Sheki belediyyesi, no 4 5,(115 116), 2014

БАШЫН САЬ ОЛСУН, ТЦРКИЙЯ! МЯН ЙАНМАСАМ, СЯН ЙАНМАСАН, НЕЪЯ ЧЫХАР ГАРАНЛЫГЛАР АЙДЫНЛЫЬА?!

Ø Øß ßÊ ÊÈ È Á Áß ßË Ëß ßÄ Ä ÈÈ É ÉÉ Éß ßÑ Ñ ÈÈ n ne ew ws sp pa ap pe er r

о оф ф

И Ш Ь А Л Е Д И Л М И Ш Т О Р П А Г Л А Р Ы М Ы З ГЯРБИ АЗЯРБАЙЪАН ХАНКЯНДИ ХОЪАЛЫ ШУША ЛАЧЫН ХОЪАВЯНД КЯЛБЯЪЯР АЬДЯРЯ АЬДАМ ФЦЗУЛИ ЪЯБРАЙЫЛ ГУБАДЛЫ ЗЯНЭИЛАН

M MU UN N II C C II P PA AL L II T TY Y

Шяки Бялядиййясинин органы

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014 В Я Т Я Н И М И З И Н Г А Н Л Ы Т А Р И Х И

S SH HE EK K II

www.belediyye.sheki.org

ГАРДАШ ЮЛКЯДЯ МАТЯМ ЙАШАНДЫ

декабр, 1988 26.12.1991 26.02.1992 08.05.1992 18.05.1992 02.10.1992 02.04.1993 07.06.1993 23.07.1993 23.08.1993 23.08.1993 31.08.1993 29.10.1993

У Н У Т М А Й А Г !

ШУШАНЫН ВЯ ЛАЧЫНЫН ИШЬАЛЫНДАН 22 ИЛ КЕЧДИ ТЯБРИК ЕДИРИК

Ятрафлы 2-ъи сящифядя

БУ САЙЫМЫЗДА: Шяки району яразисиндя радон газынын пайланмасы Сящифя 7-дя

ШЯКИНИН МЕМАРЛЫГ ИНЪИСИ Сящифя 15-да

ЛЦТВЯЛИ АБДУЛЛАЙЕВ Азярбайъан Республикасынын Президенти Илщам Ялийевин 30 май 2014-ъц ил тарихли сярянъамы иля юмрцнцн 50 илини мядяниййятимизин инкишафына щяср етимиш, узун мцддят М.Ф.Ахундзадя адына Шяки Шящяр Мядяниййят Мяркязинин директору вязифясиндя чалышмыш вя гязетимизля мцтямади олараг ямякдашлыг едян Вагиф Ящмяд оьлу Кяримова “Ямякдар мядяниййят ишчиси” фяхри ады верилмишдир. Бу мцнасибятля Шяки Бялядиййясинин коллективи ону тябрик едир вя она мющкям ъан саьлыьы арзулайыр.

- 100 -

Сящифя 16-да

“БАШ ЩЯКИМ” пйесини йазан щяким Сящифя 18-дя

“Са р ыба ш в я с а р ыба ш лыла р ” Сящифя 22-дя

Гара дешик вя йа шейтан бармаьы Сящифя 23-дя

Цmummilli lider Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 91 illik yubileyi mцnasibяtilя mayыn 9-da вя 10-да Шяkiдя mюhtяшяm konsert tяшkil olunmuшdur. Майын 9-да бayram konsertinя "Natiq" Ritm Qrupunun musiqili yцrцшц ilя start verilmiшdir. Yцrцш Qafqazыn яn bюyцk naьarasыnыn sяdalarы altыnda baшlamыш vя nяzяrdя tutulmuш marшrut цzrя davam edяrяk шяhяrin mяrkяzi meydanыnda baшa чatmышdыr.

Konsert proqramыna tanыnmыш шoumen Murad Da-

daшov vя Tцrkiyяdяn xцsusi dяvяt olunmuш aktrisa Mяlahяt Abbasova aparыcыlыq eтмишляр. Яvvяlcя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov чыxыш edяrяk bцtцn юmrцnц xalqыnыn tяrяqqisi vя firavanlыьыna, yцksяliшinя hяsr etmiш цmummilli lider Heydяr Яliyevin Vяtяn vя xalq qarшыsыndakы яvяzsiz xidmяtlяrindяn bяhs etmiш, Ulu Юndяrin Azяrbaycan xalqыnыn bцtцn tarixi яrzindя yetiшdirdiyi яn qцdrяtli vя parlaq шяxsiyyяt olduьu xцsusi vurьulamышdыr.

Konsertdя tanыnmыш ifaчыlarыn чыxышlarы bюyцk

alqышlarla qarшыlanmышdir. Мayыn 10-da ися "Yay teatrы"nda" "Natiq Ritm" qrupu maraqlы konsert proqramы ilя чыxыш etmiшdir.

Natiq Шirinovun rяhbяrliyi ilя "Natiq Ritm" qrupunun цzvlяrinin юzlяrinяmяxsus ifasы tamaшaчыlarыn bюyцk maraьыna sяbяb olmuшdur. Tяxminяn iki saat davam edяn konsert iшtirakчыlar tяrяfindяn hяrarяtli alqышlarla mцшayяt olunmuшdur.

Axшam saatlarыnda keчirilяn щяр ики bayram konsertindя шяhяr rяhbяrliyi, ictimaiyyяt nцmayяndяlяri вя шящяримизин гонаглары iшtirak etmiшляр.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.2

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

Qardaш eldя matяm йашанды Майын 13-дя Тцркийянин Manisa vilayяtinin Soma яrazisindяki kюmцr mяdяnindя transformatorun partlamasы nяticяsindя чoxsaylы insanыn hяlak olmasы гардаш юлкяни sarsыдыб matяmя qяrq edти. Баш вермиш щадися иля baьlы Tцrkiyя hюkumяti юlkяdя 3 gцnlцk matяm elan eтди. Bu чяrчivяdя matяmlя яlaqяdar Tцrkiyяdя vя юlkяnin xaricdяki nцmayяndяliklяrindя bayraqlar yarыya qяdяr endiriлди.

вердийи мялуматлара эюря, baш vermiш bu dяhшяtli hadisяdяn 20 gцn яvvяl Cцmhuriyyяt Xalq Partiyasы (CXP), ondan 5 gцn sonra isя Millяtчi Hяrяkat Partiyasыndan (MHP) olan millяt vяkillяri Somada tez-tez baш verяn qяzalarыn araшdыrыlmasы цчцn parlamentdя araшdыrma komissiyasы yaradыlmasыnы tяklif etmiшdilяr.

Lakin onlarыn bu tяklifi Tцrkiyя Bюyцk Millяt Mяclisindя чoxluq tяшkil edяn AKP-dяn olan millяt vяkillяri tяrяfindяn гябул едилмя-

mяni son dяrяcя sarsыtdы. Bu faciя ilя яlaqяdar kяdяrinizi bюlцшцr, sizя, hяlak olanlarыn ailяlяrinя vя yaxыnlarыna, bцtцn Tцrkiyя xalqыna шяxsяn юz adыmdan vя Azяrbaycan xalqы adыndan dяrin hцznlя baшsaьlыьы verir, yaralananlara vя xяsarяt alanlara шяfa dilяyirяm. Allah rяhmяt elяsin!".

Soma…

***

Бир мялуматда билдирилир ки, Soma mяdяnindяn чыxarыlan cяsяdlяrdяn birinin ovcundan

Sцleyman ЦНАЛ Zaman-Azяrbaycan

Гяза йериня Tцrkiyяnin mцxtяlif bюlgяlяrindяn gяlяn yцzlяrlя xilasedicinin sяylяrinя baxmayaraq, faciя qurbanlarыnыn sayы artmaqda davam edirди. Son mяlumatarа gюrя, faciя nяticяsindя 301 няфяр дцнйасыны дяйишмишдир.

мишди.

цrяklяri sыzladan mяktub чыxыb. Бaш vermiш faciя zamanы hяyatыnы itirяn iшчi mяktubu oьluna yazыb.

Ehtimal olunur ki, xilas ola bilmяyяcяyini baшa dцшяn ata oьluna son sюzцnц mяktub vasitяsilя чatdыrmaq istяyib. Mяktubda bunlar yazыlыb: "Oьlum, haqqыnы

Гейд едяк ки, faciя mяdяndя nюvbя dяyiшmяsi vaxtы baш verdiyindяn hadisя zamanы орада 787 nяfяr fяhlя olub. Vяfat edяnlяrin karbon-monoksid qazыndan zяhяrlяndiklяri bildirilir.

vя Azяrbaycan xalqы adыndan tцrkiyяli qardaшlarыmыza, hяlak olanlarыn ailяlяrinя vя yaxыnlarыna dяrin hцznlя baшsaьlыьы verib.

Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyevин tцrkiyяli hяmkarы Abdul-

halal et. Biz qцrurlu mяdяn iшчilяriyik".

Tцrkiyяnin Baш Naziri Rяcяb Tayyib Яrdoьan vя digяr hюkumяt rяsmilяri faciя bюlgяsinдя олублар. Тцркийя мятбуатынын

la Gцlя эюндярдийи baшsaьlыьы мяktubунda deyilir: "Manisa vilayяtindяki kюmцr mяdяnindя baш vermiш partlayыш nяticяsindя чoxsaylы insan tяlяfatы xяbяri

baьlы hяlak olanlarыn ailяlяrinя vя yaxыnlarыna baшsaьlыьы verir, dцnyasыnы dяyiшяnlяrя uca Allahdan rяhmяt dilяyir. Mяkanlarы cяnnяt olsun.

Somada baш verяn partlayышla baьlы Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyev tцrkiyяli hяmkarы Abdullah Gцlя vя Baш Nazir Rяcяb Tayyib Яrdoьana baшsaьlыьы mяktubu gюndяrib.

Mяktubda Prezident юz adыndan

Шяки Бялядиййясинин коллективи Soma kюmцr mяdяnindя baш verяn partlayышla

Bu yaxыnlara kimi Soma sadяcя bir yer adы olaraq bilinirdi. Dюrd hяrfdяn ibarяt olan bu yer adыnы internetdяki axtarыш saytlarыna yazdыqda Manisa vilayяtinin 105 min яhalisi olan rayonu haqqыnda mяlumatlar чыxыrdы. Soma bir mяdяn rayonu olsa da Zonquldak qяdяr mяшhur deyildi.

13 may 2014-cц il tarixindяn sonra isя Soma faciяnin yaшandыьы, hяtta faciя deyilяndя aьыla gяlяn ilk yer adыna чevrildi.

Rяsmi rяqяmlяrя gюrя 301 mяdяn iшчisinin юldцyц, faciяdя чox sayda insan yaralandы. Soma

hadisяsinin miqyasыnы gюstяrmяk цчцn tцrk mediasы "Mяdяn юlцmlяrinя gюrя dцnyanы geridя qoyduq", шяklindя baшlыqlы xяbяrlяr yayыmladы. Иnternetdя Soma sюzцnц yazыb dцnyada bu adda baшqa bir yer varmы deyя axtaranda qarшыma Yaponiya, Qambiya vя Tцrkiyя чыxdы.

Qambiyadakы Soma, paytaxt Banjula yaxыn vя tяbii gюzяlliklяrlя zяngin, 10 min яhaliyя sahib bir qяsяbяdir.

Yaponiyada isя iki Сoma var. Biri Nakatsuqari bюlgяsindя yerlяшir vя яkinчiliklя mяшьul olan 4 min яhalisi var.

Yaponiyanыn digяr Somasы Fukuшima bюlgяsindя yerlяшяn 37 min яhalisi olan bir sahil шяhяridir. Bu Somanыn dяniz kяnarы hissяsi 11 mart 2011-ci il zяlzяlяsindяn sonra meydana gяlяn tsunami nяticяsindя sular altыnda qalmышdы. Dяniz suyunun 4 kilometr irяlilяmяsi vя шяhяri vuran 9,3 metrlik dalьalar bюyцk fяsadlara yol aчmышdы. Tsunamidяn sonra yapon Somasыndan 45 kilometr uzaqlыqda olan Fukuшima Atom Elektrik Stansiyasыnda qяza baш verdi vя stansi-

ya яtrafыndakы yaшayыш mяntяqяlяri dяrhal boшaldыldы.

Tяbii fяlakяt vя onun davamы olacaq atom elеktrik stansiyasыnda qяza nяticяsindя baш verяn radiasiya sыzmasы minlяrlя insanыn юlцmцnя sяbяb oldu. Tяbii fяlakяtlяr qarшыsыnda alыnan tяdbirlяrin yetяrsiz olmasы sяbяbilя aьыr tяnqidlяrя mяruz qalan Yaponiya Baш naziri Naoto Kan 26 avqust 2011-ci ildя istefa etdi.

Tцrkiyяnin Soma rayonu Yaponiyada vя Qambiyadakы "adaшlar"ыndan hяm yerlяшdiyi yer, hяm dя яhali sayы baxыmыndan daha bюyцkdцr. Юlkяnin 10%-i Somanыn linqit kюmцrц vя termal stansiyalarыnыn payыna dцшцr. 13 maya kimi burada kiчik mяdяn qяzalarы olsa da son qяzadan sonra Somanыn adы dцnyanыn яn bюyцk faciяlяri siyahыsыnda юz yerini aldы. Чin dя daxil olmaqla dцnyanыn bцtцn юlkяlяrindя mяdяn iшindя qяza vя юlцmlяrin sayыnыn azadыlmasы цчцn mцяyyяn tяdbirlяr gюrцlцr.

Tцrkiyяdя isя baш verяn son hadisя юlkяdяki mяdяn vя buna bяnzяr tяhlцkяli iш yerlяrindя iшчilяrin aьыr vяziyyяti bir daha ortaya чыxardы. Цmid edirik bundan sonra lazыmi tяdbirlяr gюrцlяr vя faciяdя gцnahы olan hяr kяs яdalяt qarшыsыnda cavab verяr.

Qяlbi kюmцr kimi qara olan in-

sanlardan hesab alыnmazsa, baшqa fяlakяtlяr yeni acыlar yaшamaьымыza sяbяb olar.

Somada bundan sonra da mяdяnчilik davam edяcяk. Юlцm vя ya qяzalar, iшsizlik vя maddi чяtinliklяr yaшayan insanlarыn mяdяndя iшlяmяsinin qarшыsыnы ala bilmir. Somada mяdяndя чalышmaqdan baшqa bir iш yoxdur. Иnanыrыq ki, bundan sonra mяdяnlяrdя dцnya standartlarыna uyьun iш шяraiti qurulacaq.

Azяrbaycan dюvlяt rяsmilяri vя xalqы hяr zaman olduьu kimi bu dяfя dя qardaшlarыnыn yanыnda oldu vя Tцrkiyя ictimaiyyяtindяn bir daha tяqdirlяrя layiq gюrцldцlяr. Чяtin anlarda gюstяrilяn yardыm vя dost яli heч vaxt unudulmaz.

Somada yaшananlar bцtцn xыrdalыьыna kimi dцnya tяrяfindяn dяqiqя-dяqiqя tяqib edilir. Bu sяbяbdяn yazыlacaq чox шey var, amma 301 юlцm sюzцn bitdiyi andыr. Somada чюkцntц vя daьыntыlar altыnda qalan, шяhid adы alan bцtцn mяdяnчilяrя Allahdan rяhmяt, ailяlяrinя vя yaxыnlarыna baшsaьlыьы, yaralыlara шяfalar dilяyirяm.

s.unal@zaman.az

№ 4-5 (115-116), Апрелл - Май 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.3

Цч айда 489 йени иш йери ачылмышдыр Шяkidя cari ilin birinci rцbцnцn sosial-iqtisadi inkiшafыnыn yekunlarы mцzakirя edilmiшdir

Cari ilin birinci rцbцndя Шяki rayonunda faktiki qiymяtlяrlя 73 milyon 242 min manatlыq mяhsul buraxыlmышdыr. Bu, юtяn ilin eyni dюvrц ilя mцqayisяdя 2 milyon 383 min manat чoxdur. Birinci rцbdя яmtяя dюvriyyяsinin цmumi hяcmi 2013-cц ilin mцvafiq dюvrц ilя mцqayisяdя 8,1 faiz artaraq 732 milyon 29 min manat olmuшdur. Hesabat ilindя Шяkidя яsas kapitala yюnяldilmiш investisiyalarыn hяcmi 22 milyon 200 min ma-

nat tяшkil etmiшdir. Birinci rцbdя rayonda 489 yeni iш yeri aчыlmышdыr.

Bu faktlar Prezident Иlham Яliyevin sяdrliyi ilя Nazirlяr Kabinetinin 2014-cц ilin birinci rцbцnцn sosial-iqtisadi inkiшafыnыn yekunlarыna hяsr olunmuш iclasыnda dюvlяtimizin baшчыsыnыn nitqindяn irяli gяlяn vяzifяlяr vя cari ilin birinci rцbцndя rayonda gюrцlmцш iшlяrlя baьlы aprelin 18-dя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtindя keчirilяn mцшavirяdя icra hakimiyyяtinin

baшчыsы Elxan Usubovun hesabat mяruzяsindя sяslяndirilmiшdir.

Bildirilmiшdir ki, rцb яrzindя rayon яhalisinin aztяminatlы tяbяqяsinin sosial vяziyyяtinin yaxшыlaшdыrыlmasы istiqamяtindя tяdbirlяr davam etdirilmiш, 460 ailяyя цnvanlы dюvlяt sosial yardыmы tяyin edilmяklя, yardыm alan ailяlяrin sayы 2414-я чatmышdыr.

Qeyd olunmuшdur ki, cari ilin юtяn dюvrц яrzindя kяnd tяsяrrцfatыnda mяhsul istehsalыnыn ar-

Heydяr Яliyev Mяrkяzindя nikah mяrasimi Aprelin 29-da Шяki шяhяrindяki Heydяr Яliyev Mяrkяzindя gюzяl bir яnяnяnin - yeni ailя quran gяnclяrin nikah mяrasiminin keчirilmяsi яnяnяsinin bцnюvrяsi qoyulmuшdur.

Mцstяqil Azяrbaycanda dюvlяt ailя siyasяtinin яsas prinsiplяrinin formalaшmasы цmummilli lider Heydяr Яliyevin adы ilя sыx baьlыdыr. Ulu Юndяr bцtцn fяaliyyяti boyu Azяrbaycan ailяlяrinin saьlam vя xoшbяxt olmasы, milli mяnяvi dяyяrlяr цzяrindя inkiшaf etdirilmяsi цчцn чalышmышdыr. Цmummilli Lider vя onun юmцrgцn yoldaшы Zяrifя Яliyevanыn xoшbяxt ailя hяyatы yeni qurulan gяnc ailяlяr цчцn яn gюzяl nцmunяdir.

Yeni ailя quran Шяki шяhяri sakinlяri Tяrlan Yusifov vя Gцnel Hacыaьazadя яvvяlcя Ulu Юndяrin Mяrkяzin qarшыsыnda qoyulmuш bцstц юnцnя gцlчiчяk dцzmцш, яziz xatirяsini ehtiramla yad etmiшlяr.

Sonra Mяrkяzdя yeni ailя quran

gяnclяrin nikah aktыnыn imzalanmasы mяrasimi olmuшdur.

Mяrasimdя чыxыш edяn Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяti baшчыsыnыn mцavini Zяrinя Cavadova ailя dяyяrlяrinin qorunmasыnыn vacibliyini qeyd etmiш, yeni ailя quran gяnclяrя saьlam vя xoшbяxt ailя hяyatы, sevinc vя sяadяt dolu gцnlяr arzulamышdыr. Шяhяr icra hakimiyyяti adыndan bяylя gяlinя qiymяtli hяdiyyя tяqdim olunmuшdur.

Yeni ailя quran gяnclяr Heydяr Яliyev Mяrkяzindя keчirilяn bu nikah mяrasimini ailя hяyatlarыnыn яn xoшbяxt anы kimi hяr daim xatыrlayacaqlarыnы bildirmiшlяr.

Sonra yeni ailя quran gяnclяr Mяrkяzin hяyяtindя doьmalarы ilя birgя rяqs etmiш, шяnlяnmiшlяr.

tыrыlmasы, юzяl bюlmяnin daha da geniшlяndirilmяsi diqqяt mяrkяzindя saxlanыlmыш, taxыlчыlыьыn, heyvandarlыq vя bitkiчilik sahяlяrinin inkiшafы цчцn bir sыra tяdbirlяr hяyata keчirilmiшdir. Cari ilin mяhsulu цчцn payыzlыq taxыl яkilmiш 69 min 152 hektar sahяyя aqrotexniki qulluq olunmuш, indiyяdяk 1768 hektar sahяdя yazlыq bitkilяrin яkini aparыlmышdыr. Hazыrda tяsяrrцfatlarda yazlыq bitkilяrin яkini davam edir. Ekoloji mцhitin saьlam-

laшdыrыlmasы mяqsяdi ilя rayonun mцxtяlif яrazilяrindя, magistral avtomobil yollarыnыn kяnarlarыnda 40 mindяn artыq aьac яkilmiшdir.

Bildirilmiшdir ki, hazыrda Шяki шяhяrindя чюrяk zavodunun, yeni bazarыn, Baш Gюynцk, Baш Шabalыd, Шin, Gюybulaq vя Qoxmuq kяndlяrindя yeni mяktяb binalarыnыn, habelя Azяrbaycan Prezidentinin mцvafiq Sяrяncamыna uyьun olaraq Aшaьы GюynцkBaш Gюynцk-Baш Шabalыd avtomobil yolunun tikintisi davam etdirilir.

Eyni zamanda, bir uшaq baьчasы цчцn yeni bina tikilir, 2 baьчada isя яsaslы tяmir iшlяri aparыlыr.

Hesabat dюvrцndя Шяki шяhяrindя "Gяnclяr evi"nin, Baш Gюynцk kяndindя idman zalыnыn tikintisinя baшlanыlmышdыr. Bundan яlavя, Шяki шяhяrindя uшaq-gяnclяr idman mяktяbinin, Qыrxbulaq vя Qaratorpaq kяndlяrindя isя yeni mяktяb binalarыnыn tikintisi цчцn layihяlяndirmя iшlяri dя artыq baшa чatmышdыr.

Hesabat mяruzяsindя, hяmчinin 2014-cц ilin birinci rцbцndя яhalinin tяbii qaz, elektrik enerjisi, iчmяli su vя digяr xidmяtlяrlя tяminatыnыn yaxшыlaшdыrыlmasы sahяsindя gюrцlяn iшlяrdяn яtraflы bяhs edilmiш, qarшыda duran vяzifяlяrя toxunulmuшdur.

Yыьыncaqda hяmчinin яhalinin tibbi mцayinяsinin gediшi vя цmummilli lider Heydяr Яliyevin hяyat vя fяaliyyяtinin, zяngin irsinin dяrindяn юyrяnilmяsi mяqsяdilя Шяki шяhяrindяki Heydяr Яliyev Mяrkяzindя цmumtяhsil mяktяblяrinin XЫ sinif шagirdlяrinя aчыq tarix dяrslяrinin tяdrisi ilя baьlы mяsяlяlяr mцzakirя olunmuшdur.

"Tarixin canlы sяhifяlяri" Шяkidя xalqыmыzыn цmummilli lideri Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 91ci ildюnцmцnя hяsr edilmiш "Tarixin canlы sяhifяlяri" adlы gяnclяr festivalы keчirilmiшdir.

Gяnclяr vя Иdman Nazirliyi ilя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin birgя layihяsi olan vя tarixi bяrpa formatыnda tяшkil edilяn festivalыn яsas mяqsяdi gяnclяri vяtяnpяrvяrlik ruhunda tяrbiyя etmяk, onlarыn tariximizя olan maraьыnы юzlяrinin dя oynadыqlarы kiчik sяhnяciklяr vasitяsilя artыrmaq, шяrяf dolu tarixi dюyцш sяhnяlяrini gяnclяrя яyani шяkildя чatdыrmaq olmuшdur.

Festivalыn keчirildiyi "Yuxarыbaш" Tarix vя Memarlыq Qoruьunun яrazisindяki XVЫЫЫ яsrя aid memarlыq abidяsi "Qala divarlarы"nыn iчяrisindя, "Dairяvi mяbяd"in hяyяtindя tяшkil edilяn orta яsrlяrя aid "Шяrq bazarы" tяdbir iшtirakчыlarыnыn bюyцk maraьыna sяbяb olmuшdur. Bazarыn bir tяrяfindя Шяki sяnяtkarlarы - dяmirчilяr, dulusчular, misgяrlяr, silah dцzяldяnlяr vя baшqalarы "alыcы"lara hazыrladыqlarы mяhsullarы tяklif edir, digяr tяrяfdя qadыnlar sacda yuxa, fяsяli biшirir, tacirlяr satdыqlarы kяlaьayы, ipяk parчa, kilimpalaz, xalчa vя toxuculuq mallarыna tяriflяr yaьdыrыrdыlar. Sяrin su satan uшaqlarыn sяskцyц bazarы baшыna gюtцrmцшdц. Bir sюzlя, buradakы ab-hava яsl orta яsr bazarlarыnы gюz юnцnя gяtirirdi.

Sonra tяdbir Шяki xanlarы sarayыnыn qarшыsыndakы geniш meydanda teatrlaшdыrыlmыш sяhnяciklяrlя davam etmiшdir. Meydanda quraшdыrыlmыш dekorasiyalar qяdim tariximizin mцxtяlif dюvrlяrini юzцndя яks etdirirdi. Tamaшaчыlarыn diqqяtinя чatdыrыlmышdыr ki, bцtцn dцnyada geniш yayыlan tarixi bяrpa hяrяkatы bu gцnяdяk Azяrbaycanda юz яksini tapmamышdыr. Mяhz bu formatda "Tarixin canlы sяhifяlяri" gяnclяr festivalы юlkяmizdя ilk dяfяdir ki, keчirilir.

Festival iшtirakчыlarыna tяqdim olunan sяhnяciklяr orta яsrlяrdяn gцnцmцzя qяdяr olan tarixi dюvrц яhatя etmiшdir. Azяrbaycanыn tarixi qяhrяmanlarыndan olan Cavanшirin, mцstяqilliyimiz uьrunda mцbarizя aparan Babяkin, bцtюv Azяrbaycanы ilk dяfя vahid halda birlяшdirяn Шah Иsmayыl Xяtainin, mяшhur Шяki xanы Hacы Чяlяbi xanыn, Gяncяnin mцstяqilliyi uьrunda юz canыndan keчяn Cavad xanыn hяyatы tяlяbя vя aktyorlar tяrяfindяn canlandыrыlmышdыr. Mцxtяlif dюyцш sяhnяlяri, sцvarilяrin at belindя gюstяrdiklяri igidliklяr tamaшaчыlar tяrяfindяn maraqla qarшыlanmышdыr. Цmumiyyяtlя, festivalda 200я yaxыn tяlяbя iшtirak etmiшdir.

Festival чяrчivяsindя, hяmчinin o dюvrя xas olan mяdяniyyяt, mяiшяt vя яnяnяlяr dя geniш шяkildя tяqdim olunmuшdur.

Gяnclяr festivalы atяшfяшanlыqla baшa чatmышdыr.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.4

Tцrkiyя Respublikasыnыn Diyanяt Ишlяri Baшkanыnыn mцavini Шяkidя 25 aprel 2014-cц il tarixdя Tцrkiyя Respublikasыnыn Diyanяt Ишlяri Baшkanыnыn mцavini prof. dr. Mehmet Яmin Юzavшar vя onu mцшayiяt edяn nцmayяndя heyяtininin цzvlяri Шяki шяhяrinя sяfяrlяri чяrчivяsindя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubovla gюrцшmцшlяr. Шяhяr icra hakimiyyяtindя keчirilяn gюrцшdя icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov qonaqlara Шяkinin qяdim tarixi, iqtisadiyyatы, mяdяniyyяti, turizm potensialы vя zяngin sяnяtkarlыq яnяnяlяri barяdя яtraflы mяlumat vermiшdir.

Qardaш юlkяnin tяmsilчilяri Azяrbaycana, o cцmlяdяn onu dilbяr gцшяsi olan Шяkiyя sяfяrя bюyцk юnяm verdiklяrini bildirmiшlяr.

Sяmimi шяraitdя keчяn gюrцшцn sonunda qonaqlara xatirя hяdiyyяlяri tяqdim olunmuшdur.

Sяfяr чяrчivяsindя qonaqlar Шяki Mяrkяzi Cцmя mяscidinя dя baш чяkmiшlяr.

Эянъляримиз Вятяни лайигинъя горуйурлар Hяrbi xidmяtя yola dцшяn gяnclяr torpaqlarыmыzыn keшiyindя ayыq-sayыq dayanacaqlarыnы bildirmiшlяr

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

Abidяlяr vя Tarixi Yerlяr цzrя Beynяlxalq Шuranыn prezidenti Шяkidя olmuшdur Beynяlxalq Шuranыn prezidentini dцnya mяdяniyyяtinin nadir incisi hesab edilяn Шяki Xan Sarayыnыn hяyяtindя шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov qarшыlamышdыr. Qonaьa "Yuxarы-Baш" Dюvlяt tarix-memarlыq qoruьu haqqыnda, Xan sarayыnыn hяyяtindя yaшы dюrd яsri haqlayan чinarlar barяdя mяlumat verildikdяn sonra o, Xan Sarayы ilя tanыш olmuшdur. Юlkяmizdя tarixi abidяlяrin mцhafizяsi vя bяrpasы istiqamяtindя gюrцlяn iшlяr barяdя qonaьa mяlumat verяn Elxan Usubov Prezident Иlham Яliyevin milli mяdяni irsin qorunmasыnы tяmin etmяk цчцn "Azяrbaycan 2020: gяlяcяyя baxыш" Иnkiшaf Konsepsiyasыnы tяsdiq etdiyini bildirmiшdir. Eyni zamanda dюvlяt baшчыsыnыn mцvafiq Sяrяncamы ilя tяsdiq olunmuш "Daшыnmaz tarix vя mяdяniyyяt abidяlяrinin bяrpasы, qorunmasы, tarix vя mяdяniyyяt qoruqlarыnыn fяaliyyяtinin tяkmillяшdirilmяsi vя inkiшafыna dair 2014-2020-ci illяr цzrя Dюvlяt Proqramы" barяdя dя qonaьa mцfяssяl mяlumat verilmiшdir.

Azяrbaycanda sяfяrdя olan Abidяlяr vя Tarixi Yerlяr цzrя Beynяlxalq Шuranыn prezidenti Qustava Araoz 19-20 aprel 2013-cц il tarixdя Шяki шяhяrindя olmuшdur.

Diqqяtя чatdыrыlmышdыr ki, Azяrbaycanыn birinci xanыmы, Heydяr Яliyev Fondunun prezidenti, UNESCO-nun vя ИSESCO-nun xoшmяramlы sяfiri Mehriban Яliyevanыn tяшяbbцsц ilя Fond tяrяfindяn nяinki юlkяmizdя, onun hцdudlarыndan kяnarda da abidяlяrin bяrpasы vя mцhafizяsi istiqamяtindя bir sыra tяdbirlяr hяyata keчirilir. Bu mцhцm iшlяr Azяrbaycanыn beynяl-xalq alяmdя nцfuzunu artыrыr. ИCOMOS-un prezidenti Qustava Araoz Azяrbaycanda, o cцmlяdяn onuн dilbяr gцшяsi olan Шяkidя olmaьыndan mяmnunluьunu bildirmiш, юlkяmizdя tarixi abidяlяrin qorunmasыna vя bяrpasыna gюstяrilяn dюvlяt qayьыsыnы yцksяk qiymяtlяndirmiшdir.

Beynяlxalq Шuranыn prezidenti Шяkinin daha bir neчя tarixi mяkanыnы ziyarяt etmiш, шяhяrlя ta-

Шящяримизdя xalq чalьы alяtlяri ifaчыlarыnыn ЫЫЫ respublika mцsabiqяsinin zona turu keчirilmiшdir Azяrbaycan vяtяndaшlarыnыn hяqiqi hяrbi xidmяtя чaьыrыlmasы vя mцddяtli hяqiqi hяrbi xidmяt qulluqчularыnыn ehtiyata buraxыlmasы ilя baьlы Azяrbaycan Prezidentinin Fяrmanыna яsasяn aprelin 8-dя Шяki шяhяrindя gяnclяrin hяrbi xidmяtя yola salыnmasы mяrasimi keчirilmiшdir. Чaьыrышчы gяnclяr яvvяlcя цmummilli lider Heydяr Яliyevin шяhяr icra hakimiyyяtinin binasы qarшыsыnda ucaldыlmыш abidяsi юnцnя gцl-чiчяk dцzmцш, xatirяsini ehtiramla yad etmiшlяr.

Heydяr Яliyev Mяrkяzindя шяhяr rяhbяrliyi, valideynlяr vя ictimaiyyяt nцmayяndяlяrinin iшti-

rakы ilя keчirilяn tяdbirdя Sяfяrbяrlik vя Hяrbi Xidmяtя Чaьыrыш цzrя Dюvlяt Xidmяtinin Шяki rayon шюbяsinin rяisi, polkovnikleytenant Asяf Яhmяdov vя шяhяr icra hakimiyyяti baшчыsыnыn birinci mцavini Hяsяn Hяsяnov чыxыш edяrяk Azяrbaycanda ordu quruculuьu sahяsindя hяyata keчirilяn mяqsяdyюnlц tяdbirlяr barяdя danышmышlar. Azяrbaycan Prezidenti, Ali Baш Komandan Иlham Яliyevin bu sahяyя diqqяt vя qayьыsы nяticяsindя hazыrda Milli Ordumuzun regionun яn gцclц vя qцdrяtli ordusuna чevrildiyi xцsusi vurьulanmышdыr.

Qeyd olunmuшdur ki, indi gяnclяrimiz Vяtяn qarшыsыnda mцqяddяs borclarыnы yerinя yetirmяk

Чernobыl qяzasыnыn 28-ci ildюnцmц ilя яlaqяdar aprelin 26-da Шяki Шяhяr Яhalinin Sosial Mцdafiяsi Mяrkяzinin konfrans zalыnda dяyirmi masa keчirilmiшdir Шяhяr icra hakimiyyяtinin, яlaqяdar tяшkilatlarыn nцmayяndяlяrinin, Azяrbaycan Чernobl Яlillяri Иttifaqы ИB Шяki шяhяr tяшkilatыnыn цzvlяrinin iшtirak etdiklяri tяdbirin яvvяlindя faciя qurbanlarыnыn xatirяsi bir dяqiqяlik sцkutla yad edilmiшdir. Шяhяr tяшkilatыnыn sяdri, ikinci qrup яlil Oqtay Hяsяnov 28 il яvvяl, 1986-cы il aprelin 26-da Чernobыl AES-dя baш vermiш dяhшяtli qяzanыn acы nяticяlяri barяdя danышmыш, bu qяzanыn XX яsrdя Avropada яn bюyцk radiasiya fяlakяti olduьunu bildirmiшdir.

Qeyd olunmuшdur ki, qяzanыn nяticяlяrinin aradan qaldыrыlmasы цчцn keчmiш sovet respublikalarыndan yцz minlяrlя insan xilasetmя iшlяrinя cяlb edilmiш, onlarыn bюyцk яksяriyyяti aьыr

цчцn ordu sыralarыna bюyцk ruh yцksяkliyi vя hяvяslя gedirlяr.

Mяrasimdя чыxыш edяnlяr mцstяqil Azяrbaycanыn Ordusunda xidmяt etmяyin чox mцqяddяs vя mяsuliyyяtli vяzifя olduьunu diqqяtя чatdыrmыш, gяnclяrя юz vяtяndaшlыq borclarыnы шяrяflя yerinя yetirmяyi, evя saьsalamat qayыtmalarыnы arzulamышlar.

Hяrbi xidmяtя gedяn gяnclяr torpaqlarыmыzыn keшiyindя ayыq-sayыq dayanacaqlarыnы bildirmiшlяr.

Sonra чaьыrышчылар цчrяngli Azяrbaycan bayraьыnыn altыndan keчяrяk hяrbi hissяlяrя yola dцшmцшlяr.

xяstяliyя dцчar olmuш, minlяrlя insan шцalanmadan dцnyasыnы dяyiшmiшdir. Bundan яlavя, fяlakяt bюlgяsindя vя ona yaxыn яrazilяrdя milyonlarla insan mцxtяlif dяrяcяdя шцalanmaya mяruz qalmышdыr.

Bildirilmiшdir ki, xilasetmя iшlяrindя 7 mindяn artыq azяrbaycanlы da iшtirak etmiш, юtяn mцddяt яrzindя onlardan 2 min nяfяrdяn чoxu dцnyasыnы dяyiшmiшdir.

Diqqяtя чatdыrыlmышdыr ki, hazыrda rayonda 68 nяfяr Чernobыl iшtirakчыsы yaшayыr. Onlardan 67 nяfяrinin яlillik dяrяcяsi vardыr. Чernobыl яlillяri vя iшtirakчыlarы, onlarыn ailя цzvlяri daim dюvlяt qayьыsы ilя яhatя olunmuшlar. Шяkidя yaшayan Чernobыl яlillяrindяn 10 nяfяri mяnzillя tяmin olunmuш, bir nяfяrя isя minik avtomobili verilmiшdir.

Dяyirmi masada чыxыш edяn Чernobыl яlillяri onlara gюstяrilяn diqqяt vя qayьыya gюrя dюvlяtimizin baшчыsыna minnяtdarlыqlarыnы bildirmiшlяr.

Tяdbirdя Чernobыl яlillяrini maraqlandыran mяsяlяlяrя aydыnlыq gяtirilmiш, mцraciяtlяri qeydя alыnmышdыr. Шяhяr icra hakimiyyяti tяrяfindяn Чernobыl qяzasы iшtirakчыlarыna maddi yardыm gюstяrilmiшdir.

Шяki шяhяrindя uшaq vя gяnclяr arasыnda xalq чalьы alяtlяri ifaчыlarыnыn ЫЫЫ respublika mцsabiqяsinin zona turu keчirilmiшdir.

Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin tяdbirlяr planыna uyьun olaraq keчirilяn bu mцsabiqя юlkяmizdя xalq чalьы alяtlяri ifaчыlыьыnыn tяbliьi vя coьrafiyasыnыn geniшlяndirilmяsi, uшaq vя gяnclяrdя bu sahяyя maraьыn artыrыlmasы, istedadlы ifaчыlarыn цzя чыxarыlmasы, hяmчinin uшaq incяsяnяt vя musiqi mяktяblяrindя xalq чalьы alяtlяri ifaчыlыьыnыn tяdrisi sяviyyяsinin yцksяldilmяsi mяqsяdi daшыyыr.

Mцsabiqяnin Шяki Musiqi Kollecindя keчirilяn zona turunda Balakяn, Zaqatala, Qax, Шяki, Oьuz, Qяbяlя, Иsmayыllы vя Aьsu шяhяr (rayon) uшaq incяsяnяt vя musiqi mяktяblяrini, habelя Шяki Musiqi Kollecini tяmsil edяn 50dяn artыq ifaчы iшtirak etmiшdir. Hяr bir ifaчы mцsabiqяyя 3 musiqi яsяri tяqdim etmiшdir. Bakы Musiqi Aka-

demiyasыnыn professoru, Xalq Artisti Ramiz Quliyevin rяhbяrlik etdiyi mцnsiflяr heyяtinin цzvlяri iшtirakчыlarыn ifalarыnы diqqяtlя dinlяmiш, tюvsiyyяlяrini vermiшlяr. Mцnsiflяr heyяtinin tяrkibinя, hяmчinin Musiqi Akademiyasыnыn professoru Arif Яsяdullayev, Azяrbaycan Milli Konservatoriyasыnыn dosenti Mцbariz Яliyev, habelя Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyi Mяdяniyyяtшцnaslыq цzrя Elmi-Metodiki Mяrkяzin mяsul яmяkdaшlarы daxil idilяr.

Mцnsiflяr heyяtinin rяyinя яsasяn, zona turunda fяrqlяnяn яn yaxшы xalq чalьы alяtlяri ifaчыlarы respublika mцsabiqяsinin mayыn ortalarыnda Bakы шяhяrindя keчirilяcяk yekun turunda iшtirak edяcяklяr.

Tяdbir чяrчivяsindя Xalq Artisti Ramiz Quliyev, Arif Яsяdullayev vя Mцbariz Яliyev Шяki Mu-siqi Kollecindя tяhsil alan tяlяbяlяr цчцn ustad dяrslяri keчmiшlяr.

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Dцnya Bankыnыn nцmayяndяlяri Шяkiдя Dцnya Bankы tяrяfindяn hяyata keчirilmяsi planlaшdыrыlan "Azяrbaycanыn Regional Иnkiшaf Tяdqiqatы" layihяsi чяrчivяsindя turizmin inkiшafы цzrя regional inkiшaf tяdqiqatыnыn ilkin nяticяlяrinin vя tюvsiyяlяrinin mцzakirяsi mяqsяdilя Шяki шяhяrinя sяfяr etmiш Dцnya Bankыnыn Davamlы Иnkiшaf цzrя Sektor vя Tapшыrыq Qrupunun rяhbяri Яhmяd Eyveid vя Turizm цzrя mяslяhяtчi Skot Ueyni 25 aprel 2014cц il tarixdя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubovla gюrцшmцшlяr.

Gюrцш zamanы qonaqlar Шяki шяhяrinin чox gюzяl olduьunu, bura sяfяr etmяlяrindяn mяmnun olduqlarыnы bildirmiш vя gяliшlяrinin mяqsяdini aчыqlamышlar. Onlar qeyd etmiшlяr ki, Dцnya Bankыnыn maliyyя dяstяyi ilя dцnya mяdяniyyяtinin nadir incisi hesab edilяn Шяki Xan Sarayы bяrpa olunmuш, Qala divarlarы iчяrisindя yerlяшяn Шяki sяnяtkarlar evi tяmir edilmiшdir. Yeni beшillik layihя isя Шamaxы-Zaqatala dяhlizi цzrя turizm imkanlarыnыn araшdыrыlmasы vя inkiшafыnы яhatя edir. Dцnya Bankыnыn nцmayяndяlяri hazыrki mяqsяdlяrinin yerlяrlя tanыш olmaq vя yerli icra hakimiyyяtlяri tяrяfindяn gюstяrilя bilяcяk dяstяyin mцяyyяn olunmasыndan ibarяt olduьunu bildirmiшlяr. Шяki Шяhяr Иcra Hakimiy-

yяtinin baшчыsы Elxan Usubov Шяki шяhяrindя, xцsusilя dя шяhяrin qoruq hissяsindя, M.F.Axundzadя prospektindя aparыlan bяrpa iшlяri barяdя qonaqlara mяlumat vermiшdir. O bildirmiшdir ki, Dцnya Bankыnыn hяyata keчirdiyi layihяlяr шяhяr icra hakimiyyяtinin maraьыndadыr vя onlarыn reallaшmasы цчцn tяrяfimizdяn lazыmi kюmяklik gюstяrilяcяkdir.

Gюrцшdяn sonra qonaqlar Qala divarlarы iчяrisindя yerlяшяn abidяlяrlя tanыш olmuшlar.

Dцnya Bankыnыn nцmayяndяlяri Шяkidя Иpяk muzeyinin yaradыlmasы, Иpяk festivalыnыn mцtяmadi keчirilmяsi, Kiш kяndindя Alban Mяbяdinя gedяn yolun bяrpasы vя s. layihяlяrin icrasыnda maraqlы olduqlarыnы bildirmiшlяr.

"Tour d`Azerbaijan-2014" beynяlxalq veloyцrцшцnцn iшtirakчыlarы Шяkiдян кечмишляр Mayыn 9-da Ulu юndяr Heydяr Яliyevin 91 illik yubileyinя hяsr edilmiш "Tour d`Azerbaijan-2014" beynяlxalq veloyцrцшцnцn цчцncц mяrhяlяsinin iшtirakчыlarы Шяki шяhяrindя olmuшlar. Bu mяrhяlяdя idmanчыlar Qяbяlя-Oьuz-Шяki-Oьuz-Qяbяlя marшrutu цzrя 180 km mяsafя qяt etmiшlяr. Шяki-Oьuz yolu boyu yerlяшяn yaшayыш mяntяqяlяrinin, hяmчinin шяhяrimizin sakinlяri, gяnclяr veloyцrцш iшtirakчыlarыnы yцksяk hяrarяtlя salamlamышlar.

Veloyцrцшцn iшtirakчыlarы Шяki шяhяrindя N.Nяrimanov kцчяsi - 20 Yanvar kцчяsi - M.Я.Rяsulzadя prospekti - Heydяr Яliyev prospekti - Baьbanlar kцчяsi - Heydяr Яliyev prospekti - M.Я.Rяsulzadя prospekti - Oьuz шossesi marшrutu цzrя hяrяkяt etmiшlяr. Цчцncц mяrhяlяdя finiш xяttinя hamыdan яvvяl Cяnubi

Afrika Respublikasыnыn nцmayяndяsi, "Qxubeka" komandasыnыn цzvц Yusef Reqiqi чatmышdыr. Иkinci yeri sloveniyalы Matey Muqerli ("Adria Mobil" komandasы, Sloveniya), цчцncц yeri Иsveчin "Шimano" komandasыnыn danimarkalы tяmsilчisi Kristian Yensen tutmuшdur.

Xatыrladaq ki, "Tour d` Azerbaijan-2014" veloyцrцшцndя birincilik uьrunda dцnyanыn 22 юlkяsini tяmsil edяn 25 komanda mцbarizя aparыr. Onlardan 8-i - "MTN-Qhubeka" (Cяnubi Afrika Respublikasы), "Caja Rural-Seguros RGA" (Иspaniya), "Neri Sottoli", "Androni Giocattoli" (Иtaliya), "Drapac Professional Cycling" (Avstraliya), "Team Novo Nordisk" (ABШ), "Rusvelo" (Rusiya) vя "CCC PolsatPolkowice" (Polшa) komandalarы pro-kontinental lisenziya almышlar.

Turnirdя Azяrbaycanы "Synergy Baku Cycling Project" komandasы tяmsil eтмишдир.

Шяki rayonunun Daшцz kяndindя yerlяшяn Respublika Atчыlыq Turizm Mяrkяzindя цmummilli lider Heydяr Яliyevin xatirяsinя hяsr olunmuш milli atцstц oyunlar festivalы кечирилмишдир.

Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin tяшkilatчыlыьы vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin dяstяyi ilя keчirilяn festivalda respublikamыzыn mцxtяlif шяhяr vя rayonlarыnы tяmsil edяn 16 komanda mцbarizя aparmышdыr.

Mayыn 3-dя Atчыlыq Mяrkяzindя festivalыn tяntяnяli aчыlыш mяrasimi вя маyыn 7-dя ися тамашачылар тяряфиндян festivalыn яsas yarышы - чюvkяn milli oyunu цzrя final qarшыlaшmasы izlяндикдян сонра фестивалын tяntяnяli baьlanыш mяrasimi olmuшdur.

Final oyununda Aьcabяdi komandasы vя Bakыnыn "Sяrhяdчi" komandaлары qarшыlaшmышlar. Rяqiblяrini 5:0 hesabы ilя mяьlub edяn "Sяrhяdчi" komandasы чюvkяn milli oyunu цzrя yarышыn qalibi adыnы qazanmышdыr.

Bir gцn яvvяl keчirilmiш цчцncц yer uьrunda oyunda isя Bakыnыn "Polad" komandasы Balakяn tяmsilчilяrini 2:0 hesabы ilя mяьlub etmiшdir.

Festivalыn proqramыna daxil olan yaylыq oyunu цzrя yarышda Xaчmaz, papaq oyununda Иsmayыllы, sцrpapaq oyunu

сящ.5

цzrя yarышda isя Aьstafa komandalarы birinci yerlяri tutmuшlar.

Mяrasimin sonunda milli atцstц oyunlar festivalыnыn qaliblяrinя vя iшtirakчы komandalara Mяdяniyyяt vя Turizm Nazirliyinin diplomlarы vя pul mцkafatlarы tяqdim olunmuшdur. Mцkafatlandыrma mяrasimindя nazirliyin mяsul nцmayяndяsi Cavanшir Cяfяrov, Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin vя Respublika Atчыlыq Turizm Mяrkяzinin rяsmilяri iшtirak etmiшlяr.

Sonda festival iшtirakчыlarы adыndan Azяrbaycan

ШЯКИДЯ МИЛЛИ АТЦСТЦ ОЙУНЛАР ФЕСТИВАЛЫ КЕЧИРИЛИБ

Respublikasыnыn Prezidenti Иlham Яliyevя mцraciяt qяbul oluнmuшdur. Mцraciяtdя deyilir: "Dюvlяtimiz mцstяqilliyini

bяrpa etdikdяn sonra xalqыmыzыn yenidяn sahib olduьu milli dяyяrlяr sыrasыnda xalq milli oyunlarы юn cяrgяlяrdя yer tutur.

Mцstяqil Azяrbaycan dюvlяtinin memarы vя qurucusu, цmummilli lider Heydяr Яliyev яcdadlarыmыzdan bizя miras qalmыш zяngin maddi vя mяdяni irsя bюyцk diqqяt vя qayьы ilя yanaшmaьы dюnя-dюnя tюvsiyя etmiш, azяrbaycanчыlыq ideologiyasыnыn formalaшmasыnda bunlarыn aparыcы amillяr olduьunu hяr zaman xatыrlatmышdыr.

Xalqыmыzыn mяdяni irsi olan milli atцstц oyunlarыn qorunub saxlanыlmasы, qяdim tarixя malik atчыlыq яnяnяlяrinin bяrpasы, юlkяmizdя atчыlыq turizminin tяbliьi, gяnc nяsildя bu sahяyя maraьыn oyadыlmasы mяhz Ulu Юndяrin arzu vя istяklяrinin gerчяklяшdirilmяsi zяrurяtindяn irяli gяlir".

АЛЛАЩ РЯЩМЯТ ЕЛЯСИН Шяки Бялядиййясинин коллективи, бялядиййя гуддуг-чусу Елмар Гачайевя, гощуму СЯРЯНЭЦЛ ХАНЫМЫН вяфатындан кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля башсаьлыьы верир. Аллащ рящмят елясин. Мурад Нябибяйов, Намиг Ъаббарзадя вя Айдын Щаъыйев, достдлары Щикмят Ялийевя, гайыны САДИГ БИЛАЛЗАДЯНИН вяфатындан кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля башсаьлыьы верир. Аллащ рящмят елясин. Шяки Бялядиййясинин коллективи, шаирляр Гиймят Мящяррямли, Вагиф Аслан, Рясул Елмяддиноьлу, Аббас Ямбала вя Надир Зийадлы, шаир-тяръцмячи Гийа Пачхаташвилийя, щяйат йолдашы ЛАМАРА ХАНЫМЫН вяфатындан кядярляндиклярини билдирир вя дярин щцзнля башсаьлыьы верирляр. Аллащ рящмят елясин.

АМЕА Шяки Реэионал Елми Мяркязинин коллективи, иш йолдашлары Айнур Мустафайевайа, дайысы гызы САМИРЯ ХАНЫМЫН вяфатындан кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля башсаьлыьы верир. Аллащ рящмят елясин. Шяки Бялядиййясинин коллективи, Мцбариз Пашайевя, щяйат йолдашы САМИРЯ ХАНЫМЫН вяфатындан кядярляндийини билдирир вя дярин щцзнля башсаьлыьы верир. Аллащ рящмят елясин. Шяки Шящяр Ветеранлар Шурасынын коллективи, Бюйцк Вятян Мцщарибяси ветераны ИБРАЩИМ БЯКИРОВУН вяфатындан кядярляндийини билдирир, мярщумун аиля цзвляриня вя йахынларына дярин щцзнля башсаьлыьы верир. Аллащ рящмят елясин.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.6

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

Azяrbaycan Memarlar Иttifaqы katibliyi Шяkidя Mayыn 20-dя Шяki шяhяrindя Azяrbaycan Respublikasы Memarlar Иttifaqы katibliyinin sяyyar iclasы keчirilmiшdir. "Шяki-Palas" otelindя keчirilяn tяdbirdя Azяrbaycan Memarlar Иttifaqыnыn vя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin rяhbяrliyi, memarlar, mцяssisя vя tяшkilatlarыn nцmayяndяlяri iшtirak etmiшlяr.

Elbяy Qasыmzadя: “Mцasir dюvrцn memarlыьы шцbhяsiz ki, mцasir olmalыdыr”

Tяdbir iшtirakчыlarы яvvяlcя Azяrbaycan memarlarыnыn layihяlяrinin nцmayiш olunduьu sяrgiyя baxmышlar.

Tяdbiri Azяrbaycan Memarlar Иttifaqы idarя heyяtinin sяdri Elbяy Qasыmzadя aчaraq sяyyar iclasыn bu шяhяrdя keчirilmяsinin heч dя tяsadцfi olmadыьыnы, Шяkinin Azяrbaycanыn яn qяdim vя bяnzяrsiz шяhяrlяrdяn biri olduьunu diqqяtя чatdыrmышdыr. Bildirilmiшdir ki, Azяrbaycan xalqыnыn, dюvlяtinin tarixinin bir hissяsi mяhz bu шяhяrlя baьlыdыr. Шяkinin mяdяniyyяti, zяngin memarlыьы Azяrbaycan memarlыьыnda юzцnяmяxsus yer tutur.

Hяr dяfя bu шяhяrя gяlяndя bюyцk yeniliklяrlя qarшыlaшdыqlarыnы diqqяtя чatdыran Elbяy Qasыmzadя Шяkidя qыsa mцddяt

яrzindя чox bюyцk dяyiшikliklяrin baш verdiyini, шяhяrin daha gюzяl, abad vя cяlbedici olduьunu xцsusi vurьulamышdыr. Иdarя heyяtinin sяdri bildirmiшdir ki, son illяrdя bюlgяlяrdя belя sяyyar mцшavirяlяr mцtяmadi olaraq keчirilir. Юtяn il Sumqayыt vя Gюygюl шяhяrlяrindя belя gюrцшlяrin reallaшdыrыldыьыnы bildirяn E.Qasыmzadя cari ildя ilk sяyyar mцшavirяnin Шяkidя keчirildiyini, ilin ikinci yarыsыnda bu tяcrцbяnin Gяncя vя ya Naxчыvanda davam etdirilяcяyini diqqяtя чatdыrmышdыr.

Bildirilmiшdir ki, bюlgяlяrdя belя sяyyar iclaslarыn keчirilmяsi, memarlarыn Шяki kimi qяdim, gюzяl шяhяrlяrя цz tutmasы yerli memarlar, mцtяxяssislяr цчцn olduqca faydalыdыr. Onlar tяcrцbяli memarlardan юyrяnir, mяslяhяtlяr alыr, fi-

Шяki teatrыnda yeni tamaшanыn mяшqlяri gedir

kir mцbadilяsi aparыrlar.

Gцndяliyя uyьun olaraq яvvяlcя yerli memar Vidadi Lяtifovun Azяrbaycan Memarlar Иttifaqыnыn цzvlцyцnя qяbul mяsяlяsinя baxыlmышdыr.

Azяrbaycan Memarlar Иttifaqыnыn mяsul katibi Elчin Яliyevin tяqdimatыndan sonra katibliyin цzvlяrinin yekdil rяyi ilя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtindя memardizayner kimi fяaliyyяt gюstяrяn Vidadi Lяtifov Memarlar Иttifaqыna цzv qяbul edilmiшdir.

Sonra Шяki Шяhяr Иcra Hakиmiyyяtinin baшчsы Elxan Usubovun "Шяkidя aparыlan abadlыqquruculuq iшlяri prosesindя milli memarlыq цslubunun qorunub saxlanmasы" mюvzusunda mяruzяsi dinlяnilmiшdir. Bildirilmiшdir ki, Azяrbaycanыn яn qяdim шяhяrlя-

Sabit Rяhman adыna Шяki Dюvlяt Dram Teatrыnda gюrkяmli dramaturq Иlyas Яfяndiyevin anadan olmasыnыn 100 illiyi ilя яlaqяdar mцяllifin "Sevgililяrin cяhяnnяmdя vцsalы" яsяri цzяrindя mяшqlяrя baшlanmышdыr.

Dюvlяt sifariшi яsasыnda hazыrlanan

qramы ilя mцшayiяt olunan gюrцшdя шяhяr rяhbяrliyi, ictimaiyyяtin nцmayяndяlяri iшtirak etmiшlяr. Шяkidя yaшayan Иkinci Dцnya mцharibяsi veteranlarыndan 6 nяfяrinin bu il 90 yaшы tamam olur. Bu mцnasibяtlя mayыn

rindяn olan Шяki orta яsrlяr Шяrq шяhяrlяrinя mяxsus olan шяhяrsalma mяdяniyyяtini юzцndя qoruyub saxlayan bяnzяri olmayan bir шяhяrdir. Шяkidя dюvlяt qeydiyyatыna gюtцrцlmцш 84 tarix vя mяdяniyyяt abidяsi vardыr. Prezident Иlham Яliyevin mцvafiq sяrяncamlarыna uyьun olaraq, son vaxtlar Шяki шяhяrinin milli цslubunun qorunub saxlanmasы шяrti ilя mцasirlяшdirilmяsi istiqamяtindя bюyцk iшlяr gюrцlmцш, шяhяrin qяdim tarixi binalarы bяrpa olunmuш, kцчя vя prospektlяr, meydanlar, parklar yenidяn qurulmuшdur.

yeni tamaшanыn quruluшчu rejissoru Яmяkdar Иncяsяnяt Xadimi Mirbala Sяlimli, quruluшчu rяssam Sюhrab Яrяbovdur.

Tamaшada яsas rollarы яmяkdar artistlяr Иqrar Salamov, Яbцlfяt Salahov, aktyorlar Xanlar Hяшimzadя, Akif Yusifov vя baшqalarы ifa edirlяr.

Tamaшa iyunun sonunda teatrse-

Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы 90 yaшы bu il tamam olan mцharibя veteranlarыnы qяbul etmiшdir

Bu il Иkinci Dцnya mцharibяsindя faшizm цzяrindя qяlяbяnin 69-cu ildюnцmц qeyd olunду. Bu mцnasibяtlя mayыn 9-da Шяkidя mцharibя veteranlarы ilя gюrцш keчirilmiшdir. Bayram sцfrяsi яtrafыnda keчirilяn vя шяhяrimizin incяsяnяt ustalarыnыn maraqlы konsert pro-

Bu gцn memarlыqda mцasir tendensiyalar mцшahidя olunur. Mцasirlik sюzцnцn юzц memarlыьыn bugцnkц яsas istiqamяtini gюstяrir. Шцbhяsiz ki, hяr bir memarlыq abidяsi yaradыldыьы dюvrя mяxsusdur. Bu baxыmdan, mцasir dюvrцn memarlыьы da шцbhяsiz ki, mцasir olmalыdыr.

Bu fikirlяri Azяrbaycan Memarlar Иttifaqы idarя heyяtinin sяdri Elbяy Qasыmzadя qurumun katibliyinin Шяkidя keчirilяn sяyyar iclasыndan sonra jurnalistlяrя mцsahibяsindя sюylяmiшdir.

Tarixi abidяlяrin qorunub saxlanыlmasыnыn vacibliyinя toxunan Elbяy Qasыmzadя demiшdir: "Biz tarixi abidяlяrimizi mцtlяq qoruyub saxlamalы, onlara bюyцk hюrmяt vя ehtiramla yanaшmalыyыq. Bu abidяlяri gяlя-

10-da Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov hяmin veteranlarы qяbul etmiшdir.

Qяbul zamanы шяhяr icra hakimiyyяtinin baшчыsы Elxan Usubov yubilyarlarы tяbrik etmiш, dюvlяt tяrяfindяn mцharibя veteranlarыnыn sosial mцdafiяsinin daha da yaxшыlaшdыrыlmasы sahяsindя gюrцlяn iшlяrdяn, Шяki шяhяrindя onlara gюstяrilяn diqqяt vя qayьыdan sюz aчыlmыш, Шяki шяhяrindя aparыlan abadlыq-quruculuq iшlяri barяdя mяlumat vermiшdir. O, qяhrяmanlыq gюstяrяrяk Vяtяni mцdafiя etdiyi цчцn mцharibя veteranlarыna tяшяkkцr etmiш, bunun indiki gяnc nяslin nцmayяndяlяri цчцn яsl vяtяnpяrvяrlik nцmunяsi olduьunu vurьulamышdыr.

Mцharibя veteranlarы onlara gюstяrilяn diqqяt vя qayьыya gюrя юlkя Prezidentinя, hяmчinin шяhяr rяhbяrliyinя юz minnяtdarlыqlarыnы bildirmiшlяr.

Sonda шяhяr icra hakimiyyяti tяrяfindяn yubilyarlara pul mцkafatы tяqdim olunmuшdur.

cяk nяsillяr цчцn qoruyub saxlamalыyыq. Чцnki gяlяcяk nяsillяr юz milliliyini, mяdяniyyяtini, tarixini bu abidяlяrdяn юyrяnяcяklяr.

Kitablarda yazыlanlardan fяrqli olaraq, abidяlяr gюzlя gюrцnцrlяr. Bu gцn мяn Шяkiyя daxil olanda цrяyim fяrяhlя doldu. Шяhяrdя nя qяdяr gюzяl binalar var. Bunlarыn hamыsы чox yaxшыdыr.

Amma bununla yanaшы, mцasir memarlыq yalnыz vя yalnыz mцasir olmalыdыr". Шяki шяhяrindя aparыlan tikinti-quruculuq iшlяrinin yцksяk sяviyyяdя yerinя yetirilmяsini tяmin etdiyinя gюrя Шяki Шяhяr Иcra Hakmiyyяtinin baшчsы Elxan Usubov Azяrbaycan Memarlar Иttifaqыnыn fяxri fяrmanы ilя mцkafatlandыrыlmышdыr. Иclasыn sonunda Azяrbaycan Memarlar Иttifaqыnыn "Tarixi irs" yaradыcыlыq komissiyasыnыn sяdri Rizvan Bayramovun "Шяki шяhяrinin tarixi hissяsinin qorunmasы vя "Dцnya irs" siyahыsыna daxil edilmяsi mяsяlяlяri" barяdя mяlumatы dinlяnilmiшdir.

vяrlяrя tяqdim olunacaqdыr.

Teatrda, eyni zamanda, Sяmяd Vurьunun "Vaqif" dramыnыn sяhnяlяшdirilmяsi цчцn hazыrlыq iшlяrinя baшlanmышdыr.

Tamaшaya Moskvadan dяvяt olunmuш rejissor, Rusiya Federasiyasыnыn vя Azяrbaycanыn Яmяkdar Artisti Mяrdan Feyzullayev quruluш verяcяkdir.

Шяkidя "Xяmsя" milli intellektual oyunu цzrя zona birinciliyi keчirilmiшdir Шяki шяhяrindя yeniyetmяlяr arasыnda "Xяmsя" milli intellektual oyunu цzrя Azяrbaycan milli чempionatыnыn zona turunun yarышlarы keчirilmiшdir.

Azяrbaycan Prezidentinin 2011-ci il 7 iyul tarixli Sяrяncamы ilя tяsdiq edilmiш "Azяrbaycan gяncliyi 20112015-ci illяrdя" Dюvlяt Proqramыnыn tяlяblяrinя uyьun olaraq, Gяnclяr vя Иdman Na-zirliyinin tяшkilatчыlыьы ilя keчirilяn milli чempionat юlkяmizin zяngin mяdяniyyяti vя tarixini tяbliь etmяk, yeniyetmя vя gяnclяrin intellektual potensialыnыn inkiшaf etdirilmяsi vя qabiliyyяtlяrinin aшkar olunmasы цчцn яlveriшli шяrait yaratmaq, gяnclяrin asudя

3-6-ъы сящифялярин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин www.sheki-gov.az интернет сящифясиндян истифадя олунуб

vaxtlarыnыn mяnalы vя sяmяrяli tяшkilinя kюmяk gюstяrmяk mяqsяdi daшыyыr. Шяhяrdяki 10 nюmrяli tam orta mяktяbin akt zalыnda keчirilяn zona yarышыnda Шяki шяhяri, Balakяn, Zaqatala, Qax, Oьuz vя Qяbяlя rayonlarыnы tяmsil edяn 18 komanda mцbarizя aparmышdыr.

Zona birinciliyindя ilk цч yeri tutmuш komanda milli чempionatыn final mяrhяlяsinя vяsiqя qazanmышlar.

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

ПРОБЛЕМ

ШЯKИ RAYONU ЯRAZИSИNDЯ RADON QAZЫNЫN PAYLANMASЫ Ч.S.ЯЛИЙЕВ, Я.Я.FЕЙЗУЛЛАЙЕВ, Z.N.ЯЛИЗАДЯ, R.C.BАЬЫРЛЫ, H.L. MУСТАФАБЯЙЛИ, AMEA Geologiya Иnstitutu, AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяz Radon qoxusuz, rяngsiz vя dadsыz, kimyяvi cяhяtcя inert tяbii radioaktiv qazdыr. O, sцxur vя torpaqlarda rast gяlir, uranыn tяbii radioaktiv parcalanmasы prosesindя yaranыr. Radon suyun tяrkibindя dя iшtirak edя bilяr. O, yer qatыnda tяbii qazlara da nцfuz edir.

Beynяlxalq Radiasiya Tяhlцkяsizliyi Komitяsinin mяlumatlarыna uyьun olaraq, tяbii mяnbяlяrdяn ayrыlan radiasiyanыn 50-75 %-i radonla яlaqяdardыr. Radon mцhitя mцxtяlif yollarla daxil olur: torpaqdan, daь sцxurlarыndan vя inшaat materiallarыndan. Az miqdarda radon su, tяbii qaz vя hяyati sistemlяrin baшqa mяhsullarыndan nцfuz edir. Radon torpaqdan asanlыqla ayrыlaraq havaya qalxыr ki, burada o, qыsaюmцrlц tюrяmя mяhsul hissяciklяrinя parчalanыr. Bu parcalanma zamanы radioaktiv alfa-hissяciklяr ayrыlыr vя havada olan aerozol, toz vя digяr hissяciklяrlя birlяшir. Ыnsan nяfяs alarkяn, radonun tюrяmя mяhsullarы nяfяs yollarыndakы toxumalarda чюkцr ki, burada alfahissяciklяr aь ciyяr xяrчяnginin yaranmasыna sяbяb olur.

Bir чox dюvlяtlяrdя aь ciyяr xяrчяnginin inkiшafыna sяbяb kimi radonu siqaretdяn sonra ikinci yerdя gюrurlяr. Siqaret чяkяnlяrdя radon daha bюyцk ehtimalla aьciyяr xяrчяnginin yaranmasыna vя inkiшafыna sяbяb ola bilяr.

Radonun яn bюyцk tяsirinя insanlar qapalы binalarda mяruz qalыrlar. Binalardakы havada radonun konsentrasiyasы aшaьыdakы яsas meyarlardan asыlыdыr: - binanыn altыndakы sцxur vя torpaqdakы uranыn miqdarыndan; - radonun binalara nцfuzetmя шяraitindяn; - otaьыn daxilindя vя xaricindя hava mцbadilяsinin sяviyyяsindяn; - binanыn inшasыnda istifadя olunan tikinti materiallarыndan.

Radon binalara mцxtяlif yollarla - чatlar, dюшяmя vя divarlar arasыndakы tikiшlяr, dюшяmяlяrdяki yarыqlar vя s. yollarla daxil olur. Adяtяn radonun konsentrasiyasы zirzяmi, anbar vя binanыn birinci mяrtяbяlяrindя daha artыq olur.

Belяliklя, яhalinin radon tяhlцkяsindяn mцdafiяsi bu gцnцn яn aktual problemlяrindяn biridir.

Tяdqiqatlarыn nяticяlяri: Иndiyя kimi Azяrbaycan Respublikasы hцdudlarыnda radonun paylanmasыnыn юyrяnilmяsi цzrя aparыlan tяdqiqatlar yalnыz чirklяnmiш яrazilяrdя vя bяzi palчыq vulkanlarы sahяlяrindя aparыlmышdыr.

Bununla яlaqяdar olaraq, AMEA Geologiya Иnstitutu Иsveчrяnin Elm Fondunun (SNSF) dяstяyilя Иsveчrяdя tяtbiq olunan metodologiya vя tяcrцbяdяn istifadя etmяklя 20112013-cц illяrdя "Azяrbaycan цчцn radon kadastrыnыn yaradыlmasы, radonun diaqnostikasы vя onun problemlяrinin azalmasы naminя" layihяsinin hяyata keчirmiшdir.

Layihяnin яsas mяqsяdi Azяrbaycan цчцn radon kadastrыnыn yaradыlmasы idi. Bu mяqsяdя mцxtяlif tipli (daш, beton, kяrpic, saman vя s.) yaшayыш binalarыnыn birinci mяrtяbяlяrindяki otaqlarda radon sяviyyяsinin юlчцlmяsi yolu ilя nail olmuшdur. Baшqa fasilяlяrя nisbяtяn qышda binalar daha qapalы olduьundan юlчmяlяr tяxminяn iki ay яrzindя (noyabryanvar aylarыnda) aparыlmышdыr.

Layihяni hяyata keчirmяk цчцn Иsveчrя Elm Fondu (SNSF) tяrяfindяn 2500 "Gammadata" markalы trekli radon detektorlarы tяqdim edilmiшdir.

Onlar Azяrbaycanыn яksяr iri yaшayыш mяntяqяlяrindя binalarыn birinci mяrtяbяlяrindя yerlяшdirilmiшdir. Юlчцlяr baшa чatdыqdan sonra detektorlar yыьышdыrыlmыш vя radonun konsentrasiya sяviyyяsi tяyin olunmuшdur.

Aparыlan tяdqiqatlar nяticяsindя Azяrbaycan яrazisi цчцn radon qazыnыn ekvivalent hяcmi aktivliyinin paylanmasы xяritяsi tяrtib olunmuшdur. Xяritяdя radon tяhlцkяsi, yцksяk risk (torpaqdan ayrыlan radonun yцksяk sяviyyяsilя sяciyyяlяnяn) zonalarы юz яksini tapmышdыr. Xяritяdяn gюrцnцr ki, radonun paylanma konsentrasiyasы mozaik xarakter daшыyыr vя onun maksimal qiymяtlяri яsasяn daь vя daьяtяyi zonalara aid olur.

сящ.7

ЭЯНЪ АЛИМЛЯР ШЯКИДЯ AMEA Gяnc Alim vя Mцtяxяssislяr Шurasыnыn nцmaйяndяlяri bюlgяlяrdя elmin tяbliьi vя tяшviqinя dair layihя чяrчivяsindя Шяkidя olublar.

toru Zяkяriyyя Яlizadя ilk dяfя olaraq gяnc alimlяr tяrяfindяn цmumrespublika цzrя regionlarda elmin tяbliьi istiqamяtindя gюstяrilяn tяшяbbцsц tяqdirяlayiq hal hesab edib, Шяkidя tяшkil olunan bu tяdbiri AMEA rяhbяrliyinin bu bюlgяyя olan diqqяtinin bariz nцmunяsi kimi qiymяtlяndirib.

Yeni Azяrbaycan Partiyasыnыn Шяki Шяhяr Gяnclяr Tяшkilatыnыn sяdri Daшqыn Mikayыlov чыxыш edяrяk, rяhbяrlik etdiyi tяшkilatыn gяnclяrlя baьlы gюrdцyц iшlяr haqqыnda mяlumat verib, bu layi-

iflяndirmя xarakterli elmi seminarlarыn keчirilmяsidir.

Seminarda Geologiya vя Geofizika Иnstitutunun Gяnc Alim vя Mцtяxяssislяr Шurasыnыn sяdri, geologiya-mineralogiya цzrя fяlsяfя doktoru Orxan Abbasov "Palчыq vulkanlarы Azяrbaycanыn milli sяrvяtidir", akad. H.Яliyev adыna Coьrafiya Иnstitutun Gяnc Alim vя Mцtяxяssislяr Шurasыnыn sяdr mцavini, coьrafiya цzrя fяlsяfя doktoru Zяrnurя Hяmidova "Bюyцk Qafqazыn cяnub yamacыnda baш verяn tяhlцkяli morfodi-

Sяfяrin nюvbяti gцnц, яnяnяvi olaraq цmummilli lider Heydяr Яliyevin abidяsinin ziyarяtilя baшlayыb. Шяki Шяhяr Heydяr Яliyev Mяrkяzi ilя tanышlыqdan

hяnin region gяnclяrinin elmя cяlb olunmasыnda xцsusi яhяmiyyяtini olduьunu vurьulayыb.

AMEA Gяnc Alim vя Mцtяxяssislяr Шurasыnыn sяdri, fizika цzrя fяlsяfя doktoru Famin Salmanov seminarыn tяшkili ilя baьlы iшtirakчыlara цmumi mяlumat verяrяk bildirib ki, AMEA-nыn prezidenti, akademik Akif Яlizadяnin rяhbяrliyi altыnda Azяrbaycan elminin inkiшafыnda keyfiyyяtcя yeni mяrhяlяyя qяdяm qoyulub. Яsas

namiki proseslяr", AMEA Respublika Seysmologiya Xidmяt Mяrkяzinin Gяnc Alim vя Mцtяxяssislяr Шurasыnыn sяdri Vцqar Fяrяcov "Seysmoloji tяdqiqatlarda mцasir yanaшmalarыn tяtbiqi", Erroziya vя Suvarma Иnstitutunun Gяnc Alim vя Mцtяxяssislяr Шurasыnыn sяdri, aqrar elmlяr цzrя fяlsяfя doktoru Иzzяt Talыbov "Kяnd tяsяrrцfatыnda erroziyaya qarшы mцbarizя tяdbirlяri vя mцtяrяqqi suvarma texnologiyalarы" vя Иnformasiya

sonra gяnc alimlяr Azяrbaycan Mцяllimlяr Иnstitutunun filialыnda Yeni Azяrbaycan Partiyasыnыn Шяki Шяhяr Tяшkilatыnыn gяnclяrinin iшtirakы ilя layihяnin proqramыna uyьun olaraq, tяlяbя vя magistrlяr цчцn tяшkil olunan seminarda iшtirak ediblяr.

Gюrцшdя giriш nitqi ilя чыxыш edяn AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin direktoru, geologiya-mineralogiya цzrя elmlяr dok-

hяdяflяrdяn biri dя mяhz elmя gяnclяrin axыnыn sцrяtlяndirilmяsi prosesini tяmin etmяkdir. O, hяmчinin bildirib ki, yeni tяsis olunmuш Gяnc Alim vя Mцtяxяssislяr Шurasыnыn tяшkilatчыlыьы ilя AMEA-da istedadlы gяnclяrin elmя cяlb olunmasы istiqamяtindя mцxtяlif qeyri-яnяnяvi layihяlяr hяyata keчirilir. Bu tяdbirlяrdяn яn mцhцmц regionlarda tяhsil alan tяlяbя vя magistrlяr arasыnda maar-

Texnologiyalarы Иnstitutunun Gяnc Alim vя Mцtяxяssislяr Шurasыnыn цzvц Kюnцl Daшdяmirova "Bulud texnologiyasыnыn tяhsildя tяtbiqi mяsяlяlяri" mюvzusunda mяruzяlяrlя чыxыш ediblяr.

Gцnцn ikinci yarыsыnda Шuranыn Иdarя Heyяtinin цzvlяri AMEA-nыn Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin gяnc alimlяri ilя gюrцшцblяr, onlarыn iш шяraiti ilя yaxыndan tanыш olublar.

AMEA Gяnc Alim vя Mцtяxяssislяr Шurasы regionlarda elmin tяbliьi layihяsi чяrчivяsindя "Яn son elmi nailiyyяtlяrimiz" mюvzusunda tяlяbя vя magistrlяr цчцn tяшkil etdiklяri elmi seminarlarыn miqyasыnы geniшlяndirir.

Bu silsilяdяn ikinci gюrцш Шяkidя baш tutub.

Qonaqlar майын 18-дя Beynяlxalq Muzeylяr Gцnц mцnasibяtilя "Aчыq qapы" gцnlяri чяrчivяsindя Шяki шяhяrindяki tarixi sяnяt яsяri, dцnya abidяlяri siyahыsыna daxil edilmiш "Шяki xan sarayы"nda olublar.

Tяdqiqatlar iri шяhяrlяri dя яhatя etmiшdir vя alыnmыш nяticяlяr Шяki шяhяri timsalыnda bu mяqalяdя яks olunur.

Шяki шяhяrindя radonun konsentrasiyasы яsasяn norma чяrчivяsindяdir (< 200 Bk/m3).

Lakin bu яrazinin bяzi yerlяrindя radonun konsentrasiyasы normadan artыqdыr vя 214-522 Bk/m3 arasыnda qeyd olunmuшdur. Mяsяlяn, radonun yцksяk miqdarы aшaьыda qeyd olunan kяndlяrin bяzi binalarыnda mцяyyяn olunmuшdur: Kiш (277 Bk/m3), Oxut (286), Zunud (300), Qoxmuq (284).

Yaшayыш binalarыnda radon qazыnыn yцksяk konsentrasiya sяviyyяsini bir sыra tяdbirlяr ilя aшaьы salmaq olar: - binalarda havanыn teztez dяyiшdirilmяsi; - zirzяmi vя anbarlardan yaшayыш otaqlarыna radonun nцfuz etmяsinin qarшыsыnыn alыnmasы (dюшяmя vя divarlarыn hermetiklяшdirilmяsi).

Yuxarыda verilяn mяlumatlar ilkin tяdqiqatlarыn nяticяlяridir. Bu tяtqiqatlar davam etdirilmяlidir vя Azяrbaycan яrazisindя aшkar olunmuш radon qazыnыn anomal qatыlыq zonalarыnda daha geniш vя dяqiq юlчmяlяr aparыlmalыdыr.

сящ.8

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

№ 4-5 (115-116), Апрелл - Май 2014

"Kanal S" regional telekanallar arasыnda юn sыralardadыr" Son illяrdя Azяrbaycanin regionlarыnda yeni telekanallar fяaliyyяt gюstяrmяyя baшlayыb. Onlardan biri dя mяrkяzi ofisi Шяkidя yerlяшяn вя тамашабыларын севимлисиня беврилян "Kanal S"дир. Bяs яhali arasыnda bюyцk rяьbяt qazanan telekanalыn qыsa mцddяtdя ялдя етдийи uьurlarыn яsasыnda nя dayanыr?.. Бu vя digяr suallara cavab almaq цчцn “ЗАМАН-АЗЯРБАЙЪАН” гязети дцз бир ил яввял "Kanal S"-in baш direktoru Rяшad Mяmmяdova mцraciяt etмишди. Бу йахынларда “Канал С”ин 5 йашы тамам олмасы мцнасибяти иля вя щямин мцсащибянин актуаллыьыны щяля дя сахладыьы цчцн биз дя гязетимиздя дяръ етмяйи гярара алдыг.

Ряшад Мяммядов: “Bu gцn faktiki olaraq bцtцn telekanallarda toy veriliшlяri, шou-xяbяrlяr vя mяtbяx layihяlяri baш alыb gedir. Hamыsыnda da eyni simalar, eyni formatlar...”

- Rяшad mцяllim, яn bюyцk regional telekanallardan birinin rяhbяrisiniz vя veriliшlяriniz яhali arasыnda bюyцk rяьbяtlя qarшыlanыr.

Mцmkцnsя, fяaliyyяtiniz barяdя oxucularыmыza mяlumat verяrdiniz...

- "Kanal S" 2008-ci il dekabrыn 29-da efirя чыxыb.

"Qяdim diyarыn mцasir simasы" devizi ilя fяaliyyяtя baшlayan telekanal, doьrudan da, Azяrbaycanыn qяdim diyarыna yenilik gяtirib. Иlk gцndяn mяqsяdimiz яhalini maariflяndirmяk vя tamaшaчыlara dolьun mяlumat чatdыrmaq olub. Иlk gцnlяr bizdя kadr problemi vardы.

Peшяkar kadrlarыn olmamasы iшimizя mяnfi tяsir gюstяrirdi.

Amma tяdricяn bu problemяri hяll edя vя istedadlы, aьыllы, bacarыqlы gяnc kadrlarы iшя cяlb edя bildik. Bu gцn telekanalыmыzыn 120 яmяkdaшы var. Onlarыn яksяriyyяti 20-30 yaш arasыnda olan gяnc nяslin nцmayяndяlяridir. Qazandыьыmыz bцtцn uьurlar da onlarыn яmяyinin nяticяsidir.

- Bizim telekanalыn cяmi 3 yaшы var. Tяcrцbя topladыqca daha bюyцk uьurlara imza atacaьыmыza inanыram.

Biz bцtцn fяaliyyяtmizi aparыcы telekanallarla rяqabяtя girmяyi bacaracaq bir regional telekanal sяviyyяsindя qurmuшuq. Цstяlik, respublika sяviyyяli

gюstяrirlяr, onlarыn yayыm dairяsi vя imkanlarы daha geniшdir.

Ancaq mяnя elя gяlir ki, onlar юz aralarыnda rяqabяt aparaapara televiziyanыn яsas istiqamяtini - tamaшaчыlarыn tяlяbatыnы unudublar. Respublika яhяmiyyяtli telekanallar tцrk, rus telekompaniyalarыnыn layi-

faizini юzцmцz hazыrlayыrыq. Bu mяsяlяdя hяtta bяzi respublika telekanallarы belя bizя hяsяd apara bilяr. Biz digяr telekanallarla mцqayisяdя kimlяri isя mцntяzяm olaraq yamsыlamaq, onlarы tяkrar etmяk prinsipindяn uzaьыq. Biz regional telekanallar arasыnda ilk

- Regionda yerlяшяn gяnc telekanallarыn daha tяcrцbяli telekanallarla rяqabяt aparmasы mцmkцndцrmц?

- Шцbhяsiz ki, daha tяcrцbяli telekanallarla rяqabяtя girmяk, obrazlы шяkildя desяk, onun tamaшaчыsыnы яlindяn alaraq regional sяviyyяdя fяaliyyяt gюstяrяn telekanalыn veriliшlяrinя diqqяtini cяlb etmяk heч dя asan deyil. Bunu nяzяrя alaraq biz daim nяinki respublika яhяmiyyяtli, hяm dя dцnyada tanыnan telekanallarыn tяcrцbяsinin dяrindяn юyrяnilmяsini xцsusi diqqяt mяrkяzindя saxlayыrыq. Biz яhali arasыnda populyar olan telekanallarыn tяcrцbяsini юyrяnяrяk onu юz fяaliyyяtimizdя uьurla tяtbiq edirik. Bu proses zamanы tяbii ki, biz юyrяndiklяrimiz яsasыnda tamaшaчыlar цчцn daha cяlbedici olan proqramlar hazыrlayыrыq. Bu da telekanalыmыzыn daha rяngarяng veriliшlяrlя tamaшaчыlarыn gюrцшцnя gяlmяsinя imkan verir. Biz bu mцstяvidя dя tamaшaчыlarы юzцmцzя cяlb edя bilirik. Tamaшaчыmыz bizя юzцnц, doьmalarыnы gюrmяk, onu maraqlandыran yeniliklяri gюrmяk цmidilя baxыr. Regional telekanallarыn яksяriyyяti юz tamaшaчыsыna mяhz ona lazыm olanы verir.

Mяn яminяm ki, yaxыn gяlяcяkdя regionlarda nяinki respublikamыzыn, hяm dя dцnyanыn aparыcы telekanallarы ilя яn yцksяk sяviyyяdя rяqabяt aparmaьa qadir telekanallar ortaya чыxacaq.

- Шяxsяn siz, Шяkidя fяaliyyяt gюstяrяn "Kanal S" belя bir rяqabяtя hazыrdыrmы?

“Канал С”-ин 5 иллик йуьилей тядбириндя Шяки шящяр Эянъляр вя Идман Идярясинин ряиси Вцгар Искяндяров Ряшад Мяммядову тябрик едяркян telekanallarla mцqayisяdя yerlяrdя яhaliyя daha yaxыnыq vя onlarы maraqlandыran, dцшцndцrяn problemlяrя dяrindяn bяlяdik. Bu da bizim яsas цstцnlцklяrimizdяn biridir. Eyni zamanda, elя xяbяrlяr var ki, biz onu mяrkяzi kanallardan daha operativ шяkildя tamaшaчыya чatdыra bilirik. Mяsяlяn, keчяn ilin yayыnda Norveчdя baш verяnlяr hamыnыn yaxшы yadыndadыr. O bюlgяdя mцxbirimizin olmasы sayяsindя hяmin юlkяdяki teraktlar barяdя mяlumatы Azяrbaycana ilk olaraq biz чatdыrdыq. Bunu gюrяn Azяrbaycanыn digяr informasiya portallarы bizя istinadяn mяlumatlar yaydыlar. Vandakы zяlzяlя zamanы da biz ilk olaraq Иstambuldakы mцxbirimizi hadisя yerinя ezam etdik. Oradan eksklцziv kadrlar, mцsahibяlяr gюstяrdik. Dяfяlяrlя canlы efirя чыxdыq. Bu da bizim artыq rяqabяtя davamlы telekanala чevrilmяkdя, dцz yolda olduьumuzu gюstяrir.

- Bяs regional telekanallarыn respublika sяviyyяli telekanallardan hansы fяrqli cяhяtlяri var?

- Bilirsiniz, яgяr biz юzцmцzц respublika kanallarы ilя mцqayisя etsяk, deyя bilяrik ki, onlar чoxdan fяaliyyяt

hяlяrini tяkrar edir vя faktiki olaraq tamaшaчыya seчim vermirlяr. Bu gцn faktiki olaraq bцtцn telekanallarda toy veriliшlяri, шou-xяbяrlяr vя mяtbяx layihяlяri baш alыb gedir. Hamыsыnda da eyni simalar, eyni formatlar... O ki qaldы region kanallarыna, biz bir-birimizi tяkrarlamamaьa чalышыrыq. Hяr regionun юzцnцn adяt-яnяnяsi, folkloru, mяdяniyyяti vя dцnyagюrцшц var. Biz tяcrцbяmizi bюlцшцrцk, veriliшlяri bir-birimizя veririk.

Amma bцtцn respublikaya yayыmlanan telekanallarla mцqayisяdя bizim reklam bazarыmыz geniш deyil. Reklam яlavя gяlir, яlavя gяlir isя daha yaxшы veriliшlяr hazыrlayaraq tamaшaчыya tяqdim etmяk vя digяr telekanallarla uьurla rяqabяt aparmaq demяkdir.

- Sizi digяr regional telekanallardan fяrqlяndirяn яsas amil nяdir?

- Doьrudur, biz regional telekanallar iчяrisindя birinci deyilik. Ancaq telekanalыmыz regional telekanallar arasыnda mцxtяlif yeniliklяri tяtbiq etmяkdя юn sыralardadыr. Mяsяlяn, biz regional telekanallar arasыnda 24 saat яrzindя yayыmы hяyata keчirяn ilk telekanalыq. Veriliшlяrimizin 70

dяfя olaraq yeni mюvsцmя 34 yeni veriliшlя baшladыq. Bu da telekanalыmыzыn tamaшaчыlar arasыnda daha чox sevilmяsinя gяtirib чыxarыb. Bu yaxыnlarda biz "Sosial hяyat" veriliшinin xцsusi buraxыlышыnы tяqdim etdik.

Azяrbaycanыn yerli icra orqanlarыnыn rяhbяrlяri arasыnda ilk olaraq Шяki rayonunun icra baшчыsы Elxan Usubov rayon яhalisi ilя "qaynar xяtt"in yaradыlmasыna razыlыq verdi. O, 2 saat яrzindя vяtяndaшlarыn 100-dяn artыq video mцraciяtinя vя sualыna cavab verdi, onlarыn problemlяrini hяll etdi.

Region яhalisi bu layihяni чox mцsbяt qarшыladы vя biz qяrara aldыq ki, onu mцtяmadi olaraq keчirяk. Dцшцnцrяm ki, bu ilkdir vя biz bununla fяxr edirik.

Efir vaxtы rayon baшчыsыnыn problemlяri шяxsяn hяll etmяsini gюrmяk, чox xoш idi.

- Peшяkar kadrlar adяtяn paytaxtda, respublika telekanallarыnda iшlяmяyя цstцnlцk verirlяr. Bяs bu sahяdя sizdя vяziyyяt necяdir?

- Яlbяttя, peшяkarlar paytaxtda iшlяmяyя цstцnlцk verirlяr. Amma onlarыn da яksяriyyяti regionlardan чыxanlardыr. Яmяkdaшlarыmыzыn яksяriyyяti gяnclяr olsa da, onlar kifayяt qяdяr юz iшlяrini sevir

vя daima юyrяnmяyя чalышыrlar.

Onlar veriliшlяri peшяkar sяviyyяdя hazыrlayaraq tamaшaчыlara tяqdim edirlяr. Onu da deyim ki, telekanalыmыzdakы mцxtяlif departamentlяrя uzun mцddяt Bakы vя Moskvada чalышan vя hazыrda юz tяcrцbяlяrini gяnclяrlя hяvяslя bюlцшяn kadrlar rяhbяrlik edirlяr.

Qыsa mцddяtdя яldя etdiyimiz bцtцn uьurlarыn da яsasыnda mяhz bu amil dayanыr. Bunun nяticяsidir ki, bizim чox geniш rezonansa sяbяb olan bюyцk layihяlяrimiz var. Onlardan "Yaшamaq gюzяldir", "Sosial hяyat", "Sirlяr", "Gцzgц", "Kanal S-inema", "Dahilяrin sirlяri" kimi layihяlяri nцmunя gюstяrmяk olar. Maraqlыdыr ki, bяzi paytaxt kanallarы bizdяn sonra bu layihяlяri hяyata keчirmяyя baшlayыblar. Mяsяlяn, onlardan birindя bizim "Yaшamaq gюzяldir"in analoqu olan bir veriliш gedir. Bu olduqca чяtin layihяdir. Bu layihя vasitяsilя biz tamaшaчыlara saьlam hяyat tяrzi aшыlayыr, xeyriyyя aksiyalarы keчiririk. Tamaшaчыlarы юzцmцzя cяlb etmяk цчцn tanыnmыш simalarla, mяsяlяn, Azяrbaycanыn xalq artisti Hяmidя Юmяrova, tanыnmыш sяnяtшцnas Nadir Bяdяlov vя digяrlяri ilя birgя mцxtяlif mяzmunlu veriliшlяr hazыrlayыrыq. Cavid Gцl vя Xяyalя Manaflыnыn aparыcыlыьы ilя "Regionun sяsi" adlы yeni proyektя start vermiшik.

- Bakыda tez-tez "Kanal S"-in цnvanыna tяrifli sюzlяr eшidirik...

- Fяaliyyяtimizlя tanыш olmaq цчцn Bakыdan vя regionlardan tez-tez bizя qonaqlar gяlir. Onlarыn da hamыsы iшimizdяn razы qalыr. Regionda belя bir kanalыn olmasы onlarы sevindirir vя tяяccцblяndirir.

- Sюhbяtimizin яvvяlindя belя baшa dцшdцm ki, sizin hяm dя xaricdя mцxbir postlarыnыz var...

- Hяr bir telekanal tamaшчыnы operativ шяkildя яn son mяlumatlarla tяmin etmяk istяyirsя, onda ilk nюvbяdя xarici юlkяlяrdя mцxbir postlarы olmalыdыr. Bu mцstяvidя dя bizim Tцrkiyяdя, Rusiyada, Gцrcцstanda xцsusi mцxbirlяrimiz var. Biz tamaшaчыlarыmыzы tez-tez hяmin юlkяlяrdяki hadisяlяr barяdя mяlumatlandыrыrыq, orada yaшayan soydaшlarыmыzla mцsahibяlяri nцmayiш etdiririk. Hazыrda xaricdяki mцxbirlяrimizin sayыnы artыrыrыq. Digяr tяrяfdяn, xaricdяki hadisяlяri tam iшыqlandыrmaq цчцn "Assosiated Press", "Cihan" vя s. ilя fяal яmяkdaшlыq edirik. Bu da telekanalыmыzыn tamaшaчыlar arasыnda daha da populyarlaшmasыna gяtirib чыxarыb.

www.zaman.az

№ 4-5(115-116), Апрел - Май 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

МЯТБУАТ ВЯ АЗЯРБАЙЪАН ДИЛИ Майын 26-да "Zяrdabi Mяtbuat Mяrkяzi" Иctimai Birliyi Шяkidя "Mяtbuat vя Azяrbaycan яdяbi dilinin qorunmasы" mюvzusunda Шякидя "dяyirmi masa" keчirmiшdir

Шякидя кечирилян бу тядбир "Zяrdabi Mяtbuat Mяrkяzi" Иctimai Birliyinin Azяrbaycan Respublikasыnыn Prezidenti yanыnda QeyriHюkumяt Tяшkilatlarыna Dюvlяt Dяstяyi Шurasыnыn maliyyя yardыmы ilя reallaшdыrdыьы "Mяtbuatda яdяbi dilin qorunmasыna dяstяk: problemlяrin aradan qaldыrыlmasыnda ictimai mцzakirяlяr baшlыca amil kimi" layihяsi чяrчivяsindя keчirdiyi ikinci toplantыdыr.

"Dяyirmi masa"nы giriш sюzц ilя Шяki Шяhяr Иcra Hakimiyyяtinin яmяkdaшы Mayis Sяlimov aчaraq tяmsil etdiyi bюlgяnin azad media dяyяrlяrinя hяmiшя bюyцk юnяm verdiyini vurьulamышdыr. M.Sяlimov keчirilяn "dяyirmi masa"nыn son dяrяcя zяruri mяqsяd daшыdыьыnы qeyd etmiшdir. O demiшdir ki, mяtbuatda ana dilimizin qorunmasыna hяssas yanaшыlmasы tяkcя Azяrbaycan dюvlяtinin deyil, eyni zamanda, ictimai tяшkilatlarыn da цmdя vяzifяsidir.

"Mяtbuatda яdяbi dilin qorunmasыna dяstяk: problemlяrin aradan qaldыrыlmasыnda ictimai mцzakirяlяr baшlыca amil kimi" layihяsinin яlaqяlяndiricisi, "Zяrdabi Mяtbuat Mяrkяzi" ИB-nin sяdri Rяhim Hцseynzadя mart-iyun aylarыnda gerчяklяшdirilяcяk layihяnin mяqsяdinin юlkяnin mяtbuat

orqanlarыnda Azяrbaycan яdяbi dilinin normalarыnыn qorunmasы ilя baьlы meyllяri mцяyyяnlяшdirmяkdяn, mюvcud problemlяr barяdя ictimaiyyяtin mяlumatlandыrыlmasыnы tяmin etmяkdяn ibarяt olduьunu bildirmiшdir. Qeyd edilmiшdir ki, bununla mediada яdяbi dilin normalarыnыn pozulmasыna qarшы ictimai qыnaq metodlarыnыn sяmяrяliliyini artыrmaq, mяnfi cяhяtlяrin aradan qaldыrыlmasыnda ictimai fяallыьыn yцksяldilmяsinя dяstяk gюstяrmяk

nяzяrdя tutulur.

Bildirilmiшdir ki, mяtbu fяaliyyяt dildяn istifadя sahяsindя яn spesifik mяqam kimi diqqяti cяlb etmяkdяdir. Bu mяnada kцtlяvi informasiya vasitяlяrindя чalышanlarыn ona xцsusi юnяm vermяsi mцhцm яhяmiyyяt daшыyыr. Layihяmiz dя bunun цчцn bir чaьыrышdыr,

сящ.9

“ЪЯНЭАВЯР” идман клубунун уьурлары Апрелин 27-дя Sumqayit шяhяrindя Azяrbaycan Respublikasы Gяnclяr vя Иdman Нazirliyinin yaradыlmasыnыn 20 illik yubleyinя hяsr edilmiш MMA (qaydasыz doyuш) novu uzrя Sumqayыt шяhяr aчыq чempionatы кечирилмишдир. Йарышда Шяkiни 6 идманчымыз вя bir mяшqчiмиз - “Cяngavяr” idman klubunun rяhbяri, дцnya чempionu Иlqar Иbrahimov тямсил етмиш вя шящяримизя 2 qыzыl, 2 эumuш вя 2 burunc medaлlа гайытмыш-лар. Иdmancilarimizдан Mяlikov Nihad вя Musayev Cavad 1ъи yerи тутараг гы-зыл медала, Mяmmяdov Murad вя Ka-nal S телевизийасынын “Gucя бax” veriлишi-nин иштиракчысы Юmяr Mяmmяdli 2 yerи тутараг эцмцш медала, Mabudov Yusif вя Sabirzadя Zaur ися 3 yerи тутараг эцмцш медала лайиг эюрцлмцшляр.

Abid, Mustafayev Иlkin, Яsяdullayev Cяlal, Mabudov Yusif, Мusayev Иsmayыl вя Lяtifov Sяnan ися 3-ъц yerи tutmuшlar.

***

Ону да охуъуларымызын диггятиня чатдыраг ки, Sяrxan ve Faiq adina “Cяngavяr” idman klubuнда idmanin Sotokan Karate-do, Pankration (qaydasiz doyus), Muay-Tay vя Uшu Sanda idman nюvляри цзря идманчылар щазырланыр. Мяшqlяri Dunya cempionu, 3-ъц dan qara kяmяr ustasы Иlqar Иbrahimov vя onun yetirmяsi, bir neчя beynяlxalq turnirlяrin qalibi, 1-ъи dan qara kяmяr ustasы Rafiq Иsmayilov тяряфиндян keчирилир. Хатырладаг ки, Илгар Ибращимов 2011-ъи илдя Маъарыстанда кечирилян гайдасыз дюйцш цзря дцнйа чемпионатында дцнйа чемпиону адына лайиг эю-

can яdяbi dilinin bцtцn sahяlяrinя aid чoxlu miqdarda pozuntu faktlarы mцшahidя etmяk mцmkцndцr. Son onilliklяrdя cяmiyyяtimizin hяyatыnda baш verяn ciddi dяyiшikliklяrlя baьlы dilimizя kцlli miqdarda yeni alыnma sюzlяrin daxil olmasы tяbii vя qanunauyьun haldыr.

Bu sюzlяrin чoxuna dilimizin Мяммядов Мурад, Мабудов Йусиф, Мяликов Нищад, Мяммядли Юмяр, Сабирзадя Заур, Ибращимов Илгар вя Мусайев Ъавад, 27 апрел, Сумгайыт.

***

Майын 25-дя Bakы шяhяrindя Azяrbaycan Texniki Universitetinin идман zalыnda цmummilli лider Heydяr Яliyevin anadan olmasыnыn 91-ci ildюnцmцnя hяsr olunmuш “Шaolin” Dюyuш sяnяti idman nюvu uzrя kicik yaшlы yeniyetmяlяr vя gяnclяr arasыnda Dюvlяt Gюmruk Komitяsi Иdman Saglamlыq Mяrkяzinin “Gюmrukчu” Иdman Klubunun aчыq birinciliyi kecirilmiшdiр. Birincilikdя Шяki komandasiни Sяrxan vя

habelя dюvlяt miqyasыnda baшlanыlmыш iшя dяstяkdir.

Layihяnin eksperti qismindя чыxыш edяn "Jurnalist Araшdыrmalarы Mяrkяzi" Иctimai Birliyinin sяdri Seymur Verdizadя Azяrbaycan Prezidenti Иlham Яliyevin mцvafiq Sяrяncamыndan sonra юlkяdя ana dilinin iшlяdilmяsi ilя baьlы mяsяlяlяrя kifayяt qяdяr hяssas

yanaшыlmaьa baшlandыьыnы vurьulamышdыr. Bildirmiшdir ki, mцvafiq istiqamяtdя ictimai tяшkilatlarыn цzяrinя dя bюyцk missiya dцшцr. Bu mяnada Azяrbaycan Mяtbuat Шurasыnыn fяaliyyяtini xцsusi qeyd etmяk istяrdim. Qurum цmumяn fяaliyyяtя baшladыьы ilk gцndяn mяtbuatыmыzыn bir чox problemlяri ilя yanaшы, kцtlяvi informasiya vasitяlяrinin dil mяsяlяlяrinя dя xцsusi diqqяt yetirir. S.Verdizadя, eyni zamanda, demiшdir ki, mяtbuatыmыzda Azяrbay-

tяbii ehtiyacы vardыr. Hяm dя onlarыn bюyцk яksяriyyяti dцnyanыn, demяk olar ki, bцtцn dillяrindя iшlяnяn beynяlmilяl sюzlяrdir. Bununla belя, son vaxtlarda яdяbi dilimizdя geniш шяkildя iшlяnяn юz sюzlяrimiz ola-ola zяruri ehtiyac duyulmadan onlarыn яcnяbi qarшыlыьыnыn nitqimizя nцfuz etmяsinin dя шahidi oluruq. S.Verdizadя ana dilinя riayяt edilmяsi sahяsindяki problemlяrin qruplaшdыrыlmasыnыn vacibliyini dя vurьulamышdыr.

Tяdbirdя чыxыш edяnlяrdяn "Шяki" qяzetinin redaktoru Akif Salamov, Azяrbaycan Dюvlяt Teleqraf Agentliyinin bюlgя mцxbiri Mustafa Dadaшov, "Шяки бялядиййяси" гязетинин ямякдяшы Йусиф Рящимов, "Реэион Шяки" гязетинин редактору Баба Мирзяханлы, "Zaqatala" qяzetinin baш redaktoru Иbrahim Иbrahimov, "Oьuz" qяzetinin baш re-daktoru Nazim Hцseynli, "Шя-ki tяhsili" qяzetinin baш redaktoru Bяшarяt Sцleymanov, Шяkidя fяaliyyяt gюstяrяn "Ka-nal S" telekanalыnыn яmяkdaшы Sahib Mehdiyev vя baшqalarы "Zяrdabi Mяtbuat Mяrkяzi" ИBnin layihяsinin яhяmiyyяtindяn sюz aчaraq mediada ana dilimizin qorunmasыna yюnяlяn tяшяbbцslяrя daim ehtiyacыn duyulduьunu vurьulamышlar. Onlar dil mяsяlяlяrinя diqqяt yetirilmяsi цчцn Azяrbaycan Mяtbuat Шurasыnыn vя digяr яlaqяdar tяшkilatlarыn цzяrinя bюyцk missiyanыn dцшdцyцnц юnя чяkmiшlяr.

рцлмцш вя щямин ил Шякидя “Илин идманчысы” адына лайиг эюрцлмцшдцр. Klubda 100 няфярдян чox idman-чы mяшьul olur. Klubun йетирмяляри Respublika, Авропа вя Дцнйа чемпио-натларында мцтямади олараг мцвяффя-гиййятля иштирак едирляр. Dunya чempio-natinda 2ъи yerи, Avropa cempionatinda 1-ъи йери вя Республика чемпионатла-рында 1-ъи, 2-ъи вэ 3-ъц йерляри тутан idmancilarimiz даща чoxdur. Онлардан Rяшid Abdullayevин, Nяrиman Иbrahimovун, Nicat Sяlimov, Nicat Иsmayilovун,

Солдан саьа: Рущи Нцсейнов (мяшгчи), Рафиг Исмайылов (“Шаолин” дюйцш федерасийасынын президенти), Хязяр Исайев; арха планда солдан 1-ъи Абдуллайев Фярид (2-ъи йери тутмуш Шяки идманчысы), 25 май, Бакы.

Mяhяrrяmovун, Rafiq Faiq adыna “Cяngavяr” idman klubunun Sяnan 10 idmancisi vя bir mяшqчisi tяmsil et- Иsmayilovун, Namiq Яhmяdovун, Иlmis вя шящяримизя 3 эцmuцш вя 6 bц- kin Musayevин, Cavad Musayevин вя rцnc medalла qaйытмышлыр. Тяяссцф щисси башгаларынын адларыны фяхрля чякя билярик. иля оnu da qeyd edяk ki, йарышын final Йери эялмишкян, ону да гейд едяк ки, мярщялясиндя 3 идманчымыз щакимин бу ил мartыn 30-da Sumqayуt шящяриндя сящлянкарлыьы уъбатындан мяьлуб ол- кечирилян Qarisiq dюyцs nюvlяri цzrя мушлар. Йарышда Шяки идманчылары Ha- Respublika cempionatында щямйерлиляcыqяdirzadя Яhliman, Mяhяrrяmov римиздян Murad Иsmayilov вя Иlkin Sяnan, Abdullayev Fяrid, Hacыqяdir- Musayev эцмцш, Sяnan Mяhяrrяmov zadя Яhliman вя Mяhяrrяmov Sяnan вя полис сержанты Namiq Яhmяdov

бцрцнъ вя медаллара лайиг эюрцлцбляр.

2-ъи yerи, Яsяdullayev Cяlal, Hяsяnov Namiq Яhmяdov, Илгар Ибращимов Илкин Мусайев

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.10

№ 4-5 (115-116), Апрелл - Май 2014

МИЛЛЯТ ВЯКИЛИ ИГТИСАДИЙЙАТЫМЫЗ ЩАГГЫНДА Азярбайъан Республикасынын Milli Mяclisinя Шяки шящяр 113 сайлы Сечки Даирясиндян сечилмиш миллят вякили, Парламентин Иqtisadi Siyasяt Komiссийасынын цzvц, Иqtisadi vя Sosial Иnnovasiyalar Иnstitutunun direktoru Яli Mяsimlinin Xяbяrservis.аз информасийа сайтында дяръ олунмуш Азярбайсанын сон иллярдяки игтисади вязиййяти, ящалинин сосиал дуруму вя банклар вя кредитляр щаггында олан мцсащибясини мцасир дюврцмцзцн ян актуал мясяляляриндян олдуьу цчцн биз дя охуъуларымыза тягдим едирик.

Яli Mяsimli: "Soyьunчu faizlяr яvvяl-axыr banklarыn юzцnц dя чox pis vяziyyяtdя qoyacaq" Xяyalя SЦЛЕЙМАНГЫЗЫ, xeberservis.az, 18 Aprел 2014 - Яli mцяllim, Azяrbaycanыn hazыrki inkiшaf dinamikasыnы necя qiymяtlяndirirsiniz vя bu inkiшaf daha чox юzцnц hansы sahяdя biruzя verir vя beynяlxalq tяшkilatlarыn hesabatlarыnda bu dяyяrlяndirmя necяdir?

- Mцstяqillik qazandыqdan sonra Azяrbaycan iqtisadiyyatы bazar islahatlarы ilя mцшayiяt olunan 3 mяrhяlяdяn keчmiшdir.

1991-1995-ci illяri яhatя edяn birinci mяrhяlяni mяrkяzlяшdirilmiш planlы iqtisadiyyatdan bazar mцnasibяtlяrinя keчidin itkilяri ilя mцшayiяt olunan transformasiya bюhranы mяrhяlяsi kimi xarakterizя etmяk olar. SSRИ-nin sцqutu ilя Sovet Иttifaqыna daxil olan respublikalar vя mцяssisяlяr arasыnda яnяnяvi яlaqяlяrin pozulmasы, Ermяnistan-Azяrbaycan, Daьlыq Qarabaь mцnaqiшяsi, Azяrbaycan яrazisinin 20%-nin iшьalы vя bunun nяticяsindя iqtisadi potensialыmыzыn 16%-nin itirilmяsi, 1 milyondan artыq soydaшыmыzыn doьma yurd-yuvasыndan didяrgin dцшmяsi, Azяrbaycanыn iqtisadi, siyasi vя informasiya blokadasыna alыnmasы юlkяnin sosial-iqtisadi hяyatыna ciddi zяrbя vurdu. Hяmin illяr яrzindя Azяrbaycan, istehsal potensialыnыn demяk olar ki, цчdя iki hissяsini itirdi. Hяmin mяnfi meyllяr яhalinin gцzяranыnыn aьыrlaшmasыna sяbяb olmuшdu. 1991-1995ci illяrdя яhalinin pul gяlirlяri real ifadяdя 3,3 dяfя, adambaшыna pul gяlirlяri orta hesabla 3,6 dяfя aшaьы dцшmцшdц.

Hяmin bюhran illяrindя Azяrbaycanыn transformasiya itkilяri, hяm keчmiш SSRИ-yя daxil olan yeni mцstяqil dюvlяtlяrin orta gюstяricisi ilя, hяm dя Шяrqi Avropanыn keчmiш sosialist юlkяlяri ilя mцqayisяdя daha чox olmuшdur.

Postsovet mяkanыna aid olan юlkяlяrdя 1990-cы illя mцqayisяdя 1995-ci ildя ЦDM 50%, sяnaye istehsalы 55%, kяnd tяsяrrцfatы istehsalы isя 25-30% aшaьы dцшdцyц halda, Azяrbaycanda enmяlяr ЦDM цzrя 60%, sяnaye цzrя 70%, kяnd tяsяrrцfatы цzrя isя 50%-я чatmышdыr. Azяrbaycanda bazar mцnasibяtlяrinя keчid istiqamяtindя islahatlarыn hяyata keчirilmяsinin юlkяnin aьыr mцharibяyя cяlb edildiyi dюvrlя eyni zamana dцшmяsi transformasiya itkilяrinin artmasыnda ciddi rol oynamышdыr. Bu mяrhяlяyя postsovet mяkanыnda gedяn proseslяr kontekstindяn yanaшdыqda, яn чox itkiyя mяhz яrazisindя mцharibя gedяn vя mцharibя aparan юlkяlяr (Gцrcцstan, Ermяnistan, Moldova, Azяrbaycan) mяruz qaldыlar. Bununla belя, Azяrbaycanыn transformasiya itkilяri Gцrcцstan vя Ermяnistandan az olmuшdur.

1996-2004-cц illяri яhatя edяn ikinci mяrhяlяni dinamik inkiшaf vя transformasiya itkilяrinin bяrpasы mяrhяlяsi kimi dяyяrlяndirmяk olar. Azяrbaycan 1996-cы ildяn baшlayaraq dinamik artыm vя transformasiya itkilяrinin bяrpasы mяrhяlяsinя keчdi. Hяmin dюvr 1996-2004-cц illяri яhatя edir.

1994-cц il sentyabrыn 20-dя dцnyanыn 8 юlkяsini tяmsil edяn 11

transmilli neft шirkяti ilя "Яsrin mцqavilяsi"nin vя bundan sonra 30-dan artыq mцqavilяnin imzalanmasы vя onlarыn яn irilяrinin icrasыna baшlanmasы ilя Azяrbaycanыn dцnya iqtisadi sisteminя inteqrasiyasыnыn vя юlkяnin enerji tяhlцkяsizliyinin mюhkяm tяmяli qoyuldu. Azяrbaycan neftinin dцnya bazarlarыna чыxarыlmasы цчцn 1996-cы ildя Bakы-Novorossiysk, 1999-cu ildя isя Bakы-Supsa ixrac neft kя-

cц mяrhяlяdя Azяrbaycan iqtisadiyyatы 2005-ci ildя 26,4%, 2006-cы ildя 34,5%, 2007-ci ildя 25% templя daha sцrяtli artыm, iqtisadi artыmdan sosial-iqtisadi tяrяqqi mяrhяlяsinя keчdi. Azяrbaycan iqtisadiyyatы bu mяrhяlяdя qlobal maliyyя-iqtisadi bюhranыn tяsirinя mяruz qaldы. Bюhranыn dяrinlяшmяsi nяticяsindя 2008-ci ilin sonunda dцnyanыn inkiшaf etmiш fond bazarlarыnda indekslяr 40%-

liyyя bюhranыnыn tяsirini azaltmaqdan юtrц etibarlы "tяhlцkяsizlik yastыьы" rolunu oynaya bildi. Azяrbaycanыn xarici borclarы ЦDM-in 8%-i sяviyyяsindяdir. Bu postsovet mяkanыnda яn aшaьы gюstяricilяrdяn biridir. Dцnya maliyyя bюhranыnыn nяticяlяrinin milli iqtisadiyyatlara яn ciddi tяsiri юzцnц investisiya vя kredit qoyuluшlarыnыn kяskin surяtdя aшaьы dцшmяsindя gюstяrdi.

2008-ci ildя dцnyada birbaшa sяr-

ЯЛИ МЯСИМЛИ mяrlяrinin istismara verilmяsinя vя Bakы-Tbilisi-Ceyhan яsas ixrac neft kяmяrinin inшasы ilя baьlы saziшin imzalanmasыna, belяliklя dя ixrac marшrutlarыnыn diversifikasiyasыna nail olundu.

Bazar mцnasibяtlяrinя keчid istiqamяtindя hяyata ke-чirilяn islahatlar 1995-ci ildяn son-ra ilkin nяticяlяrini vermяyя baш-ladы vя Azяrbaycan bюhranыn dur-ьunluq vя canlanma mяrhяlяsini sцrяtlя keчяrяk artыm mяrhяlяsinя qяdяm qoydu. Azяrbaycanыn iqtisadi artыmы 1996-cы ildя 1.3%, 1997-ci ildя 5,8%, 1998-2004-cц illяr яrzindя isя hяr il orta hesabla 10% tяшkil etmяklя postsovet mяkanы юlkяlяrinin orta illik artыm tempini цstяlяmiшdir. Bu cцr sцrяtli artыm hesabыna Azяrbaycan transformasiya itkilяrinin yerinin doldurulmasыna 10 ilя yaxыn vaxt sяrf etmiшdir. Azяrbaycan iqtisadiyyatы transformasiyanыn doьurduьu bюhrandan чыxandan iki il sonra 1997-1998-ci illяrin qlobal maliyyя bюhranы dalьasы ilя цzlяшdi.

Bununla belя 1997-98-ci illяrin bюhranы digяr юlkяlяrdя olduьu kimi, Azяrbaycanda istehsalыn aшaьы dцшmяsi, юlkяdяn gцclц kapital axыnы, milli valyutanыn mяzяnnяsinin kяskin surяtdя aшaьы dцшmяsi vя daxili istehlakыn azalmasы kimi neqativ hallara gяtirib чыxara bilmяdi. Юlkяnin ЦDM-i 1997-ci ildя 5,8%, 1998-ci ildя isя 10% artaraq MDB юlkяlяrinin orta gюstяricisini цstяlяmiш oldu. Belяliklя, 1998-ci ildя Rusiya vя digяr юlkяlяrdя bюhran tцьyan etdiyi bir zamanda Azяrbaycan iqtisadiyyatыnda sцrяtli artыm baшlandы. Цчцn-

dяn чox, inkiшaf etmяkdя olan юlkяlяrdя isя 50-75% aшaьы dцшdц.

Beynяlxalq яmtяя bazarыnda tяlяbatыn aшaьы dцшmяsi nяticяsindя xammal vя materiallarыn, o cцmlяdяn neftin qiymяti 2008-ci ilin ortalarыndakы 147 dollardan, ilin sonunda, 40 dollara enmяklя 4 dяfяyя yaxыn aшaьы dцшdц. Dцnya maliyyя bюhranы digяr qlobal problemlяrin - enerji bюhranыnыn, qlobal iqlim dяyiшikliklяrinin, dцnya ticarяtindяki hяrc-mяrcliyin, beynяlxalq miqrasiyanыn gцclяnmяsinin, terrorizmin vя hяrbi mцnaqiшяlяrin artmasыnыn vя s. tяsiri altыnda daha da dяrinlяшir vя hяlli mцrяkkяblяшdi. Bюhran postsovet mяkanыna aid юlkяlяrin bir чoxunda xarici borc problemini kяskinlяшdirdi vя cidd fяsadlar yarada bildi. Bюhranыn tяsiri ilя neft hasil edяn юlkяnin - Rusiya vя Qazaxыstanыn strateji valyuta ehtiyatlarы sцrяtlя "яrimяyя" baшladы. 2008-ci ilin avqustundan 2009-cu il yanvarыn яvvяllяrinя qяdяr Rusiyanыn beynяlxalq valyuta ehtiyatlarы 171,5 milyard dollar vя ya 1,4 dяfя azalaraq 597,5 milyard dollardan 426 milyard dollara enmiшdi ki, bu da юlkяnin 500 milyard dollara yaxыnlaшan mяcmu xarici borcundan 16% aшaьыdыr. Qazaxыstanыn xarici borclarы юlkяnin ЦDM-nя yaxыnlaшdы. Azяrbaycanda isя 2008-ci il яrzindя Dюvlяt Neft Fondunun valyuta ehtiyatlarы 4,3 dяfя Mяrkяzi Bankыn strateji resurslarы isя 53% artmышdы. Nяticяdя Azяrbaycanda bюhranыn kulminasiya mяrhяlяsindя mяcmu xarici borcdan 2 dяfя чox - 18 mlrd. dollarlыq valyuta ehtiyatы yaradыldы ki, bu da dцnya ma-

mayя qoyuluшu 21% aшaьы dцшdц.

Azяrbaycanda bцtцn maliyyя mяnbяlяri hesabыna sяrmayя qoyuluшu 34% artaraq 9 mlrd. manatы юtdц. Hяmin vяsaitin 6,3 milyard manatы vя ya 69%-i qeyri-neft sektoruna yюnяldildi ki, bu da hяmin sahяnin artыm templяrinin ЦDM-in artыm tempini 1,5 dяfя цstяlяmяsindя mцhцm rol oynadы. Azяrbaycanыn sosial-iqtisadi gюstяricilяrinin postsovet mяkanыna aid digяr юlkяlяrin mцvafiq gюstяricilяri ilя mцqayisяli tяhlili gюstяrir ki, istяr 1997-1998-ci illяrin qlobal maliyyя bюhranы zamanы olduьu kimi, 20082010-cu illяrin dцnya maliyyя-iqtisadi bюhranы zamanы da postsovet mяkanыna aid olan яksяr юlkяlяrlя mцqayisяdя Azяrbaycan daha az itgilяrя mяruz qalmышdir. Bюhranыn kulminasiya mяrhяlяsi hesab olunan 2009-cu ildя ЦDM postsovet mяkanы юlkяlяrindя 8-9%, MDB юlkяlяrindя 7%, o cцmlяdяn Ukraynada 16%, Ermяnistanda 15%, Baltikyanы юlkяlяrdя 13-16%, Rusiyada 7% aшaьы dцшdцyц halda, Azяrbaycanda 9,3% artыm oldu.

Qazaxыstan, Ermяnistan vя digяr юlkяlяrdя milli valyuta devalvasiyaya uьrasa da, Azяrbaycan manatы юz sabitliyini qoruyub saxlaya bildi. Bюhran zamanы яksяr юlkяlяrdя bцdcя, яmяk haqqы vя pensiyalarыn vaxtыnda verilmяsi sahяsindя problemlяr yaшanыldы. Azяrbaycan hюkumяti яmяk haqqы, pensiya vя digяr юdяniшlяr sahяsindя юz юhdяliklяrini vaxtыvaxtыnda yerinя yetirя bildi. Azяrbaycanыn 2011-ci il цzrя dюvlяt bцdcяsi 20 mlrd. dollarы цstяlяyir.

Bu, qonшu юlkяlяr olan Gцrcцstan

(4 mlrd. dollar) vя Ermяnistanыn (2,8 mlrd. dollar) bцdcяlяrinin цstцstя gюtцrцlяn цmumi bцdcя mяblяьindяn 3 dяfя чoxdur. 20002010-cu illяrdя MDB mяkanыnda orta iqtisadi artыm 1,7 dяfя, azяrbaycanda isя 4 dяfя olmuшdur.

Demяli, iqtisadi inkiшafin Azяrbaycan modeli daha dayanыqlы olmuшdur.

2011-ci ildяn baшayaraq Azяrbaycanda iqtisadi artыm templяri qeyd etdiyimiz mяrhяlя ilя mцqayisяdя aшaьы dцшmцш, iqtisadi artыm 2011-ci ildя 0,1 faiz, 2012ci ildя 2,2 faz, 2013-чц idя 5,8 faiz olmuшdur. Nяticяdя ilk dяfя olaraq ЦDM-dя qeyri-neft sektorunun payы neft sektorunun payыnы цstяlяyяrяk 57 faizя чatmышdыr. Nefт sahяsindя enmяlяr olsa da, qeyrineft sektoru son illяr orta hesabla 10 faiz artыm tempi nцmayiш etdirir.

Bu il, yяni 2014-cц ildя isя Azяrbaycanda 5 faizdяn artыq iqtisadи artыm gюzlяnilir. Bunun nяticяsindя inkiшaf tempi bir qяdяr aшaьы dцшsя dя yenя dя dцnya iqtisadiyyatыnыn 3 faizlik artыm tempindяn yцksяkdir.

Sualыnыzыn ikinci hissяsini cavablandыrarkяn belя deyяrdim ki, яgяr inkiшaf dюvrцnцn ilk 10 illiyindя Azяrbaycanыn ixracat potensialы ancaq neftdяn aslы idisя, ikinci 10 illikdя tяdricяn dя olsa, digяr sahяlяrin dя payы artmaqdadыr. Artыq sяnayenin neftdяnkяnar sahяlяrindя vя kяnd tяsяrrцffatы ixracatы da mцяyyяn faizlяr gюstяrir. Яgяr statistik rяqяmlяrя baxsaq son illяrin nяticяlяri gюstяrir ki, artыq bir sыra neftdяnkяnar sahяlяrin vя kяnd tяsяrrцfatыnыn da ixrac potensialы tяdricяn dя olsa artыr. Яgяr яvvяllяr Azrbaycan iqtisadiyyatыna qoyulan sяrmayяlяrin 80 faizi xarici. 20 faizi daxili sяrmayя idisя, indi bu nisbяt daxili sяrmayяlяrin xeyirnя tяrsinя nisbяtdя dяyiшib. Daxili sяrmayяlяrdя dюvlяt sяrmayяlяrinin dя payы artыr ki, bu da regionlarda sosial infrastruktur layihяlяrini hяyata keчirlmяsinя, 2 mindяn artыq mяktяb tikintisinя, 500-dяn чox xяstяxana vя poliklinika tikintisinя, qazlaшdыrma, su tяchizatыna vя sair bu kimi sosial xarakterli layihяlяrin hяyata keчirilmяsinя yюnяldilir.

Azяrbaycanda makroiqtisadi sabitliyin qorunub saxlanmasы,maliyyя imkanlarыnыn geniшliyi, 53 milyard dollar valyuta ehtiyatыnыn olmasы vя sair bu kimi amillяr beynяlxalq tяшkilatlar tяrяfindяn Azяrbaycan iqtisadiyyatыnыn nяticяlяrini yцksяk qiymяtlяndirmяyя sяbяb olmuшdur. Qlobal rяqabяtqabiliyyяtlilik gюstяricizinя gюrя Azяrbaycan 39-cц yerdяdir ki, bu da MDB юlkяlяri arasыnda яn yaxшы nяticяdir.

-Artыq iki regional inkiшaf proqramы icra edilib vя цчцncц regional inkiшaf proqramыna da start verilib. Bu Dюvlяt Proqramlarыnыn qяbul edilmяsi region da yaшayan insanlarыn sosial durumuna nя dяrяcяdя tяsir gюstяrib?

-Hюkumяtin hяyata keчirdiyi inkiшaf proqramlarы iчяrisindя regionlarыn 2004-2008-ci vя 20092013-cц illяrdя sosial-iqtisadi inkiшafыna dair birinci vя ikinci Dюvlяt Proqramlarы xцsusi yer tutur.

(Арды вар)

№ 4-5 (115-116), Апрелл - Май 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.11

"Heydяr Яliyev Yeni Azяrbaycanыn qurucusudur" AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzindя, "Heydяr Яliyev Yeni Azяrbaycanыn qurucusudur" mюvzusunda Elmi-Nяzяri konfrans keчirilmiшdir.

Konfransы giriш sюzц ilя aчan Mяrkяzin direktoru, geologiya-mineralogiya elmlяri doktoru Zяrяkiyyя Яlizadя, 1993-cц ildя Heydяr Яliyevin yenidяn hakimiyyяtя qayыdышы ilя юlkяnin iчtimai-siyasi, mяdяni-iqtisadi hяyatыnda bюyцk dяyiшikliklяrin baш verdiyini sюylяdi.

Mяrkяzin aparыcы elmi iшчisi, pedaqogika elmlяri doktoru Firяdun Иbrahimov, ulu юndяrin tяhsil quruculuьu sahяsindяki fяaliyyяtlяrindяn sюhbяt aчdы. О, цмуммилли лидерин tяhsilin milli mяqsяd vя mяnafelяr яsasыnda qurulmasы zяrurяtinя toxunaraq, ilk nюvbяdя heч шцbhяsiz uшaq vя gяnclяrin яsl Azяrbaycanlы, яsl vяtяndaш kimi milli dяyяrlяrя sadiqlik ruhunda tяrbiyя olunmasыnы qeyd etdiyini sюylяdi.

Mяrkяzin elmi katibi, tarix цzrя fяlsяfя doktoru Ramin Sadыqov юz чыxышыnda ulu юndяrin Daьlыq Qarabaь probleminin hяlli istiqamяtindя gюrdцyц iшlяr

barяsindя danышdы. O qeyd etdi ki, цmumiyyяtlя 1993-2003-cц illяr яrzindя dюvlяt baшчыsы Heydяr Яliyev Ermяnistan prezidenti ilя 23, ATЯT rяhbяrliyi vя Minsk qrupunun nцmayяndяlяri ilя 150-yя qяdяr gюrцш keчirmiшdir.

Heydяr Яliyevin Azerbaycan яdяbiyyatыnыn, mяdяniyyяt vя incяsяnяtinin hamisi olduьunu sюylяyяn mяrkяzin elmi iшчisi Sevinc Hцseynova, юz nitqindя ulu юndяrin respublikaya rяhbяrlik dюvrdя Bakыda vя digяr bюlgяlяrdя bir sыra Azяrbaycan шairlяrinin heykяllяrini qoydurduьunu, Mяhяmmяd Fцzulinin 500 illiк йубилейини, Dяdя Qorqudun isя 1300 illiyini qeyd etdirdiyini nяzяrя чatdыrdы.

Mяrkяzin gяnc alim vя sяdri mцtяxяssislяrin шurasыnыn, Rahim Hяsяnov юz чыхышында Щейдяр Ялийевин Azяrbaycan gяncliyinin inkiшafы, milli tяrbiyя almasы, юz gяlяcяyini xoшbяxt qurmasы цчцn mяslяhяt gюrdцyц iшlяr barяdя danышdы.

Mяrkяzin elmi iшчisi Yusif Rяhimov isя чыxышыnda Heydяr Яliyevin, 1941-1945-ci illяrdя baш verяn Vяtяn mцharibяsindя dюyцшmцш Azяrbaycan oьullarыnыn xatirяlяrinin keчmiш ittifaqыn

hяr tяrяfindя яbяdilяшdirilmяsi цчцn bюyцk iшlяri gюrdцyцnц vя hяr zaman mцharibя veteranlarыnыn qayьыsыna qaldыьыnы diqqяtя чatdыrdы.

Elmi jurnalistika - peшяnin яn юnяmli sahяsi AZЯRBAYCANDA ELMИ JURNALИSTИKANЫN YARADЫLMASЫ ИSTИQAMЯTИNDЯ ИШLЯR GЮRЦLЦR Аzяrbaycan Milli Elmlяr Akademiyasы (AMEA) Azяrbaycanda elmi jurnalistikanыn yaradыlmasы istiqamяtindя iшlяr aparыr. Bunu AMEA-nыn elmi mцяssisя vя tяшkilatlarыnda чalышan ictimaiyyяtlя яlaqяlяrя mяsul яmяkdaшlarыn цmumi toplantыsыnda Rяyasяt Heyяti Mяrkяzi Aparatыnыn Иctimaiyyяtlя яlaqяlяr шюbяsinin rяhbяri Sяid Hцseynov bildirmiшdir. С.Щцсейнов яввялъя qeyd etmiшdir ki, elm vя texnologiyanыn sцrяtlя inkiшaf etdiyi, intellektual nailiyyяtlяrin insan hяyatыna durmadan daxil olduьu mцasir dюvrdя elmin mцxtяlif sahяlяri цzrя biliklяrin cяmiyyяtя чatdыrыlmasы mцhцm яhяmiyyяt kяsb edir. Yeni bilik-

lяrя яsaslanan qlobal inkiшaf prosesi elmi-texniki, sosial-iqtisadi vя humanitar elmlяrdя tяdqiqatlarыn vя nяticяlяrin tяbliьini mцasir informasiya cяmiyyяtinin qarшыsыna tяlяb olaraq qoyur.

Qloballaшma dinamikasыnыn geniш vцsяt aldыьы Azяrbaycanda bu tяlяbin icra-sыnыn mяsuliyyяti yerli KИV-lяrin, hяmчinin elmi tяdqiqat mцяssisяlяrindя ictimaiyyяtlя яlaqяlяr цzrя чalышan яmяkdaшlarыn цzяrinя dцшцr. Azяrbaycanчыlыq prinsiplяrinя sюykяnяn milli-mяnяvi vя dini dяyяrlяrin tяbliьi, ekoloji tяfяkkцrцn formalaшdыrыlmasы, hяmчinin Azяrbaycan dюvlяtinin daxili vя xarici siyasяtinin, юlkяdя aparыlan sosial-iqtisadi, mяdяni quruculuq proseslяrinin mahiyyяtinin elmi яsasda ictimaiyyяtя чatdыrыlmasы юlkя jurnalistlяri qarшыsыnda

yeni vяzifя kimi formalaшmышdыr.

Prezident Иlham Яliyev tяrяfindяn imzalanmыш "Azяrbaycan Respublikasыnda 2009-2015-ci illяrdя elmin inkiшafы цzrя Milli Strategiya" vя "Azяrbaycan Respublikasыnda 20092015-ci illяrdя elmin inkiшafы цzrя Milli

Strategiyanыn hяyata keчirilmяsi ilя baьlы Dюvlяt Proqramы"nda Azяrbaycan elminin beynяlxalq elm mяkanыna inteqrasiyasыnыn gцclяndirilmяsi, alim vя mцtяxяssislяrin elmi fяaliyyяtinin яlaqяlяndirilmяsi, hяmчinin elmi nailiyyяtlяrin cяmiyyяtя, o cцmlяdяn tяhsil mцяssisяlяrinя чatdыrыlmasы mцhцm vяzifяlяr kimi yer alыr. Elmin populyarlaшdыrыlmasы vя innovativ nailiyyяtlяr barяdя mяlumatlarыn cяmiyyяtя чatdыrыlmasы iшi mяhz hяmin vяzifяlяrdяn irяli gяlir. Bunu nяzяrя alaraq, AMEA rяhbяrliyi 2013-ci il mayыn 29-da Rяyasяt Heyяtinin qяrarы ilя Иctimaiyyяtlя яlaqяlяr шюbяsini yaratmышdыr. Son 1 il яrzindя шюbяnin tяшяbцsц ilя Akademiyanыn 40-dan чox elmi mцяssisя vя tяшkilatыna ixtisasы vя ya sяnяti jurnalis-

tika ilя яlaqяli olan шяxslяr cяlb olunmuшdur. Nяticяdя ictimaiyyяtlя яlaqяlяrя mяsul яmяkdaшlardan ibarяt geniш шяbяkя yaradыlmыш, mцasir informasiya texnologiyalarыnыn imkanlarыndan istifadя etmяklя mцntяzяm vя operativ яlaqя sistemi qurulmuшdur. Шяbяkя AMEA-nыn vя elmin tяbliьinя xidmяt edir. Иlkin mяrhяlяdя шяbяkяnin цzvlяrinя elmin tяbliьi xцsusiyyяtlяri, elmi xяbяrlяri hazыrlama prinsiplяri vя mexanizmi чatdыrыlmышdыr. Hazыrda Akademiyanыn bцtцn elmi mцяssisя vя tяшkilatlarыnыn fяaliyyяti geniш iшыqlandыrыlыr. Шяbяkяnin gяlяcяkdя elmi jurnalistlяr komandasы kimi inkiшaf edяcяyinя inandыьыnы bildirяn S.Hцseynov elmi jurnalistikanыn mahiyyяtindяn dя danышmышdыr. Bildirmiшdir ki, qяlяm peшяsinin Azяrbaycanda indiyяcяn formalaшmamыш bu sahяsi elm vя texnologiyada baш verяn yeniliklяri, sosial hяyatыmыzыn problemlяri vя inkiшafы ilя baьlы hяr nюv prosesin elmi izahыnы asan цslubda ictimaiyyяtя чatdыrmaьa xidmяt edяn fяaliyyяt sahяsidir. Elmi jurnalistikanыn funksiyasы yalnыz elmi geniш kцtlяyя чatdыrmaq deyil, hяmчinin alimlяrlя oxucu kцtlяsi arasыnda яlaqя yaratmaq, o cцmlяdяn elm adamlarыnы mцxtяlif юlkяlяrdяki hяmkarlarы ilя яlaqяlяndirmяkdir. Юlkяmizdя elmi jurnalistikanыn formalaшmasы vя inkiшafы mяqsяdilя layihя, o cцmlяdяn tяlim vя seminarlarыn, yazы mцsabiqяlяrinin keчirilmяsi nяzяrdя tutulur. Bu kimi layihяlяrя Akademiyanыn elmi mцяssisя vя tяшkilatlarыnda fяaliyyяt gюstяrяn jurnalistlяrlя yanaшы, yerli KИV-lяrin dя яmяkdaшlarы cяlb olunacaq, onlara xarici юlkяlяrdя tяшkil edilяn mцvafiq tяlim vя seminarlarda iшtirak шanslarы yaradыlacaqdыr.

Bundan яlavя, шюbя tяrяfindяn "Яylяncяli elm" layihяsinin яsasы qoyulub vя AMEA-nыn gяnc alimlяri ilя birgя Шamaxы vя Xaчmazda mяktяblilяrlя gюrцшlяr keчirilib. Fizika, Radiasiya vя Kimya Problemlяri institutlarы, hяmчinin Mяrkяzi Nяbatat Baьыnыn gяnc tяdqiqatчыlarы шagirdlяrя maraqlы tяcrцbяlяr

Сяид Щцсейнов,

AMEA Rяyasяt Heyяti Mяrkяzi Aparatыnыn Иctimaiyyяtlя яlaqяlяr шюbяsinin rяhbяri nцmayiш etdiriblяr. Burada mяqsяd regionlarda gяnc nяsil arasыnda elmi tяbliь etmяk, onlarda elmя maraьы artыrmaqdыr.

AMEA-nыn ictimaiyyяtlя яlaqяlяr sahяsindя яsas hяdяfi Azяrbaycanda elmin populyarlaшmasы, o cцmlяdяn elmi nailiyyяtlяrin beynяlxalq ictimaiyyяtя чatdыrыlmasы vя dцnya elmindяki nailiyyяtlяrin юlkяmizdя tяbliьidir.

Tяdbirin sonunda Azяrbaycanda elmi jurnalistikanыn formalaшmasы imkanlarыna dair suallar cavablandыrыlmыш vя fikir mцbadilяsi aparыlmышdыr.

AMEA Rяyasяt Heyяti Mяrkяzi Aparatыnыn Иctimaiyyяtlя яlaqяlяr шюbяsi

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.12

№ 4-5 (115-116), Апрел-Май 2014

"Biz artыq "sюzцnц tutan шirkяt" kimi tanыnыrыq"

Yavuz Юlkяn, "AXA Mbask" sыьorta шirkяtinin sяdri Sыьorta bazarыnda vяziyyяt vя "AXA Mbask"ыn gюstяricilяri ilя baьlы fins.az-ыn suallarыna "AXA Mbask" sыьorta шirkяtinin sяdri Yavuz Юlkяn cavab verir:

- Yavuz bяy, Azяrbaycanыn sыьorta bazarыnda hazыrkы durumu necя qiyмяtlяndirirsiniz?

- Sektorun ilk 4 aylыq satыш rяqяmlяrini nяzяrdяn keчirdikdя, xцsusilя hяyat sыьor-

tasы istisna olaraq kюnцllц sыьortalarda artыmыn 2,36 % ilя mяhdudlaшdыьы aшkar olundu.

Bu bizя sektorun kюnцllц sыьorta satышыnda hяlя dя яhaliyя vя arzu edilяn rяqяmlяrя чatmadыьыnы gюstяrir.

- Bяs "AXA Mbask"ыn 4 ayda kюnцllц sыьorta цzrя yыьыmlarы nя qяdяr tяшkil edib?

- "AXA Mbask" olaraq icbari sыьortalara oldugu qяdяr kюnцllц nюvlяrя dя bюyцk яhяmiyyяt veririk. Kюnцllц sыьortalardakы satышlarыmыz ilk 4 ayda 2013-cц illя mцqayisяdя 37,5% artaraq 3,3 milyon AZN-я чatыb.

- Bu dюvrdя icbari sыьortalar цzrя fяaliyyяtiniz hansы sяviyyяdя olub?

- Qeyd edim ki, icbari sыьortalar sыьorta sektorunda чox яhяmiyyяtli bir seqmentdir.

Avtomobillяrin icbari sыьortalarыnыn icbari sыьortalarda bюyцk bir hissяyя sahib olduьunu nяzяrя alsaq sektorun icbari sыьortalarda da mцtlяq яhalini mяlumatlandыrmasы vя mцшtяri tяmsilчisi ilя prezentasiyanы (tяqdim etmяni) artыrmasы, elяcя dя

zяrяr dяydiyi andan etibarяn problemsiz xidmяt gюstяrmяsi vacibdir.

Eynilя kюnцllц sыьortalarda olduьu kimi шirkяtimiz icbari sыьortalarda da цmumi sektordan fяrqlяnяrяq ilk 4 ayda 2013-cц illя mцqayisяdя 12% artыma nail olub.

- Цmumilikdя "AXA Mbask"ыn gюstяricilяri bazarыn цmumi gюstяricilяrini nя qяdяr qabaqlayыr?

- Mяlum olduьu kimi, ilk 4 ayda цmumi bazar цzrя hяyat sыьortasы da daxil olmaqla 7,77%, hяyat sыьortasы xaric olmaqla 0,43 % artm nцmayiш etdirib. Bu dюvrdя cяmi satыш hяcmi 96,7 milyon manata чatыb. Bizim шirkяtimizdя isя bu dюvrdя artыm 25,3% olub. Biz bu sцrяti ilin sonunadяk qoruyub saxlamaq fikrindяyik, yяni bu ilin nяticяlяrinя gюrя, шirkяtimizin gюstяricilяrinin яvvяlki ildяn 20% yцksяk olacaьыnы gюzlяyirik.

- Yavuz bяy, sыьorta bazarыnыn цmumi gюstяricilяri fonunda belя nяticяlяrя hansы iшlяr sayяsindя nail ol-

musunuz?

- Bu rяqяmlяrin яldя edilmяsindя xцsusilя satыш tяшkilatыmыzыn, bюlgяlяrimizin, peшяkar agentlяrimizin geniш fяaliyyяti, шirkяtimizin iddialar шюbяsindяn anderraytinqя qяdяr bцtцn departamentlяrdя mцшtяriyя yюnяlik hяll yollarы, ЫT sahяsindя hяyata keчirdiyimiz yeniliklяr, "Asan Xidmяt Moдeli" anlayышы, zяrяri doьru vя zamanыnda юdяmяyimiz bюyцk rol oynayыr. Burada agentlяrimizя tяqdim etdiyimiz tяhsilin, satыш tяшkilatыnыn mцшtяriyя yюnяlik yanaшmalarыnыn, "sюzцnц tutan шirkяt" anlayышыmыzыn, zяrяr xidmяtlяrimizin dя bюyцk яmяyi var. Xцsusilя birdяn artыq шяhяrdя AXA MBASK Akademiyasы ilя birlikdя "Яhalinin sыьorta mюvzusunda maariflяndirilmяsi" ilя яlaqяdar hяyata keчirdiyimiz seminarlar яhalinin sыьorta biliklяrinin vя sыьortaya olan inamыnыn artmasыna mцsbяt шяkildя tяsir gюstяrir.

www.fins.az (Finance insurance)

Й ЙЕ ЕН Н ИИ К К ИИ Т ТА АБ БЛ ЛА АР Р "Bizim dцnya adlы bir eвimiz var" Шаир Вагиф Асланын Иранын Тябриз шящяринин "Nidayi шяms" nяшiriyatында фарс ялифбасы иля чап олунмуш “Бизим дцнйа адлы бир евимиз вар” шеирляр китабына иранлы шаир Бящруз Иманинин ЮН СЮЗЦ:

O Vaqifdяn bu Vaqifя Vaqif Aslanla mяnim tanышlыьыm televiziya verliшlяrindя vя radiо dalьalarыnda olmuшdur. Dediyim kimi Molla Pяnah Vaqif irsinin qorunmasыna bir чox qяlяm sahiblяri vя шairlяri can atmышlar: bir чoxlarы uьur qazanmышlar, ancaq Vaqif Aslan yaradыcыlыьыnda bu mяziyyяt bariz шяkildя юzцnц эюstяrir: Sevdalы kюnlцmцn ilham pяrisi, Sяn niyя bu qяdяr gюzяlsяn axы?!

Ay canыm hяrisi, qanыm hяrisi, Sяn niyя bu qяdяr gюzяlsяn axы?!

Hayыma verilяn hayыmsan, nяsяn?

Allahыm gюndяrяn payыmsan, nяsяn?

Gцnяшmi, ulduzmu, Ayыmsan,nяsяn?

Sяn niyя bu qяdяr gюzяlsяn axы?!

Sayыn oxucular, bu kitabда Vaqif Aslanыn dцшцncяlяrini яks etdirяn bilik-fяlsяfя шeirlяri toplanmышdыr. Heca vяzni, sяrbяst vяzn vя яruzda yazыlan bu шeirlяr dilimizin ifadяliliyi bяdiи-tяsviri tяfяkцrцmцzцn dяrinliyi barяdя aydыn tяяsсцrat yaradыr.

Bir gцn... Юzцnц юrtmяk цчцn Юzцnя vurdu bяzяk.

Oldu alabяzяk.

Nяdяnsя boya,rяng.

Onu etmяdi qяшяng.

Donub durdu o insan. Иnsan olmaq чяtinmiш, Rяnglяnmяk asan, asan.

Vaqif Aslanыn dяrin xцsusiyyяtlяrinin izlяrini onun bir чox шeirlяrindяdя gюrmяk olur. Шair юzцnя xitab edяrяk yazыr: Bяxt aчыlan saatda, ruhun gцlяn gцndя, Adi gюrklц яrlяrin toyunda, dцyцnцndя, Dяdяm Qorqud nidasы, Dяdяm Qorqud цnцndя, Mяhяmmяd Mцstafanыn цzц suyu yюnцndя!

- Gюy qara baьlayanlar чыxsыnlar daha yasdan Dayanыb qarшыmыzda baш яyir Vaqif Aslan.

Sюzцmцzцn sonunda bir mяsяlяyя aydыnlыq gяtirmяk istяrdim: o da Bakы-Tяbriz arasыnda bяzi mцnasibяtlяrin qorunub saxlanmasыdыr. Чяtin шair vя yazычыya rast gяlяrsяn ki, bu mюvzuya toxunmasыn. Шяhriyarыn adыna niyyяt edib yol gяlirяm,

“Бизим дцнйа адлы бир евимиз вар” - В.Аслан

Gah ona sяcdя edir, gah da aчыb qol gяlirяm.

Qoшmuшam,oxшamышam шюvq ilя Heydяr babanы, Yel kimi yellяnirяm, sel kimi saь-sol gяlirяm.

Gюr neчя ildir ki, mяn rayonda yollar yoruram, Tehrana baш чяkirяm , Tяbrizя bol-bol gяlirяm.

Bяhruz Иmaнi 1393, Tяbriz шяhяri

***

"Nakam mяhяbbятin yubileyi" Шаир Рясул Илмяддиноьлунун бу йахынларда ишыг цзц эюрмцш “Накам мящяббятин йубилейи” китабы щаггында шаир-тяръцмячи Эийа Пачхаташвилинин цряк сюзляри:

Kitabda gцzgцlяnяn sevgi, mяhяbbяt Rяsul Иlmяddinoьlu bu imza, bu ad geniш, tяlяbkar oxucu auditoriyasыna чox шey deyir. Belя ki, publist yazыlarы, oчerklяri, шeirlяri vя hekayяlяri ilя nifuz qazanmыш mцяllif onlarыn qabaьыna ikinci kitabы "Nakam mяhяbbяrin yubileyi" яsяri ilя чыxыr (юzц dя цzцaь -

“Бу Вятяндя” - Р.Орсяр

G.P.). Яgяr birinci "Seчilяnadam - Hafiz Яfяndi" kitabы onu tяdqiqatчы publist kimi tяsdiqlяyib vя sюzцgedяn яsяr sцbцt etdi ki, Azяrbaycan nasirlяr ordusunda mюhkяmlяnmiш, oturuшmuш imza var- Rяsul Иlmяddinoьlu.

Kitabda yer almыш hekayяlяr, elяcя dя "Sяninlя sяnsiz" povesti daxili dramatizm, oxucunu qane edяcяk realizmi, vяtяndaшlыьы vя dil obrazlarы, uydurulmuш hadisяlяrя rast gяlinmir - bu da tяbiidir.

Rяsul mцяllimin mцdrikliyi, onun sяmimiliyi, zяngin mцtaliяsi vя iti mцшahidяsi sadяcя bu sayaq "яdяbi яdabazlыьы" heчя endirir. Onun qяhramanlarы dяbdяbяli paltar vя ya bahalы maшыn deyil ki, hamыnыn xoшuna gяlsin. Buradakы personajlar - real insanlarla yazычы tяxяyyцlцnцn olduqca uьurlu яdяbi mяhsuldur. Яsяrlяrdяki "asta gяl usta gяl" dinamikasы, hadisяlяrin tяdricяn inkiшafы, yazы цslubu haqq verir deyяk ki, qarшыmыzdakы insan yцksяk intellektя malik tяcrцbяli qяlяm sahibidir. Иnsanlara olan цlvi mяhяbbяt яtrafыmыzdakы heyvanat alяminя sevgi ("Иlanlar", "Bцlbцl, qяfяs vя azadlыq vя s") kitabdan boylanaraq Иnsanlыьa qayыdыш tяbili kimi sяslяnir.

Halallыq, milli kюklяrя baьlыlыq isя bir daha Rяsul Иlmяddinoьlunun yazычы bюyцklцyцnц gюstяrmяkdir.

Шяxsi dramatik yaшantыlarы, saf sevgi duyьularы, mцasir mяnяvi-etik problemlяr- bцtцn bunlar mцяllif-oxucu mяhrяmlяyinя kюrpц salыr.

Bu kюrpцnцn dayaqlarы isя sarsыlmazdыr, haqqыm, gerчяkliyin sцtцnlarы kimi. Чцnki kitabda gцzgцlяnяn sevgiyя, mяhяbbяtя lяkя yapышmaz vя hяmin hяyatыn шяffaf, aь gцzgцsц qara gюtцrmяz - mцяllif kimi.

"Nakam mяhяbbяtim yubileyi" kitabы Azяrbaycan nяsrinin nюvbяti uьuludur vя bu, heч dя mцbaliья deyil.

Yazdыqlarыmdan яmin olmaqdan юtrц sadяcя kitabы diqqяtlя oxumaq gяrяk. Bax o zaman mяnim hяqiqяtimя. Siz dя dяyяrli oxucular, inanacaqsыnыz mяn buna яminяm.

Azяrbaycan яdяbiyyatыna dяrin sevgi ilя Giya Paчxataшvili

***

П.С. Ону да дяйярли охуъуларымызын диггятиня чатдыраг ки, бу йахынларда щямйерлимиз, шаир Рамиз Орсярин щям Азярбайъанда, щям дя Иранда “Бу Вятяндя” адлы шеирляр китабы вя эцръц халгынын оьлу, шаир-тяръцмячи Гийа Пачхаташвилинин рящмятя эетмиш щяйат йолдашы Ламара ханыма щяср етдийи “Сон - яввяля эедян йол” адлы шеирляр китаблары ишыг цзц эюрмцшдцр.

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.13

Bank of Baku "UЬUR" Mилли мцкафатына лайиг эюрцлцб MЦKAFAT "AZЯRBAYCANDA PЯRAKЯNDЯ BANK XИDMЯTLЯRИ BAZARЫNЫN LИDERИ BOLKART - ЯN UЬURLU KREDИT KARTЫ" nominasiyasыnda verilib

Bank of Baku - Sizя Yaxыn Bankчыlыq daha bir nцfuzlu mцkafata layiq gюrцlцb. Belя ki, iqtisadiyyat vя biznes sahяsindя "Uьur" milli mцkafatы "Bank of Baku"-ya tяqdim edilib.

Mцkafatыn tяqdim edilmяsi mяrasimindя "Bank of Baku"-nun sяdr mцavini Abbas Иbrahimov bu nailiyyяtin arxasыnda bank kollektivinin zяhmяtinin durduьunu qeyd edib. "Bu mцkafat hяr bir vяzifяdя vя hяr bir sяviyyяdя чalышan bцtцn яmяkdaшlarыmыzыn bюyцk uьurudur".

Xatыrladaq ki, "Uьur" mцkafatы "Bank of Baku"-ya sayca artыq 2-ci dяfя tяqdim edilir. 2007ci ildя bank "Иlin яn yaxшы pяrakяndя bankы" nominasiyasыnda bu mцkafata layiq gюrцlmцшdцr.

Mцkafatыn tяqdim edilmяsi mцnasibяtilя "Bank of Baku"nun Azяrbaycanыn hяm istehlak

Е Л А Н ИШАХТАРАН ВЯ ИШСИЗ ВЯТЯНДАШЛАРЫН, ИДЯРЯ, МЦЯССЫСЯ, ТЯШКИЛАТ, ТЯСЯРРЦФАТ, ШИРКЯТ РЯЩБЯРЛЯРИНИН ВЯ ИШ АДАМЛАРЫНЫН НЯЗЯРИНЯ! Ямяк вя Ящалинин Сосиал Мцдафияси Назирлийи Дювлят Мяшьуллуг Хидмятинин тяшяббцсц иля Шяки район Мяшьуллуг Мяркязи тяряфиндян 27 май 2014ъц ил тарихдя Шяки шящяриндя ящалинин актив мяшьуллуьуну тямин етмяк мягсядиля ишахтаран вя ишсиз вятяндашлара ишяэютцрянлярин ялагяляндирилмяси, бош иш йерляринин тутулмасы цчцн “ЯМЯК ЙАРМАРКАСЫ” кечириляъякдир. Йармаркайа шящяр вя район яразисиндя фяалиййят эюстярян мцяссися вя тяшкилатларда олан бош иш йерляри чыхарылаъагдыр. Идаря, мцяссися вя тяшкилатлардан хащиш олунур ки, бош иш йерляри щаггында мялуматлары Шяки Мяшьуллуг мяркязиня тягдим етмякля йармаркада фяал иштирак етсинляр. “ЯМЯК ЙАРМАРКАСЫ”нда юзцнцзя мцнасиб иш тапа билярсиниз. “ЯМЯК ЙАРМАРКАСЫ” 27 май 2014-ъц ил тарихдя саат 11:00-да Шяки район Ящалинин Сосиал Мцдафия Мяркязинин инзибати бинасында кечириляъякдир. Ялагя телефону: 244-41-17; 244-27-10.

kreditlяri, hяm dя plastik kartlar bazarыnda qabaqcыl mюvqelяrя malik olduьu bildirilib. Belя ki, "Bank of Baku"-nun plastik kartlarы ilя aparыlan naьdsыz юdяniшlяrin sяviyyяsi hяr kяsin etiraf etdiyi bir nailiyyяtdir. "Bank of Baku" Azяrbaycanda яn geniш yayыlmыш vя ilk hissя-hissя юdяniшli kredit kartы Bolkartыn sahibidir. Bu gцn Bolkart-dan yцz minlяrlя Azяrbaycan vяtяndaшы istifadя edir.

2000-ci ildя tяsis edilяn "Uьur" milli mцkafatы yerli шirkяt vя mцяssisяlяrin fяaliyyяtlяrinin uьur яmsalыnы dяyяrlяndirir. Hяr il yцzlяrlя yerli шirkяt xцsusi ekspert qrupu tяrяfindяn nяzяrdяn keчirilir vя onlarыn fяaliyyяtinя qiymяt verilir. "Uьur" milli mцkafatы Azяrbaycanыn iqtisadi vя ictimai hяyatыna яsaslы tюhfя vermiш шirkяt vя korporasiyalara verilir.

Bank of Baku-dan sadiq mцшtяrilяr цчцn gцzяшtli kredit kampaniyasы: "DOSTLARA BЮYЦK ENDИRИM" "Bank of Baku" юzцnцn daimi kredit mцшtяrilяri olan "Dostlar Klubu"-nun цzvlяri цчцn "Dostlara bюyцk endirim" naьd kredit kampaniyasы elan edir. Kampaniyanыn яsas цstцnlцyц mцшtяriyя 2 kredit gцzяшtindяn бириниni seчmяk imkanыnыn verilmяsindяn ibarяtdir: - Naьd kredit rяsmilяшdirildikdя illik faiz dяrяcяsindя 5% endirim; - Naьd kredit rяsmilяшdirildikdя komissiyada 50% endirim.

Qeyd: Komissiya haqqыnda endirim seчimi edildikdя, "Dostlar Klubu" bonusu endirim mяbяьi qяdяr azaldыlыr.

2 sяnяd tяlяb olunur: - iш yerindяn arayыш (maaш kartы hesabыndan rяsmi чыxarыш vя ya gяlirlяrini tяsdiq edяn digяr sяnяdlяr); - шяxsiyyяt vяsiqяsi

АХА МБАСК сыьортачылыьа йени бахыш ямлак сыьортасы мясулиййят сыбортасы

бядбяхт щадисялярдян сыьорта

фярди гяза сыьортасы тибби сыьорта сярнишинлярин сыьортасы аваданлыг сыьортасы сяйащят сыьортасы

Авропа кейфиййятли хидмят, юдянишлярин вахтлы-вахтында вя там щяйата кечирилмяси АХА МБАСК сыьорта ширкятини 2010-ъу илдян бяри “Илин сыьорта ширкяти” кими беш бейнялхалг вя милли мцкафатлара лайиг эюрцлмясиня эятириб чыхармышдыр.

Шяки район Мяшьуллуг Мяркязи

СЫЬОРТА АГЕНТИ:

МЯММЯДОВ МЯММЯД

Цнван: Шяки шящяри, 20 Йанвар кцчяси (Б.Ващабзадя баьынын йаны),

Телефон: (050; 070) 304 04 02.

сящ.14

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

Bataqlыьa gedяn yol Hябибулла MАНАФЛЫ,

AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin elmi iшчisi Son 23 ildя Rusiya etnik separatizmdяn istifadя edяrяk Moldovanыn Dnestryanы яrazisini, Gцrcцstanыn tяrkibindяki Abxaziya vя Cяnubi Osetiyanы, Daьlыq Qarabaь qarышыq Azяrbaycan torpaqlarыnыn 20%-ni iшьal hяdяfinя чevirib. Иndi dя eyni vasitяdяn bяhrяlяnmяklя Krыm yarыmadasыnы vя Ukraynanыn шяrq hissяsini zяbt etmяk niyyяtinя dцшцb.

Oraya yeridilmiш hяrbi qцvvяnin nяzarяti altыnda hяyata keчirilяn referendum hяm Ukrayna Konstitusiyasыna, hяm dя beynяlxalq hцquq normalarыna zidd olub, iшьal faktыnы юrt-basdыr etmяkdяn baшqa bir шey deyil. Крым yarыmadaсыnыn Rusiya tяrяfindяn ilhaqы Krыm tatarlarыnыn yenidяn юz ata-baba ocaqlarыndan mяhrum olmasы ilя nяticяlяnя bilяr. Bunun яlamяtlяri artыq gюrцnmяkdяdir. Kюkяncя tцrk mяnшяli olan Krыm tatarlarыnыn yыьcam halda yaшadыqlarы mяkanlarda evlяrin, mцlklяrin divarlarыnda, qapыlarыnda "Tatarlar, Krыmdan rяdd olsun!", "Krыmda tatarlara yer yoxdur!" шцarlarы gюrцnmяyя baшlayыb.

Bu xalq deportasiya adlы faciяni XX yцzildя artыq bir dяfя yaшayыb. 1944-cц ilin mayыnda Stalinin gюstяriшinя яsasяn L.Beriya 191111 nяfяr Krыm tatarыnы olduqca qыsa mцddяt яrzindя Orta Asiya чюllяrinя sцrgцn edib. O zaman aьыr sцrgцn hяyatыna, qeyri-insani yaшam tяrzinя dюzmяyяn on minlяrlя Krыm tцrkц mяhv olub.

Rusiyanыn Ukraynaya qarшы yюnяlяn iшьalчыlыq siyasяti nяticяsindя bцtцn dцnya bir daha яmin oldu ki, tяcavцzkarlыq hяrisliyi bu dюvlяt цчцn kulta чevrilib. Nя qяdяr ki, Rusiyada imperiya ambisiyalarыna son qoyulmayыb, nя qяdяr ki, Rusiyanы idarя edяnlяrin dцшцncя tяrzindя patalogiyadan normaya dюnцш baшlamayыb, o bцtцn bяшяriyyяt цчцn tяhlцkя mяnbяyi olaraq qalacaqdыr.

Rusiyanыn daim tяcavцzя, iшьala meyilli olmasыnыn baшlыca sяbяbi onun keчmiшindяn bu gцnцnя uzanan kюlgяnin vahimяsidir. Ыndiki ruslarыn яcdadlarы uzun mцddяt iskitlяrin, daha sonra monqol-tatarlarыn яsarяti altыnda hяyat sцrmцшlяr. bizans tarixчisi Feofel Simokatta yazыrdы ki, onlar sыx mяшяlяrdя yaшayaraq dюyцш silahыnыn nя olduьunu bilmяyiblяr. Min ilя чatan kюlя hяyat tяrzi bu etnosun xarakterindя юz izini buraxmaya bilmяzdi.

Rusiyanыn чar titulunu qяbul edяn ilk hюkцmdarы tarixя Иvan Qrozni adы ilя dцшmцш ЫV Иvandыr. O, monqol-tatar яsarяtindяn hяlя tam xilas olmamыш юlkя цzяrindя юzцnцn qeyri-mяhdud hakimiyyяtini qurmaq цчцn orta яsrlяr dюnяminin cяngavяr ordenlяrinя bяnzяyяn "Opriчnina" adlы bir idarяetmя sistemi yaratdы vя bunu cяllad baltasыna чevirяrяk sayы yцz minя yaxыn olan insanы mяhv etdi.

XVЫ yцzilin son rцbцndя Klin, Tver, Pskov, Novqorod, Vышney-Voloчek, Torjok vя digяr шяhяrlяr yerlя yeksan edilmiш, sayы-hesabы bilinmяyяn kяndlяr юzцlцnя qяdяr yandыrыlmышdыr.

Belяliklя Rusiyada mцtlяqiyyяt idarя цsulu qorxunun яn dяhшяtli fazasы hesab edilяn fobiya цzяrindя quruldu. Yadelli zцlmц ondan heч nя ilя fяrqlяnmяyяn doьma tiranlarыn zцlmц ilя яvяz olundu. Rusiyada XЫX yцzilin 60-cы illяrinя qяdяr insanlar alыnыb-satыlыrdы. Xalq яn elementar hцquqlardan belя mяhrum edilmiшdi. Hяtta ailя quran gяnclяrin zifah gecяsi mцlkяdarlarыn qanuni haqqы kimi tanыnыrdы. Bцtцn tarixi boyu despotizm шяraitindя yaшadыьыndan Rus xalqы buna tяbii bir vяziyyяt kimi alышыb vя fяrqli yaшam tяrzinin mюvcudluьu haqqыnda heч dцшцnmяk belя istяmяyib.

Vaxtы ilя Belinski dя rus cяmiyyяtindяki ictimai eybяcяrliklяrin dяrk edilmяdiyini nяzяrdя tutaraq yazmышdы ki, necя aьыlsыz yaшadыьыmыzы da gюrmцrdцk. яn pisi isя bu idi ki, Rusiya iшьallar yoluna

dцшdцkdяn sonra despotizmi tяcavцz, iшьal hяdяfi kimi seчdiyi xalqlarыn hяyatыna daшыyaraq onlarы da bяdbяxt etmiшdir. Bu baxыmdan Яlimяrdan bяy Topчubaшovun sюylяdiklяri olduqca sяciyyяvidir. O, 1919-cu il yanvarыn 6-da Rusiyanыn tanыnmыш siyasi xadimi S.D.Sazanovla gюrцшяrkяn ona bu sюzlяri deyib: "Allahыn bizdяn anadangяlmя istedad vя яmяyя mяhяbbяt hissini яsirgяmяdiyi halda bizi geri qalmыш bяdbяxt bir xalqa dюndяrяn ruslara nя deyяsяn?"

Zadяgan tяbяqяsinin, цmцmiyyяtlя bцtцn mцlkiyyяt sahiblяrinin mяhvinя sяbяb olan bolшevik inqilabыnыn Rusiyada baш vermяsini dя tяsadцfцn ayaьыna yazmaq olmaz. Bu inqilab яvvяlki dюvrdя baш verяn proseslяrin mяntiqi nяticяsi kimi meydana gяlib.

Tяhkimчilik sistemini lяьv etdikdяn sonra qul hяyatыndan ayrыlmыш, amma kюlя ruhundan hяlя xilas olmamыш milyonlarla adam шяhяrlяrя цz tutdu. Lakin bu qяdяr adamы iшlя tяmin etmяk Rusiya iqtisadiyyatыnыn imkanlarы xaricindя idi. Hяm dя onlarыn mцtlяq яksяriyyяtinin fabrik vя zavodlarda iшlяmяsi цчцn vacib olan peшя vяrdiшlяri yoox idi. Yцz illяrlя davam edяn zцlm-zillяtя gюrя hakim tяbяqяyя yюnяlяn dяrin nifrяt hissi bu sяfillяr ordusunun hяr birinin sцmцyцnя qяdяr yerimiшdi. Lenin mяhz onlarыn timsalыnda юzцnцn sosial bazasыnы tapdы vя bolшevik inqilabыnы hяyata keчirdi.

Amma яvяzindя nя quruldu? Stalinin rяhbяrlik etdiyi totalitar rejim.

Bu rejim 20 milyon insanы mяhv etdi, milyonlarla kяndlini pasportdan mяhrum edib onlarы tяhkimli mujikin halыna bяnzяr bir vяziyyяtя saldы. Baшqa nя cцr ola bilяrdi? Axы rus xalqыnыn neчя-neчя nяsli zorakыlыьa pяrяstiш ruhunda tяrbiyя olunmuшdu. Mяшhur rus шairi Aleksandr Blok bunlarы nяzяrdя tutaraq yazыrdы: "Rusiyanы Allah ona gюrя yaratmышdыr ki, dцnya xalqlarы, юlkяlяri necя yaшamaq lazыm gяlmяdiyini baxыb gюrsцnlяr."

Dцz sюzя nя demяk olar?

Rusiya Federasiyasыnыn indiki vяziyyяtini tяdqiq edяn mцяlliflяr yekdilliklя bildirirlяr ki, bu юlkя siyasi-ideoloji, sosial-iqtisadi, mяdяni- mяnяvi sahяlяrdя bюhran hяddinя yaxыn olan bir mяrhяlяni yaшayыr. Kцtlяvi informasiya vasitяlяrinin ardыcыl olaraq apardыьы tяbliьat vя tarixi яnяnяlяr nяticяsindя rus xalqыnыn яhяmiyyяtli hissяsinin beyni imperyaчыlыq, velikorus шovinizmi ideyalarы ilя iflic olub. Narkomaniya bяlasыna dцчar olanlarыn, iчki dцшkцnlяrinin vя nikahdan kяnar doьulanlarыn sayы durmadan artыr. On il bundan яvvяlя aid statistikaya gюrя 37 milyon uшaq atasыz bюyцyцr, bir milyon uшaq isя kцчяlяrdяdir.

2002-ci ildя Цmumdцnya Bankы Rusiyada fяaliyyяt gюstяrяn "Demokratiya цчцn informatika" fonduna bu юlkяdя korrupsiya vя rцшvяtxorluьun hansы hяddя чatdыьыnы vя onu doьuran sяbяblяri araшdыrmaq tapшыrыьы verir. Tяdqiqatыn nяticяlяri acыnacaqlы olub. Aшkarlanыb ki, Rusiyada korrupsiya vя rцшvяtin illik miqdarы 37 milyard ABШ dollarыna чatыb. Hяmin tяdqiqatыn "mяiшяt rцшvяtxorluьu" bюlmяsindя юzцnя yer almыш faktlara gюrя hяr il ali mяktяblяrя daxil olmaq цчцn verilяn vя alыnan rцшvяtin hяcmi 449 milyon dollar, "pulsuz" hesab edilяn sяhiyyя sahяsindя rцшvяtin illik miqdarы 600 milyon dollar, Dюvlяt Yol Polisinin vяtяndaшlardan qopardыьы rцшvяt 368 milyon dollar vя qanun keшiyindя duran hakimlяrin aldыqlarы rцшvяt il яrzindя 274 milyon dollar olub.

Bцtцn bu faktlar gюstяrir ki, Rusiya sanki bir чыxыlmazlыq labirintindя dolaшыb qalmышdыr. Rusiyanы idarя edяn siyasi dairяlяr bu problemlяri hяll etmяk яvяzinя, Иvan Qrozni vя Pyotr dюvrlяrinin iшьalчыlыq яnяnяlяrini bяrpa etmяk niyyяtinя dцшцb. Bu gedяr-gяlmяz yol rus xalqыnыn юzцnц dя zяiflяdir, dюvlяtin iqtisadi vя mяnяvi gцcцnц sarsыdыr. Velikorus шovinizminin юz mяqsяdlяrinя чatmasы mцmkцn deyil. Чцnki hakim xalq mяdяniяxlaqi sяviyyяsinя gюrя imperiyanыn яksяr xalqlarыndan aшaьы sяviyyяdя olub mental xцsusiyyяtlяrя gюrя onlarla ziddiyyяtdяdir.

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

Вятянимизин Шimal-Qяrb bюlgяsindя ekoloji problemlяr vя onlarыn bir necя hяlli yollarы Yусиф RЯЩИМОВ,

AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin elmi iшчisi Mяqalяdя Azяrbaycan Respublikasыnыn Шimal-Qяrb bюlgяsindяki mюvcud ekoloji vяziyyяtlя baьlы hяlli vacib olan bir sыra mяsяlяlяrя toxunulmuшdur. Яtraf mцhitlя baьlы mюvcud vяziyyяt hяr bir юlkяni ekoloji problemlяri цmumbяшяri kontekstя чыxarmaьa mяcbur etmiшdir. Qlobal ekoloji problemlяrin hяlli yollarы isя Yer kцrяsinin mцxtяlif bюlgяlяrindя tяbii sяrvяtlяrdяn rasional istifadяnin tяmin edilmяsi vя яtraf mцhitin mцhavizяsindяn keчir.

Azяrbaycan istяr tяbii sяrvяtlяri, istяrsя dя bioloji mцxtяliflik baxыmdan Qafqazыn яn zяngin bюlgяlяrindяn biridir. Azяrbaycanda fauna vя flora alяminin nюv mцxtяlifliyi vя yцksяk dяrяcяli endemizmi, hяr шeydяn яvvяl, bu яrazidя rast gяlinяn bitki vя heyvanat alяminin ekoloji шяraitinin чox olmasы vя mцxtяlif dюvrlяrdя tarixi tяkamцlц ilя яlaqяdardыr.

Tariximizin sяhifяlяrini vяrяqlяdikcя hяlя yaxыn keчmiшdя respublikamыzыn bitki vя heyvanat alяminin olduqca zяngin olmasыnы, lakin qeyri-rasional istifadя vя idarяetmя nяticяsindя onun sцrяtli deqradasiyaya uьradыьыnы, mцxtяlif tяbii vя ya insan faktorunun tяsiri nяticяsindя bir sыra bitki vя heyvan nюvlяrinin nяslinin kяsilяrяk adlarыnыn tяbiяtimizdяn silindiyinin шahidi oluruq. Belя ki, insanlarыn яmяli fяaliyyяti nяti-cяsindя son 60-70 il яrzindя bir чox aьac cinslяrindяn Quercus macranthere (Шяrq palыdы), Acer trautvetterii (Yцksяk daьlыq aьcaqayыnы), Betula pendula (Яyilяn tozaьacы), B.Litvinovii (Litvinov tozaьacы), Paeonia mlokosewitschii (Mlokoseviч pionu), Laurocerasus officinalis (Dяrman dяfnяgilasы) vя.s ibarяt olan meшяlяrin sahяsi xeyli azalmышdыr. Hяmчinin XX яsrin ortalarыndan etibarяn bioloji mцxtяlifliyя vя ekosistemlяrя tяhlцkя tюrяdяn mяnfi amillяrin sayы kяskin artmыш, insan "fяaliyyяti" nяticяsindя bir zamanlar Azяrbaycan яrazisindя geniш rast gяlinяn turan pяlяnginin nяsli tamamilя kяsilmiш, talыш qыrqovulu artыq yabanы tяbiяtdя mяhv olmuш nюvя чevrilmiшdir.

Belя bir шяraitdя canlы hяyatыmыzыn vacib elementini tяшkil edяn яtraf mцhitin vя ekosistemin qorunmasы, bioloji mцxtяlifliyin mцhafizяsi, onun tцkяnmяsinin dayandыrыlmasы vя tяbii bяrpasыnыn tяшkil olunmasы sahяsindя dюvlяtin mцtяшяkkil mцdaxilяsi olmadan davamlы nяticяlяrin яldя olunmasы qeyri-mцmkцndцr.

Azяrbaycan mцstяqillik qazandыqdan sonra яtraf mцhitin vя ekologiyanыn mцhafizяsi sahяsindя dюvlяt siyasяti hяlя уlu юndяr Heydяr Яliyevin prezidentliyi dюvrцndя formalaшmaьa baшlamыш, bu sahяdя mцsbяt nяticяlяr vя dinamika яldя olunmuшdur.

Hal-hazыrda Azяrbaycan Respublikasы Prezidentinin bilavasitя diqqяti vя nяzarяti altыnda xцsusi mцhafizя olunan tяbiяt яrazilяri sisteminin mцasir tяlяblяrя uyьun olmasы istiqamяtindя (bцtцn vacib ekosistemlяrinin vя яsas nюvlяrin qorunmasы, dяhlizlяrin vя mцhafizя zonalarыnыn yaradыlmasы) bir sыra davamlы tяdbirlяr hяyata keчirilmiш, onlarыn яrazisi tяqribяn 10illik qыsa zaman tarixi яrzindя 478min hektardan (14 dюvlяt tяbiяt qoruьu vя 20 dюvlяt tяbiяt yasaqlыьы) 894 min hektaradяk (9milli park, 11 dюvlяt tяbiяt qoruьu vя 24 dюvlяt tяbiяt yasaqlыьы) artыrыlaraq юlkя яrazisinin 10.3%-nя чatdыrыlmышdыr. Щazыrda yaшayыш яrazilяrinin qazla tяmin olunmasы, bяrpa olunan enerji mяnbяlяrindяn istifadя aьaclarыn oduncaq mяqsяdilя kяsilmяsini яhяmiy-

yяtli dяrяcadя azaltmышdыr. Hяyata keчirilяn mяqsяdyюnlц tяdbirlяr vя aparыlan intensiv meшяsalma iшlяri nяticяsindя meшяlяrin azalma tendensiyasыnыn qarшыsыnы almaq mцmkцn olmuш vя Azяr-baycanыn meшя fondunun 0.4% artmasы qeydя alыnmышdыr.

Qeyd olunanlar юlkя prezidentinin sяrяncam vя tapшыrыqlarыna яsasяn юlkяmizdя bu sahяdя hяyata keчirilяn davamlы islahatlarыn uьurlu nяticяlяridir. Bundan яlavя sahяnin inkiшafы цчцn "Azяrbaycanda ekoloji vяziyyяtin yaxшыlaшdыrыlmasыna dair 20062010-cu illяr цчцn Kompleks Tяdbirlяr Planы" tяsdiq edilmiш vя uьurla icra olunmuш, "Bitkilяrin Genetik Ehtiyatlarыna dair Dюvlяt Proqramы", "Яtraf Mцhitin Mцhafizяsi цzrя Milli Fяaliyyяt Planы", "Ekoloji Cяhяtdяn Dayanыqlы Sosial-iqtisadi Иnkiшafыna dair Milli Proqram" vя digяr proqramlar qяbul edilяrяk hяyata keчirilmяkdяdir.

Bюyцk Qafqazыn cяnub yamacыna daxil olan rayonlarыn (Balakяn, Zaqatala, Qax, Шяki, Oьuz, Qяbяlя) яrazisindя bitki юrtцyц daьlыq яraziyя mяxsus yцksяk zonallыq qanuna uyьun olaraq dяniz sяviyyяsindяn yuxarы qalxdыqca dяyiшir vя bu dяyiшkяnliyin hяr birinin юzцnя mяxsus яsrarяngiz bitki vя heyvanat alяmi vardыr. Bu bюlgяlяr Azяrbaycan Respublikasыnыn antropogen tяyziqя qismяn az mяruz qalan bюlgяlяrdяn biridir. Burada atmosferi, fauna vя floranы korlayan, insanlarыn saьlamlыьыna mяnfi tяsir gюstяrя bilяn sяnaye mцяssisяlяri demяk olar ki,yoxdur. Amma bцtцn bunlara baxmayaraq ekoloji durum heч dя qяnaяtbяxш deyil.

Bюyцk Qafqazыn yцksяk daьlыq hissяsindя suayrыcыya qяdяr olan sыldыrыm yamaclarda mяskяn salmыш nяsli kяsilmяkdя olan daь keчilяri,Qafqaz kюpdяri Nяcib maral, Avropa cцyцrц vя baшqa heyvanlarыn mцhafizяsindя Zagatala vя Иlisu dюvlяt tяbiяt qoruьlarinin rolu bюyцkdцr. Lakin mцstяqillik яldя etdikdяn sonra, Azяrbaycan Respublikasыnыn ЫЫ nяшr Qыrmыzы Kitabыna istinadяn deyя bilяrik ki, keчяn illяr яrzindя bu nюvlяrin say artыmыnda heч bir mцsbяt dяyiшiklik qeydя alыnmamышdыr.

Adlarы qeyd edilяn bu nяcib varlыqlarыn sayыnыn artыrыlmasы цчцn onlarыn mцasir yaшayыш яrazisinя daxil olan qoruq vя yasaqlыqlarыn mцhafizя rejimini gцclяndirmяk,habelя digяr xцsusi mцhafizя olunan tяbiяt яrazilяrinя reintrodoksiyasыnы hяyata keчirmяk, dюvlяt qoruqlarы ilя XMOTЯlяr arasыnda ekoloji dяhlizlяr yaratmaq,yay otlaqlarыnda ev heyvanlarыnыn otarыlmasыnыn vя qanunsuz ovчuluьun qarшыsыnыn alыnmasы яn zяruri amillяrdir.

Bюlgяdя "Qыrmыzы kitab"a daxil edilяn qыzыlquш vя шahin nюvlяrinin dя sayыnыn azalmasы mцшahidя edilir. Mцtяxяssislяrin dediklяrinя gюrя buna sяbяb mobil rabitя sistemlяrindяn davamsыz olaraq yayыmlanan elektromaqnit dalьalarыdыr.

Mobil baza stansiyalarыndan yayыmlanan dalьalar bu gцn nяinki heyvan vя quшlarыn, hяtta insanlarыn saьlamlыьыna ciddi tяhlцkя yaratmaqdadыr.

Alimlяr tяrяfindяn tяcrцbя heyvanlarыnыn цzяrindя aparыlan araшdыrmalarda bu dalьalarыn xяrчяng xяstяliyinя,sonsuzluьa, degenerativ beyin xяstяliklяrinя, цmumi immunitet sisteminin mяhv olmasыna vя digяr qorxunc fяsadlara sяbяb olduьu artыq tяsbit edilmiшdir.

Bu tяhlцkяni nisbяtяn azaltmaq цчцn шяhяr mяrkяzlяrindя yerlяшdirilmiш baza stansiyalarыnыn яhalinin sыx yaшadыьы яrazilяrdяn яn azы 4-5 km mяsafяdя kяnara чяkdirilmяsi vя qцllяlяrin lazimi qaydada ,standartlara uyьun hцndцrlцkdя quraшdыrыlmasы tяcili olaraq tяmin edil-

mяlidir.

Ekologi шяraiti gяrginlяшdirяn vя son illяrdя daha tяhlцkяli olan sel, sцrцшmя vя daшqыnlar tяшviш doьurur. Bunun яsas sяbяbi aшaьыdakыlardыr: 1. Meшя zonasыndan yuxarыda yerlяшяn alp vя subalp cяmяnliklяrindя otlayan qoyun sцrцlяri vя mal-qaranыn sayыnыn artmasы vя onlarыn otarma mцddяtlяrinin uzadыlmasы nяticяsindя torpaq юrtцyцnя vя otlaьa gюstяrilяn antropogen tяzyiqin kяskin чoxaldыlmasы.

2. Yol kяnarыnda vя kяndlяrin yaxыnlыьыnda meшяlяrin qыrыlmasы nяticяsindя yamaclarыn tamamilя чыlpaqlaшmasы .

3. Eroziya proseslяrini azaltmaq цчцn sяmяrяli tяdbirlяrin gюrцlmяsi. Шяki-Zaqatala zonasы meшяlяrinin eroziyaya qarшы mцbarizя цчцn misilsiz яhяmiyyяtini nяzяrя alaraq burada meшяlяrin qorunmasыna nяzarяt яsaslы surяtdя gцclяndirilmяlidir.

Bюlgяdя daь meшяlяri ilя yanaшы dцzяnlikdяki meшя vя kolluqlarыn mцhafizяsi dя чox vacibdir. Quraq яrazidяki aьac vя kolluqlarыn qirilmasы, yandыrыlmasы tarix boyu burada mяskяn salan turac,qыrqovul vя s. heyvan vя quшlarыn sayыnыn kяskin azalmasыna sяbяb olmuшdur. Bu gцn tяbiяtimizя xцsusi gюzяllik gяtirяn bu gюzяl quшlarыn azalmasыna sяbяb yыrtыcы quшlar vя heyvanlar, brokonyerlяr vя ot biчяn kombaynlardыr. Quшlarыn artmasыna яn cox tяhlцkя yaradan vя gцndяn gцnя artmaqda olan vяhшi heyvanlarыn (чaqqal, yenot, sahibsiz itlяr vя s.) say tяrkibinin vaxtaшыrы olaraq tяnzimlяnmяsi чox zяruridir.

Lakin чox tяdqirя layыq bir haldыr ki, Шяkidя yerlяшяn vя sahibkar Elшad Alxasovun rяhbяrlik etdiyi "Salыncaq" ovчuluq tяsяrrцfatыnda turac vя qыrqovulun inkubator шяraitindя yetiшdirilmяsi, yetkin vяziyyяtdя tяbiяtя buraxыlmasы, qorunmasы vя qarlы-шaxtalы gцnlяrdя nяzarяt altыnda яlavя yemlяndirilmяsi tяmin edilir.

Tяsяrrцfatda sovetlяr dюvrцndя mяnfur qonшularыmыz ermяnilяr tяrяfindяn ovlanaraq tamamilя kюkц kяsilmiш чюl donuzlarы kяnardan gяtirilяrяk юz tarixi mяkanlarыna qaytarыlmышdыr.

Hazыrda чюl donuzlarы burada yaradыlmыш шяraitdя tяbii yolla artaraq tяxmini sayы 500 baш olmaqla qruplar halыnda bюlgяnin daьяtяyi rayonlarыna yayilmaqdadыr. Qeyd etmяk lazыmdыr ki, bцtцn bu deyilяnlяr Ekologiya vя Tяbii Sяrvяtlяr nazirliyinin mцvafiq qurumlarыnыn iшtirakы vя dяstяyi ilя hяyata keчirilir.

Son illяrdя чox fяrяhlяndirici haldыr ki, Respublika rяhbяrliyinin diqqяti vя qayьыsы sayяsindя bюlgяdя nяsli kяsilmiш ceyranlarыn kiчik qruplar halыnda юz tarixi areallarы olan Acыnohur dцzяnliyinя kючцrцlmяsinя baшlanmышdыr vя onlarыn qorunma rejimi mюhkяmlяndirilmiшdir.Цmumilikdя isя respublikamыzda son bir neчя ildя ceyranlarыn tarixi arealыnыn bяrpasы istiqamяtindя чox sяmяrяli iшlяr gюrцlцr. Шяki-Zaqatala bюlgяsinin meшяlяrinin 95%-i daь yamaclarы vя daьяtяyi dцzяnliklяrdя yerlяшir. Meшяlяr atmosfer чюkцntцlяrinin чox hissяsini юzцndя tutub saxlayыr, torpaьы eroziyadan qoruyur, яrazinin hidroloji vяziyyяtini yaxшыlaшdыrыr. Mцяyyяn edilmiшdir ki, meшяlяr atmosfer чюkцntцsцnцn 50-70%-ni torpaьыn dяrin qatlarыna hopdurur ki, bu daь чeшmяlяrinin vя bulaqlarыnыn su debetinin artmasыna, яrazinin su rejiminin davamlыьыna шяrait yaradыr.

Qяdim dюvrцn abidя qalыqlarы sцbut edir ki, Шяki-Zaqatala bюlgяsindя mюvcud olan dцzяnliklяr, dяrя-yarьanlar, чay vadilяri mюhtяшяm aьaclыq-kolluqlar vя otlaqlarla юrtцlц idi. (Арды 17-ъи сящифядя

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.15

ШЯКИНИН МЕМАРЛЫГ ИНЪИСИ "Xan sarayы"nыn tarixinя, memarlыьыna, interyerinя daha dяrindяn baxыш Hяr bir xalqыn elя bir tarix memarlыq abidяsi vardыr ki, o hяmin xalqыn rяmzinя чevrilir.

Mяhz Шяki "Xan sarayы" Azяrbaycan xalqыnыn etnik mяdяniyyяtini rяmzlяшdirяn bir tarix memarlыq abidяsidir. Шяki xanlarыnыn sarayы Azяrbaycanыn orta яsr memarlыьыnыn яn gюrkяmli abidяlяrindяn biridir. Dцnyada юz orijinallыьы ilя yeganя olan " Xan sarayы ", 17611762-ci illяrdя Mцшtaq tяxяllцsц ilя шeirlяr yazan, Шяkidя Azяrbaycanыn ilk mцstяqil xanlыьыnы yaradan Hacы Чяlяbi xanыn nяvяsi, Mяhяmmяd Hцseyn xanыn dюvrцndя istifadяyя verilmiшdir. Иmarяtin xцsusi tikinti цslubu vardыr. Шяki xanlarыnыn sarayы шяhяrin yuxarы qяdim hissяsindя tikilmiшdir. Tikinti kompleksinя daxil olan xan istinadgahы, qalanыn iчяrisindя yerlяшir. Sarayda dekorativ tяtbiqi sяnяtinin bir чox nюvlяri, xцsusi olaraq, XVЫЫЫ-XЫX яsrlяrя aid maraqlы divar rяsimlяrinin nцmunяlяri цmumilяшmiшdir. Шяki xanlarы sarayыnыn юn fasadы cяnuba baxan ikimяrtяbяli binadan ibarяtdir. Baш fasadыn kompozisiyasыnыn xцsusiyyяti zallarыn vя otaqlarыn sяthlяrinin mцhafizя xarakterindя olmasыdыr. Burada divarlar bцtюvlцkdя шяbяkя tipli pяncяrяlяrlя яvяz olunmuшdur.

Mяrtяbяlяrin planы eynidir. Bir cяrgяdя yerlяшяn цч otaq, bir-birindяn dяhlizlя ayrыlыr ki, bununla da sarayыn planы юz sadяliyi vя aydыnlыьы ilя fяrqlяnir. Sarayыn cяnuba baxan fasad hissяsi bцtюvlцkdя шяbяkя pяncяrяlяrdяn ibarяtdir. Tяkcя onu gюstяrmяk kifayяtdir ki, hяr kvadratmetr шяbяkяdя tяqribяn 5000 bir-birinя geydirilяn xыrda, taxta hissяlяrdяn ibarяtdir Pяncяrя шяbяkяlяrinin hяndяsi ornamentli fiqurlarы, onlara vurulan mцxtяlif rяngli шцшяlяr fasadы ayыran hissяlяrin ornamentli sяthlяri ilя чox gюzяl uyьunlaшыr.

Belя шяbяkяli fonda piшtaьыn dяrin taxчalarы чox aydыn bir surяtdя gюzя чarpыr vя eyni zamanda sarayыn birinci mяrtяbяsinя giriшlяri vя onlarыn цzяrindяki ikinci mяrtяbяnin balkonlarыnы чяrчivяyя alыr. Belяliklя sarayыn baш fasadыnыn kompozisiyasы цч elementin uzlaшmasы ilя xarakterizя edilir: divarыn ornamentliyi, naxышlы шяbяkя vя piшtaьlarы geniшliyi. Цmumiyyяtlя, fasadыn memarlыьы sarayыn daxili planlaш dыrыlmasыna vя onun konstruktiv hяllindя yцksяk rяssamlыq sяnяtini nцmayiш etdirir.

Sarayыn interyerindя naxышlar daha чox maraq doьurur vя bir чox tяdqiqatчыlarыn nяzяrini cяlb edir. Naxышlar hяr iki mяrtяbяnin iki zalыnda vя ikinci mяrtяbяnin iki qыraq otaqlarыndadыr. Naxышlar divarlarыn bцtцn sяthini, taxчalarы, divardan plafona olan keчidi, hяr iki mяrtяbяdяki zallarыn plafonlarыnы vя ikinci mяrtяbяnin otaqlarыnы bяzяyir. Birinci mяrtяbяdяki zalыn plafonu hяndяsi fiqurlar шяklindя olan xыrda aьac hissяlяrindяn yыьыlmышdыr. Яn maraqlыsы isя bцtцn bu tяsvirlяrin 85 %-i hяlя dя юz orijinallыьыnы qoruyub saxlamasыdыr ki, bu da юz nюvbяsindя sarayыn unikallыьыnыn tяsdiqidir.

Baш fasadыn kompozisiyasыnыn xцsusiyyяti zallarыn vя otaqlarыn sяthlяrinin mцhafizя xarakterindя olmasыdыr. Burada divarlar bцtюvlцkdя шяbяkя tipli pяncяrяlяrlя яvяz olunmuшdur Rяssamlыq nюqteyi-nяzяrindяn daha qiymяtli naxышlarыn mцяyyяn qяdяri XVЫЫЫ яsrя aid olan birinci vя ikinci mяrtяbяnin zalыnda qalmышdыr.

Saray naxышlarы яsasяn dюrd qrupa bюlцnцr: hяndяsi vя nяbati naxышlar, sцjetli naxышlar vя quшlarыn яksi яlavя edilmiш tяbii naxышlar. Bu dюrd tipli naxышlar onlarыn vurulduьu sяthdяn asыlы olaraq , mцxtяlif kompozisiyalarda gюstяrilmiшdir. Шяki xanlarы sarayыnыn яsas kompozisiyasы taxчa

vя aralыqlarы dolduran pannodur.

Bu, яsas etibarы ilя bitki motivlяrindяn ibarяt olan, hяrdяn quш шяkillяri яlavя olunmuш kompozisiyadыr.

Aralыqlarda vazon шяklindя aшaьы uzanan, kompozisiyanыn tipi, pannonun enli taxчada vя ya ensiz aralыqlarda yerlяшdirilmяsindяn asыlы olur.

Xцsusi olaraq ov vя dюyцш sяhnяlяrini, ikinci mяrtяbяnin zalыnda, taxчanыn birinci vя ikinci yaruslarыnda haшiyя шяklindя qeyd etmяk olar. Цmumiyyяtlя, Шяki xanlarы sarayыnda "Шяmsi" adlanan kompozisiyasыndakы naxышlar koloritin zяnginliyi, qыzыlы rяngin geniш tяtbiqi ilя xarakterizя edilir. Rяnglяrin seчilmяsi yerli tonlarыn tяtbiqi-

xцsusi ahяnglя dцzцlцшц bцtцn sarayы seyr edяn tamaшaчыlarы heyrяtя gяtirir.

2. MИNИATЦR RЯSMLЯR - sarayыn birinci mяrtяbяsindя mяrkяzi otaьыndakы tavanыnыn kяnarlarыnda, цчbucaqlar iчяrisindя yцzя yaxыn miniatцr rяsm var. Bu kiчik sirr daьarcыqlarыnda, xanlыq dюvrцndя yaшayan шяkililяrin sosisal hяyatы, mяшьuliyyяti, mяdяniyyяti vя Шяkinin zяngin tяbiяti яks olunmuшdur. Azяrbaycan яrazisindя demяk olar ki, yeganя binadыr ki, burada rяqs edяn qadыn tяsvirlяrinя rast gяlinir. Kiчik цчbucaqlar iчяrisindя чяkilmiш rяsmlяrdя, rяssam nяinki tяbiяtimizdя mюvcud olan mцxtяlif heyvan vя quшlarы, eyni zamanda шeytan ki-

5. OYMA SЯNЯTИ - sarayda oyma sяnяtinin mцxtяlif nюvlяrinя rast gяlinir. Burada daш , taxta vя gяc цzяrindя oyma iшlяri aparыlaraq, mцxtяlif hяndяsi fiqurlar yaradыlыb. Bu, hяm sarayыn gюzяlliyini artыrыr, hяm dя oymalar sarayda akustika yaradыr.

6. DAЬLAMA vя YANDЫRMA kimi xцsusi sяnяt nюvlяrindяn dя, sarayыn bяzяdilmяsi iшlяrindя, memar mahir bir шяkildя istifadя etmiшdir.

7. BUTA tяsviri. Sarayыn divar rяsmlяrindя bцtцn milli ornamentlяrimiz, o cцmlяdяn buta tяsvirlяrinin чoxluьu xцsusilя seчilir.

Buta tяsvirlяrinin bir neчя aчmasы var. Azяrbaycan odlar yurdu olduьundan, buta яsasяn od sim-

Tяраня AБДУЛЛАЙЕВА,

Abidяlяr onu yaradanlara vя hяlя doьulmamышlara mяxsusdur.

Biz onlarы qoruyanlarыq.

Bizim borcumuz onлары qorumaq, яcdadlarыmыzdan bizя hansы formada чatыbsa, o formada da gяlяcяk nяsillяrя юtцrmяkdir.

nя яsaslanыr. O dюvrцn bцtцn divar naxышlarы kimi, bunlar da tяbii boyalarla iшlяnmiшdir. Шяki xanlarыыn sarayыna mцxtяlif vaxtlarda naxыш vurmuш usta rяssamlardan beшinin adы bizя mяlumdur. Чox gцman ki, яn яvvяl ikinci mяrtяbяdяki zalыn plafonuna vurulan naxышlar usta Abbasqulunun adы ilя baьlыdыr. Bu yazы юzцnцn ornamentli kompozisiyasы, dцzgцn vя gцzgцdя яksindя ustadыn adыnыn iki dяfя tяkrar olunmasы ilя diqqяtiчяkir. Ola bilsin ki, bu usta sarayы tikяn memar olmuшdur. Шяki xanlarыnыn sarayыnыn dцnya яhяmiyyяti adыnыn daшыmasыnda xцsusi юzяlliklяri var.

Bu юzяlliklяr, sarayыn unikallыьы aшaьыdakы kimi sяciyyяlяnir: 1. ШЯBЯKЯ - sarayыn яn mяшщur hissяsidir. Шяbяkя - qяdim sяnяt nюvlяrindяn biri olub, kiчik юlчцlц taxta vя шцшя parчalarыnыn biri-birisinя geyindirilmяsindяn meydana gяlir. Шяbяkяlяrdя heч bir mыx vя yapышqandan istifadя olunmur. Шяbяkя sяnяtkarыn mюhtяшяm hяndяsi vя riyazi biliyinin mяhsuludur. Dцzbucaqlы шяbяkя pяncяrяlяr, чoxlu sayda hяndяsi fiqurlarы юzцndя cяmlяшdirir.

Bu шяbяkя pяncяrяlяrin hяr bir kvadrat metrindя xыrdalыьыndan asыlы olaraq 5000-dяn 14000-я kimi kiчik юlчцlц taxta vя шцшя parчalarыndan istifadя olunub. Hяlя XVЫЫЫ яsrdя rяngli шцшяlяr Иpяk yolu vasitяsilя Иtaliyadan gяtirilmiш vя Шяkinin dцnya шюhrяtli ipяyi ilя mцbadilя edilmiшdir. Шяbяkяlяrin mюhtяшяmliyi, istifadя olunmuш rяngli шцшяlяrin bir xalчa kimi

mi mifik varlыqlarы da tяsvir edib.

Burada hяmчinin qala divarlarыnыn, bir vaxtlar qalanыn yuxarы qapыsыnыn yanыnda mюvcud olmuш mяscid vя hamamыn, qala divarlarы iчяrisindя yerlяшяn "Alban mяbяdi"nin tяsvirini iшlяmiшdir. Bu rяsmlяrin iчяrisindя hяmчinin rяqqaslar, mцxtяlif nюv idman ustalarы, tяsяrrцfatla mяшьul olan kяndlilяr, ovчular da nяzяr-diqqяti cяlb edяn miniatцrlяrdяndir. Avropalыlara xas geyimlяrdя tяsvir olunmuш insan tяsvirlяri isя, xanlыq dюvrцndя Шяkinin bir чox Avropa dюvlяtlяri ilя iqtisadi vя mяdяni яlaqяlяri olduьunu bir daha tяsdiq edir. Иnsan gюzцnцn gюrmяsi цчцn Bir qяdяr diqqяt tяlяb edяn bu kiчik rяsmlяr, sarayыn qeyri - adiliyinin sцbutudur.

3. HЯNDЯSИ RЯSMLЯR - mцxtяlif hяndяsi fiqurlar hяm sarayыn interyerindя, hяm dя fasad hissяsindя чox geniш tяsvir olunub. Яn чox milli ornamentlяrimizdяn olan sяkkiz guшяli ulduz vя onunla yanaшы mцxtяlif sayda guшяlяri olan ulduzlar vя romb tяsvir olunub.

4. NЯBATИ RЯSMLЯR saray baшdan baшa nяbati rяsmlяrin harmoniyasыndan yaradыlmыш, ilmя-ilmя iшlяnmiш bir xalчanы xatыrladыr. Яsasяn, Шяkinin tяbiяtinя xas gцllяr, чiчяklяr, otlar, aьaclar tяsvir olunub. Nяbati rяsmlяr arasыnda xцsusi vя яn geniш yer sцsяn-sцnbцl gцllяri, nar vя sяrv aьaclarы цчцn ayrыlыb. Nяbati rяsmlяr юzlяri dя ceyran, aslan, tovuzquшu, qыrqovul vя digяr heyvan vя quш tяsvirlяri яlavя edilmяklя zяnginlяшdirilib.

volu hesab olunur, чцnki o odun шюlяsinя bяnzяyir. Buta formaca ipяkqurduna bяnzяdiyindяn, onu hяm dя ipяk simvoluna bяnzяdirlяr. Bu da Шяkinin ta qяdimdяn ipяkчilik mяrkяzi olmasыnы isbatlayыr. Lakin Шяkinin qяdim yaшayыш mяskяnlяrindя aparыlmыш arxeoloji qazыntыlar zamanы, eramыzdan яvvяl Ы minilliyя aid olan qяbirlяrdя, keчmiшdя insanlarыn buta formasыnda dяfn edildiyi aшkar edilmiшdir. Яgяr nяzяrя alsaq ki, kюrpя ana bяtnin dя dя buta formasыnda inkiшaf edir,demяli buta simvolunun bir aчmasы da insanыn яvvяli vя sonu olduьuna bir iшarяdir.

8. Birinci mяrtяbяnin tavanы dцnyanыn heч bir yerindя tяkrarы olmayan, unikal bir tavan, mяhz bu sarayda yыьыlmышdыr. Birinci mяrtяbяnin zal otaьыnыn tavanы 5524 яdяd taxtanыn mismarsыz, yapышqansыz hяndяsi fiqurlar шяklindя bir-birinя geyindirilmяsindяn yыьыlыb vя 252 ildir ki, bяrpa olunmadan olduьu kimi qalыr.

9. Sarayыn unikallыьыnыnыn biri dя, Sarayыn dekorasiyasыnda tяbii boyalardan istifadя olunmasыdыr. Tempera adlanan bu boyalar, mяhz Шяkinin tяbiяtindя olan mцxtяlif bitkilяrdяn, tяbii maddя vя piqmentlяrdяn alыnaraq yaь яvяzinя yumurtanыn sarыsы ilя qatыlыb vя hяlя dя юz orijinallыьыnыn 85%-ni qoruyub saxlayыr. 252 il mцddяtindя rяsmlяrin bu qяdяr hissяsinin olduьu kimi qalmasы, sarayыn tяkrarolunmazlыьыna sцbutdur.

10. Sarayыn inшasыnda mismar, yapышqan, sement deyil,

"Yuxarы Baш" Dюvlяt Tarix-memarlыq qoruьunun direktoru, ADMИU-nin doktorantы

yalnыz yerli inшaat materiallarыndan vя tяbii maddяlяrdяn,o cцmlяdяn torpaьыn yanmыш formalarыndan, yumurta vя sirkяdяn kimi tяbii maddяlяrdяn istifadя olunmuшdur.

11. Шяkinin xan sarayыnыn yay sarayы olmasы nяzяrя alыnaraq havanыn tяnzimlяnmяsi цчцn xцsusi sirkulyasiya sistemi qurulub. Sirkulyasiya sistemi otaqlarda yerlяшяn, hяr birinin ayrыca, sarayыn damы ilя birbaшa яlaqяlяndirilmiш bacasы olan buxarыlar vasitяsilя tяmin olunur.

12. Sarayыn birinci mяrtяbяsindя kiчik bir hovuz var. Hяmin hovuza xanlыq dюnяmindяn taclыq suyu чяkilmiшdir. Иndi dя daьdan birbaшa saxsы borular vasitяsilя tяyziqlя gяlяn taclыq suyu, burada tяbii surяtdя fяvvarя yaradыr. Bu da saraya tяravяt vя sяrinlik gяtirir. Bu hovuzla sarayыn qarшыsыndakы bюyцk hovuzun birbaшa яlaqяsi olduьundan su daima tяzяlяnir.

13. Qayalыq цzяrindя inшa olunmuш bu binanыn cяmi 20 (iyirmi) sm bцnюvrяsi var. Qaya vя bцnюvrя arasыnda xцsusы qum qatы var ki, bu da sarayыn zяlzяlяyя dюzцmlц olmasы цчцn xцsusi bir яhяmiyyяt kяsb edir. Divarlarыn hяr birinin ayrы-ayrыlыqda eni bir metrdяn чoxdur ki, bu da sarayыn mюhkяmliyinя zяmin yaradыr. Sarayda чox mюhtяшяm bir шяkildя simmetriya yaradыlmышdыr. Heч bir yerdя natarazlыq yoxdur. Azяrbaycan memarlыьыna xas bцtцn dekorativ vя tяtbiqi sяnяt nюvlяrindяn istifadя olunub. Sarayыn bцtцn giriш qapыlarы vя pяncяrяlяri siyirtmя-pяncяrяlяr aшaьыdan yuxarыya doьru dцz qalxaraq, qapыlar isя yanlara doьru siyrilяrяk aчыlыr. Qapыlarыnda hяngяmяdяn istifadя edilmir, qapыlar geydirilmя цsulu ilя hazыrlanmышdыr.

14. Sarayыn bцtцn divar vя tavanlarыnda iшlяnmiш alleqoriq formada iшlяnmiш яksяr rяsmlяrin xцsusi fяlsяfi vя simvolik mяnalarы var. Sonuncu otaq isя insanы dцшцndцrяn, mяnяvi cяhяtdяn bцsbцtцn saflaшdыran vя tяmizlяyяn rяsmlяrdяn ibarяtdir. Nяzяrя almalыyыq ki, bu otaq xanыn шяxsi istirahяt otaьы olmuшdur. Demяli, xan istirahяt edяrkяn bu шяkillяrя baxaraq юz fяaliyyяtindя чox iшlяrini gюtцr-qoy edя bilib. Dцшцncяlяri яsasыnda saflaшыr, mцdriklяшir. Bu da gяlяcяkdя bюyцk iшlяr hяyata keчirmяsindя ona dцzgцn yol gюstяrir.

Azяrbaycanыn neчя-neчя юlmяz memarлыг яsяrlяri iчяrisindя gюzяllik mцcяssimяsi olan, mцstяqil Azяrbaycan xanlыqlarыnыn qцrurlu tarixini, mяdяniyyяtini rяmzlяшdirяn "Xan sarayы" - ortaчaь Azяrbaycan memarlыьыnыn gцzgцsцdцr.

"Xan sarayы" - Xanlыq чaьы Шяkisinin шah яsяridir. Шяki "Xan sarayы" bir hяqiqяti dя tяsdiqlяyir: "Dцnyamыzы savaш yox, kin-nifrяt yox tяkcя barыш vя sevgi qoruyacaqdыr."

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.16

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

С С Я Я Н Н Я Я Т Т К К А А Р Р Л Л А А Р Р Ы Ы М М Ы Ы З З

LЦTFЯLИ ABDULLAYEV-100 Вагиф КЯРИМОВ Lцtfяli Яmir oьlu Abdullayev 1914-cц il mart ayыnыn 22-dя Nuxa (Иndiki Шяki) шяhяrindя anadan olmuшdur. Yeddiillik mяktяbi bitirdikdяn sonra, bir neчя ay Шяki Fяhlя Gяnclяr Klubunun dram dяrnяyindя iшtirak etmiшdir. 1928-ci ilin сentyabr ayыnda Bakыya gяlяn Lцtfяli Abdullayev Dюvlяt Konservatoriyasыnыn voltorna sinfinin mяшьяlяlяrindя iшtirak etmiшdir. Vоkal sяnяtinя maraьы olduьuna gюrя paralel olaraq иfaчыlыqla mяшьul olmuшdur.

Sonra yaшыnыn azlыьыna baxmayaraq mцsabiqя ilя Opera Teatrыnыn xor heyyяtinя qяbul olunmuшdur.

O, yardыmчы aktyor kimi epizodik rollarda, Qыsa vaxdan sonra "Arшыn mal alan" operettasыnda Vяli rolunda oynamышdыr. 1938-ci Ыldя Azяrbaycan Dюvlяt Musiqili Komediya Teatrы yarananda Lцtfяli Abdullayev truppaya qяbul edilmiшdir. Teatr 1949-cu ilin yazыnda mailliyyя чяtinliyi ilя яlaqяdar fяaliyyяtini dayandыrmalы olmuш vя Lцtfяli Abdullayev Milli Dram Teatыrыna keчmiшdir. Иki ildяn sonra o, Azяrbaycan Dюvlяt Filarmoniyasыnыn nяzdindя estrada ansamblы kimi чыxыш edяn musiqili komediya truппasыnda iшlяmяyя baшlamышdыr.

1956-cы ildя Musiqili Komediya Teatrыnыn Azяrbaycan vя Rus bюlmяlяri Шяmsi Bяdяl-

Шяki Azяrbaycan Mяdяniyyяti vя Иncяsяnяtinя Яhmяdbяy Tahirov, Hяbibulla Cяfяrov, Яlяfsяr Шяkili, Mяhяrrяm Иsmayыlov, Qaчay Mustafayev, Иbad Salmanov, Nemяt Mяmmяdov, Nurяddin Bяdяlov, Mяmmяd Nяsrullayev kimi gюrkяrmli el sяnяtkarlarы bяxш etmiшdir. Бу йазымда оnlardan икиси - Ramiz Sadыqov вя Seyran Zцlfiqarov щаггфнда сющбят ачмаг истяйирям.

bяylinin bяdii rяhbяrliyi иlя yenidяn fяaliyyяtя baшlamыш vя Lцtfяli Abdullayev aparыcы sяnяtkar kimi teatrыn яn papulyar, uьurlu vя uzun юmцrlц tamaшalarыnda чыxыш etmiшdir. O, hяm dя populyaр kino aktyoru idi. Kinoda ilk vя son dяrяcя uьurlu iшi Rza Tяhmasibin 1945-ci ildя lentя aldыьы "Arшыn mal alan" filmindя Vяli rolu olmuшdur.

O, bu rola gюrя 1946-cы ildя Stalin Mцkafatыna (Sonralar SSRИ Dюvlяt Mцkafatы adlanmышdы) layiq gюrцlmцшdцr. Юz yaradыcыlыьыnda "Qaravяlli" - oyun tamaшa estetikasыnыn, "Aчыq yumor" цslubundan daha чox bяhrяlяnяn Lцtfяli Abdullayev tipik xarakterlяr yaratmaьa цstцnlцk vermiшdir Yaradыcыlыq uьurlarыna vя musiqili komediya teatыrыnыn inkiшafыndakы xidmяtlяrinя gюrя 1943-cц il iyunун 17-dя "Azяrbaycan Respublikasыnыn Яmяkdar artisti" vя 1960-cы il мayыn 20-dя "Xalq Artisti" fяxri adlarы ilя tяltif olunmuшdur. O, 1938-ci иldя Moskvada keчirilяn Azяrbaycan Иncяsяnяti Dekadasыnda iшtirak etmiшdir. Bюyцk Vяtяn Mцharibяsi illяrindя hяrbi hissяlяrdя konsertlяrdя iшtirak etmiшdir. Ona "Qыrmыzы Яmяk Bayraьы" ordeni verilmlшdir. Л.Абдуллайев bяstяkar Sяid Rцstяmovun "Beш manatlыq gяlin", Aьasы Mяшяdibяyovun "Toy kimindir", Sцleyman Яlяskяrovun "Milyonчunun dilяnчi oьlu" vя "Юzцmцz bilяrik", Цzeyir Hacыbяylinin "Mяшяdi Иbad" Vя "Arшыn mal alan", Emin Sabit-oьlunun "Hicran" vя sair яsяrlяrdя baш rollarda чыxыш etmiшdir. Hяmчinin "Mяшяdi Иbad", "Ulduz", "

Лцтфяли Абдуллайев 100

Aprelin 8-dя Azяrbaycan Dюvlяt Musiqili Teatrыnda Xalq Artisti, Dюvlяt Mцkafatы laureatы Lцtfяli Abdullayevin 100 illik yubileyi mцnasibяtilя кечирилян тядбирдян Яhmяd haradadыr", "Qяribя яhvalat" vя sair flimlяrdя mцxtяlif xarakterli obrazlar yaratmышdыr.

1964-cц ilin мay ayыnda Шяkidя M.Fцzuli adыna Шяhяr Mяdяniyyяt vя Иstirahяt parkыnыn Yay Teatrыда Л.Абдуллайевин anadan оlmasыnыn 50 illik yubileyi keчirilmiшdir. 1965-ci ildя щямйерлимизя Шяkinin fяxri vяtяndaшы adы verilmiшdir. Цmumiyyяtlя L. Abdullayev 1964-66-cы illяrdя yay aylarыnda mцntяzяm olaraq Шяkiyя gяlib Xalq Teatыrыnыn kollektivi ilя birlikdя rayonumuzun kяnd sakinlяri qarшыsыnda чыxыш edяrdi.

Sonuncu чыxышы 1966-cы ilin мayыnda Шяki Xalq Teatrыnыn rejisсoru, Respublikanыn Яmяkdar artisti Mяmmяdkяbir Hacыoьlunun anadan olmasыnыn 60 illiyinя hяsr olunmuш yubileyи яrяfяsindя Цzeyir Hacыbяyovun "Mяшяdi Иbad" tamaшasыnda Hambal rоlu olmuшdur. Mяшяdi Иbad rolunda M.K.Hacыoьlu, Digяr rollarda Xalq Teatrыnыn aktiyorlarы - Respublikanыn Яmяkdar artisti Bilqeyis Яlяskяrova, Nazim Bilalov, Шirяli Иlyasov, Иsa Яlimov, Rяhilя Kяrimova vя baшqalarы чыxыш etmiшlяr. Цmumiyyяtlя, L.Abdulla-

yev Шяkiyя цrяkdяn baьlы olan insan idi. Gюrkяmli Teatr Xadimi Baxшяli Axundovu mцяllimi hesab edirdi. Yazычыlardan Hцseyin Rяsulov, Lцtvяli Hяsяnov, aktyorlardan Zahid Mяlikov, Yunis Qarabaьlы, Mustafa Яhmяdzadя, мusiqiчilяrdяn Иbad Salmanov, Mяhяrrяm Иsmayыlov, Nurяddin Bяdяlov, Hяbibullah Cяfяrovla dosluq edяrdi.

Xalqымызын sevimli aktyorу L.Abdullayev 1973-cц il дekabrын 9-da Bakыda vяfat etmiш, Fяxri Xiyabanda dяfn olunmuшdur вя Bakы кцчяlяrindяn biri onun adыnы daшыyыr. 1974-cц ildя шяhяrimizdя yeni aчыlmыш kluba L.Abdullayevin adы verimiшdir.

L.Abdullayevin anadan olmasыnыn 100-illik Yubileyi яrяfяsindя шairlяrdяn Abbas Яmbala "Gцlцr Lцtfяli", Bяxtiyar Шяhрiyar оьlu isя "Ay Шяkili Lцtfяli" шeirlяrini yazmышlar вя бу шeirlяrin sюzlяrinя bяstяkar Иsmayыl Яliyev mahnы bяstяlяmiшdir. Ону хатырладаг ки, хatыrlaдаq ki, 1983-cц il иyunун 11-dя Azяrbaycanda ilk dяfя olaraq Шяkidя "Gцlцш bayramы" keчirilди. Тядбирдя Bolqarыstanыn Qabrovo шяhяrindяn, hяmчinin qonшu respublikalardan, Bakыdan мяdяniyyяt vя иncяsяnяt xadimlяri iшtirak etmiшlяr. Bayram tяdbirlяrindя Lцtfяli Abdullayevя mяxsus yumordan kifayяt qяdяr istifadя olundu. Шцbhяsiz ки, бу ил сentyabrin 19-da keчirilяcяk вя L.Аbdullayevin 100-illiyinя hяsr olunacaq "Gцlцш Gцnц" bayramы bir daha шяkililяrin gцlцш ustasыna bюyцk rяьbяt bяslяdiyinin tяzahцrц olacaqdыr.

Гармон вя тар устадларымыз

mяd Qaffarov, Sabir Иsmayыlov kimi musiqiчilяrlя birlikdя tяhsil alыr. 1963-1966 - cы illяrdя hяrbi xidmяtdя olarkяn Azяrbaycan SSR Daxili Ишlяr Nazirliyinin bяdii юzfяaliyyяt kollektivinin Fяal цzvlяrindяn biri olmuшdur. Ordudan tяrxis olunduqdan sonra uzun illяr Шяki Иpяk Иstehsalat Birliyынин klubunda, sonralar Шяhяr Mяdяniyyяt evindя гarmon dяrnяklяri tяшkil etmiшdir. O, 1966-cы ildя Шяhяr Mяdяniyyяt Evinin "Gяnclik" xalq чalьы alяtlяri" ansaмblыnы tяшkil etmiшdir. 1970-ci ildяn isя "Sяbuhi" xalq чalьы alяtlяri ansamblыnda qarmon чalmaqla bяrabяr mцьяnni kimi dя чыxыш etmiшdir. O, hяm dя gюzяl rяqгас idi.

Zorxana rяqs kollektivinin fяal цzvlяrindяn biri olmuшdur.

R.Sadыqov Ramiz Sadыqov dяfяlяrlя Bakыda keчirilяn RespubRamiz Abdulяli oьlu Sa- lika яhяmiyyяtli tяdbirlяrdя, Azяrdыqov 1944-cц il Fevralыn 25-dя baycan Televiziyasыnda, RespubШяkidя anadan olmuшdur. Hяlя likamыzыn шяhяr vя rayonlarыnda, uшaq ikяn mцsiqiyя maraq gюstяr- Gцrcцstanыn azяrbaycanlыlar йamiшdir. Илk dюvrlяrdя tar чalmыш, шadыqlarы rayonlarda qаstrol sяfяrlяrindя olmuшdur. O, 1968-ci ildя sonralar qarmona meyl etmiшdir. Шцbhяsiz, bu sahяyя Moskvada SSRИ Xalq Tяsяrrцfatы maraq gюstяrmяsindя яmisi Nailiyyяylяri Sяrgisindя keчirilяn mяшhur xanяndя Яlяsgяr Sadы- "Azяrbaycan SSRИ Gцnlяrindя", qovun bюyцk rolu olmuшdur. Hяlя 1986-cы ildя Tцmen vilayяtinin Koшяhяr 2 saylы orta mяktяbdя tяhsil qalыm шяhяrindя keчirilяn bayram aldыьы illяrdя qarmon чalmaqla шяnliklяrindя tяшkil olunan konbяrabяr mahnыlar oxuyur vя rяqs sertlяrdя чыxыш etmiшdir. R.Sadыetmяyя baшlayыr. Ramiz 1961-ci qov 1967-ci ildя Цmumittifaq Xalq ildя Шamaxыda keчirilяn Gяnc Yaradыcыlыьы, 1977-ci ildя ZяhmяtTuristlяrin Yeddinci Respublika keшlяrin Bяdii Yaradыcыlыq festivaltoplanышыnda iшyirak etmiшdir. O, larыnыn laureatы оlmuшdur. Uzun il1962-ci ildя Шяki Orta Иxtisas lяr Fяrrux Abdurяhimov, Nцsrяt Musiqi Mяktяbinin klarnet шюbяs- Mikayыlov, Seyran Zцlfiqarov, Шainя daxil olur.Burada Яlяfsяr mil Mustafayev, Zair Mustafayev, Rяhimov, Aьasяf Musayev, Яh- Faiq Mяmmяdov, Mяcnun Яliyev,

70

Vaqif vя Akif Abdurяhimovlar kimi musiqiчilяr, Abdurяшid Mяcidov, Nurяddin Hяmzяyev, Abid Hцmmяtov, Яnvяr Яbdцlhяlimov kimi mцьяnnilяrlя sяnяt dostluьu etmiшdir.

Ramiz Sadыqov 1992-ci il аprel ayыnыn 10-da vяfat etmiшdir.

Hazыrda onyn шagirdlяrindяn Tahir Lяtifov, Eldяniz Mяmmяdov, Asim Bayramov шяhяrimizin яn mahir qarmon ifaчыlarыdыrlar. Юvladlarы Vцqar tarda, Rюvшяn klarnetdя, Eiшяn isя naьarada чalmaьы mцkяmmяl mяnimsяmiшlяr.

2004-cц ilin Иyun ayыnda onun anadan olmasыnыn 60 illiyi keчirilmiш vя Ramiz Sadыqovun adы яbidilяшdirilяrяk шяhяr klublarыndan birinя verilmiшdir. Бу илин феврал айында ися щямйерлимизин 70 йашы тамам олду.

Ыlin Иyul ayыnda keчirilяn "Azяrbaycan SSR" gцnlяrindя uьurla чыxыш etmiшdir.

1983-cц ilin May ayыnыn 11-dя M. Moqamayev adыna Dюvlяt Flarmoniyasыnda “Sяbuhi“ Xalq Чalьы Alяtlяri Ansamblыnыn konserti olmuшdur.

Uzun illяr яrzindя S. Zцl-

Artistlяri Tцkяzban Иsmayыlova, Yaqub Mяmmяdov, Иslam Rzayev, Arif Babayev, Canяli Яkbяrov, Sяkinя Иsmayыlova, Aьaxan Abdullayev, Teymur Mustafayev vя baшqalarыnы mцшaiyyяt etmiшdir. Onun sяnяtkarlыьыnы sяnяtшцnastlыq Doktoru Ramiz Zюhrabov, Xalq Artistlяri Hяbib Bay-

***

Seyran Qasыm oьlu Zцlfцqarov 15 sentyabr 1948-ci ildя

Шяki шяhяrindя anadan olmuшdur.

1959-1964-cц illяrdя шяhяr 1 saylы uшaq musiqi mяktяbindя mяшhur tar mцяllimi Maqsud Шirinzadяdяn, 1964-1970-ci illяrdя Шяki Orta Иxtisas Musiqi Mяktяbinin tar sinfindя not mцяllimi Aьaverdi Dadaшovdan, muьamat mцяllimi Maqsud Шirinzadяdяn dяrs almышdыr. 1970-1976cы illяrdя 1 saylы Uшaq Musiqi Mяktяbindя tar mцяllimi iшlяmiшdir.

1970-ci ildя onun ряhbяrliyi иlя Rayon Mяdяniyyяt Evindя "Sяbuhi Xalq Чalьы Alяtlяri Ansamblы" Tяшkil olunmuшdur. Ansambl dяfяlяrlя Respublikamыzыn bir чox шяhяr vя rayonlarыnda, Gцr-cцstanыn azяrbaycanlыlarыn yaшadыqlarы rayoнlarыnda qastrol sяfяrlяrindя olmuшdur.

1977-ci ildя "Sяbuhi” Xalq Чalьы Alяtlяri ansamblы Zяhmяtkeшlяrin Bяdii Yaradыcыlыq" festivalыnыn lauriatы olmuшdur. Eyni zamanda Azяrbaycan televiziyasыnda, Bakыda keчirilяn Respublika яhяmmiyyяtli Tяdbirlяrdя, Moskvada SSRИ Xalq Tяsяrrцfatы Nailiyyяtlяri Sяrgisindя, 1968-ci

Seyran Zцlfiqarov fцqarov musiqiчilяrdяn Yaшar Babayev, Яsabяli Salamov, Telman Sцleymanov, Vaqif Heydяrov, Ramiz Sadыqov, Zair Mustafayev, Taleh Yusubov, Oktay Hяmidov, Nurяli Hacыyev, Vaqif vя Akif Abdurяhimovlar, mцьяnnilяrdяn Abid Hцmmяtov, Яnvяr Яbdцlhяlimov, Яmir Rцstяmov, Rasif Abdullayev, Яlяddin Rasulov, Nizami Mяmmяdovla sяnяt dostluьu etmiшdir.

1991-1996-cы illяrdя mцntяzяm olaraq keчirilяn Bюyцk Xanяndя Шяkili Яlяskяr Abdullayevin xatirяsinя hяsr olunmuш Respublika Muьam Festifallarы vя Azяrbaycan Televiziyasыnыn Heydяr Яliyev Fondu ilя birgя tяшkil etdiklяri muьam ifaчыlarыnыn Respublika festivallarыnda Xalq

ramov, Mюhlяt Mцslцmov, Faxrяddin Dadaшov, Яmяkdar Иncяsяnяt Xadimi Nadir Axundov vя Baчqalarы yцksяk qiymяtlяndirmiшlяr.

O, 1976- cы ildяn Шяki Orta Иxтisas Musiqi Mяktяbindя (щazыrkы Musiqi Kolleci) tar mцяllimi iшlяyir. Onun bяzi tяlяbяlяri Musiqi Akademyasыnda, Dюvlяt Konservatoriyasыnda, Mяdяniyyяt vя Иncяsяnяt Universitetindя tяhsil alыrlar. O, dяfяlяrlя Respublika Mяdяniyyяt vя Tяhsil Nazirliklяrinin diplom, fяxri fяrman vя qiymяtli hяdiyyяlяrilя tяltif olunmuшdur. Бу эцн дя Sейран Zцlfiqarov xalq muьamlarыmыzыn яvяzsiz bilicisi vя ifaчыlarыndan biridir.

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.17

АРХИВ СЯНЯДЛЯРИНДЯ

Шяkidя ilk muzeyin tяшkili Юtяn яsrin 20-ci illяrindя sovetlяшmяdяn sonra Azяrbaycanda bolшeviklяr "Mяdяni inqilab" dюvrцnцn baшlandыьыnы elan etdilяr. Onlarыnы hяyata keчiriklяri tяdbirlяr elmin, tяhsilin, mяdяniyyяtin, mяtbuatыn inkiшafыna tяkan verdi. Tarixi keчmiшi юyrяnmяk, maddi-mяdяni nцmunяlяri toplamaq, onu qoruyub saxlamaq vя gяляcяk nяsillяrя чatdыrmaq mяqsяdilя muzeylяrin tяшkil edilmяsi "mяdяni inqilabыn" tяrkib hissяlяrindяn biri idi. Ыlk olaraq mяrkяzdя - Bakыda Dюvlяt Muzeyi tяшkil edilmiшdir. Яyalяtlяrdя dя muzeylяrin yaradыlmasы iшi hяyata keчirilirdi. Tяbii ki qяdim tarixя malik olan, юzцnяmяxsus mяdяniyyяt nцmunяlяri vя incilяri ilя seчilяn Nuxa qяzasы da bu iшdяn kяnarda qala bilmяzdi.

Hикмят AMANИ,

Aзярбайъан Республикасы Дювлят Архиви Шяki filialыnыn сабиг яmяkdaшы Azяrbaycan Respublikasы Dюvlяt Arxivinin Шяki filialыnda mцhafizя olunan sяnяdlяri araсында Nuxada (Шякидя) muzey tяшkili ilя baьlы arxiv sяnяdlяri чox olmasa da, mцяyyяn mяqamlarы aydыnlaшdыra bildik.

20-ci illяrdя fяaliyyяt gюstяrяn Qяza Иcraiyyя Komitяsinin vя Nuxa Шяhяr Шurasыnыn iclas protokollarыna nяzяr saldыqda aydыn olur ki, o dюvrdя mяdяniyyяtin digяr sahяlяri kimi muzeylяrin tяшkilini dя lazыmi diqqяt gюstяrilmiшdi. Rus dilindя yazыlmыш hяmin protokollardan бязи hissяlяri юz tяrcцmяmizdя tяqdim edirik.

rыn 5-dя Шuranыn iclasы keчirildi. Иclasda Nuxada Azяrbaycan Dюvlяt Muzeyinin Шяki шюbяsinin yaradыlmasыnыn vacibliyi bir daha qeyd edildi. Qяrara alыndы ki, Xalq Maarif Komissarlыgыndan xahiш edilsin ki, muzeyin tяшkili, iшчilяrlя tяmin edilmяsi vя Xan sarayыnыn tяmir edilmяsi цчцn vяsait buraxыlmasыna kюmяk etsin.

Xan sarayыnыn Шяrq цslubunda tikilmiш incяsяnяt nцmunяsi olduьuna gюrя onun tяmiri цчцn xцsusui smeta tяrtib olunsun, bяdii tяrtibat iшlяri isя Шяrifovun iшtirakы ilя hяyata keчirilsin (f.102, s.v. 8, v.127).

Sonrakы sяnяdlяrя nяzяr saldыqda mяlum olur ki. Xan sarayыnыn iчindя muzey fяaliyyяtя baшlayыr. Lakin tяmir iшlяri lazimi sяviyyяdя getmirdi. Чцnki, 1926-cы il sentyabrыn 5-dя muzeyin rяhbяrliyi binanыn orta otaьыnыn tavanыnыn uчub daьыlmasы haqda mяlumat vermiшdi. Sentyabrыn 11-dя keчirilmiш iclasda bu mяsяlя mцzakirя

edilsin. Bяrpadan яvvяl isя onun yaranma tarixini vя юlчцlяrini tяdqiq etmяk XMK-dan xahiш edilsin." (yenя orada).

Belяliklя, Xan sarayы muzeydяn azad edildi, чцnki muzeyin sarayda yerlяшmяsi яvvяcяdяn atыlmыш sяhv addыm idi. Saray bяrpa vя tяmir olunmaьa baшladы. Lakin bu iш bir neчя il uzandы ki, bunu da dюvrцn maliyyя чяtinliklяri vя ixtisaslы bяrpaчы ustalarыn чatышmamasы ilя izah etmяk olar.

30-cu illяrdя artыq QИK-i Nuxa rayon Fяhlя-Kяndli, Qыzыl Яsgяr Deputatlarы Sovetin Иcraiyyя Komitяsi яvяz etmiшdi. Ыcrakomун iъlaslarыnda vaxtaшыrы olaraq muzeylя baьlы mяsяlя mцzakirя olunurdu. Mяsяlяn, 1931-ci il 4 fevral tarixli iclasda qяrara alыnmышdы ki, "Шяkixanovlarыn evi tаrixi яhяmiyyяt kяsb etdiyinя gюrя dюvlяt tяrяfindяn bяrpa vя mцhafizя olunmaq цчцn Maarif Komissar-

olunur, binanыn dюvlяt яhяmiyyяtli olduьu nяzяrя alыnaraq Xalq Maarif Komissarlыьыndan xahiш edilir ki, tяmir цчцn Nuxaya ixtisaslы mцtяxяssisi gюndяrsin (f. 102, s.v. 8, v.

297).

O vaxt Nuxada digяr bir muzey dя fяaliyyяt gюstяrirdi ki, o da "Ovчular muzeyi" adlanыrdы. Hяmin muzeydя kяnd tяsяrrцfatыna aid eksponatlar, hяmчinin adыndan gюrцndцyц kimi mцxtяlif heyvan mцqqяvвalarы nцmayiш edilirdi. Muzey o vaxtkы Qяza Torpaq Шюbяsinin binasыnda yerlяшmiшdi. Darыsqallыq etdiyinя gюrя Torpaq Шюbяsinin tяlяbi ilя “Ovчular muzeyi” binanы tяrk etmяli oldu.

Qяza Иcraiyyя Komitяsinin 20 iyun 1927-ci il tarixli qяrarы ilя бу музей dя Xan sarayыnыn binasыna kючцrцldц vя dюvlяt mu-

zeyinin tяrkibinя qatыldы (f. 102, s.v. 15, v.111).

Muzeyin fяaliyyяti яyalяti idarя edяn orqanlarыn daim nяzarяtindя idi. 1928-ci il yanvarыn 2-dя keчirilmiш iclasda yenя muzeylя яlaqяdar mяsяlя mцzakirя edildi.

Qяza Иcraiyyя Komitяsinin sяdri Яliяшrяf Иsmayыlovun шяxsяn rяhbяrliyi ilя 6 nяfяrdяn ibarяt komissiya yaradыldы. Komissiyaya tapшrыldы ki, muzey цчцn qяdim vя nadir яшyalar alыnsыn vя muzey eksponatlarla zяnginlяшdirilsin. Bu mяqsяdlя QИK-in hesabыndan mцяyyяn qяdяr pul da ayrыldы. Komissiyanыn tяrkibinя Mirsalayev, Иsmayыl Яfяndiyev, Rяшid Яfяndiyev, Rяcяb Nadiroьlu, Rяcяb Mяcidoьlu vя Xanыm Mahmudova daxil edildilяr (f. 102, s.v. 15, v. 253).

1929-cu ilin яvvяlяrindя Nuxaya ezam edilmiш rяssamarxitektor (мемар) Y.Sыrыyev Xan sarayыnы diqqяtlя nяzяrdяn keчirdi vя onun vяziyyяtini яks etdirяn Akt tяrtib edяrяk QИK-я tяqdim etdi. Яslindя bu akt Xan sarayыnыn mяhv edilmяsinя qarшы qaldыrыlan hяyяcan siqnalы idi.

Tяяsцf ki, aktыn surяti яlimizdя yoxdur. Lakin hяmin akta яsasяn rяyasяt heyяtinin 13 fevral 1929cu il tarixdя keчirilmiш iclasыnda qяbul edilmiш qяrarlar tяsdiq edir ki, Sыrыйevin aktы Xan sarayыna 2-ci hяyat verилmяsindя vя bu gцnя qяdяr gяlib чatmasыnda mцhцm rol oynamышdы. Qяrarda deyilirdi: 1) "Aktыn surяti tяcili olaraq Azяrbaycan Xalq Komissarlarы Sovetinя vя Arxeologiya Komitяsinя gюndяrilsin ki, sarayыn bяrpa olunmasыna icazя verilsin.

2) Aktdan gюrцndцyц kimi, binanыn tяmiri vя bяdii sяnяt нцmunяlяrinin bяrpasы цчцn kцlli miqdarda vяsait tяlяb olunur. Bu mяqsяdlя Maarif Komissarlыьыnыn ayыrdыьы 9000 rubl чox cцzi mяblяьdir. Yaxшы olar ki, XKS qarшыsыnda gюrцlяcяk iшlяr цчцn lazimi pul vяsaitinin buraxыlmasы haqda vяsadяt qaldыrыlsыn, hяmчinin bяdii bяrpa iшlяrini bacaran mцtяxяssisin Nuxaya gюndяrilmяsi tяmin edilяrяk smeta tutulsun 3) Yerli Tяsяrrцfat Шюbяsinя tяklif olunsun ki tяcili surяtdя hяlяlik яldя olan 9000 rubldan istifadя edяrяk heч olmazsa tяxirяsalыnmaz tяmir iшlяrini чюl tяrяfdяn mяsяlяn eyvandan baшlayaraq yerinя yetirsin (f. 102, ш.v. 17, v.81).

Bu iclasda QИK nяhayяt ki, dюrd il яvvяl etdiyi kobud sяhvini baшa dцшdц vя tarixi bir qяrar verdi ki, мящз bu qяrar Xan sarayыnы "hяyata qaytardы". Гярарын ясас щиссясиндя беля йазылмышды: "Dюvlяt muzeyinin Xan sarayыnda fяaliyyяt gюstяrmяsi mцяyyяn mяnada sarayыn юzцnцn tarixi dяyяrinin itmяsinя sяbяb olur. Buna gюrя dя Qяza Maarif Шюbяsi muzeyi baшqa binaya kючцrsцn, Saray bяrpa

lыьыnыn sяrancamыna verilsin" (f.

13, s. v. 40, v.16).

1931-ci il mayыn 13-dя isя “Ovчular Muzeyi” ayrыldы, Иcrakomun qяrarы ilя “Kянd tяsяrrцfatы muzeyi” yaradыldы vя bu mяqsяdlя bцdcяdяn 5900 rubl ayrыldы (f. 13, s.v.40,v 561).

13 avqust 1931-ci il tarixdя Nuxa Шяhяr Шurasыnыn Rяyasяt Heyяtin geniш iclasы keчirilir. Иclasda Azяrbaycan Dюvlяt Muzeyinin tяmsilчilяri olan Шяrifov vя Quliyev iшtirak edirdilяr ki, bu da tяsadцfi deyildi. Hяmin iclasda Nuxa Dюvlяt Muzeyinin yenidяn tяшkil edilmяsi haqda mяsяlя mцzakirя olunurду. Rяyasяt heyяtinin qяbul etdiyi qяrarlar muzeyin inkiшafыnda vя Xan sarayыnыn bяrpa vя tяmiri yolunda atыlan daha bir addыm idi. Qяrarda oxuyuruq:

eksponat yыьmaьa kюmяk etsinlяr; 7) Keчmiш Xan sarayыnыn tяmirя ehtiyacы olduьunu nяzяrя alaraq XKS-dan xahiш edilsin ki, bu mяqsяdlя texniki smetada nяzяrdя tutulan 31175 rublun buraxыlmasыna sяrяncam versin; 8) Юz nюvbяsindя Xan sarayыnыn tяmiri цчцn 4500 rubl vermяyi vяd edяn Maarif Komissarlыьыndan da xahiш edilsin ki, bu pulu buraxsыn vя bяrpaчы mцtяxяssisin Nuxaya ezam olunmasыnы tяmin etsin." (f.13, s.v. 47, v.102).

Arxiv sяnяdlяrindяn gюrцndцyц kimi sovetlяшmяnin чox aьыr keчяn ilk on ilindя iqtisadi чяtinliklяrя baxmayaraq Nuxa Шяhяr Шurasы юz tarixinя vя mяdяniyyяtinя biganя qalmamыш, bacarыьы vя qцvvяsi daxilindя hяr bir imkandan istifadя etmяyя чalышmышdы.

Daь yamaclarыnda vя daьяtяyi dцzяnliklяrdя (Qarasuda, Яhmяdbяylidя, Fazыlda vя digяr yerlяrdя) tяk-tяk vя qruplarla bitib qalan palыd, qovaq, qaraьac, gюyrцш, daьdaьan vя s. keчmiшin abidяsi kimi qalыrlar. Lakin onlar tamamilя itmяk яrяfяsindяdirlяr. Шяki-Zaqatala bюlgяsinin aran vя daь dцzяnliyindя yaranmыш яlveriшsiz torpaq, su, bitki vя hava шяraitini yaxшыlaшdыrmaq цчцn etibarlы цsullar tapыlmalыdыr. Bunu biz mцxtяlif aqrotexniki tяdbirlяrlя kompleks шяklindя meшя юrtцyцnцn bяrpa olunmasыnda, yeni qoruyucu meшя zolaqlarыnыn vя aьaclarыnыn yaradыlmasыnda gюrцrцk.

Yeni salыnacaq meшяlяr hяr шeydяn яvvяl yцksяk mяhsul-

dar olmalыdыr. Чцnki, яtraf mцhiti qoruyub saxlamaq, ekoloji vяziyyяti sabitlяшdirmяk mяhz mяhsuldar meшяlяrin hesabыna ola bilяr. Pozulmuш, seyrяldilmiш, kolluqlara чevrilmiш aьaclыqlar яrazilяrin ekoloji vяziyyяtini sabitlяшdirя bilmяzlяr. Шяki-Zaqatala bюlgяsinin seyrяk aьaclыqlarы isя bu gцn xяstяlikdяn юz чяkisini itirяn orqanizmя bяnzяyir. Bu bюlgяnin ekoloji faciяsini lяьv etmяk istяyiriksя, яrazinin iqtisadi-ekoloji vяziyyяtinin inkiшafыna nail olmalыyыq. Bununla яrazidя mяhsuldar, uzunюmцrlц vя davamlы meшяlяrin yaradilmasina nail olmaq mцmkцndцr. Nцmunя kimi Шяkinin Kiш kяndi yaxinligindaki 62 hektarliq шam meшяsini, Zagatala qoruьunda isя 7 hektarliq

qaracюhrя meшяsini misal gюstяrmяk olar. Яdяbiyyatdan mяlumdur ki, respublikamыzыn яrazisinin (o cцmlяdяn Шяki-Zaqatala bюlgяsinin) яlveriшli torpaq-iqlim шяraiti 435-dяn чox mцxtяlif aьac-kol cinslяrinin bitib yayыlmasыna sяbяb olmuшdur. Burada mцxtяlif nюv palыdlar, aьcaqayыnlar, ardыclar, qovaqlar, cюkя, fыsdыq, vяlяs, daьdaьan vя sairlяri yayыlmышdыr. Onlarыn чoxu bu bюlgяdя чox-чox illяr yaшamыш, юz evolyusiyasыnы keчirmiшlяr. Onlar yerli aьac-kol bitkilяri hesab olunurlar vя burada mяhz bu cinslяr geniш яkilib yetiшdirmяlidir. Шяki-Zaqatala bюlgяsinin pozulmuш torpaqlarыna, seyrяlmiш aьac-kolluqlarыna, selli чaylarыna,

uчurumlu daь yamaclarыna vя s. xoшagяlmяz amillяrя diqqяt yetirdikdя mяlum olur ki, insanlarыn uzun mцddяt apardыqlarы tяsяrrцfat fяaliyyяti tяsirindяn burada tяbiяtя vurulan zяrbяlяr чox gцclцdцr, onlarыn fяaliyyяti юlcцyяgяlmяz dяrяcяdя geniшdir. Bir sюzlя, meшяlяr, mцnbцt otlaqlar, bяrяkяtli torpaqlar, шяffaf sular sivilizasiyanыn tяsirindяn mяhv olur. Ona gюrя dя bюlgяnin bцtцn sakinlяri, rяhbяr idarяlяri, irzibati vя tяsяrrцfat idarяlяri tяbiяti qorumaq, Bюyцk Qafqazыn keчmiш zяngin gюrkяmini юzцnя qaytarmaq цчцn яllяrindяn gяlяni etmяlidirlяr. Yalnыz bununla bюlgяnin ekoloji sabitliyinя, iqtisadi sosial inkiшafыna vя turizm perspektivliyinя nail olmaq mцmkцndцr.

Шяки, Ряшид бяй Яфяндийев адына Дийаршцнаслыг музейи Nuxada muzeyin tяшkili mяsяlяsi ilk dяfя 20 avqust 1925ci il tarixli iclasda qeyd olunur.

Hяmin iclasda qяrara alыnыr ki, "Muzey keчmiш Xan sarayыnda tяшkil edilsin" Azяrbaycan Dюvlяt Muzey Xalq Maarif Komissarlыьыnыn tabeliyindя olduьuna gюrя Nuxada aчыlacaq muzey dя Nuxa Xalq Maarif шюbяsinin tяrkibinя verildi. Hяmin шюbяyя vя Mяhяlli Tяsяrrцfat шюbяsinя muzeyi tяchiz etmяk цчцn lazыmы smeta tutulmasы tapшыrыldы (fond 102, saxlama vahidi 8, vяrяq 120).

Nuxa Шяhяr Шurasыnыn bu qяrarы mяrkяzя gюndяrildi, mяrkяz isя bu tяшяbbцsц alqышladы. Bir neчя gцn sonra Azяrbaycan Dюvlяt muzeyinin direktoru Шяrifov юzц шяxsяn Nuxaya tяшrif buyurdu vя onun iшtirakы ilя 1925-ci il sentyab-

Вятянимизин Шimal-Qяrb bюlgяsindя ekoloji problemlяr vя onlarыn bir necя hяlli yollarы (Яввяли 14-ъц сящифядя)

1) Nuxada yenidяn tяшkil olunan muzeyя maarif evinin binasы verilsin, maarif evi isя 3-cц zavodun klubuna kючцrцlsцn.

Maarif шюbяsi iki gцn яrzindя binanы boшaldaraq Dюvlяt muzeyinin ixtiyarыna versin; 2) Maliyyя шюbяsinя tapшыrыlыr ki, сmetada muzeyin ehtiyacы цчцn ayrыlmыш pul krediti onun tam ixtiyarыna verilsin; 3) Azяrbaycan Dюvlяt Muzeyinin rяhbяrliyindяn xahiш edilsin ki, Nuxa шюbяsinя bir inspektorun tяyin olunmasыnы tяmin etsin; 4) Hazыrda fяaliyyяtdя olan diyarшцnaslыq dяrnяyinin iшi daha da gцclяndirilsin. Maarif шюbяsi tяhsil iшчilяrini muzeyin iшinя cяlb etsin; 5) Mяrkяzi muzeylя яlaqя gцclяndirilsin; 6) Bцtцn mцяssisя vя tяшkilatlara tapшыrыlsыn ki, muzeyя

Шяки, Халг тятбиги сяняти музейи

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.18

№ 4-5 (115-116), Апрелл - Май 2014

УНУДУЛМАЗ ЗИЙАЛЫЛАРЫМЫЗ

“Баш щяким” пйесини йазан щяким Lцtfяli Hяsяnovun hяyat vя yaradыcыlыq yolu

Kamil AДЫШИРИНОВ,

AMEA Шяki Regional Elmi Mяrkяzinin aparыcы elmi iшчisi, фilologiya цzrя fяlsяfя doktoru

hekayяlяri dя чoxluq tяшkil edir.

Mцяllif insanыn юz яmяyi ilя ucalmasыnы, яmяyin hяqiqяtяn шюhrяt-шan olmasы ideyasыnы "Ata vя oьul " hekayяsindя Sяrdar kiшi vя oьlu Muxtarыn шяxsindя canlandыrmышdы.

Muxtar Sяrdar kiшinin oьludur. O, traktorчuluqda yцksяk iш gюstяricilяri яldя etdiyinя gюrя Sosialist Яmяyi Qяhrяmanы adыna layiq gюrцlцr.

Mцяllf "Zяrrintac" hekayяsindя Cяnubi Azяrbaycan zяhmяtkeшlяrinin aьыr gцzяranыnы Zяrrintac adlы bir qыzыn acыnacaqlы hяyatы fonunda tяsvir etmiшdir.

"Oьul mяhяbbяti" hekayяsindя Lцtfяli Hяsяnov iqtisadчы Nadir surяti ilя ailя sяadяtini kяnar tяsirlяrlя itirmяk tяhlцkяsi ilя цzlяшяn insanlarыn taleyini qяlяmя almышdыr.

Nadir Sяadяt adlы bir qыzla qarшыlыqlы sevgi яsasыnda ailя hяyatы qurub evlяnmiшdir. O, xoшbяxt ailя hяyatы yaшayыr. Rяшad adlы oьlu da dцnyaya

o nazlы xumar, aьlaram.

Pozan gцndяn andыnы шux baxышlы cananыm, Duyuram dюvrяmdя soyuq, шaxta ,qar, aьlaram.

Dцшdцkcя yadыma onunla olduьum anlar, Sяma, yer, dцnya olur baшыma dar, aьlaram.

Lцtfяli hяkim tяk, min dяrdя шяfa versя dя, Nя qяdяr ki, яьyar ilя gяzir yar, aьlaram.

Mяzmunundan gюrdцyцmцz kimi, mяhяbbяt mюvzusunda yazыlmыш bu qяzяldя sevgilisindяn ayrы dцшmцш Aшiqin цrяk чыrpыntыlarы юz яksini tapmышdыr.

Qeyd etdiyimiz kimi, Lцtfяli Hяsяnovun lirikasыnыn mюvzu alяmi rяngarяngdir. Иctimai hяyatla baьlы olan bцtцn mюvzularы onun poeziyasыnda tapmaq olar. Tяbii ki, bizim

bяxш etdiyiniz юvladla tяbrik edir, ailяnizя xoшbяxtlik arzulayыrыq. Bizdя ana adы mцqяddяsdir".

Onun bu mюvzu ilя baьlы onlarla шeiri vardыr. Шairin "Qadыnlara bir neчя sюz" шeiri bu baxыmdan bюyцk maraq doьurur. Qadыnsыz dцnyanы mяnasыz adlandыran шair xoшbяxtliyin яsil mяnasыnы qadыna itaяtdя, hюrmяtdя gюrяrяk yazыr: Sizsiniz qяlblяrя шяfяqlяr saчan, Qadыnsыz dцnyanыn mяnasы varmы?

Sizя itaяtdяn , hюrmяtdяn qaчan, Deyin, bu hяyatda xoшbяxt olarmы?

Sizsiz юmцr sцrmяk yaman чяtindir, Adыnыz яzяldяn цlviyyяtimdir, "Qadыnsыz nяinki evdя uшaqlar, Kiшi dя yetimdir, ev dя yetimdir".

Lцtfяli Hяsяnovun lirikasыnda mяhяbbяt шeirlяrinin юzцnяmяxsus olduьunu gюrцrцk. Mяhяbbяt

liberal olmalыsan.

Qulaьы kar, gюzц kor, dili dя lal olmalыsan.

Bяzяyib sяrчяni turac eylяyяn, qoy eylяsin, Xalqыn яmlakыnы tarac eylяyяn, qoy eylяsin, Doьrunu oьruya mюhtac eylяyяn, qoy eylяsin Kim deyir sяnя hяr iшdя dцz, fяal olmalыsan? Иstяsяn юmrцn uzansыn liberal olmalыsan.

Qulaь kar, gюzц kor, nitqi dя lal olmalыsan. Шair rцшvяtxor idarя mцdirlяrini "Bir mцdir var" шeirindя aчыq tяnqiddяn чяkinmir. Onun zяhяrli satirik oxu яliяyrilяrin, rцшvяtxorlarыn цrяyinя sancыlыr: Bir mцdir var Шяkidя, Beyni yцngцl чяkidя,

(Явяли ютян сайларымызда) Hekayяdя mцяllif kiчik sцjet xяtti ilя Яlяmdarovun yaltaq simasыnы aшaьыdakы kimi oxucusuna tяqdim edir. Яlяmdarov qяbuluna gяlяn adamыn kimliyini bilmяyяrяk onu qяbuluna buraxmыr, gяlяn "narahat adam"ыn nazir olduьunu bildikdя isя mцяllifin tяsviri kimi: "Яlяmdarov чevrilib stol arxasыna keчdi vя oradan onu gюrmяk istяyяn narahat adamыn цstцnя atыlmaq istяyirdi ki, birdяn nя oldusa qulaqlarы aшaьы sallanmыш dovшana dюndц. Gяlяn nazir idi. Яlяmdarov onun qaшыsыnda mцti qula dюndц."

Mцяllif zяmanяsi цчцn sяciyyяvi olan idarя mцdirlяrinin юzbaшыnalыьыnы vя yaltaqlыьыnы чox qabarыq шяkildя oxucularыn nяzяrinя чatdыrmышdыr. Яdibin "Mцdir mцavini" hekayяsindя dя eyni bu sujet oxшarlыьы diqqяti cяlb edir. O, Balammяdov surяti ilя 50-60-cы illяrdяki ticarяt vя ticarяtdяkilяrin harыn hяyatыnы realistcяsinя mцasir oxucuya чatdыrыr. Mцяllif Balammяdovu bir mцavin kimi юz "sяmimiliyi", "mehribanlыьы", "sяdaqяti" vя "qayьыkeшliyi" ilя baшqalarыndan qabarыq verir. Balяmmяdov bu xцsusiyyяtlяrinя gюrя irяli чяkilir. Rayon Иcraiyyя Komitяsinin rяhbяrliyi onu ticarяt mцяssisяsinя mцdir qoymaq tяklifini irяli sцrцr. Balammяdov mцdir tяyin edilir. Lakin Balяmmяdov mцdir tikяsini uda bilmir. Yumшaq kreslo, xidmяtindя olan "Pobeda", arvadыnыn istяklяri onun beynini dumanlandыrыr. O, sяlahiyyяtlяrini aшaraq юzцnя yeni tяyin edilmiш mцavini dцzgцnlцyцnя gюrя iшdяn чыxarыr. Bu iшdяn чыxarыlma Balяmmяdovun faciяsini dяrinlяшdirir. Иdarяyя gяlmiш yoxlama komissiyasы Balяmmяdovu iшdяn azad edir: "Tяmtяraqlы kabinet dя, arvadыnыn чox sevdiyi "Pobeda" da, mцdir kabinetinin яzяmяtli aчarlarы da Balяmmяdovun яlindяn чыxыr".

Yazычыnыn satirik nяsrindя "Xahiш" hekayяsi dя mцhцm yer tutur. Hekayяdя tяnqid hяdяfi idarя rяisi Qolayzadяdir. Mцяllif bu tipin portretini rяngarяng boyalarla yaradaraq yazыr: "Sяftяralы rяis kabinetinin meшinli qapыsыnы qorxa-qorxa aralayыb iчяri boylananda tosqun sifяtli, peysяri yoьun, mяrtяbя buxaxlы Qolayzadя юzцnц elя dartыb oturmuшdu ki, uzaqdan baxanlar onun boьazыnda sцmцk qalmыш hacыleylяk quшuna bяnzяdя bilяrdi". Bu tяsvir Qolayzadяnin kimliyini,шяxsiyyяtini mцяyyяnlяшdirmяk цчцn oxucuya kifayяt edir.

Sяftяralы kimi miskin adamlar ona qol-qanad verib, istismarыna, harыn hяyat sцrmяsinя шяrait yaradыrlar.

Lцtfяli Hяsяnov Qolayzadяnin Sяftяralы ilя mцkalimяsini yazычы istedadы ilя verir. Bu mцkalimяnin bir tяrяfindя юzцndяnrazы amir mяmur, digяr tяrяfindя isя qorxaq, miskin, юzцnцn vя balalarыnыn yemяdiyi tяamlarы dяbdяbяli sцfrяyя dцzцb, Qolayzadя kimi adamlara yedirmяk цчцn onu evinя qonaq dяvяt etmяyя yalvaran yaltaq bir tip durur. Lцtfяli Hяsяnovun satirasы bitib-tцkяnmяzdir. Onun satira iшыьыnda yaшadыьы cяmiyyяtin bцtцn tяbяqяlяri юzцnяmяxsusluьu ilя яks edilib. Яdibin яsяrlяri sыrasыnda fяdakar insanlarыn, zяhmяtkeш adamlarыn hяyatыnы, mяiшяtini яks etdirяn

Шякилдя: (солдан саьа) Шащид Мяммядкяримов, Мяммяд Чялябийев, Лцтфяли Щясянов, Низами Нябийев, Яляшряф Шайан, Ряна Иманова, Йагуб Мащир, Гуртулуш Сцлейманлы, Янвяр Мирзяоьлу вя ... gяlmiшdir. Lakin Nadirin Kirovabada (Gяncяyя) iшlяmяyя getmяsi ilя vяziyyяt dяyiшir. O, iшlяdiyi mцяssisяdя Sяnubяr adlы iqtisadчы bir qыzla tanыш olur. Onun ailяsinin varlыьы tяhlцkя altыndadыr. Nadir iki yol ayrыcыndadыr. O, ya Sяnubяrin tяsiri altыna dцшцb, ailяsini atmalы, ya da iшini atыb Шяkiyя - ailяsinin yanыna qayыtmalыdыr.

Oьul mяhяbbяti цstцn gяlir. Nadir iш yerini dяyiшяrяk ailяsinin yanыna qayыdыr.

Yazычыnыn "Borc", "Яsil dost", "Onun taleyi", "Qцdrяt xяstяlяnmiшdir", "Иki aьrы", "Xilaskar", "Yaralanmыш цrяk", "Coшьun mяhяbbяt" vя s. kimi onlarla hekayяlяrindя cяmiyyяtin mцxtяlif tяrяflяri яks etdirilmiшdir.

Lцtfяli Hяsяnovun seir yaradыcыlыьы onun bяdii istedadыnыn ayrыlmaz tяrkib hissяsidir. O, яdяbiyyata hяlя tяlяbяlik illяrindяn шeirlя gяlmiшdi. Digяr tяrяfdяn bir cяhяti nяzяrdя saxlamalыyыq ki, яdib uzun mцddяt "Sяbuhi" яdяbi mяclisinя rяhbяrlik etmiшdi, bir чox yaradыcы шяxsiyyяtlяrin mцxtяlif janrlы яsяrlяrinя istiqamяt vermiш, mцnasibяtini bildirmiшdi.

Bu isя ondan bюyцk яdяbi-nяzяri bilik tяlяb edirdi ki,шair яdяbi nюvцn bцtцn janrlarыnыn xцsusiyyяtlяrini gюzяl bilirdi.

Onun arxivindя yцzlяrlя шeir diqqяti cяlb edir. Bu яsяrlяrin mюvzu dairяsi rяngarяngdir. Bu шeirlяrin юzяyindя яsasяn iki fikir durur: Millilik vя vяtяnpяrvяrlik. Шair шeirlяrini heca vяznindя yazmышdыr.Arxivindя yalnыz яruz vяznindя yazыlmыш bir qяzяli diqqяti cяlb edir: Dяrdim dяrya kimidir, ey dost, zar-zar aьlaram, Цrяyimdя dяhшяtli fыrtыnalar var, aьlaram.

Cecяlяr otaьыmda tяk-tяnha dolandыqca, Canlanыr gюzlяrimdя,

bцtцn mюvzulardan ayrыca danышmaьa imkanыmыz yoxdur. Biz burada sadяcя bizi чяkяn daha qabarыq mюvzulardan bяhs edяcяyik.

Poeziyamыzda elя шair tapmaq olmaz ki,onun yaradыcыlыьыnda tяbiяtin tяrяnnцmцnя yer verilmяmiш olsun. Tяbiяt mюvzusu Lцtfяli Hяsяnov poeziyasыnыn qabarыq mюvzularыndandыr. Onun "Яbяdi bahar" шeirindя siyasi mяzmun hiss olunsa da, шair tяbiяtя vurьunluьunu, bahar fяslindя onun gюzяlliyini aшaьыdakы kimi tяrяnnцm etmiшdir: Яriyir ahяstя daьlarыn qarы, Чaylar kюpцklяnir, чяmяnlяr gцlцr.

Gцnяш qovalayыr aь buludlarы, Sяmadan yerlяrя шяfяq tюkцlцr. Чaylar kюpцklяnir, чяmяnlяr gцlцr.

Sonrakы bяnddя tяbiяtin gюzяlliyi daha real cizgilяrlя verilir: Чыxыr yamaclara kюrpя quzular, Yarpaq nяьmя deyir, чoban ney чalыr.

Bu an tяbiяtin юzgя hцsnц var, Шair dя bu dяmdя xяyala dalыr.

Yarpaq nяьmя deyir, чoban ney чalыr.

Qadыn, ana цlviyyяti Lцtfяli Hяsяnovun fikir dцnyasыnda hяr шeydяn ucadыr. Gюrkяmli hяkim tяdqiqatчы Яnvяr Mete (Hяmidov) юzцnцn fundamental яsяri olan "O torpaьыn юvladlarы" (2006) adlы kitabыnda Lцtfяli Hяsяnovla baьlы qыsa qeydlяrindя onun ana mцqяddяsliyi ilя baьlы fikirlяrini vя gюrdцyц iшlяri dя vermяyi unutmamышdы. O yazыr: "O, (Lцtfяli Hяsяnov-K.A.) respublikamыzda ilk dяfя "Gяnc ananыn sanitariya maarifi kitabxanasы" adlanan xцsusi "Zяrflяr" tяшkil etmiш vя bu zяrflяr doьum evindяn юz kюrpяsi ilя ailяsinя qayыdan anaya tяqdim olunurdu. Orada yazыlыrdы: "Hюrmяtli Ana ! Sizi, Vяtяnimizя

цmumяn, onun yaradыcыlыьыnыn юzцlцnц tяшkil edir. Lakin шair шaf, tяmiz sevgidяn yazanda Mяшuqяnin gюzяlliyini hяr шeydяn цstцn tutur: Daьlarыn dalыnda gцnяш gюrцndц, Dedim ,o sяnsяn!

Gecяlяr ay doьdu, nura bцrцndц, Dedim ,o sяnsяn!

Baьчada hяr sяhяr aчdы qыzыlgцl, Dedim ,o sяnsяn!

Onun яtrafыna dolandы bцlbцl, Dedim ,o sяnsяn! Шeirdя verilmiш mяcazlar шairin sяnяtkarlыq qцdrяtini oxucuya aydыn шяkildя gюstяrir.

Lцtfяli Hяsяnovun yaradыcыlыьыnda ithaf шeirlяri dя diqqяti cяlb edir. Onun istedadlы artist Yusif Vяliyevя, xalq artisti Lцtfяli Abdullayevя, gюrkяmli dramaturqlar R.Яfяndiyevя, M.F.Axundzadяyя hяsr etdiyi шeirlяr dя yaradыcыlыьыnыn яn kamil nцmunяlяridir.

Lцtfяli Hяsяnov satirik шair kimi dя diqqяti cяlb edir. Satirik deyim tяrzi, istehzalы gцlцш, tяnqid vя ifшa onun nяsrinя olduьu kimi, satirik шeirlяrinя dя yol tapmышdыr. "Bir alimя", "Liberal olmalыsan" satirasыnda шair cяmiyyяtdя gюrdцyц rцшvяtxorluьa, sцrцndцrmячiliyя "biganя" qalmaьы tюsiyя edяrяk yazыrdы: Иstяsяn юmrцn uzansыn, liberal olmalыsan, Qulaьы kar, gюzц kor, nitqi dя lal olmalыsan.

Birinin xidmяti az, hюrmяti чoxdur, sяnя nя?.

Birinin aьzы zяhяr, sюzlяri oxdur, sяnя nя?.

Birisi rцшvяt alыr, vicdanы yoxdur, sяnя nя?. Ишlяri yoxsa sяninlя, dili bal olmalыsan. Иstяrsяn юmrцn uzansыn,

Yeriyяndя sяkidя, Haqsыzы чяkir baшa, Haqlыnы vurur daшa Gцc verяrяk daш-qaшa, Юzцnя saray tikir.

Daqqasы xurmayыdыr, Hяm чaqqal, hяm ayыdыr, Dovшanlarыn tayыdыr, Amma юzцn sanыr шir. Шairin yelbeyin ziyalыlara, alimlяrя, yolunu azmыш gяnclяrя dя gцlцшц юldцrцcц xarakter daшыyыr: "Bir alimя" satirasыnda шair, az bilib юzцnц чox bilmiш kimi gюstяrяn bяd niyyяtli ziyalыlarы tяnqid edяrяk yazыrdы: Zahirin azca babatsa, iчяrin sыrf paxыr.

Al yanaq, zorba qarыn, povza bыьыn bir tяrяfя, Yekя kяllяn, цrяyin, dяymяz axыr bir яlяfя.

Lцtfяli Hяsяnovun yaradыcыlыьыnda uшaqlar цчцn yazыlmыш nцmunяlяrя dя rast gяlmяk olur: O, uшaqlarыn zehni qabiliyyяtini yoxlamaq mяqsяdilя onlar цчцn maraqlы tapmacalar yazmышdыr ki, bir neчяsini nцmunя kimi veririk. Шirin-шirin meyvяlяrin gюzцyяm.

Uшaqlarыn sюhbяtiyяm, sюzцyяm.

Salxыm-salxыm, dяstя-dяstя цzцyяm, Яnli-яnli yarpaqlarыm var mяnim.

Mяskяnimdir tяnяkli baьlar mяnim. (цzцm) Nяmli- sulu zяmilяrdя gяzяrяm.

Dingя dцшцb qabaьыmы яzяrяm.

Mяclislяri hяr yerdя mяn bяzяrяm, Dюrяlяrя чяkib mяni yeyяrlяr.

Aьыzlardan dadыm getmяz deyяrlяr. (dцyц) Иnanыrыq ki, Lцtfяli Hяsяnovun zяngin vя maraqlы bяdii irsi gec-tez tяdqiqatчыlarыn diqqяtini cяlb edяrяk geniш шяkildя tяdqiq edilяcяkdir.

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.19

Bir daha yod elementi haqqыnda ЙОД елементи бiogen proseslяrdя oksidlяшdirici element rolunda iшtirak edir vя ekоloji mцhitin saьlamlыьыnыn gюstяricilяrindяn biri kimi tanыnыr

Hцсейн MУСТАФАБЯЙЛИ, AMEA Шяки Rеэионал Eлми Mяркязинин Geokimya лабораторийасынын рящбяри

Yod elementi Mendeleyevин dюvrи sisteminin VЫЫ qrupunda yerlяшяn, sыra nюmrяsi 53, atom чяkisi 127-yя bяrabяr olan qeyri-metaldыr. Halogenlяr qrupuna daxildir. Metallik parыltыya malik olan qara boz rяngli kristallarы vardыr. Sыxlыьы 4,94 qr/sm3, яrimя temperaturu 184,3500C-dir. Tяbiяtdя daha чox vulkanlarla яlaqяdar pцskцrmяlяrdя yцksяk fon miqdarыnda rast gяlir. Xцsusilя kameral mantiya tipli vulkan mяhsullarыnыn tяrkibindя daha чox iшtirak etdiyi ehtimal olunur. Biogen proseslяrdя oksidlяшdirici element rolunda iшtirak edir vя ekaloji mцhitin saьlamlыьыnыn gюstяricilяrindяn biri kimi tanыnыr.

Adi шяraitdя yod elementi otaq temperaturunda buxarlanыr, bu zaman bяnюvшяyi rяng alыr, (yunanca yod "bяnюvшяyi" rяng demяkdir) qыzdыrыldыqda isя qaynayr. Suda pis hяll olunduьundan daha чox цzvц hяlledicilяrlя olan mяhlullarыndan istifadя edilir. Yod elementini яsasяn buruq vя dяniz sularыndan alыrlar. Dяniz suyunda onun miqdarы hяr tonda orta hesabla 20-30 mq tяшkil edir. Dяniz yosunlarы, xцsusilя dяniz kяlяminin (laminariya) quru kцtlяsindя onun miqdarы hяr tonda 5 kq-a чatыr. Dцnyanыn яsas yod ehtiyaclarы Чilinin Atakama sяhrasыnыn halogen чюkцntцlяri vя Yaponiyanыn dяniz yosunlarы hesabыna юdяnir (tяxminяn 99 % tяшkil edir).

Yodun bir sыra tяbii minerallarы vardыr. Bu minerallar gцmцш, mis, brom, xlor, kalsium vя s. kimi elementlяrlя birgя birlяшmяlяr yaradыr. Bunlardan lautarit - Ca (JO3)2, yodobromit Ag (Br, Cl, J), mayersit - Cu J x 4 Ag J- daha чox fяaliyyяtdя olan vulkanlarыn (mяsяlяn, Vezuvi vя Volkano-Иtaliya) yaxыnlыьыnda yerlяшяn termal sularыn яmяlя gяtirdiyi чюkцntцlяrdя tяsadцf olunur.

Yodun yer qabыьыnыn sцxurlarыnda orta miqdarы - 0,00004 %-dir. Bu gюstяrici sцxurlarыn hяr ton kцtlяsindя 400 mq - demяkdir.

Yodun яn sяciyyяvi geokimyяvi xцsusiyyяti onun чox gцclц yayыlma qabiliyyяti ilя baьlыdыr. Bu sяbяbdяn ona hяr yerdя rast gяlinir vя yod daima hяrяkяtdя-

dir. Daьlыq яrazilяrdя onun hяrяkяtliliyi hяm dя yaьыш vя чay sularыnыn sцxurlarы intensiv surяtdя yumasы nяticяsindя daha da yцksяlir.

Bu sяbяbdяn dя daьlыq яrazilяrdяn yod elementinin yuyularaq okeanlara doьru daшыnmasы bюyцk vцsяt alыr. Nяticяdя daьlыq яrazilяrin landшaftlarыnыn torpaq, bitki vя heyvanat alяmi tяrkibindя yod чatышmazlыьы dцzяnlik яrazi landшaftlarыndan xeyli fяrqlяnir.

Geokimyяvi proseslяrdя yod elementinin miqrasiyasыna dяmir, fosfor, flцюr, brom, kalium, selen elementlяri kюmяklik gюstяrir. Yod elementi юzц dя geokimyяvi proseslяrdя qыzыl, gцmцш, platin, brom, flцюr, fosfor, mis, molibden, kobalt, nikel, sink, qalay vя s. elementlяrinin fяallыьыnы artыrыr. Tяbii ki, bir sыra elementlяr yodun geokimyяvi fяaliyyяtinя tormоzlayыcы tяsir gюstяrir. Mяsяlяn, kцkцrd, uzan, stronsium, manqan, qurьuшun, kadmium, civя, arsen, tantal, tellur, barium, aktinoidlяr vя s. yod elementinя geokimyяvi vя hяm dя yяqin ki, biokimyяvi proseslяrdя az bioloji funksiyalarыnы yerinя yetirmяkdя ciddi maneчilik tюrяdirlяr. Bir sюzlя, yuxarыda adlarы sadalanan kimyяvi elementlяrin bitki, heyvan vя insan orqanizminя faydalы olanlarы yodla bir qarшыlыqlы яlaqя birliyindя, яksinя ekoloji mцhitin чirklяndiricilяri hesab olunan bюyцk bir kimyяvi elementlяr qrupu isя yod elementinя antoqonist bir mюvqedя tяmsil olunurlar. Yodla ziddiyyяt tяшkil edяn elementlяrin xцsusяn kцkцrd, manqan, stronsium, barium elementlяrinin orta miqdarы yodun orta fon miqdarыndan min dяfяlяrlя artыq olduьunu nяzяrя almыш olsaq, ekoloji чirklяnmяnin tяшяkkцl tapdыьы яrazilяrdя yod elementinin чatышmazlыьыnыn niyя bюyцk rяqяmlяrlя ifadя olunduьunu da anlamaq olar. Halhazыrda dцnya яhalisinin 30%-я qяdяri yod elementinin azlыьы ilя qarшыlaшыb (tяxminяn 1 milyard 570 milyon nяfяr). Planetimizin 500 milyon sakinindя isя yod чatышmazlыьыnыn olduьu qeydя alыnmышdыr. Иnsan orqanizmindя orta чяki 70 kq gюtцrцlmяklя 12-20 mq yod elementi iшtirak edir. Yodun 90%-dяn чoxu qalxanabяnzяr vяzidя toplanыr. Иnsan qida vasitяsilя gцndяlik olaraq 0,15 mq yod qяbul edir. Яrzaq vя hava vasitяsilя qяbul olunan yodun insan orqanizmindяn yarы чыxarыlma mцddяti isя 138 gцn hesab olunur. Иnsan orqanizmindя hяm dя qaлxanabяnzяr vяzi, qaraciyяr vя bюyrяklяrdя olan yodun daima tяzяlяnmяsi prosesi gedir. Yodun bioloji proseslяrdя iшtirakы, yяqin ki, orqanizm цчцn ciddi fяsadlar tюrяdя bilяcяk toksiki vя kasorogen elementlяrin ionlarы ilя (uran, arsen, civя tantal, kцkцrd, kadmium, tellцr vя s.) olan antoqonist

"Дяyirmi masa"da mяшьulluq mяsяlяlяrinя dair fikir mцbadilяsi aparыlmышdыr Mayыn 15-dя Шяki шяhяr Mяшьulluq Mяrkяzindя "Sosial mцdafiяyя xцsusi ehtiyacы olan vя iшя dцzяlmяkdя чяtinlik чяkяn vяtяndaшlar цчцn kvota tяtbiq edilmяsi Qaydalarы" barяdя iшяgюtцrяnlяrin mяlumatlandыrыlmasы vя qeyd olunan яhali kateqoriyasыnыn mяшьulluьunun tяmin edilmяsi sahяsindя iшяgюtцrяnlяrin iшtirakы" mюvzusunda "dяyirmi masa" keчirilmiшdir.

mцbarizя цчцn bюyцk яhяmiyyяtя malikdir.

Tяbii proseslяrdя-maqmatizm, metamorfizm, чюkmя sцxurlarыn differensiasiyasы vя s. yod elementinin yayыlmasы ilя manqan elementinin paylanmasы arasыnda яks mцnasibяtin olduьu aшkara чыxыr. Manqan elementi ilя nisbяtяn zяnginlяшяn яrazilяrdя bu elementi daha чox saxlayan yeraltы sularda adяtяn yod чatышmazlыьы mцшahidя edilir. Mяsяlяn, nisbяtяn Mn-la zяnginlяшяn boz, torpaqlarda, cod sularda, karbonatlы vя яhяncli sцxurlarda yod elementinin чatышmazlыьы aчыq-aшkar юzцnц birцzя verir.

Yod elementinin insan orqanizmindя hansы faydalы funksiyalarы yerinя yetirmяsinя nяzяr salaq - Иlk nюvbяdя yod qalxanvari vяzinin hazыrladыьы hormonlarda iшtirak edir - чoxalma, boy artыmы maddяlяr mцbadilяsi, hemoqlobinin qanda miqdarыnыn normal sяviyyяdя saxlanmasы proseslяrindя чox mцhцm rol oynayыr.

Hamilя vя uшaq яmizdirяn qadыnlarыn bu elementя olan ehtiyaclarы daha qabarыq surяtdя юzцnц gюstяrir. Yod чatышmazlыьы xцsusilя

yaь, karbohidrat vя vitaminlяrin mцbadilяsinin zяiflяmяsi baш verir.

Yod elementinin insan orqanizmindяki rolu onun daxili vя xarici amillяrя olan mцnasibяti ilя dя izah edilir.

Yod qalxanvari vяzinin hormonlarыnыn tяrkib hissяsi kimi iшtirak edяrkяn, oksigenin istifadя olunmasыna tяlabatыnы vя fermentlяrin fяallыьыnы artыrыr, sinir sisteminin fяaliyyяtini normallaшыdыrыr, saчlar vя dыrnaqlarыn normal inkiшafыnы tяmin edir.

Yod чatышmazlыьыnы tяyin etmяk mяqsяdi ilя istifadя olunan цsullardan biri ayaьыn baш barmaq dяrisinin qalыnlaшaraq kobudlaшmasы hesab olunur. Onun mцяyyяn olunmasыnыn digяr яlveriшli цsulu insanыn yanыna yodun 5%-li spirtli mяhluluna batыrыlmыш pambыqla чяkilяn damadama xяtlяr vasitяsilя mцяyyяn olunur. Яgяr yod izlяri bяdяndяn 3 saat mцddяtindяn sovrularaq yox olarsa - bu orqanizmin "yod aclыьы"nы gюstяrir. Яgяr 6 saat mцddяtindя bu izlяr sovrularsa yod azlыьыnыn olduьunu sцbut etmiш olur. Normal halda isя yod izlяri bяdяndя 1 sutkayadяk saxlanыlыr.

uшaq vя mяktяblilяr arasыnda daha tez юzцnц gюstяrir ki, bu da onlarыn boy artыmы цчцn yod elementinя olan ehtiyaclarы ilя bilavasitя яlaqяdardыr. Uшaqlar vя mяktяblilяr arasыnda 5%-dяn artыq zob xяstяliyi olan yaшayыш rayonlarы "endemik zob" яrazilяri hesab olunur. Yod чatышmazlыьыna qarшы lazыmы tяdbirlяr gюrцlmяdikdя yaddaшыn zяiflяmяsi, intellektin aшaьы enmяsi, yuxusuzluq, yorьunluq, dalьыnlыq hallarы baш verir. Daha dяrin vя uzunmцddяtli yod чatышmazlыqlarы nяticяsindя insanlarda anemiya, immun чatышmazlыьы, osteroxondroz, ginekoloji, bronxial, aь ciyяr, emosional vя kardioloji xяstяliklяr yaranmasыna sяbяb olur. Dяrilяrin quruluьu vя kяpяklяшmяsi, saчlarыn tюkцlmяsi, qяbizlik, яhval-ruhiyyяnin sяbяbsiz surяtdя pislяшmяsi vя s. яlamяtlяr dя yod чatышmazlыьы ilя яlaqяdar ola bilяr. Чox zaman yod elementinin normadan azlыьы "gizli aclыq" adы altыnda adlandыrыlыr ki, bu zaman maddяlяr mцbadilяsinin su, zцlal,

Yod azlыьыna gяtirib чыxaran sяbяblяrdяn bir qrup da xariciekzogen amillяrlя baьlыdыr. Buraya flavanoidlяr, fenollar, tiosianatlar, disulfidlяr, nitrat vя nitrit birlяшmяlяrinin insan orqanizmindя toplanmasы ilя яlaqяdardыr. Qidada zцlallarыn, vitaminlяrin, mikroelementlяrdяn brom, selen, kobalt, mis, sink vя s. чatышmazlыqlarы, qяbul olunan antibiotiklяr, sulfonilamidlяr dя yodun orqanizm tяrяfindяn mяnilsяnilmяsinя яngяlliklяr yaradыr. Belя maneяlяr olduqda insan orqanizmindя zяrяrli tяsir gюstяrяn radioaktiv yod izotoplarыnыn toplanmasы mцшahidя olunur ki, bu da endemik zob xяstяliklяrinin fяsadlarыnы daha da dяrinlяшdirir.

Yodun normadan artыq miqdarы da чox tяhlцkяlidir. Bir damla yod mяhlulunu шяkяr цzяrinя damыzdыrыlaraq qяbul edяrkяn gцndяlik normadan 30 dяfя чox yod orqanizmя daxil olur. Bu halda orqanizmdя gцclц toksikoz hadisяsi baш verя bilяr.

Яlaqяdar dюvlяt qurumlarыnыn nцmayяndяlяrinin, idarя, mцяssisя vя tяшkilat rяhbяrlяrinin iшtirak etdiyi tяdbirdя dюvlяtin mяшьulluq siyasяtinin hяyata keчirilmяsindя mяшьulluq xidmяti orqanlarы ilя yanaшы, iшяgюtцrяnlяrin dя цzяrinя mцяyyяn юhdяliklяr dцшdцyц qeyd olunmuшdur. Belя ki, "Mяшьulluq haqqыnda" Qanuna яsasяn iшяgюtцrяnlяr mяшьulluьa dair statistik hesabat tяqdim etmяklя sosial mцdafiяyя xцsusi ehtiyacы olan vя iшя dцzяlmяkdя чяtinlik чяkяn vяtяndaшlar цчцn mцяyyяn olunmuш kvota yerlяrinя hяmin kateqoriyadan olan vяtяndaшlarыn iшя gюtцrцlmяsinя kюmяk gюstяrmяlidirlяr. Чыxыш edяnlяr bu kateqoriyadan olan vяtяndaшlarыn mяшьulluьunun tяmin edilmяsinя kюmяklik gюstяrilmяsinin vacibliyini xцsusi vurьulamышlar.

"Dяyirmi masa"da, hяmчinin mяшьulluq mяsяlяlяrinя dair яtraflы fikir mцbadilяsi aparыlmышdыr.

Yod azlыьыnы vя daha dяrin fяsadlar verяn чatышmazlыqlarыnы aradan qaldыrmaq mяqsяdi ilя bir sыra qaydalara яmяl etmяk zяrurяti vardыr.

Birinci nюvbяdя yod чatышmazlыьы mцшahidя olunan яrazilяrdя yodlaшdыrыlmыш xюrяk duzlarыndan istifadя etmяk lazыmdыr.

Burada onu da qeyd etmяk yerinя dцшяrdi ki, texnogen proseslяrin inkiшafыnыn indiki sяviyyяsindя yoda antoqonist mцnasibяt gюstяrяn kimyяvi maddяlяrin miqdarы xeyli artdыьыndan yodlaшdыrыlmыш xюrяk duzlarыnыn da gцcц чox vaxt bu problemin hяllinя kifayяt elяmir.

Daha yaxшы olardы ki, yodlaшdыrыlmыш xюrяk duzlarыna hяm dя yodun yaxыn kюmяkчilяrindяn sayыlan brom elementi яlavя edilsin. Bu zaman yodun mяnimsяnilmяsi xeyli asanlaшmыш olardы. Digяr tяrяfdяn yodun bromla birlikdя qяbul olunmasы dяmir, mis, moubgen, kobalt, selen elementlяrinin dя orqanizm tяrяfindяn mяnimsяnilmяsinя kюmяklik gюstяrя bilяr.

Yod azlыьы vя чatышmazlыьыndan яziyyяt чяkilяn яrazilяrdя insanlar яn qяdim zamanlardan bяri mцxtяlif bitki vя heyvan qida mяhsullarыna maraq gюstяrmiшlяr. Dяniz vя okean balыqlarыnda, xцsusilя, skumbriya, sardiniya, treska balыqlarыnda kifayяt qяdяr yod vardыr (hяr 100 qr kцtlяdя 300-400 mikroqram). Bu dяniz balыqlarыnыn tяrkibindя eyni zamanda brom, fosfor, kobalt, molibden kimi faydalы komponentlяr dя yцksяk miqdarda toplanmышdыr. Чay balыqlarыnda, yяni шirin su hюvzя mяhsullarыnda bu gюstяrici hяr 100 q kцtlяyя 70 mikroqrama qяdяr azalыr.

Dяniz vя чay balыqlarыndan istifadя olunarkяn yodun bюyцk bir hissяsi orqanizm tяrяfindяn mяnimsяnildiyi halda bitki mяnшяli mяhsullarыn tяrkibindяki yodun bюyцk bir hissяsi mяnimsяnilmяmiш qalыr. Bununla belя qяdim zamanlardan bяri insanlar yabanы bitkilяrdяn yod чatышmazlыьыndan xilas olmaq цчцn istifadя etmiшlяr. Mяsяlяn, Шяki mяtbяxindя istifadя olunan "kцyяr" bitkisinin turшuda tutmasыndan (bu bitki yodla zяngindir) son zamanlara qяdяr olduqca geniш istifadя edilmiшdir. Yцksяk daьlыq яrazilяrdя yodun яtraf mцhitdя (landшafta) miqdarыnыn xeyli aшaьы olduьu endemik zob rayonlarыnda yodla zяngin olan baldыrьan (bolшevik) bitkisindяn daha geniш surяtdя istifadя edilir. Meyvяlяrdяn feyxoa, qoz, tяrяvяzlяrdяn noxud, bibяr yabanы kюkцmsovlardan yer almasы daha чox yod saxlayan mяhsullar hesab olunur.

Yodun tяbabяtdяn baшqa istifadя olunduьu sahяlяr чoxdur.

Texnikada iшыq mяnbяyi kimi, akkumulyatorlar istehsalы, lazertermo-nцvя sintezi, radioelektron sяnaye vя s.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.20

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

П О Е З И Й А Yeddi qяbirdяn Biri Pirdi, Azяrbaycanыm.

Hekayя Mяnя sюylяyib bunu Doхsan yaшlы tanышыm, Mяn dя sizя danышыm, Yaxшы qulaq as, eшit. Яvvяl sюz aчdы qoca Kiчik bir fermer haqda: Yazы daьda keчirir, Hяr il, Qышы qышlaqda.

Veysяl ЧЯРКЯЗ

AZЯRBAYCAN (Poema)

"El bilir ki, sяn mяnimsяn!"

Sяmяd VURЬUN Dцnyaya gюz aчmышam Otuz yeddidя, Martda, Gecяnin tяn yarыsы.

Evimizdя Nя чыraq Yanыb O axшam, Nя шam!

Doqquz aylыq bu yolu Kim aчdы?

Kim bagladы?

Hava soyuqdu, sяrtdi, Bяlяk buz tяk Aьladыm...

Yasadыm Gah ac, Gah tox.

Sanъdы bir bal arыsы Bir gцn mяni Haq-nahaq O юldц, amma, mяn yox. Юmцr yolum Uzandы Addыm-addыm, nя yaxшы! Иlan vurdu, Юlmяdim, Saьaldыm. Иt tutdu, it!

Qudurmadыm, nя yaxшы!

Qozdum, Bиr qoz, чяtяnя.

Sыnmadыm!

Yazdыm-pozdum.

Gah uddum, Gah uduzdum.

Dяyiшdi Yer-gюy, Alяm, Bяm oldu zilim, Nя qяm?!

Dilim dяyiшmяz, dilim. Юmrцm boyu bu dildя Hamыya "can"demiшяm Dil aчanda Ыlk dяfя Azяrbaycan demiшяm.

Azяrbaycan Hяm cяnnяt tяk gюzяldir, Hяm Vяtяn tяk шirin!

Biz Шairlikdя Sяmяdik, Иgidlikdя Mцbariz! Яlli milyondan чoxuq Yer цzцndя, Dilimiz, Allahыmыz Qiblяmiz Birdi, Azяrbaycanыm.

Saya bilmяdim Sцrц, Иlxы, Naxыr neчяdi.

Qoruyurdu onlarы Amma On чoban, beш it. Юrцш Baqqala yaxыn Иdi, Cunutdan uzaq, Ortaq olub varыna "Dabaq" Oьru, Yalquzaq.

Doluydu mal-qarayla Yeddi tюvlя, Цч aьыl, Nя gopdu bu, Nя naьыl.

Molla Turab at чapыb Gяlir Borчdan Bura Tяk, Molla Cumanы tapыb Kюmяk istяsin, kюmяk.

Kim bilmir ki, Daьыstan Qяhrяmanlar yurdudu? Ыndi rяqibi, Dedi, "On birinci ordudu"!

Davadы, Qan tюkцlцr, Qaш qaralыr atяшlя, Atяшlя dan sюkцlur.

Belя gяdяrsя, Rяngi Qыzaracaq Terekin.

Yaddan чыxыb шum, яkin Molla,qazы Asыlыr, Odlanыr Mяsчid, "Quran".

Gяlib чatar Шяkiyя, Qabaьыnы kяsmяsяk Bu qasыrьa, Bu boran...

- Чatыb, dedi, Miraьa!

O tufan, Sяndяn qabaq, Keчib dяrя, aшыb daь. Юldцrцb o яsgяrlяr Keчяn шяnbя Cumanы.

Hamы qara baьlayыr Darvazaya, Qapыya Elя bil ki, aьlayыr Tяbiяt; Yeddi gцndц Чюkцb payыz dumanы.

Agladы iчin-iчin Turab Molla Cumaчцn.

DЦNYA

Елшад БАЙРАМОЬЛУ

Nя ad verяk Bu dцnyada Kin-kцdurяt qazanыnda Hey qаynayыb daшanlara?..

Qapыlarы baьlы qoyub, Sinяlяri daьlы qoyub, Юz hяddini aшanlara?..

Bяшяr nя vaxt qurtulacaq Gюydя barыt qoxusundan?..

Yerdя юlцm qorxusundan?..

Nя vaxtacan Abыr-hяya gюzlяmяdяn Ayaq gяlib baш olacaq?

Nя vaxtacan Ayaq-baшlar Baшыmыza daш olacaq?

Bu minvalla hara gedir Чяrxi azыb чюnяn dцnya?

Dяrd gяldi dяrdin цstя. Юzц xяstя, Cuma yox. Цmid qalыb tяk шeyxя. Шeyx чяtin чыxar цzя; Mollanы юldцrяnlяr, Шeyxi necя saь qoyar?!

Ya tяsadцf idi bu, Ya sehr, Sirr, Mюcцzя; Pычыldadы Miraьa: Sakit olun, Шeyx gяlir!...

Yas geyimli idi seyx, Qara rяngliydi at da.

Aьa durub qoч kяsdi Шeyxin ayaьы altda.

Aчdыq чadыrda xalы, Sцfrяdя Чay, lavaш, яt!

Uzandы чox sюz-sюhbяt.

Aчmadы шeyxi amma Molla Turabыn halы.

Kюks юtцrdц, Ah чяkdi.

Gюrцш bitdi, Fermerin Dяrdi artыb yцz oldu.

Soruшdu шeyx Turabdan: "Nя vaxt gяlяcяksяn bяs...

"Bizя" demяdi amma, Dedi "bizim tяrяfя"?

Cavab bircя sюz oldu: "Sabah!"

Turab Ah чяkdi, Kюks юtцrdц Bu dяfя. Яcяl yaxыnmыш necя, Юldц Turab o gecя.

Getdik qяbir qazmaьa Иkimiz Mяn, Miraьa Sяhяr, Kцlцnglя, bellя.

Gюrdцk Mяzarlыqda шeyx Gцlя su verir яllя, Ovuc-ovuc, Arx suyu. Юzц bitib, Шeyx яkmяz, Bircя qarышdы boyu.

Hцznlц bir sяslя Шeyx Hanы, dedi, bяs Turab?

Dedik юlцb, Gяlmiшik Qяbir qazaq!

-Qazmышam, Dedi, Qяbir hazыrdы!

Ayaьыmыn altыndan Elя bildim yer qaчdы, Nя bilib шeyx Юlяcяk Gecя Turab?

Gor qazыb.

Alыn yazыmыz sirdi, Yazan bilяr nя yazыb! Юzц bu sirri aчdы: - Ona dцnяn Nя vaxt bяs Gяlяcяksяn dedim mяn, O da "sabah"dedi dя.

Bu "sabah" Get, mяnя tez "Gor qaz" demяk idi dя.

Siz юmrцn dя cavan, gяnclik mюvsцmц Nя qяшяngdir yasяmяnin dцzцmц Sizя deyяcяyяm sюzцn dцzцnц Bir ayы sevmirяm sizdяn savayы Nя tez keчdin, aprel ayы, may ayы?

Шeyx, Aшыq Molla Cuma, Turab Bu цч qяbirdяn Biri ziyarяt olub, Иkisi - and yerimiz Bir qяbrin baшdaшыna Bu cцr шeir yazdыq biz: “Nя Gцn doьur gorda, nя Ay. Burda gecя bitяn deyil.

Vяtяn daшы olmayana, Yяqin,gor da Vяtяn deyil.”

Yarыm яsr yaшayыb Qыrx яsrlik boy atdы, "Azяrbaycan" шeiri tяk Bir mюcцzя yaratdы. Иndi яlli bir ildi Yatыr mяzarda Sяmяd.

Oyansaydы, O шeiri Cыrыb, Yazardы Sяmяd: "Xankяndidяn Laчыnacan Yeddi qыlыnc yaralыdыr Azяrbaycan!

Boyu boyda bir muzeylik Шяhid ciyяrparalыdыr Azяrbaycan.

Mцstяqillik iшыgыnda Addыmlayыr, Fяqяt dцшmяn яlindяdir Hяlя neчя Dяrя-tяpя,чяmяn-чayыr.

Necя rahat nяfяs alar Oьlu,qыzы?

Bayraьыnыn rяngi: Yaшыl, Gюy, Qыrmыzы.

Himni tяzя, Gerbi yeni Azяrbaycan.

Heyran oldu Mцbarizя Gюy dя, Yer dя.

- Nя qяribя юlkяdi bu? Яhsяn, alqыш Belя gяncя, Belя yurda, Dedi; Burda; Bir nяfяr dя Yenilmяz bir Ordu imiш!

Sцlh sevяrlяr - Mцbarizlяr Yurdu imiш Azяrbaycan!”

Gяlmiшяm цstцnя giley-gцzarla, Sяksяnmя bu sяsdяn - цndяn, ay Sяmяd.

Danышa bilirяm hяr lal mяzarla Sяni itirdiyim gцndяn, ay Sяmяd.

Yuxuda gюrцrяm - yaman arыqsan, Чяtin qяlяm tutur яllяrin, чяtin.

Torpaьыn altыnda bir mяzarlыqsan, Torpaьыn цstцnя sыьmыr шюhrяtin.

Baxdыm heykяlinя, Gюrdцm sol яlin Dirsяkdяn bцkцlцb, Sяmяd, ay Sяmяd.

Heyif ki, qыzыldan deyil heykяlin, Tuncdan tюkцlцb Sяmяd, ay Sяmяd.

Aкиф SАЛАМОЬЛУ

Aprel ayы, may ayы Baшы aь duvaqlы alчa чiчяyi Yamyaшыldыr yarpaqlarыn lячяyi.

Siz - aylarыn bakirяtяk gюyчяyi, Yoxdur sizя bяnzяr aylarыn tayы Nя tez keчdin, aprel ayы, may ayы?

BAШЫMA ЭЯLЯNLЯR...

Bu yanlыш dцnyada arzular yanlыш, "Aьlыma gяlmяyяn baшыma gяlir" .

Yцz il bundan qabaq olub keчяnlяr, Иndidяn yol alыb qarшыma gяlir.

Aprel yeniyetmя, may gяncliyimdir Aprel чыlьыnlыьыm, may dincliyimdir Yanvar, fevral ayы яzginliyimdir Иlыq nяfяsinlя ver gяnclik payы Nя tez keчdin, aprel ayы, may ayы?!

*** Zяhmяtя, яmяyя alыш, Yaшadыqca iшlя, чalыш. Чалыш щеч вахт etmя gцnah, Yaьmasыn цstцnя bir ah.

Mяqsяdin olsun doьru yol, Сян mяlяk kimi dцzgцn ol. Яtrafыna yalan satma, Yalanы doьruya qatma.

Sюzцnя яmяl et daim, Иnsanlarla ol mцlayim.

Aynur ЩАГВЕРДИ, AMИ-nin Шяki filialыnыn 3-cц kurs tяlяbяsi

Ey insan

Bюyцklяrя elя hюrmяt, Kiчiklяrя gюstяr шяfqяt.

Doьruya etmя xяyanяt, Amalыn olsun hяqiqяt.

Bяzяyin olsun lяyaqяt, Cibinя girmяsin rцшvяt. Яlinя dяymяsin haram, Hяmiшя et nяfsini ram.

Ey insan, sюzцm var sяnя, Diqqяtlя qulaq as mяnя.

Yaradana inan hяr an, Odur bizlяri qoruyan.

Kюmяksizlяrя et kюmяk, Pis qяlblяrdя mяrhяmяt яk.

Zцlmkara vermя aman, Yoxsa olar hяr шey viran.

Vяtяnini sev hяr zaman.

Lazыm gяlяrsя ol qurban.

Ailяni mцqяddяs say, Чцnki odur яn yaxшы pay.

Bu, bir hяqiqяtdir inan, Hяr шeyя dяrmandыr zaman. Шцkцr etmяyi bacarsan, Xoшbяxtliyi qazanarsan.

Ata, anana et hюrmяt, Onlara borclusan яlbяt.

Tяbiяti qoru hяr an, Yoxsa olar dцnya viran.

Xislяtindя olsun sяbir, Арзуларына сян чat bir-bir. Юz iшini yaxшы etsяn, Uьurlu bяhrя gюrяrsяn.

Daim ol abыr-hяyalы, Yaшa юmrцnц mяnalы.

Namusunu qoru hяr an, Onsuz heч нядир insan.

Saьlamlыьыnы qorusan, Uzun юmцr yaшayarsan.

Bяslяmяsяn kin-kцdurяt, Hяyatыn olmaz mцsibяt.

Pis vяrdiшlяrdяn uzaq dur, Hяyatыnы aьыlla qur.

Geyimin olsun abыrlы, Dediklяrin dя mяnalы.

Az шeyя etsяn qяnaяt, Щяйатын olmaz mяшяqqяt.

Elя adamla et dostluq, Qяlbindя olsun doьruluq.

Vaxtыnы keчirmя яbяs, Biliklяrя gюstяr hяvяs.

Sevgi, dostluqda ol sadiq, ИНСАН adыna da layiq.

***

Gюrяn harda gecяlяyяr Gцnц, Ayы sюnяn dцnya?..

Tapdalanырsa duz-чюrяk De, qalarmы elя цrяk?!

Kimя lazыm, nяyя gяrяk Cin atыna minяn dцnya?.. Шяr yatmayыb ipя-sapa, Yeri-gюyц tutsa topa, Юz-юzцnц necя tapar Haqq taxtыndan enяn dцnya?!

"May ayы aьыrdыr" deyяn aldanыr Gцl яtri duymayan axы nя qanыr?

Sizin sayяnizdя hяr шey canlanыr Bahar yaшamayan юmцr havayы Nя tez keчdin, aprel ayы, may ayы?

Baш gюtцrцb getmяk sяfяr hяsrяtim, Yollara yцklяnsя yollarыm чяkmяz. Яzabыm юlчцlmяz daш tяrяzidя, Baшыm чяkяnlяri яllяrim чяkmяz.

MЯNЯ YOL GЮSTЯRMЯ...

Payыza dцшmцшяm, payыz gцnlцyяm, Yaddaшыm boyunca duman sцrцnцr. Юmrцn яvvяlinя qяdяm basmamыш, Boylanыb baxыrsan sonu gюrцnцr.

Mяnя yol gюstяrmя, ay atam oьlu, Az-az adamlarda etibar olur.

Yol gюstяrяn ilя yola чыxanыn Bяzяn arasыnda uчуrum olur.

Kiminsя яlinin iчindяn keчib, Baшыma gяlяnlяr gцnbяgцn artыr. Ичimdя qurulub dar aьaclarы, Kim isя elя heyy ipini dartыr.

"Bяnюvшя-bяnюvшя" oyunundayыq, Kim-kimin юmrцnя, bяxtinя dцшя.

Bяdbяxt o adamdыr, xoшbяxtlik payы, Юmrцnцn sonuncu фяслиня dцшя.

Nя чяtin oyunmuш tale oyunu, Gюzlяri yol чяkяn bir tяnha daьam.

Xяlvяtя чяkilib bir payыz gцnц, Elя юz iчimdя asыlacaьam!..

Talelяr qarышыq,юmцrlяr qыsa, Xoшbяxtlik bir quшdu, gяzяn чox olur, Axtara-axtara itirdiyimiz, Vallah tapdыьыmыzdan daща olur.

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.21

Д ДЙ ЙП П э эу уш шя яс сии MЯKTЯBLИLЯRИN YAY TЯTИLИNDЯ YOL HЯRЯKЯTИNИN TЯHLЦKЯSИZLИYИ Яziz mяktяblilяr!

Siz артыг "Son Zяng"ин sяdalarы altыnda охудуьунуз тящсил осагларындан узаглашмысыныз.

Kimiниз юz doьma Шяkiмиздя, kimiниз isя baшqa шяhяr vя rayonlarda istirahяt edяcяkсиниз.

Amma bцtцn hallarda siz kцчя vя yollarda avtomobillяrlя rastlaшacaqsыnыz. Kцчяlяr boyu hяrяkяt edяcяk, yollarы keчmяli olacaqsыnыz. Ona gюrя dя, YOL HЯRЯKЯT QAYDALARЫNA ciddi яmяl etmяk lazыmdыr ki, yay tяtilindя avtomobil qяzalarыndan uzaq olasыnыz. Xatыrladыrыq ki, bu ilin keчяn цч ayы яrzindя respublika яrazisindя piyadalarыn

vurulmasы ilя baьlы onlarla yol nяqliyyat hadisяsi baш vermiшdir.

Aparыlmыш tяhlil gюstяrir ki, piyadalarыn vurulmasыnda sцrцcцlяrlя yanaшы, piyadalarыn da tяqsiri vardыr.

Odur ki, mяktяblilяr, elяcя dя digяr piyadalara mцraciяt edirik ki, aшaьыdakы qaydalara ciddi яmяl etsinlяr: - Kцчяlяrdя, sяkilяrdя, yollarda isя ehtiyat hissя ilя hяrяkяt edin. Яgяr sяki yoxdursa, kцчяnin tam kяnarы ilя gedin.

- Piyada keчidlяri ilя kцчяni keчin. Piyada keчidi yoxdursa, kцчяnin dцz xяtli hissяsindяn, yяni hяr iki tяrяf yaxшы gюrцnяn yerindяn, sola-saьa baxmaqla,

чox diqqяtlя, avtomobilin yaxыnlaшmadыьыnы tam yяqin edяrяk keчin.

- Kцчя vя yolda dayanmыш nяqliyyat vasitяsinin qarшыsыndan keчmяk чox tяhlцkяlidir. Яn чox hadisяlяr bu sяbяbdяn olur. Arxa hissяdяn keчmяk lazыmdыr.

- Kцчяni iшыqforun ancaq yaшыl iшыьыnda keчin.

- Avtobuslarы dayanacaqlarda, dayanacaq yoxdursa sяkilяrdя gюzlяyin. Avtobus tam dayanmamыш ona yaxыnlaшmayыn.

- Kцчя vя yollarы keчяrkяn qaчmaq, tяlяsmяk, diqqяtsizlik etmяk olmaz.

- Kцчя vя yollarda yыьы-

2014-CЦ ИLИN ИYUN AYЫNЫN 15-DЯN ИYUL AYЫNЫN 15-DЯK RESPUBLИKA ЯRAZИSИNDЯ "SЦRЦCЦLЯR, ИNTЫZAMLЫ OLAQ!" ADЫ ALTЫNDA TЯHLЦKЯSИZLИK AYLЫЬЫ KEЧИRИLЯCЯKDИR Respublikamыzda Dюvlяt Yol Polisi яmяkdaшlarы hяrяkяtin tяhlцkяsizliyinin tяmin olunmasы sahяsindя mцhцm funksiyalarы bцtюvlцkdя layiqincя yerinя yetirsяlяr dя, юlkяmizdя nяqliyyatыn vя яhalinin sayыnыn ilbяil artыmы yol hяrяkяti iшtirakчыlarыnыn intizamыnыn yцksяldilmяsi istiqamяtindя sяylяrin daha da artыrыlmasыnы zяruri edir.

Aparыlmыш tяhlillяrlя mцяyyяn olunmuшdur ki, respublika цzrя qeydя alыnmыш qяzalarыn 94,5 %-i sцrцcцlяrin qayda pozmalarы, o cцmlяdяn 29,3 % -i nяqliyyat vasitяlяrinin yцksяk

sцrяtlя idarя olunmasы, 31,2 %-i юtmя vя qarшыdan gяlяn nяqliyyatыn yoluna чыxma, 6,7%-i yolayrыclarыnы keчmя qaydalarыnыn pozulmasы, 2%-i nяqliyyat vasitяlяrinin sяrxoш vяziyyяtdя idarя olunmasы sяbяbindяn baш vermiш, hadisяlяrin 42,3 %-ni piyadalarыn vurulmasы tяшkil etmiшdir.

Bu baxыmdan sцrцcцlяr tяrяfindяn sцrяt hяddinin aшыlmasы, юtmя, manevretmя vя qarшы hяrяkяt zolaьыna чыxma qaydalarыnыn pozulmasы, nяqliyyat vasitяlяrinin sяrxoш vяziyyяtdя idarя olunmasы kimi xяtalara qarшы mцbarizяnin gцclяndirilmяsi ilя yanaшы, nяqliyyat vasitяlяrinin yollarыn hяrяkяt hissяsindя yerlяшdirilmяsi

qaydalarыna riayяt olunmasыnыn, piyada keчidindя piyadalara yol verilmяmяsinin tяmini vя s. kimi qayda pozuntularыna qarшы Шяki ШRPШ-nыn DYPB-si rayon яrazisindя reydlяrя baшlayacaqdыr, keчirilяn reydlяrя polisin digяr xidmяt sahяlяrinin dя яmяkdaшlarы cяlb edilяcяkdir. Яhalinin diqqяtini bu tяdbirя cяlb etmяk mяqsяdi ilя respublikanыn avtomobil yollarыnda hяrяkяtdя olan nяqliyyat vasitяlяrinin sцrцcцlяrinя gцndцz vaxtlarыnda nяqliyyat vasitяlяrinin yaxыn iшыq faralarыndan istifadя etmяlяri tюvsiyyя olunur.

шыb topla oynamaq, arabacыqlar, velosiped sцrmяk olmaz.

Minik avtomobillяrinin saь qapыlarыndan dцшцn.

Yaшы 12-dяn az olan uшaqlarыn minik avtomobilindя qabaq oturacaqda oturmasыna icazя verilmir.

Hюrmяtli valideynlяr!

Azyaшlы uшaqlarы tяkbaшыna kцчя vя yollara buraxmayыn, dцkanlara gюndяrmяyin. Bununla siz юz uшaqlarыnыzы avtomobil qяzalarыndan qoruyarsыnыz. Kяnd yerlяrindя mal-qaranыn, ev quшlarыnыn юtцrцlmяsini azyaшlыlara hяvalя etmяyin.

Азярбайъанда "Той карваны" максимум 3-5 автомобилдян ибарят ола биляр. Карванда автомобиллярин сайы чох оланда щям юзляриня, щям дя диэяр щярякят иштиракчыларына проблем йарадыр. Тойларын башланмасы вя йахуд да гуртармасы ящалинин ишдян чыхма вахтларына тясадцф едир вя ясасян эцнцн пик саатларында олур. "Той карваны"нын иштиракчысы олан автомобилляр, йолун щярякят щиссясиня сяпяляняrяк, гаршы щярякят золаьына чыхараг, гаршыдан эялян автомобилляр цчцн гяза шяраити йарадырлар. "Той карванын" да автомобиллярин чох олмасы ишыгфорда (светафорда) тыхаъ йаратдыьына эюря гадаьанедиъи "гырмызы" ишыгда щярякятлярини давам етдирмяк мяъбуриййятиндя галырлар. Бунунла да йашыл ишыгда щярякят едян ав-

2013-ъц илдя республикада баш вермиш Йол-Няглиййат Щадисяляринин рясми хронолоэийасы

(Яввяли 1-ъи сайымызда)

Азярбайъан Республикасы Дювлят Йол Полисинин рясми интернет сайтындан (www.дйп.эов.аз) алдыьымыз мялумата эюря 2013-ъц илдя юлкя яразисиндя баш вермиш Йол-Няглиййат Щадисяляринин хронолоэийасы ашаьыдакы кими олмушдур:

01 iyul 2013-cц il tarixdя Gюyчay rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

08 iyul 2013-cц il tarixdя Masallы rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяq-liyyat hadisяsi baш verib.

30 iyul 2013-cц il tarixdя Hacыqabul rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяq-liyyat hadisяsi baш verib.

5 avqust 2013-cц il tarixdя paytaxtыn Xяzяr rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

6 avqust 2013-cц il tarixdя Quba rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

13 avqust 2013-cц il tarixdя Neftчala rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

14 avqust 2013-cц il tarixdя Иsmayыllы rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

15 avqust 2013-cц il tarixdя Qяbяlя rayonu яrazisindя 2

nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

20 avqust 2013-cц il tarixdя Hacыqabul rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяlяri baш verib.

04 sentyabr 2013-cц il tarixdя Иsmayыllы rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

06 sentyabr 2013-cц il ta-

16 avqust 2013-cц il tarixdя Oьuz rayonu яrazisindя 3 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

29 avqust 2013-cц il tarixdя Zaqatala rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

01 sentyabr 2013-cц il tarixdя Kцrdяmir rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы, Sumqayыt шяhяri яrazisindя isя 2 nяfяrin юlцmц, 8 nяfяrin

rixdя Tяrtяr rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yolnяqliyyat hadisяsi baш verib.

08 sentyabr 2013-cц il tarixdя Abшeron rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

16 sentyabr 2013-cц il tarixdя Sumqayыt шяhяri яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 3 nяfяrin yaralanmasы vя 5 nяfяrin юlцmц, 5 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn 2 aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

18 sentyabr 2013-ci il ta-

rixdя Sabirabad rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, Bяrdя rayonu яrazisindя isя 3 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяlяri baш verib.

20 sentyabr 2013-cц il tarixdя paytaxtыn Sяbail rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 6 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

21 sentyabr 2013-cц il tarixdя Aьdam rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

23 sentyabr 2013-cц il tarixdя Salyan rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

25 sentyabr 2013-cц il tarixdя paytaxtыn Nяrimanov rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

26 sentyabr 2013-cц il tarixdя Zaqatala rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yolnяqliyyat hadisяsi baш verib.

29 sentyabr 2013-cц il tarixdя Xaчmaz rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

29 sentyabr 2013-cц il tarixdя Siyяzяn rayonu яrazisindя 3 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

30 sentyabr 2013-cц il tarixdя Abшeron rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

Tural NИФТАЛЫЙЕВ,

Шяki ШRPШ DYPB YPX-нин баш inspektoru, полис лейтенанты

ТОЙ КАРВАНЫ томобиллярин гаршысына чыхмагла гяза шяраити йарадырлар вя бязян дя бу йол няглиййат щадисяляринин баш вермяси иля нятиъялянир. Она эюря дя, беля ишя полисин мцдахилясиндян юнъя аьсаггалларын дцшцнцлмцш формада йанашмасы, ъаванлара мяслящят вермяляри, лазым эялся тяляб етмяляри мянъя даща мягсядямцвафигдир. "Той карваны"нын иштиракчысы олмаг сцрцъцляри мясулиййятдян азад етмир. Бунунла баьлы Шяки "Дювлят Йол полиси дя мцяййян тядбирляр эюряъяк, светофорун (ишыгфорун) гадаьанедиъи ишаряляриня мящял гоймайан, гаршы щярякят золаьына чыхараг гаршыдан эялян автомобиллярин щярякятиня мане олараг онлара гяза шяраити йарадан, мцхтялиф сяс сигналларындан истифадя едяряк ъямиййятин щаглы наразылыьына сябяб олан щярякятляря йол верян сцрцъцляря гаршы инзибати гайдада тядбирляр эюрцляъякдир.

04 oktyabr 2013-cц il tarixdя Шяmkir rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

06 oktyabr 2013-cц il tarixdя Qobustan rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы, Kцrdяmir rayonu яrazisindя isя 2 nяfяrin юlцmц, 5 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yolnяqliyyat hadisяlяri baш verib.

21 oktyabr 2013-cц il tarixdя Salyan rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 3 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

23 oktyabr 2013-cц il tarixdя Xaчmaz rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

16 noyabr 2013-cц il tarixdя Hacыqabul rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

26 noyabr 2013-cц il tarixdя Aьstafa rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 2 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

29 noyabr 2013-cц il tarixdя Qaradaь rayonu яrazisindя 3 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

11 dekabr 2013-cц il tarixdя Aьsu rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц, 1 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

12 dekabr 2013-cц il tarixdя Qax rayonu яrazisindя 2 nяfяrin юlцmц ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

23 dekabr 2013-cц il tarixdя Шamaxы rayonu яrazisindя 3 nяfяrin юlцmц, 4 nяfяrin yaralanmasы ilя nяticяlяnяn aьыr yol-nяqliyyat hadisяsi baш verib.

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.22

№ 4-5 (115-116), Апрелл - Май 2014

"Sarыbaш vя Sarыbaшlыlar" Вагиф АСЛАН, Azяrbaycan Yazычыlar Birliyi Шяki бюlmяsinin sяdri, Аzяrbaycan Mцяllimlяr Иnstitutu Шяki filialыnыn baш Haшiyя: 2013-cц il noyabrin 20-dя Qaxda - Ыlisudan bir qяdяr yuxarыda, bir qisim adamlarin dediyinя gюrя, Иlisu sultanliьыnыn atlarыnыn saxlanc yeri olduьu цчцn "Tюvlя tala", bir qisim adamlarыn dediyinя gюrя isя Azяrbaycanыn Rus imperiyasы tяrяfindяn iшьalы dюvrцndя mяhz bu talada siyasi danышыqlar getdiyi, rus hяrbчilяri Иlisu hakimlяrini dilя tutub tovladыqlarы цчцn "Tovla tala" deyilяn vя Kцrmцk чayin gцnчixan tяrяfindя yerlяшяn sяfali bir guшяdя яslяn Sarыbaшdan olub, bizim bюlgяmizdя xяtri-hюrmяti, ziyalыlыьы vя xidmяtlяri ilя xцsusi seчilяn, 1947ci il tяvяllцdlц Abdukяrim Rяsul oьlu Яliyevin ad gцnцnя yыьышmышdыq. Bu qяdd-qamяtli, tяbяssцmцndяn iшыq, sяsindяn isя insana qarшы hюrmяt vя ehtiram yaьan Abdukяrim mцяllim sюhbяtlяri vя hяrяkяtlяri ilя bizlяrя iradя, inam, sяrbяstlik bяxш edirdi.

Elя ki, qыsa bir gяzinti hяvяsinя dцшdцk, onda Abdukяrim mцяllim Sarыbaшa bir qяdяr yaxыndan baxmaьы tяklif etdi vя bu mяnim цrяyimdяn oldu. Abdukяrim mцяllimin maшыnыnda Kцrmцk чayin gцnчыxan sahili boyunca, uчurumlar цzяrindяn burula-burula gedяn yol ilя bir qяdяr getdik.

Yolun Kцrmцk чaya eniшi цzяrindя dayandыq. Buradan Sarыbaш tam olmasa da, xeyli aydin gюrцnцrdц.

Baшыnы Yamac daьыn dюшцnя qoyub dяrin dцшцncяlяrя dalan Saribaшыn xatirяlяr iчяrisindя uyuduьunu, цzцnя gцn iшыьы dцшdцkcя gцlцmsяdiyini, цstцnя buludlarыn gюlgяsi endikcя kяdяrlяndiyini gюrdцm. Elя bil ki, Sarыbaш toylarla vя yaslarla dolu xatirяlяrя bцkцlmцшdц. O, bu gюrцnцшц ilя xeyrin vя шяrin qabaьinda sinя gяrib dayanan, zamanыn verяcяyi hяr hansi bir hюkmц qarшыlamaьa hazir olan qяhrяmana bяnzяyirdi.

Sarыbaш - юvladыnыn iyini alan ana, Abdukяrim mцяllim - anasыna can atan bala timsalыnda idilяr. Abdukяrim mцяllimin dя цz-gюzцndя iшыqlar vя kюlgяlяr gяziшirdi... Sarыbaшa яmяlli-baшli baш чяkmяyimizi gцndяmdя saxlamaq шяrti ilя mяclisя yiьiшan dostlarыmыz чox da darixmasinlar deyя geri qayitmaьы qяrara aldiq.

Mяclisin sonunda saьollaшыb daьыlышarkяn Abdukяrim mцяllim mяnя bir kitab baьышladы.

Kitabыn mцяllifi professor Rяsul Tahirzadя, adы isя "Saribaш vя Saribaшlilar" idi.

***

Яlbяttя ki, hяr kяsin юz yeri, юz yurdu haqqыnda danышmaq vя xatirя sюylяmяk haqqы vardir. Yurda шeir qoшmaq шairlяrin, dastan baьlamaq aшыqlarin, kitab yazmaq isя yazычыlarin iшi olsa da, bunu ensiklopedik sяviyyяdя яrsяyя gяtirmяk hяr kяsin iшi deyildir. Burada sevgi, imkan vя sяlahiyyяt mяsяlяlяri хцsusi yer tutur... "Saribaш vя Saribaшlыlar" kitabыnы oxuyub belя bir qяnaяtя gяldim: 1. Bu kitabы kюklяri Saribaшin baьrыnыn baшindan su iчяn, su iчdikcя nяsil-nяsil gюyяrяn, цrцyцb artan, uryukluturuklu olan, юzцnяqяdяrki nяsillяrin yurd sevgisini юzцndя cяmlяшdirяn, lap elя yazdыьы kitab kimi zaman-zaman vяrяqlяndikcя yurd sevgisini юzцndяn sonraki nяsillяrlя paylaшa bilяn bir adam yazmышdыr. 2. Bu kitabы Иlisuda, Qaxda, Bakыda, Tbilisidя, Sankt Peterburqda, Moskvada vя sair yerlяrdя olmasыndan asыlы olmayaraq "Lяqihяngi" ("Saribaшы") havasыna

(Profоссор Rяsul Tahirzadяnin eyniadlы яsяri ятрафында дцшцнъяляр) kюklяnяn, yurd-yuvasы haqqinda tarixin verdiyi vя tarixяn verilяn fяrmanlarы, sяrяncamlarы яldя edяn, yurdunun itkin dцшяn daшlarыnы vя daш kitabяlяrini - Sarыbaш mяscidinin qapыsы yanыnda цzяrindя qala labirintinin cizgilяri olub, 1930-cu ildя (Bax.sяh.4950.) yoxa чыxan, Sяngяr qalanыn divarыndan qoparыlыb, 1939-1940-ci illяrdя harasa aparыlan yazыlы daшы, yяni yцkц яyilib daшы qяribliyя dцшяn Sarыbaшыn daшlarыnы yolu dцшdцyц qяrib ellяrdя (Bax.sяh.38.) axtaran, qayыdыb aьsaqqallarы,

Bir kяndin ki, fevral ayinin 5-i, 6-sы, 7-si "Gцnяшin tяpяdяn aшmasы" gцnц (Bax.sяh.17.) adlana vя o цч gцn яrzindя adamlar "Gцnяш doьmazdan яvvяl" yuxudan durub "Alagюz daьыn baшыndakы Yellitяpяdяn Gцnяшin necя aшmasыnыn tamaшasыna" duralar, яfsunlu gцndцzlяriylя dя insanы Yaradana шцkr etmяyя чaьiran o kяndin sehrinя dцшmяmяk mцmkцndцrmц?

Bir kяndin ki, Sяngяr qalasinin yaninda bitяn qocaman cюkя aьacыndan "1941-ci ilin aprelindяn etibarяn mцharibя baшlayan gцnя kimi, hяtta, mцharibя baшlayandan sonra da (Bax.sяh.

37-38.) bir xeyli vaxt яmяlli-baшlы qan axa, nяhayяt, qan aьlayan bu aьac quruya" vя yaddaшlara kючя, "Kitabi-Dяdя Qorqud" qяhrяmanlarы kimi: - Qara baшim sяnя qurban, ey qurumuш qaba aьac! demяdяn o kяndя ayaq basmaq gцnaha yazilmazmi?

Bir kяndin ki, adamы hяrdяnbir qonшusunun sahibsiz qalan evinin qapыsы юnцndя otura, aчыlыb юrtцlmяdiyi vя ya юrtцlцb aчilmadыьы цчцn xiffяt чяkяn qapыnnn da kюnlцnц almaq istяyя, o kяndin necя zяrif bir цrяyя malik olduьunu gюrmяmяk korluq,

Profессор Rяsul Abbas oьlu Tahirzadя (1933), "Sarыbaш vя Sarыbaшlыlar" kitabыnыn mцяllifi

Bu mяnim kяndimdir, kюnцl, dayan, dur!

Burda yarpaqlarin яtrini duyum!

Kцsцb bяnюvшяsi, boynunu burur, Gяl onu oxшayim, gюz цstя qoyum!

aьbirчяklяri dinlяyяn, yaddaшыnы daim par-par parildayan gцzgц kimi saxlayan, tяkzibolunmaz faktlarыn ona verdiyi imkanlar яsasinda sюzцnц demяk цчцn mяqam gюzlяyяn bir yurdsevяr qяlяmя almiшdыr vя bu mяqamы ona mцstяqilliyimiz vermiшdir. 3. Яldя etdiyi materiallarы, hяyatda qazandыьы biliklяri bir mяcraya gяtirmяk sяlahiyyяyяtinя gяlincя isя bu kitabi insana Tanri tяrяfindяn fitri olaraq verilяn mцqayisя vя mцhakimя qabiliyyяti fonunda dяrin zяkaya vя aьla malik olan vя eyni zamanda iшыqlы insanlar tяrяfindяn dяstяklяnяn bir шяxs araya-яrsяyя gяtirmiшdir. O шяxs professor Rяsul Abbas oьlu Tahirzadяdir - Sarыbaшlidir. O iшiqli insanlar isя Abdukяrim Rяsul oьlu Яliyev vя onun oьlu Rяsul Abdukяrim oьlu Яliyevdirlяr - Sarыbaшlidirlar.

***

Bяri baшdan etiraf edim ki, keчmiш, indiki vя gяlяcяk nяsillяrя sevgi чяlяngi, imkan geniшliyi vя sяlahiyyяt bюyцklцyц kimi bяxш edilяn bu kitab mяnя ensiklopedik tяsir baьiшladы: чцnki orada Sarыbaшыn tяrcцmeyi-halы, demяk olar ki, bцtюvlцyц vя tamlыь ilя verilmiшdir. Bu kitabda Sarыbaшin bu gцnя qяdяr bitirdiklяri vя itirdiklяri, bir цzц aь, bir цzц qara юmrцnцn rяnglяri vя naxышlarы юz яksini tapmiшdir. Dяniz sяviyyяsindяn 1800 metr yцksяklikdя yerlяшяn Sarыbaшin gцndцzlяr Gцnяшlя, Gecяlяr Ay vя ulduzlarla olan sюhbяtlяrini, Baldirьan, Kяkilli (Чayin da kяkillisi olurmuш! - V.As.), Bulannix чaylarin onun qulaьina gah piчilti, gah шirilti, gah da hayqirti ilя dediklяrini Kцrmцk чayin gurlayagurlaya alяmя necя bяyan etdiyini dя bu kitabdan oxumaq olar.

Bir kяndin ki, dekabrыn 21-dяn 22-nя keчяn gecяsi "Ulu gecя" (Bax.sяh.17.) ola vя bu "Ulu gecя" indinin юzцndя dя bir чox ailяlяrdя hюrmяt vя ehtiramla qarшыlana, o яziz axшamda biшirilяn xюrяklяrя ruhlari шad olsun deyя яcdadlarimizin adы anыlmaqla duz salina, o kяndin юzцnцn ululuьuna baш яymяmяk olarmi? Tяbrizdя buna чillя gecяsi deyilir, qarpыz suyu iчilir, lяziz xюrяklяr biшirilir, yurdu qoyub gedяnlяrin adыna duz salыnыr.

deyя onun qarшыsыnda diz чюkцb torpaьыnы юpmяmяk nankorluq deyilmi?

Bir kяndin ki, qяrar tutduьu yer Yamac daьin sinяsi, qяnшяri Qarшы daь, saьы Calayer vя Alagюz, solu Karal vя Aьbulaq daьlarы, onlarыn da hяndяvяri Qaraqaya daьы (Bax.sяh.9.) ola, hяr bahar Baldыrьan, Kяkilli, Bulannыx чaylarin (Bax.sяh.18-19.) чяkdiyi nяrяlяrdяn silkяlяnяn bir kяndi Zirvяni qartalli, daьi dumanli, Gюylяri hюnkцrяn, ahli, amanli, Чaylari kюpцrяn gюrmяsяm, olmur! Шehli lalяlяri dяrmяsяm, olmur! deyя hayqыran bir цrяklя salamlamamaq, sonra da Ora gцnbatandыr, bura gцndoьan...

Burda bulaqlar da hяzin юtцшяr.

Qonшu qiz, ay mяnя yad kimi baxan, Asta get, sяhяngin яlindяn dцшяr! deyя mцrgцlц xatirяlяri oyatmamaq manqurtluqdan xяbяr vermяzmi?

Burda babalar var dяrindяn-dяrin, Burda nяnяlяr var hяzindяn-hяzin.

Burda gюzяllяr var pяrdяsi-ismяt, Varliьi sadяlik, sevgi, mяhяbbяt.

Burda oьullar var ellяrя dayaq, Koroьlusayaq! hяqiqяtini hяr шeydяn яvvяl юz юzlцyцndя doьru bir sяmimiyyяtlя etiraf edя-edя qabaьыna чыxan birinci kiшiyя verilяn "salam"ыn ilahiliyini yaшamamaq ruhun юlцmц sayыlmazmы?

Bu mяnim kяndimdir, kюnцl, dayan, dur! Чяkim ciyяrimя yarpaq яtrini.

Vallah, min cяnnяtя dяyiшdirmяrяm Bu sadя torpaьыn torpaq яtrini.

dцшцncяsi ilя Sarыbaшы цrяyinя sыxmamaq, "babam ocaьы" deyilяn ocaьы qalamamaq vя o ocaьыn kюzц ilя "babam чыraьы"nы yandыrmamaq hяr iki dцnyada baьiшlanmaz cinayяt olmazmi?

***

Prof. Rяsul Tahirzadяnin "Sarыbaш vя Sarbaшlыlar kitabыnы oxuduqca "hяr hansы bir Azяrbaycan kяndinin tarixini yazmaq mцяyyяn mяnada Qafqazыn, bяzi hallarda isя Yaxin Шяrqin tarixini yazmaq kimidir" qяnaяtinя gяldim. Sarыbaшы etmologiyasina gю-

Abdukяrim Rяsul oьlu Яliyev (1947), Qax rayon 112 saylы Seчki Dairяsinin sяdri, "Sarыbaш vя Sarыbaшlыlar" kitabыnыn чap olunmasыnda шяxsi tяшяbbцs vя tяmяnnasыz himayяdarlыq gюstяrяn Яliyevlяr ailяsinin kiшisi rя "tяrяf" vя "baш" (Bax.sяh.54.) sюzlяri ilя (Bizim Шяkidя Yuxarыbaш adli mяhяllяnin olmasini da qeyd etmяk istяrdim. - V.As.) izah edяn, tarixяn onun Иlisu vя Sarыbaш цчцn ortaq ocaq yeri olan

"Eski kяnd"in vя ya "Sarvagel"in davamы kimi bizim gцnlяrimizя qяdяr gяlib чatdыьыnы gюstяrяn prof. Rяsul Tahirzadя yazыr: "Sarvageldяn 2 km. шimal tяrяfя kючяnlяr юz kяndini Sarыbaш, 4 km. cяnuba kючяnlяr isя "Цlцsц" adlandыrmышlar. ...Яn qяdim zamanlardan bu iki kяndin... adamlarы bir-birlяrini "xala oьlu" deyib чaьыrmышlar. ...Sarыbaшlы qadыnlar Иlisudan, Иlisulu qadыnlar isя Sarыbaш-dan od vя ya sac gюtцrmяk цчцn" corab toxuya-toxuya gedib gяlяrmiшlяr. "Цlцsц", "Цlцs" qяdim tцrk dilindя "ayrыlmыш mцlk" (yяqin ki, hяm dя "ulus" -V.As.) demяkdir. Kяnd adamlarы indi dя ora "Иlisu" yox, "Цlцsц" (Bax.sяh.33,57.) de-yirlяr".

(Saribaшin vя Иlisuyun eyni bir toxumdan gюyяrdiyini sцbut etmяk цчцn bundan eti-barli dяlil tapmaq mцmkцn de-yildir.

- V.As.) "Sarvagel" sюzцnя gяldikdя isя mцяllif onun qяdim tцrk dilindя "sarvaq", "sarvaginta" шяklindя olub "saray", "qala", "kaшanя" (Bax.sяh.57.), "Ыmarяt", "El"in isя indiki halda da "el", "юlkя", "diyar" ("El" sюzцnцn hяm dя "nяsil", "qohum-яqrяba" bildirmяsini dя bura яlavя edirяm. Mяsяlяn, informativ шяkildя "O, elli-gцnlц adamdir", qarьiш шяklindя isя "Elin-gцnцn цzцlsцn" formantlarini xatirlayaq. - V.As.) mяnasяыnda iшlяndiyini, Sarvagelin "Qalalы el" (Bax. sящ.356.) demяk olduьunu gюstяrir, qonшu Daьыstan яhlinin "Sarыbaшы "Sarvagel", Sarыbaшlыlarы isя "Sarvagelli" adlandirmasыnы (Bax. sяh.57-58.) xцsusi qeyd edir.

(Hayklarыn bizя rast gяldikdя verdiklяri "hayes, tцrkes?" sualыndakы, Daьыstan яhlinin "Sarvagel" vя ya "Sarvagelli" чaьыrышыndakы dяqiqliyin genetik olaraq yaddaш kodlarыndan gяldiyini qяbul etmяk lazыmdыr V.As.).

(Арды вар)

№ 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ

сящ.23

ГАРА ДЕШИК ВЯ ЙА ШЕЙТАН БАРМАЬЫ (4 пярдяли 1 шякилли пйес) дюzяr?

Акиф САЛАМОЬЛУ

ИШТИРАК ЕДИРЛЯР: йашында;

Асяф - тарих мцяллими, 27

Мина хала - Асяфин анасы, 50 йашында; Вяли яфянди - Асяфин дайысы, зийалы, 60 йашында; Афаг - Асяфин Ы арвады, мусиги мцяллимяси, 23 йашында; Фирянэиз - Асяфин ЫЫ арвады, щяким, 25 йашында; Уста - узундраз, сарышын киши, 45 йашында; Ящмядиййя - Асяфин досту, сцрцъц, 30 йашында; Ушаг - шаэирд, 8 йашында.

Ы ПЯРДЯ Гядим бир ев, отаьын ряфи вя тахчалары вар. Бир тяряфдя Мина хала отуруб ня ися тикир, Асяф ися телевизора бахыр. Бахдыьы верилишдян тяяъъцблянир вя анасына хитаб едир. Асяф - Ана, чох мараглы верилишдир, амма щейф ки, рус дилиндядир, бахсан да бир шей анламайаъагсан, йахшысы будур мян бахыб сонра сяня данышарам. (Бу дям гапы дюйцлцр, Мина хала гапынын дюйцлмясиндян гардашынын эялдийини дуйур, тез дуруб гапыны ачыр, Вяли яфянди отаьа дахил олур). Вяли - Хош эюрдцк сизи. Щя, Асяф йеня телефизора бахма-гдан доймур. Ахы орада мараглы ня вар? Асяф - Дайы, йахшы ки, бу йайы тикинтидя ишляйиб спутник антенасы ала билдим, йохса бизим каналларда гейбятдян вя бяд хябярлярдян башга щеч ня йохдур, адамда мянфи емосийалар ойадырды. Тикинтидя ишлямяйимин дя сябябкары бир депутат олду. Беля ки, назиримиз телевизорда чыхыш едиб, мцяллимлярин маашынын аз олмасындан эилейлянмишди, бу йалтаг депутат да онун аьзындан вурмаг мягсядиля еля цч эцн сонра чыхыш едиб деди ки, мцяллимин маашы аздыр, гой ишдян сонра эедиб мала вурсун, суваг чяксин. Дцзц яввял бярк ясябляшдим, ахы мцяллим дярсдян сонра да мяшьулдур, сабащкы дярсляря щазырлашмалы, юз цзяриндя ишлямяли, чохлу мцталия етмялидир. Инди шаэирдляр интернетдян еля мялуматлар топлайырлар ки, онларын габаьында дайанмаг чятин олур. Вяли - Баъыоьлу, йахшы, бу тикинтини щарадан юйряндин? Асяф - Сяккизинъи синфи гуртаранда анама кюмяк мягсядиля эедиб уста йанында фящля ишлядим. Щям ев сащиби йемяйимизи верирди, щям дя пул газанырдым. Устамын ялиня бахыб мала чякмяйи юйряндим. Бах, инди дя бу сянят ялимдян тутду. Дцздцр дярсляр башлайанда вахтым олмайаъаг, амма инди цч ай йай тятилидир, тикинтиляр дя ки, болдур. Вяли - Ишиндян разысанмы? Асяф - Дайы, яввял тарих факцлтясиня дахил олдум ки, дябдядир, йа райкомда, йа да исполкомда ишляйяъяйям. Мян университети гуртаранда ися алям дяйишди, мцяллим ишини эцъля тапдым, ону да анамын кюмяклийи иля. Яэяр мяктябдя узун илляр китабханачы ишляйиб щюрмят газанмасайдым, щеч ону да эюрмяздим. Инди дя ъцзи мяваъиб вермякля йанашы мцяллимляри щяр даим эярэинликдя сахлайыблар; эащ дейирляр ихтисар олаъаг, эащ дейирляр аттестасийа кечириляъяк, эащ да дейирляр бязи дипломлар сайылмайаъаг, эуйа о университетлярин диплом вермяйя ихтийарлары йох имиш. Беля дя иш олар, бу эярэинлийя дя инсан

Вяли - Йахшы, бяс тикинтидя ишляр неъядир? Асяф - Тикинтидя истисмар! Яши 12-14 саат ишляйян адам неъя олар? Эюрясян щяр сащя белядир? Ишиндян разы олан адам вармы бу дцнйада? Вяли - Баъыоьлу, сян дя телевизийа каналларына бянзядин ща... Дейирдин онлар гейбят едир. Асяф - Щягигяти демяк гейбят сайылмаз, дайы. Вяли - Йахшы, де эюрцм байаг мян эяляндя диггятля няйя бахырдын, щеч йериндян дя галхмаг истямирдин. Асяф - Еля демя, дайы, сян мяним ата явязи бюйцйцмсян, мян сяня щяр заман борълуйам. Атам бизи гойуб эедяндян сонра сян даим цстцмдя олмасайдын ян азындан мян дя о атасыз бюйцйцб, анъаг анасыны эюрцб ону тяглид едяряк арвад кими данышан, гадын кими жестляр едян ъаванлардан олардым. Чох шцкцр ки, сян варсан, дайы. Вяли - Саь ол, оьлум, йеня ялимдян ня эялирся етмяйя щазырам. Мина хала - Онда буну евлянмяйя мяъбур еля, гардаш. Мян дя нявя эюрмяк истяйирям. Нявясини ялиндян тутуб эяздирян няня эюряндя щясяд апарырам. Вяли - Щясяд апармаг эцнащдыр, баъы, о да пахыллыьын йахын гощумудур. Мина хала - Гардаш, сян шящярин мяшщур зийалыларындан бирисян, ня олар бир сорашыг еля, щалал сцд яммиш бир гыз тап Асяфя, юзцнцн ялиндян бир шей эялмир. Вяли - Йахшы, бахарам, юзц иля дя разылашарыг. Щя, бир дя сорушурам, байаг телевизорда няйя бахырдын? Асяф - Дейирляр ки, щяр евдя гара дешик вар вя бу дешик бизимля паралел дцнйа ъанлылары арасында бир ялагядир. Мясялян; евдя юз ялинля гойдуьун бир яшйа итир вя сян ону ня гядяр ахтарырсан да тапмырсан. Щямин яшйа бир нечя вахтдан сонра тапылыр. Демяли, бизимля паралел дцнйа ъанлылары щямин гара дешик васитясиля истянилян хырда яшйаны апара вя сонра гайтара билирляр. Мина хала - Бяс нийя гайтарырлар? Асяф - Йягин щямин яшйа цзяриндя арашдырма апарырлар вя сонра бизя йазыглары эялиб эери гайтарырлар. Вяли - Щя, онлар дягиг билирляр ки, бир яшйапярястлярик. Асяф - Дайы, йеня лаьа гойурсан? Ахы мян елмдян данышырам.

Vяli - Бу, елм дейил, баъыоьлу, фярзиййядир. Бу руслар баш гарышдырырлар, бизимкиляр дя фитвайа эедиб она бянзяр верилишляр щазырлайырлар; ня билим юнъяэюрян, екстрасенс вя илахыр. Реал шейляри дцшцнмяк лазымдыр, галан, бизим дцшцнъямиздян кянар мясялялярля еля бизи йарадан мяшьул олаъаг. Бах, оьул, мян дя Русийада, Франсада вя Иранда тящсил алмышам, бир нечя ихтисасым вар, амма щеч вахт варлы-карлы олмамышам. Бюйцк мцтяфяккир Ъoнатан дейиб ки, "яэяр дювлят эюйлярдя гиймятли олсайды, алчаглара верилмязди". Эюрцрсянми, оьул, ики ешшяйин арпасыны бюля билмяйянляр мяндян йахшы доланыр. Мян йазычы, ссенарист, режиссор олсам да алдыьым мяваъибля ушагларымы зорла охутдум, сизя дя мадди йардымы аз едя билдим. Амма беля шейлярдян горхуб евлянмямяк кишийя йарашмаз. Шаирлярдян бири йазыб ки, "кимдя варса кишилик, мцтляг о арвад алаъаг". Баъыоьлу, дейясян, бир мясялядян диэяриня кечдик. Щя, о гара дешикдян горхма, мцтляг евлян, щеч няйин дя итмяз вя йа щеч ня итирмязсян, яксиня тязя гощумлар вя ювлад газанарсан. Асяф - Дайы, валлащ, щалал сцд ямян тапа билмирям, кимя йан

алырам алтындан су чыхыр. Мина хала - Тцркляр дейир: "карын гапысыны бошуна дюймя, ешитмяз". Асяф - Лап йахшы ешидирям, бир гыз тапын, бахым эюрцм тапа биляъяксинизми? Вяли - Бу эцнлярдя бир достумла шящярдя йол иля эедирдик, цзбяцз гяшянэ бир гыз эялирди, бизя бахыб узагдан эцлцмсцндц, еля билдим пярястишкарларымыздандыр. Достум деди ки, гызымдыр, мусиги коллеъиндя мцяллимядир. Гыз чох хошума эялди, щяля ки, нишанлысы да йохдур. Ады да эюзял иди - Афаг. Цмумиййятля инсана ады гядим дюврлярдяки кими бюйцйяндян сонра гоймаг лазымдыр. Чцнки доьуланда "Gюзял" ады верилян гыз бюйцйяндян сонра о гядяр чиркин олур ки, цзцня баханда "бисмиллащ" дейирсян. Йахуд "Горхмаз" ады верилян оьлан ушаьы бюйцйяндян сонра гаранлыгда евдян байыра чыхмаьа горхур. Мина хала - Гардаш, сян мяслящят эюрян гыз пис олмаз, гой, Асяф сабащдан бу ишля мяшьул олсун, бяйянся евлянсин. Алла-

Ящмядиййя - Дцз дейирсиниз, биринъиnи 18 йашыmда оланда эютцрцб гачыртдым, сонрадан билдим ки, мяндян 3 йаш бюйцк имиш, икинъи дяфя Газахыстана ишлямяйя эедяндя евляндим, ады Марусйа иди, эятирдим районумуза, birinci гайнанам она эцн вериб ишыг вермяди, йазыг ахырда гачыб эетди. Вяли - Бяс ушагларын вармы? Ящмядиййя - Марусйадан йохдур, birincidяn дюрд гызым вар. Вяли - Башга миллятля евлянмякдя сящвин олуб, адам gяряк юз миллятиндян, юз йериндян гыз алсын ки, истигамятиниз ейни олсун. Бялкя "Юрдяк, балыг вя хярчянэ" тямсилини охумусан? Асяф - Дайы, бунун сцрцъц олмаьына бахма, ядябиййаты йахшы билир. Ящмядиййя - Вяли дайы, Шящрийарын бир гязялини дя йадыныза салым: "Эетмя тярса баласы, мян дя сяня сайя эялим Дамяnиндян йапышым, мян дя кялисайя эялим"

ща шцкцр цчцмцз дя ишляйирик, доланарыг. Ешидирсян, оьул, лазым эялся елчилийи дайын едяъяк, щяр щалда онун сюзцнц йеря салмазлар. Вяли - Ясас севэидир, таныш олуб бир-бирини севсяляр щяр шей гайдасында олаъаг. Аллащ хейирли елясин! Мина хала - Амин. (Гапы дюйцлцр, Асяф гапынын дюйцлмясиндян достунун эялмясини анлайыр). Асяф - Йягин Ящмяддиййядир, инди сющбятин ня йердя олдуьуну билиб севиняъяк. (Гапыны ачыр, Ящмядиййя чох сярбяст евя дахил олур вя щамыны саламлайыр). Ящмядиййя - Щамыйа атяшин салам! Вяли дайы дейясян мяни танымады. Асяфин ушаглыг достуйам да. Вяли - Щя, йадыма дцшдц, 3 ил бир синифдя галан оьлан. Ящмядиййя - Щяр зяряр ишин бир хейир уъу да вар, 3 ил синифдя галмасайдым, эялиб Асяфля охуйуб онунла достлашмаздым. Вяли - Демяк истяйирсян ки, онун кими дост тапмаздым. Ящмядиййя - Дцздцр, мян сизин кими алим дейилям дейя фикрими бирдяфяйя чатдыра билмядим, шофер бабайам. Вяли - Щарада ишляйирсян? Ящмядиййя - Ширкятдя, шефи эяздирирям, щяр адамы аиля шофери эютцрмцрляр ща. Эяряк етибарлы инсан оласан. Вяли - Сяни чохдандыр эюрмцрям, ямялли кишиляшмисян. Ящмядиййя - Дцз тапмысыныз, мян Асяфин цстцндя щяля ки, ики дяфя евлянмишям. Асяфся щяля йериндя сайыр. Вяли - Бир дяфя аьыллы евлянмяк лазымдыр.

Вяли - Йохса бюйцк Шящрийар сяни чашдырыб? Даща чашмайасан. Ящмядиййя - Вяли дайы, дейирсиниз даща евлянмяйим? (Асяфи эюстярир). - Ахы мяним тайтушум щяля евлянмяйиб. Ики дяфя евлянмишям, амма бир дяфя дя тойум олмайыб, бяс мян йазыг дейилям? (Щамы эцлцшцр, Мина хала севинъля) Мина хала - Асяф дя бу йахынларда евляняъяк, дайысы она гыз тапыб. Ящмядиййя - Бах бу олду яла нур! Эялин машыны да мяндян, шефим тязя "Мерседес" эятириб, иъазя алыб о машыны бязяйярик. (Башлайыр чыртыг чалыб ойнамаьа).

ЫЫ ПЯРДЯ Евин ики отаьы эюрцнцр. Бириндя Мина хала отуруб китаб охуйур, диэяриндя тязя эялин шаэирдиня пианодан дярс юйрядир. Гапы дюйцлцр, Ящмядиййя Мина халанын отаьына дахил олур. Ящмядиййя - Хош эюрдцк, Мина хала, нийя кефин йохдур? Мина хала - Эюрцрсян дя, башым дянэдир, щеч, бир китабы да охуйуб ахыра чыха билмирям. Йеня яввялляр мащны чалырды, хошума эялирди, инди ушаг щазырлашдырыр дейя "бир вя, ики вя" демякдян йорулмур. Ящмядиййя - Сизинчцн едир дя, йазыг нейнясин, Асяфя кюмяк етмяк истяйир. Эюрцр ки, мядахил аздыр, еви дя тямир елятдирмяк лазымдыр. Сян дя Мина хала, китабыны ишдя оху да. Китабхана о гядяр сакитдур ки, сяссизлийя юйряшмисян, она эюря башын сяс эютцр-

мцр.

Мина хала - Ону да дцз дейирсян, нечя вахтдыр еви тямир елятдирмяк истяйирик, амма имканымыз чатмыр. Дялмя-дешик дя артыб дейя евдя сичанлар пейда олуб. Ящмядиййя - Фикир елямя, яши, ъамаатын евини иланлар басыб, сизин ишиниз асандыр. О эцн телевизорда эюстярирдиляр. Щяля илан евдя 6 дяня дя балалайыб. Мина хала - Ай шейтан, лянят олсун сяня! - Ай Ящмядиййя, "бала" дедин, нявя дцшдц йадыма, ахы бу эялин илдян артыгдыр эялиб, щяля дя нявя цзцня щясрятям. Ящмядиййя - Щясрят оларсан да, мян сиздя тойуг будундан башга йемяк эюрмцрям. О эцн телевизорда дейирляр ки, ики айда, сцни йолла йетишдирилян бу "бройлер" тойуглары дцнйада сонсузлуьа сябяб олур.

Mina xala - Sяn iшlяmirsяn bяyяm, elя hey televizora baxыrsan? Яhmяdiyyя - Машында телевизор вар, хозеини эюзляйяндя бахыб савадымы артырырам, сянин кими (Мина халанын ялиндяки китаба ишаря едир). Мина хала - (Дейинир) Тез олсун дейя щяр эцн тойуг биширир. Ящмядиййя - Эялинин вахты йохдур, сян юзцн бишир, о де гоншун гяссаб Гурбандан еркяк гойун яти ал, машындан кечиртмямиш "парча-бозбаш", "соус" вя саир бишир. Мян инди халамын дилхорчулуьунун ясил сябябини анладым. Халам нявя истяйир. Мина хала - Еля истяйирям ки, лап бурнумун уъу эюйняйир. Ящмядиййя - Башга ня дярдин вар, де щялл едяк, Асяф дя эялиб чыхмады. Мина хала - Эуйа инди няйися щялл етдин? Ящмядиййя - Йолуну эюстярдим дя, даща юзэянин ишини мян эюрмяйяъяйям ки? (Мина хала ешитмямязлийя вурур, юз-юзцня додагалты) Мина хала - Бу шофер тайфасы щяйасыз олур. (Сюзц дяйишир). Щя, гой ону да дейим. Эялиня той вахты бир "щил бойунбаьы", бир дя брилйант цзцк вермишдим. Ящмядиййя - Щя, мащныда да охунур, "бойнунда щил олайдым", далыны дягиг билмирям. Ня олуб ки? Мина хала - Эялин дейир, ишдя она дейибляр ки, гаш брилйант дейил, алмаздыр. Ящмядиййя - Яши, ня дяхли вар брилйанты да алмаздан щазырлайырлар. Мина хала - Йох, ахы ону мяня кишим щядиййя етмишди, юзц дя нечя илин зярэяри иди, о сящв етмязди, дейирди ки, ясил брилйантдыр. Ящмядиййя - Бялкя киши сяни алдадыб? Мина хала - Йох, о, еля адам дейилди, алдатмазды. Ящмядиййя - Онда ону йохламаьын ики цсулу вар, birinci цсцл, гашы хоруза уддуруб нязарятдя, щиндя айрыъа сахлайырсан, яэяр гаш саь-саламат хариъ олурса саф брилйантдыр. Чцнки хоруз гурсаьы дашы да, сахсыны да яридир, амма брилйанта эцъц чатмыр. Иkinci цсул - саф, бцллур суйа брилйанты салсан эюрцнмяз олур, яэяр эюрцнся саф даш дейил. Мина хала - Сян бунлары щарадан билирсян, ай чохбилмиш. Ящмядиййя - Алим гардашындан соруш эюр билирми? Мина хала - Онунла ишин олмасын, щяддини ашма. (инъик щалда) О щям алимдир, щям дя йахшы инсандыр. Ящмядиййя - Кефиня дяймясин, зарафат етмясям дайана билмирям. Мина хала - Пейьямбяримиз зарафат етмязди вя тювсийя едярди ки, зарафат етмяйин. (Афаг о бири отагдан дахил олур, Ящмядиййяни эцлярцзля гаршылайыр). (Арды вар)

ДИГГЯТ!

ШЯКИ

ИНТЕРНЕТ ИСТИФАДЯЧИЛЯРИНИН НЯЗЯРИНЯ: БИЗИМ WEB СЯЩИФЯЛЯРИМИЗ:

БЯЛЯДИЙЙЯСИ № 4-5 (115-116), Апрел - Май 2014

http://sheki.io.ua http://belediyye.io.ua h t t p : / / b e l e d i y y e . s h e k i . o rg http://sheki-municipality.narod.ru http://issuu.com/shekibelediyyesi http://facebook.com/shekibelediyyesi

ЧЮРЯЙИ “АЬАЪДАН ЧЫХАН” СЯНЯТКАР

Шяkidя dя demяk olar ki, sяnяtkarlыьыn bцtцn nюvlяri olub vя var.

Vя bu sяnяt nюvlяri atadan oьula yadigar olaraq davam edir. Яn yaxшы cяhяt dя budur. Чцnki sяnяt nюvlяrinin gяlяcяyi etibarlы яllяrdя olur.

Bu sujetimizin qяhrяmanыnыn da ustasы elя atasы olub. Tural Vяlicanovun чюrяk aьacы elя aьaclardы.

O, hяlя kiчik yaшlarыnda aьac parчalarыndan mцxtяlif nюv fiqurlar, suvеnirlяr hazыrlayыb. Иlk mцяllimi sяnяt-

kar atasы olan Tural daha sonra rяssamlыq mяktяbinя gedib. Bununla da kifayяtlяnmяyib, hяvяs gюstяrdiyi aьacoyma sяnяtinin sirlяrinя yiyяlяnib. Tяhsilini Bakыda alыb. Юzцnяmяxsus yaradыcыlыq цslubu olan gяnc sяnяtkar 5 ildir ki, bu iшlя mяшьul olur. Ancaq hяr sahяdя olduьu kimi bu sяnяtin dя юz чяtinliklяri var. Yяni hяr aьacdan xam material kimi istifadя etmяk mцmkцn deyil.

Aьacoymada яsasяn qoz, palыd, шabalыd aьaclarыndan istifadя edilir. Belя aьaclarы tapmaq isя heч dя hяmiшя asan olmur. Bu sяbяbdяn dя istifadяyя yararsыz taxtalar tapыlыr vя maraqlы iшlяr ortaya чыxartыьыnы deyir.

Tural Vяlicanov яl iшlяrini respublikanыn mцxtяlif bюlgяlяrindя sяrgilяrdя nцmayiш etdirib. Onun yaratdыьы яsяrlяr яhali tяrяfindяn bюyцk maraqla qarшыlanыr. Sяnяtkar oyma iшi ilя yanaшы yaьlы boya, yandыrma цsuluyla mцxtяlif fiqurlar yaradыr.

Bu яl яmяyi Тура-

лын hяm dя gяlir mяnbяyidir.

Gяnc ustanыn yaratыьы sяnяt nцmunяlяrinя яn чox turistlяr maraq gюstяrir.

Bяli, kimi чюrяyini daшdan, kimi dя aьacdan чыxarыr. Amma bцtцn hallarda nюvцndяn asыlы olmayaraq dяdя-baba sяnяtlяrinя gяnclяrin maraq gюstяrmяsi sevindiricidir. Яn azыndan bizя qяdяr gяlib чatыbsa, gя-lяcяyя юtцrmяk borcumuzdur.

Шяки шящяри, М.Я.Рясулзадя проспекти, 293 "Б", мянзил 11 цнванда йашайан Ялизадя Турал Илгар оьлунун адына верилмиш Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Абдулла Гаффар оьлунун адына верилмиш Шяки шящяри, 25-ъи район, М.Я.Рясулзадя кцчяси, ев 86 цнванда йерляшян евин купчасы вя техники паспорту итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Дашынмаз Ямлакын Дювлят Рейестри Хидмятинин Шяки Ярази Идаряси тяряфиндян Шяки шящяри, М.Ъябрайылов кцчяси, далан 1, ев 6 цнванда йяшяйян Щцсейнова Тяраня Нуру гызынын адына верилмиш Шяки шящяри, 125-ъи кварталда йерляшян 600 кв.метр торпаг сащяси щаггында Чыхарыш итдийи цчцн етибарсыз сайылыр

Шяки шящяри, Сцлщ кцчяси, ев 6 цнванда йашайан Нябийев Мещман Ъаваншир оьлунун адына Шяки шящяри 8 сайлы орта мяктяб тяряфиндян верилмиш А239574 нюмряли аттестат итдийи цчцн етибарсыз сайылыр. Шяки шящяри, 31-ъи район, Сцлщ кцчяси, дюнэя 2, ев 3 цнванда йашайан, 1995-ъи илдя анадан олан Бабазадя Мухтар Каинат оьлунун адына верилмиш Шяхсиййят вясигяси итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Шяки шящяри, 31-ъи район, 20 Йанвар кцчяси, ев 54, мянзил 40 цнванда йашайан, 1973-ъц ил тявяллцдлц Щцсейнов Вцгар Аббас оьлунун адына верилмиш Шяки Механика Технолоэийа Техникумунун диплому, Шяхсиййят вясигяси, Щярби билет вя хариъи паспорт итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Шяки шящяри, Накам кцчяси, ев 4/9 цнванда йерляшян евин Аббасов Немят Хялил оьлу, Ряшидов Ряшид Йящйа оьлу вя Кяримова Хошгядям Мяммяд гызынын адларына верилмиш 1773/1679 нюмряли Торпаг Гейдиййаты сяняди итдийи цчцн етибарсыз сайылыр

Тясисчи: Шяки Бялядиййяси Баш редактор: Мурад Нябибяйов

ЯЗИЗ ОХУЪУЛАРЫМЫЗ! “ШЯКИ БЯЛЯДИЙЙЯСИ” гязетиня 2014-ъц илин ЫЫ йарым иллийи цчцн абуня кампанийасы башлайыб. Гязетимизя абуня олмаг цчцн “Азярмятбуатйайым” АСЪ-нин Шяки Шюбясиня, вя Шяки Реэионал Почт Шюбясиня мцраъият едя билярсиниз.

Paчxataшvиlи!

ЕТИБАРСЫЗ ЩЕСАБ ЕДИЛИР Ящмядов Нурмяммяд Гаффар оьлунун адына верилмиш Шяки шящяри, Я.Ъяфяров кцчяси, ев 58 цнванда йерляшян евин купчасы итдийи цчцн етибарсыз сайылыр.

Канал С

Е Л А Н

Yaman zяrbя aldыn, Paчxataшvиlи!

Lamara юmrцnцn sonuncu иlи, Onun яllяrиylя чяkиlяn чaxыr ичиlmяzdяn яvvяl torpaьa axыr.

Вагиф АСЛАН, (Hяyat yoldaшы Lamaranыn vяfatыndan sarsыlan шaиr dostum Gиya Paчxataшvиlиyя Вагиф Аслан тясяллиси) Sяhяrlяr gцn чыxar, Paчxataшvиlи, Axшamlar gцn batar, Paчxataшvиlи!

Gecяlяr Ay иlя ulduzlar иlя Bиzlяrи aldadar, Paчxataшvиlи!

Aьlama, aьlama, Paчxataшvиlи!

Bu dцnya belяdиr, bu dцnya belя.

Ona bel baьlama, Paчxataшvиlи!

O, bиr gцn sяnи dя verяcяk yelя.

Aьrыma, aьrыma, Paчxataшvиlи!

Keчиlяn, gedиlяn yollar aьrыyar.

O sцslц tabutu alыb чиynиnя, Torpaьa tapшыran qollar aьrыyar.

Aьыrdыr, aьыrdыr, Paчxataшvиlи!

Aьыrdыr sevиmlи qadыn иtkиsи.

Hяr gцn цz tutduьun evиn, цnvanыn, Hяr gцn чaьыrdыьn adыn иtkиsи.

Toxta, юzцnя gяl, Paчxataшvиlи!

Gюr kи, necя susur evlяr, qapыlar.

Yenя dя geyиlmяk иstяyиr deyяn Eyvanda cцtlяnmиш ayaqqabыlar?

Bяlalы baшыnы sыьallayacaq O zяrиf, o иncя яl yoxdur daha.

Sяnя sяhяr-axшam tяsяllи verиb, Kюnlцnц alacaq dиl yoxdur daha.

Karыxma, keylяшmя, Paчxataшvиlи!

Axы, kиm sиlяcяk gюz yaшlarыnы?

Kиm чay sцfrяsиnя dяvяt edяcяk Sяnиn dostlarыnы, yoldaшlarыnы?

Ha чaьыr, ha baьыr, Paчxataшvиlи!

Gяlяnиn gяlsя dя, gedяnиn gяlmяz.

Evиndяn чыxanda: - Yaxшы yol! - deyиb, Dalыnca dualar edяnиn gяlmяz.

Sяhяrlяr gцn чыxar, Paчxataшvиlи, Axшamlar gцn batar, Paчxataшvиlи!

Gecяlяr Ay иlя, ulduzlar иlя Bиzlяrи aldadar, Paчxataшvиlи!

Шяки, 17 may 2014-cц иl.

Гязетин щазырланмасында Шяки Шящяр Иъра Щакимиййятинин www.sheki-ih.gov.az, Шяки Бялядиййясинин www.belediyye.io.ua вя АзярТАъ-ын www.azertag.gov.az интернет сайтларындан истифадя олунмушдур.

Редаксийанын цнваны: Шяки шящяри, АЗ5500, М.Я.Рясулзадя пр.182, 2-ъи мяртябя Тел: (994177) 4 28 02; Моб:(99450) 310 69 57. Е-маил: sheki.belediyye@gmail.com municipality-sщеки@rambler.ru

www.sheki-municipality.narod.ru

Щесаб нюмряси: Азярбайъан Бейнялхалг Банкынын Шяки филиалы, Код: 805410 ВЮЕН: 9900001881 Мцхбир щесабы: 0137010002944 S.W.И.Ф.Т. БИК ИБАЗАЗ 2Х Шяки Бялядиййяси, Щесаб Но: 33308019449336503266 ВЮЕН 3000086531

Гязет 2005-ъи илдя Азярбайъан Республикасы Ядлиййя Назирлийиндя гейдиййатдан кечиб. Гейдиййат № 1458. Тираж 500. Гязет “ЗАМАН-АЗЯР” ММЪ-нын мятбяясиндя чап олунуб.

www.belediyye.io.ua