ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ Нewspaper
№ 05 (212), Май 2022
оф
SHEKI
MUNICIPALITY
www.issuu.com/shekibelediyyesi
Гязет 2005-ъи илдян няшр едилир
Цмуммилли лидерин анадан олмасынын 99-ъу илдюнцмц гейд олунду (Ятрафлы 2-ъи сящифядя)
“ Х а н Ш у ш и н с к и в я 28 МАЙ - Мцстягиллик эцнц Ш у ш а н ы н д а ь л а р ы ” Шякидя йцксяк сявиййядя гейд едилди Mayыn 20-dя Шяki шяhяrindяki Heydяr Яliyev Mяrkяzindя "Шuшa Иli" чяrчivяsindя "Xan Шuшinski vя Шuшanыn daьlarы" adlы tяdbir keчirilib.
Шяki Шяhяr Иcra Haki-miyyяti, Шяki Regional Mяdяniyyяt Иdarяsi vя Шяki Heydяr Яliyev Mяrkяzinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя "Шuшa Иli" чяrчivяsindя Шяkidя кечирилян nюvbяti tяdbirdя шяhяr rяhbяrliyi, ictimaiyyяt nцmayяndяlяri, шяhid ailяlяrinin цzvlяri, qazilяr iшtirak ediblяr. Яvvяlcя Azяrbaycanыn suverenliyi vя яrazi bцtюvlцyц uьrunda шяhid olan soydaшlarыmыzыn xatirяsini bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib.
Tяdbir iшtirakчыlarы яvvяlcя umummilli lider Heydяr Яliyevin Mяrkяzin qarшыsыnda ucaldыlmыш abidяsi юnцnя gцlчiчяk dяstяlяri dцzяrяk xatirяsini ehtiramla yad etmiшlяr. Сonra tяdbir Mяrkяzin akt zalыnda davam etdirilmiшdir. Bayram tяdbirindя Azяrbaycan Respublikasыnыn Dюvlяt Himni sяslяndirilmiш, torpaqlarыmыzыn azadlыьы vя suverenliyi uьrunda шяhid olan soydaшlarыmыzыn язиз xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilmiшdir.
(Ятрафлы 3-ъц сящифядя)
(Ятрафлы 5-ъи сящифядя)
“Азярбайъан халчасы - Илмялярин рягси” Шяki Xan sarayыnыn divar rяsmlяri yeni "Azяrbaycan Xalчasы - Иlmяlяrin Rяqsi" adlы kolleksiyanыn yaranmasы цчцn яsas olmuшdur.
1981-ci ildя, 1983-cц ildя keчirilяcяk Ы Xalчa Simpoziumuna hazыrlыqlar zamanы Lятиф Kяrimovun
rяhbяrliyi ilя rayonlarda xalчaчыlыqla baьlы tяdqiqatlara baшlayan bir qrup alim vя etnoqraf Шяki bюlgяsindя dя
araшdыrmalar aparmыш, Шяki qrupu xalчalarыны mцяyyяnlяшdirmяyя чalышmышдыир. (Ятрафлы 9-ъу сящифядя)
сящ. 2
ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
№ 05 (212), Май 2022
Цмуммилли лидерин анадан олмасынын 99-ъу илдюнцмц гейд олунду Цmummilli lider Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 99-cu ildюnцmц ilя яlaqяdar Шяkidя tяdbir keчirilib.
Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubovун чыхышы Цmummilli lider Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 99-cu ildюnцmц ilя яlaqяdar mayыn 10-da Шяki шяhяrindя yerlяшяn Heydяr Яlliyev Mяrkяzindя bayram tяdbiri keчirilib. Rayon rяhbяrliyi vя ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri Ulu Юndяrin mяrkяzin qarшыsыnda ucaldыlan abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dцzцb, xatirяsinя ehtiramlarыnы bildiriblяr. Sonra tяdbir iшtirakчыlarы mяrkяzin foyesindя Ulu Юndяr Heydяr Яliyevя hяsr olunmuш fotosяrgi ilя tanыш olublar. Heydяr Яlliyev Mяrkяzininin akt zalыnda keчirilяn tяdbirdя яvvяlcя Azяrbaycan Respublikasыnыn Dюvlяt Himni sяslяndirilib. Чыxыш edяn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov Ulu Юndяrin xalqыmыz vя dюvlяtчiliyimiz qarшыsыndakы яvяzsiz tarixi xidmяtlяrindяn bяhs edib. O bildirib ki, XX яsrin sonu Azяrbaycan xalqыnыn hяyatыnda mцhцm bir dюvrdцr. 1993-cц ildя Azяrbaycan xalqы dцnyanыn яn bюyцk siyasяt adamыnы hakimiyyяtя gяtirdi. Юtяn illяrdя цmummilli liderimizin hяyata keчirdiyi шя-
rяfli xilaskarlыq missiyasы xalqыmыzыn vя bцtцn dцnyanыn gюzц qarшыsыnda cяrяyan etmiш, Azяrbaycan mяhv olmaq tяhlцkяsindяn qurtarmыш vя gяlяcяyя inamla baxan gцclц bir dюvlяtя чevrilmiшdir. Qeyd olu-
nub ki, Heydяr Яliyev siyasi kursunun layiqli davamчыsы Prezident cяnab Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя bu gцn Azяrbaycan nяinki regionun, hяtta dцnyanыn iqtisadi cяhяtdяn яn sцrяtlя inkiшaf edяn юlkяsinя
чevrilib. Prezident, Ali Baш Komandan cяnab Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя qяhrяman Azяrbaycan Ordusunun zяfяr yцrцшц iшьal edilmiш torpaqlarыmыzыn dцшmяndяn azad edilmяsi ilя nяticяlяndi.
Tяdbirdя Ulu Юndяr Heydяr Яliyevin hяyat vя fяaliyyяtinя hяsr olunmuш videoчarx nцmayiш etdirilib. Sonra bayram tяdbiri konsert proqramы ilя davam edib.
№ 05 (212), Май 2022
ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
сящ. 3
“Хан Шушински вя Шушанын даьлары” Mayыn 20-dя Шяki шяhяrindяki Heydяr Яliyev Mяrkяzindя "Шuшa Иli" чяrчivяsindя "Xan Шuшinski vя Шuшanыn daьlarы" adlы tяdbir keчirilib.
Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubovун чыхышы Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti, Шяki Regional Mяdяniyyяt Иdarяsi vя Шяki Heydяr Яliyev Mяrkяzinin birgя tяшkilatчыlыьы ilя "Шuшa Иli" чяrчivяsindя Шяkidя кечирилян nюvbяti tяdbirdя шяhяr rяhbяrliyi, ictimaiyyяt nцmayяndяlяri, шяhid ailяlяrinin цzvlяri, qazilяr iшtirak ediblяr.
Яvvяlcя Azяrbaycanыn suverenliyi vя яrazi bцtюvlцyц uьrunda шяhid olan soydaшlarыmыzыn xatirяsini bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib. Tяdbir iшtirakчыlarы шяhid Elчin Nadirovun юvladы Arzu Nadirovanыn ifasыnda "Шuшanыn daьlarы" rяqsinя tamaшa ediblяr. Tяdbirdя чыxыш edяn,
Шяki шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov 44 gцn davam edяn vя dцшmяn tapdaьы altыnda olan яrazilяrimizin iшьaldan azad edilmяsi ilя nяticяlяnяn Vяtяn Mцharibяsinin tariximizin яn parlaq sяhifяsinя чevrildiyini, 2020-ci il noyabrыn 8-dя tarixi, mяdяni vя strateji яhяmiyyяtя malik, Qarabaьыn tacы olan Шuшa шяhяrinin iшьalчыlardan azad edilmяsinin mцharibяnin sonrakы gediшinя hяlledici tяsir gюstяrяrяk Zяfяr Gцnц kimi tariximizя yazыldыьыnы bildirib. Шuшa Иli чяrчivяsindя юlkяmizdя, o cцmlяdяn Шяki шяhяrindя mцxtяlif tяdbirlяrin keчirildiyini qeyd edяn icra
Шяki Реэионал Мядяниййят Идарясинин ряиси Тярлан Нясибовун чыхышы baшчыsы bu tяdbirin Azяrbaycan muьam sяnяtinin gюrkяmli nцmayяndяsi Xan Шuшinskiyя hяsr olunduьunu bildirib. Иcra baшчыsы vurьulayыb ki, bu gцn Azяrbaycanda muьam sяnяtinя, musiqimizя dяrin mяhяbbяt vя ehtiram var. Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyevin Сяrяncamы ilя yaradыlan vя
yцksяk sяviyyяdя inшa olunaraq istifadяyя verilяn Beynяlxalq Muьam Mяrkяzi qяdim sяnяtя gюstяrilяn diqqяt vя qayьыnыn daha bir ifadяsidir. Azяrbaycan Respublikasыnыn Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanыm Яliyevanыn tяшяbbцsц vя bilavasitя dяstяyi ilя muьam sяnяtimiz YUNESKOnun qeyri maddi mяdяni irs siyahыsыna daxil edilmiшdir. Sonra tяdbirdя Шяki Regional Mяdяniyyяt Иdarяsinin rяisi Tяrlan Nяsibov чыxыш edib. O, qeyd edib ki, muьam sяnяti Azяrbaycan xalqыnыn qяdim vя zяngin tarixinin, mяdяni irsinin mцhцm bir qolunu tяшkil edir. XЫX яsrin birinci yarыsыndan baшlayaraq Шuшada incяsяnяtin mцxtяlif sahяlяri ilя birlikdя xanяndяlik, vokal sяnяtinin dя sцrяtlя inkiшaf etdiyini bildirяn idarя rяisi Xan Шuшuniskinin Azяrbaycan muьam sяnяtinin korifeylяrindяn, Qarabaь xanяndяlik mяktяbinin gюrkяmli nцmayяndяlяrindяn biri olduьunu vurьulayыb. Tяdbirin bяdii hissяsindя Шяki шяhяr 4 saylы uшaq musiqi mяktяbinin vя Шяki Dюvlяt Regional Kollecinin kollektivi maraqlы konsert proqramы ilя чыxыш ediblяr.
“Гялябя ятирли Харыбцлбцл” Tяdbirdя шagirdlяrin ifasыnda milli musiqilяrimiz, muьamlarыmыz sяslяndirilib, яdяbi-bяdii kompozisiya tяqdim edilib. Regional Иdarяnin яmяkdaшы bildirib ki, mяk-
Шяki rayonunun цmumtяhsil mяktяblяrindя "Шuшa Иli" ilя baьlы tяdbirlяr davam edir. Nюvbяti tяdbir Шяki шяhяr 12 nюmrяli tam orta mяktяbdя кечирилиб. "Qяlяbя яtirli Xarыbцlbцl" adlы tяdbirdя ШяkiZaqatala Regional Tяhsil Иdarяsinin Шяki шяhяri цzrя tяhsil sektorunun яmяkdaшlarы, шяhяr icra hakimiyyяtinin nцmayяndяsi, mяktяbin mцяllim vя шagirdlяri, valideynlяr iшtirak ediblяr. Bu barяdя AZЯRTAC-
ыn bюlgя mцxbiri Мустафа Дадашова Regional Tяhsil Иdarяsinin яmяkdaшы Mahal Mяmmяdov mяlumat verib. Tяdbir Azяrbaycanыn Dюvlяt Himninin sяslяndirilmяsi vя Vяtяn uьrunda canlarыnы qurban vermiш шяhidlяrimizin яziz xatirяsinin bir dяqiqяlik sцkutla yad edilmяsi ilя baшlayыb. Чыxыш edяnlяr 44 gцnlцk Vяtяn mцharibяsindя gяnclяrimizin misilsiz шцcaяtindяn, qяhrяmanlыьыndan sюz aчыb, vяtяnpяrvяr vя mцasir gяnclяrlя qцrur duyduьunu bildiriblяr.
tяblяrdя "Шuшa Иli" ilя baьlы tяdbirlяrin keчirilmяsindя яsas mяqsяd шagirdlяrin vяtяnpяrvяrlik ruhunda tяrbiyяsi iшinin davamlы tяшkilinя nail olmaq, gяnc nяslin tariximizя dair biliklяrini mюhkяmlяndirmяk,
Azяrbaycanыn яrazi bцtюvlцyц uьrunda шцcaяt gюstяrяrяk шяhidlik zirvяsinя ucalan qяhrяmanlarыmыzы tanыtmaq vя onlarыn xatirяsini yad etmяkdяn ibarяtdir.
ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
сящ. 4
№ 05 (212), Май 2022
Иъра башчысынын сакинлярля эюрцшляри Гязетимизин ютян сайында хябяр вердийимиз кими, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov йенидян район сакинляри иля мцтямади олараг сяййар гябуллар кечирмяйя башлайыб. Эюрцшлярдя baшчыnыn mцavinlяri, aparatыn шюbя mцdirlяri, районун ayrы-ayrы xidmяt tяшkilatlarыnыn rяhbяrlяri дя iшtirak ediрlяr. Сяййар гябулларда яввялъя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk son mцddяt юlkяmizdя hяyata keчirilяn mцhцm tяdbirlяrdяn sюz aчmыш, rayonумузda gюrцlmцш
iшlяr vя qarшыda duran vяzifяlяr haqqыnda mяlumat vermiшdir. Сонра тядбирдя иштирак едян кянд сакинляринин мювъуд проблемляри динлянилмиш, вятяндаш-
Дашцз кяндиндя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov mayыn 5-dя Daшцz kяndinin sakinlяri ilя gюrцшцb. Эюрцшдя яvvяlcя Azяrbaycan Respublikasыnыn suverenliyi vя яrazi bцtюvlцyц yolunda canыnы qurban vermiш шяhidlяrimizin яziz xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib. Kяnd sakinlяrini salamlayan Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov aprel ayыnыn 29-da ADA Universitetindя "Cяnubi Qafqaz: Иnkiшaf vя яmяkdaшlыq" mюvzusunda keчirilяn beynяlxalq konfransda Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti cяnab Иlham Яliyevin sюylяdiyi
nitqindяki яsas mяqamlarы gюrцш iшtirakчыlarыnыn nяzяrinя чatdыrыb. Sonra icra baшчыsы rayonda gюrцlmцш iш-
lяr vя qarшыda duran vяziяlяr haqqыnda mяlumat verib. Kяnd sakinlяri Bяsti Babayeva, Nizami Cяbrayыlov vя baшqalarы чыxыш edяrяk kяndin yeni yaшayыш massivinin tяbii qazla tяmin edilmяsi, Daшцz kяnd tam orta mяktяbinin vя uшaq baьчasыnыn binasыnыn яsaslы tяmir edilmяsi, kюhnяlmiш elektrik dirяklяrinin vя naqillяrin yenisi ilя яvяz edilmяsi vя sair mяsяlяlяri xahiш ediblяr.
Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov mayыn 19da Baltalы kяndinin sakinlяri ilя gюrцшцb.
suverenliyi vя яrazi bцtюvlцyц yolunda canыnы qurban vermiш шяhidlяrimizin яziz xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib.
Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov Azяrbaycan-Tцrkiyя mцnasibяtlяrindяn sюz aчыb, Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevin Tцrkiyя Respublikasыnыn Prezidenti Rяcяb Tayyib Яrdoьanыn dяvяti ilя mayыn 14-dя qardaш юlkяyя iшgцzar sяfяri zamanы Rize-Artvin Hava Limanыnыn aчыlыш mяrasimindя sюylяdiyi nitqindяki яsas mяqamlarы gюrцш iшtirakчыlarыnыn nяzяrinя чatdыrыb. Sonra icra baшчыsы son mцddяt rayonda gюrцlmцш iшlяr vя qarшыda duran vяzifяlяr haqqыnda mяlumat verib. Эюрцшдя кяnd sakinlяri чыxыш edяrяk kяndin elektrik tяsяrrцfatыnыn yenidяn qurulmasы, kяnddя artezian quyusunun qazыlmasы, tibb mяn-
Яvvяlcя Azяrbaycan Respublikasыnыn
Kяnd sakinlяrini salamlayan Шяki Шяhяr
tяqяsi цчцn yeni bina tikilmяsi vя sair mяsяlяlяri xahiш ediblяr.
Балталы кяндиндя
ларын шикайят вя тяклифляри мцзакиря олунмушдур. Сонда иъра щакимиййятинин башчысы qaldыrыlmыш mяsяlяlяrlя baьlы мцвафиг тяшкилатлара tapшыrыq verib vя tюvsiyяlяrini bildirмишдир.
Ашаьы Эюйнцк кяндиндя
Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov mayыn 12dя Aшaьы Gюynцk kяndinin sakinlяri ilя gюrцшцb. Яvvяlcя Azяrbaycan Respublikasыnыn suve-
Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov mayыn 26da Gюybulaq kяndinin sakinlяri ilя gюrцшцb. Яvvяlcя Azяrbaycan Respublikasыnыn suverenliyi vя яrazi bцtюvlцyц yolunda canыnы qurban ver-
Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov Prezident cяnab Иlham Яliyevin
miш шяhidlяrimizin яziz xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib. Kяnd sakinlяrini salamlayan Шяki Шяhяr Иcra
renliyi vя яrazi bцtюvlцyц yolunda canыnы qurban vermiш шяhidlяrimizin яziz xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib. Kяnd sakinlяrini salamlayan Elxan Usubov dahi шяxsiyyяt, Цmummilli Lider Heydяr Яliyevin anadan olmasыndan 99 il юtdцyцnц, ildюnцmц ilя яlaqяdar respublikamыzыn hяr yerindя silsilя tяdbirlяrin keчirildiyini bildirib. Ulu Юndяrin hяyat vя fяaliyyя-
tindяn bяhs edяn icra baшчыsы Ulu юndяrин bцtцn hяyatыnы xalqыn rifahы vя dюvlяtin inkiшafыna hяsr etdiyini, Azяrbaycanыn Heydяr Яliyevin uьurlu siyasяti sayяsindя dцnyada tanыnan nцfuzlu bir dюvlяtя чevrildiyini vurьulamышdыr. Sonra icra baшчыsы son mцddяt rayonda gюrцlmцш iшlяr vя qarшыda duran vяzifяlяr haqqыnda mяlumat verib. Kяnd sakinlяri чыxыш edяrяk kяndarasы yollarыn tяmiri, Aшaьы Gюynцk kяnd tam orta mяktяbinin vя kюrpяlяr evi uшaq baьчasыnыn binasыnыn яsaslы tяmir edilmяsi vя sair mяsяlяlяri xahiш ediblяr.
Эюйбулаг кяндиндя Belчika Krallыьыnыn paytaxtы Brцsselя sяfяri zamanы Avropa Иttifaqы Шurasыnыn Prezidenti vя Ermяnistan
duran vяzifяlяr haqqыnda mяlumat verib. Kяnd sakinlяri Dilbazi Яmrahova, Zahir Zama-
Respublikasыnыn Baш naziri arasыnda keчirilяn gюrцшцn яsas mяqamlarыnы gюrцш iшtirakчыlarыnыn nяzяrinя чatdыrыb.
nov vя baшqalarы чыxыш edяrяk yararsыz elektrik dirяklяrinin dяyiшdirilmяsi, kюhnя transfarmatorun tяmirinя, kяndя EATS quraшdыrыl-
Sonra icra baшчыsы son mцddяt rayonda gюrцlmцш iшlяr vя qarшыda
masыna kюmяklik gюstяrilmяsi vя sair mяsяlяlяri xahiш ediblяr.
Хябярлярин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин интернет сящифясиндян истифадя олунуб.
ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
№ 05 (212), Май 2022
сящ. 5
28 MАЙ Mцstяqillik Gцnц Шякидя йцксяк сявиййядя гейд едилиб
Tяdbir iшtirakчыlarы яvvяlcя umummilli lider Heydяr Яliyevin Mяrkяzin qarшыsыnda ucaldыlmыш abidяsi юnцnя gцlчiчяk dяstяlяri dцzяrяk xatirяsini ehtiramla yad etmiшdilяr.
шяhid olan soydaшlarыmыzыn язиз xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilmiшdir. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov tяdbirdя чыxыш edяrяk bildirmiшdi ki, 1918-ci il mayыn 28-
Сonra tяdbir Mяrkяzin akt zalыnda davam etdirilmiшdir. Bayram tяdbirindя Azяrbaycan Respublikasыnыn Dюvlяt Himni sяslяndirilmiш, torpaqlarыmыzыn azadlыьы vя suverenliyi uьrunda
dя qurulan Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti xalqыmыzыn milli vя siyasi шцurunun, yцksяk mяdяniyyяtinin nяticяsi idi. Tarixi proseslяr, hadisяlяr demяyя яsas verir ki, mцstяqilliyin
"Шuшa Иli" чяrчivяsindя mayыn 6-da Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin tяшkilatчыlыьы ilя Шяkidя "Шuшa, sяn azadsan!" adlы tяdbir keчirilib. Шяki шяhяrindяki Heydяr Яliyev Mяrkяzindя keчirilяn tяdbirdя шяhяr rяhbяrliyi, ictimaiyyяt nцmayяndяlяri, шяhid ailяlяrinin цzvlяri, qazilяr,gяnclяr iшtirak ediblяr. Tяdbirdя яvvяlcя dюvlяt himni sяslяndirilb. Azяrbaycan Respublikasыnыn suverenliyi vя яrazi bцtюvlцyц yolunda canыnы qurban vermiш шяhidlяrimizin яziz xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib. Tяdbirdя чыxыш edяn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov 44 gцnlцk Vяtяn mцharibяsinin Azяrbaycanыn tarixinя яn шanlы sяhifя kimi daxil olduьunu, 2020-ci il noyabrыn 8-dя tarixi, mяdяni vя strateji яhяmiyyяtя malik, Qarabaьыn tacы olan Шuшa шяhяrinin iшьalчыlardan azad edilmяsinin mцharibяnin sonrakы ge-
яldя edilmяsi mцrяkkяb bir proses olsa da, onu qoruyub saxlamaq daha чяtin, mяsuliyyяtli bir iшdir. 1993-cц ildя hakimiyyяtя qayыdan цmummilli liderimiz Heydяr Яliyev Azяrbaycan dюvlяtчiliyinin qorunmasы цчцn qяtiyyяtli tяdbirlяr hяyata keчirdi, юlkяdя davamlы ictimai-siyasi sabitlik bяrqяrar oldu. Olduqca чяtin bir шяraitdя xalqыn tяkidi ilя hakimiyyяtя gяlяn Heydяr Яliyev dюvlяtimizin vя dюvlяtчiliyimizin xilaskarы oldu. Цmummilli Liderin hяrtяrяfli uzaqgюrяn siyasяtini bu gцn Prezident Иlham Яliyev uьurla davam etdirir deyяn Elxan Usubov bildirdi ki, Cяnab Prezidentimiz hяr zaman Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinя, tarixinя bюyцk hюrmяt vя ehtiramla yanaшыr. Belя ki, 28 May - Mцstяqillik Gцnц hяr il
юlkяmizdя xцsusi tяntяnя иля qeyd edilir. Azяrbaycan Prezidentinin Sяrяncamы ilя Bakыnыn mяrkяzindя Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin шяrяfinя abidя qoyulmuш, 2018-ci il юlkя-
Mayыn 27-dя Шяki Heydяr Яliyev Mяrkяzindя 28 May - mцstяqillik Gцnцnя hяsr olunmuш tяdbir keчirilmiшdir. Tяdbirdя шяhяr rяhbяrliyi, ziyalыlar, шяhid ailяlяrinin цzvlяri, qazilяr, mцharibя veteranlarы iшtirak etmiшdilяr. mizdя "Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяti Иli" elan olunmuш vя Azяrbaycan Xalq Cцmhuriyyяtinin 100 illik yubileyi tяntяnяli шяkildя qeyd edilmiшdir. Bu gцn Prezident Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя Azяrbaycan Respublikasыnda demokratik, hцquqi, dцnyяvi dюvlяt, vяtяndaш cяmiyyяti quruculuьu prosesi uьurla hяyata keчirilir, юlkя iqtisadiyyatы sцrяtlя inkiшaf edir, яhalinin sosial mцdafiяsinin gцclяndirilmяsi цчцn яsaslы tяdbirlяr gюrцlцr. Cяnab Prezidentimiz Иlham Яliyevin diqqяt vя qayьыsы sayяsindя юlkяmizin hяrbi qцdrяti яhяmiyyяtli шяkildя artmыш, dцnyanыn 50 яn gцclц ordularы sыrasыnda юzцnя layiqli yer tutan Azяrbaycan Ordusu formalaшmышdыr.
sindя Шuшanыn ermяnilяrdяn tяmizlяnmяsi Azяrbaycanыn hяrb tarixinя шяrяfli sяhifя kimi yazыldы. Bu qяlяbяni bizя bяxш edяn Prezident, Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя xalqыmыzыn milli birliyi, dюyцшчцlяrimizin qяhrяmanlыьы, vяtяnpяrvяrliyi idi. Bu sevinci, tarixi qяlяbяni yaшadыqlarы цчцn Ali Baш Komandan Иlham Яliyevя minnяtdar olan xalqыmыz шяhidlяrimizin ruhlarы qarшыsыnda baш яyir, qazilяrimizя, Vяtяnin keшiyindя duran igid oьullarыmыza saьlamlыq arzulayыr. Mяhz Prezident, Ali Baш Komandanыmыzыn vя rяшadяtli Azяrbaycan Ordusunun sayяsindя xalqыmыz uzun illяrdяn sonra 28 May Mцstяqillik Gцnцnц torpaqlarыmыzыn iшьaldan azad edil-
2020-ci il sentyabrыn 27-dя Azяrbaycan Ordusunun iшьalчы Ermяnistan silahlы qцvvяlяrinя qarшы baшladыьы яkshцcum nяticяsindя mюhtяшяm qяlяbя яldя edildi. Hяyata keчirilяn xцsusi яmяliyyat nяticя-
mяsinin sevinci ilя yaшayыr vя qeyd edir. Tяdbirin sonunda Шяki шяhяr uшaq incяsяnяt mяktяbinin hazыrladыьы konsert proqramы nцmayiш olunmuшdir.
Шуша, сян азадсан!
diшinя hяlledici tяsir gюstяrяrяk Zяfяr Gцnц kimi tariximizя yazыldыьыnы bildirib. Иcra baшчыsы vurьulayыb ki, Шuшanыn iшьaldan azad edilmяsi dцnya hяrb tarixinя яn uьurlu taktiki dюyцшlяrdяn biri kimi dцшцb. Bu mцqяddяs yolda canыndan keчяn шяhidlяrimiz heч zaman unudulmayacaq. Шuшa fatehlяri, qazilяrimiz, шяhidlяrimiz Azяrbaycan xalqыnыn qяhrяman oьullarы kimi hяr zaman xatыrlanacaq. Иcra baшчыsы Prezident cяnab Иlham Яliyevin Azяrbaycan Respublikasыnda 2022-ci ilin "Шuшa Иli" elan edilmяsi ilя baьlы Sяrяncam imzaladыьыnы, 2022-ci il Шuшanыn hяyatыnda яn yaddaqalan il olacaьыnы bildirib. Sonra tяdbir iшtirakчыlarы Шяki Regional Kollecinin mцяllim vя tяlяbяlяrinin tяqdimatыnda maraqlы konsert proqramыna tamaшa ediblяr.
ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
сящ. 6
№ 05 (212), Май 2022
“Шушанын даьлары башы думанлы” Нярминя ЯЗИЗОВА, Шяki Рegional Яdliyyя Иdarяsinin бюйцк mяslяhяtчisi Qafqaz altыmdadыr, яn mцdhiш olan zirvяdя mяn Tutmuшam tяk uчuram qarlы daь цstцndя qяrar, Qaraquш uчmaьa qalxarsa, uzaq bir tяpяdяn, Nя qяdяr yцksяk uчarsa, yenя dюvrяmdя uчar. Qafqaz gюzяli - daь baшыnda qartal kimi mяьrur dayanan, dцшmяnя baш яymяyяn, tarixi, mяdяniyyяti vя gюzяlliyi ilя dillяrя dastan olan Шuшam mяnim! 270 yaшыn mцbarяk! Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin 05 yanvar 2022-ci il tarixli Сяrancamыna яsasяn 2 0 2 2 - c i i l " Ш u ш a i l i " elan edilmiшdir. Шяhяrin tяmяli 1752-ci ildя Qarabaь xanы Pяnahяli xan tяrяfindяn qoyulub vя ilk чaьlarda шяhяrin Шuшa adы ilя yanaшы, xanыn шяrяfinя Pяnahabad adlandыrdыlar. Шuшada Seyidli, Culfalar, Quyuluq, Чuxur mяhяllя, Dюrd чinar, Dюrdlяr qurdu, Hacы Yusifli, Чюl Qala, Saatlы, Kючяrli, Mamayы, Xoca Mяrcanlы, Dяmirчilяr, Hamamqabaьы, Merdinli vя Tяzя mяhяllя adыnda 17 mяhяllя olub. Шuшanыn hяr bir mяhяllяsindя hamam mяscid vя bulaq mюvcud olub. XVЫЫЫ яsrdя Шuшa шяhяri Azяrbaycanыn яn mцhцm шяhяrlяrindяn biri olduьu цчцn Pяnahяli xanыn dюvrцndя шяhяr яtrafыna bюyцk vя gцclц sяdd чяkilib. Шяhяrdя чoxsaylы sяnяtkar mяhяllяlяri olub. Шuшalы tacirlяr Иran шяhяrlяri vя Moskva ilя ticarяt яlaqяlяri saxlayыrdыlar. Hяmin vaxtlarda шяhяrin шяrяfinя Pяnahabad adlanan gцmцш sikkя zяrb buraхыlыb. XЫX яsrin sonu vя XX яsrin яvvяllяrindя Шuшa Qafqazыn mцsiqi mяrkяzinя чevrilmiшdir. Шuшanы "Kiчik Paris", "Qafqazыn sяnяt mяbяdi", "Azяrbaycanыn musiqisinin beшiyi" vя "Zaqafqaziyanыn konservatoriyasы" adlandыrыrdыlar. XX яsrin яvvяllяrinяdяk Azяrbaycanda o, cцmlяdяn Шuшada musiqi sяnяti, ilk nюvbяdя xanяndя vя sazяndяlяr ustadшяyird zяminindя inkiшaf edirdisя, artыq XX яsirdяn baшlayaraq peшяkar musiqi tяhsili daha geniш sahяlяri яhatя edяrяk, sistemlяшdirmяyя vя kцtlяvilяшmяyя doьru istiqamяt gюtцrmцшdц. O dюvrdя Azяrbaycanda bяstяkar Цzeyir Hacыbяyovun bюyцk яmяyi sayяsindя peшяkar musiqi tяhsilinin bцnюvrяsi qoyulur. Шuшa adыnыn tarixi mяnшяyi haqqыnda mцxtяlif fikirlяr vаrdыr. Eramыzыn ikinci яsrindя yaшamыш qяdim Roma tarixчisi Tasit Korneli Qafqaz яrazisindя dondar tцrk tayfasыna mяxsus Sosu (latыn dilindя "ш" sяsi yoxdur) шяhяrinin olmasы haqqыnda mяlumat vermiшdir. Xalq яfsanяsinя gюrя, bu yerlяrin havasы bцllur kimi saf vя шяfalы olduьu цчцn "Шuшa" (шцшя) adlandыrmышlar. Bяzi mяnbяlя-
Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin 05 yanvar 2022-ci il tarixli Сяrancamыna яsasяn 2022-ci il "Шuшa ili" elan edilmiшdir. rя gюrя "Шuшa" шяhяrinin adы tцrk tayfalarы vя tцrk sюzlяri ilя izah olunur. Bяzяn "Шiшя" (шiш qayalarыn яhatяsindя olduьuna gюrя) шяklindяdя iшlяdilir. Bяzi tяdqiqatчыlar isя "Шuшa" sюzцnц tцrk dilindя "цч" "yцksяk" "шiш" komponenti ilя izah edirlяr. Bяzi mяnbяlяrdя isя Шuшa adыnыn qяdim tцrk sяrkяrdяsi Шunun Makedoniyalы Иsgяndяrlя vuruшan шяxsin tikdirdiyi "Su" qalasы ilя eyniliyi, Шume adы ilя sяslяшmяsi gюstяrilir. Шuшa шяhяrinin юzцnяmяxsus gerbi vardыr, 21 may 1843-cц ildя tяsdiq olunmuшdur. Gerbin ikiyя bюlцnmцш qalxanvari lюvhяsinin yarыdan yuxarы hissяsi Xяzяr vilayяtinin gerbindяki tяsvirlяrlя eyni idi. 1-ci hissяdя pяlяng,
hцcumlarыndan qorumaq mяqsяdilя mцkяmmяl qala tikdirmяyi qяrara alыr. Pяnahяli xanыn vяfatыndan sonra onun oьlu, Qarabaьыn ikinci hakimi Иbarimxяlil xan dюvrцnцn bacarыqlы vя siyasяtcil dюvlяt xadimlяrindяn olmuшdur. Onun hakimiyyяti illяrindя xanlыq daha da gцclяnmiш vя inkiшaf etmiшdir. Azяrbaycan шairi vя siyasi xadim Molla Pяnah Vaqif 1750-ci bura kючцb saray шairi vя Иbrahimxяlil xanыn baш vяziri olur. Vaqif 1795-1797-ci illяrdя Иranla aparыlan mцharibяnin sonunda юldцrцlmцшdцr. Иran шahы aьa Mяhяmmяd шah Qacar da bu mцharibя zamanы , Шuшada qяtlя yetirilmiшdir. 1805-ci ilin mayыnda Иbrahimxяlil xan Rusiya ilя ka-
hяllя" adlanan ikinci mяhяllя formalaшmышdы. Шящяrsalma цчцn яlveriшli olan "Aшaьы mяhяllяnin" yerindяn fяrqli olaraq, buranыn яrazisi nisbяtяn daьlыq olub sыx meшя ilя юrtцlmцшdц. Elя buna gюrя dя tяlabat yarandыqca яrazi meшяlяrdяn tяmizlяnir vя yerindя kцчяlяr salыnыrdы. Tяxminяn 40 il яrzindя formalaшan "Yuxarы mяhяllя"dя 8 yeni kцчя salыnmышdы: Xanlыq, Saatlы, Kючяrli, Mamayы, Xoca Mяrcanlы, Dяmirчi, Hamam qabaьы, Tяzя kцчяlяri idi. XЫX яsrdя юlчцsц vя sяrvяtinя gюrя Bakы vя Иrяvandan юndя gedяn, Qafqazыn яn iri шяhяrlяrindяn biri idi. Чoxlu karvan yollarыnыn kяsiшdiyi bu yerdя 10 karvansara var idi Шuшa юz ipяyi, dюшяnmiш kц-
ikinci hissяdя yerdяn чыxыb alovlanan qaz dilimlяri tяsvir olunmuшdu. Gerbin yarыdan aшaьы hissяsindяki yaшыl sahяdя yяhяrli qыzыlы rяngli at tяsvir olunmuшdur ki, bu da hяmin яrazidя yerlы cins at nюvlяrinin olmasыndan vя atчыlыьыn inkiшafыndan xяbяr verirdi. Feodal mцharibяlяri dюvrцndя Шuшa bir heчя dяfя mюhkяmlik sыnaьыndan цьurla чыxaraq qalib gяlib. Bu qalaya hцcum edяn Mяhяmmяd Hяsяn xan Qacar, Fяtяli xan Яfшar, Aьa Mяhяmmяd шah Qacar onu ala bilmяmiшdilяr. Qarabaь hюkmцdarы Pяnahяli xan яrazini dцшmяnlяrdяn qorumaq mяqsяdilя xanlыьыn яn strateyi mюvqelяrindя mцdafiя qurьularыnыn tikintisinя baшlamышdыr. 1748-ci ildя Bayat qalasы, 1752-ci ildя isя Шahbulaq qalasы inшa edilmiшdir. Lakin mцharibяlяr dюvrцndя Pяnahяli xan яhalinin sыьыnmasы цчцn daha etibarlы, цч tяrяfi keчilmяz sыldыrыm qayalarla яhatя olunmuш яlчatmaz daь yaylasыnda yeni bir qala ucaltmaьы qяrara alыr. Yeni qala ilk illяrdя юz banisinin adы ilя "Pяnahabad", sonralar isя "Шuшa" adlandыrыlmaьa baшlandы. 1747-ci ildя Иran hюkmdarы Nadir Шah Яfшarыn юlцmцndяn sonra Pяnahяli xan юzцnц bu torpaqlarыn xanы elan edir vя xanlыq яrazisini dцшmяn
pitulyasiyanыn шяrtlяri barяdя danышыqlarы baшladы. O юz hakimiyyяtini saxladы, lakin digяr dюvlяtlяrlя mцnasibяtlяrя son qoymaьы vя hяr il Rusiyaya sяkkiz min qыzыl sikkя xяrac vermяyi юhdяsinя gюtцrцr. 1813-cц vя 1828-ci illяrdя baьlanmыш Gцlцstan vя Tцrkmяncay sцlh mцqavilяlяri Rusiyanыn Qarabaь xanlыьы цzяrindяki nяzarяtini gцclяndirdi. Sonuncu xan - Mehdiqulu xan Cavanшir 1822-ci ildя Иrana qaчmaьa mяcbur oldu. Шuшanыn шяhяr kimi inkiшafыnы шяrti olaraq цч mяrhяlяyя bюlmяk olar. Birinci mяrhяlя qeyri-sabit шяraitdя 1763cц ilя qяdяr davam etmiш, tikinti iшlяri bir qяdяr tяlяsik aparыlmышdыr. Bu dюvrdя шяhяrin Шяrq hissяdindя doqquz mяhяllя salыnmышdы. Pяnahяli xanыn hakimiyyяti dюvrцnц яhatя edяn birinci mяrhяlяdя шяhяrin яn qяdim mяhяllяsi sonralar шяhяrin relyefinя uyьun olaraq "Aшaьы mяhяllя" adlandыrыlmышdы. Шuшanыn bu ilk mяhяllяsi aшaьыda adlarы чяkilяn kцчяlяrdяn ibarяt idi. Чuxur, Qurdlar, Culfa Seyidli, Quyular, Hacы Yusifli, Dюrdlяr qurdu, Dюrd чinar vя Чюl Qala. Иbrahimxяlil xanыn Cavanшirin hakimiyyяti illяrinя tяsadцf edяn ikinci mяrhяlяdя Шuшada aparыlan tikinti iшlяri daha keyfiyyяtli vя mюhtяшяm olmuшdur. Bu mяrhяlяdя "Yuxarы mя-
чяlяri, iri daш evlяri, parlaq naxышlы xalыlarы vя cins atlarы ilя tanыnыrdы. 1824-cц ildя Hindistandan Иngiltяrяyя qayыdan Albemarl qrafы Corc Keppel yolцstц Иrandan bura gяlmiш vя Шuшa onda bюyцk tяsцrat yaratmышdы: "Шяhяr hцndцr qayalы daьlarыn yamacыnda tikilib. Yamac o qяdяr dikdir ki, sanki evlяr oradan quш qяfяslяri kimi asыlыb. Mяn zirvяyя чatana kimi iki saat yuxarы qalxmышam." Ona gюrя шяhяrdя iki min ev var idi. Шяhяr яhalisinin dюrddя цчцnц azяrbaycanlыlar, dюrddя birini isя ermяnilяr tяшkil edirdi, dillяri tцrk dilinin dialektidir. Ticarяtlя яsasяn ermяnilяr mяшьul olurlar, onlar Шяki, Naxчыvan, Xoy vя Tяbriz шяhяrlяri ilя ticarяt edirlяr.
Шuшanыn 1-ci iшьalы Tarix boyu Шuшanыn baшыnda qara buludlar долашыб. Шяhяr bir neчя dяfя 1905, 1920 vя 1992-ci illяrdя tamamilя daьыdыlmыш vя talan edilmiшdir. Rusiyanыn hюkmцranlыьы illяrindя Шuшa sцni surяtdя daьыntыlara vя talanlara mяruz qalmышdыr. Bu daьыntыlardan biri tяbii, ikincisi isя sцni olub. Шяhяrin "Qazancalы" adlanan mяhяllяsinin tikintisi 1805-ci ildя Qarabaь xanlыьы Rusiya tяrяfindяn iшьal edildik-
dяn sonra salыnmaьa baшlamыш вя bцtцn XЫX яsr яrzindя davam etmiшdi. Mirzя Adыьюzяl bяy bu mяhяllяnin kцчяlяri kimi Mehirli, Qazanчalы, Gцlяbюrd, Dяrя, Baьlar vя baшqalarыnыn adlarыnы чяkir. Шuшa Rusiya imperatoru Ы Nikolay tяrяfindяn 10 aprel 1840-cы ildя tяsdiq olunmuш inzibati islahat haqqыnda "Zaqafqaziya юlkяsinin idarячiliyi цчцn tяsisat" adlы qanun яsasыnda yaradыlan Kaspi vilayяtinin tяrkibinя daxil olmuшdur. XЫX яsrin birinci yarыsыnda Шuшa шяhяrinя шяhяr statusu verilmiшdir. 1887-ci ildя Шuшada tikilmiш Qazancы kilsяsi dцnyada яn bюyцk ermяni kilsяsi idi vя ermяni burjaziyasыnыn Шuшada чiчяklяnmяsinin rяmzi idi. Чar hюkumяtinin himayяdarlыьы ilя Шuшada ermяnilяr azяrbaycanlыlarы sыxышdыrmaьa baшladыlar. 1905ci ilin iyun ayыnыn 13-dя Qarabaьda Gяncя quberniyasыnыn Karyagin qяzasыnda ermяnimцsяlman toquшmalarы baшladы. 1905-1906-cы illяrdя Cяnubi Qafqazda яn gцclц ermяnilяrin yerli tцrk-mцsяlman яhalisinя qarшы tяcavцzц Daшnaksцtцn partiyasыnыn Tiflis, Bakы шяhяrlяrindяn sonra gцclц tяшkilatы Шuшa шяhяrindя olmuшdur. Ermяnilяr юz qarшыlarыna qoymuш mяqsяdlяrя чatmaq цчцn durmadan sяngяrlяr tikir, silahlanыr, vilayяtlяrdяn шяhяr vя kяndlяrdяn Шuшaya canlы qцvvя gяtirirdilяr. 1905-ci ildя ermяnilяr azяrbaycanlыlarыn цzяrinя hцcuma keчdilяr. Onlar Kючяrli vя Xяlяfli mяhяllяlяrindя yaшayan xeyli azяrbaycanlы яhalisinя qarшы bюyцk vяhшiliklяr tюrяtdilяr. Ruslar ermяnilяrя bюyцk kюmяklik gюstяrirdilяr. Lakin шuшalыlarыn gюstяrdiklяri qяhrяmanlыqlar nяticяsindя onlar tюrяtdiklяri vяhшilklяrя baxmayaraq юz istяklяrinя tam чata bilmяdilяr. Avqust ayыnыn 17-dя "Difai" partiyasыnыn rяhbяrliyi altыnda yaxшы tяшkil olunmuш mцdafiя vя hцcumlardan sonra ermяnilяr xeyli itki verяrяk geri чяkilmяyя mяcbur oldular. Шuшa mцsяlmanlarыna kюmяyя gяlяn шяhяr яtrafы tцrk-mцsяlman kяndlяrinin яhalisi silahlы dяstяlяri Tiflis vя Gяncя шяhяrlяrindяn vя ermяni kяndlяrindяn ermяnilяrя kюmяyя gяlяn yцzlяrlя ermяni silahlыlarыnы mяhv etdilяr Шuшada dюyцш цstцnlцyцnц saxlayan tцrkmцsяlman silahlы dяstяlяri avqust ayыnыn 21-nя kimi ermяni daшnak silahlы dяstяlяrini шяhяrdяn qovub чыxarmaьa nail oldular 1905-ci il avqust hadisяlяrindя Шuшa шяhяrindя yцzя kimi tцrk-mцsяlman ermяni silahlыlarы tяrяfindяn юldцrцlmцш vя iyirmiyя qяdяr mцsяlman evi yandыrыlmышdыr. 1905-ci il sentyabr ayыnыn 10-dяk Шuшada atяш sяslяri kяsilmяdi. Rusiya hяrbi xadimi Иllarion Vorontsov-Daшkovun Шuшa шяhяrinя gяlmяsi ilя atяш dayandыrыldы. Sentyabrыn 14dя sцlh elan olundu. (Арды вар)
№ 05 (212), Май 2022
ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
сящ. 7
Narkotiklяrin qanunsuz dюvriyyяsi ъinayяtkar birliklяrin formalaшmasына сябяб олур Narkotiklяrin qanunsuz dюvriyyяsi problemi irqi, milli, cinsi vя dini sяrhяdlяri tanыmыr. Narkotik vasitяlяrin qanunsuz dюvriyyяsi ilя mцtяшяkkil cinayяtkarlыьыn digяr formalarы arasыnda dayanыqlы яlaqяnin olmasы mцшahidя olunur. Cinayяtkar birliklяrin formalaшmasы baш verir, bюyцk gяlirlяrin яldя olunmasы isя onlara imkan verir ki, qanuni ticarяt vя maliyyя fяaliyyяtinin pozulmasы vя parчalanmasы yolu ilя cяmiyyяtя daьыdыcы tяsir gюstяrsinlяr. Bir dяfя narkotik istifadя edяn шяxs юmцrцnцn sonuna qяdяr ondan asыlы qalыr, яvvяlcя psixi daha sonra isя kimyяvi asыlыlыq yaranыr. Xяstяliyin xцsusiyyяtlяrinя gюrя asыlы шяxs daimi olaraq narkotik istifadя etmяk istяyir. Bu vяziyyяtdя insan hцquqazidd hяrяkяtlяr tюrяtmяyя qadirdir, narkotik vasitя almaq цчцn pul яldя etmяk mяqsяdilя hяtta adam юldцrmя kimi xцsusilя aьыr cinayяti dя tюrяtmяyя qadirdir. Bяzi hallarda narkomanlar pul яldя etmяk цчцn юz yaxыnlarыna qarшы cinayяt tюrяdirlяr. Яn pisi isя odur ki, bu vяziyyяtdя cinayяt яmяlini tюrяdяn шяxslяr юz яmяllяrini idarя edirlяr vя dяrk edirlяr. Birlяшmiш Millяtlяr Tяшkilatыnыn Narkotiklяr vя Cinayяtlяr цzrя Иdarяsinin 2021-ci il цчцn olan illik hesabatыnda dцnyada 36 milyondan чox insanыn narkotik istifadяsi ilя яlaqяdar olan xяstяliklяrdяn яziyyяt чяkdiyi, hяmin dюvr яrzindя tяxminяn 275 milyon insanыn isя narkotikdяn istifadя etdiyi gюstяrilmiшdir. Narkomanlыьыn dцnyada yayыlmasы artan templяrlя davam edir. Azяrbaycan Respublikasыnыn Narkomanlыьa vя Narkotik Vasitяlяrin Qanunsuz Dюvriyyяsinя Qarшы Mцbarizя цzrя Dюvlяt Komissiyasыnыn statistik mяlumatыna яsasяn 2022-ci ilin yanvarmart aylarы яrzindя 1 ton 880 kq 475 qr, 7286 яdяd metadon vя 2524 яdяd чяtяnя bitkisi qanunsuz dюvriyyяdяn чыxarыlmышdыr. Xalqыmыzыn цmummilli lideri Heydяr Яliyevin siyasяtini uьurla davam etdirяn dюvlяtimizin baшчыsы cяnab Иlham Яliyevin rяhbяrliyi ilя qяlяbя qazanan ordumuz tяrяfindяn iшьal olunmuш torpaqlarыmыzыn azad olunmasы narkotik vasitяlяrin qanunsuz dюvriyyяsi ilя mцbarizяdя dюvlяtimizin rolunu gцclяndirir. Belя ki, tяqribяn 30 il яrzindя Ermяnistan beynяlxalq шяbяkя чяrчivяsindя Azяrbaycanыn keчmiш iшьal altыnda olan яrazilяrindяn Avropaya narkotik vasitяlяrin daшыnmasы цчцn istifadя etmiшdir. Narkotik vasitяlяrin qanunsuz dюvriyyяsi ilя mцbarizяnin cinayяt-hцquqi tяdbirlяrlя aparыlmasыna bir чox dюvlяtlяrin hцquq sistemlяrindя bюyцk яhяmiyyяt verilir. Mцtяxяssislяr, юlkяlяr arasыnda narkotiklяrin yayыlmasы vя istehlakы ilя baьlы шяrti olaraq цч milli model fяqlяndirirlяr. Hяmin modellяrdяn biri "sяrt siyasяt" modelidir. Hяmin modelя malik юlkяlяr narkotik vasitяlяrin qanunsuz dюvriyyяsi ilя baьlы cinayяt tюrяt-
miш шяxslяrя qarшы sяrt cяza tяdbirlяri, hяtta юlцm cяzasыnы tяtbiq edirlяr. Bir sыra юlkяlяr isя "ciddi nяzarяt" modelini tяtbiq edяrяk, birinci modeli tяtbiq edяn юlkяlяrdяn fяrqli olaraq cinayяtkarlara qarшы daha humanist mюvqe tuturlar. Цчцncц, "liberal" modelli юlkяlяrdя (Hollandiya, Иsveчrя, Иspaniya vя Bюyцk Britnaniya) isя narkotik vasitяlяrin insan orqanizminя tяsirindяn vя asыlыlыq yaratmasы ehtimalыndan asыlы olaraq kateqoriyalara bюlцnцr, qanunsuz dюvriyyяsi hяyata keчirilmiш narkotik vasitяnin hansы kateqoriyaya aid edilmяsindяn asыlы olaraq cяzalar fяrqlяnir. Narkotik vasitяlяrin vя psixotrop maddяlяrin qanunsuz dюvriyyяsinin qarшыsыnы almaq mяqsяdilя цч beynяlxalq Konvensiya qяbul olunmuшdur: "Narkotik vasitяlяr haqqыnda" 1961-ci il tarixli Vahid Konvensiya, "Psixotrop maddяlяr haqqыnda" 1971-ci il tarixli Konvensiya,
vensiyaya edilmiш dцzяliшlяrя яsasяn tяrяflяr narkotik vasitяlяrdяn sui-istifadяnin qarшыsыnыn alыnmasыna vя mцvafiq шяxslяrin erkяn mцяyyяn edilmяsinя, mцalicя olunmasыna, tяrbiyя edilmяsinя, яmяk qabiliyyяtinin bяrpa olunmasma, cяmiyyяtя qaytanlmasma vя onlarыn mцalicяsi baшa чatdыqdan sonra onlara nяzarяt edilmяsinя xцsusi diqqяt yetirir vя bunun цчцn bцtцn mцmkцn tяdbirlяri gюrцrlяr. Gюstяrilяnlяrя яsasяn, sюzцgedяn sahяdя qяbul olunmuш beynяlxalq konvensiyalarыn iшtirakчыsы kimi Azяrbaycan Respublikasы narkotik vasitяlяrin, psixotrop maddяlяrin vя onlarыn prekursorlarыnыn dюvriyyяsinin hцquqi vя tяшkilatы istiqamяtlяrini tяnzimlяyяn qanunvericiliyя malik olmalыdыr. Цmumяn gюtцrяndя, yuxarыda qeyd olunmuш Konvensiyalar beynяlxalq cяmiyyяt tяrяfindяn dяstяklяnir vя hяmin sяnяdlяrя яsasяn яmяkdaшlыq hяyata keчirilir.
narkotik ticarяti cinayяtlяrinin mцяyyяnlяшdirilmяsi, istintaqы, icrasы vя tяqibi mюvzularыnda hюkumяtlяri dяstяklяmяk vя onlarы izlяmяk, bu cцr cinayяtlяrя dair юlkяlяr arasыnda mцqavilяlяrin, protokollarыn vя razыlaшmalarыn imzalanmasы, hюkumяtlяrin bu cцr cinayяtlяrlя mцbarizяdя чяtinliklяrlя qarшыlaшmalarы halыnda maliyyя-texniki dяstяk gюstяrmяk funksiyalarыnы yerinя yetirir. Юlkяmizdя narkotik vasitяlяrin qanunsuz dюvriyyяsinя qarшы mцbarizя sahяsindя ardыcыl tяdbirlяr hяyata keчirilir. 2004-cц ilin yanvarыnda Bakыda keчirilmiш "Bюyцk Иpяk Yolu dюvlяtlяrindя narkotik vasitяlяrin qanunsuz dюvriyyяsinя qarшы mцbarizя" mюvzusundakы beynяlxalq konfransыn iшtirakчыlarыna mцraciяtindя dюvlяtimizin baшчыsы cяnab Иlham Яliyev vurьulayыb: "...Coьrafi mюvqeyindяn, ictimai-siyasi quruluшundan, inkiшaf sяviyyяsindяn, iqtisadi vяziyyяtindяn, mяdяni vя tarixi
"Narkotik vasitяlяr vя psixotrop maddяlяrin qanunsuz dюvriyyяsinя qarшы mцbarizя haqqыnda" 1988-ci il tarixli Konvensiya. Hяmin konvensiyalar, yяni beynяlxalq mцqavilяlяr Azяrbaycan Respublikasыnыn qanunvericilik sisteminin tяrkib hissяsidir. "Psixotrop maddяlяr haqqыnda" 1971-ci il tarixli Konvensiya hallyusinogenlяr, amfetamin tipli simpatomimetik vasitяlяr, barbituratlar, hяmчinin yuxugяtirяn, trankvilizя edici vя analgeziya tяsirinя malik vasitяlяr цzяrindя beynяlxalq nяzarяt sistemini mцяyyяn edir. Bu cцr vasitяlяrdяn bяzilяrinin istifadяsi цmumiyyяtlя qadaьandыr, digяrlяri isя yalnыz reseptlя verilir. "Narkotik vasitяlяr vя psixotrop maddяlяrin qanunsuz dюvriyyяsinя qarшы mцbarizя haqqыnda" 1988-ci il tarixli Konvensiyada isя yalnыz цmumi nяzarяt tяdbirlяri mцяyyяnlяшdirilmiшdir. Konvensiyanыn цmumi mцddяalarыnыn hяyata keчirilmяsi mяqsяdilя hюkцmяtlяr юzlяri konkret nяzarяt tяdbirlяri yaratmalыdыrlar. "Narkotik vasitяlяr haqqыnda" 1961-ci il tarixli Vahid Konvensiyaya vя Dцzяliшlяr haqqыnda 1972-ci il tarixli Protokola uyьun olaraq, kon-
Narkotiklяrin qanunsuz dюvriyyяsi ilя mцbarizя sahяsindя bir sыra beynяlxalq sяviyyяli qurumlar fяaliyyяt gюstяrir. Birlяшmiш Millяtlяr Tяшkilatыnыn Иqtisadi vя Sosial Шurasы narkotik vasitяlяrin qanunsuz dюvriyyяsi ilя mцbarizя sahяsindя BMT-nin цmumi siyasяtinin hazыrlanmasыna, bu sahяdя mцbarizяnin koordinasiyasыna vя mцvafiq tюvsiyyяlяrin hюkцmяtlяrя чatdыrыlmasыna cavabdehdir. Bu iшdя Шura юzцnцn funksional komissiyalarыndan biri olan Narkotik Vasitяlяr цzrя Komissiyanыn kюmяyindяn istifadя edir. Narkotik Vasitяlяr цzrя Komissiya Иqtisadi vя Sosial Шuranыn funksional шurasыdыr. Komissiya narkotiklяr цzяrindя nяzarяt siyasяtinin hazыrlanmasыnы vя bu istiqamяtdя fяaliyyяtin koordinasiyasыnы hяyata keчirяn hюkцmяtlяrarasы шuradыr. Birlяшmiш Millяtlяr Tяшkilatыnыn Narkotik vя Cinayяtlяr Иdarяsi qanunsuz narkotik ticarяti cinayяtlяrinin, beynяlxalq terrorizmin vя siyasi korrupsiyanыn qarшыsыnыn alыnmasыna dair bir-biri ilя koordinasiyalы vя hяrtяrяfli iш aparmaq vя cinayяtlяrlя mцbarizяdя hяll yollarыnыn tapыlmasыnda Birlяшmiш Millяtlяr Tяшkilatыna kюmяk mяqsяdi ilя yaradыlmышdыr. Иdarя mцxtяlif terror vя qanunsuz
яlaqяlяrindяn asыlы olmayaraq elя bir юlkя yoxdur ki, dюvrцmцzцn qlobal problemlяrindяn biri olan narkotiklяrin qanunsuz dюvriyyяsi ilя qarшыlaшmasыn. Bu, bir daha gюstяrir ki, narkotiklяrin qanunsuz dюvriyyяsinя qarшы mцbarizяnin sяmяrяliliyi цчцn birgя sяylяrlя ciddi, kяskin, barышmaz vя ardыcыl tяdbirlяrin hяyata keчirilmяsi olduqca zяruridir...". Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin Sяrяncamы ilя "Narkotik vasitяlяrin, psixotrop maddяlяrin vя onlarыn prekursorlarыnыn qanunsuz dюvriyyяsinя vя narkomanlыьa qarшы mцbarizяyя dair 2019-2024-cц illяr цчцn Dюvlяt Proqramы" tяsdiq edilmiшdir. Hяmin Dюvlяt Proqramыnda hяyata keчirilmяli konkret tяdbirlяr gюstяrilmiшdir. Azяrbaycan Respublikasыnda narkotik vasitяlяrin, psixotrop maddяlяrin vя onlarыn prekursorlarыnыn qanunsuz dюvriyyяsi sahяsindя aшaьыdakы normativ-hцquqi aktlar qяbul olunmuшdur: - 28 iyun 2005-ci il tarixdя "Narkotik vasitяlяrin, psixotrop maddяlяrin vя onlarыn prekursorlarыnыn dюvriyyяsi haqqыnda" Qanun; - 28 iyun 2005-ci il tarixdя "Шяxsin cinayяt mяsuliyyяtinя cяlb edilmяsi цчцn kifayяt edяn narkotik vasitяlяrin
Fuad HЦSEYNOV,
Шяki rayon prokurorunun kюmяkчisi, ЫЫЫ dяrяcяli hцquqшцnas vя psixotrop maddяlяrin miqdarыna, habelя onlarыn kцlli miqdarыna gюrя siyahыlarыnыn tяsdiq edilmяsi haqqыnda" Qanun; - 21 aprel 2001-ci il tarixdя "Narkotik vasitяlяrin, psixotrop maddяlяrin istehsalыnda istifadя edilяn vя dюvriyyяsinя nяzarяt edilяn avadanlыьыn siyahыsыnыn tяsdiq edilmяsi haqqыnda" Nazirlяr Kabinetinin Qяrarы; - 13 may 2003-cц il tarixdя "Narkotik vasitяlяrin, psixotrop maddяlяrin saxlanыlmasы, alыnmasы, satыlmasы, яldя edilmяsi, bюlцшdцrцlmяsi, buraxыlmasы, daшыnmasы, gюndяrilmяsi, onlardan istifadя edilmяsi, habelя narkotik vasitяlяrin, psixotrop maddяlяrin dюvriyyяsinя dair sяnяdlяrin tяrtib edilmяsi, saxlanыlmasы vя onlarыn dюvriyyяsi ilя яlaqяdar qanunvericiliklя nяzяrdя tutulmuш digяr яmяliyyatlarыn hяyata keчirilmяsi Qaydasыnыn tяsdiq edilmяsi haqqыnda" Nazirlяr Kabinetinin Qяrarы; - 09 fevral 2006-cы il tarixdя "Narkotik vasitяlяrin vя psixotrop maddяlяrin tibbi mяqsяdlяrlя istifadя edilmяsi qaydasыnыn vя шяrtlяrinin, habelя narkomanlыq xяstяliyinя dцчar olan шяxslяr barяsindя tibbi tяdbirlяrin tяtbiq edilmяsi Qaydasыnыn tяsdiq edilmяsi barяdя" Nazirlяr Kabinetinin Qяrarы; - 01 iyul 2006-cы il tarixdя "Azяrbaycan Respublikasыnыn яrazisindяn tranzit keчяn xяstяnin mцalicяni davam etdirmяk цчцn narkotik vasitяlяrя vя psixotrop maddяlяrя yaranmыш яlavя tяlяbatыnыn юdяnilmяsi Qaydasыnыn tяsdiq edilmяsi barяdя" Nazirlяr Kabinetinin Qяrarы vя digяr normativ-hцquqi aktlar. Azяrbaycan Respublikasы Cinayяt Mяcяllяsinin 234-240-cы maddяlяrindя narkotik vasitяlяrin vя psixotrop maddяlяrin qanunsuz dюvriyyяsi ilя яlaqяdar olan vя tюrяdilmяsinя gюrя cinayяt mяsuliyyяti nяzяrdя tutulan яmяllяr, Иnzibati Xяtalar Mяcяllяsinin 206-209-cu maddяlяrindя isя narkotik vasitяlяrin vя psixotrop maddяlяrin qanunsuz dюvriyyяsi ilя яlaqяdar olan vя tюrяdilmяsinя gюrя inzibati mяsuliyyяt nяzяrdя tutulan inzibati xяtalar gюstяrilmiшdir. Narkomaniya problemi, narkotik vasitяlяrin qanunsuz dюvriyyяsi sahяsindя beynяlxalq vя milli sяviyyяdя gюrцlяn iшlяr barяdя hяmin mюvzunun aktuallыьы ilя яlaqяdar чox sюz demяk olar. Narkomaniya aьыr xяstяlik olmaqla yanaшы, hяmчinin cяmiyyяtя dя zяrяr vurmaqdadыr. Belя ki, narkomaniya яmяk qabiliyyяtli шяxslяri cяmiyyяtdяn alыr, cяmiyyяtdя sosial-psixoloji vяziyyяtin pislяшmяsinя, sosial-iqtisadi inkiшafыn dayanmasыna gяtirib чыxarыr.
сящ. 8
ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
№ 05 (212), Май 2022
ШЯЩИДЛЯР ЮЛМЯЗ, ВЯТЯН БЮЛЦНМЯЗ! Шо Ш он н я ф я с и н я д я к ъ я с у р д ю й ц ш ч ц кими вурушду Anar ЯЩМЯДОВ,
mayor, DИN-in Daxili Qoшunlarыnыn "Яsgяr" qяzetinin redaktoru, Daxili Qoшunlarыn Mяtbuat xidmяtinin rяisi VИE 44 gцnlцk Vяtяn mцharibяsi Azяrbaycanыn parlaq qяlяbяsilя baшa чatdы. Шяhid olmuш vя yaralanmыш igid oьullarыmыzыn qanы vя canы bahasыna torpaqlarыmыzы iшьaldan azad etdik. Qazandыьыmыz bu qяlяbя hяrb tariximizin шanlы sяhifяsi olaraq яbяdi qalacaq.
Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti, Silahlы Qцvvяlяrin Mцzяffяr Ali Baш Komandanы cяnab Иlham Яliyevin qeyd etdiyi kimi: "Шяhidlяrimizin qanы yerdя qalmadы. Hяm Иkinci, hяm dя Birinci Qarabaь mцharibяsinin шяhidlяrinin qanыnы dюyцш meydanыnda aldыq, o cцmlяdяn, gцnahsыz insanlarыn, Xocalы qurbanlarыnыn, digяr mцlki шяxslяrin intiqamыnы dцшmяndяn dюyцш meydanыnda aldыq. Biz dюyцшяrяk, vuruшaraq, qan tюkяrяk tarixi яdalяti bяrpa etdik, яrazi bцtюvlцyцmцzц bяrpa etdik, dцшmяni torpaqlarыmыzdan qovduq". Vяtяn uьrunda canыnы
fяda edяn qяhrяman oьullarыmыzdan biri dя Daxili Ишlяr Nazirliyinin Daxili Qoшunlarыnыn cяsur hяrbi qulluqчusu baш чavuш Sadыqov Ruslan Amiraslan oьludur. Baш чavuш Ruslan Sadыqov 1987-ci il dekabrыn 31-dя Шяki rayonunun Tяpяcяnnяt kяndindя anadan olub. Amiraslan Sadыqovun vя Qaragюz Abdullayevanыn bюyцdцb tяrbiyя etdiklяri iki юvladdan (Ruslan vя Иlahя) biri, hяmчinin, ailяnin ilk nцbarы idi... Ruslan doьulduьu Tяpяcяnnяt kяnd orta mяktяbindя birinci sinfi oxuyub. Ailя-
sinin sonradan Cяfяrabad kяndinя kючmяsi sяbяbilя tяhsilini doqquzuncu sinfяdяk buradakы tam orta mяktяbdя, qalan hissяsini isя Шяki шяhяrindяki 5 saylы tam orta mяktяbdя davam etdirib. Hяlя orta mяktяbin beшinci vя altыncы siniflяrindя oxuyarkяn idmanыn karate nюvц ilя mяшьul olan Ruslan yarышlarda qazandыьы uьurlarыna gюrя mцx-tяlif dяrяcяli medallarla tяltif edilib. Onun яn bюyцk arzusu Azяrbaycan Dюvlяt Neft vя Sяnaye Universitetinin tяlяbяsi adыnы qazanmaq olsa da, qяbul oluna bilmяyib. Иmtahanыn nяticяlяrinя uyьun digяr ali tяhsil mяktяblяrindя
oxumaq шansы olsa da, Ruslan bunlarыn heч birini qяbul etmяyяrяk, hяrbi xidmяtя getmяyя qяrar verib. Mцddяtli hяqiqi hяrbi xidmяtini 2006-cы ilin yanvar ayыndan 2007-ci ilin iyul ayыnadяk Mцdafiя Nazirliyinin "N" saylы hяrbi hissяsindя keчib. Tяrxis olunduqdan sonra bir mцddяt mцlki iшdя чalышsa da, hяrbчi peшяsinя olan bюyцk maraьы sяbяbindяn hяrbi xidmяtя qayыtmaьa qяrar verib. Belяliklя, 2008-ci ilin yanvar ayыnda Daxili Qoшunlarыn Zaqatala rayonunda yerlяшяn "N" saylы hяrbi hissяsinin xцsusi tяyinatlы dяstяsindя mцddяtdяn artыq hяqiqi hяrbi xidmяtя qяbul olunub. Burada mцxtяlif vяzifяlяrdя vяtяnpяrvяr hяrbi qulluqчu kimi layiqli xidmяtilя юzцnц doьruldub. 2020-ci ilin yanvar ayыndan etibarяn qoшunlarыn Hacыqabul rayonundakы "N" saylы hяrbi hissяsinin "Yarasa" шяrti adыnы daшыyan xцsusi tяyinatlы dяstяsinin atяш tяminatы qrupunda snayper yarыmqrupunun komandiri kimi xidmяtini davam etdirяn silahdaшыmыz, hяr zaman tabeliyindяki шяxsi heyяtя nцmunя olmaqla, Vяtяn qarшыsыndakы шяrяfli borcunu layiqincя yerinя yetirib. "N" saylы hяrbi hissяdя "Yarasa" шяrti adыnы daшыyan xцsusi tяyinatlы dяstя komandirinin mцavini - qяrargah rяisi, Vяtяn mцharibяsi iшtirakчыsы mayor Elman Иslamovun qeyd etdiyi kimi, Ruslan burada qыsa mцddяtdя xidmяt etmяsinя baxmayaraq, tяlяbkar yarыmqrup komandiri kimi bilik vя bacarыьы sayяsindя bюyцk rяislяrin etimadыnы vя tabeliyindя olan шяxsi heyяtin hюrmяtini qazanmaьы bacarыb. Xidmяt etdiyi dюvrdя yцksяk dюyцш hazыrlыьы, hяrbi intizamы vя nцmunяvi xidmяtilя fяrqlяnяn cяsur hяrbi qulluqчumuz "Azяrbaycan Respublikasы Silahlы Qцvvяlяrinin 90 illiyi (19182008)" yubiley, hяmчinin, 3-cц dяrяcяli "Qцsursuz xidmяtя gюrя" medallarы ilя tяltif edilib, hяrbi hissяnin komandanlыьы tяrяfindяn dяfяlяrlя mцkafatlandыrыlыb. Daxili Qoшunlarыn Bяrdя rayonunda yerlяшяn "N" saylы hяrbi hissяsindя "Vaшaq" шяrti adыnы daшыyan xцsusi tяyinatlы dяstя komandirinin tяrbiyя iшlяri цzrя mцavini, Vяtяn mцharibяsi iшtirakчыsы mayor Elgцn Mirzяliyev bildirdi ki, onun rяhbяri olduьu qrupun tяrkibindя hяrbi яmяliyyatlarda fяal iшtirak edяn baш чavuш R.Sadыqov Шuшa istiqamяtindя gedяn dюyцшlяrdя яsl qяhrяmanlыq nцmunяlяri gюstяrib: "Dяstяmiz яvvяlcя Cяbrayыl, Fцzuli rayonlarыnda mюvqelяrimizin mцdafiяsindя dayanыb, burada dцшmяnin diversiyakяшfiyyat qruplarыnыn qarшыsыnыn alыnmasы цzrя dюyцш tapшыrыqlarыnы yerinя yetirib. Oktyabrыn 31-dя dяstяmizin шяxsi heyяti Hadruta
gяlib. Burada ayrыayrы qruplarыn tяrkibinя bюlцnяrяk, avtomobillяrlя Шuшa istiqamяtindя hяrяkяtя baшladыq. Bir qяdяr irяlilяdikdяn sonra kolonumuz dцшmяn artilleriyasыnыn atяшinя mяruz qaldыьыndan, biz ayrы-ayrы qruplarыn tяrkibindя piyada Шuшa istiqamяtindя hяrяkяti davam etdirmяli olduq. Ruslan mяnim komandiri olduьum qrupun tяrkibindя idi. Onun bir чox mцsbяt xarakterik xцsusiyyяtini nяzяrя alaraq deyя bilяrяm ki, olduqca mяrd, qorxu hissi olmayan, яsl vяtяnpяrvяr xцsusi tяyinatlы kimi dюyцшlяrя qatыlmышdы. Юz sяrrast atяшi ilя dцшmяnin neчяneчя hяrbi qulluqчusunu mяhv etmiшdi Ruslan". 4 noyabr 2020-ci il... Laчыn-Шuшa istiqamяtindя gedяn dюyцшlяrdяn biri Ruslanыn son dюyцшц oldu. Bu dюyцшdя tяrkibindя Ruslanыn da vuruшduьu xцsusi tяyinatlыlardan ibarяt qrupun шяxsi heyяti digяr qruplarыn cяsur dюyцшчцlяrilя birgя ermяnilяrin xeyli sayda canlы qцvvяsini vя hяrbi texnikasыnы mяhv edяrяk, Laчыn-Шuшa yolu цzяrindяki yцksяklikdя yerlяшяn mцhцm mюvqelяrini яlя keчirir. Belяliklя, Шuшaya gedяn yol tam olaraq nяzarяtя gюtцrцlцr. Lakin bir mцddяt sonra dцшmяnin dюyцшчцlяrimizin yerlяшdiklяri yцksяkliyi цч tяrяfdяn mцxtяlif nюv artilleriyadan vя iriчaplы silahlardan шiddяtli atяшя tutmasы nяticяsindя baш чavuш R.Sadыqov gюzlяrini яbяdi yumaraq шяhidlik zirvяsinя ucalыr. Bu dюyцшdя, hяmчinin, Ruslanla birgя "Yarasa" шяrti adыnы daшыyan xцsusi tяyinatlы dяstяnin 6 nяfяr hяrbi qulluqчusu - baш leytenant Tяhmasib Mustafayev, gizir Emil Иsgяndяrov, baш чavuшlar Шahlar Mяmmяdov, Elvin Abbasov, яsgяrlяr Tural Bayramlы vя Fяrid Vяliyev шяhid olub, 13 nяfяr xцsusi tяyinatlыmыz isя yaralanыb. Baш чavuш Rуслан Sadыqov 2020-ci il noyabrыn 10-da Шяki rayonunun Cяfяrabad kяndinin qяbiristanlыьыnda dяfn olunub. 11 noyabr 2020-ci il tarixdя Fцzuli Rayon Qeydiyyat Шюbяsi tяrяfindяn tяrtib edilяn юlцm haqqыnda шяhadяtnamяdя cяsur silahdaшыmыzыn 10.11.2020ci ildя dюyцш meydanыnda, hяrbi яmяliyyat nяticяsindя odlu silah nюvlяri ilя tюrяdilmiш zяdяlяnmяlяr sяbяbindяn шяhid olduьu yazыlыb. Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin 15 dekabr 2020-ci il tarixli vя 29 dekabr 2020-ci il tarixli mцvafiq sяrяncamlarы, hяmчinin, Azяrbaycan
Ruslan Sadыqov Respublikasы mцdafiя nazirinin 28.12.2020-ci il tarixli яmri ilя baш чavuш Sadыqov Ruslan Amiraslan oьlu юlцmцndяn sonra "Vяtяn uьrunda", "Шuшanыn azad olunmasыna gюrя" vя 3-cц dяrяcяli "Hяrbi xidmяtdя fяrqlяnmяyя gюrя" medallarы ilя tяltif edilib. Mяlumat цчцn bildirяk ki, Ruslanыn ailя цzvlяrinin vя yaxыn qohumlarыnыn xatirяlяri яsasыnda "News Press" saytыnыn "YouTube" internet portalы vasitяsilя yayыmlanan "Xцsusi tяyinatlы qrupun snayperi baш чavuш Ruslan Sadыqov" adlы sцjetdя шяhid hяrbi qulluqчumuzun gяnc nяslя nцmunя olan hяyat vя dюyцш yolu barяdя mяlumatlar izlяyicilяrя tяqdim edilib. Bundan яlavя, Rяfiqя Sadыqovanыn mцяllifi olduьu, Шяki шяhidlяrindяn bяhs edяn "Яbяdi yaшayanlar" adlы kitabda, hяmчinin, "Цlfяt" qяzetinin 13 mart 2021-ci il tarixli sayыnda чap olunmuш "Шяhidlik zirvяsinin fatehlяri", "Region mediasы" qяzetinin 22 yanvar 2021-ci il tarixli sayыnda dяrc edilmiш "Шяhid Sadыqov Ruslan Amiraslan oьlu" вя "Шяки Бялядиййяси” гязетинин йанвар 2022-ъи ил tarixli sayыnda чap olunmuш "Шуша фатещи" baшlыqlы mяqalяlяrdя igid hяrbi qulluqчumuzun шяrяfli hяyat vя dюyцш yolu geniш iшыqlandыrыlыb. 2011-ci il avqustun 28-dя Fidan xanыmla ailя hяyatы qurmuш шяhid hяrbi qulluqчumuzun Nuray, Aylin vя Ehsan adlы цч юvladы yadigar qalыb. "Oьul dцшmяn чяpяridir. Biz юvladыmыzы Vяtяn uьrunda qurban vermiшik vя onunla fяxr edir, qцrur duyuruq" - deyяn шяhid valideynlяrinin yeganя arzusu isя igid silahdaшыmыzыn xatirяsinin яbяdilяшdirilmяsi цчцn bir zamanlar tяhsil aldыьы Cяfяrabad kяnd tam orta mяktяbinя Ruslanыn adыnыn verilmяsidir. Sonda onu qeyd etmяk istяyirяm ki, Vяtяn uьrunda canыnы fяda edяn Ruslan kimi cяsur oьullarыmыzыn яziz xatirяsi hяr birimizin qяlbindя яbяdi yaшayacaqdыr. Allah rяhmяt elяsin!
№ 05 (212), Май 2022
ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
сящ. 9
“Азярбайъан халчасы - Илмялярин рягси” Шяki Xan sarayыnыn divar rяsmlяri yeni - " A z я r b a y c a n X a l ч a s ы - И l m я l я r i n R я q s i " adlы kolleksiyanыn yaranmasы цчцn яsas olmuшdur. Zяminя РЯСУЛОВА, Шяki "Yuxarы Baш" Milli Tarix Memarlыq Qoruьunun bяlяdчisi
1981 ci ildя 1983 cц ildя keчirilяcяk Ы Xalчa Simpoziumuna hazыrlыqlar zamanы Lятиф Kяrimovun rяhbяrliyi ilя rayonlarda xalчaчыlыqla baьlы tяdqiqatlara baшlayan bir qrup alim vя etnoqraf Шяki bюlgяsindя dя araшdыrmalar aparmыш, Шяki qrupu xalчalarыны mцяyyяnlяшdirmяyя чalышmышдыр. Шяkidя toxunmuш xalчalarыn яsasяn Шirvan vя Qarabaь чeшnilяri яsasыnda toxunduьu, rayonun xalчaчыlыq mяrkяzinin isя Baш Daшaьыl kяndi olduьu mцяyyяn edilmiшdir (Hazыrda Baш Daшaьыl kяndi Oьuz rayonunun tabeчиliyindяdir). Baш Daшaьыl xalчaчыlarы, яsasяn юz xalчalarыnы "Mцslцmat" adlanan чeшni яsasыnda toxuyublar. Mяnbяlяrdя gюstяrilir ki, Qarabaь xalчaчыlыq mяktяbi цчцn xaraktеrik olan "Яjdahalы" (qalxanlы) xalчalarы Dяrbяnd bюlgяsindя, xцsusilя azяrbaycanlыlarыn kompakt halda yaшadыьы yerlяrdя vя Baш Daшaьыl kяndindя "Mцslцmat" adы ilя tanыnыr. XVЫЫЫ яsrdя inшa olunmuш Шяki Xan sarayыnыn xalчanы andыran tavan rяsmlяri dя Шяkidя xalчaчыlыьыn qяdim tarixi kюklяrя malik olduьunu sцbut edir. Vaxtilя Шяki Xan sarayыnda tavan rяsmlяri ilя eyni kompozisiyada xalчalar olduьu qeyd olunsa da чox яfsuslar ki, onlar dюvrцmцzя gяlib чatmamышdыr. Bununla belя sarayыn divar vя tavan rяsmlяri yeni xalчa kolleksiyasыnыn yaranmasыna tяkan vermiшdir. Xalq rяssamы Eldar Mikayыlzadя юz mцяllimi, Azяrbaycan xalчaчыlыьыnыn dцnyaya tanыdыlmasыnda яvяzsiz rolu olmuш istedadlы rяssam, xalчaчы vя alim Lяtif Kяrimovun hazыrladыьы "Azяrbaycanыn xalчa xяritяsi" ndя юz zяngin tarixi, mяdяniyyяti vя mяtbяxi ilя dцnyada mяшhur olan Шяkinin olmadыьыnы gюrdцkdя Шяkiyя mяxsus xalчa чeшnilяri yaratmaq qяrarыna gяlmiшdir. Tяq-
"Xalчa bizim milli sяnяtimizdir. Biz hesab edirik ki, Azяrbaycan xalчa sяnяtinin Vяtяnidir, xalчa muьam, memarlыq abidяlяri kimi bizim milli dяyяrimizdir, sяrvяtimizdir". Илщам Яliyev ribяn altы illik яmяyin, sяbrin vя sevginin nяticяsi olaraq maddi vя mяnяvi dяyяrlяrimizin tяbliьindя bюyцk rolu olan H.Яliyev Fondunun dяstяyi ilя bu layihя ger-чяklяшdirilmiш vя yeni xalчa kolleksiyasы яrsяyя gяtirilmiшdir. E.Mikayыlzadя ilk olaraq ecazkar Шяki xan sarayы vя Шяkixanovlarыn evinin rяsmlяrini vя шяbяkяlяrini yaxыndan tяdqiq etmiш, gяlяcяk xalчalar цчцn istifadя olunacaq motivlяri mцяyyяnlяшdirmiшdir. Xalчaчы rяssam xalq sяnяtkarlarыnыn чяkdiyi Шяki xan sarayыnыn naxыш vя rяsmlяrini simmetriya vя ritm qanunlarыna tabe edяrяk kompozisiyalar yaratmыш vя onun rяhbяrliyi ilя 13 fяrqli xalчa toxunmuшdur. Шяki xalчaчыlыq mяktяbinin ilk dяfя toxunan xalчalarы uzun bir zamanыn, gяrgin яmяyin, yaradыcы ruhun vя yцksяk zюvqцn mяhsuludur. Rяssamыn yaratdыьы kompozisiyalar яsasыnda toxunmuш bцtцn xalчalarыn яriш vя arьaclarыnda pambыq, xovlarыnda isя ipяk vя yun ipliklяrdяn istifadя olunmuшdur. 170 rяng vя rяng чalarыndan tяшkil olunmuш xalчa palitrasыnы yaratmaq цчцn E.Mikayыlzadя чox bюyцk яmяk sяrf etmiш, istяdiyi rяngi almaq цчцn bяzяn ipliklяri belя юzц boyamыш, hяr ilmяnin dцzgцn vurulmasыna nяzarяt etmiшdir. Rяssam yeri gяldikcя toxunma prosesi mцddяtindя kompozisiyalarda bяzi dяyiшikliklяr dя etmiшdir. Иncя ipяk saplar aчыlaraq yeni rяng чalarlarы yaradыlmыш, realistik bitki motivlяri, quш, heyvan, insan fiqurlarы ilmя - ilmя toxunaraq Шяki qrupu xalчalar, unikal sяnяt яsяrlяri yaradыlmышdыr. Mцxtяlif юlчцlяrdя olan xalчalarыn kompozisiyalarыnda istifadя olunan elementlяr Шяki xan sarayыnыn zяrif islimilяrindяn, шяbяkя tavanыndan, "taxчada gцllяr" motivindяn, alleqorik vя miniatцr rяsmlяrindяn, qapы vя karniz bяzяklяrindяn gюtцrцlцb yeni, fяrqli bir tяrzdя tяqdim olunub. E.Mikayыlzadя xalчalarыn hяr birinя kompozisiyasыna uyьun olaraq ad verib. Onlarы "Aьaclы", "Bяndi-rumi", "Narlы", "Taьlы", "Gяnc vя barыш", "Xan ovu", "Adяm vя Hяvva", "Cяmadяt", "Dюrd fяsil", "Gюllц", "Lячяk tцrцnc", "Шikargalы" vя "Шяbяkя" adlan-
dыrыb. Adlar hяr nя qяdяr яnяnяvi gюrцnsя dя xalчalar tam yeni yaradыcыlыq цslubunda toxunmuш, qяdim xalчalardan, miniatцr sяnяti, xalq yaradыcыlыьы vя Шяrq poeziyasыndan bяhrяlяnяn xalчaчы rяssam kюhnя kompozisiyalara yeni bir nяzяr nюqtяsindяn - Шяki xan sarayыndan baxmышdыr. "Aьaclы" xalчasыnda sarayыn panolarыnda tяsvir edilmiш sяrv aьaclarы, "Bяndi-rumi" xalчasыnda sonuncu otaьыnda yer alan gцl pцskцrяn яjdahalar vя qurdlarla quzularыn birlikdя tяsviri яsas element olaraq gюtцrцlmцшdцr. "Narlы" xalчasыnda Шяki Xan sarayыnыn divarlarыnы bяzяyяn nar aьacы motivi kompozisiyanыn яsasыnы tяшkil edir. "Gяnc vя barыш" vя "Xan ovu" xalчalarыnыn kompozisiyasыnы yaratmaq цчцn rяssam sarayыn qonaq otaьыnыn divarlarыnda яks olunmuш ov vя dюyцш sяhnяlяrindяn bяhrяlяnmiш, miniatцrlяri xalчalarda bяzi яlavяlяrlя canlandыrmышdыr. Xalчalarыn яrsяyя gяlmяsindя baш usta Zцmrцd Hцseynzadяnin, beш rяssam vя kюmяkчi rяssamыn, on dюrd toxucunun bюyцk rolu vя яmяyi olmuшdur. Heydяr Яliyev Fondunun E.Mikayыlzadя yaradыcыlыьыna xцsusi qayьыsы vя kюmяyi ilя yaranan 13 xalчa "Yeni kяшflяr: Azяrbaycan xalчaчыlыьыnda yeni motivlяr" adlы sяrgidя nцmayiш etdirilib. Heydяr Яliyev Fondu tяrяfindяn tяшkil olunan sяrgi ilk dяfя 2019-cu ildя Fransanыn Kann шяhяrindя, ikinci dяfя isя 2020 ci ildя Parisdя UNESKO-nun baш qяrargahыnda tяqdim olunub. 03 iyun 2022 ci il tarixindя юlkяmizdя ilk dяfя bu xalчalarыn "Azяrbaycan Xalчasы Иlmяlяrin Rяqsi" adы altыnda tяqdimatы keчirilяcяk. Tяшkil olunacaq sяrgidя qeyd olunan 13 xalчadan baшqa E.Mikayыlzadяnin шah яsяrlяrindяn biri olan "Yaranыш" xalчasы, "Cяnnяt quшlarы" vя "Cяnnяt Baьчasы" adlы xalыgяbя dяstinin dя sяrgilяnmяsi planlaшdыrыlыr. Bakыda H.Яliyev Mяrkяzindя baш tutacaq tяdbirdя eyni adlы nяшrin dя tяqdimatы olacaq vя kolleksiya tяqribяn bir ay mяrkяzdя sяrgilяnяcяk. Nяшrdя xalчalar, onlarыn yaranmasы, kompozisiyalarыn anla-mы haqqыnda mяlumatlar vя foto-шяkillяr yer alыr.
Шякилдя солдан-саьа: Зцмрцд Щцсейнзадя (Е.Микайылзадянин щяйат йолдашы), Азярбайъанын Халг Ряссамы Елдар Микайылзадя вя Зяминя Рясулова E.Mikayыlzadяnin yaradыcыlыьыnыn mяhsulu olan 13 xalчadan yalnыz birindя - "Adяm vя Hяvva" xalчasыnda Шяkixanovlarыn evinin divar rяsmlяrindяn istifadя olunub, digяr xalчalarda isя sыrf Шяki Xan sarayыnыn rяsmlяrinя цstцnlцk verilib. Xalчalarыn arasыnda Xanыn шяxsi iш otaьыnыn divar vя tavan rяsmlяri яsasыnda yaradыlmыш "Cяmadяt" xalчasы zяngin kompozisiyasы, fяlsяfi mяzmunu ilя insanы heyrяtя gяtirir. H.Яliyev Fondunun dяstяyi ilя gerчяklяшdirilяn bu layihя yalnыzca Azяrbaycan xalчaчыlыьыna deyil, eyni zamanda da Шяki vя Шяki Xan sarayыna verilяn bюyцk dяyяrin tяcяssцmцdцr. Yяqin ki, yeni kolleksiya Шяkinin xalq tяtbiqi sяnяtkarlarы цчцn yeni bir dюvrцn baшlanьыcы olacaq.
ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
сящ. 10
Шякидя... ... arxa cяbhяdя xцsusi fяallыq gюstяrянляр Qыrx dюrd gцnlцk Vяtяn mцharibяsi zamanы arxa cяbhяdя xцsusi fяallыq gюstяrяn bir qrup Шяki sakini шяhяr icra hakimiyyяti tяrяfindяn fяxri fяrmanla mцkafatlandыrыlыb. Бу барядя гязетимизин ютян сайларында да хябяр вермишик. бу мялуматда ися ата-оьул Елчин вя Самир Ващаблылардан, ейни заманда Пярвиз Мяммядовдан данышаъабыг. йяндяляриня Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин фяхри фярманларыны тягдим етмишдир. Фяхри Фярманла тялтиф едилян Самир Елчин оьлу Ващаблы Минэячевир Туризм Коллеъинин тялябясидир вя о, охудуьу мцддятдя Минэячевир шящидляринин дя дяфниндя фяал иштирак етмишдир. Ону да хатырладаг ки, Елчин Ващаблынын ямиси оьлу Ващабов Ъейщун Сабир Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин башчысы Елхан Усубов оьлу Ы Гарабаь МцщаСамир Ващаблыйа Фяхри Фярманы тягдим едир рибячиндя гящряманъасына шящид олмуш вя Йухарыда адларыны чякдийимиз Шя- Сумгайыт шящяриндя Шящидляр Хийабаки сакинляри Бюйцк Гялябя газандыьымыз нында дяфн едилмишдир. 44 эцнлцк Вятян Мцщарибясиндя гящряманъасына шящид олмуш щямйерлиляримизин торпаьа тапшырылмасында хцсуси фядакарлыг эюстярмиш, дяфн мярасимляриндя йахындан иштирак етмишляр. Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятиндя арха ъябщядя фяаллыг эюстярмиш шящяр сакинляриня щяср едилмиш тядбирдя иъра башчысы Елхан Усубов билдирмишдир: “Бu tarixi Zяfяr dюvlяtimizin baшчыsыnыn dцшцnцlmцш strategiyasы, siyasi iradяsi vя qяtiyyяti sayяsindя, шяhidlяrimizin canы-qanы bahasыna, hяrbчilяrimizin rяшadяti hesabыna яldя olunub. Яrazi bцtюvlцyцmцz uьrunda baшlanan savaшda Шяkinin qяhrяman oьullarы da rяшadяtlя vuruшub, шяhid olublar. Mцharibя dюvrцndя Шяki sakinlяri arxa cяbhяdя dя yцksяk vяtяnpяrvяrlik nцmunяlяri gюstяrib, шanlы Qяlяbяnin qazanыlmasыna юz tюhfяlяrini veriblяr.” Сюзцэедян Шяки сакинляри арасында Ващабовлар вя Мяммядовлар аилясини хцсуси гейд етмяк лазымдыр. ТядПярвиз Мяммядов вя Елчин Ващаблы бирдя шящяр иъра щакимиййятинин башчысы Елхан Усубов щямин аилялярин нцма- Шящид Елнур Искяндяровун мязары юнцндя
№ 05 (212), Май 2022
... Шящид аиляляри цчцн байрам сцфряси ачылыб Майын 3-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti tяrяfindяn Ramazan bayramы mцnasibяtilя шяhid ailяlяri цчцn bayram sцfrяsi tяшkil olunub. Tяdbirdя шяhяr rяhbяrliyi, шяhid ailяlяrinin цzvlяri iшtirak edib. Bayram sцfrяsindя яvvяlcя шяhidlяrimizin яziz xatirяlяri bir dяqiqяlik sцkutla yad edilib, onlarыn ruhuna dualar oxunub, mцqяddяs Ramazan ayыnыn fяzilяtlяrindяn bяhs edilib.
Иskяndяrov Mцzяffяr Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin rяhbяrlik etdiyi шanlы Ordumuzun tarixi torpaqlarыmыzы dцшmяn iшьalыndan azad edяrяk tarixi яdalяti bяrqяrar etmяsini hяr bir azяrbaycanlыnыn fяxr, qцrur mяnbяyi olduьunu diqqяtя чatdыrыb, Vяtяnimizin яrazi bцtюvlцyцnцn tяmin olunmasы uьrunda mцbarizяdя шяhidlяrimizin, qazilяrimizin, mцharibя iшtirakчыlarыnыn шцcaяtlяrini yцksяk dяyяrlяndirib.
Bayram tяdbirindя чыxыш edяn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov gюrцш iшtirakчыlarыnы Ramazan bayramы mцnasibяtilя tяbrik edib. Иcra baшчыsы 44 gцnlik Vяtяn Mцharibяsindя Prezident, Mцzяffяr Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin rяhbяrliyi altыnda rяшadяtli ordumuzun 30 il iшьal altыnda olan torpaqlarыmыzы azad edяrяk qazandыьы tarixi Qяlяbяdяn bяsh edib. Qяlяbяni bizlяrя qanlarы ilя bяxш edяn шяhidlяrimizin, saьlamlыqlarыnы bu yolda qoyan qazilяrimizin hяr zaman dюvlяtin diqqяti vя qayьыsы ilя яhatя olunduьunu vurьulayыb. Tяdbirdя чыxыш edяn Millяt vяkili Vцqar
Tяdbirdя чыxыш edяn Fюvqяladя Hallar Nazirliyinin nцmayяndяsi nazirliyin Hяmkarlar Иttifaqыnыn tяшkilatчыlыьы vя Qarabaь Dirчяliш Fondunun dяstяyi ilя Zяngilan rayonu яrazisindя aьacяkmя aksiyasы keчirildiyini bildirib, bu mцnasibяtlя hazыrlanmыш ianя sertifikatlarыnы tяdbirdя iшtirak edяn шяhid analarыna tяqdim edib. Tяdbirdя чыxыш edяn шяhid ailяlяrinin цzvlяri gюstяrilяn yцksяk diqqяt vя qayьыya gюrя Prezident Иlham Яliyevя vя Birinci vitse-prezident Mehriban Яliyevaya tяшяkkцrlяrini bildiriblяr. Bayram sцfrяsindя yerli incяsяnяt ustalarы maraqlы konsert proqramы ilя чыxыш ediblяr.
... “Шяки кубоку 2022” велойарышы кечирилиб Mayыn 5-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin dяstяyi ilя Шяki шяhяr Gяnclяr vя Иdman idarяsi tяrяfindяn Ulu юndяr Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 99-cu ildюnцmцnя hяsr olunmuш "Шяki kuboku 2022" veloyarышы keчirilib.
... йашайыш еви йаныб Mayыn 10-u axшam saat 23 radяlяrindя rayonun Baш Gюynцk kяndindя, kяnd sakini Иsmayыl Yusif oьlu Иbrahimxяlilova mяxsus, цmumi sahяsi 170 kv/m olan birmяrtяbяli 4 otaqdan ibarяt fяrdi yaшayыш evindя yanьыn baш verib. Yanьыnыn sюndцrцlmяsi цчцn яraziyя Fюvqaladя Hallar Nazirliyinin
(FHN) Шяki rayon Dюvlяt Yanьыndan Mцhafizя Hissяsinin iki yanьыnsюndцrяn maшыnы vя шяxsi heyяti cяlb edilib. Yanьыn nяticяsindя evin yanar konstruksiyalarы ev яшyalarы ilя birlikdя yanыb. Yaxыnlыqdakы digяr tikililяr yanьыndan mцhafizя olunub. Yanьыn zamanы xяsarяt alan olmayыb. Faktla baьlы araшdыrma aparыlыr.
... вятяндашы интищар щяддиня чатдыран шяхс тутулуб Mayыn 8-i saat 22 radяlяindя Шяki rayon sakini A.B-nin (шяrti) yaшadыьы fяrdi yaшayыш evinin hяyяtyanы sahяsindяki aьacdan юzцnц asaraq intihar etmяsi faktы ilя baьlы Шяki rayon prokurorluьunda Cinayяt Mяcяllяsinin 125-ci (юzцnц юldцrmя hяddinя чatdыrma) maddяsi ilя cinayяt iшi baшlanыb. Шяki rayon prokurorluьundan “Сщекимедиа”йа verilяn mяlumata gюrя,
aparыlmыш istintaqla mцяyyяn edilib ki, Bakы шяhяr sakini S.M (шяrti) A.B-yя mяxsus rцsvayedici foto vя mяlumatlarы yayacaьы ilя baьlы hяdя-qorxu gяlяrяk sonuncunu юzцnц юldцrmя hяddinя чatdыrыb. 17 may 2022-ci il tarixdя S.M Cinayяt Mяcяllяsinin 125-ci maddяsi ilя tяqsirlяndirilяn шяxs qismindя cяlb olunaraq barяsindя mяhkяmяnin qяrarы ilя hяbs qяtimkan tяdbiri seчilib. Hazыrda iш цzrя istintaq davam edir.
... мешядя мейит тапылыб Hadisя майын 13-дя sяhяr saatlarыnda rayonun Юyrяt kяndi yaxыnlыьыndakы meшяlik яrazidя qeydя alыnыb. Meyitin aьacdan asыlы vяziyyяtdя aшkarlandыьы bildirilir. Hadisя yerinя cяlb edilяn hцquq-mцhafizя orqanlarы яmяkdaшlarыnыn apardыьы ilkin araшdыrma zamanы meyiti tapыlan шяxsin Юyrяt kяnd sakini 1994-cц il tяvяllцdlц Cavad Иsa oьlu Шяhmirov olduьu mяlum olub. 28 yaшlы C. Шяhmirovun юlцmцnцn dяqiq sяbяbini aydыnlaшdыrmaq цчцn meyit Mяhkяmя Tibbi Ekspertiza vя Patoloji Anatomiya Birliyinin Шяki rayon
шюbяsinя tяhvil verilib. Faktla baьlы Шяki rayon prokurorluьunda araшdыrma aparыlыr.
Велойарышда йeniyetmeler ve gencler arasыnda keчirilяn veloyarышda 30-a yaxыn velosipedчi iшtirak edib. Йарышын keчirilmяsindя mяqsяd gяnclяrin bu idman nюvцnя olan maraьыnы artыrmaq, saьlam hяyat tяrzini tяbliь etmяkdir. Шяhяrin "Olimpiya" dairяsindяn start gюtцrяn yarыш iшtirakчыlarы Zяrifя Яliyeva kцчяsi boyunca 2 km yaxыn mяsafяni qяt ediblяr. Yarышda finiшя яn tez чatan 3 iшtirakчы Шяki шяhяr Gяnclяr vя Иdman idarяsi tяrяfindяn kubok vя fяxri diplomlarla tяltif edilmiшdir.
... сехдян оьурлуг едян шяхс тутулуб Шяki шяhяri яrazisindя yerlяшяn qapыpяncяrя sexlяrinin birindяn 15 min manatlыq oьurluq edilib. Daxili Ишlяr Nazirliyinin mяtbuat xidmяtinin Шяki regional qrupundan “Сщекимедиа”йа verilяn mяlumata gюrя, polis шюbяsinя mцraciяt edяn zяrяrчяkяn obyektin kassasыnda olan 2 min manat naьd pulun, 6 min manat dяyяrindя materiallarыn oьurlandыьыnы vя "VAZ2104" markalы avtomobilin qaчыrыldыьыnы bildirib. Keчirilmiш яmя-
liyyat-axtarыш tяdbirlяri nяticяsindя cinayяt яmяlini tюrяdяn шяxsin hяmin qapы-pяncяrя sexinin iшчisi
Hцmmяt Mяmmяdov olduьu mцяyyяnlяшdirilib. O, шцbhяli шяxs qismindя saxlanыlыb vя tюrяtdiyi яmяli etiraf edib. Davam etdirilяn tяdbirlяr nяticяsindя onun Hacыqabul rayonunda da maьazadan oьurluq etdiyi mяlum olub. Saxlanыlan шяxs ifadяsindя qaчыrdыьы nяqliyyat vasitяsini satdыьыnы, elяcя dя cinayяt yolu ilя яldя etdiyi pullarы xяrclяdiyini bildirib. Faktlarla baьlы cinayяt iшi baшlanыlыb, H.Mяmmяdovun digяr cinayяtlяrdя iшtirakыnыn olub-olmamasы araшdыrыlыr.
№ 05 (212), Май 2022
Щябибулла МАНАФЛЫ, АДПУ Шяki filialыnыn баш mцяllimi, тарихчи (Яввяли ютян сайларымызда)
90 ил ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
сящ. 11
Шяki цсйаны Йени тапылмыш фактлар ялавя едилмишдир.
tindяn irяli gяlirdi. Ali hakimiyyяt eшalonunAzяrbaycan Sovet So- da qяrar tutmuш Яliheydяr Qarasialist Respublikasыnыn ali haki- yev tribunadan bяyan edirdi ki, miyyяt qurumlarыnыn qяbul etdiyi aьsaqqal kяndя baьlыdыr, kяndlinin qяrarlardakы tяzadlar, milli nihi- яmisi oьlu, ya dayыsы, ya яmisi vя lizm adamы heyrяtя gяtirir. Bu ya atasыdыr. Muzdurlarы, yoxsullarы orqanlar, яri, qardaшы, atasы цs- elя hazыrlamalыyыq ki, onlarыn яli ilя yanda iшtirak etdiyinя gюrя bi- qolчomaьa zяrbя endirяk. Abbas, ruhunu sarsыdan чarя qadыnlarын hяbsxanalara atыlmasыna, onlarca ailяnin sцr- bu tяklifdяn sonra hakimiyyяtlя gцn edlmяsinя gюstяriш verdik- bцtцn яlaqяlяri kяsib, ona qarшы lяri halda, xalqыmыzыn qanыnы sel mцbarizя aparmaq qяrarыna gяlir. kimi axыtmыш, kяndlяrimizi odlara Чox keчmir ki, Hidayяt rejim nцqalayaraq xarabazarlыьa чevir- mayяndяlяrinin gюstяriшi ilя enkemiш rus яsgяr vя zabitlяrini mц- vede agenti Baxыш tяrяfindяn юldцrцlцr. kafatlandыrыrdыlar. Abbas dostu Xudu Иbrahimlя birgя qaчaqчыlыьa baшlayыr. Tezliklя Qaчaq Abbasыn adы dillяrdя яzbяr olur. Onu aradan gюtцrmяk цчцn sыnaqdan чыxarыlmыш bяdnam xяyanяt цsulundan dяfяlяrlя istifadя etmяk cяhdlяri olmuшdur. Qaчaq Abbasы юldцrmяyя real imkanlarы olan шяxslяrdяn biri hюkumяt nцmayяndяlяrinя onun dostlarы Yusif vя Abdulla qardaшlarыnыn qisasыndan qorxduьunu bildirir. Belя olduьu halda яvvяlcя Yusif vя Abdulla qardaшlarыnы mяhv etmяk qяrara alыnыr. El-oba mяnafeyini hяmiшя uca tutan Yusiflя Abdulla яxlaqi keyfiyyяtlяri, igidliklяri ilя hяlя gяnc yaшlarыnda elin etibarnamяsi kimi bir haqqa qoШякинин сабиг иъра башчысы Нязир Ящмядовун vuшmuшdular. Шяkinin Gilяhli mяhяllяйаздыьы “Гачаг Аббас” китабынын цз габыьы. si mяhz onlarыn nцfuzu hesabыna yeni Шяki qaчaqlarыndan Abbas fitri cяsarяti vя mяrdliyi ilя sovet qaydalarыnыn tяsir dairяsindяn diqqяti daha чox cяlb edirdi. O, bir kяnarda qalan azadlыq adasы tяsiri mцddяt milis iшчisi kimi яlindя silah baьышlayыrdы. Onlar qяtiyyяtlя bildirSovet hюkumяtinin qulluьunda dur- miшdilяr ki, nя qяdяr ki, saь-salamuшdur. Amma NKVD sistemindя matыq, bu allahsыzlar bizim mяmюvcud olan iyrяnc mяnяvi-psi- hяllяdя at oynada bilmяyяcяklяr. 1930-cu ilin aprelindя цsxoloji mцhit onun tяbiяtinя olduqca yabancы idi. Abbas bu mц- yan hяrяkatы baшlanarkяn qarhitя heч cцrя uyьunlaшa bilmirdi. daшlar цsyanчыlarыn sыralarыnda idiXцsusяn yurddaшlarыna qarшы irяli lяr. Hяrяkat yatыrыldыqdan sonra sцrцlяn ittihamlarыn motivlяri ilя ba- onlar tяbii ki, gizli hяyat tяrzi ke-чirrышmaq istяmirdi. Kim beш-on qoyun mяk zяrurяti qarшыsыnda qaldыlar. Onlara юzцnц dost kimi sahibidirsя demяk hяmin шяxs qolчomaqdыr vя istismarчы kimi ifшa gюstяrяn xяyanяtkar, bir dяfя Qaedilmяlidir. Kim Quran oxuyur, na- чaq Abbasыn qardaшlarla gюrцшmяk maz qыlыrsa шцbhяli шяxs kimi nя- istяdiyini bildirir. Чoxdan цzцnц zarяtя gюtцrцlmяlidir. Kolxoz quru- gюrmяdiklяri dostlarы ilя gюrцшmяk luшunun цstцnlцklяrinя шяkk-шцbhя imkanы яldя edяcяklяrinя sevinяn gяtirяn шяxs haqqыnda yerli-yataqlы Yusif vя Abdulla dяrhal razыlыq verdаnos hazыrlanmalыdыr vя s. Bцtцn dilяr. Иnsanыn юz taleyinя doьru bunlar milis iшчilяrinin qarшыsыna qo-yulan vяzifяlяrin bir qismi idi. gediшini tяnzimlяyяn ilahi qцvvя Dayыsы Hidayяtin hяbs olunmasы hяr шeyi incяliklяrinя qяdяr nяzяrя цчцn verilяn gюstяriш ися onun sяbr alыr. Tezliklя qardaшlarыn ruhlarыnыn яbяdiyyяtя pяrvazlanacaьыnы яvkasasыnы daшdыrdы. DSИ-dяn Abbasыn dayыsы vяlcяdяn mцяyyяn edяn o bюyцk Andыn oьlu Hidayяt haqqыnda qцvvя, ruhun tяmiz bяdяndяn aymяlumat gяlmiшdi. Hяmin mяlu- rыlmasы qayьыsыna qalaraq hяmin matda o, Sovet Hюkumяti цчцn axшam onlarы чimmяyя, яyin-baшtяhlцkяli bir qolчomaq kimi xarak- larыnы tяzяlяmяyя sюvq etmiшdir. Xяbis niyyяt sahibi isя юz terizя olunurdu. Bundan sonra Hidayяti hяbs etmяk qяrara alыnыr. iшindя idi. Qardaшlarыn hяtta silahBu gюstяriшi yerinя yetirmяk ki- larыnы ona etibar etmяsindяn istimя tapшыrыlsa yaxшыdыr? Onun fadя edяrяk onlara mяxsus tцfяnglяrin, el dilindя iynя adlanan hissяbacыsы oьlu, milis iшчisi Abbasa. Rяzalяtin, alчaqlыьыn han- sini чыxararaq gizlяtmiш vя Yusiflя sы hяddя чatdыьыna diqqяt yetirin. Abdullanы tяrksilah etmяyi belя, Adamы юz doьma dayыsыnы, hяm dя unutmamышdы. Sяhяr dan yeri sюkцlяrgцnahsыz bir insanы hяbs etmяyя kяn yolчular nяhяng daьlarы юz tяhrik edirdilяr. Kяnd, rayon sяviyyяli en- qoynunda gюrцnmяz edяn duman kevede iшчilяrinin bu bяd яmяllяri цmmanыna qovuшdular. Tezliklя bu tяsadцfi olmayыb, rejimin mahiyyя- duman чяn arxasыndan iki igid юmrцnя son qoyan atяш sяslяri eшidil-
di. Bir neчя gцndяn sonra Yusif vя Abdullanыn meyidlяri шяhяrя gяtirilir vя yяqin ki, tanыma adы ilя, яslindя isя gюz daьы vermяk цчцn mяrhumlarыn qardaшы Шirяliyя gюstяrilir. Иki ayaqlыlarыn vяhшiliyi dюrd ayaqlыlarыn tюrяtdiyi vяhшiliklяrdяn daha dяhшяtli olur. Чцnki dюrd ayaqlыlar шцurdan mяhrum olduqlarыna gюrя юz qurbanlarыnыn cяsяdlяrini yaxыnlarыna, яzizlяrinя gюstяrib hяzz almaq imkanыna malik olmurlar. Mяmmяd kiшinin ailяsinin fяlakяtlяri bununla bitmяdi. Az sonra onun daha iki юvladы Шirяli vя Яli dя hяbs edildilяr. Halbuki, onlar mяrhum qardaшlarыndan fяrqli olaraq nя цsyan hяrяkatыnda iшtirak etmiш, nя dя sovet rejiminя qarшы hяr hansы dцшmяnчilik hяrяkяtinя yol vermiшdilяr. Dюrd oьul юvladыndan mяhrum olmuш Firuzя ananыn яzab-яziyyяtlяrinin hяddi hцdudu yox idi. O, юvladlarыnыn itkisindяn irяli gяlяn dюzцlmяz qцbarы daш kimi sinяsindяn asaraq, o zaman vяzifяdя olan qohumu Hцseyn kiшi ilя birlikdя Шirяli vя Яlini zaminя gюtцrmяk цчцn mяhbяsя yollanыr. Lakin orada ona bildirirlяr ki, hяbs edilяnlяrdяn yalnыz birini zaminя verя bilяrlяr. Юvladlarыna mцnasibяtdя bяrabяrliyi hяr шeydяn цstцn tutan, onlara qarшы ayrыseчkiliyi bюyцk qяbahяt hesab edяn Firuzя xanыm ana ucalыьыnda duraraq deyir: - Buraxыrsыnыzsa hяr ikisini buraxыn, yox, bunu etmяk istяmirsinizsя, qoyun ikisi dя orada qalsыn. Bir mцddяt sonra Яlini Balakяnя, Шirяlini isя Qutqaшenя sцrgцn edirlяr. Sцrgцn cяzasыnы tяtbiq edilmяsindя яsas mяqsяd heч dя gцnahы olmayan "gцnahkarlarы" cяzalandыrmaq deyil, xяbis яmяllяr sahibinin tяhlцkяsizliyini tяmin etmяk idi. Prokuror Aшot Иsxanyan, DSИ-nin яmяkdaшlarы Ter-Qriqoryan, Zaven Ayriyan, Pavel Шalomer, Иvan Yeromin, Qaчaq Abbasы яlя keчirmяk цчцn tяdbirlяr tюkцr, planlar cыzыrdыlar. Lakin bцtцn bunlar яbяs idi. Hiylя vя mяkr igidlik vя cяsarяt qarшыsыnda aciz qalmышdы. Xudu Иbrahim, Tanrыverdi Шяrif, Naьdalы, Яhmяd, Hцmmяt, Hayыl, Hidayяt, Alы, Aslan, Иsfяndiyar, Яшrяf, Kor Umar vя Abdulla Qaчaq Abbasыn яn yaxыn silahdaшlarы idi. Qaчaqlarыn шяhяrdя vя kяndlяrdя himayяdarlarы da var idi. "Qaчaьы el saxlar" atalar deyimi bцtцn mяna чalarlarы ilя o illяrdя юzцnц tяsdiq etdi. Kiш kяndindяn olan Яlяшrяf, Gюynцkdяn Яli vя Шяfayяt qaчaqlarыn яrzaqla, bir sыra mцhцm xarakterli mяlumatlarla tяmin olunmasыnda яlaqяlяndirici rolunu oynayыrdыlar. Hяr yerdя hяmiшя mяnяvi baxыmdan yoxsul olan adamlar шяrin tюrяtdiyi fяsadlara qяhmar чыxmышlar. Bu adamlarы hяyat qayяsi belяdir: "Tяmin olunmamыш insan olmaqdansa, tяmin olumuш heyvan olmaq daha yaxшыdыr". Tяbii ki, belяlяri o zaman Шяkidя dя kifayяt qяdяr idi. O юlkяdя ki, dюvlяt insan hяyatыnыn bцtцn sahяlяrini nяzarяtdя saxlamaq niyyяtinя dцшцr, orada iradяsi zяif adamlar ictimai-siyasi mцhitin mяnfi tяsirinя mцqavimяt gюstяrmяkdяnsя, hяmin mцhitя uyьunlaшmaьa daha чox цstцnlцk verirlяr. Yaшadыqlarы dюvrцn mahiyyяtcя naqis ictimai-siyasi mцhitinя boyun яyяrяk ter-qriqoryanlarыn, isxanyanlarыn яlindя alяtя чevrilяn Vяli, Seyidmяmmяd, Siyahpяr, Zahid, Beyrяddin, Hяmid, Цmid, Xaldanlы Knyaz, Kцngцtlц Иsmayыl, Oxudlu Mяhяmmяd,
Baxыш, Шяki шяhяrindяn evlяr yыxan, xanimanlar daьыdan ispolkom Яlяшrяf, Veysяl, Nizamяddin qaчaqlara qarшы mцbarizяnin юnцndя getmiш, цmumiyyяtlя, bolшevizmin tюrяtdiyi naqis яmяllяrlя barышmayan zцmrяnin qяniminя чevrilmiшdilяr. Bir dяfя Цmid, Kнyaz, Vяli, Иsmayыl, Mяhяmmяd, Baxыш, Beyrяddin vя Qasыmoьlu Siyahpяr bir otryadda birlяшяrяk soraьы "Чatqal dяrяsi"ndяn gяlяn Qaчaq Abbasыn dяstяsinя hцcum edirlяr. Dюyцш baшlayan
В ФЯСИЛ
юldцrцr.
Гачаг Аббас haqqыnda Шяkidяn Bakыya mяlumat mяlumatыn ardыnca gюndяrilir vя kюmяk tяlяb olunurdu. Nяhayяt, Bakыda, Azяrbaycan Dюvlяt Siyasi idarяsindя xцsusi яmяliyyat planы iшlяnib hazыrlanыr. DSИ-nin nцmayяndяsi Яhmяdя bu яmяliyyatыn hяyata keчirilmяsindя aparыcы rol ayrыlыr. Яslяn Lяnkяrandan olan Яhmяd yaraшыqlы, gцlяrцz vя цnsiyyяtli olduьundan DSИ яmяkdaшlarы arasыnda "Xub Яhmяd" ayamasы ilя tanыnыrdы.
Гачаг Аббасын ювладлары: Бялйар, Фяррух, Физаля.
Гачаг Аббасын нявяляри: солдан - гыз нявяси Магсуд, оьул нявяси Эцляммяд. kimi, Qaчaq Abbas dayыsыnыn qatili Baxышы cяhnnяmя vasil edir. Otryad цzvlяri onun cяsяdini orada qoyub baшы pozuq halda qaчыrlar. Onlar bu dюyцш haqqыnda ermяni vя rus rяhbяrlяri qarшыsыnda hesabat verяrkяn, qaчaqlarыn sayca чox olmasыndan, юzlяrinin qaчaqlarыn mцhasirяsinя dцшmяlяrindяn, mцhasirяni yarыb чыxmalarыndan vя bu zaman gюstяrdiklяri шцcaяtdяn bяhs edirlяr. Lakin dюyцшцn шahidi olmuш Siyahpяrin qardaшы Zahid onlarы ifшa edяrяk hadisяni olduьu kimi aьalarыna nяql etmяklя dяstя цzvlяrini pis vяziyyяtdя qoyur. Qaчaq Abbasыn digяr otryadla dюyцшц "Co dяrяsi"ndя baш verir. Hяmin otryada bяlяdчiliyi Иsmayыl vя Vяli edirdilяr. Xeyli itki verяn bu dяstя dя dюyцшdяn mяьlub vяziyyяtdя чыxыr. Xцsusi xidmяt orqanlarы xalq iчяrisindя qaчaqlara qarшы etimadsыzlыq yaratmaqla onlarы cяmiyyяtdяn tяcrid etmяk vя tяklяmяk цчцn mцxtяlif planlar hazыrlayыrdыlar. Ter-Qriqoryan vя Suren Mkrtчyan bu qяbildяn olan bir tяxribat яmяli dцшцnmцшdцlяr. Onlar ipяk fabrikini yandыrыb, bu iшdя qaчaqlarы gцnahlandыrmaq vя fяhlяlяrя "gюrцrsцnцzmц qaчaqlar fabriki yandыrmaqla sizi iшsiz vя чюrяksiz qoydular" demяklя xalq qяzяbini onlarыn цzяrinя yюnяltmяk niyyяtindя idilяr. Лакин Qaчaq Abbas tяkbaшыna Шяkiyя gяlяrяk fяhlяlяri onlarыn bu niyyяtindяn xяbяrdar edir, eyni zamanda bu fitnяnin ideya mцяllifi olan xцsusi шюbяnin rяisi Sureni
O, Шяkiyя meшя tяsяrrцfatы mцtяxяssisi kimi gяlmяli vя Zяyzid kяndi яtrafыndakы meшяyя meшяbяyi tяyin olunmalы idi. Xub Яhmяd Zяyziddя юzцnц camaata milli adяt-яnяnяlяrя, dini dяyяrlяrя xцsusi rяьbяt bяslяyяn шяxs kimi tanыtmalы, Qaчaq Abbasыn ailяsinя yaxыnlaшыb, qulluьunda mцntяzir dayanmaqla onlarыn hцsn-rяqbяtini qazanmalы idi. Яmяliyyat nяzяrdя tutulduьu qaydada baшlanыr. Az sonra Xub Яhmяd kяnddя hamыnыn sevimlisinя чevrilir. "Seyid ocaьыn"dan olduьundan Qaчaq Abbasыn anasы Mяdinя xanыm ona daha чox rяьbяt bяslяyirdi. Mяdinя xanыm Xub Яhmяdя tez-tez yalvarыrdы ki, bu ailяyя dayaq olsun, onun юvladlarыnы Sovet hюkumяtinin qяzяbindяn qurtarmaq цчцn sяyini яsirgяmяsin. Bu yalvarышlarыn mцqabilindя o, dяrdli anaya tяskinlik verir, hяr шeyin yaxшы olacaьыnы bildirirdi. Bolшevik rejiminin quduz qяzяbi чopur oьlu Babanыn ailяsinя fяlakяt dalыnca fяlakяt gяtirirdi. Qaчaq Abbasыn qardaшlarы Mяmmяd vя Иsrail hяbs edilib gцllяlяnmiш, anasы Mяdinя, oьlanlarы Fяrrux vя Bяlyar, гызы Fizalя qazamata salыnmышdыr. Шяki hяbsxanasы aьzыna kimi qaчaq ailяlяri ilя dolmuшdu. Arыq oьlu Яhmяdin, Tapdыьыn, Kяrimin, Яшrяfin, Иsfяndiyarыn da ailя цzvlяri burada idilяr. (Арды вар)
ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
сящ. 12 Vaqif AСЛАН, AYB Шяki bюlmяsinin sяdri ADPU Шяki filialыnыn baш mцяllimi Akif Яsяdullayevi Шяkidя hяkim-psixiatr kimi tanыyanlarыn sayы чox, шair, yazычы vя publisist kimi tanыyanlarыn sayы isя azdыr. Elя mяn - юzцm dя onu yazar kimi чox gec tanыmышam. Иndi mяnim qarшыmda hяkimpsixiatr Akif Яsяdullayevin "Akif Elшir" imzasы ilя qяlяmя aldыьы bяdii yazыlar vardыr. Bu yazыlarыn яksяriyyяti шeirlяrdяn ibarяt olsa da, orada Akif Elшirin цч hekayяsi vя iki mцsahibяsi dя yer tutur. Sыrasы ilя bu onun цчцncц kitabы olacaqdыr. Bu kitaba daxil edilяn шeirlяr mяzmun cяhяtdяn Akif Elшirin daxili alяminя iшыq tutur, iчindя olduьu zяmanяyя, чevrяsindяki insanlara mцnasibяtini ifadя edir. "Sevgisini цrяyinя sancыlan ox" kimi hiss edяn hяkim-psixiatr mцalicяni tibbi яlaclarda deyil, etirafda gюrцr:
Акиф Елшир yaь" demяmяyi yaшam tяrzi hesab edяn Akif Elшir dostluьu, sяmimi цnsiyyяti var olmaьыn mяnasы hesab edir: Mяnя dяymяsя dя zяrrяcя xeyri, Dцzя dцz sюylяdim, яyriyя яyri. Var-dюvlяt tapmadыm dostluqdan qeyri. Belя yaшamышam, belя юlяcяm.
gяlmiшdir? "Яdalяt" vя "halallыq" tяrяzisinin dыrnaqcыqda "super dюvlяtlяr" tяrяfindяn pozulmasыndan, ikiyя bюlцnmцш Azяrbaycana, bu bяs deyilmiш kimi, yenidяn xaчpяrяst ermяnilяrin яli ilя Qarabaь sindromunu yaшatmasыndan irяli gяlmiшdir:
Elшir, giley eylяmя чox. Цrяyinя sancыlыb ox. Bunun baшqa bir adы yox... Adы mяhяbbяtdi elя. Akif Elшirin шeirlяrindя yalvarыш notlarы da юzцnц gюstяrmяkdяdir. Etiraf vя yalvarыш fonunda sevяn qяlbin titrяmяsi vя dюyцntцsц hяm dя ittihamlara sяbяb olur. Чцnki sevяn цrяk soyuqluьu vя laqeydliyi qяbul etmir. Чцnki eшqin яlacы eшqdir. Akif Elшir dя hяmiшя duyulmaq vя qяbul edilmяk istяyi ilя yaшayыr: Sяnsiz dцnya boш qяfяsdi. Bu sevda yeni hяvяsdi. Soyuqluьun mяnя qяsddi... Яllяrini цzmя, dayan! Akif Elшirin шeirlяrindя hяyata nikbin baxышlar юzцnц gюstяrmяkdяdir. O, юmцrdяn vя gцndяn hяzz ala-ala lяziz yaшantыlarы, fяrяh iчindя varlыьыnы sцrmяyi xoшbяxtlik sayыr. "El iчindя, юl iчindя" fяlsяfяsinя arxalanыr: Akif, arxa olmaz vardan, dюvlяtdяn... Gцvяn, gцc-qцvvяt al xalqdan, millяtdяn. Шux qamяtin яyilmяsin zillяtdяn. Gцmrah yaшa bundan belя юmrцnц. "Qaraya aь", "tяpяyя daь", "шora
Акиф ЕЛШИР Bakыnыn "beшmяrtяbяnin yanы" adыyla mяшhur olan hissяsi bu bazar gцnц dя юz izdihamы ilя яvvяlkilяrdяn fяrqlяnmirdi. Havanыn da nisbяtяn istilяшmяsi sanki insanlarы bir az da coшdurmuшdu. Юz tяяsцratlarыnы bir-birilя uzun-uzadы bюlцшmяk istяyяnlяr aчыq havada yerlяшяn чayxanada bяlkя dя, saatlarla vaxt keчirmяyя daha чox цstцnlцk verirdilяr. Rayondan gяlib юz qohum vя ya qonшularы ilя rastlaшыb hюrmяt etmяk istяyяnlяr hяmin яrazidя yerlяшяn restoran tipli yemяkxanaya цz tuturdular. Чayxananыn яks tяrяfindя yolu keчdikdяn sonra yцngцl qяlyanaltы elяmяk цчцn kiчik bir kafe yerlяшirdi. Gцnorta yemяyinin vaxtы idi hяm dя havanыn mцlayim olmasыna gюrя yцngцl yemяk yeyib bir fujer dя pivя iчmяk цчцn kafeyя girdim. Kafedя 5-6 dairяvi formada hцndцr stollar yerlяшdirilmiш oturmaq цчцn isя stullar qoyulmamышdы. Kafedя qulluq юzцnя xidmяt qaydasыnda tяшkil olunmuшdu. Bufetdяn юzцmя yцngцlvari yemяk vя pivя gюtцrцb stollardan boш olan birisinя yaxыnlaшdыm. Diqqяtimi hяm dя yяqin ki, tяk mяnim yox bцtцn kafedяkilяrin qonшu stolun яtrafыnda yer tutmuш orta yaшlы bir kiшi cяlb elяdi. Dil boьaza qoymadan, yanыndakы yoldaшla yцksяk sяslя danышыrdы. Яtrafdakыlarыn eшidяcяyindяn nяinki narahat olmur, hяtta bяlkя dя qяsdяn hamыnыn eшitmяsini istяyirdi: - Bilirsяn, mяn qafiyяbazam. "Qotur bu bakalы gюtцr." Gюrцrsяn, necя qafiyя tuturam.
АКИФ ЕЛШИР (Akif Яsяdullayev) Иnsanlarы nifrяtdяn uzaq olmaьa sяslяyяn Akif Elшir, adыna "ermяni xislяti" deyilяn genetik xяstяliyin saьalmazlыьыna iшarя edяrяk, tцrklяri vя mцsяlmanlarы, яslindя bцtцn insanlarы ilk nюvbяdя vяtяndaшы olduqlarы юlkяni qorumaьa чaьыrыr: Vяtяndi, torpaqdы hяr dяrdя чara. Bir цzцmцz aьdы, birisi qara. Qяlbimizdя gяzir saьalmaz yara... Hяkimlik acizdir, юlцdцr sяnяt. Bu dцnya dцzяlsя, atama lяnяt! Bu mяqamda Mяmmяd Arazыn Mirzя Cяlilя цz tutub "Bu dцnya dцzяlmir, dцzяlmir, baba" шяklindя giley dolu poetik mцraciяtini xatыrlayыram. Bяs bu цmidsizlik Akif Elшirя haradan
Bu rяzil dцnyanы qucaqlamaьa Gen aчdыm qolumu, dizim bцkцldц. Qoydum bцnюvrяsin haqq sarayыnыn... Divarы, tavanы uчdu, sюkцldц. Akif Elшirin "Bilmirsяn", "Bunu xoшbяxtlik sandыq", "Qurtarыrыq Qarabaьы", "Sяnin tяbrikinя gяlmiшik, Шuшa" шeirlяri dя чaьdaш yaшantыlarыn ifadяsi kimi meydana gяlmiшdir. Akif Elшir qяlяmini qяzяl vя satira janrыnda da sinamaq istяmiшdir. Uшaq шeirinя gяldikdя isя, onun nяvяsi "шirindil Cavid"я hяsr olunmuш bir шeiri vardыr. Bu шeirin bir bяndi mяnim diqqяtimi чяkdi:
№ 05 (212), Май 2022 Babaya da, elя bil, Elя bu sюz gяrяkdir. Цmidvaram ki, Akif Elшirin uшaq шeirlяri gяlяcяkdя cяmi bir шeirdяn deyil, bir neчя шeirdяn ibarяt olub, silsilя tяшkil edяcяkdir. Akif Elшiri яhatя edяn яdяbi чevrя, яsasяn, Aшыq Sakit Kючяri, Hacы Niyazi Иdrisli, Aшыq Яdalяt Dяlidaьlы, hяkim hяmkarы Mail Taьыyev, Mяhяmmяd Tovuzludan ibarяt olmuшdur. Bunu onlarыn arasыndakы deyiшmяlяr dя sцbut edir. Akif Elшirin nяsr yaradыcыlыьыndan bяhs edяrkяn шair Akif Elшirin Nasir Akif Elшiri цstяlяdiyini etiraf etmяk mяcburiyyяtindяyik. "Bяraяt" adlы hekayяsindя, яslindя tragi-novellasыnda hadisяlяri vя psixoloji dramatizmi ustalыqla tяsvir edяn, onu andan-ana son vя gюzlяnilmяz nяticяyя qяdяr qaldыran mцяllif reallыqdakы fantastikanы, fantastikadakы reallыьы poetik nяsr mцstяvisindя oxucuya tяqdim edir. Maшыna vя sцrцcцlцyя hяvяs gюstяrяn, 07 markalы jiquli alandan sonra yerя-gюyя sыьmayan Mahir benzindoldurma mяntяqяsindяki Яhmяd яmiyя atasыnыn yaxыn dostuna atasыnыn verdiyi pul mцqabilindя maшыna 20 litr benzin tюkdцrцr vя toya gedirlяr. Aradan bir mцddяt keчяndяn sonra atasы Шirяli dayыnыn dostu ilя gюrцшцndяn sonra benzin pulunun bir manat яskik gяlmяsi sюhbяti, Mahirя dяyяn nahaqq шillя vя nяticяdя abыr-hяya, sыxыntы vя utanc hissinin intihara sяbяb olmasы, o itяn bir manatыn benzindoldurma mяntяqяsini yыьышdыrarkяn xadimя Ceyran xala tяrяfindяn tapыlmasы oxucunu da heyrяtlяndirir. Bir manatlыq dюzцmц olmayan dostun qяlpliyi, шillяnin ucuzluьu, юlцmцn bahalыьы izahы чяtin tяяssцf hissi doьurur. Akif Elшirin "Kamil bir palanчы", "Beшmяrtяbя яhvalatы", "Proloq яvяzi" yazыlarы da pцxtя bir nasir qяlяminin gюyяrmяkdя olmasыndan xяbяr verir. Onun tanыnmыш ziyalы, юzцnц jurnalist hesab etmяkdяn чяkinsя dя, яzabkeш vя istedadlы jurnalist olan Murad Nяbibяyovla "Яn чяtin vяziyyяtdяn яn azы iki чыxыш yolu var", "Яn bюyцk dяrman mяhяbbяt vя qayьыdыr" adlы mцsahibяlяri dя tяqdirя layiqdir.
Цz tutub babasыna Deyяr: - Baba цrяkdir.
Камил бир паланчы... Bax, "gцn batыr-чюlя чыxыr qatыr." Gюrdцn qafiyяni? "Цzцn gцldц dцшmяnlяrin юldц". "Azsan - yazda dazsan." Bu qafiyяbaz ardы-arasы kяsilmяdяn o qяdяr qafiyяlяr uydurur, yerli yersiz izahatlar verirdi ki, mяnim kimi, yяqin ki, kafedяkilяrin hamыsы юz sяbrlяrini zorla boьurdular. Яslindя bяzi mяqamlar gцlцш dя doьururdu. Belя ki, bяzi qafiyяlяrinin izahыnы da verirdi. Mяsяlяn: - Hя, bax, "gцn batыr чюlя чыxыr qatыr", yяni gцn batana kimi iшlяyib qatыrыn цstцnя odun yыьыrlar, gцn batanda isя onu evя gяtirirlяr. Sonra, "цzцn gцldцdцшmяnlяrin юldц", yяni sяnin цzцn gцlцr, dцшmяnlяrin dя paxыllыqdan юlцr. Vя yaxud, gюtцrяk bu qafiyяni, "yazsan -yazda dazsan". Bax yazda baшыna gцn dцшцr hя? Gцn dцшяndя baшыn parыldayыr vя daz gюrцnцr. Gюrdцn? Mяndя hяr qafiyяnin izahы var. Belяliklя, bu "qafiyяbaz" o qяdяr nцmunяlяr gяtirdi ki, kafedяkilяrin, bяlkя dя hamыsы artыq юz eшitmя orqanlarыndan imtina etmiшdilяr. O cцmlяdяn mяn dя чox cяhd gюstяrdim ki, baшыmы qatыm ki, ona qulaq asmayыm. Ancaq aчыq etiraf edim ki, nя qяdяr чalышsam da vaxtaшыrы maraьыm diqqяtimi чasdыrыr, istяr-istяmяz qulaq asmalы olurdum. Bir mцddяt "qafiyя" mяclisimiz belяcя davam etdi. Bir dя diqqяt yetirdikdя gюrdцm ki, bu "qafiyяxan"ыn o bir yoldaшы da danышmaьa baшladы.
Fikirlяшdim ki, deyяsяn, yemяyimi yarымчыq qoyub gedяsi olacaьam. Yяqin ki, bu yoldaш da danышmaьa baшlayыbsa, artыq kafedя heч kim qalmayacaq. Ancaq yenя dя maraьыm sяrbяstliyimi oьurladы, qulaq asmalы oldum. Qulaьыma dяydi ki, sюhbяt Fцzulidяn gedir: - Bir fikir ver ki, Fцzuli "Leyli vя Mяcnun" яsяrini elя yaradыb ki, hяmin яsяrdя bircя dяnя dя olsa mяnfi surяt yoxdur. Gюr Leylinin anasы qыzыna necя mцraciяt edir:
Tut kim sяni qыymazam mяni zar Mяndяn ulu bir mцdяbbirin var . Neylяrsяn яgяr atan eшitsя, Qяhr ilя sяnя siyasяt etsя. Yяni, anasы Leyliyя юz hяyat yoldaшыnы ilahilяшdirilmiш шяkildя tяqdim edir. Bildirmяk istяyir ki, anasыnын bu iшi bilmяsi o qяdяr dя dяhшяtli deyil, ancaq atasы bilsя fяlakяt olar. Qadыnыn юz hяyat yoldaшыnы юvladlarыna, cяmiyyяtя bu cцr tяqdim etmяsi ailяlяrimiz цчцn gюzяl bir nцmunяdir. Bax budur яsl шяrq qadыnыnыn юz hяyat yoldaшыna verdiyi dяyяr. Bu tяhlil mяni elя cяlb etdi ki, bir mцddяt xяyala daldыm. Qыsa bir aradan sonra yenя dя diqqяtim hяmin insana yюnяldi: - Fцzuli яfsanяlяrimizin чox dяrin bilicisi olub vя onlardan dahiliklя istifadя edib. Mяsяlяn: Bu qяmlяr ki, mяnim vardir bяirin baшыna qoysan, Чыxar kafяr cяhяnnяmdяn gцlяr яhli яzab oynar. Яfsanяdя deyilir ki, dяvя iynяnin gюzцndяn keчяndя bцtцn cяhяnnяm яhli azad olacaq. Fцzuli demяk istяyir ki, onun dяrd-qяmi o qяdяr dяrindir ki, o qяmlяri bяirin, yяni dяvяnin baшыna qoysan dяvя qцssяdяn o qяdяr nazilяr ki, hяtta, iynяnin gюzцndяn dя keчяr vя bцtцn cяhяnnяm яhli azad olar. Bяzi mяqamlarda kafeyя yenicя daxil olub yцksяk tonla sifariш verяnlяr masa qonшumun tяhlillяrinя diqqяtlя qulaq
Шяки, 05.05.2022
asmaьыma mane olurdu. O isя nцmunяlяrini hяlя dя davam etdirirdi. Hiss elяdim ki, mяhяbbяt mюvzusunda da bir neчя qяzяlin tяhlilini verdi o cцmlяdяn: Ey Fцzuli,eшq mяnin qыlma nasehdяn qяbul Яql tяdbiridir ol sanma ki, bir bцnyadы var. beytinin aчыqlamasыnы belя tяqdim etdi: - Fцzuli demяk istяyir ki, eшq mяsяlяsini aьыl verяndяn qяbul etmяyin, чцnki, onun iшi aьыl vermяkdir ki, onun da hesab elяmяyin ki, bцnюvrяsi var. Kifayяt qяdяr vaxt keчmяsinя baxmayaraq artыq kafeni tяrk etmяk istяmirdim, ac olmaьыma baxmayaraq heч yemяk dя yadыma dцшmцrdц. Qonшum isя чox dяyяrli tяhlillяr vermяsinя davam edirdi. Nяhayяt sюhbяtinя belя yekun vurdu: - Dahi шairimiz Bяxtiyar Vahabzadя, Fцzuli яzяmяtini gюstяrmяk цчцn Mяhяmmяd Fцzuliyя hяsr etdiyi "Шяbi hicran" poemasыnыn sonluьunu belя yekunlaшdыrыr: Aьladыn yayыldы sяsin hяr yana, Bцlbцl baьчalarda юtdц dedilяr. Gяlяndя Mяhяmmяd gяldin cahana, Gedяndя Fцzuli getdi dedilяr. Kafedяn чыxanda artыq яhvalыm xeyli yaxшыlaшmышdы. Fikiriяшirdim ki, nяyя gюrя mяnяvi dяyяrlяri dяrk edib, onu daha da tяkmil шяkildя tяhlil vя izahlarы ilя insanlara чatdiranlar yaradыcы insanlar sыrasыna daxil edilmirlяr. Qeyri-ixtiyarы olaraq dodaqaltы dahi Nizaminin beytini dilя gяtirdim: Kamil bir palanчы olsa da insan Yaxшыdыr yarыmчыq papaqчыlыqdan.
№ 05 (212), Май 2022
Вагиф АСЛАН,
Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki bюlmяsinin sяdri, АДПУ Шяki filialыnыn baш mцяllimi (Яввяли ютян сайымызда)
Azяrbaycan vяznlяrindяn sюhbяt gedirsя, sadяcя olaraq hansыsa bir dюvrdя hansыsa bir vяznin daha чox iшlяk olduьundan vя ya hansыsa vяznlяrin paralel iшlяndiyindяn danышmaq olar. Yusif Balasaqunlu (1017, Balasaqun - 1077, Balasaqun), Xoca Яhmяd Yяsяvi (1051, 1083, 1102/3,1105, Yяssi, bяzi mяnbяlяrdя isя indiki Чimkяnd yaxыnlыьыndakы Seyram.. 1166/7, Yяssi), Яsfяrainli Иzzяddin Hяsяnoьlu (?-1259), Yunus Иmrя (1239,
Qax, Oncallы kяndi -1321, Qax, Oncallы kяndi), Qazi Bцrhanяddin (1344, Qeysяriyyя -1398, Sivas), Иmadяddin Nяsimi (1370, Шamaxы -1417, Hяlяb), Hяbibi (1470/75, Ucar rayonu, Bяrgцшad kяndi - tяqr.1520) bir чox "чяtinliklяri asan" etmяyi юzlяrinя borc bilяn Яliшir Nяvai (9 fevral 1441, Herat- 3 yanvar 1501, Herat) vя Mяhяmmяd Fцzuli (1494, Kяrbяla - 1556, Kяrbяla) yaradыcыlыqlarы bu юzяlliklяri aydыn шяkildя яks etdirir. Yunus Иmrяnin "Ya Rяbbi Sяttarцl - Eyyub, - sяndяn dilяrяm цmmяtim", "Taшtыn yine deli gюnцl, - Sular gibi чaьlar mыsыn" kimi vя bu qяbildяn olan onlarca яsяrlяri qяzяl kimi яruz, gяraylы kimi heca vяznindя oxuna bilir. Bu gяraylы-qяzяllяr vя ya qяzяl-gяraylыlar intonasiya baxыmыndan heч bir чяtinlik яmяlя gяtirmir. Biz bunun ilk nцmunяlяrini hяlяlik Yunus Иmrя yaradыcыlыьыnda, davamыnы isя Иmadяddin Nяsimi, Mяhяmmяd Fцzuli yaradыcыlыьыnda gюrцrцk. Иmadяddin Nяsiminin "Mяndя sыьar iki cahan, mяn bu cahana sыьmazam! Gюvhяri-la mяkan mяnяm, kюvnц mяkanя sыьmazam!" mяtlяli qяzяlinin bir чox, "Ey nuri-dilц didя, didarinя mцшtaqяm. Vey yari-pяsяndidя, didarinя mцшtaqяm" mяtlяli qяzяlinin isя bцtцn beytlяri gяraylы-qяzяl шяklindя oxuna vя yazыla bilir. Mюvlanя Mяhяmmяd Fцzulinin "Mяni candan usandыrdы, cяfadяn yar usanmazmы? Fяlяklяr yandы ahimdяn, muradыm шяmi yanmazmы? Qamu bimarinя canan dяvayi-dяrd edяr ehsan. Neчцn qыlmaz mяnя dяrman, mяni bimar sanmazmы?" mяtlяli qяzяli dя belяdir. Yunus Иmrя yaradыcыlыьы юzцndяn sonraki яdяbiyyata tяkcя forma vя struktur baxыmыndan deyil, hяm dя mюvzu vя mяzmun baxыmыndan tяsir gюstяrmiшdir. Юzцndяn sonrakыlar цчцn ruhaniяdяbi-fяlsяfi mяktяbя чevrilяn Yunus Иmrяnin Иmadяddin Nяsimi yaradыcыlыьыna tяsiri mюvzuya mцnasibяtdя vя mяzmunun шяrhindя юzцnц daha чox qabarыq gюstяrir.
ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
Заман вя дилеммасы
(Yunus Иmrя.Gцldяstя. Bakы, 1992. s.20)
Иmadяddin Nяsimi: Cananы mяnim sevdiyimi can bilir Kюnlцm dilяyin dцnyada canan bilir ........................ Яqlin gяmisin ьяrq edя gюr eшq Kim, bu dяnizin bяhrini цmman bilir ........................ Heч kimsя Nяsimi sюzцnц fяhm edя Bu quш dilidir, bunu Sцleyman bilir (Nяsimi. Bakы, 1973. s. 20)
ядябиййат гаршысында
(Яdяbi-nяzяri, elmi-publisistik mяqalяlяr toplusu) Budur, gюrцnяn insanыn iчindяki gюrцnmяyяn insan. Hяlя Sцleymanыn quш dili bilmяsi Sцleyman haqqыnda tam bilgi vermir. Quш dili bilяn Sцleymanыn iчindяki Sцleymanыn nяlяrя qadir olduьunu, nяlяri bildiyini bilmяdяn Sцleyman haqqыnda tam bir fikir sюylяmяk olmaz. Yunis Иmrяnin bюyцklцyц ondadыr ki, юzцndяn sonra gяlяnlяrя Sцleymanыn iчindяki Sцleymanы niшan vermiшdir. Yunus Иmrяnin Fцzuli yaradыcыlыьыna da bюyцk tяsiri aчыqca duyulmaqdadыr. Gяlin, aшaьыda misal gяtirdiyimiz nцmunяlяrdяki mяzmuna vя mяntiqя mцqayisяli шяkildя nяzяr salaq. Yunus Иmrяdя belяdir:
Bu dцnyaya galmayaq, gяl, Fanidir, aldanmayaq, gяl, Bir ikяn ayrыlmayaq, gяl, Gяl dosta gedяk, gяl, kюnцl!
7. Yunus, seчib sюz yatыndan, Sюylя sюzц qayяtindяn. Keчmя, keчmя шah sяmtindяn Sяni iraq edяr bir sюz.
(Yunis Иmrя Bakы, 1992. s.75)
Fцzulidя: Ey kюnцl, yarы istя, candan keч! Sяri-kuyin gюzяt, cяhandan keч! ........................ Mцlki-tяcriddir fяraьat evi, Tяrki-mal eylя, xanimandan keч! ........................ Mяskяnin bяzmigahi vяhdяtdir, Ey Fцzuli, bu xakidandan keч! (M.Fцzuli. Seчilmiш яsяrlяri, Ы c. Bakы, 1988. s. 72)
(Yunis Иmrя. Gцldяstя. Bakы, 1992. s. 160-161)
Шah Иsmayыl Xяtai yazыr: Bir sюz 1. Sюzцnц bir sюylяyяnin Sюzцnц edяr saь bir sюz. Pir nяfяsin dinlяyяnin Yцzцnц edяr aь bir sюz. 3. Sюz vardыr kяsdirir baшы, Sюz vardыr kяsяr savaшы. Sюz vardыr aьulu aшы Bal ilяn edяr yaь bir sюz. 4. Sюzцnц yaxшы biшirgil, Yaxшы us ilя dцшцrgil. Yaramazыnы aшыrgil, Canыna olur daь bir sюz. 5. Иstяrяm gюrяyim yarы, Bu rяmzi anlagil barы. Hяzaran яhli-iqrarы Edяr qara torpaq bir sюz. 6. Шah Xыtai ayяtindяn, Sюzцn sюylя юz zatindяn. Olmaya kim, pir qatindяn Sяni edя iraq bir sюz. (Шah Иsmayыl Xяtayi. Sazыm. Sazыm. Bakы, 1973. s. 60-61)
8 may 2011, Urmiya Universiteti. Simpozium iшtirakчыlarыndan bir qrup.
Иlahi, bir eшq ver mяnя, Hardayamsa heч bilmяyim. Elя itirim юzцmц, Иstяsяm dя qoy bulmayыm. (Yunis Иmrя. Gцldяstя. Bakы, "Yazычы", 1992. s. 35)
Fцzulidя belяdir:
Ya Rяb, bяlayi-eшq ilя qыl aшina mяni! Bir dяm bяlayi-eшqdяn etmя cцda mяni! Az eylяmя inayяtini яhli dяrddяn, Yя'ni ki, чox bяlalяrя qыl mцbtяla mяni. (Fцzuli. Leyli vя Mяcnun. Bakы, "Эяnclik", 1977. s. 53)
Yunus Иmrя: Mяn sяni sevirяm candan iчяri. ancaq. Yolum yoxdur bu яrkandan iчяri. ancaq. ........................ Mяni mяndяn sorma, mяndя deyilяm, dяnizinя Яksimdir, boш gяzir dondan iчяri. ancaq. ........................ Sцleйman quш dili bilir dedilяr, bilmяz, Sцleyman var Sцleymandan iчяri. ancaq.
сящ. 13
"Fцzuli шeirlяrindяki sufi gюrцшlяrin яnяnяyя sюykяndiyini", nяticяdя "...sяlяflяri Я.Yяsяvinin, Я.Yuьnaqinin, Y.Иmrяnin dediklяrinя gяldiyini" (Pяnah Xяlilov.Яhmяd Yяsяvi.Bakы, 1997. s. 23, 25.)
sюylяmяyi юzцnя borc bilir. O, "Yunus Иmrя шeirlяri timsalыnda "yar", "dilbяr" sюzlяri sufi яdяbiyyatыnda "Allah" mяnasыnda iшlяndiyi kimi M.Fцzuli qяzяlindя dя "mah", "canan" sюzlяri sufi terminlяri kimi iшlяnir" (Pяnah Xяlilov. Яhmяd Yяsяvi. Bakы, 1997. s. 27.) qяnaяtinя gяlir. Doьrudan da, Yunus Иmrя шeirindяki "dost", Fцzuli шeirindяki "yar" sюzlяri aшaьыdakы nцmunяlяrdя "Allah" sюzцnцn sinonimi kimi iшlяnmiшdir. Yunus Иmrяdя: Bir qaydada qalmayaq gяl, Gяl dosta gedяk, gяl, kюnцl! Hяsrяt ilя юlmяyяk gяl, Gяl dosta gedяk, gяl, kюnцl! ........................ Gяl bu cahandan biz kючяk, O dostun elinя uчaq. Bцtцn arzulardan keчяk, Gяl dosta gedяk, gяl, kюnцl! ........................
Yunus Иmrя яdяbi mяktяbinin И.Nяsimi, M.Fцzuli kimi gюrkяmli davamчыlarыndan biri dя Шah Иsmayыl Xяtaidir. Digяr mцasirlяri kimi o da Yunus Иmrя yaradыcыlыьыndan bяhrяlяnmiш, tяsirlяnmiшdir. Чox tяяssцflяr olsun ki, M.Fцzuli demiшkяn, "яli qяlяm olasы katibibяdtяhririn" gцnahы ucbatыndan Шah Иsmayыl Xяtainin яsяrlяri sыrasыna daxil edilяn шeirlяrdяn biri (Bax. Шah Иsmayыl Xяtaйi. Sazыm. Bakы,1973. s. 60-61; Шah Иsmayыl Xяtai. Яsяrlяri. 2-ci cild. Bakы, "Azяrnяшr", 1976. s. 37-38.; Шah Иsmayыl Xяtaйi. Bakы, 1988. s. 320321) "Bir sюz" adlanыr.
Yunus Иmrяdя 7, Шah Иsmayыl Xяtaidя 6 bяnddяn ibarяt olan vя sovet dюnяmindя mцxtяlif adlarla tяqdim edilяn bu шeir Xяtai яsяrlяrinin 1976-cы vя 1988-ci il nяшrlяrindя adsыz, 1973-cц il nяшrindя isя "Bir sюz" adы ilя tяqdim edilmiшdir. Gяlin, bu шeirin bir neчя bяndinя mцqayisяli шяkildя nяzяr salaq. Yunus Иmrя yazыr: Mяnalы sюz deyяnlяrin 1. Mяnalы sюz deyяnlяrin Цzцnц aь edяr bir sюz. Sюzц biшirib deyяnin Ишini saь edяr bir sюz. 2. Sюz var ki, kяsяr savaшы, Sюz dя var kяsdirяr baшы. Чevirib aьulu aшы Bal ilя yaь edяr bir sюz. 3. Dediyin sюzlяri biшir, Mяnasыz sюzlяri aшыr. Sюzцnц aьыlla dюшцr, Damaьы чaь edяr bir sюz. 4. Gяl, ey kюnlцm шяhriyarы, Sюzцmцzц dinlя barы. Yцz min gюvhяri, dinarы Qara torpaq edяr bir sюz.
Qeyd: Sovet dюnяmindя Azяrbaycanda ali mяktяblяrя qяbul imtahanы verяn abituriyentlяr ana dilindяn inшa шяklindя yazыlы imtahan verirdilяr. Dяrd ondadыr ki, Шah Иsmayыl Xяtainin 1973-cц vя 1988-ci il nяшrlяrindя tяxяllцsц "y" ilя, 1976-cы il nяшrindя isя "y"sыz yazыlmышdыr. Demяli, "Xяtai" sюzцnц "й" ilя yazanыn da, "y"sыz yazanыn da sяhvini tutmaq цчцn kimlяrяsя dюvlяt sяviyyяsindя imkan verilmiшdir. Unutmayaq ki, tцrk tяfяkkцrц vя ruhu ilя yoьrulmuш irfani яdяbiyyat dini vя dцnyяvi gюrцшlяrin sintezi kimi meydana gяlmiш vя inkiшaf etmiшdir. Иndiki modern vя postmodern яdяbiyyata aid edilяn bяzi xцsusiyyяtlяr o zamanlardan irfani яdяbiyyatda mюvcud olmuшdur. Avroяdяbiyyatшцnaslыьыn яn yeni saydыьы modern яdяbiyyatdakы dekadentizm, irrealizm, sцrrealizm, kubizm, dadaizm, eqzistensializm, abstraksionizm яlamяtlяri vя modernin davamы kimi ortaya чыxardыqlarы postmodern яdяbiyyata aid etdiklяri digяr gюstяricilяr farscada Cяlalяddin Rumi, tцrkcяdя Yunus Иmrя yaradыcыlыьыnda var idi. Иrfani яdяbiyyat юzцnц vя dцnyanы daha dяrindяn bilmяk, hяtta, cansыz яшyalarы belя var vя yox olan halыnda da tяsяvvцr vя tяsvir etmяk imkanlarы yaradыr, konkretdя mцcяrrяdi, mцcяrrяddя konkreti gюrmяk цчцn цfцqlяr aчыr, fantastik dцшцncяlяrя qanad verir: onda nяzяriyyя ilя tяcrцbяnin, elm ilя fяrziyyяnin vяhdяti vardыr. Иrfani шair dini-fantastik tяsяvvцrlяrini, poetik-fяlsяfi dцшцncяlяrini daha яsaslы, daha pafoslu, daha yцksяk bir eшq ilя ifadя etmяk цчцn elmi-ruhani, яdяbi-fяlsяfi biliklяrini цmumilяшdirir. Иndi Batы elmi vя Batы fяlsяfяsi dя dцnyanы dяrk etmяk цчцn insanыn яvvяlcя юzцnц dяrk etmяsinin zяriri olduьunu etiraf edir. Lakin bundan neчя yцz il яvvяl Yunis Иmrя цzцnц bцtцn dцnyaya tutub bu hяqiqяti var sяsi ilя qышqыrыrdы: Ondan gюzяl nя vardыr? Hяr kяs dяrk edя юzцn. Юzцnц bilяn adam Olar hamыdan цstцn. (Yunis Иmrя.Gцldяstя. Bakы, 1992. s. 150)
(Арды вар)
сящ. 14
ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
№ 05 (212), Май 2022
Ушаглары гязалардан ГОРУЙАГ! Tural NИФТАЛЫЙЕВ, Шяki ШRPШ DYPB-nin tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru, polis baш leytenantы Яввялъя 1 iyun Uшaqlarыn Beynяlxalq Mцdafiяsi Gцnц mцnasibяtilя bцtцn балаъалары sяmimi qяlbdяn tяbrik edirik.
Uшaqlarыn Beynяlxalq Mцdafiяsi Gцnц,1 iyun 1950-ci ildя BMT Baш Assambleyasы tяrяfindяn qeyd olunmasы qяrara alыnыb. Hяmin gцn tяшkil olunan qadыnlarыn beynяlxalq konfransыnda uшaq hцquqlarыnыn tяmin edilmяsi ilя baьlы tяkliflяr sяslяnib vя elя hяmin tяdbirdя dя 1 iyun tarixini uшaqlarыn beynяlxalq mцdafiяsinя hяsr etmяk qяrarы verilib. Bundan sonra, iyunun 1-i Uшaqlarыn Beynяlxalq Mцdafiяsi
Gцnц kimi tarixя dцшцb. Dцnyanыn яksяr юlkяlяrindя olduьu kimi, bu gцn Azяrbaycanda da qeyd edilir. Цmummilli Liderimiz Heydяr Яliyev dяfяlяrlя юz чыxышlarыnda qeyd дейиб: "Uшaqlar dцnyada hamы цчцn яzizdir. Dцnyanыn hяr yerindя uшaqlara qayьы vя uшaqlarыn qorunmasы xцsusi яhяmiyyяt kяsb edir. Tяsadцfi deyil ki, Uшaqlarыn Beynяlxalq Mцdafiяsi Gцnц on illяrdir bцtцn dцnyada keчirilir vя hяr bir юlkя, hяr bir dюvlяt uшaqlarы qorumaьы, uшaqlarы mцdafiя etmяyi юzцnцn яsas vяzifяsi hesab edir. Azяrbaycanda uшaqlara xцsusi mяhяbbяt xцsusi mцnasibяt vardыr. Bizim xalqыmыzыn яn nяcib, яn gюzяl xцsusiyyяtlяrindяn vя ulu babalarыmыzdan bizя qalmыш яnяnяlяrdяn biri dя odur ki, Azяrbaycan xalqы hяmiшя uшaqsevяr olmuшdur. Tяsadцfi deyil ki, azяrbaycanlыlarыn ailяlяri чoxuшaqlы olurlar. Bu, sadяcя onunla яlaqяdardыr ki, azяrbaycanlыlar qadыnlar da, kiшilяr dя uшaьы чox sevirlяr, onlara чox mяhяbbяtlяri vardыr. Hяtta bяzяn valideynlяrin maddi vяziyyяti dя istяnilяn sяviyyяdя olmur, amma uшaqsыz yaшaya bilmir, uшaq istяyir. Bir uшaq yox, iki uшaq yox, bir чox uшaьы olmasыnы istяyir vя яlindяn gяlяni edir ki, uшaьыna qayьы gюstяrsin. Xalqыmыzыn xцsusiyyяti, яn gюzяl яnяnяlяrindяn biri dя ondan ibarяtdir ki, bizim insanlarыmыz, tяkcя valideynlяr yox, цmumiyyяtlя hamы uшaqlara xцsusi qayьы, xцsusi mцnasibяt gюstяrir, uшaьы bюyцtmяyi, яrsяyя gяtirmяyi, uшaьa tяrbiyя vermяyi insanlarыn яksяriyyяti hяyatыnыn mяnasы vя mяqsяdi hesab edir. Bu gцn mяn bu sюzlяri ona gюrя deyirяm ki, bizim, цmumiyyяtlя xalqыmыzыn uшaьa mцnasibяtini, eyni zamanda юlkяmizdя, vяtяnimizdя uшaьa nя qяdяr yцksяk qayьы gюstяrildiyini bir daha dцnyaya bяyan edim. Uшaьa qayьы gюstяrmяk, uшaqlarы qorumaq, uшaqlarы mцdafiя etmяk bizim mцqяddяs borcumuzdur, dюvlяtin, hюkumяtin, cяmiyyяtin, hяr bir vяtяndaшыn mцqяddяs borcudur. Biz mцstяqil Azяrbaycanda чox problemlяri hяll edirik. Bunlarыn iчяrisindя яn vacib problemlяrdяn biri uшaqlara mцnasibяt, uшaqlara qayьы, uшaqlarыn tяhsilinin, tяrbiyяsinin tяmin olunmasы vя uшaqlarыn qorunmasы, mцdafiя edilmяsidir. Иndiyя qяdяr юlkяmizdя olan nailiyyяtlяrlя biz fяxr edя bilяrik. Ancaq eyni zamanda bu gцn etiraf etmяliyik ki, bizim qцsurlarыmыz da, чatышmazlыqlarыmыz da, nюqsanlarыmыz da vardыr. Yяni mяn demяk istяyirяm ki, Azяrbaycan respublikasыnыn dюvlяti, cяmiyyяtimiz vя vяtandaшlar hяlя uшaqlara istяnilяn qяdяr qayьы, istяnilяn qяdяr diqqяt gюstяrя bilmяyiblяr. Demяk, biz bu sahяdя bцtцn iшlяrimizi daha da yaxшыlaшdыrmalыyыq, daha da чox iш gюrmяliyik. Bilirsiniz, gяrяk hяr bir valideyn uшaьыna vя tяkcя юz uшaьыna yox, цmumiyyяtlя uшaqlara qayьыnы, diqqяti юzцnцn hяm borcu, hяm dя mцqяddяs vяzifяsi kimi qяbul etsin vя ona riayяt etsin, yerinя yetirsin". Biz dя, юz nюvbяmizdя Цmummilli Liderimizin dediklяrindяn nяticя чыxartmalы, юrnяk gюtцrmяliyik. Hяr birimiz юz sahяmizdя uшaqlara qarшы
diqqяt gюstяrmяli vя onlarы qorumaьa чalышmalыyыq. Azяrbaycan Respublikasыnыn Daxili Ишlяr Nazirliyi, Baш Dюvlяt Yol Polisi Иdarяsi elяcя dя, yerlяrdяki mцvafiq qurumlar da юz nюvbяsindя uшaqlarыn qяzalardan qorunmasы цчцn bцtцn imkanlarыndan istifadя edirlяr. Xцsusilя azyaшlыlarыn iшtirakы ilя baш verя bilяcяk yolnяqliyyat hadisяlяrinin qarшыsыnыn alыnmasы istiqamяtindя tяhsil mцяssisяlяrindя mцtяmadi olaraq maariflяndirmя tяdbirlяri hяyata keчirilir, uшaqlara yol hяrяkяti qaydalarы, piyadanыn vяzifяlяri юyrяdilir. Yol hяrяkяti qaydalarыnыn юyrяnilmяsinя maraьыn
artыrыlmasы mяqsяdi ilя mцxtяlif formada mцsabiqяlяr tяшkil olunaraq, qalib шagirdlяrя hяvяslяndirici mцkafatlar tяqdim edilir.
Шякиллярдя: Шяки ДЙПБ-нин шящярин тящсил мцяссиляриндя кечирдийи маарифляндириъи тядбирлярдян фотолар.
ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ
№ 05 (212), Май 2022
сящ. 15
Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс си и Tural NИФТАЛЫЙЕВ,
Шяki ШRPШ-nin ДYP Бюlmяsinin тяbliьat vя тяшviqat цzrя иnspektoru, polis baш leytenantы
ШЯКИ ПОЛИСИ АСАН ХИДМЯТ МЯРКЯЗИНДЯ Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin tяшяbbцsц ilя "Gяnclяr narkomaniyaya yox deyir" vя "Yol hяrяkяtinin tяhlцkяsizliyindя piyadalarыn rolu" mюvzularыnda maariflяndirici tяdbirlяr davam etdirilir.
Nюvbяti tяdbir, 2022-ci il mayыn 11-dя Шяki ASAN xidmяt mяrkяzindя keчirilib. Tяdbirdя, Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin rяisi, polis polkovniki Azяr Muradov, xidmяt цzrя rяis mцavini, polis polkovnik-leytenantы Vцqar
lцkяsizlik vя Dюvlяt Yol Polis Bюlmяlяrinin rяislяri, o cцmlяdяn ASAN xidmяt mяrkяzinin direktoru vяzifяsini mцvяqqяti icra edяn Bяhruz Nяsibov, mяrkяzin яmяkdaшlarы vя orada fяaliyyяt gюstяrяn kюnцllцlяr iшtirak ediblяr. "Gяnclяr narkomaniyaya yox deyir" mюvzusunda Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin rяisi, polis polkovniki Azяr Muradov, "Yol hяrяkяtinin tяh-
Tural Niftalыyev
Бящруз Нясибов
Xяlilov, tяшkilati inspektor qrupunun baш inspektoru, polis polkovnik-leytenantы Maqsud Mяsimov, Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru, polis baш leytenantы Tural Niftalыyev, elяcя dя polis шюbяsinin istintaq, tяhqiqat, ictimai tяh-
lцkяsizliyindя piyadalarыn rolu" mюvzusunda isя Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru, polis baш leytenantы Tural Niftalыyev geniш mяruzя ediblяr. Polis Шюbяsinin rяisi, polis
АЛЛАЩ РЯЩМЯТ ЕЛЯСИН Шяки Бялядиййясинин коллективи, СЯЙАЛЫ ХАНЫМ РЯЩИМОВАНЫН вяфатындан кядярляндийини билдирир, мярщумянин аиля цзвляриня, гощумларына вя йахынларына дярин щцзнля баш саьлыьы верир. Интизар Бядялова, Акиф Ясядуллайев, Арзу Абдулщямидов, Елдар Мустафайев, Бядиръащан Мяммядова, Ирадя Саатова, Сейран Мяммядов, Вялйяддин Мяммядов, Ямир Кяримов, Намиг Ъаббарзадя, Султан Умаров, Фярщад Солтанов, Галиб Щямидов вя Севинъ Гядирова, Мухтар Мухтарова анасы СЯЙАЛЫ ХАНЫМЫН вяфатындан кядярляндиклярини билдирир вя дярин щцзнля баш саьлыьы верирляр.
polkovniki Azяr Muradov чыxыш edяrkяn bildirib ki, narkomaniya ilя mцbarizя saьlam cяmiyyяtin formalaшmasы baxыmыndan яsas mяqsяd vя vяzifяlяrdяndir. Azяrbaycanыn dюvlяt siyasяtindя baшlыca vяzifя olan, saьlam nяslin formalaшmasы istiqamяtindя hяyata keчirilяn tяdbirlяr sыrasыnda mцhцm istiqamяt kimi diqqяt yetirilяn narkomaniya ilя mцbarizя davamlы siyasяtdir. Narkotiklяrdяn qorunmaьыn яn yaxшы yolu ondan heч vaxt istifadя etmяmяkdir. Narkomaniyanыn yayыlmasы hяr kяsin saьlam hяyat tяrzi цчцn tяhlцkя tюrяdir. Narkotik maddяlяrin qяbul edilmяsi ilя insan fiziki vя psixoloji cяhяtdяn mяhv olur. Narkomaniya yaddaш vя tяfяkkцrц pozur, hяyati proseslяrя qarшы laqeydlik yaradыr. Narkomaniya orqanizmin zяiflяmяsinя, bяdяnin arыqlamasыna vя fiziki gцcцn dцшmяsinя gяtirib чыxarыr. Narkomaniya ilя mцbarizя sahяsindя respublikanыn hяr yerindя olduьu kimi rayonumuzda da mцtяmadi tяdbirlяr hяyata keчirilir. Polis Шюbяsinin rяisi, polis polkovniki Azяr Muradov onu da qeyd edib ki, narkotizmlя mцbarizя uzunmцddяtli, чoxшaxяli bir prosesdir. Problemin ictimai tяhlцkяliliyi ondan ibarяtdir ki, bir чox cinayяtin tюrяnmя sяbяblяri arasыnda birinci sыralarda yer alan narkomanlыьa aludячilik hяmiшя gizli шяraitdя baш verir, nяzarяtdяn kяnarda qalыr vя durmadan artыr. Tяdbirdя iшtirak edяn yeniyetmя vя gяnclяrя narkomaniyanыn tюrяtdiyi fяsadlar barяdя geniш vя яtraflы mяlumat verildikdяn sonra narkomaniyanыn tюrяtdiyi fяsadlar barяdя qыsametrajlы film nцmayiш etdirilib. Daha sonra Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsinin tяbliьat vя tяшviqat цzrя inspektoru, polis baш leytenantы Tural Niftalыyev чыxыш edib vя bildirib ki, юtяn il respublika цzrя qeydя alыnmыш qяzalarыn 43.7%-i (721-i) piyadalarыn vurulmasы ilя baьlы olub ki, nяticяdя 322 nяfяr hяlak olub, 429 nяfяr xяsarяt alыb. Eyni zamanda, piyadalar tяrяfindяn
Азяр Мурадов yol-hяrяkяti qaydalarыnыn pozulmasы nяticяsindя 37 (2.2%) yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib. Belя qяnaяtя gяlirik ki, piyadalar yol hяrяkяti qaydalarыnы lazыmi sяviyyяdя bilmirlяr vя onlara яmяl etmirlяr.Ona gюrяdя, maariflяndirmя tяdbirlяrinin aparыlmasыna ehtiyac yaranыr. Polis baш leytenantы Tural Niftalыyev onuda qeyd edib ki, Шяki Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsi tяrяfindяn aparыlmыш profilaktiki tяdbirlяr mцsbяt nяticя verib, юtяn il, xidmяti яrazidя baш verяn yol-nяqliyyat hadisяlяrinin 33.3%-i (9-u) piyadanыn vurulmasы ilя nяticяlяnsя dя, hяmin hadisяlяrin heч biri piyadanыn yol hяrяkяti qaydasыnы pozmasы sяbяbindяn baш vermяyib. O cцmlяdяn cari ilin Ы rцbц яrzindя xidmяti яrazidя baш vermiш 3 yol-nяqliyyat hadisяsinin hяr biri piyadanыn iшtirakы ilя baш vermiш, lakin bu hadisяlяrindя heч biri piyadanыn yol hяrяkяti qaydasыnы pozmasы sяbяbindяn baш vermяyib. Яldя olunmuш bu mцsbяt nяticяnin qorunub saxlanыlmasы цчцn Шяki Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsi tяrяfindяn maariflяndirmя tяdbirlяri davam etdirilir. Daha sonra, polis шюbяsinin aidiyyяti xidmяt rяhbяrlяri tяdbir iшtirakчыlarыnы maraqlandыran suallarы cavablandыrыb. Tяdbirin yekununda, ASAN xidmяt mяrkяzinin direktoru vяzifяsini mцvяqqяti icra edяn Bяhruz Nяsibov, belя tяdbirlяrin bюyцk яhяmiyyяt kяsb etdiyini qeyd edяrяk, maariflяndirici tяdbirin keчirilmяsinя gюrя, polis шюbяsinin rяisi Azяr Muradova vя яmяkdaшlarыna юz minnяtdarlыьыnы bildirib.
TЯHLЦKЯSИZLИK TЯDBИRLЯRИ GЦCLЯNDИRИЛИB Шяki Шяhяr-Rayon Polis Шюbяsinin Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsi, Baш Dюvlяt Yol Polis Иdarяsinin Siqnal Иxtisaslaшdыrыlmыш Layihя Иstehsalat Иdarяsinin 4 saylы Шяki Иstismar Sahяsi ilя birgя шяhяr яrazisindя tяhlцkяsizlik tяdbirlяri hяyata keчirir. Yaz-yay mюvsцmцndя kцчя vя yollarda hяrяkяtin intensivliyinin yцksяlmяsini nяzяrя alaraq, yol hяrяkяti tяhlцkяsizliyinin tяmin edilmяsi mяqsяdilя 2022-ci il mayыn 24-dя Шяki шяhяri яrazisindя, mяrkяzi kцчя vя prospektlяrdя piyadalarыn hяrяkяtinin sыx olduьu yerlяrdя niшanlanma xяttlяrinin, piyada zolaqlarыnыn yenilяnmяsi iшlяri hяyata keчirilib. Шяki Dюvlяt Yol Polis Bюlmяsi, bцtцn hяrяkяt iшtirakчыlarыna mцraciяt edяrяk bildirir ki, arzu olunmaz hallarыn baш vermяmяsi, qяzalardan uzaq dцшmяlяri цчцn yol niшanlarыnыn vя ya yollarыn hяrяkяt hissяsnin iшarяlяrinin tяlяblяrinя riayяt etsinlяr.
ШЯКИ ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 05 (212), Май 2022
ДИГГЯТ! ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ: http://municipality.shaki.info http://issuu.com/shekibelediyyesi https://twitter.com/MunicipalitySh http://facebook.com/shekibelediyyesi https://www.instagram.com/shekibelediyyesi
ПЕШЯДЯН ПЕШЯКАРЛЫЬА Шяki Dюvlяt Peшя Tяhsil Mяrkяzi (ДПТМ) 2018-ci ildя Nazirlяr Kabinetinin mцvafiq Qяrarы яsasыnda 1 вя 2 nюmrяli Шяki пeшя мяktяbляринин базасында yaradыlmышdыr. 2021/22-ci tяdris iliндя шаэирдляр aшaьыdakы ixtisaslar цzrя Мяркяздя тящсил алмышлар: - Turizm tяшkilatчыsы; - Xalчaчы; - Tikiш avadanlыqlarыnыn operatoru, tikiшчi; - Dяrzi; - Mehmanxana inzibatчыsы; - Яrzaq vя qeyri-яrzaq mallarыnыn satыcыsы; - Bitkiчilik mцtяxяssisi; - Elektrik qaz-qaynaqчыsы; - Heyvandarlыq mцtяxяssisi; - Geniш profilli traktorчu maшinist, чilingяr; - Komputer operatoru. Щямин тядрис илиндя мяктябдя 15 група tяlяbя qяbulu 300 nяfяr, о ъцмлядян юdяniшli яsaslarla 20 nяfяr, penitensiar mцяssisя 60 nяfяr олмушдур.
Niyя seчim Шяki Dюvlяt Peшя Tяhsil Mяrkяzi olmalыdыr? Шяkinin 3000 ilя yaxыn tarixi yaшы var. Bu qяdim diyar dцnya яhяmiyyяtli tarixi memarlыq abidяlяri ilя mяшhurdur. Шяkidя dюvlяt qeydiyyatыna alыnan 84 tarix-mяdяniyyяt abidяsi mюvcuddur. Hazыrda шяhяr юz qяdimliyini qorumaqla yenidяn qurulur, tarixi binalar bяrpa edilir. Fцsunkar tяbiяti, nadir tarixi memarlыq abidяlяri, юzцnяmяxsus sяnяtkarlыьы, hяmчinin zяngin мядяни irсin qorunmasы nяticяsindя Шяki bu gцn Azяr-baycanda turizmin yцksяk sяviyyяdя inkiшaf etdiyi bюlgяlяrdяn birinя чevrilib. Гядим Шяki 2008-ci ildя мяркязи офиси Йапонийада йерляшян Дцnya Тarixi Шяhяrlяr Лiqasыnыn цzvц seчilib, 2010-cu ildя Azяrbaycan Sяnяtkarlar Paytaxtы elan edilib, 2017-ci ildя UNESCO-nun "Yaradыcы шяhяrlяr шяbяkяsi" siyahыsыna salыnыb. Щазырда Шяki DPTM-дя 17 няфяр мцяллим вя 11 няфяр istehsalat tяlimi ustasы фяалиййят эюстярир. Онлардан 15 nяfяrи ali tяhsilli, 13 nяfяrи ися orta ixtisas tяhsilli mцtяxяssis kadrlardыr. Мяркяздя 26 sinif otaьы mюvcuddur ki, бу да 300 tяlяbяyя tяlim-tяrbiyя vя tяdris prosesinin aparыlmasыna geniш imkanlar aчыr. Mяrkяz peшя ixtisaslarыna bazar konyukturasыna, mцasir dюvrцn tяlяblяrinя, mюvcud maddi-texniki bazaya, kadr potensialыna яsaslanaraq yanaшыr vя seчim aparыr. Ona gюrя dя prioritet sahя-
lяr kimi turizm, aqrar sяnaye, sяnяtkarlыq, yцngцl vя yeyinti sяnayesi kimi ixtisaslara цstцnlцk verir.
Ayrы-ayrы ixtisaslara ekskurs: Turizm - bu sahя юzцndя bir чox digяr ixtisaslara da qapы aчыr. Turizm tяшkilatчыsы, mehmanxana inzibatчыsы, aшpaz, xidmяtчiofisiant, barmen vя s. bu kimi ixtisaslardandыr. Bu ixtisaslara dяrindяn yiyяlяnmяk цчцn яvvяlki illяrdяn fяrqli olaraq Peшя Tяhsili цzrя Dюvlяt Agentliyi Mяrkяzin dяrslikkitablarla tяminatыnы geniшlяndirmiш, pedaqoji heyяtin mцasir dюvrцn tяlяblяri чяrчivяsindя bilik vя bacarыqlarыnыn artыrыlmasы mяqsяdilя tяlimlяr tяшkil etmiшdir. Mяrkяzin цstцnlцklяrindяn biri dя tяdris ili яrzindя nяzяri dяrslяrin sonunda istehsalat tяlimlяrinя, daha sonra isя istehsalat tяcrцbяlяrinя цstцnlцk vermяsidir. Bu istiqamяtdя fяaliyyяt gюstяrяn dюvlяt vя юzяl tяшkilatlarla яmяkdaшlыq Mяrkяzin prioritet vяzifяlяrindяn sayыlыr. Dюvlяt sektorunda Turizm Agentliyinin, Mяdяniyyяt
Nazirliyinin, Шякидяки "Marxal" Иstirahяt Mяrkяzinin, юzяl sektorda iri ticarяt obyektlяrinin ("Шяki store", "Ekonom Market"), iaшя xidmяti obyektlяrinin ("Gяlяrsяn gюrяr-sяn" Иstirahяt Mяrkяzi, VИP Иstira-hяt Mяrkяzi), otelчilik xidmяti ob-yektlяrinin ("Шяki Сaray", "Шheki Пalace"), sяnяtkatlыq sahяsindя чalышan sяnяtkarlarыn, aqrar sektorda fяaliyyяt gюstяrяn bяlяdiyyя vя юzяl шirkяtlяrin Mяrkяzlя яmяkdaшlыьы bu sahяlяrdя hazыrlanan peшяkar kadrlara diqqяti artыrыr. Xalчaчыlыq - сяnяtkarlыq sektorunda юnяmli ter tutur. Arxeoloji qazыntыlar zamanы aшkar edilяn tapыntыlar hяlя b.e.яvvяl xalчaчыlыьыn mюvcudluьunu sцbut etmiшdir.
Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин sheki-ih.gov.az вя АЗЯРТАЪ-ын азертаэ.эов-аз сайтларындан истифадя олунмушдур.
Xalчaчыlыьыn peшя ixtisasы kimi tяtbiq edilmяsi turizm resurslarы, ipяkчilik яnяnяlяri geniш olan Шяkidя юzцnяmяxsus yer tutacaq. Bu sahяdя layihя чяrчivяsindя avadanlыqlarla tяchizat vя yerli peшяkarlar vasitяsilя tяdrisin tяшkil edilmяsi, peшяkar ixtisaslы kadrlarыn hazыrlanmasыna шяrait yaradacaq. Bu sahяdя hazыrlanan kadrlarыn яmяk bazarыnda tяmsil olunmalarы цчцn yaradыlan шяrait vя istehsal edilmiш mяhsullarыn satышыnda - bazara чыxышыnda яngяllяrin minimum olmasы, hяmчinin xarici vя yerli turistlяrя edilяn tяqdimat - xalчaчыlыьыn qяdim яnяnяlяrinin qorunub saxlanыlmasыnda vя gяlяcяk nяslя юtцrцlmяsindя mцhцm yer tutur. Aqrar sahяdя - Шяki taxыlчыlыq rayonu kimi daha чox tanыnыr. Lakin kяnd tяsяrrцfatыnыn digяr sahяlяrindя dя uьurlu nяticяlяr mюvcuddur. Heyvandarlыьыn inkiшafы, tцtцnчцlцyя ayrыlan diqqяt nяticяsindя yenidяn bяrpa edilmяsi, meyvя-tяrяvяzчiliyin inkiшafы vя s. Шяkinin iqtisadiyyatыnda prioritet yer tutur. Bu sahяlяr юz nюvbя-
sindя peшя bacarыqlarыnы яtrafыnda birlяшdirir. Heyvandarlыq mцtяxяssislяrinя, traktorчulara, чilingяrя, bitkiчilik mцtяxяssislяrinя olan tяlяbat durmadan artыr. Bu ixtisaslarы mцasir dюvrцn tяlяblяrinя uyьun qurduqda isя xarici mцtяxяssislяrdяn asыlыlыq azalыr. Dяrzi peшяsi - cяmiyyяt цчцn ян faydalы пешялярдян биридир. Sifariшlя paltar tikmяk yaxшы яlavя gяlir mяnbяyi olacaq vя bяzi hallarda яsas iш yeri ola bilяr. Bu ixtisasа hяr zaman bюyцk tяlabat олмушдур. Axы insanlar hяmiшя gюzяl vя dяbli gюrцnmяk istяyirlяr вя дярзи olmasa, baшqa kim onlara kюmяk edя bilяr? Bir чox insanlar dяrzilяrin yalnыz paltar tikmяklя mяшьul olduьunu dцшцnцr. Ancaq bu heч dя belя deyil. Axы, onlar dя-
Редаксийайа тягдим олунан ялйазмалары, дискляр, фотолар вя диэяр материаллар эери гайтарылмыр.
Тясисчи: Шяки Бялядиййяси
Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя
Баш редактор: Мурад Нябибяйов
Тел: +(994 24) 244 00 51 +(994 24) 244 28 02 Е-маил: s h a k i b a l a d i y y a s i @ m a i l . r u sheki.belediyye@gmail.com
ri mяmulatlarы, ayaqqabыlar, hяmчinin avtomobil vя digяr юrtцklяrи дя tikя bilяrlяr. Чantalar da dяrzilяrin яmяyidir. Дярзи пешяси йerli yцngцl sяnayenin яn vacib qollarыndan biridir. Гadыnlar цчцn ися bu iш чox yaradыcыdыr. Bir tikiш ustasы vяzifяzi, bir dяrzilik iшi ya bir modelyer чox tяlяb olunan peшяlяr kateqoriyasыna aiddir. Яsrin яvvяllяrindяn fabriklяr qurulduqdan bяri belяdir. Bu vяziyyяt bu gцn dя qalыr.
Bu peшя gяnclяr цчцn дя ideal peшя sayыlыr. Иddialы gяnclяr istedad vя zюvqlяri ilя bir mцddяtdяn sonra tikiшчidяn layiqli dizayner olmaq шansы яldя edirlяr. Мяркяз ися gяlяcяkdя atelyelяrdя iшlяyя bilяcяk dяrzilяr hazыrlayыr. Dяrzi yalnыz praktik tяhsil deyil, шяэирд bu yolu nяzяriyyяdяn baшlamaqla keчmяlidir. Axы, yaxшы mцtяxяssislяr bцtцn istehsal texnologiyasыnы bilmяklя yanaшы kumaшlarы, tikiш maшыnlarыna qulluq etmяyi, bir tikiшчinin vяzifяlяrini dя bilmяli, gяlяcяkdя юz sahibkarlыq fяaliyyяtini qurmaьы bacarmalы vя шяxsi karyerasыnыn nail olmaьыn yollarыnы юyrяnmяlidir. Bцtцn bu садаладыгларымызы да sizя Шяki DPTM tяklif edir. Mцяssisяnin ixtisaslы pedoqoji heyяti vя mцkяmmяl idarяetmя tяc-
rцbяsi olan rяhbяrliyinin nяzarяti ilя siz mцkяmmяl biliklяrя yiyяlяnя bilяrsiniz. Ейни заманда, Mяrkяz daima araшdыrmalarыnы davam etdirir. Gяlяcяkdя real sektorlar цzrя tяlяb olunan digяr ixtisaslara da mцraciяt eдиляъяк вя бu istiqamяtdя Agentlik qarшыsыnдa daha bюyцk hяdяflяr tяtbiq etmяklя бeynяlxalq tяшkilatlarla яmяkdaшlыьыnы geniшlяndirir. Avropa Иttifaqыnыn maliyyя dяstяyi ilя BMT ИP-nыn icraчыsы olduьu "Gяlяcяk цчцn peшя tяhsili vя tяlimi: Azяrbaycanda qabaqcыl peшя tяhsili Mяrkяzlяrinin yaradыlmasыna dяstяk" layihяsi чяrчivяsindя peшя tяhsilinin cяlbediciliyinin artыrыlmasы, яmяk bazarыna inteqrasiyasы, bu mяqsяdlя tяlimlяrin keчirilmяsi, peшя tяhsili mцяssisяlяrinin mцasirlяшdirilmяsinя dяstяk vя s. kimi istiqamяtlяr яsaslыlыq tяшkil etmяklя icrasыna start verilib. Мяркязин ABAD-la sыx яmяkdaшlыьы ися yeni tяdris ilindя qarшыya qoyулан vяzifяlяrin icrasыnda stimul olacaq. Mяrkяzin publik hцquqi шяxs kimi qeydiyyatdan keчirilmяsi hяm mцhяndis-pedoqoji heyяtin, hяm tяhsilalanlarыn gяlяcяk fяaliyyяtlяrindя yeni mяrhяlя olacaq. Ону да гeyd etmяk lazыmdыr ki, peшя tяhsili pillяsinя tяlяbя qяbulu цmumorta tяhsil bazasыndan vя tam orta tяhsil bazasыndan aparыlыr. Nяzяrя alsaq ki, Шяki цzrя 2020/2021-ci tяdris ili цzrя цmumorta tяhsil bazasыndan 2100 шagird, o cцmlяdяn шяhяr mяktяblяri цzrя 800 шagird olmaqla, tam orta tяhsil bazasыndan 1700 шagird, o cцmlяdяn шяhяr mяktяblяri цzrя 600 шagird mяzun adыnы qazanacaqsa, onda peшя tяhsili sisteminin tяlяbя kontingenti ilя zяnginlяшmяsinя aчыlan geniш imkan vя шяraitdяn bяhrяlяnmяk lazыmdыr.
Шяki Dюvlяt Peшя Tяhsil Mяrkяzi
Мцяллифлярин мювгейи иля редаксийанын мювгейи цст-цстя дцшмяйя биляр. Дяръ олунмуш йазылара эюря мцяллифляр вя мялуматын эютцрцлдцйц мянбя мясулиййят дашыйыр. Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531
Гязет 27 ийул 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Чапа щазырланыб: 13 ийун 2022-ъи ил Гязет “АЗЯРМЕДИА” ММЪ мятбяясиндя чап олунуб.
www.sites.google.com/site/sekibelediyyesi