruq "sяnяdli filmi nцmayiш olunub.

Qeyd edяk ki, azsaylы xalqlarыn Vяtяn Mцharibяsindя gюstяrdiklяri birlik nцmunяsinя hяsr olunan film Real

ribяsindя rяшadяtli Azяrbaycan Ordusu Ermяnistan silahlы birlяшmяlяrini darmadaьыn etdi. Bu Qяlяbя Prezident cяnab Иlham Яliyevin siyasi iradяsi vя qяtiyyяti, diplomatik sahяdя яldя etdiyi uьurlar vя Ordumuzun gцcц, qцdrяti sayяsindя яldя olundu. Mцharibя rяmzinя, qяlяbя rяmzinя чevrilяn dяmir yumruq юz gцcцnц gюstяrdi. Bu, hяm birlikdir, hяm gцcdцr.

TV-nin imkanlarы vasitяsilя lentя alыnыb. Filmdя юlkяmizin cяnub, шimal vя шimal-qяrb rayonlarыnda yaшayan, Azяrbaycanыn яrazi bцtюvlцyц uьrunda шяhid olmuш hяrbiчilяrin qяhrяmanlыьыndan bяhs edilmiш, onlarыn ailя цzvlяrinin, qazilяrin fikirlяri, xatirяlяri yer almышdыr. Bu film gяnclяr arasыnda hяrbi vяtяnpяrvяrliyin tяbliьi baxыmыndan чox яhяmiyyяtlidir.

Редаксийайа тягдим олунан ялйазмалары, дискляр, фотолар вя диэяр материаллар эери гайтарылмыр.

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: +(994 24) 244 00 51 +(994 24) 244 28 02 Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com

www.municipality.ñhaki.info

Мцяллифлярин мювгейи иля редаксийанын мювгейи цст-цстя дцшмяйя биляр. Дяръ олунмуш йазылара эюря мцяллифляр вя мялуматын эютцрцлдцйц мянбя мясулиййят дашыйыр. Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 3 май 2021-ъи ил Гязет “АЗЯРМЕДИА” ММЪ мятбяясиндя чап олунуб.

www.belediyye.ñheki.íàìå